HANDLEIDING VOOR DE BEGELEIDERS ‘Meten is weten!’ In deze opdracht doen de leerlingen op twee of drie plekken in de Duurzaamheidsfabriek metingen naar geluid en licht. Bij elke meter hoort een handleiding en een werkblad. 1. verdeel de groep in twee groepjes. Het ene groepje doet de metingen met de geluidsmeter, het andere groepje de metingen met de lux- of lichtmeter. 2. Geef elk groepje een meter met de handleiding en 1 bijbehorend werkblad op een clipbord (ze vullen samen 1 blad in). 3. Elk groepje leest eerst de handleiding van de meter en daarna het werkblad. Kijk mee of ze het snappen en beantwoord eventueel vragen. 4. Loop daarna met beide groepjes naar de plekken waar ze moeten meten (deze staan op het werkblad). Let op, de lichtmeter moeten ze horizontaal houden met de witte bol naar het plafond gericht. 5. Na de metingen beantwoord elk groepje een paar vragen op het werkblad. 6. Laat de groepjes aan elkaar vertellen wat ze hebben gemeten en wat de antwoorden waren op de vraag. 7. Lever de spullen weer in bij het verzamelpunt bij Leonardo Experience. De werkbladen gaan mee met de leerkracht. 8. Als een meter het niet doet, geef dit dan door aan een medewerker van Leonardo Experience. BENODIGDE MATERIALEN: •
1 lux- of lichtmeter + handleiding + werkblad op clipbord
•
1 geluidsmeter + handleiding + werkblad op clipbord
•
Potloden of pennen
BIJLAGE: •
werkbladen met antwoorden
•
extra informatie voor de begeleider/docent
EXTRA INFORMATIE VOOR DE BEGELEIDER/DOCENT. Bij deze opdracht zullen de leerlingen op twee plekken in de Duurzaamheidsfabriek metingen doen naar licht en geluid en daar vragen over beantwoorden. Hier vindt u wat extra achtergrondinformatie om te gebruiken als achtergrond informatie bij de opdrachten. De geluidsmeter Mensen gebruiken geluidsmeters om bijvoorbeeld te weten hoeveel lawaai het verkeer maakt. Wetenschappers gebruiken voor de hardheid van geluid de term “decibel” (afgekort: dB). Het werkt hetzelfde als bijvoorbeeld met afstand. Je kunt zeggen: die afstand is 2 meter. Je kunt dus ook zeggen: zij schreeuwt 60 dB. In een kantooromgeving of een klas is 60-70 decibel een normaal en geaccepteerd geluidsniveau. Dit is het niveau van een gemiddeld gesprek. De pijngrens voor geluid ligt bij de meeste mensen boven 120 dB(A). Een autoradio op vol volume zit met pieken soms wel op 100 dB(A). Bij luisteren naar muziek met oortelefoontjes is het geluidsniveau ook al snel te hoog. Veel jongeren lopen daarom kans op gehoorschade. In de Duurzaamheidsfabriek dragen werknemers gehoorbescherming als ze werken met lawaaierige machines. Daarnaast zijn de kantoorruimtes goed geïsoleerd of op een slimme plek in het gebouw geplaatst, zodat de mensen op kantoor geen last hebben van harde geluiden. Bij geluid boven 80 dB moeten werknemers gehoorbeschermers dragen. De licht- of luxmeter Licht. We kunnen niet zonder. Zonder licht zouden we niet kunnen zien. Maar zonder licht kunnen er ook geen planten leven. Al het leven draait om licht. De luxmeter meet het licht dat een voorwerp uitstraalt (lux is het Latijnse woord voor licht). De hoeveelheid licht wordt uitgedrukt in lux. Een lichtstraal kan bijvoorbeeld 200 lux zijn. Hoe meer lux hoe feller de lichtstraal. Niet overal is evenveel licht nodig. Hieronder staat een tabel met luxwaarden in een schoolomgeving, een kantoor en een industrie omgeving. Schoolomgeving Leslokaal Praktijklokaal Gymlokaal Kleedkamer Tekenlokaal Industrieomgeving Normaal Fijn werk Zeer fijn werk
luxwaarde 500 700 400 200 800 luxwaarde 300 500 1000
Kantoor Vergaderkamer Werkplek aan raamkant Gewone werkplek
luxwaarde 400 400 500
In de Duurzaamheidsfabriek wordt ook gebruik gemaakt van daglicht met grote ramen aan de zijkant en in het dak. In het trappenhuis is het minste licht, maar daar is ook minder licht nodig. Deze meters zijn onderdeel van het project Energieke Scholen. In dit project doen kinderen onderzoek naar energiebesparing en een schoon binnenmilieu op school. Meer informatie over dit project staat op www.energiekescholenzh.nl en op www.weizigtnmc.nl.
De licht- of luxmeter: ‘METEN IS WETEN!’ Om goed te kunnen werken en leren heb je voldoende licht nodig. In een normale kantooromgeving en een klaslokaal is 500 lux nodig. In andere ruimtes is meer of minder licht nodig. Dat hangt af van de activiteiten die er worden gedaan.
1. 2.
A
B C
Bekijk de meter goed en lees de handleiding. Houd de meter plat met de bolle witte kant naar het plafond gericht! Licht wordt gemeten in lux. Dat zegt iets over de lichtsterkte. Meet nu de lichtsterkte in lux op drie plekken in de Duurzaamheidsfabriek en zet het in de tabel. Meting in: De afgesloten ruimte bij het klimaatsysteem 2de verdieping in het midden van de ruimte
Aantal lux op de meter
Scheen de zon? Ja/Nee
Bij het grote raam
3. Op welke plek wat het meeste licht? _______ Zie de ingevulde tabel op het werkblad van de leerlingen.____________________ 4. Waarom is niet overal in de Duurzaamheidsfabriek evenveel licht nodig? ___Niet overal doen mensen dezelfde dingen. Voor precies werken met machines is bijvoorbeeld veel licht nodig, maar in het trapportaal niet. 5.
Wordt er in de Duurzaamheidsfabriek gebruikt gemaakt van daglicht? Zo ja, hoe?
Ja, er is een grote lichtkoepel in het dak en veel ruimtes hebben grote ramen . Door gebruik te maken van daglicht heb je minder lampen nodig. Mensen vinden het fijn om te werken in daglicht. Het maakt ze vrolijker.
De decibelmeter: ‘METEN IS WETEN!’ Geluid meet je in decibel. 100 decibel is heel hard en bij 120 decibel kun je schade aan je gehoor krijgen. In een werkomgeving zoals een kantoor of klas is 60-70 decibel normaal. Hoeveel geluid is er in de Duurzaamheidsfabriek?
1.
Bekijk de meter goed en lees de handleiding.
2.
Meet nu het geluid op twee plekken in de Duurzaamheidsfabriek en vul de tabel in. Meting in:
A
B C
3.
Aantal decibel op de meter
Hoe klinkt het met je oren? (hard, gemiddeld, zacht)
De afgesloten ruimte bij het klimaatsysteem 2de verdieping in het midden van de ruimte Bij het grote raam
Waar was het meeste lawaai en waarom?
_______ Waarschijnlijk in de buurt van de werkvloer i.v.m. machine geluiden.___________ _______________________________________________________________________________
4.
Wat doen werknemers zodat hun oren niet beschadigen als er hard geluid is?
Ze dragen gehoorbeschermers of oordoppen. Ruimtes isoleren, zodat werknemers geen last hebben van geluid uit andere ruimtes of van buiten. Werkzaamheden op andere tijden (bijv. ’s nachts)
DE GELUIDSMETER Zoals de naam al duidelijk maakt wordt de geluidsmeter gebruikt bij het meten van geluid. Mensen gebruiken deze apparaatjes om bijvoorbeeld te weten hoeveel lawaai het verkeer maakt. Wetenschappers gebruiken voor de hardheid van geluid de term “decibel” (afgekort: dB). Het werkt hetzelfde als bijvoorbeeld met afstand. Je kunt zeggen: die afstand is 2 meter. Je kunt dus ook zeggen: zij schreeuwt 60 dB. Dit apparaat meet de hardheid van het geluid overal om je heen, en dat is meer dan je denkt. Hieronder zit het onderdeel dat het geluid opvangt. Het schuimpje dat er overheen zit is om te voorkomen dat de wind een ruis maakt.
Met deze knop kun je max en min indrukken: Max: maximale waarde of de hoogste meting (hardste geluid) Min: minimale waarde of laagste meting (zachtste geluid) Wanneer je de knop vasthoudt, meet hij het aantal Decibel van dat moment.
De aan/uit knop. Dit is het schermpje. Hierop kun je aflezen hoeveel dB het apparaat meet. De C achter dB betekent dat het apparaat heel nauwkeurig meet. Hij hoort nog meer geluiden dan onze eigen oren kunnen horen. Hierop staat ook de stand waarin hij zich bevindt, zoals: Min. Max.
DE LUXMETER Licht. We kunnen niet zonder. Zonder licht zouden we niet kunnen zien. Maar zonder licht kunnen er ook geen planten leven. Al het leven draait om licht. De luxmeter meet het licht dat een voorwerp uitstraalt (lux is het Latijnse woord voor licht). De hoeveelheid licht wordt uitgedrukt in lux. Een lichtstraal kan bijvoorbeeld 200 lux zijn. Hoe meer lux hoe feller de lichtstraal.
Dit is de display. Het getal op het schermpje laat het aantal lux zien.
Hiermee kun je het aantal decimalen instellen. Dit is ook de uitknop als je hem helemaal naar links draait. Bij de twee rechtse standen moet je het aantal op het schermpje wel eerst x10 of x100 doen. Maar je hebt dit alleen nodig bij heel erg fel licht.
Dit is de sensor. Dit deel vangt het licht op en meet het aantal lux. (vergeet niet het kapje eraf te halen!)
