Iedere Beverwijker kolen van Strijker
Van kolen en witgoed
Door Cor Castricum
I
N dE jArEN vIjftIg vAN dE vorIgE EEUW was Ab Strijker beginnend kolenhandelaar in de Peperstraat. Ongetwijfeld zijn er velen onder onze lezers die zich Strijker nog goed herinneren. Albert (Ab) Wolter Strijker komt oorspronkelijk uit Amersfoort waar hij op 8 mei 1928 werd geboren. Zijn vader had daar een steenkoolhandel. Ab is na de lagere school al in de zaak van zijn vader mee gaan draaien en is daar zoals dat heet ‘van onderen af aan’ begonnen. Dat betekende dat hij met het zwarte goud trap op, trap af liep met de zware kolenzakken op zijn rug. Hij heeft dit werk vele jaren volgehouden, maar hij wilde méér en bedacht eigentijdse plannen over modernisering en uitbreiding van het bedrijf. Met andere opvattingen van zakendoen ging hij met voorstellen naar zijn vader. Pa was echter in het geheel niet bereid om daaraan gevolg te geven, waarmee een generatieconflict een feit was. Vanwege het onoplosbare verschil van inzicht met zijn vader pakte hij in 1951 zijn koffers en vertrok naar het Noord-Hollandse Castricum waar hij al snel bedrijfsleider werd bij de brandstoffenhandel van Nick Steeman die was gevestigd aan de Overtoom 17. Zijn eerste kostadres was Baanstraat 5 in Beverwijk, bij de familie Dekker. Omdat hij de afstand naar het stationsemplacement in Castricum, waar de kolen lagen opgeslagen, te ver vond, trok hij later in de kost bij ‘opoe Broerse’ in de Dorpsstraat in Castricum. Het ouderlijk huis kon hij echter niet loslaten en op aandringen van zijn ouders keerde hij in zijn vaders zaak terug. Toen zich daar toch weer meningsverschillen voordeden vond Ab het beter voorgoed zijn biezen te pakken in de wetenschap dat hij zo weer kon beginnen bij Nick Steeman. Hij ging op 1 mei 1955 in de kost in de Moensstraat bij Nel Anthonijssen-Houtzager, een nicht van zijn latere vrouw Rina, en startte van daaruit zijn eerste eigen kolenhandel. Op 26 april 1955 stichtte hij samen met Steeman ‘Strijker’s Kolenhandel C.V.’ Maar hij wilde persé voor zichzelf beginnen en daarom was in de akte opgenomen dat deze C.V. zou eindigen op 30 april 1961. In 1956 kocht Ab zijn eerste vrachtwagen en daarmee kon hij zijn klanten van kolen voorzien. Nick Steeman is voor Ab Strijker altijd steun en toeverlaat gebleven. Ab mocht voor de opslag van zijn eigen kolen gebruikmaken van Steemans opslagterrein in Castricum. Hij steunde Ab ook door hem op gunstige voorwaarden een lening te verstrekken.
Trots staat met strohoed, eigen auto en personeel de vader van Ab Strijker in 1920 in Amersfoort bij zijn loods opgesteld. Ooit begonnen in Spakenburg moest hij zich als gevolg van een overstroming elders vestigen. Het riet werd gesneden langs de Loosdrechtse plassen.
HGMK Ledenbulletin 32
5
Peperstraat 11 Zijn vrouw Rina Houtzager had hij in 1951 op Texel ontmoet. Ze kenden elkaar al veel langer omdat ze dezelfde lagere school in Amersfoort hadden doorlopen. Na veel gesappel en met een enorme ijver had Ab zoveel gespaard dat zij op 11 april 1957 in het huwelijk konden treden. Het winkelwoonhuis Peperstraat 11 hadden zij toen al aangekocht. Rina had aanvankelijk niets in het bouwvallige pand gezien, maar het doorzettingsvermogen en de ambitie van Ab en het resultaat van de verbouwing hadden ook haar overtuigd. Op zaterdag 24 augustus 1957 opende de Beverwijkse wethouder Alberda ’s middags om 3 uur de kolenzaak van Ab Strijker aan de Peperstraat. Het pand had een ware metamorfose ondergaan. Het moderne interieur was ontworpen door binnenhuisarchitect Tummers uit Castricum. Geert Middelveld, een kunstschilder uit Castricum, schilderde in de showroom een op de steenkolenmijnen in Limburg geïnspireerde wanddecoratie. Een nieuwigheid waarvan Ab Strijker direct gebruik maakte was de verkoop van kolen in kleine stofdichte papieren zakken, naar Amerikaans voorbeeld. Dit was een uitkomst voor de toen al vele flatbewoners in Beverwijk en omstreken, die daardoor niet meer met de kolenkit hoefden te sjouwen. De etalage was door Rina ingericht. Er was een miniatuur-opslagplaats voor kolen in aangebracht waarin de hele dag een elektrisch treintje rondreed. Schoolkinderen stonden vaak met hun neus tegen de ruit gedrukt om van dit spoorbaantje te genieten.
Links staat Ab Strijker in 1956 trots bij zijn eerste vrachtwagen, een Bedford, op het spoorwegemplacement van Castricum. In het showroomgedeelte daarnaast is boven de haard een deel van het decoratieve werk van Middelveld zichtbaar. Rechts door Rina Strijker ontworpen en ingerichte etalage bij de opening van het eerste winkelpand op 22 augustus 1957.
Een eigen kolenopslag In de eerste jaren bezorgde Ab steenkool bij de klanten en hij vulde de zakjes voor verkoop in de winkel. Rina was de verkoopster in de winkel, zij verzorgde de administratie en ontving de vertegenwoordigers. Hoewel de zaak goed liep is de familie Strijker niet snel rijk geworden, maar wel gelukkig. Het echtpaar werd verblijd met de geboorte van hun eerste zoon Milko op 2 februari 1959. De behoefte aan een eigen kolenopslag, het liefst in Beverwijk, werd steeds groter. In 1959 kon hij van de Nederlandse Spoorwegen een stuk grond ter grootte van ongeveer 1500 m² huren op het spoorwegemplacement van station Beverwijk, samen met Frans Koks en enkele andere kolenhandelaren. Door
HGMK Ledenbulletin 32
6
De zelfgegoten keerwanden worden door een kraan op hun plaats gezet. Op de achtergrond zien we Velsen-Noord. Hieronder Ab’s Bedford beginjaren zestig op het spoorwegemplacement in Beverwijk.
De heropening in 1967 van het pand Peperstraat 11-13 na verbouwing tot winkelwoonhuis. Naast Rina staan zoons Ruben-Paul en Milko. Rechts onderscheiden we Elco Smit. Ab luistert naar de toespraak van Jan Kostensen (met de rug naar de fotograaf).
Aan het werk in de kolenopslag. Daarnaast de rond 1962 aangekochte auto voor het bezorgen van huisbrandolie of butaan- en propaangasflessen, die hij in 1963 op de Alkmaarseweg in de prak zou rijden.
HGMK Ledenbulletin 32
de beperkte financiële middelen was Ab genoodzaakt om samen met zijn knecht Jan Alders zelf de betonnen keerwanden te gieten en te plaatsen. Voor elke kolensoort of -grootte was er een eigen vak. De winkel groeide en ook het gebruik van centrale verwarming. Op 5 juli 1962 werd hun tweede zoon Ruben-Paul geboren. In datzelfde jaar was de behoefte aan uitbreiding al zo groot geworden dat Ab Strijker dankbaar gebruik maakte van de mogelijkheid om het naast de zaak gelegen pand op nummer 13 te huren, waarin tot die tijd kapper Stam gevestigd was geweest. De vader van Ab was bij de opening van de uitbreiding aanwezig. Hij zal daarbij ongetwijfeld iets gedacht hebben als Nou heeft die snotaap toch nog gelijk gekregen! Strijker hield zich in die tijd ook bezig met het elektrisch vegen van schoorstenen, hoewel deze activiteit niet lang geduurd heeft. De kolenkachel kwam door de introductie van de centrale verwarming in de knel. Ab verbreedde daarom zijn assortiment. Hij begon met de verkoop van olie, eerst in jerrycans, later met een tankwagen. Deze tankwagen had Ab speciaal laten maken om hem samen met collega’s Vessies en C. J. Timmer te gebruiken voor de verkoop-aan-huis van huisbrandolie. De tank kon losgemaakt worden waarna de laadbak ook geschikt was voor het vervoer van butaan- en propaangasflessen. Op 11 november 1963 raakte Ab betrokken in een fikse botsing, veroorzaakt door natte sneeuw op de Rijksstraatweg nabij de Marquettelaan. Ab bleef wonderwel ongedeerd maar hij moest zijn auto wegens reparatie drie weken missen. Hij werd toen zeer spontaan geholpen door de firma Brakenhoff, expediteur op Peperstraat 31, waarvan hij een auto te leen kreeg. Naast olie bleef Strijker ook steenkolen verkopen, waarbij het opmerkelijk was dat naast de omzetgroei in olie en gas ook de kolenverkoop weer iets toenam. Intussen was hij aangesteld als hoofddepothouder voor Noord-Holland van NEGAM-gas met een eigen vulstation. Zijn groothandel deed in kolen, olie, butaan-, propaan- en campinggas.
7
De handel in wit- en bruingoed In 1966 kwam Ab Strijker in contact met Jan Kostensen, de eigenaar van kolenhandel Kobra in Amsterdam. Dit contact resulteerde in een gezamenlijke vliegtocht naar Milaan, waar ze samen witgoed inkochten. Deze producten, voornamelijk koelkasten, wasmachines en gasfornuizen, verkochten ze telefonisch door heel Nederland aan veel kolenhandelaren die net als het tweetal te maken hadden met een teruglopende markt. Het woning- /winkelpand in de Peperstraat moest hiervoor wederom een grote verbouwing ondergaan. Deze handel in witgoed liep uitstekend. Echtgenote Rina verkocht destijds op één van de eerste zaterdagen 36 wasmachines. Als zich problemen met de machines voordeden werd de hulp ingeroepen van het loodgietersbedrijf van Elco Smit aan de Boeweg. Later kwam er een eigen reparatieafdeling. De zaak liep zo goed dat Ab op den duur in totaal soms zelfs meer dan tien man personeel in dienst had. Met de geboorte van hun derde zoon Dennis in 1969 vertrok het gezin Strijker naar een nieuwbouwwoning aan de Zwaansmeerstraat 5, waar Rina zich meer op het huishouden ging richten en zich wat uit de zaak terugtrok.
De gezinnen Luberti en Strijker met hun zoons Milko (links) en Paul-Ruben gedragen door vader Ab met naast hem moeder Rina op de openingsdag in 1965. Hierboven het Warmtetechnisch Bureau, tevens showroom aan de Peperstraat 16 op de openingsdag in 1965.
De Vlam Samen met Ab Luberti, een loodgietersbedrijf uit de Baanstraat, was in 1965 op Peperstraat 16 ‘De Vlam’ geopend, schuin tegenover het eerste pand Peperstraat 11. Dit pand was ingericht als verkooppunt van gaskachels met showroom annex Warmtetechnisch Bureau. Het geheel werd Ab Strijker op den duur echter te druk en omstreeks 1970 stopte hij daarom zijn bemoeienis hiermee.
Ab Strijker moet het wat rustiger aan doen In 1972 kreeg Ab te horen dat hij diabetes had (hij woog toen nog geen 60 kilo!). Dat was het moment waarop de administratieve hulp werd ingeroepen van Piet Houtzager, de broer van Rina, die even later compagnon van Ab werd, mede omdat de huisarts hem dringend adviseerde te stoppen met
HGMK Ledenbulletin 32
8
De zaken gingen zo goed dat het witgoed niet meer met de eigen wagen gehaald werd, maar per spoor in Beverwijk aankwam. Hier wordt een nieuwe Bedford van Ab Strijker volgeladen.
Twee foto’s van Kees Schilperoort met de prijswinnaars. Daarnaast de uitstalling van witgoed en bruingoed in de winkel.
Een kijkje in de Peperstraat richting Breestraat. De jongedame loopt bijna voor het pand Peperstraat 16. Schuin aan de overkant staat voor de deur van Peperstraat 11 een vrachtwagen van Strijker. Ernaast de afbraak van de ‘witte bioscoop’ (KSAgebouw, rechts). Uiterst links zien we het grote hoekpand met de Breestraat. Een kort deel daarvan staat in de Peperstraat (nr. 1 en 3). Daarnaast op 5 slager Van der Geest, op 7 garage Ver der Erf (het hoge pand), op 9 expeditie Zonneveld en vervolgens op 11 en 13 Strijker.
HGMK Ledenbulletin 32
erken. Hoewel het voor Ab een moeilijke beslissing was werd in dat jaar alles voor de overname w geregeld en ging Piet Houtzager alleen met de zaak door. Piet Houtzager haalde in 1974 een reclamestunt uit die veel publiciteit trok. Vanaf 21 november kon men bij de firma Strijker een deelnameformulier halen waarop men moest invullen hoeveel houtskoolbolletjes er zaten in een halve ronde bal in de etalage. Degene die het goede aantal raadde of daar het dichtst bij in de buurt kwam kon daarmee een kleurentelevisietoestel winnen. Zaterdag 30 november zou de winnaar bekendgemaakt worden door Kees Schilperoort, de bekende presentator van het radiospelletje ‘Raden Maar’. Op het parkeerterrein naast de panden van Strijker was een grote open vrachtwagen geplaatst waarop Kees Schilperoort het spel speelde. In eerste instantie werden prijzen weggegeven aan personen die het verst boven en onder het echte aantal bolletjes zaten. Vervolgens werden enige artikelen per opbod verkocht. Daarna werd de winnaar van de eerste ronde bekendgemaakt. De Peperstraat raakte door deze actie diverse keren verstopt. Een tweede ronde ‘Raden Maar’ speelde zich dinsdagavond 3 december af. En ook toen liep het storm. De Peperstraat moest gerenoveerd worden en werd grotendeels afgebroken, vandaar dat Piet Houtzager in november 1983 het pand aan de gemeente verkocht en de zaak verhuisde naar Meerstraat 84. In 1992 werd de wit- en bruingoedzaak verkocht aan de weduwe Neelen uit Heemskerk. In 1996 werd het bedrijf overgenomen door de firma Smorenberg uit Alkmaar, gespecialiseerd in satelietsystemen, kabel-TV, lichteffecten, beveiliging, telefoons/GSM’s en scanners. De kinderen Strijker hebben van jongsaf in de zaak meegeholpen. Ze weten nog hoe ze op hun vrije zaterdag op het stationsemplacement exact 200 papieren kolenzakjesmoesten vullen, of hoe ze meehielpen bij het ordenen van de administratie en dergelijke. Toch zijn zij geen zaakopvolger geworden. Dat geen van drieën de zaak heeft overgenomen, ondanks hun technische belangstelling en opleiding, komt waarschijnlijk het best tot uitdrukking in een uitspraak van één van hen: ‘Misschien heeft het harde werken als zelfstandig ondernemer ons toch afgeschrikt.’
9
HGMK Ledenbulletin 32
10
