i m t ec h
A r bo d i en s t
L E G IONE L L A ( v er s i e
v ei l i g
en
2 . 0 )
g e zo n d
i m t ec h
w er k en
a r b o d i e n s t
L E G IONE L L A
Wat is legionella? Legionella is een bacteriefamilie die voorkomt in alle mogelijke waters: rivieren, meren en ook in leidingwater. Wanneer waterdruppeltjes die grote hoeveelheden legionella bevatten worden ingeademd, kan de bacterie een ernstige longinfectie veroorzaken. Deze ziekte wordt ook wel de veteranenziekte of legionellose genoemd. Daarnaast kan de bacteriefamilie aanleiding geven tot een acute hevige griep zonder longontsteking (pontiac fever), die vanzelf weer overgaat. Doorgaans is deze niet van een normale griep te onderscheiden. Bij een snelle reactie zijn deze ziekten goed te behandelen. De meeste mensen worden niet ziek van Legionella. Vaak worden alleen mensen met een verminderde weerstand daadwerkelijk ziek. Risicogroepen zijn ouderen, zware rokers, diabetes patiënten, mensen met chronische longaandoeningen, alcoholisten en mensen met een verstoorde immuniteit. De
H e t dr i n k e n va n w at e r
ziekte kan niet overgedragen worden van mens op mens. Het drinken van
d at l e g i o n e ll a b a c t e r i ë n
water dat legionellabacteriën bevat is niet schadelijk.
b e vat i s n i e t s ch a d e l i j k
Legionella op het werk Grote hoeveelheden legionellabacteriën kunnen ontstaan bij temperaturen tussen de 20 en 50o Celsius en in stilstaand water. De aanwezigheid van een slijmlaag of sedimenten, met voedingstoffen bevorderen de groei van deze bacteriën. Mogelijke bronnen van legionella, die u tijdens uw werk kunt tegenkomen zijn: n
Watertappunten die niet regelmatig (< 1 keer per week) gebruikt worden, zoals bij brandblushaspels en douches;
n
Industriële koeltorens, zoals bij de productie van elektriciteit, staal of chemische producten;
n
(Natte) koeltorens als onderdeel van een luchtbehandelingsinstallatie op bijvoorbeeld het dak van een kantoorgebouw of een ziekenhuis;
n
Luchtbevochtigingsinstallaties (géén stoom) in gebouwen en aan boord van passagiersschepen.
Genoemde bronnen vormen niet alleen een risico wanneer hieraan wordt gewerkt. Maar ook wanneer werkzaamheden in de nabijheid van deze bronnen worden uitgevoerd. Om te voorkomen dat risico’s op legionellabesmetting ontstaan, worden diverse eisen gesteld aan het beheer en >
onderhoud van dergelijke bronnen.
i m t ec h
a r b o d i e n s t
2
vullende maatregelen (zoals adembescherming) te nemen bij werkzaamheden aan of in de nabijheid van de bronnen. Behalve als sprake is van een ‘verdachte’ of ‘onveilige’ situatie. En bij inspectie en monstername van een in werking zijnde koeltoren, alsmede reinigingswerkzaamheden met een hogedrukreiniger. Onder de kop
z i e oo k
’Hoe kun je blootstelling voorkomen?’ wordt verder ingegaan op
’ H o e k u n j e bloo t s t e ll i n g
deze maatregelen.
voor kom e n ? ’
Wat te doen als je bent blootgesteld aan verhoogde concentraties legionella? Helaas kan bij een mogelijke besmetting niet van tevoren vastgesteld worden of mensen daadwerkelijk legionella hebben binnen gekregen en hier ziek van kunnen worden. Wel is het belangrijk dat u in de periode na een eventuele blootstelling alert bent op de ziekteverschijnselen, zoals snel opkomende hoofdpijn, spierpijn, ziek gevoel, hoesten en kortademigheid gevolgd door koorts en longontsteking. Als u binnen 2 tot 19 dagen na een mogelijke besmetting dergelijke ziekteverschijnselen krijgt dient u zo snel mogelijk contact op te nemen met uw huisarts en aan te geven dat u mogelijk bent blootgesteld aan legionella. U kunt ook contact opnemen met de bedrijfsarts van Imtech arbodienst.
Wet- en regelgeving Blootstelling aan legionella moet op grond van de Arbowet zoveel mogelijk worden n
voorkomen. Gebouweigenaren en werkgevers dienen de aanwezige risico’s vast te leggen in de risico-inventarisatie en evaluatie. Hierin dienen ook de risico’s voor eventuele derden (zoals onderhoudspersoneel en omwonenden) te worden bepaald.
n
Voor waterleidingsystemen die toegepast worden in risicovolle omgevingen of op plaatsen waar zich risicogroepen kunnen bevinden, zoals ziekenhuizen, verzorgingstehuizen, hotels enzwembaden gelden aanvullende verplichtingen.
n
Afhankelijk van de aanwezige risico’s wordt een legionellabeheersplan gemaakt waarin de te nemen maatregelen worden vastgelegd. Maatregelen richten zich vooral op het ontwerp van de installatie. Zo moet het ontstaan en de verspreiding van waternevel zoveel mogelijk worden voorkomen. En ook stilstaand water en temperaturen tussen de 20 en 50o Celsius >
i m t ec h
a r b o d i e n s t
3
L E G IONE L L A
> Onder normale omstandigheden is het dan ook niet nodig aan-
L E G IONE L L A
> moeten worden vermeden. Wanneer dit niet mogelijk is moet de groei van legionellabacteriën worden beperkt door bijvoorbeeld chemicaliën aan het water toe te voegen of waterleidingsystemen regelmatig te spoelen. Daarnaast kunnen periodiek monsters genomen worden om de legionellagroei in een installatie in de gaten te houden. Alleen gekwalificeerde laboratoria mogen vaststellen hoeveel legionella er in het water zit.
Hoe kun je blootstelling voorkomen? Om gezondheidsproblemen te voorkomen is het belangrijk om voorafgaand aan de werkzaamheden mogelijke bronnen te identificeren en eventueel de opdrachtgever om informatie te vragen met betrekking tot de risico’s ten aanzien van legionella. Daarnaast kun je als medewerker ook zelf een aantal voorzorgsmaatregelen nemen: n
Controleer mogelijke bronnen (fonteinen, whirlpools, zonneboilers, natte koeltorens, enzovoort) zo goed mogelijk op legionella risico’s (vraag om de legionella risico-inventarisatie en -evaluatie);
n
Laat deze bronnen, waar mogelijk, uitschakelen tijdens de werkzaamheden;
n
Wees alert bij ‘dode’ einden in waterleidinginstallaties, warme punten (hotspots) in koudwaterleidingen en de vorming van biofilm in installaties en systemen;
n
Voorkom altijd blootstelling aan nevel. Vooral bij luchtbehandelingsinstallaties, koeltorens, kranen en douches die niet vaak (< 1 keer per week) gebruikt worden, Maar ook bij brandslanghaspels, proceswater en (tuin)slangen die langdurig zijn aangesloten op een (buiten)kraan;
n
Werk met water dat vers en koud is of is verwarmd tot boven 60°C. Spoel bij twijfel de installatie met heet water.
n
Wanneer het niet mogelijk is de installatie uit te schakelen of het risico op een andere manier te voorkomen, wordt geadviseerd goedsluitende adembescherming van neopreen te gebruiken met een P3-filter. Denk hierbij ook aan het nemen van maatregelen in installaties, waarin verhoogde concentraties legionella zijn aangetroffen!
n
Voor reinigingswerkzaamheden aan koeltorens, en luchtbevochtigingsinstallaties met een hogedrukreiniger wordt geadviseerd een beschermpak met luchttoevoer (onafhankelijke adembescherming) te gebruiken. Tijdens de reiniging dient de omgeving afgesloten te worden. Alleen bevoegd personeel dat voldoende beschermende kleding draagt, mag het afgezette gebied betreden. Eventueel kan de werkplek met zeilen afgeschermd worden van de omgeving. Denk ook aan het voorkomen van besmetting van andere onderdelen of installaties!;
n
Raadpleeg bij twijfel de afdeling bedrijfszorg of de Imtech Arbodienst;
n
Wanneer in installatie(s) legionellabacteriën worden aangetroffen, is het zaak om besmetting zowel voor je zelf als voor anderen te voorkomen. Meld de situatie meteen bij de direct leidinggevende of afdeling bedrijfszorg.
i m t ec h
a r b o d i e n s t
4
I m t ec h D é
A r bo d i en s t
p o r t al
tot
g e zo n d h ei d
v ei l i g h ei d,
en
m i l i eu be w u s t
w er k en .. !
Imtech Arbodienst B.V.
Rivium Boulevard 41 2909 LK Capelle a/d IJssel Tel. +31 10 429 61 35 Fax +31 10 429 98 44
[email protected] www.imtech.nl/arbodienst
Samen Succesvol
www.imtech.nl/arbodienst
