Impressies 2015
Het jaar in foto’s
LUSTRUM 440 JAAR Anton Corbijn is één van de publiekstrekkers in de Nacht van Kunst en Kennis. Vanwege het 440-jarig bestaan van de Universiteit Leiden pakt het enerverende wetenschaps- en cultuurfestival extra uit. De derde editie trekt een recordaantal van 5.500 bezoekers.
Watskeburt?! Tweeduizend studenten en medewerkers vieren het lustrum in de Pieterskerk met rapformatie De Jeugd van Tegenwoordig. Een memorabel moment: 440 jaar geleden werd in deze kerk de universiteit opgericht. 2
3
TENTOONSTELLINGEN ‘De werken zouden niet misstaan op biënnales. Hoofdlocatie is de schitterend vervallen Meelfabriek.’ – NRC Handelsblad Lovende recensies voor de lustrumexpositie Global Imaginations, een initiatief van Museum De Lakenhal. De universiteit werkt samen met vele musea, binnen en buiten Leiden. 4
Een 18e-eeuwse promotiebul, brokstukken van een bel die in de Tweede Wereldoorlog sneuvelde, een prent die de oprichting van de universiteit verbeeldt en een kostuum uit de studentenmaskerade. Studenten van de master Arts & Culture stellen de lustrumtentoonstelling Celebrating Curiosity samen. 5
FILMS & APPS
EINSTEIN’S LIGHT IMAGINARY FILMS PRESENTS
A FILM BY NICKOLAS BARRIS
Illuminating How Imagination And Innovation Advance The World WRIT TEN, DIRECTED, AND PRODUCED BY
NICKOLAS BARRIS
FEATURING
JOSHUA BELL, VIOLIN (COURTESY OF SONY MUSIC ENTERTAINMENT)
MARIJA STROKE, PIANO
ORIGINAL MUSIC COMPOSED BY
BRUCE ADOLPHE
Roemruchte verhalen uit de universiteitsgeschiedenis zijn nu ook verfilmd. De documentaire ‘Einstein’s Light’ eert de vriendschap tussen de natuurkundigen Einstein en Lorentz die samenwerkten in Leiden. In de filmpjes ‘Vier Eeuwen Vrijheid’ leidt hoogleraar Willem Otterspeer de kijker langs vier eeuwen universiteitsgeschiedenis. 6
Wist u dat in de Sterrewacht de kiem werd gelegd voor de radiosterrenkunde? Via 27 informatieborden én een app van de ontdekkingsroute ‘Leiden Discoveries’ kan iedereen, wandelend of fietsend, de Leidse wetenschappelijke geschiedenis leren kennen.
7
PRIJSWINNAARS Statisticus Aad van der Vaart ontvangt de Spinozapremie, de hoogste wetenschappelijke onderscheiding in Nederland. Hij ontwikkelt onder andere modellen die analyseren welke genen een rol spelen bij het ontstaan van kanker.
8
De Leidse exoplaneetonderzoeker Frans Snik krijgt een Starting Grant van de European Research Council (ERC). Met het geld gaat hij technologie ontwikkelen om de atmosferen en oppervlakken van aardachtige exoplaneten te bestuderen. Ook Andrea Evers, Martine Robbeets, Marian Bakermans-Kranenburg, Elisabeth de Boer en Andrew Webb worden gewaardeerd met grote subsidies van de ERC. Proficiat! 9
VONDSTEN Blingbling uit de bronstijd. Bij opgravingen in Noord-Holland ontdekken archeologen vijftien bronzen sieraden van ongeveer 2.800 jaar oud. Van China tot Nederland: vrijwel elk jaar doen Leidse archeologen spectaculaire vondsten. 10
Conservator Mart van Duijn van de Leidse Universiteitsbibliotheek ontdekt een aantekeningenboekje van Jacob Cats dat nieuw licht werpt op de beroemde staatsman en dichter. Ongetwijfeld volgen er meer ontdekkingen in de Bijzondere Collecties van de UB, een reusachtige schatkamer met oude handschriften, prenten, foto’s, tekeningen en kaarten uit alle windstreken.
11
NOG MEER LUSTRA Mogen we een kruidentuin beginnen? Met die wens kloppen wetenschappers eind 16e eeuw aan bij het stadbestuur. Hun wens komt uit. 425 jaar later viert de oudste botanische tuin van Nederland, de Leidse Hortus botanicus, haar lustrum. Kinderen mogen nieuwe bollen planten. 12
Van sleutelen aan Einsteins relativiteitstheorie tot het vloeibaar maken van helium. De Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen bestaat 200 jaar en blikt trots terug. Robbert Dijkgraaf onthult de sleutelformule van Einsteins relativiteitstheorie op de gevel van Museum Boerhaave. Meer muurformules volgen. 13
VIERINGEN IN DEN HAAG Het Leiden University College The Hague bestaat vijf jaar. Het biedt een intensief onderwijs- en onderzoeksprogramma aan 600 bachelorstudenten uit tientallen landen. Zo draagt de universiteit bij aan Den Haag als internationale stad van vrede, veiligheid en recht. 14
Daar gaan de caps! De eerste 143 pioniers van International Studies zijn klaar voor de wereld. De Engelstalige opleiding bestaat drie jaar en trekt studenten vanuit de hele wereld. Jaarlijks behalen zo’n 3.500 bachelorstudenten en bijna evenveel masterstudenten hun diploma aan de universiteit. 15
VLUCHTELINGEN Studenten helpen om het Universitair Sportcentrum gereed te maken voor de crisisopvang van 123 vluchtelingen. De tijdelijke opvang in het USC verloopt soepel dankzij de massale inzet van medewerkers en studenten van de universiteit.
16
De vluchtelingencrisis verhit de gemoederen. Leidse wetenschappers zorgen voor nuance in het debat. Migratiehistoricus Leo Lucassen spijkert scholieren van de vijfde klassen van het Stedelijk Gymnasium in Leiden bij over de instroom.
17
DE WERELD IN LEIDEN Het koninklijk paar profiteert in Leiden van China-expertise. Ter voorbereiding van het staatsbezoek aan China spreken koning Willem-Alexander en koningin Máxima met onderzoekers en vertegenwoordigers van bedrijfsleven en diplomatie. De Universiteit Leiden is de enige Nederlandse universiteit met een opleiding sinologie. 18
De Oekraïense president Porosjenko pleit voor een sterke Europese Unie. Hij geeft de Europalezing op uitnodiging van het Europa Instituut van de Rechtenfaculteit.
19
ALUMNI Terug naar Leiden. Dat kan offline of online. Veel alumni zoeken hun alma mater op. Voor een masterclass, mentorprogramma, online cursus of het Coachcafé. Hierin sparren jonge alumni met professionele coaches over hun loopbaan.
20
‘Vanaf nu staat de patiënt centraal.’ Afghaanse studenten krijgen in Leiden nieuwe inzichten dankzij de lustrumactie Kans voor Studenten. Ook andere crowdfundingsacties slagen: de Sterrewacht krijgt een zonnekijker en rechten een MootCourt-zaal.
21
VRIJHEID Universiteit en stad herdenken samen hun oorlogsdoden in de Pieterskerk. Rector Carel Stolker eert hen die het voor anderen opnemen en blikt vooruit: ‘De universiteit wil jonge mensen vormen en opleiden die later in staat zijn op het juiste moment de juiste beslissingen te nemen.’ 22
In de voetsporen van Soldaat van Oranje. De cast van de musical Soldaat van Oranje – de meest succesvolle voorstelling uit de Nederlandse theatergeschiedenis – bezoekt het huis aan het Rapenburg waar verzetsman Erik Hazelhoff Roelfzema tijdens zijn Leidse studententijd woonde. 23
HOOG BEZOEK ‘Jongeren staan steeds verder af van de natuur, maar we kunnen dat veranderen met hulp van botanische tuinen.’ Dat betoogt natuurbeschermer Jane Goodall in de Leidse Hortus botanicus. Ze ontvangt een foto van de naar haar vernoemde orchidee. 24
Grootmoefti Shawki Allam bekijkt het oude Arabische manuscript dat de Leidse arabiste Petra Sijpesteijn toont. Na de aanslag op Charlie Hebdo reist de islamitische wetsgeleerde door Europa om het gematigde gezicht van de islam te laten zien. 25
PROMOTIES Wist u dat moeders sneller dan vaders hun kinderen corrigeren? En kinderen meer leren van digitale prentenboeken dan van traditionele boeken? Leids onderzoek van de faculteit Sociale Wetenschappen draagt bij aan nieuwe inzichten over opvoeding en leergedrag van kinderen. 26
Juliana was geen willoos slachtoffer van gebedsgenezeres Greet Hofmans. Voor de missie naar Uruzgan stelde de politiek geen doelen maar stapte op een rijdende trein. Onderzoekers reconstrueren in boeken de politieke geschiedenis en duiden trends. 27
ONDERWIJSINNOVATIE De Leiden Teachers’ Academy, een initiatief van vice-rector Simone Buitendijk, telt inmiddels zeventien fellows. Zij zijn de aanjagers van innovatief onderwijs op de universiteit.
28
Het ministerie van OCW keurt de aanvraag voor een masteropleiding Farmacie goed. De Leidse opleiding wil zich onderscheiden door patiëntgerichte apothekers op te leiden. De universiteit en het LUMC hopen na accreditatie vanaf het studiejaar 2016-2017 van start te gaan met de master. 29
ONLINE LEREN De hele wereld kan gratis college volgen met de nieuwe MOOCs (Massive Open Online Courses) van de Universiteit Leiden. Welke kiest u: International Law in Action door Larissa van den Herik (video still), Terrorism and Counter terrorism, Miracles of Human Language of liever Clinical Kidney Transplantation? Elk jaar komen er nieuwe MOOCs bij.
30
Waarom werd de spijkerbroek zo’n waanzinnig succes? Over deze en andere aansprekende onderwerpen geven Timo de Rijk en andere Leidse hoogleraren toegankelijke colleges bij de Universiteit van Nederland.
31
HOOGGELEERD Mensen maken de universiteit. Opvallende benoemingen in 2015: voormalig ‘wiskundemeisje’ Ionica Smeets wordt hoogleraar wetenschapscommunicatie, Piet Hein Donner, vice-president Raad van State, is Cleveringa-hoogleraar, de Noord-Koreaanse dissident Jang Jin-sung wordt gasthoogleraar en hoogleraar astrofysica Ewine van Dishoeck wordt de nieuwe voorzitter van de Internationale Astronomische Unie. 32
In hun oratie belichten nieuwe Leidse hoogleraren hun vakgebied: Aske Plaat legt uit hoe data science helpt bij de bestrijding van ebola. Job Cohen vertelt hoe de afstand tussen burger en bestuur kan worden verkleind. Miranda van Eck ontwikkelt ‘vaatwastabletten’ voor schone bloedvaten. 33
PLECHTIGHEDEN
De universiteit verleent op haar 440e verjaardag drie eredoctoraten:
ankzij klavecinist, dirigent en musicoloog William D Christie krijgt de Franse barokmuziek hernieuwde en brede waardering.
Econoom Peter Katzenstein wordt beschouwd als de meest invloedrijke wetenschapper op het terrein van vergelijkende politieke economie en internationale betrekkingen.
Lilian Gonçalves-Ho Kang You krijgt een eredoctoraat voor haar inzet voor de mensenrechten, in het bijzonder voor de rechten van vrouwen.
34
‘Universiteiten zijn slechts de hoeders van een intellectuele erfenis die zij niet zelf hebben gecreëerd’, zegt Stefan Collini, hoogleraar in Cambridge en gastspreker bij de opening van het Academisch jaar. Hij gaat in tegen marktwerking en ‘rendementsdenken’ op universiteiten. 35
GEZONDHEID Ontwikkeling van stamceltherapie voor kinderen met ernstige afweerstoornissen. Een snellere diagnose en betere behandeling van alvleesklierkanker. De rol van het schildklierhormoon onderzoeken bij dementie. Medicatie die is afgestemd op het DNA van de patiënt. Het Europese subsidieprogramma Horizon 2020 maakt veel belangrijk onderzoek in het LUMC mogelijk. 36
Grote subsidie van Horizon 2020: Het team van hoogleraar Toxicologie Bob van de Water ontvangt 30 miljoen euro voor onderzoek naar proefdiervrije methoden die de schadelijkheid van stoffen vaststellen.
37
ONDERZOEK Rond 5 december is er veel discussie over Zwarte Piet in Nederland. Judi Mesman, hoogleraar Diversiteit in opvoeding en ontwikkeling, onderzoekt hoe jonge kinderen Zwarte Piet zien. Daaruit blijkt dat kinderen Zwarte Piet meer met clowns associëren dan met donkere mensen. Rikki Holtmaat, hoogleraar International non-discrimination law, ging in op juridische aspecten van het zwartepieten-vraagstuk tijdens een debat op de universiteit. 38
Leids onderzoek bevestigt: Nederlandse militairen gebruikten structureel en buitensporig geweld in Indonesië. In Soldaat in Indonesië beschrijft historicus Gert Oostindie de dekolonisatieoorlog door de ogen van de militairen. Hiervoor onderzocht hij samen met studenten egodocumenten zoals dagboeken en brieven. 39
STUDENTEN Ruim tien procent van de Leidse studenten volgt honours onderwijs. In de Honours Class ‘Changemakers’ bedenken studenten projecten in Leiden ter verbetering van de leefomgeving. Op het Leidse stadhuis presenteren ze hun ideeën over onder andere meer groene daken in Leiden, een betere Haarlemmerstraat en het opknappen van het winkel centrum de Kopermolen. 40
Een razend knappe prestatie. De bijna doofblinde Hedda de Roo studeert cum laude af in de psychologie op haar onderzoek naar stemmingsklachten onder slechtzienden. Met haar stichting zamelt De Roo geld in voor meer onderzoek naar doofblindheid (Syndroom van Usher). 41
IMPACT Wie heeft er een robot-werkstation? Dankzij de portal ‘Open Access Research Infrastructure’ van de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen is eenvoudig te zien welke apparatuur voorhanden is. Dat scheelt veel tijd en geld. De universiteit stimuleert openacces-initiatieven. 42
Het Leidse Bio Science Park wordt de komende jaren een echte campus. Met meer woningen, winkels, horeca en prettige ontmoetingsplekken waar wetenschappers, studenten en ondernemers met elkaar in contact kunnen komen.
43
JONG TALENT Neuropsycholoog Marcia Goddard wint de Nederlandse finale van de wetenschapswedstrijd Famelab én promoveert op een spraakmakend onderzoek naar autisme. Jaarlijks promoveren zo’n 400 mensen aan de universiteit.
44
Studentondernemers maken een micro-3D-beeldje van koning Willem-Alexander ter grootte van een zoutkorrel. De micro-3Dprinttechniek van het studentenbedrijf Idris Solutions biedt ook talloze medische toepassingen. Op Koningsdag krijgt Henri Lenferink, burgemeester van Leiden, het geprinte beeldje overhandigd door Willem te Beest, vice-voorzitter van de Universiteit Leiden. 45
46
THEORIE & PRAKTIJK
Theorie versterkt de praktijk en andersom. Leidse studenten krijgen gastcolleges van journalist Sander van Hoorn en van PvdA-voorman Diederik Samsom. En Leidse ambtenaren discussiëren met Job Cohen, bijzonder hoogleraar op de Thorbeckeleerstoel, over gemeentelijke democratie.
47
Het jaar in foto’s In een jaar gebeurt er heel veel aan de Universiteit Leiden. Onze wetenschappers doen ontdekkingen, onze studenten volgen onderwijs, onze kennis dragen we over aan de samenleving. We hebben impact in de media en via onze (internationale) samenwerking met bedrijven, ziekenhuizen, en andere universiteiten. We ontvangen gasten die ons inspireren en vieren bijzondere momenten en onderscheidingen. We bouwen aan goede werk- en studieplekken. Deze brochure geeft een impressie van 2015, het jaar dat we het 440-jarig bestaan van de universiteit vierden. Wilt u meer weten? Het verhaal achter alle foto’s van 2015 vindt u op www.universiteitleiden.nl/impressies2015
Volg de Universiteit Leiden in 2016: www.universiteitleiden.nl www.universiteitleiden.nl/nieuwsbrief Twitter.com/UniLeiden Facebook.com/UniversiteitLeiden Youtube.com/UniversiteitLeiden
Impressies 2015 is gemaakt door: Fotografie: Monique Shaw 2, 3, 18, 24, 32 (rechtsboven), 34, Marc de Haan 4, 5, 7, 10, 17, 21, 25, 27, 28, 36, 44, Hielco Kuipers 13, 22, 23, 35, 46 (boven), 47, Centre for Innovation 6, 30, Nickolas Barris 6 (inzet), JUST 7 (inzet), Ivar Pel 8, ESO.org 9, Universitaire Bibliotheken Leiden 11, 39, Wouter Koppen 12, Martijn van Dam 14, Chris Gorzeman 15, Petra Sonius 16, Jeroen Hiemstra 19, Stefan van Ruijven 20, Elena Vagengeim 26, Barbra Verbij 29, Universiteit van Nederland 31, Ype Driessen 32 (linksboven), Henrik Sandsjö 32 (rechtsonder), John Moore 33, Bob van de Water 37, Evert Elzinga 38, André van Haasteren 40, Marlies Wessels 41, Pim Rusch 42, Studio Hartzema 43, Eelkje Colmjon 45, Taco van der Eb 46 (onder). Redactie: Directie Strategische Communicatie & Marketing, Universiteit Leiden Vormgeving: Noinoloi Februari 2016
