IJKDIJK NIEUWSBRIEF JAN 2014 www.floodcontrol2015.com· www.ijkdijk.nl
Het nieuwe jaar is begonnen. Een jaar waarin Stichting IJkdijk samengaat met FloodControl 2015. En het jaar waarin het IJkdijk ontwikkelprogramma 2011-2014 wordt voltooid. In de komende periode stellen we de toekomstvisie voor op ná 2014. 2014 is ook het jaar waarin een nieuwe validatieproef op de planning staat, het DDSC wordt doorontwikkeld en nóg meer LiveDijken vorm krijgen. Wij verwachten dat dit jaar meer dan eens duidelijk wordt: echte verandering in de wereld van dijkbeheer is alleen mogelijk door intensieve samenwerking binnen de gouden driehoek. Stichting IJkdijk/FloodControl 2015 stelt zich ten doel deze samenwerking in 2014 verder te faciliteren en inhoud te geven. Met deze nieuwsbrief informeren we u over de actuele ontwikkelingen en de plannen voor de komende periode. We wensen u een gezond, gelukkig en innovatief 2014!
Samengaan IJkdijk/FloodControl 2015 De komende vijf jaar werken de samengevoegde programma’s IJkdijk en Flood Control aan één ontwikkelprogramma. Hierin wordt gewerkt aan voldoende veiligheid tegen overstromingen in Nederland en daarbuiten. Het programma bestaat uit verschillende projecten die zich richten op het vergroten van inzicht in waterveiligheid en het omgaan met en het gebruiken van informatie. De integratie van bestuurlijke en technische aspecten speelt hierbij een belangrijke rol.
Intentieverklaring De partijen die lid zijn van FloodControl 2015 en Stichting IJkdijk ondertekenden op 12 november 2013 tijdens de Innovatie estafette in de RAI een intentieverklaring. Denk hierbij aan Siemens, Fugro, Deltares, vertegenwoordigers van het MKB, Rijkswaterstaat en STOWA. Met de intentieverklaring geven al deze partijen aan dat ‘ze van mening zijn dat op het gebied van waterveiligheid nog veel is te bereiken en te ontwikkelen, onder andere op het gebied van dijkmonitoring, omgaan met onzekerheden, besluitvorming, ontwerp, belastingen op waterkeringen, crisisbeheersing en meerlaagse veiligheid’.
Op de foto praat voorzitter van het bestuur van Stichting IJkdijk, Henk van 't Land, minister Schultz bij over IJkdijk en FloodControl 2015.
Congres IJkdijk/FloodControl: 19 maart Burgers Zoo 2014 belooft een mooi jaar te worden voor innovaties in de waterkeringsector. Voor IJkdijk/FloodControl staan er diverse projecten op het programma. Al deze projecten hebben als doel om het inzicht in waterveiligheid te vergroten en beter om te gaan met verkregen informatie. Bestuurlijke en technische aspecten worden hierbij geïntegreerd. Deze zaken worden gepresenteerd tijdens het IJkdijk/FloodControl congres op 19 maart. Daarnaast wordt tijdens dit congres de basis gelegd voor verdere samenw-
erking in de toekomst, door in een ontspannen sfeer te werken aan matchmaking tussen de partijen uit de gouden driehoek. Het congres vindt plaats bij Burgers Zoo in Arnhem. Een officiële uitnodiging volgt, maar u kunt 19 maart alvast in uw agenda noteren. Houd onze website www.ijkdijk.nl in de gaten voor het volledige programma.
Waterinnovatieprijs voor Geotextiel Waterschap Rivierenland heeft met de inzending 'verticaal zanddicht geotextiel' (VZG) de Waterinnovatieprijs 2013 in de categorie ‘Droge Voeten’ gewonnen.
Op dinsdag 10 december jl. maakte juryvoorzitter Annemieke Nijhof van Tauw Group B.V. bekend dat de Award werd toegekend omdat dit 'verticaal zanddicht geotextiel' (VZG) het meest vernieuwende idee was, dat toepasbaar is binnen de taken en verantwoordelijkheden van de waterschappen. Samen met de partners Deltares, Ten Cate, Rijkswaterstaat Ruimte voor de Rivier en Stichting IJkdijk heeft Waterschap Rivierenland dit verticaal zanddicht geotextiel ontwikkeld en beproefd.Volgend jaar zal een aannemer dit geotextiel voor het eerst inzetten als dijkverbeteringsmaatregel in het dijkverbeteringstraject Hagestein – Opheusden. Lees meer over deze preventiemaatregel op www.ijkdijk.nl/ nl/nieuws/145-waterinnovatieprijs-2013-voor-geotextiel
Validatieproef zettingsvloeiing Stichting IJkdijk is bezig met de organisatie van een nieuw onderzoek naar het meten en monitoren van dijkfaalmechanismen. Het gaat dit keer om een proef waarbij zettingsvloeiing optreedt. Zettingsvloeiing is een van nature in Zeeland, Zuid-Holland en de Waddenzee optredend mechanisme, waarbij een omvangrijke hoeveelheid zand vervloeit en als een dikke vloeistof wegstroomt. De omvang bedraagt vaak enkele honderden meters. Het mechanisme kan een bedreiging vormen voor waterkeringen doordat deze volledig ondermijnd worden. De proef zal waarschijnlijk komende zomer plaatsvinden. Het traject van vergunningaanvraag is inmiddels gestart en de details worden nader vormgegeven.
Column In deze nieuwsbrief een column van één van de IJkdijk directieleden. Martin van der Meer is lid Directie Team IJkdijk, Bestuurslid Flood Control en Technical Director Fugro Water Services. Hij geeft zijn visie op het belang van data en informatie.
“ Het belang van informatie voor het maken van de juiste beslissingen” Het belang van het hebben van de juiste informatie voor het tijdig nemen van verstandige beslissingen is evident, zeker voor dijken. Immers, veiligheid zonder techniek is flauwekul, maar techniek zonder data en informatie is nog grotere flauwekul. Bovendien moet deze veiligheid op elk moment en in elke denkbare situatie kunnen worden aangetoond. Immers, de actieve zorgplicht veronderstelt dat de beheerder altijd ‘in control’ is. Dit betekent onder andere dat de hiervoor benodigde informatiesystemen beschikbaar en verbonden moeten zijn, en gevuld met actuele, to-the-point en betrouwbare data. Welke data en informatie nodig is, hangt natuurlijk vooral af van de beslissingen waarvoor de informatie moet worden gebruikt. Om die informatiebehoefte te definiëren moet je dus niet alleen het technisch systeem, maar ook de beslisprocessen van de gebruiker(s) goed begrijpen. Bij waterkeringvraagstukken varieert dit van zeer korte termijnbeslissingen over een specifiek dijkvak in bijzondere omstandigheden, zoals een calamiteuze situatie, tot het ontwikkelen van een lange termijn visie, gebaseerd op lange termijn trends van het gehele systeem. En ook het sneller, beter en goedkoper realiseren van dijkversterkingen stelt bijzondere eisen aan het data- en risicomanagement. In termen van informatie betekent dit dat je moet kunnen spelen met tijd- en ruimteschalen. In de figuur is dit geïllustreerd. In de figuur kun je zien dat er inmiddels voldoende informatiesystemen beschikbaar zijn om dit hele veld te bestrijken. Het DDSC richt zich hierbij met name op de dynamische data, oftewel het real-time beschikbaar stellen van de snel veranderende data. Echter, mét daarbij de mogelijkheid om binnen het DDSC ook de minder snel verander-
ende data op elk moment direct te consulteren. Daarnaast zijn ook binnen het Flood Control programma interessante oplossingen ontwikkeld, bijvoorbeeld de dashboards die met succes zijn toegepast bij Waterschap Groot Salland. Dit komt nu in het nieuwe gezamenlijke programma bij elkaar. Kortom, alles is beschikbaar. Laten we deze mogelijkheden vooral op grote schaal gaan gebruiken!
LiveDijken
Afronding All-in-one Sensor Validatie Test De LiveDijken Anno 2014 is het aantal operationele LiveDijken gestegen naar 11. De Ommelanderzeedijk, de Lauwersmeerdijk (beide LiveDijk XL Noorderzijlvest) en de waddenzeedijk op Ameland (LiveDijk Ameland) werden voorzien van een monitoringsysteem. De Grechtdijk, de Voorhavendijk (beide LiveDijk Utrecht), de Grebbedijk (LiveDijk Grebbedijk), de Veenderij (LiveDijk de Veenderij), de Eemshavendijk (LiveDijk Eemshaven), de Stammerdijk en de ringdijk (beiden LiveDijk Amsterdam) zijn al een tijdje operationeel. In januari 2014 kunnen we een eerste balans opmaken van enkele resultaten.
IJkdijk ontwikkelprogramma en LiveDijken De LiveDijk projecten in het IJkdijkontwikkelprogramma lopen naar verwachting tot eind 2015. Daarna worden de monitoringssystemen mogelijk langer benut.
LiveDijk XL Noorderzijlvest De Ommelanderzeedijk is uitgerust met waterspanningsmeters en het Dijk Monitoring en Conditionering (DMC) systeem. Daarnaast wordt er gemeten met infrarood. Het DMC systeem verlaagt bij hoogwater de freatische lijn in de dijk. De waterspanningsmeters bevestigen dit en geven een indicatie van de impact. In de Lauwersmeerdijk geven waterspanningsmeters duidelijk het effect weer van de herstelwerkzaamheden langs het Vierhuizergat. De staalslakken hebben de doorlatendheid van de dijk aanzienlijk veranderd. De verbeteringen ter voorkoming van zettingsvloeiing worden ook bevestigd door de geïnstalleerde tilt sensoren. Deze registreerden ook de aardbevingen in de provincie Groningen van afgelopen jaar.
LiveDijk Ameland De Waddenzeedijk op Ameland werd in de nacht van 5 op 6 december blootgesteld aan een noordwester storm. Een buitenwaterstand van 3,28 meter + NAP werd gemeten; ruim 2,32 meter hoger dan het normale astronomisch tij
Metingen Vanwege de zeer hoge waterstand werd uitgebreide dijkbewaking ingezet. In de nacht van vijf op zes december werden de hoogste waterstanden verwacht. Door InTech zijn in deze nacht metingen verricht met een mobiel infrarood inspectie systeem om tijdig wellen en mogelijk piping te detecteren. Ondanks de hoge waterstand zijn geen wellen waargenomen. Ook de waterspanningsmeters maten een duidelijke piek in de grondwaterstand in de dijk. Ruim twee keer zo hoog als normaal.
LiveDijk Utrecht Data worden ingewonnen langs de Grecht en langs de voorhaven van de Beatrixsluizen. De metingen geven de beheerders Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden en Rijkswaterstaat meer inzicht in de dijken. Zij kunnen de data live opvragen en middels een ingebakken rekensom in de applicatie kan de stabiliteit worden bepaald.
LiveDijk Willemspolder Naast de bestaande LiveDijken is er voor 2014 een nieuw initiatief ontstaan. 17 december 2013 vond bij Waterschap Rivierenland een bijeenkomst plaats waar nut en noodzaak van data in relatie tot dijksterktebepalingen en kennisopbouw aan bod kwamen. Tijdens deze bijeenkomst is officieel besloten om het project LiveDijk Willemspolder uit te voeren. LiveDijk Willemspolder is een gezamenlijk project van Waterschap Rivierenland en IJkdijk/FloodControl 2015 dat zich richt op het monitoren van een zomerdijk waar in 2014 geotextiel als piping werende maatregel wordt geïnstalleerd. Het project wordt mede mogelijk gemaakt door participatie van STOWA en financiering van het ministerie van Infrastructuur en Milieu en het Nederlands bedrijfsleven. Op de foto ondertekenen Roelof Bleker, dijkgraaf van Waterschap Rivierenland, en Henk van 't Land, voorzitter Stichting IJkdijk, de samenwerkingsovereenkomst.
DDSC Gebruikersdag
In het kader van het kenniscluster IJkdijk werd op 27 november 2013 een dag georganiseerd voor en door gebruikers van het Dijk Data Service Centrum (DDSC). De bijeenkomst vond plaats bij Waterschap Noorderzijlvest in Groningen. Doel van de dag was gebruikers van het DDSC elkaar te laten ontmoeten, ervaringen uit te wisselen en gezamenlijk na te denken over de doorontwikkeling van het systeem. Na de aftrap door Henk van ’t Land gaf Johannes LIndenbergh namens Noorderzijlvest zijn visie op nut en noodzaak van het DDSC voor het waterschap. Hierna gaf Sander Bakkenist een demonstratie van het DDSC voor de niet ingewijden en vervolgens was het woord aan een drietal gebruikers. Jan Willem Nieuwenhuis liet zien hoe Waterschap Noorderzijlvest een aantal afgekeurde dijktrajecten in de gaten houdt door middel van sensoren die aangesloten zijn op het DDSC. Op dat moment wist hij natuurlijk nog niet dat de situatie van die dijken een week later écht actueel zou worden tijdens de ‘Sinterklaasstorm’. Klaas Pieter Visser van het Waterbouwkundig Laboratorium van de Vlaamse overheid liet zien hoe het DDSC ook in België wordt toegepast bij pilot ‘ Hingene’ in Vlaanderen, waar het gezien wordt als een goed communicatieplatform voor beheerders en toetsers en een goed overzicht geeft van de beschikbare data. Rob van Putten van Waternet toonde in zijn presentatie aan dat door het juiste gebruik van sensoren een versterkingsontwerp voor een afgekeurde dijk aanzienlijk goedkoper kan worden gerealiseerd. Het middagprogramma bestond uit een drietal workshops waarin werd ingezoomd op de “DDSC Community”, mogelijkheden voor een behoeften aan opleidingen en het DDSC R&D traject.
DDSC R&D traject In het DDSC Research & Development traject wordt onderzoek gedaan naar geavanceerde technieken om de analyse van de data in het DDSC te ondersteunen. Zo wordt in de onderzoekstroom “Anomaliedetectie” onderzocht hoe in een datastroom automatisch afwijkingen kunnen worden gedetecteerd die een aanwijzing kunnen zijn dat er iets aan de hand is. Zo’n systeem is (zelf)lerend en kan leren om bepaalde afwijkingen te negeren, omdat de oorzaak bekend is. De onderzoekstroom “Dijksterkte” zorgt ervoor dat de sensorinformatie uit dijken real-time kan worden omgezet in een maat voor de dijksterkte, ofwel de kans dat er iets mis gaat bij een bepaalde belasting van de dijk. In de onderzoekstroom “historisch vergelijken” wordt bekeken in hoeverre situatie in het heden kunnen worden vergeleken met situaties in het verleden. Bijvoorbeeld: “Zijn deze sensorwaarden bij dit type dijk al eens eerder waargenomen en zo ja waar was dat en wat is er toen gebeurd?”. Het R&D traject wordt uitgevoerd door TNO, Deltares, Target en HKV en gesubsidieerd door de Provincie Groningen. Het is de bedoeling dat de resultaten van dit onderzoek worden geïmplementeerd in de volgende release van het DDSC in de tweede helft van 2014.
Afronding All-in-one Sensor Validatie Test Filmmateriaal LiveDijken en DDSC De aflopen maanden is een aantal nieuwe filmproducties van Stichting IJkdijk gepubliceerd. Op de website www.ijkdijk.nl zijn de films en de animatie te zien: 1. Film over de inzet van LiveDijken, primair vanuit gebruikersperspectief 2. Animatie over de werking van het DDSC 3. Korte overzichtsfilm over IJkdijk en FloodControl 2015 over het belang van samenwerking
Alle films zijn te vinden op Vimeo en op de homepagina van www.ijkdijk.nl rechtsboven. Samenwerkingspartners van IJkdijk/FloodControl 2015 kunnen de films ook gebruiken. Neem hiervoor contact op met Hilde Gerlofs: 06 5230 0220.
