Nieuwsbrief nr. 14 jan. 2013 Van de voorzitter In het afgelopen jaar hebben wij geen nieuwsbrief uitgegeven. In een nieuwsbrief moet, zoals het woord al zegt, ook nieuws staan en dat was te weinig om te vermelden. Het nieuwe jaar staat intussen op de kalender en daarin past deze nieuwsbrief als goed begin van 2013. U wordt op de hoogte gebracht van de activiteiten van onze werkgroep. Mogelijke nieuwe initiatieven wachten op uitvoering en wij informeren u weer over de projecten die wij in Vaida en directe omgeving hebben lopen. Die projecten worden financieel door ons ondersteund. Ook gebeurt het dat goederen in Vaida ter beschikking worden gesteld aan mensen die dat nodig hebben. Deze goederen worden daar lokaal ingekocht en verdeeld. De werkgroep financiert het via de predikant en dat geldt voor alle projecten.
Wij presenteren ook een mogelijk nieuw project. Beperkt onze steun zich vaak tot de ouderen in Vaida, we mogen ook de jongste inwoners niet vergeten. Met uw steun kunnen we daar iets nuttigs en leuks doen van een geheel ander soort. Na het lezen van deze nieuwsbrief bent u volledig op de hoogte van onze projecten en plannen. Niet alleen in ons land is de crisis merkbaar. In een land als Roemenië is het vele malen erger en zeker bij de ouderen en op het platteland. De werkgroep probeert op verschillende manieren iets te betekenen voor de bewoners van dit kleine dorp. Dank zij uw bijdrage wordt dat mogelijk gemaakt. Wij hebben dan ook een acceptgiroformulier ingesloten voor uw gift. Voor alles wat door onze hulp tot stand kan komen, geldt niet alleen de dank van onze werkgroep maar zeker ook die van de inwoners van Vaida.
De penningmeester vertelt een en ander over onze financiën. Zo kunt u lezen hoe wij het geld ter plaatse besteden.
Ate Damstra
Verder is er iets te vertellen over de plannen met betrekking tot het huis van Maté Joszef. Daarvan geven we u een impressie.
Onze werkgroep is in Vaida betrokken bij meerdere projecten. Onze hulp is, indien nodig, persoonsgericht, maar voor meerdere bewoners met gelijke problemen kunnen wij hulp aanbieden. Wat wij zoal doen, wordt in onderstaande bijdrage beschreven.
In de serie portretten stellen we u in de vierde aflevering Kalmár Gyula en Anna voor. Twee actieve dorpsbewoners, ieder met hun eigen vaardigheden.
Projecten in Vaida
Persoonsgerichte hulp
Er zijn gezinnen waar geen geld is voor voldoende eten. Op aangeven van de predikant ondersteunen wij die gezinnen met brood en beleg, zodat zij toch hun basisvoedsel krijgen. Dit project loopt in 2012 tot en met december en betreft drie gezinnen. Daarna wordt bekeken of het gecontinueerd moet worden. Dit is afhankelijk van het aantal gevallen dat wij aangemeld krijgen. Kun Gyula, die spastisch is, wordt voor zijn verzorging door ons geholpen met maandelijks een bedrag van € 25,00. Indien nodig krijgt hij geld voor reparaties aan bijvoorbeeld zijn wasmachine of elektrische rolstoel. Happy Baby Service Voor gezinnen waar een kleine wordt geboren, stellen wij eenmalig een basispakket beschikbaar met goederen die direct nodig zijn voor de baby. Dit gaat vergezeld met een geldbedrag. Het gaat hier om een doorlopend project. Warm Eten Project Dit project loopt al gedurende een lange tijd. Er worden maaltijden verstrekt aan kinderen die dat thuis niet kunnen krijgen en er worden porties rondgebracht bij ouderen in het dorp. Het eten wordt in het kerkelijk centrum door de kok Barcsa Janos bereid. In 2012 draagt de werkgroep € 1.500 bij in de kosten. Bijbelse dagboekjes Zoals elders in de nieuwsbrief is geschreven schenkt de werkgroep Bijbelse dagboekjes aan de jongeren die belijdenis hebben gedaan. De boekjes worden door de predikant gekocht in
Debrecen (H). Deze post keert regelmatig terug. Medische hulp In Vaida blijft behoefte aan simpele medische middelen zoals paracetamol, vitaminetabletten en pleisters. Omdat die in Roemenië vrij duur zijn, worden die door ons hier gekocht en verzonden. Ook in dit geval is de predikant het centrale punt in Vaida. Houtproject Door lokale problemen is er helaas deze winter geen houtproject in Vaida. De werkgroep zal nagaan of er mogelijkheden zijn voor de volgende winter Kerstpakketten De armste gezinnen in het dorp ontvangen elk jaar met hulp van de werkgroep een kerstpakket met voedsel. Hiervoor was in 2012 al een bedrag van € 600 uitgetrokken. Wij zullen nu € 750 extra uittrekken zodat meer gezinnen in Vaida bij deze actie kunnen worden betrokken. De kerstpakketten worden ter plaatse samengesteld en bezorgd. Kerstkaarten Als groet van ons worden in Vaida kerstkaarten bezorgd. Deze worden door de werkgroep klaargemaakt. De verspreiding gebeurt ter plaatse. Dit initiatief kan worden gezien als een verre groet over de grenzen. Speeltoestellen Over dit nieuwe initiatief kunt u elders in deze nieuwsbrief lezen.
Huis Maté Joszef De voorgenomen renovatie van het veel te kleine huis van Maté Joszef verloopt zeer traag. Met hulp van onze donateurs konden wij € 4.500 reserveren voor dit project. Wat was het geval? In hun kleine huisje met slechts één slaapkamer en een woonkamer leeft, naast de ouders en drie opgroeiende kinderen, ook nog de bejaarde oma. Er ontstond een onhoudbare situatie die helaas niet snel opgelost kan worden. Na problemen met de tenaamstelling en kadastrale tekeningen kon eindelijk een bouwkundige aan het werk worden gezet. Gebleken is echter dat de woning niet kan worden uitgebreid in combinatie met renovatie van het oude gedeelte. De oorzaak ligt in de terreingesteldheid en de afwatering. Inmiddels is een plan voor een eenvoudige nieuwe woning op papier gezet. Met de financiële hulp van een kerkelijke gemeente in Essen (D) lijkt realisatie haalbaar, hoewel er in het dekkingsplan nog een gat zit van ongeveer € 1.400. Door middel van o.a. zelfwerkzaamheid wordt gehoopt dit tekort weg te werken. Het bouwplan is intussen door de overheid provincie Bihar goedgekeurd. Ook de uitgewerkte bouwtekeningen zijn klaar. Men kan nu met de uitvoering beginnen maar door de meestal strenge winters zal het wel voorjaar worden voordat men kan starten. In de volgende nieuwsbrief hopen we u meer te kunnen vertellen.
Impressie woning Maté Joszef Hoogtepunt in Vaida Een kerkelijk hoogtepunt in Vaida is om de twee jaar de belijdenis van een aantal kinderen. In het afgelopen jaar vond deze feestelijke gebeurtenis plaats op Pinksterzondag 20 mei. Zeven jongeren stonden in de kerkdienst centraal. In Vaida is dat zeker altijd een bijzondere gebeurtenis wat ook blijkt uit de kleding van de catechisanten. Van onze werkgroep krijgen ze een Bijbels dagboekje overhandigd door de predikant ds. Kondor. De foto’s tonen de jongeren in en naast de kerk. Op de rechter foto staan op de achterste rij v.l.n.r. Maté Joszef, ds. Kondor Endre en Barcsa Janos. Op de voorste rij vinden we Czirják Richárd, Balogh Bernadett, een kerkenraadslid, Papp Krizstina Alexandra, Kiss Henrietta, Szilágyi Lajos Zsolt en Szörös Kinga Bianka. Op deze foto ontbreekt Kocsis Stefan. Hij staat wel op de linker foto die in de kerk is genomen en wel in het midden. De namen zijn op de Roemeense manier geschreven: eerst schrijft men de familienaam en daarna de voornaam.
is 68 jaar en Anna 66; beiden zijn gepensioneerd. Ze hebben twee kinderen en vier kleinkinderen.
Na afloop buiten voor de kerk
Tijdens de kerkdienst Portret (4) Gyula en Anna Kalmár In dit portret willen we u twee mensen voorstellen, die in Vaida een bijzondere rol spelen. Het zijn Gyula en Anna Kalmár. Gyula
In zijn werkzame leven was Gyula eerst wagenmaker en later timmerman. Vandaar dat het niet verwonderlijk is, dat hij ook kwaliteiten heeft als houtsnijder. Op verzoek van buurtbewoners maakt hij nog steeds kasten, kleine decoratieve objecten en niet te vergeten vaten en tonnen. Als je hem vraagt hoeveel tijd hij nodig heeft om een vat te maken, antwoordt hij: “Toen ik jong was maakte ik het binnen een dag. Tegenwoordig neemt het een week”. Naast deze activiteiten maakt hij ook wijn. Hij heeft niet alleen een moestuin met fruitbomen, maar ook aan de rand van het dorp een wijngaard met een wijnkelder. Hij is trots op zijn witte wijnen van Hongaarse oorsprong, waarmee hij in 2011 een zilveren medaille won. Het gebouwtje met de wijnkelder heeft een vertrek waar een bed met tafel en stoelen staan. Een fraaie kast met wijnglazen is met houtsnijwerk versierd dat hij zelf heeft gemaakt. In de kerkelijke gemeente is hij weer voor een periode van zes jaar als ouderling gekozen. Zowel Gyula als Anna zingen in het kerkkoor. Anna was vroeger werkzaam als boekhouder en als kassier bij de gemeente. Nu maakt zij zich verdienstelijk met het bakken van brood als er iets georganiseerd moet worden. Het Hongaarse zoete brood dat ze maakt wordt “kalács” genoemd.
Gyula en Anne Kalmár
Koorreis naar Wenen De gemeente van Vaida heeft een kerkkoor dat onder leiding staat van Völgyesi Rózsika , de organist van de kerk. Dit koor kon worden uitgebreid met een aantal nieuwe leden, waaronder ook jongeren. De optredens van het koor beperken zich niet alleen tot kerkdiensten; ook bij andere gelegenheden zingen ze graag. Daarnaast zijn ze sociaal actief door hulp te bieden bij mensen in het dorp en in het kindertehuis van Székelyhid (Sacueni). Het plan werd opgevat om ook eens elders op te treden en door contacten met een naar Oostenrijk geëmigreerde familie die vroeger in Vaida woonde, kwam Wenen in beeld. Zo reisde een groep van 16 personen inclusief de predikant met vrouw en kind op 15 juni 2012 in een busje en een auto naar de Oostenrijkse hoofdstad. Veel leden van het koor waren nog nooit verder geweest dan
Debrecen in Hongarije. Deze weekendtrip was dus een hele belevenis voor hen. In Wenen werden niet alleen bekende plaatsen bezocht. Ze bezichtigden weliswaar Schönbrunn, het Prater, de Opera en de Hofburg, maar er werd ook gezongen. Te gast bij de Hongaarse hervormde Gemeente in de stad werd op de zondag in de kerkdienst gezongen. Wenen neemt als hoofdstad van de vroegere Oostenrijk-Hongaarse monarchie een bijzondere plaats in bij de Roemenen in Vaida. In die tijd strekte deze monarchie zich uit tot Cluj, dat diep in Roemenië ligt. De bewoners van Vaida zijn daardoor van oorsprong Hongaren en nog sterk op hun buurland georiënteerd. Vermoeid en vol indrukken reisde de groep op 17 juni huiswaarts. Onderstaande foto’s geven een indruk van hun reis.
Medewerking kerkdienst
De kinderen zullen erg blij zijn als ons plan kan worden gerealiseerd. Het zou mooi zijn als in het voorjaar van 2013 de zaak rond is. Namens hen alvast hartelijk dank.
Bezichtiging Wenen
Speelplaats peuterschool Voor het peuterschooltje in Vaida is een kleine speelplaats. Er staan drie speeltoestellen. Nou ja, het woord speeltoestel is eigenlijk te veel gezegd. Twee ervan kunnen als schommel fungeren en alleen de wip wap lijkt het nog te doen. De toestellen zijn zo’n 30 jaar oud en dringend aan vervanging toe. In ons land zouden ze in verband met de veiligheid al lang zijn afgekeurd. Daarom heeft onze werkgroep het plan opgevat om hierin verandering te brengen en financieel bij te dragen in de plaatsing van een aantal nieuwe speelobjecten. De ruimte is er, alleen het geld bepaalt wat wij kunnen. U kunt hieraan bijdragen met het overmaken van een bijdrage. Uw gift is welkom op onze betaalrekening bij de ING bank nr. 51.54.105 t.n.v. Werkgroep Roemenië LeeuwardenHuizum. U kunt hiervoor ook gebruik maken van het ingesloten acceptgiroformulier.
De vervallen speelplaats
Reisverslag met hulpgoederen naar Roemenië (1994) Al eerder heb ik iets geschreven over de eerste reis naar Roemenië. Nu een reis in 1994.Deze keer waren we met 4 gemeenteleden en twee auto’s, een VW busje en een Peugeot 204. De VW bus, bemand door H. Algra en W. de Vries, is op verzoek van ds. Balogh aangekocht voor gebruik in Vaida voor vervoer naar scholen, ziekenhuis ed. De Peugeot wordt gereden door P. van Steinvoorn en T. Bergsma en hiermee kunnen we later terugreizen. Op dinsdag middag 20 september 1994 hebben we het busje en de personenauto geladen met goederen die lagen opgeslagen bij houthandel Timmermans. De beide auto’s worden getankt en woensdagmorgen rond 08.00 uur vertrekken we uitgezwaaid door familie- en enkele gemeenteleden. Dit wordt het eerste transport waarvoor we zelf alle documenten moeten verzorgen. Gelukkig zijn we aangesloten bij de stichting Landelijk Roemenië Beraad waarvan een lid precies weet welke vergunningen er nodig zijn en deze tegen een vergoeding voor ons heeft verzorgd. Hielke Algra heeft daar heel wat werk mee gehad; alle artikelen moeten op een lijst komen te staan en in het Duits worden vertaald. Dit is voor hem als leraar Duits niet zo moeilijk. De meeste zorgen gaan uit naar de afhandeling bij de verschillende grenzen. Afgesproken is dat we in Rijssen nog enkele bandjes voor een invalidenwagen en zo mogelijk stomazakjes op zullen halen. De bandjes zijn er wel maar geen stomazakjes. Wel zijn enkele dozen met rijstwafels meegenomen. Door dit oponthoud komen we
de eerste dag niet verder dan Schlüsselfeld in Duitsland waar we een goed pension vinden. Donderdag 22 september zijn we tegen 13.00 uur bij de Oostenrijkse grens voor een stempel in het paspoort en op de uitvoervergunning want Oostenrijk is nog geen EU land. In Oostenrijk kunnen we redelijk doorrijden ondanks de wegwerkzaamheden. Om 18.45 uur arriveren we bij de Hongaarse grens. Hier doet de Hongaarse douane wat vervelend en stuurt het busje naar de vrachtwagendoorgang. Daar zijn we toch weer tussenuit kunnen komen zodat we ons met de benodigde doorvoerdocumenten bij de verschillende loketten kunnen melden. Dan blijkt dat de lijst met goederen die we naar Roemenië willen brengen, vertaald moet worden in het Hongaars en hiervoor moet eerst een typiste worden opgezocht. Als dit klaar is, gaan we naar de grensovergang voor de paspoortencontrole en krijgen zonder problemen de stempels. Vervolgens naar de douane en daar worden we aan de kant gezet voor controle. Nu maar hopen dat we niet alles uit moeten laden. De Peugeot staat al een tijd aan de andere kant van de grens te wachten maar kan zonder ons ook niet verder. Gelukkig wordt het een oppervlakkige controle. Eén zak moet open worden gemaakt en daarna mogen we vertrekken. Het is intussen 20.00 uur als we Hongarije binnenrijden. Onze magen rammelen dus zoeken we een pension en dat vinden we in Abda, waar de beide auto’s veilig op een afgesloten terrein kunnen staan .Het pension is duur in vergelijking met Duitsland, maar we eten er heerlijk en goedkoop in het plaatselijke restaurant.
Pension in Abda, Hongarije. De volgende dag blijkt dat we niet meer door Györ hoeven te rijden. De rondweg is klaar en we hebben nu een autoweg tot Boedapest. Daarna is het ploeteren over slechte wegen met langzaam rijdend vrachtverkeer met dikke roetwolken uit de uitlaat. Daar zit je liever niet achter. De omgeving wordt steeds troostelozer en er is niets te beleven op de Poesta. Tegen14.00 uur komen we bij de grens van Hongarije en Roemenië aan. Bij de Hongaarse douane worden de doorvoer documenten afgegeven, de paspoortcontrole volgt en na 15 minuten staan we in een lange rij voor de Roemeense grensovergang. Daar worden de passen ingenomen, papier ingevuld voor een visum, goed duidelijk gemaakt dat we met hulpgoederen onderweg zijn en een gratis visum verlangen. Er moet ook duidelijk worden gemaakt dat de twee auto’s bij elkaar horen. De auto’s zijn intussen naar een parkeerterrein gedirigeerd. Na enige tijd worden onze namen afgeroepen en krijgen we onze paspoorten terug met een gratis visum
zodat ƒ 70 à 80 is bespaard. Nu de douanedocumenten nog afhandelen. Op het dashboard van de VW bus hebben we een pak DE koffie voor het raam gezet. De douanier kijkt met een vragende blik naar de koffie en mag met onze instemming de koffie meenemen. Dit wordt afgegeven aan een andere douanier. Later horen we dat dit de “chef” was, een echte bullebak waarbij je geen stampei moet maken, wil je geen uren verliezen door een uitgebreide controle. Er wordt nu een globale controle uitgevoerd en wij kunnen na een uur oponthoud Roemenië in rijden. Op naar Vaida over zeer slechte wegen met paard en wagens onder andere van zigeuners en loslopende koeien op de weg en dat tussen de vrachtauto's. Het is hier uitkijken geblazen. Om 17.00 uur plaatselijke tijd worden we welkom geheten door het echtpaar Balogh. Koffie drinken , de VW bus uitladen waarna Barnabas de VW bus moet proberen. Natuurlijk moet de plaatselijke jeugd mee. Als hij terug komt, rollen er 18 kinderen uit de bus. Daarna wordt gegeten bij de dominee. Om 20.00 uur zijn we uitgenodigd bij een gemeentelid. In het donker met een zaklantaarn gaan we er naar toe en tot 23.00 uur hebben we ondanks de taalbarrière een gezellige avond. Daarna gaan we terug naar de pastorie waar we kunnen slapen. De eerste kennismaking met Vaida is voor P. van Steinvoorn en T. Bergsma geslaagd. Voor de resterende dagen is er een uitgebreid programma. (wordt vervolgd) Wybren de Vries
Van de penningmeester De besparing slaat toe en er zijn genoeg voorbeelden om op te noemen. Onze regering heeft het snode plan om de financiële bijdrage voor ontwikkelingshulp te verlagen omdat de banken onverantwoord bezig zijn geweest. Gelukkig is de werkgroep Roemenië niet van plan om hierin mee te gaan. Wij gaan op de oude voet door; dat houdt in dat wij onze verplichtingen naar onze medemens in stand houden en de afspraken die financieel zijn gemaakt ook waar maken. Voor ons worden de inkomsten ook minder maar het lukt ons nog steeds om de lopende projecten in Vaida en omstreken draaiende te houden. Ook zijn we bezig om nieuwe projecten te realiseren. Om een voorbeeld te noemen: speeltoestellen voor de peuterschool. Ook kwam bij ons de vraag om een bijdrage te leveren te leveren voor de verwarming van de kerk en de keuken. De medische zorg is in Roemenië niet voor iedereen betaalbaar. Daarom is ons gevraagd of het ook mogelijk is financieel bij te dragen aan een medisch zorgfonds. U ziet, er is volop actie voor de werkgroep in Vaida. Uw hulp hebben wij nodig om de mensen in Vaida en omgeving geestelijk en materieel te steunen en hun een leefbaar bestaan te bieden H.J. de Vries
