III’’ t~ •
...ortageaa deraad 0 0
0 0
0 0
i!IERN5T&Y0uNG Qualityln Everything We Do
—
.1
=
0
-
Ernst & Younq Accountants LLP Euclideslaan 1 3584 BL Utrecht Postbus 3053 3502 GB Utrecht
ERNsT& OUN
Tel.: +31(0)88-407 1000 Fax: +31(0)88- 407 3030 www.ey.nl
VERTROUWELIJK De raad van de gemeente Barneveld Postbus 63 3770AB BARNEVELD
Utrecht, 9 april 2013
RSCE-96GEVR/JD/MJ
Geachte leden van de raad, Naar aanleiding van onze controle van de jaarrekening 2012 van de gemeente Barneveld, hebben wij het genoegen u hierbij de uitkomsten van onze werkzaamheden te presenteren. De onderwerpen die in dit verslag aan de orde komen, hebben onderdeel uitgemaakt van onze overwegingen bij de bepaling van de aard, het tijdstip van uitvoering en de diepgang van de controlemaatregelen die zijn toegepast in het kader van de controle van de jaarrekening 2012 van de gemeente Barneveld. De in dit verslag van bevindingen opgenomen bevindingen doen geen afbreuk aan ons oordeel omtrent de getrouwheid en rechtmatigheid van de jaarrekening 2012. Daarnaast geven wij, vanuit onze natuurlijke adviesfunctie, een aantal aanbevelingen waarmee wij beogen u als raad te ondersteunen in uw kaderstellende en controlerende taak. In onze managementletter d.cJ. 8 november 2012 gericht aan het college hebben wij de belangrijkste uitkomsten van onze beoordeling van de inrichting en het functioneren van de besturing en beheersing en van de bedrijfsprocessen vastgelegd. In het hoofdstuk “Bestuurlijke samenvatting” hebben wij hiervan een korte samenvatting opgenomen. Het concept van dit verslag is d.d. 26 maart 2013 besproken met een afvaardiging van de afdeling Financiën. Een afschrift van dit verslag is toegezonden aan het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Barneveld. Wij stellen het zeer op prijs deze rapportage persoonlijk aan u toe te lichten of eventuele vragen te beantwoorden. ogachtend, Erns Young Accountants LLP
Wallet RA
‘t’.
Drost PA
Ernst S Young Accountants LL een limited liability partnership opgericht naar het recht van Engeland en Wales en geregistreerd bij companies House onder registratienum 0C335594. In relatie tot Ernst S Young Accountants LLP wordt de term partner gebruikt voor een (vertegenwoordiger van een) vennoot van Erns Young Accountants LLP. Ernst S Young Accountants LLP is statutair gevestigd te Lambeth Palace Road 1, Loudon SE1 7EU, Verenigd Koninkrijk, eef t haar hoofdvestiging aan Boompjes 258, 3011 XZ Rotterdam, Nederland en is geregistreerd bij de Kamer van Koophandel Rotterdam onder nummer 24432944. Op onze werkzaamheden zijn algemene voorwaarden van toepassing, waarin een beperking van de aansprakelijkheid is opgenomen.
•
~IIII11hh1’1
—
=
RNS & 0
G
Inhoudsopgave
o o
1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6
Bestuurlijke samenvatting Inleiding Controleverklaring bij de jaarrekening 2012 Het resultaat over 2012 en de financiële positie per 31 december 2012 Belangrijkste bevindingen in het kader van dejaarrekeningcontrole De informatiewaarde van de jaarstukken 2012 Samenvatting bevindingen tussentijdse controle 2012 en follow-up
1 1 1 1 2 2 3
2 2.1 2.2
Aandachtspunten vanuit de auditcommissie Inleiding Gelden Permar
4 4 4
3 3.1 3.2 3.3
De (financiële) resultaten in perspectief Het resultaat nader geanalyseerd Analyse van de financiële positie en het weerstandsvermogen Analyse van de financieringsstructuur
6 6 7 8
4 4.1 4.2 4.2.1 4.3
Uitkomsten van de jaarrekeningcontrole (getrouwheid) Onze verklaring is goedkeurend Belangrijkste bevindingen in het kader van getrouwheidsonderzoek Bouwgrondexploitaties Belangrijkste bevindingen in het kader van rechtmatigheid
10 10 11 11 17
5 5.1 5.2
Uitkomsten van de jaarrekeningcontrole (SiSa) Inleiding Uitkomsten van onze controle
19 19 19
6 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6
Onze controleaanpak Onze controleaanpak in het kort Reikwijdte van de opdracht en uw aandachtspunten Controle van de getrouwheid Controle van de rechtmatigheid De met u afgesproken goedkeurings- en rapporteringstoleranties Verplichtingen inzake Single information en Single audit (SiSa)
20 20 20 20 21 21 21
7
Informatie uit hoofde van onze functie als controlerend accountant
23
l:~agiI—1a:1_ —
~‘
)‘~
1
Bestuurlijke samenvatting
1.1
Inleiding
N
In dit hoofdstuk geven wij kort onze bestuurlijk belangrijkste conclusies weer naar aanleiding van de door ons uitgevoerde controle van de jaarrekening 2012. In de laatste paragraaf van dit hoofdstuk zijn de belangrijkste bevindingen en aanbevelingen opgenomen van de uitgevoerde tussentijdse controle 2012.
1.2 Controleverklaring bij de jaarrekening 2012 Wij hebben het College van Burgemeester en Wethouders van uw gemeente gemachtigd onze controleverklaring d.d. 9 april 2012 bij de jaarrekening 2012 van uw gemeente op te nemen. Onze oordelen zoals opgenomen in deze controleverklaring zijn als volgt: Aspect Getrouwheid Rechtmati.heid
Oordeel Goedkeurend Goedkeurend
Hierbij zijn wij ervan uitgegaan dat de raad de nu overgelegde jaarrekening ongewijzigd vaststelt. Indien er nog wijzigingen worden aangebracht in de definitieve vorm van de jaarrekening dienen wij deze te beoordelen alvorens onze controleverklaring hierbij mag worden opgenomen. De goedkeurende strekking van de controleverklaring voor zowel het getrouwheids- als het rechtmatigheidsoordeel betekent dat de jaarrekening met een redelijke mate van zekerheid geen fouten of onzekerheden bevat die in totaliteit de voor de jaarrekeningcontrole gehanteerde goedkeuringstolerantie overschrijden.
1.3 Het resultaat over 2012 en de financiële positie per 31 december 2012 Het saldo van baten en lasten over 2012, na verwerkin.g van toevoegingen en onttrekkingen aan de reserves, bedraagt € 2,6 miljoen voordelig en is als volgt samengesteld: Bedragen x € 1.000 Totale baten Totale lasten Resultaat vôôr bestemming Mutaties in reserves Resultaat na bestemming
Gewijzigde begroting 95.560 (127.760) (32.200) 32.200 0
Rekening 2012 95.634 (124.331) (28.697) 31.323 2.626
Afwijking 74 3.429 3.503 (877) 2.626
Het totaal van de reserves (inclusief resultaatbestemming) volgens de balans ultimo 2012 bedraagt € 79 miljoen hetgeen een afname betekent van circa € 30,5 miljoen ten opzichte van 2011 (€ 108,5miljoen). Voor een nadere analyse op het voordelige resultaat van € 2,6 miljoen verwijzen wij naar de financiële analyse in het hoofdstuk ~Financieel Resultaat 2012” van de jaarrekening. Daar zijn de afwijkingen tussen realisatie en begroting opgenomen. Deze toelichtingen tezamen zorgen ervoor dat de afwijkingen toereikend zijn toegelicht.
•
willilil
11111
=
—
E
S
0
Pagina2
Wij hebben vastgesteld dat de afwijking van het resultaat na bestemming in belangrijke mate wordt verklaard door externe factoren dan wel gebeurtenissen in de laatste maanden van het jaar die niet vooraf te overzien waren. Voor een goede beoordeling van de financiële positie dienen ook de niet uit de balans blijkende (financiële) risico’s in ogenschouw te worden genomen. De belangrijkste financiële risico’s die de gemeente loopt zijn toegelicht in de paragraaf “Weerstandsvermogen” van het jaarverslag. Uw gemeente heeft de belangrijkste risico’s in kaart gebracht in de paragraaf “Weerstandsvermogen”. De risico’s zijn financieel vertaald en afgezet tegen de aanwezige weerstandscapaciteit.
O
De factor bedraagt 2,39,Wij waardoor de huidige weerstandscapaciteit de door de raad vastgestelde bandbreedte overstijgt. maken hierbij de kanttekening dat de weerstandscapaciteit tijdelijk positief
o
wordt beïnvloed door de toevoeging van de reserve Harselaar-Zuid, waarvoor de bestemming wel ongewijzigd is.
1.4
o
Belangrijkste bevindingen in het kader van de jaarrekeningcon trole
Uit onze werkzaamheden zijn geen controleverschillen gebleken die hebben geleid tot aanpassing van de jaarrekening en die afzonderlijk groter zijn dan de met uw raad overeengekomen rapporteringstolerantie van € 25.000. De belangrijkste bevindingen en aanbevelingen naar aanleiding van de controle van de jaarrekening 2012 van uw gemeente hebben betrekking op de volgende onderwerpen:
O
— —
Bouwgrondexploitaties en Hypotheekverstrekking aanNIEGG’s. ambtenaren.
O
— —
Waardering Waardering vastgoed debiteu renportefeuille. Sociale za ken.
— —
Verbonden partijen. PPS de Burgt.
o o
— —
0
Het Reserves en voorzieningen.
Uw gemeente is verplicht voor een aantal specifieke uitkeringen de verantwoordingsinformatie hieromtrent op te nemen in een bijlage bij de jaarrekening. Uit de controle van deze bijlage zijn geen controleverschillen gebleken die per specifieke uitkering groter zijn dan de hieromtrent in het Besluit Accountantscontrole Decentrale Overheden (BADO) voorgeschreven rapporteringstolerantie voor Single information en Single audit.
1.5
De informatiewaarde van de jaarstukken 2012
Wij zijn van mening dat de jaarrekening een toereikend inzicht geeft in het gerealiseerde resultaat over het jaar 2012 en de financiële positie per 31 december 2012. Wel merken wij op dat de toelichting bij de balans, waarin belangrijke mutaties ten opzichte van voorgaand jaar toegelicht moeten worden voldoen aan de vereisten van het BBV. Wij merken hierbij op dat wij de informatievoorziening gedurende het jaar adequaat achten. De jaarrekening kent naast het jaarverslag, tevens bijlagen (o.a. jaarrekening grondbedrijf) waarin uitgebreid wordt ingegaan op detailinformatie.
—
ST
0 NG
Pagina3
Formeel maken deze bijlagen geen onderdeel uit van ons controleobject de jaarrekening, maar wij kunnen ons vinden in het standpunt van de gemeente dat de informatievoorziening op deze wijze volledig is. Inmiddels is actie ondernomen om de diverse bijlagen te integreren in de jaarrekening van 2013. Daarnaast wordt inzicht gegeven in de financiële afwijkingen die ten opzichte van de door uw raad goedgekeurde begroting bestaan. Conform de hiervoor geldende voorschriften is door ons nagegaan of de programmaverantwoording de minimale wettelijke voorgeschreven informatie bevat en of de inhoud van dit verslag geen tegenstrijdigheden bevat met de door ons gecontroleerde jaarrekening. Op grond hiervan hebben wij vastgesteld dat de inhoud van het jaarverslag niet in strijd is met de jaarrekening.
1.6
Samenvatting bevindingen tussentijdse controle 2012 en follow up
In het kader van de jaarrekeningcontrole hebben wij de opzet, het bestaan en de werking van de interne beheersingsmaatregelen onderzocht voor zover wij dit in het kader van de jaarrekening noodzakelijk achtten en niet met het doel om zekerheid te verschaffen omtrent het interne beheersingssysteem. Op grond van ons onderzoek zijn wij van mening dat de administratieve organisatie en de daarin opgenomen maatregelen van interne controle voldoen aan de daaraan te stellen eisen. Hiermee is een goede basis gelegd voor een betrouwbare informatieverzorging. In onze managementletter d.d. 8 november 2012 hebben wij aanbevelingen gerapporteerd ter verdere verbetering van de interne beheersing. Wij hebben kennis genomen van de reactie van het management op onze managementletter d.d. 8 november 2012. Wij hebben vastgesteld dat onze aanbevelingen in onze tussentijdse rapportage met een hoge prioriteit in het kader van de jaarrekening in voldoende mate zijn opgevolgd. Tevens hebben wij geconstateerd dat de bevindingen met een minder hogere prioriteit eveneens zijn opgevolgd dan wel onderhanden zijn binnen uw organisatie. In het kader van de controle van de jaarrekening brengt de accountant ook verslag uit omtrent zijn bevindingen met betrekking tot de continuïteit en betrouwbaarheid van de geautomatiseerde gegevensverwerking. De jaarrekeningcontrole heeft geen tekortkomingen in de continuïteit en betrouwbaarheid van de geautomatiseerde gegevensverwerking aan het licht gebracht.
Vaststelling
~Wij hebben vastgesteld dat de gemeente Barneveld in belangrijke mate op adequate wijze invulling heeft gegeven aan onze eerdere adviezen danwel onderhanden zijn binnen de organisatie.
:
—
R S~1~ •11!~I~~
Pagina4
2
Aandachtspunten vanuit de auditcommissie
2.1
Inleiding
Op verzoek van de auditcommissie hebben wij extra aandacht besteed aan een aantal aandachtspunten. In dit hoofdstuk berichten wij u over onze bevindingen betreffende: Projectcontrol; status en beheersing centrumplan Barneveld. Gelden Permar: ten aanzien van de Permar gelden hebben wij tijdens onze interim controle in een addendum aan u hierover gerapporteerd. In dit hoofdstuk beschrijven wij kort de impact op de jaarrekening.
— —
2.1.1 Projectcontrol: status en beheersing centrumplan Barneveld In het centrumplan Barneveld zijn diverse projecten benoemd die in het teken staan van een aantrekkelijk en leefbaar stadscentrum. Diverse projecten zijn in het verleden reeds afgerond, zoals het nieuwe Gemeentehuis en de herinrichting van het Gowthorplein. Andere projecten zijn inmiddels onderhanden zoals de herontwikkeling van het Markthalgebied. Per balansdatum bedraagt de boekwaarde van alle deelgebieden circa € 1,1 miljoen negatief. Het Centrumplan is als één geheel project aan te merken; Uitgaande van de ontwikkeling van de Kapteijnstraat wordt een positief resultaat verwacht. Binnen het Centrumplan zijn grondexploitaties en investeringsprojecten sterk met elkaar verweven, waarbij de dekking voor de investeringen dient te worden bekostigd vanuit de grondexploitaties. Doordat de diverse projecten in elkaar grijpen is het ook niet mogelijk om financieel gezien projecten af te sluiten, terwijl deze daar wel voor in aanmerking komen.
Aanbeveling
2.2
~Wij adviseren u de projecten binnen het Centrumplan, die gereed zijn, af te sluiten en voor de nog lopende investeringsprojecten een apart investeringskrediet beschikbaar te stellen. De ontwikkeling van de Kapteijnstraat kan dan in een later stadium als een separate grondexploitatie worden opgemaakt.
Gelden Permar
Gemeenten zijn verantwoordelijk voor uitvoering van de Wet Sociale Werkvoorziening (WSW). Met het door het Rijk toegekende WSW-budget dienen gemeenten aangepast werk te bieden aan zoveel mogelijk inwoners die behoren tot de WSW-doelgroep. Voor de uitvoering van de WSW heeft uw gemeente contracten met een aantal SW-bedrijven, waaronder Permar. Op basis van onze gesprekken en aan ons getoonde documentatie constateren wij met uw ambtelijke organisatie dat in 2012 de aangeleverde tussentijdse informatievoorziening tijdig heeft plaatsgevonden. Een en ander wordt ook als zodanig toegelicht in de jaarstukken. -
-
11E
N
~ •1I
Pagina5
Wij hebben vastgesteld dat ten aanzien van Permar, evenals in voorgaande jaren, een tekort over 2012 is vastgesteld. Permar voert de WSW uit namens meerdere gemeenten in de regio en helpt circa 800 mensen uit de WSW-doelgroep aan werk dat past bij hun arbeidsvermogen. Begin 2012 is reeds aangekondigd dat een koerswijziging voor de organisatie noodzakelijk is. Circa 13 van de 71 formatieplaatsen bij de niet-gesubsidieerde medewerkers verdwijnen. De reorganisatie zal in totaal circa € 3,7 miljoen kosten. In de jaarrekening is hiertoe een voorziening gevormd ter hoogte van € 443.000, waarmee het Barneveldse aandeel wordt gedekt.
~ as ~ s e ir ng
~Wij bedrijf stellen Permar vast adequaat dat u de impact in de jaarrekening van de voorgestelde heeft verwerkt. reorganisatie bij SW
—
=
NST& 0
Pagina6
3
De (financiële) resultaten in perspectief
3.1
Het resultaat nader geanalyseerd
Het voordelige resultaat over 2012 na bestemming bedraagt € 2,6 miljoen ten opzichte van een (bijgesteld) begroot resultaat van nihil. In het laatste dynamische begrotingsbeeld van 2012 werd uitgegaan van een geprognosticeerd rekeningresultaat van € 878.000. Het rekeningresultaat resultaat laat zich als volgt nader verklaren: Bedragen x € 1.000 Totale baten Totale lasten Resultaat vôôr bestemming Mutaties in reserves Resultaat na bestemming Prognose en werkelijk
Gewijzigde begroting 95.560 (127.760) (32.200) 32.200 0 878
Rekening 2012 95.634 (124.331) (28.697) 31.323 2.626 2.626
Afwijking
De voordelige afwijking van € 2,6 miljoen laat zich op hoofdlijnen als volgt verklaren: Bijzondere baten en lasten voorgaande jaren: € 2.810.000 Onderuitputting kapitaallasten € 597.000 Bezuinigingen 2012 meer dan taakstellend € 415.00 Afwaardering gronden op basis van BBV € 2.171.000 Bijstand regulier en zelfstandigen € 480.000
— — — — —
74 3.429 3.503 (877) 2.626 1.748
V V V N N
Voor een nadere (uitgebreide) resultaatanalyse verwijzen wij u naar de financiële analyse in het hoofdstuk “Financieel Resultaat 2012” in de jaarrekening. Hier worden de belangrijkste afwijkingen ten opzichte van de begroting nader toegelicht. Deze toelichtingen tezamen zorgen ervoor dat de afwijkingen toereikend zijn toegelicht. Omdat uw planning & control cyclus voorziet in tijdige informatievoorziening naar de raad, hebben de afwijkingen aan het eind van het jaar uitsluitend een onvoorzien incidenteel karakter. Wij merken op dat de toelichting op de behaalde financiële resultaten per programma in de programmarekening beperkt is. De belangrijkste afwijkingen ten opzichte van de begroting worden toegelicht in de financiële samenvatting. Wij adviseren u bij de financiële samenvatting een verwijzing naar de diverse programma’s op te nemen. Ten aanzien van de bezuinigingen hebben wij in onze controle vastgesteld dat diverse voorstellen voor bezuinigingen in uitvoering zijn. Wij hebben vastgesteld dat de geformuleerde taakstelling inzake de bezuinigingen zijn gerealiseerd. In de jaarrekening wordt de stand van zaken van deze ombuigingen toegelicht. De gerealiseerde bezuinigingen 2012 zijn € 0,4 miljoen hoger dan de begrote bezuinigingen 2012. Mede op grond van de gesprekken die wij hebben gevoerd met de afdeling Financiën en de rapportages die ons zijn getoond, blijkt dat de gemeente Barneveld zich zeer bewust is van de economische situatie, de vereiste bezuinigingen en de noodzaak om hierop te anticiperen. De realisatie van de doorgevoerde ombuigingsmaatregelen worden blijvend periodiek gemonitord, waardoor u op frequente en gestructureerde wijze wordt geïnformeerd over de voortgang en realisatie van de voorgenomen maatregelen.
N
Vaststelhng
3.2
&OUN
Pagina 7
~Wij onderschrijven de inspanningen van het management, die nauwgezet de realisatie van de huidige bezuinigingen monitort en vooruitlopend op komende bezuinigingen nieuwe opties overweegt.
Analyse van de financiöle positie en het weerstandsvermogen
Het eigen vermogen, inclusief het resultaat na bestemming ten bedrage van € 2,6 miljoen, bedraagt per jaareinde 2012 volgens de jaarrekening € 79 miljoen en heeft zich vanaf 2010 als volgt ontwikkeld. bedragen x € 1.000 100.000 90.000 80.000 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 -10.000
0 Algemene reserve 0 Bestemmingsreserves • Saldo exploitatie
Van de totale reserves ter hoogte van € 79 miljoen is € 30,9 miljoen opgenomen als algemene vrije reserve. Het saldo van deze reserve is ten opzichte van 2011 toegenomen met € 8,9 miljoen. De toename wordt voornamelijk veroorzaakt doordat de bestemmingsreserve ~0ntsluiting Harselaar-Zuid”, die voor de aanleg en dekking van de aanleg van een tunnel werd aangehouden is overgeboekt naar de algemene reserve. Hierbij wordt opgemerkt dat dit gaat om een tijdelijke toevoeging, die bij de realisatie van de tunnel weer zal worden onttrokken ad € 6,8 miljoen. De ontwikkeling van het eigen vermogen is onderstaand schematisch weergegeven: Bedragen x€ 1.000 Saldo 1 januari 2012 Bestemming resultaat 2011 Stortingen 2012 ten laste van resultaat Onttrekkingen 2012 ten gunste van resultaat Nog te bestemmen resultaat 2012 Saldo 31 december 2012
0 0
Algemene reserves 21.980
Bestemmings— reserves 84.062
—
—
Onverdeeld Resultaat 2.345 -2.345
Totaal
9.877
1.808
—
108.387 -2.345 11.685
-982
-40.046
—
-41.028
—
—
2.626
2.626
30.875
45.824
2.626
79.325
t
— —
RNST& OU G
Pagina8
Uit bovenvermeld overzicht blijkt onder andere dat per saldo € 30,6 miljoen gedurende 2012 is onttrokken aan de reserves (exclusief resultaatbestemming). In de begroting na wijziging werd er van uitgegaan dat per saldo € 32,2 miljoen aan de reserves zou worden onttrokken. Wij hebben vastgesteld dat alle mutaties in de reserves zijn gebaseerd op besluitvorming van de raad. In uw paragraaf weerstandsvermogen worden beschikbare en gewenste weerstandscapaciteit rekening houdend met een inventarisatie van concrete risico’s nader uiteengezet. De weerstandscapaciteit bestaat uit de middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt of kan beschikken om niet begrote kosten, die onverwachts en substantieel zijn, te dekken. Het kwantificeren van de omvang en de kans van het voordoen van risico’s is ontleend aan de ~Nota Weerstandsvermogen & Risicomanagement 2012 2015”. De onderkende risico’s zijn voor zover mogelijk gekwantificeerd, waardoor een directe vergelijking tussen risico’s en omvang weerstandvermogen mogelijk is. Jaarlijks wordt het huidige risicoprofiel afgezet tegen de weerstandscapaciteit die de gemeente binnen de huidige meerjarenbegroting kan aanwenden. Op basis van de berekende factor van 2,39 (2011: 1,65) wordt geconcludeerd dat het weerstandsvermogen hoog is. Omdat de weerstandscapaciteit groter is dan 2,0, wordt aan het eind van het jaar 50% van het overschot afgeroomd. Dit betekent dat ca € 2,6 miljoen ten gunste van de reserve infrastructurele werken wordt gebracht. -
-
-
3.3
Analyse van de financieringsstructuur
Bij onze controle hebben wij aandacht besteed aan de financieringsstructuur van de gemeente Barneveld. In navolgend overzicht zijn de verstrekte leningen (leningen aan derden) versus de aangetrokken leningen opgenomen.
Financieringsstructuur 300 ~ 250 vorderingen D
—schulden
100
—Tekort
~5O
0 2010
2011
2012
De gemeente Barneveld heeft in 2012 haar externe financieringen uitgebreid met een aantal nieuwe leningen, waarvan circa € 35 miljoen kortlopend. De gemeente kent een goede treasury functie, die in de vorm van een commissie periodiek bijeenkomt en de ontwikkelingen op de kapitaalmarkt nauwgezet volgt. Uit bovenstaand overzicht is op te maken dat het saldo (financieringstekort) het laatste jaar licht is toegenomen naar € 230,8 miljoen. De gemeente is in hoge mate afhankelijk van financiering door derden. De netto rentelasten bedragen drukken daarmee op de begroting. Desalniettemin is door een bewustere afweging van kort en lange termijn financiering een financieringsvoordeel van circa € 0,5 miljoen behaald. De rentelasten zullen naar waarschijnlijkheid in 2013 verder toenemen door het verder oplopen van de leningen o/g en de verwachte stijging van de rente.
0 0
Ô
1 —I
RNS
0 N
Pagina 9
Door het aantrekken van korte termijn financiering wordt de kasgeldlimiet ultimo 2012 overschreden. De gemeente heeft hier bewust voor gekozen, omdat korte termijn financiering op de kapitaalmarkt thans voordeliger is. Inmiddels is in 2013 besloten een deel van de kortlopende financiering om te zetten naar langlopend. Omdat de kortlopende rente thans gedurende een lange periode laag staat, is het risico op het overschrijden van de renterisiconorm laag. Wij zijn van mening dat de gemeente Barneveld geen onnodige renterisico’s loopt. Solvabiliteit De totale vermogenspositie wordt onder andere tot uitdrukking gebracht door middel van het solvabiliteitspercentage. Dit percentage wordt bepaald door het eigen vermogen te delen door het balanstotaal. Het huidige solvabiliteitspercentage voor uw gemeente bedraagt 2 1,1% (2011: 27,2%). De daling wordt voornamelijk veroorzaakt door de inzet van de NUON reserve ten behoeve van de verliesvoorziening op de grondexploitaties. In zijn algemeenheid kan worden gesteld dat een norm van 20% in diverse sectoren als minimum wordt aangehouden. Thans is het weerstandsvermogen van de gemeente Barneveld op basis van eigen analyses voldoende en wordt de solvabiliteit niet als eis gezien bij het aangaan van financieringen.
uwlilil
4
1111111 — —
NST~’
0
NG
PaginalO
Uitkomsten van de jaarrekeningcontrole (getrouwheid)
In dit hoofdstuk behandelen wij de uitkomsten van onze werkzaamheden naar aanleiding van de controle van de jaarrekening.
4.1 Onze verklaring is goedkeurend 4.1.1 De jaarrekening is getrouw Wij hebben bij de jaarrekening een goedkeurende controleverklaring afgegeven met betrekking tot de getrouwheid. Dit betekent dat het jaarverslag en de jaarrekening 2012 zijn ingericht in overeenstemming met het BBV en de in de programmarekening opgenomen balans en toelichting en rekening van baten en lasten een getrouwe weergave zijn van de financiële positie en baten en lasten van de gemeente Barneveld.
4.1.2 De jaarrekening is rechtmatig Wij hebben bij de jaarrekening een goedkeurende verklaring afgegeven met betrekking tot de rechtmatigheid. Dit betekent dat de baten en lasten en balansmutaties in de jaarrekening 2012 in overeenstemming zijn met de door de raad vastgestelde wet- en regelgeving.
4.1.3 Jaarverslag niet strijdig met de jaarrekening De jaarrekening en het jaarverslag dienen te worden opgemaakt in overeenstemming met het BBV. Wij hebben vastgesteld dat de jaarrekening 2012 van uw organisatie geen materiële afwijkingen vertoont ten opzichte van de voorschriften van het BBV. Daarnaast is door ons nagegaan of het jaarverslag de minimale wettelijke voorgeschreven informatie bevat en of de inhoud van dit verslag geen tegenstrijdigheden bevat met de door ons gecontroleerde jaarrekening. Wij hebben vastgesteld dat de inhoud van het jaarverslag niet strijdig is met de jaarrekening.
4.1.4 Belangrijke voorwaarde: ongewijzigde vaststelling Wij zijn er bij ons oordeel van uitgegaan dat de raad de nu overgelegde jaarrekening ongewijzigd vaststelt. Indien er nog wijzigingen worden aangebracht in de definitieve vorm van de jaarrekening dienen wij deze te beoordelen alvorens onze controleverklaring hierbij mag worden opgenomen.
4.1.5 De totstandkoming van de jaarrekening Het opstellen van de jaarstukken 2012 is binnen de afgesproken c.q. verwachte planning gerealiseerd. Ten aanzien van de ondersteunende informatie (specificaties, onderbouwingen, aansluitingen, cijferanalyses etc.) merken wij op dat deze van een voldoende kwaliteit waren. Ten aanzien van de SISA bijlage heeft uw organisatie een externe partij ingehuurd om de bijlage op te stellen en het controledossier gereed te maken. Voor 2013 zal wederom van deze partij gebruik worden gemaakt, waardoor de continuïteit is gewaarborgd. Hiermee wordt ook gedurende het jaar invulling gegeven aan de monitoring van de verantwoording over de diverse uitkeringen.
..lI~Rf’~~lS
4.2
~
•
f’~iI~
Paginali
Belangrijkste bevindingen in het kader van getrouwheidsonderzoek
Net als voorgaand jaar is door ons een goedkeurend oordeel verstrekt ten aanzien van de getrouwheid binnen de jaarrekening. In onze controleverklaring hebben wij vorenstaande als volgt verwoord: ~Naar ons oordeel geeft de jaarrekening van gemeente Barneveld een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van zowel de baten en lasten over 2012 als van de activa en passiva per 31 december 2012 in overeenstemming met het besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten”. De belangrijkste bevindingen en aanbevelingen naar aanleiding van onze controle op het gebied van de getrouwheid geven wij hierna weer.
4.2.1 Bouwgrondexploitaties In het kader van de controle van de jaarrekening van de gemeente Barneveld hebben wij de grondexploitaties gecontroleerd. De gronden van de gemeente Barneveld zijn als volgt te specificeren. Bedragen x € 1.000 Niet in exploitatie .enomen gronden Onderhanden werk Voorzienin. dekkin. verliessaldi Totaal
31 december 2012 58.277 116.887 (31.375) 143.789
31 december 2011 65.345 107.460 (2.000) 170.805
Zoals uit het bovenstaand overzicht blijkt kan er wat betreft de grondexploitatie sprake zijn van nog niet in exploitatie genomen bouwgronden en het zogenaamde onderhanden werk. Er is sprake van onderhanden werk op het moment dat er een vastgestelde grondexploitatie aanwezig is.
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0
Als dit nog niet het geval is, maar de raad heeft wel het stellige voornemen de gronden op afzienbare termijn te ontwikkelen dan dienen de betreffende gronden te worden gepresenteerd als bouwgronden die nog niet in exploitatie zijn genomen. Hierbij is er dus nog geen zekerheid over de wijze waarop de bouwgrond in eigendom van de gemeente geëxploiteerd gaat worden. Met ingang van het boekjaar 2012 heeft de commissie BBV gesteld dat die gronden waarvoor de raad geen stellig voornemen heeft deze te ontwikkelen geclassificeerd dienen te worden als overige grond en hulpstoffen. Wij hebben vastgesteld dat uw gemeente op een juiste wijze invulling heeft gegeven aan deze wijziging in de regelgeving en zullen hier verderop op ingaan De boekwaarde van de omvangrijkste in exploitatie genomen projecten zijn op hoofdlijnen als volgt te s pecificeren. Bedragen x € 1.000 Veller II Columbiz Park Harselaar Zuid Harselaar West West Oven e roecten Totaal in exploitatie genomen projecten
31 december 2012 25.513 15.739 19.973 15.375 40.287 116.887
31 december 2011 24.149 16.015 18.589 17.525 31.182 107.460
—
NS & • N
Pagina 12
In 2012 is overeenkomstig de nota grondbeleid een tweejarig extern onderzoek uitgevoerd naar de beheersing en het risicoprofiel van de Barneveldse grondexploitatieportefeuille. Onder de gegeven marktontwikkelingen, de uitkomsten van het rapport van Purple Blue en gewijzigde BBV voorschriften zijn door de gemeente maatregelen in financiële zin getroffen. Daarnaast heeft de aanhoudende economische tegenwind en de thans op slot zittende vastgoedmarkt geleid tot een aantal aanpassingen in diverse parameters (zoals opbrengsten en kostenstijgingen) die gebruikt worden voor exploitatieberekeningen. De bruto boekwaarde van het totaal saldo onderhanden werk en bouwgronden niet in exploitatie ter hoogte van € 175,2 miljoen is in 2012 met € 2,8 miljoen toegenomen ten opzichte van 2011 (€ 170,8 miljoen). Deze boekwaarde is exclusief een in 2012 gevormde voorziening voor projecten ter hoogte van € 31,4 miljoen waarvan verwacht wordt dat deze in de toekomst verlieslatend zijn. Door de aanhoudende negatieve trend op de woningmarkt en voor bedrijventerreinen heeft het college van de gemeente Barneveld ingrijpende maatregelen genomen om de waarde van de grondexploitaties en daarmee de vermogenspositie getrouw weer te geven. Het college heeft geanticipeerd op de te verwachten uitdagingen en heeft voorgesteld een verliesvoorziening te vormen ter hoogte van € 31,4 miljoen. De voorziening is opgebouwd uit meerdere componenten, waarbij rekening dient te worden gehouden dat pas na afronding van een project de omvang van het verlies zichtbaar wordt en dat pas dan aanspraak gemaakt zal worden op deze voorziening. De voorziening kan worden verdeeld over In exploitatie genomen gronden € 15,3 miljoen en niet in exploitatie genomen gronden € 16,1 miljoen, Het is afhankelijk van de toekomstige ontwikkelingen in de markt of de omvang van de voorziening afdoende is. Hieronder gaan we kort in op de belangrijkste aandachtspunten dit voor het vormen van de verliesvoorziening als uitgangspunt zijn genomen. Verliezen door neerwaartse economische ontwikkelingen Bij de actualisatie van de diverse complexen is door de organisatie nog eens kritisch naar de uitgangspunten gekeken in een meerjarig perspectief. Hierdoor worden voor diverse complexen verliezen verwacht voor in totaal € 8,1 miljoen. Hiervan maken de exploitaties Veller 1 en II onderdeel uit. Voor deze exploitaties is een reserve gevormd van € 1 miljoen die wordt ingezet voor de verliesvoorziening.
o
Vertraging en dalende grondprijzen
O
Een belangrijk om hetWanneer resultaatverwachte van lopende exploitatieslanger te prognosticeren is de verwachte fasering van deelement opbrengsten. opbrengsten in de tijd gefaseerd worden,
o o o o 0 0 0 0
betekent het dat dit gevolgen heeft voor de rentecomponent in de exploitaties. Deze wordt hoger, waardoor het resultaat afneemt. De gemeente heeft de consequenties van deze vertraging in combinatie met dalende grondprijzen in scenario’s doorgerekend. In de jaarrekening is rekening gehouden met 1 jaar vertraging en 10% prijsdaling. Dit zou op basis van de huidige situatie een additioneel verlies betekenen van circa € 18 miljoen. Hoewel het verlies per complex inzichtelijk is, wordt in de toelichting van uw jaarrekening niet op detailniveau weergegeven voor welk complex een voorziening is getroffen. Wel wordt in het jaaroverzicht grondexploitaties, die als bijlage bij de jaarrekening hoort, een overzicht van verliesvoorzieningen per complex gegeven. Wij merken op dat deze bijlage het gewenste inzicht geeft, maar formeel geen onderdeel uitmaakt van de jaarrekening.
_..l
R S
0 N
Pagina 13
Gewijzigde uitgangspunten NIEGG BBV In 2012 is door de commissie 88V een notitie uitgebracht waarin handvatten worden gegeven hoe gemeenten moeten omgaan met hun grondexploitaties en niet in exploitatie genomen gronden (NIEGG) in het huidige economische klimaat. Daarbij is door de commissie een stellige uitspraak gedaan ten aanzien van niet in exploitatie genomen gronden. Wanneer hier geen eenduidige bestemming voor is geraamd door de raad, dienen deze gronden te worden afgewaardeerd naar lagere marktwaarde en in sommige gevallen naar agrarische waarde. Voor uw gemeente betekende dit in 2012 een negatief resultaat van ca. € 2,2 miljoen en heeft vooral betrekking op het complex “overige gronden buiten structuurvisie”. Deze gronden zijn afgewaardeerd naar marktwaarde en het restant van € 1,8 miljoen is conform BBV voorschriften overgeboekt naar materiële vaste activa. Verantwoorde correcties in exploitaties Voor diverse complexen, waaronder Lunterse weg West € 4,2 miljoen, hebben correcties op eerdere uitgangspunten plaatsgevonden. De correcties hebben vooral te maken met in het verleden verantwoorde kosten, waarvan in de huidige tijd blijkt dat deze naar verwachting niet meer terugverdiend kunnen worden door toekomstige opbrengsten. Hiervoor heeft door de gemeente een additionele storting van € 5,3 miljoen in de voorziening plaats gevonden. Recap verliesvoorziening Onderdeel Re uliere verliezen Faserin’ en daling .rondprijzen BBV voorwaarden Administratieve afboekingen Totaal
Voorzienin € 8,1 miljoen € 18 miljoen € 5,3 miljoen € 31,4 Miljoen
Afwaarderin
1 1
€ 2,2 miljoen € 2,2 miljoen
Ter dekking van het verlies wordt de NUON reserve ingezet. De NUON reserve is daarmee nagenoeg volledig ingezet. De NUON reserve maakte geen onderdeel uit van het weerstandsvermogen, waardoor de weerstandscapaciteit in feite niet wordt beïnvloedt. Hoewel wij het risico op oninbaarheid van de vordering uit hoofde van NUON thans klein achten, wijzen wij erop dat de resterende € 14 miljoen van Vattenfail pas in 2013, respectievelijk 2015 wordt ontvangen. De reserve “NUON (nog niet ontvangen)” is echter hiermee al voor circa € 10 miljoen ingezet. Purple Blue heeft aan de hand van een risico-analyse, gebaseerd op het Monte Carlo model, diverse scenario’s doorgerekend, waarbij met ca. 90% zekerheid het resultaat van alle complexen bepaald kan worden. Op basis van de uitgevoerde analyse concludeert Purple Blue dat de weerstandscapaciteit van de gemeente Barneveld ten minste € 19,4 miljoen moet bedragen. Wij onderschrijven de aanbevelingen van Purple Blue, waarbij met name aandacht besteed moet worden aan het deugdelijk onderbouwen van verwachte opbrengsten en kosten in de exploitaties. Daarnaast constateert Purple Blue dat de vierkante meter prijzen voor woningbouwlocaties marktconform zijn, waarbij de prijzen voor bedrijventerreinen aan de hoge kant zijn. Wij achten het van essentieel belang om de ontwikkelingen in de vastgoedmarkt nauwlettend te volgen.
5
~~:‘
~~(Ij%J
Paginal4
4.2.2 Hypotheken aan ambtenaren Ultimo 2012 heeft u in totaal een 235-tal hypotheken aan ambtenaren van uw gemeente uitstaan. De omvang van deze hypotheken is gedurende 2012 licht afgenomen van € 32,4 miljoen naar € 32,2 miljoen. In het kader van de wet FIDO is het sinds 2009 niet meer toegestaan om nieuwe hypotheken uit te geven en derhalve zullen de hypothecaire vorderingen continue afnemen. Door de dalende waarde van onderpanden loopt uw gemeente risico, dat wanneer huizen onder de hypotheekwaarde verkocht worden, er een ongedekte restschuld blijft staan. Wij hebben vastgesteld dat per jaareinde een opgave met de actuele WOZ-waarde door de ambtenaar dient te worden aangeleverd teneinde vast te kunnen stellen dat de onderliggende waarde waarvoor de hypotheek is toegekend hoger is dan de uitgezette geldlening. Wij onderschrijven het belang hiervan. Het gemeentelijk beleid ten aanzien van het beheer van hypotheken is vastgelegd in het Car Uwo. Hierin zijn diverse bepalingen opgenomen, die thans verouderd zijn door gewijzigde wetgeving, waaronder de wet FIDO. Wij adviseren u de bepalingen die in het Car Uwo staan nog eens kritisch te beoordelen op volledigheid en gezien de omvang van de portefeuille een aparte nota met specifieke spelregels op te stellen, die recht doen aan de huidige tijdsgeest. Overigens staan in de Car Uwo diverse bepalingen waaraan een verstrekte hypotheek tenminste dient te voldoen. Wij hebben thans niet kunnen vaststellen dat aan deze bepalingen getoetst wordt, ook niet tussentijds. Een dergelijke nota regelt bijvoorbeeld hoe met hypotheken dient te worden omgegaan bij uitdiensttreding. Omdat het oversluiten van hypotheken op de geldmarkt thans moeizaam is, kan dit tot potentiële risico’s leiden. Daarnaast wordt naast hetgeen in de hypothecaire voorwaarden wordt genoemd, niets geregeld over hoe men omgaat met bijvoorbeeld vervroegd aflossen. Wij concluderen dat de beheersing van de hypotheekportefeuille niet meer past in deze tijd.
Aanbeveling
~Wij bevelen u derhalve aan om op korte termijn spelregels op te stellen in een notitie of nota. De spelregels dienen ten minste aspecten te bevatten betreffende: uitdiensttreding, jaarlijkse monitoring(WOZ waarden), en hoe men omgaat met hypotheken waarvan het onderpand onvoldoende waarde heeft om de hoofdsom te dekken.
4.2.3 Waardering debiteuren sociale zaken In 2006 zijn vorderingen uit hoofde van sociale uitkeringen (o.a. WWB) overgedragen van het rijk aan de gemeenten. De vorderingen, die inherent een hoog risicoprofiel kennen, waren voor deze tijd niet risicodragend, omdat eventuele ontvangsten direct afgedragen werden aan het rijk. Vanaf 2006 zijn de vorderingen risicodragend en dient de waardering bij het opstellen van de jaarrekening te worden beoordeeld op mogelijke oninbaarheid. De gemeente Barneveld is verantwoordelijk voor uitvoering van de Wet Werk en Bijstand en uit dien hoofde ook verantwoordelijk voor het invorderingsbeleid. De debiteurenpositie sociale zaken bedraagt per balansdatum € 0,9 miljoen. De presentatie in de jaarrekening wordt netto weergegeven, dus inclusief een voorziening voor oninbaarheid. De voorziening oninbaarheid is gebaseerd op ervaringscijfers uit voorgaande jaren, waarbij de vorderingen worden ingedeeld in diverse types, om voorts procentueel in te schatten hoeveel werkelijk ontvangen kan worden. In 2012 heeft een additionele storting van € 480.000 in de voorziening plaatsgevonden.
._1
Aanbevelin g
R S
~
•
Paginal5
~Wij merken op dat de hoogte van de voorziening ons niet onaannemelijk voorkomt maar dat het aan te bevelen is om, mede in het licht van het huidige economische klimaat, waarbij risico’s opeen oninbaarheid van de vorderingen naar verwachting kunnen de toenemen, meer gedetailleerde herijking uit te laten voeren in meerjarig perspectief. Vooral omdat er diverse individuele vorderingen zijn die als “hoog” classificeren.
4.2.4 Waardering vastgoed portefeuille Het dagelijkse nieuws wordt thans beheerst door de dalende vastgoedprijzen en de financiële crisis. Uw gemeente bezit een grote hoeveelheid vastgoed dat een substantieel onderdeel uitmaakt van de gemeentelijke bezittingen. De waarderingsgrondslag is de historische kostprijs, verminderd met afschrijvingen of lagere marktwaarde. Om vast te stellen of er sprake is van lagere marktwaarde en dus een bijzondere waardevermindering, dient de gemeente jaarlijks te beoordelen of er sprake is van indicaties die een lagere marktwaarde doen vermoeden. Overigens hoeft conform het BBV geen waardevermindering te worden genomen, zolang men niet voornemens is om het actief te verkopen of op een andere wijze te gaan gebruiken. Er is in 2012 geen onderzoek uitgevoerd door bijvoorbeeld de WOZ waarden van de gemeentelijke panden te vergelijken met de boekwaarde. Uit onze eigen analyse (ouderdom, plausibiliteit etc.) blijken geen bijzonderheden.
4.2.5 Verbonden partijen Als gemeente bent u verbonden aan een aantal partijen die gedeeltelijk een maatschappelijk of bestuurlijk belang uitoefenen namens de gemeente. Wij noemen hiertoe bijvoorbeeld Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland Midden en een aantal Publiek Private Samenwerkingen (zogenaamde PPS constructies). Het gemeentelijk beleid ten aanzien van het beheer en de verantwoording van relaties met verbonden partijen binnen uw gemeente is voorgaand jaar vastgelegd in een nota “Verbonden Partijen”. Wij onderschrijven het belang van deze nota aangezien op deze wijze binnen uw gemeente handvatten ontstaan met betrekking tot de wijze waarop de informatie van de verbonden partijen dient te worden beoordeeld. De paragraaf “Verbonden Partijen” in de jaarrekening 2012 is, mede op grond van deze nota, van een sterk verbeterd niveau opgesteld als het gaat om het gegeven inzicht. Wij concluderen hiermee dat een verdere verbetering in het monitoren van verbonden en afhankelijke partijen heeft plaatsgevonden. Een belangrijk kenmerk bij deze partijen is dat de financiële stroom die met deze activiteiten is gemoeid, in de meeste gevallen in de begroting en jaarrekening van uw gemeente is opgenomen. De gemeente Barneveld blijft om die reden verantwoordelijk voor de rechtmatige uitvoering. Het is derhalve van belang dat u over verantwoording van deze geldstromen in termen van tijdigheid en adequaatheid goede afspraken maakt. Wij stellen vast dat de verantwoording door verbonden partijen niet altijd voor het opstellen van de jaarrekening plaatsvindt, waardoor veelal niet het exacte actuele resultaat in de jaarrekening wordt verwerkt. Op basis van ervaring stellen wij vast dat de inschattingen die de gemeente maakt adequaat zijn.
—
Vaststellin g
E
S & • NG
Pagina 16
~Wij stellen vast dat gedurende het jaar zowel op ambtelijk als bestuurlijk niveau diverse afstemmingsmomenten zijn, over maaradequate dat nog niet met alle verbonden partijen afspraken zijn gemaakt tussentijdse verantwoordingsinformatie.
4.2.6 PPS de Burgt In voorgaande jaren hebben wij reeds met u gesproken over de ontwikkeling van het plangebied de Burgt, die in samenwerking met een private partij in een aparte BV wordt ontwikkeld. In voorgaande jaren hebben wij geen geactualiseerd inzicht gekregen in de vermogenspositie van de B.V., omdat de jaarrekeningen over 2010 en 2011 nog niet gereed waren. Wel begrepen wij dat de grondexploitatie onder druk staat. Inmiddels is door de accountant een goedkeurende verklaring verstrekt, waarin wordt verwezen naar de onzekerheden in de continuïteit van de organisatie. Dit kan betekenen dat de B.V. failliet verklaard wordt en dat de aandeelhouders mogelijk aansprakelijk gesteld worden voor de verliesverrekening. Uw gemeente heeft al geruime tijd een voorziening hiervoor op de balans staan van circa € 0,9 miljoen. Daarnaast staan er diverse vorderingen en schulden op de balans die in 2012 met elkaar gedeeltelijk verrekend zijn. Er resteert netto een vordering van circa € 1,4 miljoen.
4.2.7 Reserves en voorzieningen Wij zijn in voorgaande jaren al ingegaan op aspecten die verband houden met reserves en voorzieningen. De kaderstelling hiertoe is in belangrijke mate uiteengezet in de BBV en uw Nota “Reserves en Voorzieningen”. Wij hebben vastgesteld dat de aard en reden van reserves en voorzieningen niet in strijd is met vigerende regelgeving en dat de voorgestelde wijzigingen op adequate wijze in de jaarstukken zijn verwerkt. Toelichting in jaarstukken De huidige verslaggevingsregels schrijven voor dat de aard en reden van elke reserve en voorziening, evenals de toevoegingen en onttrekkingen daaraan worden toegelicht. In de huidige toelichting van de balans wordt slechts marginaal informatie gegeven over de aard en reden van reserves en voorzieningen. De toevoegingen en onttrekkingen worden in de bijlage slechts cijfermatig toegelicht. Wij concluderen daarmee dat de informatiewaarde hieromtrent voor verbetering vatbaar is. Actualiteit beheers- en bestedingsplannen Vanuit het Besluit “Begroting en Verantwoording” wordt een aantal eisen gesteld aan het vormen van voorzieningen. Voorzieningen die gevormd worden ten behoeve van de egalisatie van kosten over een langere periode dienen onderbouwd te zijn met een onderhoudsplan. Wanneer deze onderbouwing ontbreekt, bestaat het risico dat de financiële positie van de gemeente Barneveld mogelijk onjuist wordt voorgesteld. Gelet op de (aangescherpte) verslaggevingsregels dienen dergelijke voorzieningen vrij te vallen ten gunste van het resultaat (dus indirect ten gunste van het eigen vermogen). Wij hebben vastgesteld dat voor alle egalisatievoorzieningen sinds 2012 een actueel beheerplan aanwezig is. De dotaties vinden plaats conform dit plan en de begroting, waarbij de onttrekkingen gebeuren op basis van realisatie. In overeenstemming met de vigerende regelgeving heeft u een tweetal voorzieningen gezamenlijk ter hoogte van circa 0,9 miljoen vrij laten vallen ten gunste van de exploitatie.
NST& 0
G
Pagina 17
4.3 Belangrijkste bevindingen in het kader van rechtmatigheid 4.3.1 Inleiding Net als voorgaand jaar is door ons een goedkeurend oordeel verstrekt ten aanzien van rechtmatigheid. In onze controleverklaring hebben wij vorenstaande als volgt verwoord: “Wij zijn van oordeel dat de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen in overeenstemming met de begroting en met de van toepassing zijnde wettelijke regelingen waaronder gemeentelijke verordeningen”. Naar aanleiding van onze controlewerkzaamheden met betrekking tot de rechtmatigheid geven wij met betrekking tot de onderstaande aspecten onze belangrijkste overige bevindingen en aanbevelingen weer. Deze hebben betrekking op de interne organisatie van het rechtmatigheidsbeheer, de naleving van het voorwaardencriterium bij de diverse significante processen, de begrotingsrechtmatigheid, het misbruik en oneigenlijk gebruik criterium en de niet financiële beheershandelingen.
4.3.2 Interne organisatie van het rechtmatigheidsbeheer De afgelopen jaren hebben wij reeds gerapporteerd over de optimalisatie van de planning- en controlcyclus binnen uw gemeente. Inmiddels zijn verbeterslagen waar te nemen ten aanzien van de interne organisatie rondom het rechtmatigheidsbeheer. Op basis van het “Interne Controleplan” zijn door u per significant bedrijfsproces” (verbijzonderde) interne toetsingswerkzaamheden verricht. Deze werkzaamheden zijn, evenals voorgaande jaren in het najaar uitgevoerd. Het controleprotocol, inclusief het normenkader is door uw raad vastgesteld. De werking van de maatregelen zijn met voldoende diepgang getoetst en de uitkomsten van de interne toetsingswerkzaamheden zijn gerapporteerd in afzonderlijke slotmemoranda. De uit de onderzoeken geconstateerde bevindingen leiden tot (interne) bevindingen en aanbevelingen waarmee het zelfcontrolerend vermogen van de “
o O
O
o
gemeente kan worden vergroot. Op grond van de uitkomsten van onze controlewerkzaamheden zijn wij van mening dat de administratieve organisatie en de daarin opgenomen maatregelen van interne controle voor een belangrijk deel voldoen aan de daaraan te stellen eisen. Dit neemt niet weg dat op onderdelen (verdere) aanpassing en/of verbetering mogelijk is. In dit kader noemen wij: — —
De uitvoering van deencontroles het jaar. Verdere verbreding diepganggedurende van de werkzaamheden.
—
Het duidelijk en zichtbaar vastleggen van het controlespoor (zogenaamde “audit trail”).
Wij constateren dat de gemeente Barneveld hiermee aan de slag is en in het kader van de doorontwikkeling van de verbijzonderde interne controle een vervolgstap zal worden gezet met de mogelijke implementatie van “Key Control Dashboard”. Hiermee wordt structuur en uniformiteit in de aanpak gerealiseerd. Ondanks deze aanbevelingen zijn wij van mening dat de gemeente Barneveld voor het boekjaar 2012 een deugdelijk rechtmatigheidsonderzoek heeft uitgevoerd.
4.3.3 Uitkomsten naar aanleiding van de rechtmatigheidscontrole
0 0
0 0
Net als voorgaande jaren is de rechtmatigheidscontrole in het najaar uitgevoerd. Wij hebben ten tijde van de jaarrekeningcontrole de resterende werkzaamheden beoordeeld. De belangrijkste bevindingen en aanbevelingen naar aanleiding van deze controle op het gebied van de rechtmatigheid betreffen de verstrekte subsidies:
liii
1111111 — —
E
S & 0V
Pagina 18
Subsidieverstrekking Binnen de gemeente worden zowel incidentele als structurele subsidies aan verstrekt diverse instellingen. Door de interne controle is ten aanzien van de subsidies nagegaan of deze organisaties voldoen aan de voorwaarden voor het in aanmerking komen voor subsidie. Uit deze interne controle volgde dat in voorkomende gevallen verantwoordingsinformatie te laat of niet volledig is aangeleverd, terwijl daarvoor niet (zichtbaar) uitstel is verleend. Er kan geconcludeerd worden dat de beheersing (wat wordt er gedaan met de verstrekte euro’s?) verder kan worden aangescherpt. Wij hebben inmiddels begrepen dat de organisatie verbeteringen op dit vlak heeft gerealiseerd door het implementeren van een subsidieregister.
4.3.4 De begrotingsrechtmatigheid De raad autoriseert de begroting (en begrotingswijzigingen/kredieten) en geeft daarmee toestemming voor de uitvoering van het beleid en de daarvoor benodigde middelen. Door een goede inrichting van de (administratieve) organisatie en planning & controlcyclus zorgt het college er voor dat de begroting en budgetten worden bewaakt en tijdig over afwijkingen wordt gerapporteerd. Indien desondanks budgetten worden overschreden en niet meer gedurende het jaar kunnen worden voorgelegd aan de raad, is strikt genomen, sprake van een onrechtmatigheid. Deze overschrijdingen dienen te worden weergegeven in de jaarrekening en kunnen door het vaststellen van de jaarrekening alsnog door de raad worden geautoriseerd. In de programmarekening 2012 zijn de belangrijkste financiële afwijkingen ten opzichte van de bijgestelde begroting weergegeven. Voorts worden in het jaarverslag de (overige) begrotingsoverschrijdingen op adequate wijze toegelicht in de financiële verantwoording per programma. Hieruit blijkt dat, strikt genomen, bij meerdere programma’s en investeringen sprake is van overschrijdingen en dus onrechtmatigheden. De overschrijdingen ten opzichte van de begrote lasten zijn door het college toereikend toegelicht in de programmarekening.
4.3.5 Niet financiële beheershandelingen vallen buiten de scope van rechtmatigheidscontrole Handelingen en beslissingen van niet-financiële aard vallen buiten de scope van de rechtmatigheidscontrole door de accountant. De accountant toetst deze handelingen en beslissingen niet inhoudelijk door gegevensgericht onderzoek. Volstaan wordt in dit kader met het beoordelen van het interne systeem van risicoafwegingen. Binnen dit systeem moeten voorwaarden zijn geschapen om risico’s goed te kunnen beoordelen en in de tijd te kunnen volgen. Wij hebben ons een beeld gevormd over de wijze van totstandkoming van de inventarisatie van de risico’s en de getrouwe weergave van de hieruit mogelijk voortvloeiende financiële gevolgen in de paragraaf weerstandsvermogen van het jaarverslag. Daarnaast hebben we gericht geïnformeerd naar de lopende procedures waarbij de gemeente betrokken is, teneinde indicaties te verkrijgen over de eventuele risico’s op dit vlak. Op grond hiervan beschikken wij niet over aanwijzingen die een nader onderzoek naar de (financiële) gevolgen noodzakelijk maakt.
o
WWI1~hhhhhhhh”
-I
NS &O
Pagina 19
5
Uitkomsten van de jaarrekeningcontrole (SiSa)
5.1
Inleiding
Wij hebben de in de SiSa-bijlage van de jaarrekening genoemde specifieke uitkeringen gecontroleerd met inachtneming van de Nota ~verwachtingen accountantscontrole 2012”.
5.2
Uitkomsten van onze controle
Op grond van ons onderzoek hebben wij bij de navolgende specifieke uitkeringen de volgende fouten en/of onzekerheden geconstateerd die de voor SiSa geldende rapporteringstolerantie overschrijden. Nummer
Specifieke uitkering of overig
Fout of onzekerheid
Financiële omvang
Toelichting
C7C
Investering stedelijke vernieuwing (ISV)
n.v.t.
-
n.v.t.
D9
Onderwijsachterstandenbeleid 2011-2014 (OAB)
n.v.t.
-
n.v.t.
Bodemsanering (excl. Bedrijvenregeling) 2005-2009 (SiSa tussen medeoverheden)
n.v.t.
-
n.v.t.
E6B
n.v.t.
-
n.v.t.
E27B
Brede doeluitkering verkeer en vervoer SiSa tussen medeoverheden
n.v.t.
-
n.v.t.
n.v.t.
-
n.v.t.
G1C-1
Regionale mobiliteitsfondsen SiSa tussen medeoverheden Wet sociale werkvoorziening (Wsw) Gemeentedeel 2012 Wet sociale werkvoorziening (Wsw) (Gemeenten (mcl. WGR) Totaal 2011)
n.v.t.
-
n.v.t.
G1C-2
n.v.t.
-
n.v.t.
G2C
Gebundelde uitkering (WWB+WIJ+IOAW+IOAZ+levensonderhoud beginnende zelfstandigen Bbz 2004+WWIK Gemeentedeel 2012 Besluit bijstandsverlening (exclusief levensonderhoudzelfstandigen beginnende 2004
n.v.t.
-
n.v.t.
zelfstandigen) Gemeentedeel 2012 Wet Participatiebudget (WPB) Gemeentedeel 2012 Brede doeluitkering Centra voor Jeugd en Gezin
n.v.t. n.v.t.
E28C
O
o
G3C G5C HiO
-
-
n.v.t. n.v.t.
Op grond van de nota verwachtingen accountantscontrole 2012 van het ministerie van BZK kan de controle voor de in de bijlage bij de jaarrekening opgenomen indicatoren ~ zonder financiële vaststelling” beperkt blijven tot het beoordelen van de deugdelijke totstandkoming ervan. Dit onderzoek heeft niet geleid tot bevindingen waarvan vermelding in dit verslag noodzakelijk wordt geacht. Het is overigens verplicht de bovenstaande tabel op te nemen, ook als er geen bevindingen zijn geconstateerd. De SiSa-bijlage dient door uw gemeente samen met een aantal andere verplicht voorgeschreven verantwoordingsstukken voor 15 juli a.s. elektronisch bij het CBS te worden aangeleverd. In de bijlage bij dit rapport zijn de bevindingen nogmaals opgenomen ten behoeve van verzending naar het CBS.
0 0
WIIIIIIIIIlllII!”~_ —
R ST& 0 NG
6
Onze controleaanpak
6.1
Onze controleaanpak in het kort
Pagina2o
Onze controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van zowel de baten en lasten als de activa en passiva, alsmede het voor de naleving van de wet- en regelgeving relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn, maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de gemeente. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving, van de redelijkheid van schattingen die het college van burgemeester en wethouders van de gemeente heeft gemaakt en een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.
6.2
Reikwijdte van de opdracht en uw aandachtspunten
Onze controleaanpak richt zich zowel op het getrouwe beeld van de baten en lasten over 2012 en van de financiële positie per 31 december 2012 als op de financiële rechtmatigheid van die baten en lasten én van de balansmutaties in de jaarrekening 2012. Hoewel de wettelijke plicht om het doelmatigheidsbeheer te laten beoordelen door de accountant is komen te vervallen, rapporteren wij u daar wel over indien wij bijzonderheden hebben geconstateerd en u hieromtrent adviezen kunnen verstrekken.
6.3
Controle van de getrouwheid
De controle van de getrouwheid van de jaarrekening heeft tot doel vast te stellen dat de in de jaarrekening opgenomen financiële informatie een getrouw beeld geeft van de werkelijkheid. Bij deze controle maken wij gebruik van de bij de gemeente ingebouwde controles in de uitvoeringsprocessen en gaan wij na in welke mate gesteund kan worden op de interne organisatie. Wij stellen dus vooral vast dat de gemeente zelf de processen adequaat beheerst en daardoor betrouwbare financiële informatie tot stand kan brengen. In de afrondende controlefase gaan wij na of de door uw gemeente opgestelde conceptjaarrekening juist is afgeleid uit de financiële administratie en stellen wij vast of deze conceptjaarrekening voldoende inzicht biedt en ook verder voldoet aan de in wet- en regelgeving gestelde eisen. Gezien de aard van de door ons uitgevoerde controlewerkzaamheden, welke zijn gebaseerd op de door uw raad aan ons verstrekte opdracht en de daarbij te hanteren goedkeuringstolerantie kan deze nooit de absolute zekerheid geven dat er geen materiële onjuistheden in de jaarrekening voorkomen. In onze controleverklaring geven wij dit weer met de woorden redelijke mate van zekerheid”.
WIIIIfuhhhhI’_
R ST& 0V
Pagina2l
6.4 Controle van de rechtmatigheid De controle van de rechtmatigheid richt zich op de naleving van relevante wet- en regelgeving en besluiten van de raad, voor zover de foutenkans die voortvloeit uit het niet naleven van de wet- en regelgeving en/of raadsbesluiten direct financiële consequenties heeft voor de jaarrekening. In overeenstemming met de opdracht van de raad, nader vastgelegd in het controleprotocol, hebben wij de rechtmatigheidscontrole uitgevoerd. Wij toetsen, op basis van risicoanalyse, overigens primair of de organisatie voldoende maatregelen heeft getroffen om de naleving van wet- en regelgeving te waarborgen. Dit houdt in dat wij niet zelfstandig alle wet- en regelgeving in detail beoordelen op de mogelijkheid van het zich voordoen van (juridische en financiële) risico’s. Wij maken hiervoor gebruik van de door uw gemeente uitgevoerde werkzaamheden met betrekking tot het rechtmatigheidsbeheer.
6.5
De met u afgesproken goedkeurings- en rapporteringstoleranties
Op grond van het besluit accountantscontrole provincies en gemeenten stelt de raad de goedkeuringstolerantie vast die de accountant bij zijn jaarrekeningcontrole dient te hanteren. Het normenkader en de goedkeuringstolerantie zijn vastgesteld door het coflege van burgemeester en wethouders en vervolgens ter kennisgeving gebracht van de gemeenteraad. U heeft ons voor het boekjaar 2012 opgedragen om bij onze oordeelsvorming uit te gaan van de hierna vermelde goedkeuringstolerantie: Goedkeuringstolerantie Fouten in de jaarrekenin. (% lasten) Onzekerheden in de controle (% lasten)
Goedkeurend ≤ 1% ≤
3%
Beperking >1%<3%
Oordeelonthouding
>3%<1O%
≥
10%
Afkeurend ≥ 3% -
Op grond van de jaarrekening 2012 bedraagt de goedkeuringstolerantie voor fouten afgerond € 1,2 miljoen (1%) en voor onzekerheden € 3,6 miljoen (3%). Als de goedkeuringstolerantie niet wordt overschreden, kan een goedkeurende controleverklaring worden afgegeven. Deze goedkeuringstolerantie is een kwantitatief criterium, de uiteindelijke oordeelsvorming is echter altijd een combinatie van kwalitatieve en kwantitatieve afwegingen. De rapporteringstolerantie, de maatstaf die geldt voor het rapporteren van fouten en onzekerheden, is door de raad bepaald op € 25.000. Dit houdt in dat in voorliggende rapportage alle door ons geconstateerde tekortkomingen en onzekerheden zijn opgenomen die afzonderlijk de rapporteringstolerantie overtreffen.
6.6
Verplichtingen inzake Single information en Single audit (SiSa)
Uw gemeente is op grond van wettelijk voorschrift verplicht de verantwoordingsinformatie voor de met name benoemde specifieke uitkeringen hieromtrent op te nemen in een bijlage bij de jaarrekening op basis van een door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) voorgeschreven model. Bij de controle van deze bijlage betrekken wij de door het Ministerie van BZK hiervoor gegeven aanwijzingen (Circulaire Single Information, Single Audit 2012 d.d. 7 november 2012, waarin onder andere opgenomen de Nota verwachtingen accountantscontrole 2012).
II
—I
—I
NST& 0
Pagina 22
De hierbij geconstateerde fouten en onzekerheden dienen op grond van het Besluit Accountantscontrole Decentrale Overheden (BADO) in het verslag van bevindingen te worden opgenomen indien de navolgende rapporteringstolerantie per specifieke uitkering wordt overschreden: € 10.000 indien de omvangbasis kleiner dan of gelijk aan € 100.000 is; 10% indien de omvangbasis groter dan € 100.000 en kleiner dan of gelijk aan € 1.000.000 is; € 100.000 indien de omvangbasis groter dan € 1.000.000 is. — — —
11
7
=
RNST& •U G
Pagina 23
Informatie uit hoofde van onze functie als controlerend accountant
In onderstaand schema hebben wij een aantal onderwerpen opgenomen die u als raad behulpzaam kunnen zijn bij het invullen van uw controlerende rol. Aandachtsgebied Algemeen aanvaarde controlestandaarden Onze controle is verricht in overeenstemming met Nederlands recht waaronder het Besluit Accountantscontrole Provincies en Gemeenten. Dit betekent dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat. Onderdeel van onze controle is het uitvoeren van een evaluatie van de interne beheersingsmaatregelen teneinde de mate en diepgang van onze testwerkzaamheden te plannen. Belangrijke verslaggevinggrondslagen Wij beoordelen de keuze van en de wijzigingen in belangrijke verslaggevingsgrondslagen en controleren de toepassing van het Besluit Begroting en Verantwoording voor provincies en gemeenten (BBV). Onze mening over de gehanteerde waarderingsgrondslagen en naleving van wettelijke bepalingen en richtlijnen voor de financiële verslaggeving Wij bespreken met het college en het management de kwaliteit en niet alleen de aanvaardbaarheid van de gehanteerde waarderingsgrondslagen, de consistente toepassing daarvan alsmede de duidelijkheid en volledigheid van de jaarverslaggeving. In deze bespreking komen tevens zaken aan de orde die een significante invloed hebben op de kwaliteit van de jaarverslaggeving, zoals: nieuwe of gewijzigde waarderingsgrondslagen; schattingen, beoordelingen en onzeker heden; bijzondere transacties; waarderingsgrondslagen met betrekking tot significante jaarrekeningposten, inclusief het tijdstip waarop transacties plaatsvinden en de periode waarin die worden verantwoord. —
—
— —
0 0 0 0 0 0
Mededeling Bij de jaarrekening 2012 zijn wij voornemens een goedkeurende controleverklaring af te geven op het gebied van de getrouwheid en rechtmatigheid.
Er hebben zich in 2012 geen belangrijke wijzigingen voorgedaan in de gehanteerde verslaggevingsgrondslagen.
De gekozen waarderingsgrondslagen zijn aanvaardbaar en consistent toegepast met betrekking tot de significante jaarrekeningposten en bijzondere transacties. Dit geldt tevens voor het tijdstip waarop die transacties hebben plaatsgevonden, de periode waarin zij zijn verantwoord en de desbetreffende toelichtingen in de jaarrekening.
=
R ST& 0
Aandachtsgebied Verschillen van inzicht met het management over administratieve en verslaggevingkwesties
Beoordelingen en schattingen van het management Voor het opstellen van de jaarrekening moeten vaak schattingen worden gemaakt. Bepaalde schattingen zijn van bijzonder belang door hun invloed op de jaarrekening en de waarschijnlijkheid dat toekomstige gebeurtenissen significant afwijken van de verwachtingen van het college en het management. Volledigheid verplichtingen, claims, risico’s en garanties De gemeente gedurende een boekjaar tal van transacties aan. Het overgrote deel van deze transacties hebben hun weerslag in de financiële administratie. Een deel van de door uw gemeente in 2012 aangegane transacties heeft geen weerslag in de financiële administratie over 2012, terwijl hieruit wel financiële consequenties kunnen volgen. Als voorbeeld in dit kader noemen wij afgesloten contracten en aansprakelijkheidsstellingen. Werking van de interne beheersingsmaatregelen (waaronder de continuïteit en betrouwbaarheid) van de geautomatiseerde gegevensverwerking In het kader van de controle van de jaarrekening brengt de accountant verslag uit omtrent zijn bevindingen met betrekking tot de continuïteit en betrouwbaarheid van de geautomatiseerde gegevensverwerking. Onze controle was niet primair gericht op het doen van een uitspraak omtrent de continuïteit en betrouwbaarheid van (delen van) de geautomatiseerde gegevensverwerking en wij hebben daartoe ook geen opdracht van het management ontvangen. Overige informatie in documenten die de gecontroleerde jaarrekening bevatten
Pagina 24
Mededeling Er waren geen verschillen van inzicht met het college en het management over de waarderingsgrondslagen, de financiële administratie, de verslaggeving of onze controlewerkzaamheden.
Wij onderschrijven de schattingen en de wijze waarop deze worden gemaakt door het management en het college.
Aangezien wij als accountant niet in staat zijn vast te stellen dat alle niet uit de administratie blijkende relevante verplichtingen, risico’s en garanties volledig en juist in de jaarrekening zijn verwerkt, hebben wij het college gevraagd schriftelijk te bevestigen dat bij het opmaken van de jaarrekening alle relevante (en bekende) feiten en omstandigheden zijn betrokken. Wij hebben deze bevestiging d.d. 9 april 2013 ontvangen.
De jaarrekeningcontrole heeft geen tekortkomingen in de continuïteit en betrouwbaarheid van de geautomatiseerde gegevensverwerking aan het licht gebracht.
Uit hoofde van onze wettelijke controletaak hebben wij alleen de jaarrekening gecontroleerd. Het jaarverslag is door ons beoordeeld op mogelijke tegenstrijdigheden met de jaarrekening.
EI
S
Aandachtsgebied Materiële fouten, fraudes en illegale handelingen
Onze onafhankelijkheid Onafhankelijkheid is naast deskundigheid een van de pijlers van onze beroepsuitoefening. Wij hechten aan onze reputatie op het gebied van deskundigheid en onafhankelijkheid. Wij kennen een groot aantal maatregelen, vastgelegd in een continu geactualiseerde database, die de onafhankelijkheid dienen te waarborgen. Periodiek wordt de naleving van interne en externe onafhankelijkheids voorschriften beoordeeld, bijvoorbeeld ten aanzien van potentieel conflicterende diensten en de financiële onafhankelijkheid. Onze professionals moeten jaarlijks hun onafhankelijkheid bevestigen.
0 0
0 0 0 0
0 NG
Pagina25
Mededeling Hoewel hier niet specifiek op gericht, hebben onze controlewerkzaamheden het afgelopen jaar geen materiële fouten, fraudes of andere illegale handelingen, uitgevoerd door het college, het management of andere werknemers, aan het licht gebracht.
Wij voldoen op alle punten aan de onafhankelijkheidsregelgeving die op ons van toepassing is.
