Iedereen heeft recht op een vrije keuze. Ongewenst zwanger? Fiom jaarmagazine Afstand doen van je kind het belang van intensieve begeleiding

Fiom jaarmagazine 2013

Afstand doen van je kind het belang van intensieve begeleiding Familie gevonden! DNA-databank fors uitgebreid

Ongewenst zwanger?

Iedereen heeft recht op een vrije keuze

de vrijheid om de keuze te maken die bij je past Als je ongewenst zwanger bent, vinden wij het van essentieel belang dat je de vrijheid hebt om te kiezen. Om een beslissing te nemen die past bij jouw leven, jouw waarden en jouw toekomst. Fiom biedt informatie en hulp. We durven essentiële vragen te stellen zonder te oordelen. Komt u als professional vragen omtrent ongewenste zwangerschap tegen? Dan biedt Fiom informatie, consultatie en ondersteuning.

voor meer informatie kijk op www.fiom.nl

Specialist bij ongewenste zwangerschap en afstammingsvragen

choice

helpen keuzes maken

10 Ongewenst zwanger

Atina deed afstand van haar dochter

14

I

Abortusarts

Over schaamte, verdriet en eigen keuzes

20 Huisarts

10

Over het belang van intensieve begeleiding

26 Familie gevonden

Arjan herenigd met biologische ouders

30 Vondeling

Joyce wist zich geen raad met haar zoon

20

en verder Uitgelicht 4 Toen en nu 8 Webcare 13 Abortusverwerking 16 Boeken 19 Tienermoeders 22 Column 29 Publiek debat 34 Zoekacties 35 Donorkind 36 KID-DNA 39 Trainingen 40

36

colofon Fiom Magazine is een uitgave van Fiom, Specialist bij ongewenste zwangerschap en afstammingsvragen redactie Maaike Smulders eindredactie Monique van den Heuvel fotografie Marjolein Annegarn, Simone Becchetti, Ondine Corewijn, Lumina, Angela Lumsden, Jovana Rikalo, Tara Romasanta, Maaike Smulders, Nationaal Archief / Spaarnestad Photo / ANP, Victor Torres vormgeving Niels Luigjes drukwerk NPC drukkerij oplage 10.000


eder mens heeft recht op keuzevrijheid en het recht om te weten van wie hij of zij afstamt. Ook in 2013 was dit leidend in het werk van Fiom. Een dynamisch jaar waarin we ons moesten omvormen naar een kennisorganisatie met een beperkte hulpverleningstaak. Deze ingrijpende beleidswijziging vraagt een omslag in denken en handelen die inmiddels zijn vruchten afwerpt.

In 2013 is Fiom zich blijven inzetten voor het bieden van onafhankelijke neutrale keuzegesprekken bij ongewenste zwangerschap, het steunen van vrouwen die hun kind afstaan of abortus hebben ondergaan, en het waarborgen van voorlichting aan tieners. Waar het gaat om afstammingsvragen heeft Fiom in 2013 zich goed laten horen in de politiek en samenleving op onderwerpen als draagmoederschap en het vondelingenluikje. Ook zijn de databanken en archieven rond afstammingsinformatie uitgebreid. Zo worden de gegevens rond adoptie en donorschap sneller toegankelijk. Meer aanmeldingen in de DNAdatabank vergroten de kans op succesvolle matches, en daar zijn we blij mee. Ook zijn we trots op de nieuwe werkwijze omtrent het zoeken naar familie waarbij zoekacties nu ook online kunnen worden gestart. Internationaal hebben we in 2013 advies en informatie verleend over onder meer interlandelijke adoptie en internationale zoekacties. In 2014 blijven we ons inzetten voor ongewenst zwangeren en mensen met afstammingsvragen. We gaan onze rol als kenniscentrum verder uitbouwen en onze kennis en expertise delen. Bijvoorbeeld door een netwerk van Fiomgekwalificeerde hulpverleners op te zetten. U hoort van ons!

•

Rineke van Kessel directeur/bestuurder Fiom Heeft u opmerkingen of vragen, dan hoor ik het graag via [email protected]. U kunt ons ook volgen op twitter (@Fiom_online) en facebook (Fiom.online)

| 3

uitgelicht Fiom zet professioneel netwerk van gekwalificeerde hulpverleners op Met een extra toegewezen financiële bijdrage van het ministerie van VWS gaat Fiom een landelijk dekkend netwerk van Fiom-gekwalificeerde hulpverleners opzetten. Aanleiding hiervoor is dat de landelijke hulpverlening aan ongewenst zwangeren tekort dreigt te schieten. Nadat Fiom in 2012 werd getroffen door een forse subsidiekorting werd een gat geslagen in de landelijke hulpverlening aan ongewenst zwangeren. Zij dreigen door alle hervormingen in de zorgsector tussen wal en schip te vallen. Fiom gaat daarom zo’n 150 hulpverleners verspreid over het land trainen, zodat er in elke gemeentelijke regio deskundige hulpverlening beschikbaar is op het gebied van besluitvorming bij ongewenste zwangerschap. Ook zal de hulpverlening verder worden gedigitaliseerd. De website zwangerwatnu.nl zal ongewenst zwangere vrouwen helpen bij het maken van een keuze en bij het vinden van hulpverleners in de buurt. Dit leidt tot een effectiever en efficiënter gebruik van de beschikbare financiële middelen. In samenwerking met huisartsen, abortusartsen, gynaecologen en hulpverleners zal een ‘handelingsprotocol ongewenste zwangerschap’ worden opgesteld.

•

‘Ons werk gaat over dilemma’s die diep ingrijpen in iemands leven’

Fiom en Stichting Opvoeden.nl versterken elkaar Fiom heeft haar samenwerking met Stichting Opvoeden.nl in het jaar 2013 met succes voorgezet. Beide organisaties weten elkaar op een positieve manier te versterken. Stichting Opvoeden.nl heeft de afgelopen twee jaar een informatiebank met betrouwbare, gevalideerde informatie voor ouders en opvoeders opgezet. Dit is de grootste online bron van informatie over opvoeden, opgroeien en gezondheid. Fiom voorziet Stichting Opvoeden.nl van informatie over de aandachtsgebieden van Fiom en valideert de artikelen. In de artikelen verwijst Stichting Opvoeden.nl (aanstaande) ouders naar Fiom voor meer informatie en hulp. Els Verkerk, directeur van Stichting Opvoeden.nl: “We zijn erg blij met de input van Fiom op het gebied van ongewenste zwangerschap en afstammingsvragen. Door hun specifieke kennis en ervaring op deze gebieden kunnen zij ons van goede en betrouwbare informatie voorzien.” Inmiddels is 99 procent van de gemeenten en CJG’s op de informatiebank aangesloten.

•

Belangenorganisaties voor donorkinderen trekken samen op Belangenorganisaties voor donorkinderen in Nederland (Stichting Donorkind), Duitsland (Spenderkinder) en België (Stichting Donorkind) onderzoeken de mogelijkheden om in de toekomst hun krachten bundelen. De drie organisaties bekijken hoe ze informatie over ontwikkelingen en regelgeving rondom afstamming, kunstmatige inseminatie en hun best practices kunnen delen. Zo zijn de Duitse en Belgische belangenorganisaties geïnteresseerd in de KID-DNA-databank van Fiom. Ook onderzoeken de partijen of ze in Europees verband gezamenlijk kunnen opkomen voor de rechten van donorkinderen, hun recht op afstammingsinformatie en of ze samen kunnen optrekken bij het werven van fondsen. Fiom zal samen met de Nederlandse Stichting Donorkind de Belgische en Duitse organisaties van donorkinderen informeren over de (inter)nationale ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige inseminatie en hen helpen bij het mogelijk opzetten van een DNA-bank in eigen land.

•

Joke Edzes, Fiom

4 |

choice

KORT NIEUWS

Japan heeft belangstelling voor DNA-databank De Keio University School of Medicine in Tokio heeft belangstelling voor de KID-DNA-databank van Fiom. Het KID-register van Fiom met de daaraan gekoppelde DNA-databank is uniek in de wereld als het gaat om het met elkaar in contact brengen van anonieme zaaddonoren en donorkinderen. Japan bekijkt nu wat de mogelijkheden voor het Aziatische land kunnen zijn. Vruchtbaarheidsbehandelingen met behulp van donoren is een groot taboe in Japan. Donorschap gebeurt daarom in de klinieken nog altijd anoniem en er is geen wetgeving. De Japanse overheid erkent dat enige vorm van wetgeving nodig is, maar de ontwikkelingen gaan langzaam. Ook de maatschappelijke discussie komt moeizaam op gang. Er is weinig begrip voor de vragen waar donorkinderen mee kunnen worstelen. De verwachting is dat Japan tienduizend donorkinderen telt van wie de meesten hiervan zelf niet op de hoogte zijn. De eerste tien donorkinderen hebben zich nu verenigd. Hans van Hooff van Fiom heeft dr. Yukari Semba geïnformeerd over de werkwijze van de DNA-databank. Van Hooff heeft informatie verstrekt over de Nederlandse situatie en wetgeving, en de meerwaarde van begeleiding bij het in contact brengen van de donor en het donorkind.

•

Kind afstaan als minderjarige? Liever niet! De Raad voor de Kinderbescherming heeft de aanbeveling van Fiom overgenomen waarin zij adviseert om bij minderjarige zwangere meisjes waar mogelijk een andere de keuze te maken dan afstand ter adoptie. De raad adviseert de rechter nu om geen afstand ter adoptie uit te spreken maar de keuze te maken voor langdurige pleegplaatsing. Aanleiding hiertoe is een onderzoek van Fiom in opdracht van ZonMW naar de psychosociale gevolgen van het afstaan van een pasgeboren kind onder vrouwen die tussen 1998 en 2007 dit besluit hebben genomen. Uit de geanalyseerde dossiers van deze vrouwen en interviews blijkt dat het afstand doen van je kind een zware impact heeft op het leven van een vrouw. De onderzoekers concludeerden dat het discutabel en niet wenselijk is dat een minderjarig zwanger meisje zo’n groot en onomkeerbaar besluit neemt in een levensfase waarin nog zo veel in ontwikkeling is.

•


AGENDA 25 september 2014

Expertmeeting draagmoederschap Fiom organiseert in het najaar een expertmeeting over draagmoederschap. In Nederland bestaan strenge regels rond draagmoederschap en zaadcel- en eiceldonatie. In het buitenland wordt soms anders gedacht over anoniem donorschap en er zijn meer mogelijkheden. Wensouders kiezen in toenemende mate voor een behandeling in het buitenland. Door in Nederland een aantal zaken rond draagmoederschap anders te regelen, wordt hopelijk in een aantal gevallen voorkomen dat mensen naar het buitenland gaan voor behandeling met anonieme donoren. Op de expertmeeting komt de vraag aan de orde of in Nederland een eigen rechtsgang bij draagmoederschap wenselijk en mogelijk is.

•

30 oktober 2014

Werkconferentie ongewenste zwangerschap Op deze conferentie krijgt u inzicht in de dilemma’s die spelen bij een ongewenste zwangerschap en het belang van goede ondersteuning bij het besluitvormingsproces. Via interactieve sessies kunt u meewerken aan landelijke afspraken rondom ongewenste zwangerschap.

•

20 november 2014

Conferentie afstammingsvragen Deze conferentie vindt plaats op de Internationale dag van de Rechten van het Kind en richt zich op professionals en belangenorganisaties die betrokken zijn bij dit thema. Op de conferentie wordt het thema vanuit verschillende invalshoeken belicht, waarbij ook persoonlijk betrokkenen een gezicht en een stem krijgen. Deelnemers krijgen zicht op het belang van afstammingsinformatie en aspecten die een rol spelen bij vragen over afstamming. Professionals worden geïnspireerd om hier in de eigen praktijk aandacht aan te besteden.

•

| 5

Ongewenst zwanger. En dan? Fiom is de specialist op het gebied van ongewenste zwangerschap, afstand ter adoptie, jong ouderschap en abortusverwerking. Haar expertise stelt Fiom beschikbaar aan publiek, politiek en aan professionals die deze thema’s in de praktijk tegen komen. Daarnaast draagt Fiom er zorg voor dat kwalitatieve, neutrale voorlichting en hulp aan ongewenst zwangeren gewaarborgd blijft.

6 |

choice


| 7

Ongewenst zwanger

toen en nu Kreeg je voorheen als ongetrouwde vrouw een kind, dan was dat een schande voor de familie en de omgeving. Maar veel mogelijkheden had je niet als je ongewenst zwanger was. Abortus was lange tijd illegaal en je kind ter adoptie afstaan wettelijk ook niet mogelijk. Over ongewenst zwanger zijn: toen en nu.

8 |

Jaren 40: liefdadigheid helpt

Jaren 50 en 60: adoptie mag

Een ongetrouwd meisje deed ‘het’ niet. Kreeg je als ongetrouwde vrouw toch een kind, dan was je een schande voor de familie. Vrouwen die verstoten waren door hun familie kregen hulp van hulpverleningsinstanties. Al sinds de jaren veertig ontfermen deze organisaties zich over ongehuwde moeders, waaronder Fiom. Oorspronkelijk bestond de hulp uit het bieden van onderdak aan moeder en kind. Overal in het land waren tehuizen om deze vrouwen op te vangen. Dat was niet zozeer uit mededogen maar vooral om de vrouwen de gevolgen van wat ze hadden gedaan te laten voelen. Tegelijkertijd werden baby’s ook aangeboden aan kinderloze echtparen. Dit gebeurde meestal op ondoorzichtige wijze via bijvoorbeeld de kerk of doktoren. De hulpverlening probeerde uit alle macht het gesjoemel met baby’s te voorkomen. In 1940 richtte Fiom de Commissie tot Centralisatie inzake Afstand van Kinderen op. Doel is onder andere het afstand doen van kinderen beter te regelen, betere selectie van pleegouders en het voorkomen van het afstand doen van je kind wanneer daar geen ernstige gronden voor zijn.

De wens om een einde te maken aan ondoorzichtige praktijken waarin kinderen worden afgestaan leidde in 1956 tot de invoering van de adoptiewet. Hulpverlenende instanties gingen zich toeleggen op professionele begeleiding bij afstand en adoptie. Tegelijkertijd ging men anders denken over adoptie. De opvattingen over het afstaan van je kind werden minder negatief. De gedachte dat een kind beter af is bij adoptieouders als een vrouw niet voor haar eigen kind kan zorgen, werd meer geaccepteerd. Daar krijgt het liefdevolle aandacht en kansen die het anders niet gehad zou hebben. Alleenstaande moeders hadden het ook niet makkelijk. Tot 1951 werd kinderbijslag alleen gegeven aan gehuwde moeders en vaders, en alleenstaande moeders kwamen tot de invoering van de bijstandswet in 1965 voor geen enkele vorm van uitkering in aanmerking. Ook hadden ze in die tijd geen recht op eigen woonruimte.

Jaren 70: vrijere moraal Door de betere beschikbaarheid van voorbehoedsmiddelen, de legalisatie van abortus en de vrijere moraal –

choice

HISTORIE

Veel vrouwen stonden in de jaren 40 hun baby af aan kinderloze echtparen

Tot 1951 werd kinderbijslag alleen gegeven aan gehuwde moeders en vaders; alleenstaande moeders kwamen nergens voor in aanmerking

1940 Fiom richt de Commissie tot Centralisatie inzake Afstand van Kinderen op.

1951 Kinderbijslagenwet: ook ongehuwde moeders ontvangen kinderbijslag.

alleenstaande moeders waren inmiddels een geaccepteerd verschijnsel – nam het aantal vrouwen dat haar kind afstaat vanaf de jaren zeventig langzaam af. Tegelijkertijd kregen veel vrouwen die hun kind ter adoptie hadden afgestaan hier moeite mee. Zij wilden weten hoe het met hun kind ging. En ook de kinderen bleken op zoek te gaan naar hun biologische moeder. Vanaf dat moment kwam adoptie in een ander daglicht te staan en werd het niet meer gezien als dé oplossing bij ongewenste zwangerschap.

Vrije keuze staat voorop Anno 2014 krijgen vrouwen veel betere hulp bij het maken van een keuze wanneer ze ongewenst zwanger blijken. Of het nu gaat om het afstaan van een kind, abortus of het besluit om het kind zelf op te voeden. De vrije keuze van de moeder (en vader) staat centraal.

•


1951 Pleegkinderenwet: ongecontroleerde plaatsingen zijn niet meer mogelijk.

1956 Invoering adoptiewet: er ontstaat een nieuwe juridische familierechtelijke band tussen de adoptieouders en het kind.

1965 Bijstandswet: ongehuwde moeders kunnen een uitkering krijgen.

1984 Wet afbreking zwangerschap heft onder voorwaarden en beperkingen de strafbaarheid van abortus op. Een abortus kan plaatsvinden tot 24 weken. | 9

‘De heroïne lag gewoon op tafel terwijl dat jochie daar rondliep’

10 |

choice

AFSTAND TER ADOPTIE

Atina

‘Mijn leven? Chaotisch. Ik ben minimaal twaalf keer verhuisd: op mijn zevende uit huis geplaatst, in een medisch kindertehuis terecht gekomen, daarna naar een instelling voor verwaarloosde kinderen, en nog veel meer.’

I

k was 22 toen ik zwanger werd. Ik had net mijn mbo-opleiding afgerond en probeerde mijn leven op poten te krijgen. Het was me al snel duidelijk dat ik niet zelf voor mijn kind kon gaan zorgen. Toen mijn opa en oma erachter kwamen, zeiden ze gelijk: ‘Nou, dan doen wij het wel.’ Maar ze waren al zo oud! Dat kon ik niet maken. Abortus wilde ik niet. Er zijn genoeg vrouwen die graag een kind willen en bij wie het niet lukt. Dan sta ik liever mijn kind af, dan dat ik voor abortus kies. Degene van wie ik zwanger was, weet het niet: er waren twee jongens die de vader konden zijn. Dus ik moest het alleen uitzoeken. Mijn buurjongen is toen met mij meegegaan naar Fiom. Ze vroegen me daar wat ik nou echt wilde. Het belangrijkste vond ik dat mijn kind in een liefdevol gezin zou komen, liefst met ervaring. En dat is het geworden: lieve mensen die al een jongetje hadden geadopteerd.”

Zelf een naam geven “Roos werd geboren om 16.25 uur. Rond 20.00 uur mocht ik haar zien. Ze werd naar me toegebracht in een wagentje. Ik mocht haar niet vasthouden… Dat is me altijd bijgebleven. Dat mocht gewoon niet, want dan zou ik een hechtingsband krijgen. Gelukkig heb ik haar wel zelf een naam gegeven. De eerste jaren na het afscheid was ik heel verdrietig. Het waren hele moeilijke jaren. Ik ben toen aan de drugs geraakt, heel stom. Op die manier kon ik alles even helemaal vergeten. Ik ben JaarMagazine Fiom 2013

in een diep dal terechtgekomen. Mijn ogen werden pas geopend toen ik bij twee kennissen was die een klein kind hadden. De heroïne lag daar gewoon op tafel terwijl dat jochie rondliep. ‘Waar zijn we mee bezig’, dacht ik. Toen ben ik gestopt met de drugs.”

Ze is en blijft mijn dochter “Ik heb het er wel moeilijk mee gehad dat ik mijn dochter heb afgestaan. Maar ik heb nooit gedacht dat het niet goed voor haar zou zijn. Ik denk juist dat het heel goed voor haar is geweest. Want ze gaat nu tenminste normaal naar school, op vakantie, ze doet de dingen die ik vroeger niet heb kunnen doen. Zo geef ik mijn ellende niet door aan haar, daar ben ik blij om. Wel voelde ik verdriet dat ik al die jaren geen contact had. Toen Roos een jaar of drie was, kreeg ik voor het eerst foto’s van haar te zien. Ik sprong een gat in de lucht. Ik vond haar zo ontzettend mooi. Toen ze tien werd heb ik gevraagd of ik Roos mocht zien. Het was volgens de adoptieouders, de Kinderbescherming en Fiom nog te vroeg. Ik begreep het wel maar vond het zwaar. Gelukkig wilde ze op haar twaalfde zelf contact met me. Net als bij het zien van de foto’s toen ze drie was, kon ik mijn geluk niet op. Ik ontmoette haar samen met haar adoptieouders. Oh wow, zo’n mooi meisje. Het liefst was ik naar haar toegerend en had ik haar in mijn armen genomen. We hebben elkaar allerlei vragen gesteld, en ik heb haar naar eer en geweten geantwoord. Ze bleek net als ik te zingen, » | 11

AFSTAND TER ADOPTIE

‘Jij hebt je kind weggedaan zodat je lekker kunt feesten’ dat vond ik heel leuk. Aan de ene kant was ik heel blij dat ik haar gezien had, maar het weggaan en afscheid nemen vond ik afschuwelijk. Vier keer heb ik haar nu ontmoet. Tijdens het laatste contact vroeg Roos naar haar vader. Ik zei dat ik het niet kon uitleggen. Zij reageerde boos; als ik het nu niet uitlegde, wilde zij nooit meer iets met mij te maken hebben. Dus liet ik me overhalen en vertelde dat ik twee vriendjes na elkaar had gehad en niet zeker wist wie de vader was. Toen werd zij heel boos en antwoordde dat ik een hoer was. Daarna hebben we geen contact meer gehad. In het begin was ik boos en teleurgesteld. Maar achteraf denk ik: zij zit in de puberteit, daar kan het mee te maken hebben. Ik probeer het te relativeren. Ik stuur geen mailtjes meer, dat zou alleen maar meer frustraties geven. Maar het is niet leuk, het voelt wel verscheurd. Voor mij wel weer een bewijs dat ik gefaald heb. Toch had ik het contact niet willen missen. En wat ze ook doet of zegt, ze is en blijft mijn dochter, mijn vlees en bloed.”

Altijd een oordeel “Ik vind het jammer dat iedereen altijd een oordeel heeft. En weet je wat dat oordeel is? ‘Jij hebt je kind weggedaan zodat jij lekker kunt feesten.’ Maar ze kijken niet naar de achterliggende situatie. Ze kijken niet naar hoe mijn jeugd was en dat ik mijn kind niet met dezelfde problemen wil opzadelen. Soms schaam ik me, voor mezelf, voor hoe ik de dingen heb gedaan, voor hoe ik mijn leven heb ingevuld. Dan voel ik me schuldig. Maar aan de andere kant ben ik ook trots dat ik het patroon van mijn ouders doorbroken heb. Ik ben blij dat Roos wel een goed leven heeft gekregen.” «

Intensieve begeleiding De begeleiding van vrouwen en meisjes die erover denken afstand te doen van hun kind is een zeer intensief traject waar meerdere partijen bij betrokken zijn, zoals partner en ouders, Bureau Jeugdzorg, Raad voor de Kinderbescherming en ziekenhuis en verloskundigen. Fiom behartigt in deze begeleiding de belangen van de moeder, en ziet erop toe dat zij voldoende en adequate hulp krijgt. •

afstand ter adoptie in 2013

70

hulpvragen/voornemen tot afstand

6

kinderen afgestaan

18

kinderen zelf opgevoed

13

pleegplaatsing

33

nog in begeleiding Dit ingekorte verhaal komt uit Eigen Bloed van Astrid Werdmuller. De naam van de geïnterviewde is vanwege privacyredenen gefingeerd.

12 |

choice

INTERVIEW

Hulp via webcare

5 vragen aan Luuk Langens, online specialist bij Fiom Wat is webcare precies? Webcare betekent voor Fiom hulpvragen beantwoorden en kennis delen op externe websites en social media. Het gaat dan om persoonlijke vraagstukken waarover wordt gediscussieerd op grote fora, Facebook-groepen en blogs.

Waarom is dat interessant voor Fiom? De doelgroepen van Fiom zijn actief op social media. Zij praten daar over onze thema’s en onze organisatie. Fiom kan met hen in gesprek gaan, van hen leren en natuurlijk hun vragen beantwoorden. We zijn specialist op het terrein van ongewenste zwangerschap en afstammingsvragen. Onze taak is om onze kennis te delen, mensen te informeren over de keuzemogelijkheden. Internet in het algemeen en social media in het bijzonder zijn heel geschikt om informatie uit te wisselen. Op deze manier kunnen we meer doelgroepen bereiken en ons profileren als een open en toegankelijke organisatie.

Hoe worden de doelgroepen geholpen? Mensen gaan online op zoek naar antwoorden op hun vragen. Dat is snel, gemakkelijk, anoniem en niet aan tijd gebonden. Hoewel de websites van Fiom al veel informatie bieden, willen mensen ook binnen een community hun vraag stellen. Wij zien dat veel vragen onbeantwoord blijven of dat de


antwoorden onvolledig of onjuist zijn. Daar kunnen we op inspringen. We helpen dan niet alleen die ene vragensteller maar ook andere mensen met dezelfde vraag.

Kunnen ook de professionele doelgroepen met webcare worden geholpen? Als specialist wil Fiom niet alleen kennis delen maar ook verkrijgen van professionals. Binnen Fiom wordt daar hard aan gewerkt. We beschikken over veel specialistische kennis die moeilijk te verzamelen is. Door ons bezig te houden met webcare weten we precies welke organisaties en professionals over de kennisgebieden van Fiom praten. Zo kunnen we contact leggen of een samenwerking aangaan.

Wat als blijkt dat ongewenst zwangeren niet op hulp van Fiom via fora zitten te wachten? Medewerkers van Fiom hebben veel ervaring met offline- en online hulpverlening via chat en de eigen websites. Fiom wil waarde toevoegen aan online discussies zonder daarbij de wijsneus uit te hangen en zal zich daarom niet in elke discussie mengen. We luisteren naar de doelgroep en passen onze boodschap daarop aan. Als blijkt dat gebruikers van een bepaald forum liever geen hulp van hulpverleners van Fiom krijgen, dan respecteren we dat. Wij zijn dan online op andere manieren bereikbaar.

•

online hulpverlening in 2013

1022

hulp e-mails

1422 info e-mails

701

chatgesprekken

| 13

DE SPECIALIST

‘De schaamte is vaak groot’ Melanie van Heijst werkt als abortusarts bij de Abortus en Seksualiteit Kliniek in Eindhoven. “We proberen vrouwen altijd in hun eigen kracht te zetten bij het maken van een keuze om de zwangerschap wel of niet af te breken.” Iemand komt bij de abortuskliniek, en dan? “Tot 6 weken en 2 dagen kan een zwangerschap worden afgebroken zonder dat de wettelijke bedenktijd van 5 dagen en een verwijzing van een arts nodig zijn. De meeste vrouwen komen desondanks na een verwijzing van een huisarts bij ons. Zij hebben de vijf dagen bedenktijd al gehad. Een vrouw heeft altijd eerst een gesprek en een vooronderzoek bij de arts. Met behulp van een echo wordt de duur van de zwangerschap bepaald. Daarna heeft ze een intake bij een gespecialiseerde verpleegkundige.”

Hoe verloopt zo’n intakegesprek? “We besteden tijdens zo’n gesprek aandacht aan anticonceptie en geven informatie over de behandeling. Ook proberen we alle factoren te bespreken die een rol spelen bij de beslissing. Soms zijn er vrouwen die twijfelen over het besluit.”

Waar twijfelen ze dan aan? “Vaak worstelen vrouwen met een gevoel dat niet overeenkomt met hun verstand. Verstandelijk overwegen ze een abortus, bijvoorbeeld omdat ze hun examen nog moeten halen. Maar hun gevoel zegt: een zwangerschap is zoiets moois. Dit is heel 14 |

verdrietig. Sommigen blijven in dat verdriet hangen. Ze willen en kunnen dan gewoon niet kiezen en proberen factoren die de keuze bepalen buiten zichzelf aan te wijzen. Op die manier proberen ze vrede te krijgen met hun besluit. Ook voelen vrouwen zich vaak schuldig en schamen ze zich dat ze de controle hebben verloren. Ze zijn immers niet op een gepland moment zwanger; ze zien het als falen. Vaak spelen ook financiële of culturele factoren mee, zoals vrouwen die vanuit hun cultuur geen seks mogen hebben zonder dat ze een vaste relatie hebben. Deze vrouwen voelen zich dubbel schuldig: ze zijn de controle verloren en ze hebben iets gedaan wat eigenlijk niet mag.”

bij de besluitvorming en het ontstaan van het probleem. Fiom neemt de tijd om met de zwangere vrouw een aantal scenario’s uit te werken, zodat ze de gevolgen van bepaalde keuzes beter kan overzien. Samen wordt bij ieder scenario gekeken naar hoe het leven er over vijf jaar uit zal zien: kan ze het prima aan of breekt het angstzweet uit. Ook heeft Fiom veel kennis over waar een vrouw terechtkan nadat ze een besluit heeft genomen. Wat moet er bijvoorbeeld gebeuren als ze haar kind wil afstaan (regelgeving, betrokken instanties) of waar kan ze terecht voor hulp als ze besluit het kind te houden.”

Hoe gaat u hiermee om?

“Het is weleens moeilijk. Er zijn vaak culturele en maatschappelijke problemen waar wij geen invloed op hebben. Soms moeten we accepteren dat iemand een hele verdrietige keuze moet maken. Maar het is altijd fijn als iemand met een opgelucht gevoel de kliniek verlaat. Wanneer iemand weloverwogen besloten heeft, doet me dat goed. Dat kan ook een beslissing zijn om af te zien van een behandeling. Er wordt weleens gedacht dat wij een abortus stimuleren, maar dat is niet zo. We willen een goede besluitvorming ondersteunen en voorkomen dat een vrouw ongewenst moeder wordt.” «

“We proberen de vrouwen zo veel mogelijk in hun eigen kracht te zetten. We vertellen hen dat ze fouten mogen maken. En dat ze beslissingen mogen nemen die bepalend zijn voor de rest van hun leven. We stimuleren een keuze waar ze achter staan. Soms verwijzen we hen door naar Fiom. Bijvoorbeeld als iemand meer tijd nodig heeft om na te denken.”

Waarom Fiom? “Door haar jarenlange ervaring heeft Fiom veel inzicht in de factoren die een rol spelen

Hoe is het om met deze problematiek te werken?

choice

Melanie van Heijst abortusarts en seksuoloog Abortus en Seksualiteit Kiliniek Eindhoven


| 15

Irene

had al twee kinderen toen ze opnieuw zwanger raakte. Op haar werk en dat van haar man waren het onzekere tijden. Irene liet zich door vooral rationele argumenten overtuigen om haar zwangerschap af te breken. Maar haar gevoel zei iets anders. Over hoe Irene haar abortus een plaats wist te geven. »

16 |

choice

ABORTUSVERWERKING

‘Ik vreesde dat als ik zou besluiten om het kind te houden, mijn man eraan onderdoor zou gaan’

I

k was zo’n vijftien weken zwanger. Het was niet gepland. We hadden al twee kinderen. Mijn man vond dat genoeg, een derde wilde hij niet. Op ons werk waren het onzekere tijden en mijn man was bang dat we het financieel niet zouden redden.

Als ik alleen had kunnen beslissen, was abortus niet in me opgekomen. Maar mijn man was overtuigd en als ik er met hem over sprak, zag ik ook wel in dat hij gelijk had. Want wat als we daadwerkelijk onze banen zouden verliezen? We zouden het financieel niet kunnen bolwerken. Mijn gevoel zei anders, maar daar kon ik toen niet echt naar luisteren. Ik vreesde dat als ik zou besluiten om het kind te houden, mijn man eraan onderdoor zou gaan. Dan waren we nog verder van huis. Eigenlijk wilde ik het niet. Samen hebben we toen besloten toch voor abortus te kiezen.”

Abortus in Nederland In 2012 kozen in Nederland 26.871 vrouwen voor abortus. Dat blijkt uit het rapport van de Inspectie voor de Gezondheidszorg over de Wet afbreking zwangerschap. Sinds 2007 daalt het aantal abortussen. Ook de dalende trend bij tieners houdt aan. In 2012 werden 8,5 van de 1000 zwangerschappen van vrouwen tussen 15-44 jaar afgebroken. Dat is het zogenaamde abortuscijfer. Nederland behoort daarmee wereldwijd tot de landen met het laagste percentage abortussen. Een op de zeven vrouwen die ooit abortus onderging heeft daar regelmatig emotioneel last van, blijkt uit een groot onderzoek van Rutgers WPF (2006) onder vrouwen tussen 19-69 jaar. Dit is ongeacht hoelang geleden de abortus plaatsvond.•

Intens verdrietig “Een zware tijd volgde. De abortus beheerste volledig mijn leven. Ik stond ermee op en ik ging ermee naar bed. Dag in dag uit, jarenlang. Ik had gewoon spijt, heel veel spijt. Nog een kind was een grote wens en ik liet het gewoon weghalen. Ik kon daar niet mee leven. Ik was totaal niet gelukkig, ik kon niet meer genieten. Ik voelde me depressief en dat werkte door op mijn gezin. Ik had

‘Ik besloot hulp te zoeken om ermee te leren omgaan’ Fiom jaarmagazine 2013

altijd veel geduld met de kinderen maar kon nu niet veel meer van hen hebben. Het enige waar ik aan dacht was dat wat ik miste, hoe ik dit in hemelsnaam had kunnen doen en hoe graag ik weer zwanger wilde zijn. Mijn leven werd volledig beheerst door de abortus en ik voelde me intens verdrietig. Ik kon alleen maar huilen. Mijn man wist er geen raad mee.”

Een plek geven “Ik besloot hulp te zoeken. Ik moest dit een plek geven en ermee leren omgaan. Het mocht niet tussen mij en mijn man in komen te staan. Ik wilde weer kunnen genieten van de gewone dagelijkse dingen. Ik hoopte dat ik niet meer elke keer hoefde te huilen als ik eraan dacht. Ik kon het toch niet terugdraaien. Ik moest het mezelf vergeven. Via internet ben ik bij abortusverwerking.nl terechtgekomen. Je krijgt online hulp en dat vond ik heel prettig. Het voelt veiliger dan wanneer je recht tegenover iemand zit, maar je hebt wel begeleiding. Het heeft mij » | 17

ABORTUSVERWERKING

abortusverwerking.nl unieke bezoekers

26.340 2013

13.144 2012 online begeleiding

219 intakes

1344 zelftests

69

hulp e-mails

87

hulp chats

‘Ik vond het heel fijn om op te schrijven wat ik had meegemaakt; het voelde als van me afschrijven’ ontzettend geholpen. Ik vond het heel fijn om op te schrijven wat ik had meegemaakt; het voelde als van me afschrijven. Het contact met mijn begeleider was heel persoonlijk en begripvol maar ook confronterend. Ze zette me veel aan het denken en dat was fijn. De feedback die ik van haar kreeg op mijn gemaakte opdrachten was heel duidelijk en prettig, daar had ik echt wat aan. Ik heb nu veel minder last van lusteloosheid, buikpijn, schaamte, eenzaamheid en een negatief zelfbeeld. Mijn schuldgevoel en spijt zijn nog niet helemaal weg, maar ik heb de abortus wel een plek kunnen geven. Ik durf er nu op te vertrouwen dat de wonden zullen helen met de tijd.” «

wat is abortusverwerking.nl Vrouwen die een abortus hebben ondergaan, kunnen op abortusverwerking.nl terecht voor informatie, hulp en advies betreffende het verwerken van de abortus. De Universiteit Twente heeft in samenwerking met Fiom in 2013 kwalitatief onderzoek gedaan onder cliënten die deel hebben genomen aan de online begeleidingsmodule op de website. Enkele highlights uit het onderzoek: • Meest voorkomende klachten: huilbuien, verdriet en depressieve klachten • Het merendeel van de vrouwen zegt na de online begeleidingsmodule minder last te hebben van hun klachten • 52% zou geen hulp bij Fiom zoeken als het niet online zou zijn • 72% heeft geen andere hulp naast Fiom

De naam van de geïnterviewde is vanwege privacyredenen gefingeerd.

18 |

choice

BOEKEN

lezen Eigen Bloed Astrid Werdmuller werd zo geraakt door de pijn, schaamte en de kwetsbaarheid van moeders die hun kind afstaan, dat ze besloot er een boek over te schrijven. Astrid is hulpverlener bij Fiom en sprak voor haar werk in de afgelopen jaren veel afstandsmoeders. In Eigen Bloed beschrijft ze de aangrijpende verhalen van acht moeders en één vader. “Afstand doen van je kind is nog steeds een taboe en onbegrip ligt op de loer. ‘Je geeft je kind toch niet zomaar weg,’ is een standaardreactie. En in zekere zin slaan mensen hiermee de spijker op z’n kop: dat doe je niet ‘zomaar’. In mijn boek probeer ik duidelijk te maken dat het afstaan van een kind een enorm dilemma is,” aldus Werdmuller. In Eigen Bloed laat ze op indringende wijze de worsteling, pijn en de kracht van afstandsmoeders zien. Zowel de negatieve als de positieve gevolgen komen aan bod. Hiermee hoopt de schrijfster dat vooroordelen plaatsmaken voor meer begrip en inzicht. “Ik bewonder de eerlijkheid en de moed van deze mensen om hun verhaal te vertellen. De eenzaamheid van ouders die hun kind verzwijgen voor de buitenwereld grijpt mij aan.”

•

Eigen Bloed door Astrid Werdmuller (verkrijgbaar bij Fiom)

De cirkel van verbinding Geadopteerden en pleegkinderen verliezen in hun vroege jeugd het contact met hun biologische ouders. Veel geadopteerden verlangen vroeg of laat naar informatie over hun afkomst of willen een hereniging met hun biologische ouders. Pleegkinderen hopen vaak op een liefdevol contact. Het rouwproces dat geadopteerden en pleegkinderen kunnen ervaren, kan intens zijn. In De cirkel van verbinding biedt schrijfster Renée Wolfs kennis en inzicht in dit rouwproces.Ze heeft een methode, de zogeheten ‘Cirkel van verbinding’, ontwikkeld waarmee geadopteerden en pleegkinderen kunnen leren omgaan met hun verliesgevoelens. Ze gaat daarbij uit van hun eigen kracht. In haar boek bespreekt Wolfs afwisselend theorie en praktijk. Het boek is in eerste instantie geschreven voor (jong)volwassenen maar is ook zeker een aanrader voor adoptieouders, pleegouders en hulpverleners. Voor het boek heeft Fiom als meelezer haar deskundige kennis en expertise geleverd.

•

De cirkel van verbinding door Renée Wolfs (Uitgeverij Aspekt, 2014)


| 19

Peter Leusink, huisarts Seksuoloog UMC Utrecht, Groene Hart Ziekenhuis Hoofdredacteur Tijdschrift voor Seksuologie Hoofddocent Opleiding Consulent Seksuele gezondheid NVVS

20 |

choice

DE SPECIALIST

‘Het besluit is altijd ingrijpend’ Huisarts Peter Leusink uit Gouda kent de problematiek van ongewenste zwangerschap maar al te goed. Een goede begeleiding is volgens hem essentieel om de juiste keuze te kunnen maken. Hoe kijkt u tegen ongewenste zwangerschap aan? “Je merkt dat het problematiek is waar vrouwen niet graag over praten. De achtergrond van ongewenst zwangere vrouwen is heel divers. We zien zowel jonge vrouwen als veertigers, en relatief veel Surinaamse en Antilliaanse vrouwen.”

Kunt u deze vrouwen helpen? “Hoewel we de patiënten over het algemeen redelijk goed kennen en ook getraind zijn om lastige levensvragen te bespreken, heeft de huisarts niet de routine om gesprekken over ongewenste zwangerschap te voeren. Een ongewenst zwangere vrouw moet in korte tijd een ingrijpend besluit nemen. Zet zij de zwangerschap voort? Wil ze het kind zelf houden? Breekt ze de zwangerschap af? Het zijn grote levensvragen waar talloze factoren bij komen kijken. Emotionele aspecten zoals moederschap, de relatie met de verwekker, de kinderwens, maar ook praktische zaken als financiën en huisvesting.”

Verwijst u deze vrouwen door? “Ja, ik kom dan uit bij Fiom. Uit onderzoek onder huisartsen blijkt dat een op Fiom jaarmagazine 2013

de vier ongewenst zwangeren extra counseling nodig heeft, omdat ze nog moet beslissen over het vervolg of onzeker is over haar voornemen. Fiom kan goede hulp bieden op die momenten dat de huisarts expertise mist of niet de tijd heeft om iemand intensief te begeleiden bij het maken van een keuze. Ik weet dat Fiom al tientallen jaren kennis heeft op dit gebied, de sociale kaart van de regio goed kent en ook een breed palet aan mogelijkheden heeft om deze vrouwen te begeleiden, van abortus tot adoptie.”

Kunt u een voorbeeld geven? “Een tijdje geleden kwam er een jonge vrouw, ze was een tiener, op mijn spreekuur. Ze woonde nog thuis en ik kende het gezin goed. Daardoor was het lastig om alle aspecten en belangen te behartigen. Ik heb Fiom benaderd om neutraal en zonder oordeel naar de problematiek te kijken. Uiteindelijk werd naar tevredenheid van zowel de jonge vrouw als haar ouders de zwangerschap uitgedragen. De jonge moeder bleef nog een paar jaar bij haar ouders wonen voordat zij met haar kind op eigen benen ging staan.”

Wat vindt u van de quickscan die Fiom heeft ontwikkeld? “De quickscan (een hulpmiddel voor huisartsen bij de begeleiding van ongewenst zwangere vrouwen, red.) ziet er goed uit. Het is een beknopt overzicht met de belangrijkste kernvragen en interessante websites met veel informatie voor de huisarts en de zwangere vrouw. Huisartsen zitten niet te wachten op uitgebreide brochures. De vragen in de quickscan zijn relevant en goed door de huisarts te stellen. Ze bieden een houvast voor een gesprek zonder dat je je mening naar voren hoeft te brengen.” «

Zwanger, en nu? Zo’n 67.000 vrouwen worden jaarlijks onbedoeld zwanger. Uit onderzoek van Rutgers WPF blijkt dat 15,6 procent van deze vrouwen behoefte heeft aan professionele hulp om een goed besluit te kunnen nemen. Het gaat dus om ruim 10.000 vrouwen per jaar. •

| 21

TIENERMOEDERS

Jaarlijks krijgen 2200 meisjes onder de twintig jaar een kind. Daarmee is Nederland een van de landen met het minste aantal tienermoeders. Maar dit wil niet zeggen dat de preventie van zwangerschappen bij jonge meiden minder aandacht vraagt. Gebleken is namelijk dat het aantal tienermoeders toeneemt als de aandacht voor de problematiek verslapt, zoals in de tweede helft van de jaren negentig gebeurde. Daarnaast zijn de problemen die jonge moeders ondervinden complex. Zo lopen ze een groter risico om alleenstaande moeder te worden met als gevolg dat ze gemakkelijker voor lange tijd in een achterstandspositie terechtkomen. Bij veel jonge moeders is daarnaast sprake van een multi-problem situatie: ze hebben een ongestructureerd leven, een afgebroken schoolopleiding, weinig ondersteuning van familie en nauwelijks inkomsten. Achter het gunstige Nederlandse cijfer gaan dus minder gunstige omstandigheden schuil. Tussen culturen zijn de verschillen groot. Bij in Nederland geboren Turkse meisjes ligt het geboortecijfer beduidend lager dan bij autochtone tienermeisjes. Het geboortecijfer voor in Nederland geboren Antilliaanse of Surinaamse meisjes is daarentegen hoger. In 2012 kregen 27 van de duizend eerste generatie Antilliaanse tienermeisjes een kind. Onder de eerste generatie Surinaamse meisjes was dat 21 van de duizend. Dat is vier tot vijf keer zo veel als het gemiddelde voor Nederland.

Rowena, kreeg op haar 16e een kind

“Toen ik merkte dat ik zwanger was, leek het alsof het allemaal niet om mij ging. Het kon niet waar zijn. Ik slikte gewoon de pil, maar misschien was ik ‘m ook wel vergeten. Ik heb nog wel getwijfeld over abortus, maar heb er toch voor gekozen om hem te houden. En dan begint het pas echt. Opeens wordt alles anders, en moet je zo ontzettend veel doen en regelen. Ik had een huis nodig en een uitkering. Het gebeurde allemaal tegelijk. Ik wist gewoon niet waar ik moest beginnen. Aan mijn vriend had ik helemaal niets, die had me al snel gedumpt. Dat deed veel pijn. Juist toen ik hem hard nodig had, liet hij me vallen. Vanaf dat moment stond ik er helemaal alleen voor. Ik moest het mijn ouders vertellen, doodeng. Mijn vrienden gingen steeds minder met me om, want je kunt niet meer zo vaak uitgaan als je zwanger bent. Ik wilde het kindje echt houden. Ik was net aan mijn mbo-opleiding begonnen en kon mijn jaar niet afmaken. Ik moest in een keer voor een kind zorgen, en dus ineens volwassen zijn. Ik hou van dansen en uitgaan, maar dat gaat nu gewoon niet meer. Je komt ook echt altijd geld tekort. Toen mijn zoontje een jaar was, ging ik gelukkig weer regelmatig naar school. Ik heb veel hulp gekregen van andere meisjes op tienermoeders.nl. Ik leer er andere jonge moeders kennen. We helpen elkaar met tips, zoals waar je goedkope spulletjes kunt vinden. Mijn ouders springen gelukkig ook bij. Het heeft even geduurd, maar het gaat nu eigenlijk best goed met me.”

•

Bron: tienermoeders.nl

‘Ik heb nog wel getwijfeld over abortus, maar heb er toch voor gekozen hem te houden’

22 |

choice

TIENERMOEDERS

Maria, kreeg op haar 16e een kind

‘Als ik had geweten dat het zo zou lopen, had ik dubbel nagedacht over mijn keuze’

“Ik was drie maanden oud toen ik met mijn adoptiemoeder naar Nederland kwam. Op mijn elfde ging het drastisch fout. Ik begon te beseffen dat mijn ouders niet mijn echte ouders waren. Dat heeft me destijds zo in de war gebracht, dat ik gekke dingen ging doen. Uiteindelijk ben ik uit huis geplaatst. Op mijn vijftiende zat ik aan de harddrugs. Elk weekend was het drie dagen slikken en snuiven. Als ik aan het eind van de week weer een beetje was opgeknapt, begon het weer opnieuw. Het was een vicieuze cirkel waar ik niet uit kwam. En toen werd ik zwanger. Dat dwong mij na te denken over de toekomst. Ik was gek op mijn vriend. Ze zeggen altijd dat je eerst van jezelf moet houden voordat je van een ander kunt houden. Daar ben ik het niet mee eens. Ik hield in die tijd niet van mezelf, maar wel heel veel van hem. Zo veel, dat ik er zelf aan onderdoor ging. Dat ik uiteindelijk hier in m’n eentje zit met een kind. Een kind dat ik niet eens zelf mag houden.

al bang dat hij niet zou komen; hij heeft zijn familie altijd boven mij gesteld. Maar ja, je hoopt er natuurlijk wel op. Dat hij niet is gekomen, vond ik zo lullig. Het was snel duidelijk dat ik niets aan hem had. Ik ging op kamertraining om zelfstandig te leren wonen met mijn kindje. Toen kwam ik een oude vriendin tegen. Ik ging een paar keer bij haar op bezoek. Zij was in die tijd aan de cocaïne en bood mij ook wat aan. Ik stond zwak in mijn schoenen en was best eenzaam. Zo raakte ik weer aan de coke. Ik heb wel snel tegen mijn ouders gezegd dat ik weer aan de drugs was en mijn kind graag bij hen wilde onderbrengen. Ik wist dat ze daar beter af zou zijn. Als het weer goed zou gaan met me zou ik mijn dochter terugkrijgen. Maar nu moet ik eerst bellen, voordat ik haar mag meenemen. Terwijl ik nooit slecht voor haar ben geweest. Als ik naar mijn ouders ga, en daar een uur ga knuffelen en spelen met met haar, is het vreselijk om weer weg te moeten. Dat doet veel pijn. Ik hou mezelf groot, maar eigenlijk kan ik wel janken.

Mijn vriend werd tijdens mijn zwangerschap opgepakt, maar had toestemming gekregen van de officier van justitie om bij de bevalling te zijn. Mijn vader heeft ‘s ochtends naar de gevangenis gebeld dat hij moest komen. Maar ‘s avonds was hij er nog niet. Ik begreep er niks van. Uiteindelijk belde hij dat hij bij zijn opa was. Wat er dan door je heengaat, kun je niet beschrijven. Ik was

Als ik had geweten dat het zo zou lopen, had ik wel even dubbel nagedacht bij mijn keuze om het kind te houden. Ik had verwacht dat het gemakkelijker zou zijn. Ik raad meisjes dan ook aan: begin niet te vroeg, je weet echt niet wat erbij komt kijken.”

infoportaaltienermoeders.nl

tienermoeders.nl

Website met informatie over preventie en hulpverlening aan tienerouders voor gemeenten en andere geïnteresseerden.

Website voor zwangere meisjes en jonge moeders. De site biedt ook informatie voor jonge (aanstaande) vaders, grootouders en professionals.

20.091 unieke bezoekers 2013

48.895 unieke bezoekers 2013


•

Bron: documentaire ‘Poppen die huilen’ van JEM& kids

| 23

Zoeken naar familie Fiom helpt mensen bij hun zoektocht naar biologische familie. Bijvoorbeeld adoptiekinderen die op zoek zijn naar hun biologische ouders, afstandsmoeders die op zoek zijn naar hun kind, of donorkinderen die op zoek zijn naar de donor. Fiom biedt informatie en hulp, begeleidt bij een zoekactie in binnen- en buitenland en beheert de KID-DNA-databank. De hulpverleners van Fiom hebben jarenlange ervaring in het begeleiden van mensen die op zoek zijn naar familieleden en in de begeleiding van personen die zijn gevonden.

24 |

choice


| 25

‘Ik wil mijn dochter het gevoel geven dat ze er mag zijn’

26 |

choice

FAMILIE GEVONDEN

Arjan

leerde zijn biologische moeder enkele jaren geleden kennen en sinds afgelopen zomer weet hij ook wie zijn echte vader is. Voor hem zijn de puzzelstukjes op hun plaats gevallen.

A

rjan (40) werd geboren bij andere ouders dan de ouders die hem grootbrachten. Hij werd ter adoptie afgestaan nadat de Raad voor de Kinderbescherming besloot dat hij beter niet bij zijn biologische moeder kon blijven wonen. De vader met wie ze kort daarvoor was getrouwd, was toen al uit beeld. Arjan groeide op bij adoptieouders die hem kort na de geboorte in huis namen. “Mijn vader is een selfmade man,” vertelt Arjan over zijn adoptievader. “Hij begon als krullenjongen bij de timmerman en werd uiteindelijk architect. Ik heb veel waardering voor hem. Hij weet van aanpakken en kan duidelijk richting geven aan zijn leven. Mijn vader is in veel opzichten een inspiratiebron voor mij. Hij is nu bijna tachtig, maar nog altijd ongelooflijk vitaal. Ik denk dat dat komt omdat hij altijd zelfstandig zijn beslissingen heeft moeten nemen. Dat houdt je scherp.”

Leeg en doelloos Er waren echter ook momenten dat het niet zo goed ging tussen zijn vader en hem. Vooral tijdens de puberteit zijn er dingen gebeurd waar hij liever niet te veel over zegt. “Ik heb mijn ouders in die tijd veel verdriet gedaan en daar heb ik nog altijd spijt van. Het liep zelfs zo uit de hand dat ik in een jeugdinternaat terechtkwam. Inmiddels weet ik dat ik hen testte op hun onvoorwaardelijkheid. Die onbewuste neiging kwam vast en zeker voort uit het feit dat ik ben geadopteerd. Ik heb me in die periode vaak leeg Fiom jaarmagazine 2013

en doelloos gevoeld, maar wist totaal niet waar het vandaan kwam. Achteraf denk ik ook dat het kwam omdat ik mijn vader weinig zag. Hij had een eigen zaak en behalve op zondag was hij altijd aan het werk. Ik had graag wat meer aandacht van hem gehad.” De band met zijn adoptieouders is inmiddels hersteld en hij heeft alles met hen kunnen uitpraten. Helaas is zijn moeder overleden. “Waar ik hen allebei ontzet-

‘Mijn vader is in veel opzichten een inspiratiebron voor mij’ tend dankbaar voor ben, is dat ze ondanks alles altijd heel duidelijk voor mij hebben gekozen. Ze hebben me nooit laten vallen. Ook niet toen ik besloot om de zaak van mijn vader niet over te nemen – wat wel de bedoeling was. Mijn hart lag daar gewoon niet.”

Onder dwang getekend Arjan heeft onlangs zijn biologische ouders gevonden. Zijn biologische moeder bleek vlak bij het

» | 27

FAMILIE GEVONDEN

‘Ik ben mijn adoptieouders ontzettend dankbaar dat ze ondanks alles altijd heel duidelijk voor mij gekozen hebben’

huis te wonen waar Arjan de eerste jaren van zijn jeugd doorbracht. Geen van beiden wist dat. “Nu ik mijn beide ouders ken, zie ik hoe mijn genen en mijn opvoeding me hebben gevormd tot wie ik ben. Mijn biologische vader is vriendelijk en zorgzaam, dat zie ik ook bij mezelf. Altijd zorgen dat de ander het naar zijn zin heeft.”

Onvoorwaardelijke liefde

Zijn biologische vader kent hij nog maar kort, sinds afgelopen zomer. “Door de verhalen van mijn moeder had ik niet echt een positief beeld van hem. Van mijn moeder had ik begrepen dat mijn vader al een paar dagen na de bevalling met de noorderzon was vertrokken. Desondanks had ik de behoefte om hem te leren kennen. Nou, ik kan zeggen dat het enorm is meegevallen.”

“Ook al heb ik misschien niet de keuzes gemaakt die mijn adoptievader graag had gewild, ik weet zeker dat hij trots op me is. Ik heb van mijn adoptieouders altijd onvoorwaardelijke liefde mogen ontvangen en ze hebben me in alles gesteund. En nu krijg ik bij mijn biologische ouders ook nog eens het gevoel dat ik erg welkom ben. Dit is echt een heel bijzondere en unieke ervaring. Ik zie het als een zegen dat ik dit zo meemaak.”

Zijn ouders waren erg jong toen hij werd geboren en woonden uit geldgebrek bij andere mensen in. Zijn vader, praktisch analfabeet, werd weggepest en tekende min of meer onder dwang al snel na de geboorte een afstandsverklaring. Zijn moeder was toen al uit de ouderlijke macht gezet en had ingestemd met een adoptiebestemming voor haar baby. “Mijn ouders hebben allebei een erg slechte start gehad. Mijn moeder zat onder de plak van haar ouders en mijn vader werd voor dom versleten. Het valt me op dat mijn vader behalve lief en zorgzaam ook een goedgelovige man is. Daardoor had hij gemakkelijk in het verkeerde circuit terecht kunnen komen. Ik vermoed dat zijn innerlijke kompas en ook zijn latere vrouw hem op

28 |

het rechte pad hebben gehouden. Daarin herken ik ook iets van mijn eigen geschiedenis. Ik heb ook wel eens op het randje gebalanceerd en ook ik heb een erg goede keuze gemaakt met mijn vrouw.”

Net als zijn adoptievader wil Arjan zijn eigen dochter het gevoel geven dat ze er mag zijn. Maar anders dan zijn adoptievader wil hij er meer voor haar zijn en meer van haar ontwikkeling meemaken. “Ik kan enorm genieten van mijn papadag; ik wil mijn dochter zien opgroeien.” «

Arjan de Boer heeft zijn biologische ouders gevonden via zoekennaarfamilie.nl

choice

COLUMN

Wat is wijsheid? H

et gaat bij Fiom altijd over ingewikkelde vragen. Vragen die diep ingrijpen in het leven van mensen. Wat te doen met een onverwachte zwangerschap? Wat als er geen uitzicht is om een kind op te voeden? Hoe om te gaan met onbekende wortels na een adoptie? Hoe verder te leven als je je kind hebt afgestaan? Dat zijn geen technische vragen die een deskundige objectief kan beantwoorden. Het zijn vragen die ten diepste raken aan wie je als mens zelf bent en waar het leven voor jou om draait.

hele land de kennis in huis hebben om deze ondersteuning te bieden. Daarnaast heeft het nog steeds een aantal concrete hulpverleningstaken: informatie en begeleiding bij afstand ter adoptie, abortusverwerking en zoekacties rond afstammingsvragen. Met de inzet van digitale middelen (e-Health) loopt Fiom voorop. En in de komende jaren zal Fiom ook inspelen op nieuwe vragen die te maken hebben met haar kernkwaliteit: begeleiding van mensen bij complexe vragen rond het begin van het leven.

Dat is voor Fiom altijd de reden geweest om het verhaal, de situatie en de waarden van de betrokkenen voorop te zetten. Het gaat er niet om wat buitenstaanders zouden doen als ze in die situatie zitten. Het gaat niet om standaardoplossingen en het gaat niet om algemene morele oordelen. Het gaat om deze concrete mens en haar of zijn keuzes, mogelijkheden en beperkingen. Het gaat om deze mens die zich afvraagt: ‘Met welke keuze kan ik mezelf nog in de spiegel zien? Wat voor mens kan en wil ik zijn? Wat kan ik aan en wat doet er werkelijk toe in mijn leven? Wat is wijsheid?’

Het is voor mij een bijzondere eer om voorzitter te zijn van de Raad van Toezicht van Fiom. Het sluit heel nauw aan bij mijn eigen kernwaarde: respect voor de eigen levenskeuzes van mensen. Dat drijft mij ook in mijn dagelijkse werk. Als hoogleraar aan de VU houd ik me bezig met onderzoek naar de begeleiding van mensen in moeilijke morele en levensbeschouwelijke situaties; als lid van de Eerste Kamer stel ik steeds de vraag of de keuzevrijheid van mensen wordt vergroot of verkleind. Met diezelfde intentie draag ik ook graag mijn steentje bij aan de verdere ontwikkeling van Fiom.

Bestuur Fiom 2013

Sinds 1930 draait het bij Fiom om ondersteuning van mensen bij dit soort vragen rond zwangerschap en afstamming. Er is veel veranderd in die lange tijd. Anno 2014 is Fiom in de eerste plaats een kenniscentrum dat ervoor zorgt dat zorgverleners in het

Wat is wijsheid? Die vraag zal ook in 2014 centraal staan in het werk van Fiom. Concreet, menselijk en respectvol. Omdat niemand anders die vraag kan beantwoorden dan de mens die het aangaat.

drs. M.J.M. Petit (voorzitter) drs. J. R. van de Kamp (secretaris) P. Verhagen (penningmeester) prof. dr. R.R. Ganzevoort drs. A.E.A.M. Miedema drs. R.G.M. Havekes-Menting


•

Ruard Ganzevoort (1965), is sinds 2014 voorzitter van de Raad van Toezicht van Fiom en maakte in 2013 deel uit van het bestuur. In het dagelijks leven is hij werkzaam als hoogleraar praktische theologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam en is lid van de Eerste Kamer voor GroenLinks. Ganzevoort is vader van vijf zonen.

| 29

‘Ik heb om het hoekje staan kijken zodat ik zeker wist dat hij gevonden was’

30 |

choice

Joyce raakte ongewenst zwanger. Ze overwoog een abortus maar bleek al te lang zwanger. Vanaf dat moment wist ze zich geen raad meer en legde in een vlaag van verstandsverbijstering haar baby te vondeling. »


| 31

Niemand wist ervan, zelfs haar vijftienjarige zoon niet

I

k was al een tijdje alleen toen ik tijdens het chatten een man leerde kennen. We spraken een paar keer af en uiteindelijk kregen we een relatie. Maar na een tijdje voelde ik me niet meer zo prettig bij hem, omdat alles moest zoals hij het wilde. Zijn wil was wet. Toen we daar ruzie over kregen, heb ik er een punt achter gezet. Hij heeft me daarna nog een paar keer lastig gevallen via de telefoon, totdat ik zei: ‘Als je me nu niet met rust laat, ga ik stappen ondernemen.’ Toen heb ik niets meer gehoord. Ik was meer opgelucht dan verdrietig en het leven ging door. Alleen mijn menstruatie was anders dan normaal. Ik gebruikte de pil dus dacht niet aan zwangerschap. Totdat mijn menstruatie helemaal wegbleef. Ik deed een test en bleek zwanger. Achteraf kan ik het wel verklaren: ik had buikgriep gehad en dan is de pil niet honderd procent betrouwbaar.”

Geen kind van die man “Het was voor mij meteen duidelijk dat ik abortus wilde: ik wilde geen kind van die man. Ik ben naar een kliniek gegaan, in de hoop meteen geholpen te worden. Er werd een echo gemaakt en terwijl ik in de wachtkamer zat te wachten op de uitslag kwam de gynaecoloog me vertellen: ‘Nou mevrouw, u bent minstens 26 weken zwanger, dus we doen het niet.’ Ik was in shock. Ik kon alleen maar denken: als ik mijn familie dit vertel, zetten ze me aan de kant en pakken ze mijn oudste zoon af. Dus ik besloot het stil te houden. Vanaf dat moment heb ik de zwangerschap verdrongen. Ik was niet meer mezelf, had ook

‘Ik zei tegen mijn zoon dat mijn baby een oppaskindje was’

32 |

helemaal geen gevoelens voor het kindje. Ik deed alsof er niets aan de hand was; ik ging naar familie, vrienden, feesten, niemand heeft iets gemerkt. Ik ben ook niet echt dik geworden. Ik had al wel besloten dat ik in het ziekenhuis wilde bevallen. Ik dacht: dan weten ze daar wel wat ze met het kind aan moeten. En na de bevalling ga ik gewoon naar huis en niemand weet wat er is gebeurd.”

Volledig in trance “Maar het liep allemaal anders. Op een nacht in januari begonnen de weeën. Ik was nog steeds van plan naar het ziekenhuis te gaan. ’s Ochtends moest mijn zoon van vijftien naar school en ik dacht: ik ga een stukje met hem mee met de bus en daarna ga ik door naar het ziekenhuis. Maar toen braken mijn vliezen bij de bushalte. Ik moest terug naar huis. De weeën werden zo heftig dat ik alleen nog maar op bed kon liggen. Vanaf dat moment raakte ik buiten mezelf. Uiteindelijk ben ik iets voor drieën op mijn bed bevallen, in mijn eentje. Wat nu, dacht ik, mijn zoon komt zo meteen thuis. Ik zag het touwtje van de krabpaal van de kat en heb dat om de navelstreng gebonden en die toen doorgeknipt. Ik voelde mezelf niet meer, ik was volledig in trance. Er schoot door me heen: het is een jongetje. Maar ik voelde niets. Ik was alleen maar bezig te zorgen dat het in orde kwam. Ik ben naar zolder gegaan om kleertjes te pakken die ik nog had, heb de baby gewassen, aangekleed en in een lekker zacht kleedje gelegd in de grote lade van het dressoir. Daarna ben ik gaan douchen. Alles op de automatische piloot. Ik was net op tijd voordat mijn zoon thuis kwam.

choice

TE VONDELING

‘Ik heb sorry gezegd, hem neergelegd en ben weggerend’

‘Had ik dat maar eerder geweten, dan had ik hem nooit te vondeling gelegd’ Tegen hem zei ik zei dat de baby een oppaskindje was. Ik verzon een verhaal dat de moeder de verzorgtas vergeten was en ik nog even wat melk en luiers moest kopen. Hij geloofde het. Weer thuis heb ik de baby met een spuitje wat melk gegeven, want een flesje had ik niet.”

Keihard janken “Nog steeds wilde ik mijn baby naar het ziekenhuis brengen, maar dat lukte pas de volgende dag. In het ziekenhuis ging ik heel dapper met de lift naar boven… maar toen durfde ik niet meer. Ik dacht: wat zullen ze van me denken. Na een paar rondjes door het ziekenhuis en een paar keer op en neer langs de balie, ben ik weer naar buiten gegaan. Die middag liep ik besluiteloos door de stad. Wat moest ik nou? Het kindje sliep gelukkig veel, maar als het begon te huilen, raakte ik in paniek. Ik besloot naar het politiebureau te lopen om hulp te vragen. Maar daar zag ik alleen maar lachende mensen. Ik zag mezelf niet naar binnen gaan met een baby die ik

JaarMagazine Fiom 2013

wilde afstaan. Twee keer ben ik eromheen gelopen en toen kreeg ik een huilbui. In een hoekje heb ik keihard zitten janken. Toen ik in de verte mensen zag aankomen, heb ik in een vlaag van verstandsverbijstering ‘sorry’ gezegd en hem neergelegd en ben ik weggerend. Het was nooit mijn bedoeling om hem te vondeling te leggen; ik wou hem gewoon afgeven. Maar ik was aan het eind van mijn Latijn. Ik wist niet meer wat ik moest doen. Ik heb nog om het hoekje staan kijken zodat ik zeker wist dat hij gevonden was. Ik hoopte dat hij zou worden opgenomen in een goed gezin. Voor mijn gevoel was het hoofdstuk op dat moment afgesloten. Heel onrealistisch natuurlijk.” “De dag erna stonden er twee agenten voor de deur en moest ik mee. Een week later kwamen ook de Raad voor de Kinderbescherming en Bureau Jeugdzorg langs, en hoorde ik voor het eerst over het bestaan van Fiom. Had ik dat maar eerder geweten dan had ik hem nooit te vondeling gelegd. Samen met Fiom heb ik mogen meedenken over zijn adoptieouders. Dat was heel prettig. Het is een grote geruststelling dat mijn kind nu in goede handen is. Voor hem is het goed dat hij uit huis is geplaatst; daar sta ik helemaal achter. Ik heb nu het gevoel dat ik er weer helemaal ben. Mijn grote angst was dat ze zouden zeggen: ‘Hoe kan een moeder dat nou doen.’ Gelukkig is dat niet gebeurd. De zaak ligt nu bij Justitie en ik moet afwachten wat er verder gaat gebeuren.” « Dit ingekorte verhaal komt uit Eigen bloed van Astrid Werdmuller. De naam van de geïnterviewde is vanwege privacyredenen gefingeerd.

| 33

PUBLIEK DEBAT

Fiom mengt zich in het maatschappelijke en politieke debat als het gaat over ongewenste zwangerschap en afstammingsvragen. Op die manier kan de deskundige kennis en ervaring van Fiom aan een breed publiek voor het voetlicht worden gebracht. Fiom agendeert thema’s, neemt deel aan publieke en politieke discussies, doet voorstellen voor oplossingen bij beleidsvragen en beantwoordt vragen van publiek, media, politici en beleidsmakers. Een discussie waaraan actief wordt deelgenomen, is die over het zogeheten vondelingenluikje.

Standpunt van Fiom over het vondelingenluikje Wie helpt de moeder?

Bestaande luikjes helpen niet

Het vondelingenluikje is ogenschijnlijk een oplossing voor de acute (psychische) nood waarin de moeder na de bevalling verkeert. De vrouw ziet geen andere uitweg, vaak uit angst of door sociale druk. Maar haar problemen zijn hiermee niet opgelost. Fiom heeft meer dan tachtig jaar ervaring in de begeleiding van vrouwen die afstand doen van hun kind. We hebben gezien dat deze vrouwen allerlei psychische klachten kunnen krijgen die een leven lang kunnen doorwerken. Door het anoniem afgeven van een baby bij een vondelingenluik wordt de moeder tijdens en na de bevalling op geen enkele manier hulp geboden.

In landen waar het vondelingenluikje bestaat zoals Duitsland worden kinderen nog steeds op andere plekken te vondeling gelegd en daar dood of levend gevonden. Met andere woorden: invoering van het vondelingenluikje heeft dit probleem niet opgelost. Er is in het buitenland overigens ook veel kritiek op de luiken door de nadelen die er aan kleven. Men wil de luiken op termijn sluiten. Vondelingenluikjes kunnen een aanzuigende werking hebben. De kans bestaat dat er steeds meer baby’s anoniem worden achtergelaten omdat dit maatschappelijk geaccepteerd raakt.

Wie helpt het kind? Een kind dat bij een vondelingenluik wordt afgegeven, zal nooit weten wie zijn biologische ouders zijn. En weten van wie je afstamt, is een recht en inmiddels ook erkend in internationale verdragen. Om die reden is er nu een wetsvoorstel in behandeling (aanpassing Wobka) waarin wordt gesteld dat adoptiedossiers honderd jaar bewaard moeten blijven. Sinds 2004 kennen we de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting waarmee een eind is gekomen aan de anonimiteit van donoren en geregeld wordt dat de afstammingsgegevens van donorkinderen worden bewaard. Waarom dan nu weer anonimiteit invoeren?

34 |

Wat is dan de oplossing? In Nederland is van oudsher sterk ingezet op het voorkomen en bespreekbaar maken van een ongewenste zwangerschap en op het bieden van vroegtijdige hulp. Het is van belang om te investeren in bekendheid van bestaande mogelijkheden van hulp. Vrouwen moeten weten waar zij terechtkunnen. Hiermee kan voorkomen worden dat zij haar kind te vondeling legt. Er is hulp beschikbaar voor zwangere vrouwen in nood, ook in situaties van seksueel misbruik en eerwraak. In Nederland is het mogelijk om onder geheimhouding te bevallen, waarna de vrouw het kind kan afstaan ter adoptie. Fiom begeleidt deze afstandsmoeders.

•

choice

ZOEKACTIES

Op zoek naar je familie Het zoeken en vinden van familie is zeer ingrijpend. Fiom zoekt voor het merendeel naar familieleden met wie nog nooit contact is geweest, of naar familie met wie het contact jaren geleden verloren is gegaan. Beide situaties zijn lastig en vaak gevoelig. Een bericht van degene die zoekt, kan de wereld van de ander behoorlijk op z’n kop zetten. Sinds de oprichting in 1930 heeft Fiom veel kennis en ervaring opgebouwd in het begeleiden van mensen die op zoek zijn naar familieleden en bij de begeleiding van personen die zijn gevonden. De zoekacties richten zich op familieleden tot en met de tweede graad. Dit zijn ouders en grootouders, kinderen en kleinkinderen en (half) broers en (half)zussen. Fiom zoekt zowel nationaal als internationaal naar biologische en juridische familieleden. In Nederland wordt via de gemeentelijke basisadministratie gezocht, en via afstands- en adoptiedossiers. Zelf beheert Fiom 7.108 afstands- en 3.840 adoptiedossiers, zodat informatie snel en gemakkelijk te vinden is. Daarnaast beschikt Fiom over een contactregister met in totaal 188 inschrijvingen. Dit is voor wie wel gevonden wil worden,

maar zelf (nog) niet wil zoeken, bijvoorbeeld omdat die stap nog te groot is. Of voor degenen die gezocht hebben via Fiom, maar van wie de gevonden persoon (nog) geen contact wil. Door je in te schrijven in het register kan Fiom de gegevens snel vinden als een familielid later alsnog contact zoekt. Bij iedere zoekactie (of inschrijving in het register) wordt altijd eerst het register geraadpleegd. Het zoeken is een technisch proces, maar ook verwachtingen spelen een rol. Daarom spreken hulpverleners van Fiom uitvoerig met degenen die familie zoeken om hen zo goed mogelijk voor te bereiden op de zoekactie en op (onverwachte) uitkomsten ervan. Want zoekacties lopen niet altijd zoals iemand hoopt of denkt.

internationale zoekacties in 2013

183 147

Nederlanders die hun familie zoeken in het buitenland

36

buitenlanders die hun familie zoeken in Nederland

87

afgesloten zaken

•

nationale zoekacties in 2013

Over de grens Fiom is de Nederlandse vertegenwoordiger van International Social Service (ISS), een internationale organisatie die is gevestigd in Genève. Zo maakt Fiom deel uit van een wereldwijd netwerk en blijft ze op de hoogte van de (inter)nationale juridische aspecten, kan ze bemiddelen bij grensoverschrijdende sociaal-juridische problemen op het gebied van draagmoederschap, donorkinderen, gezaghebbenden en voogdijkwesties, adopties, kinderontvoering, en is ze in staat te bemiddelen bij internationale zoekacties.

182 174

familie gevonden

•


choice |

35

‘Als ik iemand zie die op mij lijkt, vraag ik me altijd af of dit een van mijn 200 halfbroers of -zussen is’ 36 |

choice

DONORKIND

Jaleesa

werd ruim twintig jaar geleden geboren uit een anonieme zaaddonor. Jaren later vond ze haar donorvader en elf halfbroers en -zussen. En dit kunnen er nog veel meer worden.

M

oeder mieke: “Mijn man en ik wilden dolgraag een kind, maar omdat hij onvruchtbaar was, kon dat niet via de natuurlijke weg. We hebben over adoptie nagedacht maar die procedure zou jaren duren. Toen we van de gynaecoloog hoorden over KI (kunstmatige inseminatie, red.) besloten we daarvoor te gaan. Dan kon ik het kind zelf dragen en krijgen. De zaaddonor was anoniem. Wel mochten we een donor selecteren op basis van uiterlijke kenmerken. We kozen voor een Indische man met donkerbruin haar zodat het kind zoveel mogelijk op mijn man zou lijken. Ik heb destijds wel gevraagd om de gegevens van de donor. Ik vond dat mijn kind het recht had om te weten wie haar biologische vader was, maar dat was niet mogelijk. Uiteindelijk is mijn man ervandoor gegaan met mijn beste vriendin, toen Jaleesa elf maanden oud was. Ik stond er vanaf dat moment alleen voor.”

Nieuwsgierig Jaleesa: “Mijn moeder heeft er nooit een geheim van gemaakt dat ik een donorkind ben. ‘Je bent een diepvrieskind,’ grapt ze weleens. Ik heb er eigenlijk ook nooit veel problemen mee gehad. Maar ik was wel nieuwsgierig naar mijn afkomst. Toen ik een jaar of veertien was, kreeg ik het gevoel dat ik iets miste, dat ik niet helemaal compleet was.” Mieke: “Ik vond dat heel begrijpelijk, maar zoeken naar haar vader leek een onbegonnen zaak. Toen zag ik Fiom jaarmagazine 2013

op tv dat Fiom een DNA-databank had geopend voor donorkinderen, waarin hun gegevens vergeleken konden worden met het DNA van donoren die zich ook hadden ingeschreven. Ik heb meteen tegen Jaleesa gezegd: dit is je kans. Ik was niet bang om haar kwijt te raken. Wie haar vader ook is, het blijft mijn kind. Ik heb haar wel gewaarschuwd dat het tegen kon vallen en dat het anders kon lopen dan ze hoopte.”

‘Ik ben een diepvrieskind’ Jaleesa: “Ik heb toen nog wel een paar dagen gewacht. Mijn wettelijke vader was al een teleurstelling voor me en ik twijfelde of ik me hieraan moest wagen; dit kon opnieuw een domper worden. Maar de nieuwsgierigheid naar mijn afkomst heeft toch de doorslag gegeven. Ik had eigenlijk ook niet veel hoop op een match. Ik dacht: dit is zoeken naar een speld in een hooiberg. Geen moment is er bij me opgekomen dat ik naast mijn donorvader ook halfbroers en -zussen zou kunnen vinden. Maar dat gebeurde wel: niet alleen mijn donor is gevonden, ook weet ik inmiddels van het bestaan van elf halfbroers en -zussen. » | 37

DONORKIND

Met mijn broers en zussen voelde ik meteen een band. We zien elkaar helaas niet vaak, één of twee keer per jaar, omdat we allemaal verspreid over het land wonen. Maar als we elkaar zien, is het altijd meteen een kippenhok. Het is grappig om bepaalde trekjes terug te zien bij de anderen. Zo hebben we dezelfde humor. Als iemand een grap maakt, liggen we allemaal in een deuk. Ook flappen we er snel dingen uit en praten we met onze handen. De jongens hebben uiterlijk ook veel gemeen met elkaar. Ik heb mijn vader nu twee keer ontmoet. Het contact met hem is helaas niet helemaal geworden wat ik ervan gehoopt had. Tijdens de eerste ontmoeting heeft hij zijn stamboom aan mij laten zien. Dat vond ik geweldig; ik wil graag meer te weten komen over mijn familiegeschiedenis. Maar ik vond ook dat hij slecht luisterde en afstandelijk was. Daarnaast vertelt hij aan mij en mijn halfbroers en -zussen niet dezelfde verhalen. Daar ben ik een beetje klaar mee, vertel gewoon de waarheid, denk ik dan. Maar ja, hij is wie hij is, dat moet ik accepteren. We hebben nu nog af en toe contact via de mail.”

‘Ik zag op tv dat Fiom een DNAdatabank had geopend’ Helemaal gescreend Mieke: “Als je achteraf hoort hoe het KI-centrum te werk is gegaan dan schrik je je kapot. Het is gewoon schandalig. De donor heeft lang – meer dan twintig jaar – heel veel gedoneerd. De arts destijds is compleet buiten zijn boekje gegaan.

‘Als ik ooit zelf een kind krijg, weet ik tenminste wie zijn of haar grootvader is’

38 |

De regel was dat een donor maximaal acht keer doneerde. Maar er lopen misschien wel tweehonderd halfbroers en -zussen van Jaleesa rond. Daarnaast blijkt dat de donorvader nooit gescreend is op erfelijke ziektes en psychische aandoeningen. Wij werden destijds helemaal gescreend, maar de donor helemaal niet. Ook is gelogen over de afkomst van de donor: hij blijkt half Surinaams te zijn, dus helemaal niet Indisch zoals ons is verteld. Dit alles was een grote schok. Er loopt nu een zaak tegen de behandelend arts van het KI-centrum. Daar ben ik blij mee want het is belangrijk dat zulke wanpraktijken aan het licht komen.” Jaleesa: “Ik zou zelf nu niet zo snel voor KI kiezen, na deze hele geschiedenis. Altijd als ik iemand tegenkom die op mij of een van mijn halfbroers of -zussen lijkt, vraag ik me af: ‘Is dit er weer een van de tweehonderd?’ Maar ik ben ondanks alles wel heel blij dat ik mijn donorvader ben gaan zoeken. Het ontbrekende puzzelstukje is gelegd. Wat ik miste, kan ik nu invullen. Ik kan vragen stellen aan hem, dingen delen met mijn broers en zussen. Ik weet waar ik vandaan kom, wat mijn identiteit is. Als ik ooit zelf een kind krijg, kan ik tenminste zeggen waar zijn of haar grootvader vandaan komt. Het verhaal is compleet.” «

choice

KID-DNA

KID-register en DNA-databank Tot 1 juni 2004 zijn in Nederland zo’n 35.000 kinderen verwekt via anonieme zaaddonoren. De Fiom-KID-DNAdatabank biedt hun de mogelijkheid om donoren en andere verwanten op te sporen.

Voor wie? • Donorkinderen die voor 2004 zijn geboren dankzij donorzaad en meer willen weten over hun afkomst of contact willen met de donor en halfbroers en -zussen. • Zaaddonoren die hun nakomelingen tegemoet willen komen door hun gegevens beschikbaar te stellen en eventueel open te staan voor contact.

Hoe werkt het? KID is de meest gebruikte methode van bevruchting met donorzaad. Maar ook als andere methoden zijn toegepast, zoals IUI-D, IVF-D of ICSI-D, kan het KID-register van Fiom de donor helpen opsporen. Het matchen gebeurt ‘handmatig’. Er wordt gekeken naar overeenkomsten zoals donorpaspoort, hele specifieke kenmerken, en tijd en plaats van donatie en inseminatie. Wanneer daar een mogelijke match uitkomt, volgt altijd een DNA-test om de verwantschap definitief te kunnen vaststellen. Dankzij de KID-DNA-databank hebben anonieme spermadonoren en donorkinderen nu betere mogelijkheden om met elkaar in contact te komen. Het KID-register en de daaraan gekoppelde DNA-databank zijn uniek in Nederland. •

71

nieuwe registraties in 2013

783

registraties totaal

241

donoren

504

donorkinderen

FiomDNA-databank

50

nieuwe registraties in 2013

639

registraties totaal

199

Anonimiteit

Anonimiteit, zoals bij het vondelingenluikje of een anonieme zaaddonor, is een slechte zaak. Moeder en kind hebben recht op goed medische en psychosociale begeleiding. Op latere leeftijd kunnen kinderen voor vragen komen te staan die te maken hebben met hun identiteit of genetische kenmerken. Zij moeten dan over hun afstammingsgegevens kunnen beschikken.

•

JaarMagazine Fiom 2013

FiomKID-register

donoren

403

donorkinderen

| 39

Fiom deelt kennis Fiom is in 2013 vaak gevraagd om haar opgebouwde expertise op het gebied van ongewenste zwangerschap, tienerzwangerschap en jong ouderschap over te dragen aan professionals in de zorg, het welzijn en het onderwijs. Een greep uit de lezingen, workshops en trainingen die Fiom organiseert.

Lezingen, workshops en trainingen

Werken met tienermoeders De begeleiding van tienerouders is met de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) een taak van gemeentelijke instellingen geworden. Fiom is sinds 2011 gestopt met de hulpverlening aan tienerouders maar heeft op dit terrein wel jarenlange kennis en expertise opgebouwd. In het kader van deskundigheidsoverdracht worden nu trainingen, lezingen en workshops op maat gegeven aan beroepskrachten die in hun werk te maken krijgen met jonge zwangere vrouwen en jonge ouders. Dit waren in 2013 hulpverleners, maar ook kraamverzorgenden, verloskundigen, ambulant begeleiders en leerkrachten. In de trainingen deelt Fiom kennis over verschillende aspecten die een rol spelen in de omgang met en begeleiding van jonge ouders. Centraal staan hierin de communicatie met en benadering van jonge ouders. Om hen goed te kunnen begeleiden is het vinden van aansluiting bij deze doelgroep namelijk een eerste vereiste. Het signaleren van hulpvragen en het begeleiden daarbij komt volop aan bod. Problemen op verschillende levensgebieden worden in kaart gebracht en er is aandacht voor regionale verwijsmogelijkheden. In de trainingen wordt gebruikgemaakt van werkvormen en praktijkvoorbeelden en is veel ruimte voor het oefenen van vaardigheden en casuïstiekbespreking.

Mieke, verpleegkundige:

‘Erg interessant en verhelderend, vooral de informatie over wetten en regelgeving’ Els, kraamverzorgster:

‘Heel informatief en bruikbaar. Ik merk dat ik soms te veel mijn oordeel vorm, omdat ik zelf moeder ben’ Sylvia, verpleegkundige:

‘Ik besef nu dat ik me meer moet focussen op psychische begeleiding bij tienerzwangerschappen’ Floor, lerares:

‘De kracht van het oplossingsgericht werken met jonge moeders was een echte eyeopener’

40 |

choice

TRAININGEN

Vierdaagse conferentie ‘Ban papia tocante sexualidad’

Workshop tienerzwangerschap en het puberbrein Het aantal tienermoeders in het Caribisch gebied is relatief hoog. Ongeveer 10 procent van de moeders is er tiener en op Aruba zit hier een stijgende lijn in. In 2010 organiseerde het Wit Gele Kruis op Aruba voor het eerst een conferentie over tienermoeders, mede ten behoeve van de BES-eilanden. Preventie van en hulp aan tienermoeders stond in het Caribisch gebied destijds in de kinderschoenen. Fiom heeft als specialist op dit gebied een bijdrage geleverd aan de conferentie. In 2013 werd op Aruba een vervolgconferentie georganiseerd. Uit onderzoek van het Wit Gele Kruis bleek dat bij jongeren veel onwetendheid bestaat op het gebied van seksualiteit. Doel van de conferentie was om ouders, leerkrachten en professionals uit het werkveld te informeren over het belang van seksuele educatie. Fiom verzorgde hier op uitnodiging presentaties en workshops op het gebied van tienerzwangerschappen en het puberbrein. In de afgelopen jaren is duidelijk vooruitgang geboekt als het gaat om de aanpak van tienerzwanger- en -ouderschap. Zowel scholen als ouders staan ervoor open en werken mee aan oplossingen voor problemen.

‘Het moet afgelopen zijn met het taboe op seksualiteit. Het is achterhaald. Kinderen en tieners worden nieuwsgierig en gaan toch wel experimenteren. Bij de ouders ligt de belangrijke taak om hun kinderen hierin te begeleiden en te informeren. Dat hoeven zij niet alleen te doen, daar willen wij hen als school in ondersteunen’ Josette Daal, directeur SKOA (Aruba)

Training

Besluitvorming bij ongewenste zwangerschap Doel van de trainingen is om de deelnemers - vaak beroepskrachten die in hun werk te maken krijgen met vragen over ongewenste zwangerschap - handvatten te bieden hoe ze hiermee kunnen omgaan. Hoe kunnen ze hulp bieden bij de besluitvorming of naar wie kunnen ze doorverwijzen? Aan de hand van praktijkcases komen do’s en don’ts aan de orde. Ook wordt aandacht besteed aan de eigen ideeën en houding ten aanzien van zwangerschap en abortus. • Wat zijn redenen dat een zwangerschap ongewenst is? Wat geeft met name stress? • Wat zijn de keuzemogelijkheden bij een ongewenste zwangerschap, mede gelet op de zwangerschapsduur? • Welke afwegingen zijn van belang in een zorgvuldig besluitvormingsproces? Hoe zit het met minderjarigen, moeten de ouders worden ingelicht? • Hoe kun je omgaan met situaties waarin man en vrouw er verschillend over denken? • Wat is de impact van eigen waarden en normen bij begeleiding van ongewenst zwangeren? • Toelichting op de Fiom-werkwijze

Interesse in een workshop of training? Kijk op fiom.nl voor meer informatie Fiom jaarmagazine 2013

| 41

ONLINE

Vernieuwde website

42 |

Alle informatie en hulp over ongewenste zwangerschap en afstammingsvragen is vanaf nu te vinden op één website.

zwangerschap en afstamming kunnen vinden en waar ze gemakkelijk in contact kunnen komen met een Fiom-specialist voor consultatie.

Fiom heeft ervoor gekozen om een aantal verschillende websites op te laten gaan in Fiom.nl. Dit wordt de website waar ongewenst zwangeren en mensen met afstammingsvragen terechtkunnen voor hulp, advies en informatie. Daarnaast is Fiom.nl dé online kennisbank waar professionals informatie over ongewenste

Helemaal nieuw is onder andere ‘Zwanger, wat nu’, een online zelfhulpmodule met vragen en oefeningen voor ongewenst zwangeren om hen verder te helpen in het keuzeproces. Benieuwd? Kijk op www.fiom.nl

choice

kennis delen is vermenigvuldigen Met meer dan 80 jaar ervaring bezit Fiom een schat aan specialistische kennis over ongewenste zwangerschap en afstamming. Onze kennis en expertise bouwen we op vanuit onze contacten met cliënten en collega’s, in nauwe relatie met ontwikkelingen in de maatschappij en wetenschap. Het is ons doel om kennis zo veel mogelijk te delen, uit te wisselen en verder te ontwikkelen. Heeft u vragen, zoekt u informatie, of ziet u een mogelijke samenwerking? Neem dan contact met ons op!


het recht om te weten van wie je afstamt Als je niet weet wie je biologische vader of moeder is, kan dat bepalend zijn voor hoe je in het leven staat. Fiom biedt informatie en hulp, begeleidt bij een zoekactie en beheert de KID-DNA-databank die een match bij anoniem donorschap mogelijk kan maken. Je hebt het recht tot inzage in jouw eigen afstandsof adoptiedossier. En om op zoek te gaan naar jouw (biologische) familie.

voor meer informatie kijk op www.fiom.nl


Iedereen heeft recht op een vrije keuze. Ongewenst zwanger? Fiom jaarmagazine Afstand doen van je kind het belang van intensieve begeleiding

Recommend Documents