Identiteitsfraude is van alle tijden

Een uitgave van de Nederlandse Vereniging van Makelaars • Jaargang 9 • nr 1 • februari 2015 • zie ook: www.nvm.nl

Positieve stemming op nieuwjaarsreceptie NVM

2

‘Nieuw energielabel kwestie van wennen’

3

Speerpunten van de NVM

7

Minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

‘Identiteitsfraude is van alle tijden’

De gevolgen van identiteitsfraude, het misbruiken van valse of gestolen persoonsgegevens, kunnen voor de slachtoffers zeer ingrijpend zijn. Bovendien levert deze vorm van oplichting veel maatschappelijke schade op. Minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties waarschuwt daarom voor de gevaren van identiteitsfraude, die ook veelvuldig op de woningmarkt voorkomt. “De maatschappelijke schade kan erg groot zijn als je ziet hoe breed identiteitsfraude optreedt. We weten dat bij tachtig procent van de fraudezaken de fraudeur misbruik maakt van valse of gestolen persoonsgegevens”, zegt Plasterk. “Daarnaast speelt identiteitsfraude een rol bij illegale arbeid, mensensmokkel, drugshandel en terrorisme. Ook de impact voor slachtoffers kan erg groot zijn. Het kost hen niet alleen tijd en geld; wanneer je identiteit gestolen wordt, is dat een enorme inbreuk op je gevoel van veiligheid en privacy.” Meent u dat mensen te lichtzinnig zijn, als zij een kopie van hun paspoort of ID-bewijs afgeven? Wordt het probleem onderschat? “Het gaat om meer dan alleen kopieën van identiteitsbewijzen. Er zijn fraudeurs die nauwkeurige profielen maken uit de gegevens die mensen online delen. Of fraudeurs die via phishing mails of

babbeltrucs gegevens ontfutselen. Daarom geldt in het algemeen het advies: wees zuinig op je gegevens. Weet wat je online deelt. Houd je DigiD privé. Laat je paspoort nooit ergens achter.” Wat is uw advies aan mensen die een kopietje van hun paspoort moeten afgeven om bijvoorbeeld een huis te huren of in een hotelkamer willen verblijven? “In het algemeen is het advies om geen kopie af te geven, tenzij er uitdrukkelijke redenen zijn om dat wel te doen. Vraag waarom iemand een kopie van je identiteitsbewijs wil maken. Meestal is het namelijk voldoende om een beperkt aantal gegevens over te nemen. Alleen in een beperkt aantal gevallen is het wettelijk verplicht om een volledige kopie op te slaan. Werkgevers bijvoorbeeld hebben die plicht. ‘Nee, tenzij’ is de stelregel.” Lees verder op pagina 3

Rubrieken Makelen in een veranderende markt 4 Faits divers

5

De eerste woning van Mari van de Ven

8

In de kantlijn: de Fabriek in Rotterdam

8

voorwoord

Geen proefballonnetjes meer Het herstel van de woningmarkt heeft in 2014 definitief vorm gekregen. De crisis­ kwartalen van lage verkoop­aantallen en dalende woningprijzen liggen definitief achter ons. Het vierde kwartaal was beter dan verwacht en ik blik daarom met grote tevredenheid daarop terug.

Positieve sfeer op NVM-nieuwjaarsreceptie in Houten De nieuwjaarsreceptie van de NVM vond op 14 januari in het Van der Valk-hotel in Houten in een optimistische stemming plaats. Een zeer goed laatste kwartaal van 2014 en gunstige vooruitzichten voor 2015 bepaalden de sfeer op de bijeenkomst. Ook de presentatie van hoofdgast Sweder van Wijnbergen was overwegend positief te noemen. “Makelaars gaan betere tijden tegemoet”, was de slotconclusie van zijn betoog.

Voor 2015 verwacht ik ook een positief resultaat, maar er zijn ook onzekerheden, zoals ik eerder in dit magazine heb aangegeven. Tot 2018 wordt bijvoorbeeld de maximale LTV (Loan to Value) stapsgewijs met 1 procent per jaar afgebouwd tot 100 procent. Dit betekent nu al dat huishoudens eerst duizenden euro’s moeten sparen voordat zij een huis kunnen kopen. Met sparen is niks mis, maar wel op een gezond niveau. Toch gaan er nog altijd geluiden op om na 2018 de maximale LTV verder te verlagen. Mogelijk worden in 2015 ook weer enkele rapporten gepubliceerd, waarin hiervoor wordt gepleit. Ik vind dat de politiek dit soort proefballonnetjes moet doorprikken. De pleitbezorgers hiervan moeten worden aangesproken of aangespoord om de noodzakelijke nuance en context in deze discussie te betrekken. Je wil toch ook niet dat de consument die door het ontbreken van een alternatief in de huursector, de vluchtroute naar consumptief krediet weer in slaat. Een ander gevaar schuilt in een val van het huidige kabinet. Een mislukking van de nieuwe Zorgwet kan hiertoe leiden. Dit baart mij ernstige zorgen, want het kan ook verstrekkende gevolgen hebben voor de woningmarkt. Als we nieuwe verkiezingen krijgen, is het volstrekt ongewis of maatregelen, die verband houden met de woningmarkt, ook stand blijven houden. Zaken als hypotheekrenteaftrek, NHG, LTV worden dan wellicht allemaal weer ter discussie gesteld. Dat kan leiden tot nieuwe herzieningen en daar zit de woningmarkt niet op te wachten. De rust is weergekeerd, mensen weten waar ze aan toe zijn. Nieuwe verstoringen zorgen voor een deuk in het consumentenvertrouwen en daarmee stagnatie. In maart krijgen we bovendien verkiezingen voor de Provinciale Staten. Coalitiepartner PvdA staat er in de peilingen heel slecht voor. Een slechte uitslag voor de PvdA leidt mogelijk tot een vertrek van PvdAfractievoorzitter Diederik Samsom en vormt zo een gevaar voor het voortbestaan van het kabinet. Het is ook de vraag of de coalitie en de bevriende oppositiepartijen D66, ChristenUnie en SGP na de verkiezingen over een meerderheid in de Senaat zullen beschikken.

toen gebeurd? Dat was de belastinghervorming van Willem Vermeend (voormalig staatssecretaris van Financiën, red.). De vermogensbelasting werd bijna verdubbeld, maar het eigen huis werd uit deze belasting gehaald. Dat trok niet veel aandacht, al heb ik er zelf wel op gewezen. De maatregel van Vermeend heeft toentertijd gezorgd voor een veel grotere aantrekkingskracht van eigenwoningbezit. Een huis kopen werd fiscaal gezien heel attractief.”

Complicaties Gaan we terug naar de huizenprijzen van 2008, vroeg Van Wijnbergen zich af. “Ik voorzie hierbij een aantal complicaties. De kredietverlening is minder soepel dan voorheen, omdat de opbouw van schulden te veel is gestimuleerd. Banken worden terughoudender, Loan to Value-limieten worden aangescherpt en aflossingsvrije hypotheken raken uit de gratie. In de VS zijn in bijna alle staten aflossingsvrije hypotheken verboden. Die zijn daar illegaal, omdat alles lenen en niets aflossen te veel problemen met zich meebrengt. Ik verwacht op termijn dat ook spaarhypotheken zullen ophouden te bestaan.” Van Wijnbergen relativeerde ook de gedachtegang dat ons land met (hypotheek-)schuld overladen is. Volgens hem staat tegenover deze schuldenberg ook een aanzienlijk vermogen, met name bij ouderen.

Prof. Sweder van Wijnbergen: “Het valt wel mee met de boom van de huizenmarkt tot 2008.”

Net als voorgaande jaren was de goedbezochte nieuwjaarsreceptie een mix van sprekers en een aansluitende borrel. Als eerste liet NVM-voorzitter Ger Hukker zijn licht over 2014 en 2015 schijnen. “De woningmarkt heeft zich afgelopen jaar geweldig hersteld. Zelfs boven verwachting. Daar staat de nog steeds grote leegstand van winkels en kantoren tegenover.

Al met al is er dus reden voor enige zorg over de ontwikkelingen in 2015. Niettemin wens ik u een goed 2015 toe.

Dat baart ons zorgen. Iedere week komt daar iets bij en we zijn nog niet aan het eind hiervan gekomen. Niet alles wordt veranderd in studentenwoningen of hotels. Dus dit is best een zorgelijk punt.” Hukker refereerde ook aan het eind van de melkquota dit jaar. Ook sprak hij zijn zorg uit over het mogelijk vallen van het kabinet als gevolg van de perikelen rond de Zorgwet of het MH17-dossier. “Als dat gebeurt, kunnen onze voorspellingen weer bij het vuil.”

Ger Hukker, voorzitter NVM

Scriptieprijs Na de uitreiking van de Scriptieprijs van de NVM aan Niels van der Windt, student aan de UvA (zie ook pagina 6) kwam Sweder van Wijnbergen aan het woord. Hij is hoogleraar economie aan de Universiteit van Amsterdam en onder meer voormalig secretaris-generaal van het ministerie van Economische Zaken. Hij hield een lijvig betoog onder het kopje ‘huizen en de macro-economie’. Aan de hand van cijfers van de EU en het IMF vroeg hij zich af of er sprake is geweest van een zeepbel op de Nederlandse huizenmarkt en ging hij in op de vooruitzichten voor de woningmarkt en onze economie. “Het valt wel mee met de boom van de huizenmarkt tot 2008”, zo stelde Van Wijnbergen. “Maar er schijnt eerder iets heel anders gebeurd te zijn, zo blijkt uit cijfers van de EU. Het gaat dan om de aanloop naar 2000 en de jaren daarna. Wat is er

2

Door de structurele veranderingen op de huizenmarkt verwacht Van Wijnbergen dat de piek van 2008 niet meer gehaald zal worden. Toch is hij optimistisch over de nabije toekomst. “Ik denk dat we snel uit de recessie komen en dat het herstel van de huizenmarkt zal doorzetten, al zal dat niet in alle regio’s het geval zijn. Makelaars die het gered hebben, gaan betere tijden tegemoet.”

‘De piek van 2008 zal waarschijnlijk niet meer gehaald worden’

NVM-voorzitter Ger Hukker: “De woningmarkt heeft zich afgelopen jaar geweldig hersteld.”

Vervolg van pagina 1 Plasterk vervolgt: “Áls je een kopie afgeeft, schrijf dan de datum en het doel van de kopie erop en streep alle gegevens door die de vragende partij niet nodig heeft, zoals in de meeste gevallen het burgerservicenummer. Het besef dat dit belangrijk is, groeit meer en meer. Ik zat laatst bij Radar om te vertellen over de nieuwe app KopieID waarmee mensen een veilig kopietje van hun identiteitsbewijs kunnen maken. En de reacties daarop waren erg positief. Veel mensen gebruiken de app inmiddels.” In welke gevallen wordt er op de woningmarkt om een kopietje van het paspoort of het ID-bewijs gevraagd? “Het is vooral belangrijk dat verhurende en verkopende partijen nooit genoegen nemen met alleen een kopie van iemands identiteitsbewijs. Dat is de beste manier om af te rekenen met fraude met kopieën: we moeten ervoor zorgen dat kopieën van identiteitsbewijzen nergens nog enige waarde hebben. Vraag daarom altijd om het origineel. Bekijk het goed, bestudeer de

Wat is identiteitsfraude? Identiteitsfraude is het misbruiken van valse of gestolen persoonsgegevens. Iemand doet zich voor als een ander – een bestaande of een fictieve persoon – om geld te stelen. Of bijvoorbeeld om producten te bestellen en een ander voor de rekening te laten opdraaien. Volgens Plasterk varieert het nogal welke personen zich hieraan schuldig maken. “Er zijn minderjarigen die wel eens de identiteitskaart van een ander gebruiken om een café binnen te komen. Maar er zijn ook oplichters die leningen en telefoonabonnementen afsluiten op naam van een ander, of die ten onrechte toelagen of uitkeringen aanvragen bij de overheid. En er zijn zware criminelen die een nieuwe identiteit nodig hebben om uit handen van politie en justitie te blijven.” Het Centraal Meld- en informatiepunt Identiteitsfraude- en fouten helpt slachtoffers van identiteitsfraude.

echtheidskenmerken en controleer of het document nog geldig is. Hiervoor kun je onze app DutchID gebruiken.” Komt identiteitsfraude ook vaak voor bij het verhuren van een woning (naast het huren van een woning)? En kunt u voorbeeld geven van hoe deze vorm werkt in de praktijk? “Ja, bij het Centraal Meldpunt Identiteitsfraude en –fouten, dat hier bij BZK zit, komen meldingen binnen over nepverhuurders. Dat zijn mensen die bijvoorbeeld via Marktplaats een kamer te huur aanbieden om gegevens van potentiële slachtoffers los te krijgen. Als je namelijk graag die mooie kamer in hartje Amsterdam wil voor een goede prijs dan kan je waakzaamheid afnemen. En dat is waar fraudeurs van profiteren.” In een campagne van de overheid om ID-fraude te ontmoedigen wordt ook het huurcontract genoemd. De NVM vindt dit niet handig, omdat de organisatie zich ervoor inspant om het verhuren van woningen en bedrijfsruimten in de vrije sector aan de georganiseerde criminaliteit tegen te gaan. Het checken van een identiteitsbewijs is hiervoor noodzakelijk. “De boodschap van die campagne is dat er vaak meer gegevens worden gevraagd dan nodig. En daar lopen beide partijen risico mee. Hoe omgegaan moet worden met persoonsgegevens scheelt natuurlijk enorm per sector. Dat is onmogelijk samen te vatten in één boodschap die voor alle situaties geldt. Het werkt het best als de sectoren zelf goed weten welke persoonsgegevens ze in diverse situaties mogen of moeten verwerken en als zij zelf hun klanten daarover voorlichten. Wij gaan daarover in gesprek met sectoren en stellen ook voorlichtingsmateriaal beschikbaar die ze zelf kunnen aanpassen.” Is het raadzamer om bijvoorbeeld een kopietje van je rijbewijs in plaats van je paspoort af te geven, of schuilen hier ook gevaren in? “Nee, je moet met alle typen identiteitsdocumenten voorzichtig zijn. Het rijbewijs is niet in alle situaties geldig; bijvoorbeeld niet als je in dienst treedt bij een nieuwe werkgever. Maar wel bijvoorbeeld bij geldzaken.”

interview

‘Fraudeurs profiteren van het afnemen van je waakzaamheid’ Identiteitsfraude wordt ook wel de plaag van de 21ste eeuw genoemd. Bent u het eens met deze benaming? “Identiteitsfraude is natuurlijk van alle tijden. Oplichters hebben altijd andere gedaanten aangenomen om hun slag te slaan. Nu heeft die gedaante ook vaak een digitaal karakter. Maar dit hoeft geen plaag te worden als we samen de aanpak verstevigen.”

‘Je moet met alle typen identiteits­documenten voorzichtig zijn’ Minister Plasterk: “Het hoeft geen plaag te worden, als we samen de aanpak verstevigen.”

‘De impact voor slachtoffers kan erg groot zijn’

‘Nieuw energielabel is een kwestie van wennen’ Mensen die hun huis willen verkopen, moeten sinds 1 januari een energielabel overleggen. Doen ze dat niet, dan krijgen ze een boete die kan oplopen tot 405 euro. Hoe zijn de eerste ervaringen met dit label? NVMagazine vroeg het aan enkele NVM-makelaars.

nl te vinden zijn, waardoor de gegevens niet aangevuld of veranderd kunnen worden. Minister Blok heeft toegegeven dat het hier gaat om ‘systeemfouten’.

Het nieuwe energielabel is, tot tevredenheid van de NVM, goedkoper en eenvoudiger dan het vorige label. Huiseigenaren kunnen het certificaat via internet aanvullen met actuele gegevens over bijvoorbeeld dubbel glas, isolatie of een nieuwe ketel. Dat kunnen ze digitaal doorgeven aan een erkend deskundige, zoals een energiedeskundige of een makelaar die daarvoor een speciale opleiding heeft gevolgd. Met het vernieuwde label is op zich niets mis mee.

Verbeterpunten

Maar NVM-makelaars blijken inmiddels wel tegen bepaalde onduidelijkheden of verbeterpunten rond het label aan te lopen. “Een cliënt van ons wil een appartementsrecht verkopen en een label hiervoor aanvragen”, zegt een NVM-makelaar, die niet met naam en toenaam genoemd wil worden. “Nu heeft hij het bericht gekregen dat hij niet de hoofdeigenaar van het object is en geen Het vernieuwde energielabel kampt met aanloopproblemen.

Februari 2015

label kan aanvragen. Ik weet niet hoe ik dit moet oplossen. Daarnaast kun je bij de experts alleen zoeken op prijs. Dat is niet handig. Ze zouden dit op alfabetische volgorde moeten doen. Dan zijn wij beter te vinden. Ik heb geen flauw idee waarom ze dit alleen op prijs hebben gedaan.” De makelaar bevestigt ook de klachten dat veel woningen niet op de website energielabel.

Ook Walter de Boer van De Boer Makelaardij in Soest ziet verbeterpunten. “Het versturen van de brieven met de indicatieve energielabels verloopt heel traag. Voor mensen die binnenkort overdracht van hun huis hebben, wordt het tijd om stappen te ondernemen. Daarvoor heb ik ook een link naar hen doorgestuurd.” Toch verwacht De Boer dat het met de boete ‘wel los zal lopen’. “Ik denk dat er coulance betracht zal worden. Het is ook niet moeilijk om de gevraagde gegevens te vergaren, met name bij recent opgeleverde woningen. Mensen moeten wel duidelijke foto’s aanleveren, om het voor de controleur niet te moeilijk te maken.” De Boer vindt de website energielabel.nl overzichtelijk en denkt dat de procedure rond het vernieuwde energielabel ‘een kwestie van wennen’ is. “Alles wat nieuw is, heeft een aanloop nodig. Het hoeft niet moeilijk te zijn.”

3

Serie

Frank van Gellekom: “Ik denk dat onze kansen en uitdagingen liggen bij het aankopen van woningen.”

MAKELEN IN EEN VERANDERENDE MARKT

MAKELEN IN EEN VERANDERENDE MARKT In deze serie vertellen makelaars over hoe ze met ondernemerschap, innovaties, klantbenadering en nieuwe diensten succesvol opereren in deze veranderende markt. In dit zestiende deel een gesprek met Frank van Gellekom van LAM ERA makelaars uit Haarlem. Dit makelaarskantoor bevindt zich in een van de meest gewilde regio’s van Nederland en onderscheidt zich door een enthousiast, goed opgeleid team van medewerkers.

Ondernemen met nieuwe diensten Ons kantoor bevindt zich in een van de drukste makelaarsregio’s van Nederland. Hoe onderscheid je je dan? Door meer dan uitstekende service te verlenen tijdens aan- of verkoop, zodat de klant ook jaren na de transactie nog tevreden is. Kijken we naar wat mensen willen, dan verwacht ik een stijging van het aantal verkopers die hun woning zelf willen verkopen. Dus ik verwacht dat onze groeikansen en uitdagingen meer zullen liggen bij het aankopen van woningen. Daar zijn wij hier in de regio sowieso heel sterk in. Want als je een van de duurste aankopen van je leven doet, dan neem je toch een deskundige makelaar mee? Een NVM aankoopmakelaar kan er bovendien voor zorgen dat een aan- of verkoop soepeler verloopt.

Het werk toen en nu

De markt toen en nu

Visie op de toekomst

“Het werk van de makelaar is in de laatste jaren hoofdzakelijk veranderd door internet en social media. Naamsbekendheid kweekte je in eerste instantie door je advertenties, tegenwoordig loopt alles via internet en social media. Kortom, alles is gedigitaliseerd en er is dan ook veel meer informatie beschikbaar voor consumenten. Zij zijn daarmee ook veel beter voorbereid op gesprekken met de makelaar. Dat betekent meteen dat je als makelaar een andere rol krijgt. Dus beweeg je mee met de markt en doen wij als kantoor ook steeds meer met social media. Een heldere, up-to-date website is daarbij van wezenlijk belang. Evenals regelmatig iets van je laten horen via onder andere Twitter en via digitale nieuwsbrieven.

De makelaar moet in de huidige markt dus nog beter geïnformeerd zijn dan vroeger. Met name op het gebied van kennis over je eigen regio kun je excelleren. En dan heb ik het niet alleen over waardes van huizen, maar ook over de omgeving en nieuws. De NVM biedt ons enorm veel tools om te bepalen wat gewilde locaties zijn en wat de gemiddelde waarde van een woning in een wijk of straat is. Juist met die informatie en je plaatselijke kennis kun je het verschil maken en je deskundigheid tonen aan je klant. Want ook die klant is veranderd. Die wil in tegenstelling tot vroeger precies weten hoe een woningwaarde tot stand gekomen is. Daarvoor is een goede onderbouwing van belang. Tevreden klanten zorgen bovendien voor goede referenties en juist goede trackrecords worden steeds belangrijker in de huidige markt.

Wij bevinden ons hier in Haarlem in de Randstad, Europees gezien in een ‘buitenwijk’ van Amsterdam. Na het aantrekken van de woningmarkt in Amsterdam is het hier ook een stuk drukker geworden het afgelopen jaar en we zien dat die groei door gaat zetten. Er is in Amsterdam te weinig onroerend goed ten aanzien van de vraag en dan zie je dat mensen toch naar het Gooi of de regio Haarlem gaan kijken. Onze regio kenmerkt zich door een van de beste winkelsteden van Nederland, dicht bij het strand en op 15 minuten van Amsterdam. Daarmee is het meteen een van de meest gewilde regio’s in Nederland. Als in Haarlem de prijzen verder stijgen, zullen mensen weer gaan kijken naar huizen buiten het centrum van Haarlem en dit effect zal zich zo de komende tijd verder rond de Randstad gaan ontwikkelen.”

‘Alles is gedigitaliseerd’

Peter Boelhouwer, hoogleraar Housing Systems aan de TU Delft:

Hoogleraar Peter

‘Het Mooie is Dat De NvM-Data vooroP iN De Markt ZitteN’

Boelhouwer: “Als je NVM-data gebruikt, heb je in ieder geval de meest recente

Peter Boelhouwer, hoogleraar Housing Systems aan de TU Delft, gebruikt de data van de NVM al jarenlang voor verschillende doeleinden. Zo maakt hij hiervan gebruik voor de RTLZ Huizenindex en voor de Monitor Koopwoningmarkt. Ook vormen de data de basis voor een aantal onderzoeken. “Ik ben een dankbaar gebruiker van de NVM­data”, zo zegt Boelhouwer. Peter Boelhouwer heeft een groot aantal bestuurlijke functies vervuld op het gebied van het bouwen en wonen. Sinds december 2001 is hij in Delft hoogleraar Housing Systems. De laatste jaren is hij veelvuldig op de zender RTLZ te zien, waar hij de RTLZ Huizenindex toelicht. In deze index worden zowel ontwikkelingen in de bestaande bouw als de nieuwbouw meegenomen “Deze index geeft een beeld van de markt weer. De NVM levert hiervoor het aantal transacties aan. Daarnaast krijgen we hiervoor gegevens van het Kadaster en het Hypotheken Data Netwerk. Ook zijn de verleende nieuwbouwvergunningen in deze index meegenomen.”

Omvangrijker De Monitor Koopwoningmarkt geeft een nog omvangrijkere blik op de markt. Het is het resultaat van een samenwerking tussen de NVM, Waarborgfonds Eigen Woningen (uitvoerder NHG), Bureau Kredietregistratie, Centraal Bureau voor de Statistiek, Hypotheken Data Netwerk, Vereniging Eigen Huis en Stichting

4

gegevens.”

Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse Gemeenten, die over de startersleningen gaat. Boelhouwer: “Er zitten hier veel meer NVM-data in. De transacties, de prijzen, de bestaande voorraad, het verschil tussen vraagprijzen en de werkelijke prijzen etc. Maar daarnaast leveren ook de andere partijen data voor deze Monitor aan.”

Eigen onderzoek Boelhouwer gebruikt de NVM-gegevens ook voor eigen onderzoek aan de TU Delft. “Het mooie van NVM-data is dat ze voorop in de markt zitten. Het Kadaster loopt tweeënhalve tot drie maanden achter. Als je NVM-data gebruikt, heb je dus in ieder geval de meest recente gegevens. En die data bevatten ook nog eens de kenmerken van de woningen, wat belangrijk is voor bepaalde analyses. Deze gegevens kan het Kadaster niet leveren.” Boelhouwer gaat vermoedelijk binnenkort in

Groningen een onderzoek doen naar de prijsontwikkeling op de huizenmarkt en zal dan ‘ongetwijfeld’ een beroep van de NVMdatabase gaan doen. Hij geeft de NVM nog wel een tip mee: “Maak de data voor promotieonderzoek betaalbaarder. Als je geen opdrachtgever hebt, is het soms een te grote uitgave.”

‘Kenmerken van de woningen kan het Kadaster niet leveren’

coluMn

eÉN Zwaluw of Meer…? Buitenlandse beleggers die actief worden op de Nederlandse huurwoning­ markt. Wie dat een vijf jaar terug had voorspeld, zou met enige scepsis zijn aangekeken. En eerlijk gezegd, ik zou daar toen mijn kaarten ook niet op hebben gezet. Toch is het vorig jaar op grote schaal gebeurd. Met name de aankoop van een grote woningportefeuille van Vestia door Patrizia en van nagenoeg alle huurwoningen van het Wooninvesteringsfonds door Round Hill hebben de aandacht getrokken. Twee corporaties in grote financiële problemen die gedwongen waren bezit af te stoten. Er is echter meer aan de hand dan corporaties in financiële nood.

coluMn

De afgelopen jaren is op de woningmarkt het landschap sterk veranderd. Bijna ongemerkt is beleggen in huurwoningen zeer aantrekkelijk geworden. Verschillende oorzaken zijn hiervoor aan te wijzen. De rente is lager en steeds lager geworden. Het alternatief van vastrentende waarden is daardoor minder aantrekkelijk en bij staatsobligaties van de sterkste landen mag je geld toegeven. Daar staat tegenover dat het rendement op huurwoningen fors is gestegen, ook als in de gereguleerde huursector rekening wordt gehouden met de verhuurderheffing. Aan de ene kant is de leegwaarde van de huurwoningen sterk gedaald en aan de andere kant zijn de huren met meer dan inflatie gestegen.

Het resultaat is dat de markthuur zich momenteel tussen 6 en 6,5 procent van de leegwaarde bevindt. Ter vergelijking: in 2008 was de markthuur ‘nog maar’ 4,5 procent. Als de leegwaarde daalt, zoals we enige jaren hebben meegemaakt, is de hoge markthuur een compensatie voor het waardeverlies. Nu er weer een opgaande lijn te verwachten valt, zal de waardestijging weer leiden tot een positief indirect rendement en is de huidige markthuur erg aantrekkelijk.

het risico van inflatie. Al met al is het risicoprofiel van de Nederlandse huurwoning relatief laag. Dit is buitenlandse beleggers niet ontgaan, en hun Nederlandse collega’s zijn nu ook wakker geworden.

Trend In de analyses over het slecht functioneren van de Nederlandse woningmarkt is het ontbreken van het middensegment een belangrijke oorzaak. De grotere belangstelling van belegger kan dan ook de zo gewenste groei van het middensegment in de huursector opleveren. Laten we hopen dat het niet bij één zwaluw blijft, maar dat deze trend sterk doorzet. Johan Conijn, buitengewoon hoogleraar Woningmarkt Universiteit van Amsterdam, verbonden aan de Amsterdam School of Real Estate

Ondergewaardeerd In feite zijn de huurwoningen in Nederland ondergewaardeerd. Dit komt onder meer naar voren bij de taxaties van huurwoningen, waaraan veelal een rendementseis van 7 tot 9 procent ten grondslag ligt. Deze hoge rendementseis leidt tot de lage marktwaarde van de huurwoningen. Een tot voor kort relatief beperkte vraag van Nederlandse beleggers naar huurwoningen is de oorzaak voor de relatief lage waarde van de huurwoningen. Rendement kent altijd zijn tegenhanger in het risico en het gaat om de verhouding tussen rendement en risico. Ook op dat punt scoren Nederlandse huurwoningen positief. De afgelopen jaren was de woningbouwproductie bijzondere laag waardoor de schaarste is toegenomen. Voor de toekomst valt nog een forse huishoudengroei te verwachten. Daarnaast zal de toegankelijkheid van de koopsector voor de starters met verder verscherpende maatregelen verminderen. Tot slot biedt de jaarlijks stijgende huur de beleggers een bescherming tegen

FaitS diverS

‘De huurwoningen in Nederland zijn ondergewaardeerd’

PariJs bouwt voorZiCHtig weer De Hoogte iN Parijs waagt zich voorzichtig weer aan hoogbouw binnen de stadsring. Na slechte ervaringen met onder meer de Tour Montparnasse, de enige wolkenkrabber binnen de stadsring, verbood het nieuwbouw van meer dan zeven etages. Wie hoger wilde, moest naar gebieden als de zakenwijk La Défense.

Onlangs is de hoogtelimiet echter bijgesteld naar 180 meter en zijn er plannen voor twaalf nieuwe wolkenkrabbers. Parijs wil concurreren met Londen om de titel van internationale hoofdstad. Daar horen een aantrekkelijke skyline en veel aanbod van moderne kantoorruimte bij, meent de stad. Onder de plannen is ook een ontwerp voor een rechtbank, met vier blokvormige structuren van glas en staal die transparantie moeten uitstralen.

Achterhaald Critici menen echter dat kantoren steeds meer achterhaald raken, omdat meer en meer werk naar het buitenland wordt verplaatst en mensen steeds meer thuis en onderweg gaan werken.

Februari 2015

Ook zouden wolkenkrabbers duur zijn om te bouwen, onderhouden en slopen. Bovendien zouden architecten eerst een ontwerp maken voor een wolkenkrabber en dat overal ter wereld proberen te verkopen. Veel kantoortorens passen daardoor niet goed bij het Parijse landschap, klinkt het.

Eiffeltoren

Het ‘monolithische’ karakter van de Tour Montparnasse, na de Eiffeltoren het hoogste bouwwerk van Parijs, was één van de redenen dat Parijs alle hoogbouw in de stad verbood. De toren was tegelijk de mooiste en de lelijkste plek van Parijs. Mooi voor wie er bovenop stond – en de toren zelf niet kon zien. Lelijk vanaf de grond.

Hoewel een wolkenkrabber in een stad van laagbouw al snel erg groot is, valt de Parijse hoogbouw in het niet bij de rest van de wereld. Het nieuwe One World Trade Center in New York City meet 541 meter. De hoogste toren ter wereld, Burj Khalifa in Dubai, meet 828 meter. Overigens heeft Parijs aangegeven niet van plan te zijn om de stad in een tweede Dubai te veranderen.

Dergelijke opmerkingen klonken ook al over de Eiffeltoren. 120 jaar geleden werd een Engelse ontwerper te Parijs gevraagd, waarom hij zoveel tijd in die toren doorbracht. “Het is”, antwoordde hij, “de enige plek vanwaar ik de toren niet kan zien.”

FAITS DIVERS

5

PriKBord

De Scriptieprijs van de NVM is tijdens de nieuwjaarsreceptie van de NVM uitgereikt aan Niels van der Windt, (voormalig) student aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is vorig jaar juli afgestudeerd in de richting MSc Business Economics: Real Estate Finance. Van der Windt kreeg de prijs van 5.000 euro voor zijn scriptie ‘Heterogeneity in Dutch house price dynamics: an empirical study on house price segments’ (heterogeniteit in de Nederlandse huizenprijsdynamiek). Op de foto wordt Niels (tweede van rechts) geflankeerd door de jury: NVMvoorzitter Ger Hukker, Rabobank-econoom Pieter van Dalen en Volkskrant-journalist Tjerk Gualthérie van Weezel. Reclame van de NVM op de achterkant van een stadsbus op het station van Hilversum.

CDA bepleit handhaving van starterslening De starterslening voor aanstaande huizenkopers moet blijven bestaan. Dat wil het CDA-Kamerlid Sander de Rouwe. Veel jonge mensen hebben door die lening een huis gekocht, betoogde hij, wat ze anders waarschijnlijk niet hadden gedaan. Dat heeft flink extra banen opgeleverd. De pot voor de startersleningen raakt leeg, maar het is nu echt niet het moment om de leningen niet langer te verschaffen, vindt De Rouwe. Mensen kunnen immers juist nu ook minder gemakkelijk lenen door aanscherping van de kredietregels. De Rouwe vindt dat de pot moet worden gehandhaafd ten koste van regelingen die niet goed uitpakken, zoals het Energiebespaarfonds. Dat wordt amper gebruikt, want niemand snapt er wat van, aldus de CDA’er. Woonminister Stef Blok zei in een reactie er weinig voor te voelen om de starterslening voor aanstaande huizenkopers te handhaven. Er zijn nu dringender kwesties op de huizenmarkt, zoals de restschuldenproblematiek. De starterslening was ook maar als tijdelijk bedoeld.

6

Rijk verkoopt overtollig vastgoed Het Rijksvastgoedbedrijf heeft vorig jaar voor 125 miljoen euro aan overtollig vastgoed van het Rijk verkocht. In totaal ging het om 160 verkooptransacties, voor het grootste deel van grond (totaal ruim 400 hectare). Er werden 27 gebouwen of complexen verkocht met een totale vloeroppervlakte van circa 300.000 vierkante meter. Het ging daarbij bijvoorbeeld om voormalige gevangenissen, kantongerechten, kantoren, enkele woonhuizen, een jachthaven en een oude Duitse bunker. Daarnaast werden in 2014 vier grote kantoorgebouwen verkocht ‘onder voorwaarden’. Bijvoorbeeld onder de voorwaarde dat een gemeente akkoord gaat met de plannen van de koper. Als de verkoop van die gebouwen doorgaat, komt de opbrengst in 2015 binnen (totaal 18 miljoen euro, bovenop de zekere 125 miljoen).

Wat gebeurt er op Twitter?

Een overzicht van een aantal spraakmakende berichten op Twitter van de afgelopen weken, met betrekking tot de woningmarkt. Frits Markus #NVM @FritsMarkus 20 januari @huizenprijzen Moeilijke tijden zijn aangeboden voor #criticasters van de # woningmarkt. Aandacht wellicht verleggen.

ArnoldReijnen @ReijnenArnold 19 januari Samsom op partijcongres: autistische Peter met baan in supermarkt die een hypotheek heeft gekregen…. En gij gelooft dat? Ik niet.

paul boehle @PaulBoehle 19 januari Nu blijkt weer dat de halve bevolking van Polen z’n hypotheek in Zwitserse franken heeft afgesloten. En nu dus onder water. Krankjorem…

Paulus Jansen @PaulusJansenSP 16 januari Uitstekende analyse Ger Hukker @nvmog in @volkskrant “woningmarkt als geheel Functioneert nog altijd slecht.”

Gerben Laagland @Gerbijl 19 januari Griekenland wil 50% KWIJTSCHELDING van schuld om @grexit te voorkomen! Maar natuurlijk, ik wil ook wel 50% kwijtschelding van mijn hypotheek

Henk Rinsma @HenkRinsma 10 januari Mooie kijkcijfers: top 10 notering voor de 1e uitzending van het programma TV Makelaar Mission Impossible

actueel

Speerpunten van de NVM voor 2015 Wat zijn de speerpunten van de vakgroepvoorzitters Anke Bodewes (Wonen), Marcel de Boer (Business), Arjan van der Waaij (A&LV), Cees Kimmel (lid van het algemene bestuur van de NVM) en Annie van de Riet (NVM-directeur) voor 2015? NVM deed een rondvraag.

‘Kwaliteit gaat boven markt­ aandeel van de vereniging’ Marcel de Boer, voorzitter van de vakgroep Business: “Wij omarmen de visie van de NVM om ‘voor de kwaliteitsorganisatie’ te gaan. De essentie van dit model dat de lat voor kwaliteit hoger wordt gelegd en handhaving hierop streng is. De kwaliteit gaat boven het marktaandeel van de vereniging. Het komend half jaar zal deze visie gereed worden gemaakt voor verdere implementatie. Ook wil onze vakgroep zijn zichtbaarheid verder vergroten naar de markt en zijn leden. Taxeren is een ander speerpunt. De markt en toezichthouders zien taxeren steeds nadrukkelijker als afzonderlijk vakgebied, los van de makelaardij. De NVM is de vereniging waarin het grootste aantal taxateurs is verenigd. Om deze belangen goed te behartigen zijn we een taxatieprogramma gestart met als doel om deze ontwikkeling te vertalen naar regelgeving, educatie en tools voor leden. Tiara, de NVM-database, zal nieuwe mogelijkheden gaan bieden voor de datastromen naar en van de NVM. Deze aanpassing zal grote implicaties hebben, maar we zijn ervan overtuigd dat deze nieuwe toepassingen tot verbeteringen zullen leiden in de dienstverlening naar onze leden. Een vierde speerpunt is ‘data’. Data vormen een belangrijke bron voor de dagelijkse activiteiten van onze leden. Deze data zullen wij meer en meer combineren met andere bronnen, waardoor een unieke basis ontstaat voor het vergroten van de marktkennis van onze leden.”

‘Nog meer een autoriteit voor de agrarische sector’ Arjan van der Waaij, voorzitter vakgroep Agrarisch & Landelijk Vastgoed: “We streven naar een nog betere profilering van de vakgroep. De kennis en kunde van de vakgroep willen we nog beter uitstralen. Hierdoor krijgen we mogelijk nog meer ledenaanwas.

‘Onze makelaars ontwikkelen zich als woningmarktadviseurs’ Anke Bodewes, voorzitter vakgroep Wonen: “2015 zal in belangrijke mate staan in het teken van het uitwerken en invullen van de skills van makelaars in het combineren van intuïtieve kennis met data. Makelaars bouwen enorm veel kennis op van hun klanten, panden, straten, buurten, steden. Gedeeltelijk slaan zij deze op in zichzelf en gedeeltelijk in de database op hun kantoor. NVM-makelaars hebben een lange traditie van het uitwisselen van deze data met elkaar via hun vereniging.

We willen ook nog meer een autoriteit worden voor de agrarische sector. Verder heeft de invulling van het buitengebied onze aandacht. Dat kan met kavelruil zijn, of met de invulling van vrijkomende agrarische bestemming. Op het gebied van taxaties willen we graag een belangrijke speler blijven. Daarom zijn we continu bezig met het opleiden van onze leden op dit gebied. We willen zelf een goed format hebben en bij de educatie helemaal up-to-date zijn en dat ook uitstralen. Dit is ook positief voor de ledenaanwas. We zijn vorig jaar opnieuw gegroeid en we zijn momenteel bezig met het binnenhalen van nieuwe kantoren. We gaan voor kwaliteit en niet voor kwantiteit, maar hierdoor zie je toch dat de kwantiteit toeneemt. Sinds ik vier jaar geleden voorzitter werd, zijn we met zo’n 25 leden gegroeid. We komen nu uit op zo’n 150 leden en hopen dus dat dit jaar verder uit te breiden.”

Onze makelaars zullen zich gaan ontwikkelen tot woningmarktadviseurs die in staat zijn om die grote databestanden te duiden en interpreteren met hun diep gewortelde kennis van mensen, huizen en woongedrag. De NVM is daarin ondersteunend in de inkoop van data, de ontsluiting via tools die ontwikkeld zijn en worden en in het opleiden van makelaars in het gebruik van de tools in combinatie met hun intuïtie en mensenkennis, van zichzelf en van hun klanten.

Taxatiemarkt Een ander speerpunt is het ondersteunen van onze leden in de veranderingen in de taxatiewereld. We willen hen goed equiperen voor de veranderingen die in 2015 hun beslag krijgen en we willen opnieuw invulling geven aan de verschillende functies die een taxatie heeft voor de verschillende opdrachtgevers en doelen. De speerpunten van vorig jaar: huur, nieuwbouw zijn uit de projectfase en maken nu een integraal deel uit van het jaarplan. Intensivering van de rol van makelaars bij aankoop gaat dit jaar juist geaccentueerd worden.”

‘Een professioneel bureau om ambities vereniging waar te maken’

‘Big Data wordt hét issue de komende jaren’

Annie van de Riet, directeur van de NVM: “Wij hebben ervoor gekozen een kwaliteitsorganisatie te zijn. Met 80 medewerkers helpen wij de vereniging en de NVM-leden om dit waar te maken. Iedere dag opnieuw. Vol trots dat we voor onze leden mogen werken en vol overtuiging dat we toegevoegde waarde leveren.

Cees Kimmel is lid van het algemeen bestuur NVM met in zijn takenpakket financiën en de NVM-deelnemingen SOM, Funda en Realworks: “De NVM wil het solide financiële huis blijven voor haar leden. Investeren in de juiste automatisering, in kwalitatief hoogwaardige en innoverende producten en diensten staat daarbij voorop.

De kwaliteit van de vereniging is de optelsom van de kwaliteit van de dienstverlening van onze makelaars en taxateurs. Wij helpen hen met het leveren van deze kwaliteit en daarmee het scoren in de markt. Hoe? Dat varieert van onze alom zeer gewaardeerde juridische ondersteuning tot praktische tools, zoals modelcontracten, rekenmodellen, toets nieuwe huurders, etc. Maar ook onze opleidingen, de lobby en de PR dragen bij aan de positie en het onderscheidend vermogen van onze leden.

Ons opleidingsinstituut NVM SOM weet door de aantrekkende markt meer cursisten aan zich te binden, en is constant bezig met kwaliteitsverbetering. Er worden nieuwe leerlijnen opgezet en flexibelere cursustijden aangeboden. Door de markt op de voet te volgen, kan SOM actuele ontwikkelingen rond taxeren, energielabel etc. optimaal meenemen in onze opleidings- en bijscholingsprogramma’s. Op korte termijn zal NVM SOM zich ontwikkelen tot een Academie voor Vastgoed, waarbij een nieuwe leerlijn voor taxateurs zal worden ontwikkeld.

Alleen als we intern goed functioneren, kunnen we iets betekenen voor de buitenwereld. Daarom werken we aan verbetering van onze projectenaanpak. De scrummethode geeft goede handvatten om met een multidisciplinair projectteam effectief samen te werken voor het bereiken van een gezamenlijk doel. Ons CRMpakket is vorig jaar vernieuwd en biedt mogelijkheden om de dienstverlening verder te professionaliseren. Zo wordt de nieuwe telefooncentrale gekoppeld aan CRM. Leden zullen hier misschien niet direct veel van merken, maar een professioneel verenigingsbureau is de basis om de ambities van de vereniging te realiseren. De 4 belangrijkste ambities vanuit de vakgroepen voor 2015 zijn de Visie 2020, taxeren, de vernieuwing van tiara en de kwaliteit van data.”

Februari 2015

Onze onderneming Funda staat voor grote uitdagingen. De directie is nieuwe concepten aan het ontwikkelen die makelaars beter inzicht bieden in de marktvraag en die de consumenten en bezoekers nog meer verwennen met aanvullende object- en subjectinformatie. ‘Big data’ wordt hét issue de komende jaren. Dat geldt niet alleen voor Funda, maar ook voor onze automatiseringspartner Realworks, die de dienstverlening aan makelaars blijft verbeteren door data-analyses en toepassingen als mobile en tablets in te voeren.”

Colofon NVMagazine is een periodieke uitgave van de Nederlandse Vereniging van Makelaars o.g. en vastgoeddeskundigen NVM. NVMagazine biedt nieuws, achtergronden en opinies uit de wereld van onroerend goed in de markten wonen, business en agrarisch & landelijk vastgoed. Uitgever NVM, Postbus 2222, 3430 DC Nieuwegein, T: 030 608 5185 Hoofdredactie Roeland Kimman ([email protected]) Bladmanagement & eindredactie PACT Public Affairs Redactie Liesbeth Kramer, Daan Keij, Sander Schilders, Peter Westhof Fotografie Sicco van Grieken, René van den Burg, PACT Public Affairs, TU Delft, Job Jansweijer, Hollandse Hoogte, Ben Kleyn, Novum Vormgeving & opmaak Koos in Vorm Druk & distributie MediaCenter Rotterdam Abonnementen NVMagazine wordt toegezonden aan personen die beroepsmatig bij de vastgoedsector betrokken zijn. Aanvragen voor een (gratis) abonnement en adreswijzigingen kunnen worden gericht aan de uitgever. Overname van artikelen uitsluitend toegestaan na toestemming van de hoofdredactie.

7

Serie

Haar­ en make­upstylist Mari van de Ven:

‘Ik zou nooit zonder een makelaar aan- of verkopen’ Mari van de Ven: “Ik kocht mijn eerste woning zo’n vijftien jaar geleden. Dit was een twintigerjarenappartement aan de Sonneveld in Den Bosch. Ik viel voor dit appartement omdat ik hou van oude panden. Die hebben karakter. Deze karakteristieke woning met originele elementen, en een mooie parketvloer bevond zich in een mooi appartementencomplex. Ook de ligging was ideaal: in het centrum van Den Bosch en toch dicht bij de snelweg. De beslissing om te kopen was dan ook snel genomen. Hierbij heb ik gebruikgemaakt van de diensten van een aankoopmakelaar. Ieder zijn vak, zeg ik altijd maar. Droom

Investering

De kwaliteit van het appartement was goed. Ik heb er dan ook eigenlijk niet veel aan verbouwd. Wel heb ik één slaapkamer bij de woonkamer getrokken zodat deze groter werd. Uiteindelijk heb ik er zo’n zeven jaar gewoond. Ook nu woon ik weer in een koopappartement, maar nu in Amsterdam-Zuid, een prachtige buurt. Maar ik wil nu echt naar hartje centrum verhuizen, en dan het liefst ergens aan een gracht. Dat is nu mijn droom. Daarom staat mijn huidige appartement te koop.

Het aantrekkelijke van het kopen van een woning is voor mij het feit dat het geen weggegooid geld is, ik zie het eerder als een investering. Ik heb ook wel gehuurd, maar dan wordt een woning nooit je eigendom. Met de verkoop van je woning kun je wellicht ook nog geld verdienen. De tijden zijn weliswaar wat slechter geweest, maar ik woon nu in Amsterdam en daar zijn de woningprijzen eigenlijk altijd goed.

‘Oude panden hebben karakter’

Mijn eerste woning In de rubriek ‘Mijn eerste woning’ komen bekende Nederlanders aan het woord over de aankoop van hun eerste woning. Waarom werd de woning gekocht, hoe verliep de aankoop en hoe werd de woning gefinancierd? En welk advies wil de BN’er potentiële kopers van een huis meegeven? In dit zestiende deel het verhaal van haar­ en make­upstylist Mari van de Ven die zijn eerste woning in Den Bosch heeft gekocht.

Wie is Mari van de Ven? Mari van de Ven heeft grote faam verworven als make-up artist, hairstylist en kapper. Niet voor niets mag hij vele bekende Nederlanders al jaren tot zijn clientèle rekenen.

Mentale stap Voor mensen die nu op het punt staan hun eerste woning te kopen kan ik me voorstellen dat ze – net zoals ik destijds – zich afvragen of ze er goed aan doen. Het is toch een hele stap om voor het eerst zo’n groot bedrag te lenen. Dus in dat opzicht is het ook een soort mentale stap die je zet. Maar ik ben alleen maar blij dat ik het gedaan heb, want ik heb de woningen altijd weer goed kunnen verkopen en het is toch je eigen bezit. Dus ik zou het zeker aanraden. Natuurlijk ging het de afgelopen tijd wat slechter met de woningmarkt, maar dat is vaker gebeurd en je weet dat er toch weer betere tijden komen.

Makelaar

in de KantliJn

Daarbij kan een makelaar je prima helpen. Ik heb gewoon een makelaar nodig bij de aan- en verkoop van een woning. Laat mij maar gewoon haar en make-up doen, en de makelaar zijn ding. Die mensen zijn er niet voor niks. Bij de aan- of verkoop van een huis komen zoveel dingen kijken. Dan kun je beter een bepaald bedrag betalen voor de diensten van een makelaar en zeker weten dat het goed geregeld is, dan dat je naderhand met problemen of gebreken wordt geconfronteerd. Kortom, ik zou nooit zonder een makelaar aan- of verkopen.”

Mari van de Ven: “Ik wil nu echt naar hartje centrum verhuizen, en dan het liefst ergens aan een gracht.”

De Fabriek: schoolvoorbeeld van geslaagde renovatie Een van de meest markante fabriekspanden in Rotterdam is de Fabriek in de wijk Delfshaven. Het fabriekscomplex was jarenlang het onderkomen van krakers. De vervallen fabriek verpauperde snel totdat corporatie Havensteder het initiatief nam om het te laten verbouwen tot verzamelgebouw voor kleine bedrijven, zelfstandig ondernemers en eigenzinnige freelancers. Dat is zeer goed gelukt. Het gebouw vormt een schoolvoorbeeld van een geslaagde renovatie. Sinds november 2012 is De Fabriek een ‘eyecatcher’ in Delfshaven. De Fabriek kent een rijke geschiedenis. In 120 jaar tijd transformeerde het van ‘uitstoominrichting’ (wasserij en ververij) tot kraakpand en culturele broedplaats. De Fabriek ligt tussen het water van de Schie en de Mathenesserdijk. Het fabriekscomplex is een verzameling van verschillende bouwstijlen met een intern niveauverschil. Aan de Mathenesserdijk overheersen de dijkhuisjes, terwijl aan de zijde van Schie het de signatuur draagt van een fabriek. Enkele jaren geleden vroeg Havensteder aan projectontwikkelaar Lingotto om voor dit monumentale, maar inmiddels zeer vervallen complex, een concept te ontwikkelen.

8

beschermde stadsgezicht in volle glorie bleef behouden. Het complex werd verder verkaveld in zelfstandige werkunits. Een centraal, licht atrium vormt nu het hart van het complex. Dit atrium fungeert als ontmoetingsruimte met collectieve voorzieningen als lunchplekken, vergadereilanden en schommels. Daglicht krijgt dankzij het nieuwe glazen kasdak de kans om diep in het gebouw door te dringen. Via de glazen puien tussen de bedrijfsruimten en het atrium is zicht op de activiteiten van de vele ondernemers.

Behoud

Optimaal

Het renovatieplan ging uit van behoud van de gevels en gebouwdelen aan de straat- en waterzijde waarmee het

Vorig jaar kreeg de Fabriek een nominatie in de architectuurcompetitie ‘Het Gebouw van het Jaar 2014’. De jury schreef

De Fabriek vóór de renovatie.

De Fabriek na de renovatie.

vleiend in haar rapport: “De Fabriek speelt optimaal in op de behoeften van de lokale, jonge ondernemers door functionele en flexibele verhuureenheden. Ook het succes van de buurtgerichte functies tekent de sterke lokale verankering in de wijk Delfshaven. Architectonische waarde is versterkt doordat het atrium licht en lucht in het gebouw brengt. De glazen wanden aan het atrium creëren een openheid en transparantie die een maximale synergie met medegebruikers mogelijk maakt en samenwerking stimuleert.”