.--,,,
,, , ...^..^...j,.,
IDCt
■,J,ih.^..j;^,,, ,,.t;i
03ste Jaargang 1
«r.ich En9els,
Zoo juist verschenen:
C74II C5
U
I
^%V|4
Goed gemutst! HET onmisbare boekje voor hen die het Behangersvak leeren en dus op hei 'Toelatingsexamen goed beslagen ten ijs moeten komen! Inhoud een schat van goede Wenken en Wetenswaar»digheden benevens interessante lectuur ook voor den reeds gevestigden vakman! Deze fraaie, geïllustreerde R & D-uitgave wordt op aanvraag kosteloos toegezonden, alléén aan Behangers en Vakstudeerenden.
mr
' Goed gemutst zijn de huisgenooten, wanheer hun zoo'it geurig kopje Santé wordt voorgezet. Goedgemutst is óók de huisvrouw, omdat ze, dank zij Santé, ook nu nog die ouderwettche, gezellige
Mammie is een schat I
sfeer kan scheppen, lAltijd brengt zij op mijn totlctzeephon die heerlijke Adelaar-Kinderzeep mee. Die schuimt zoo fijn en Pappie zegt, hij is zoo goed voor mijn huidje
RATH & DOODEHEEFVER
** ■
?'
W \\\m
$
Verantwoordelijk Hoofdredacteur: Mr. Henrik Schölte, A'dam; verantwoordeiy N.V. Ned. UltgeverU „Opbouw", A'dam-Z. — Adres van redactie en admlr postglro 78676. — Abonnementsprijs voor Nederland / 7.S0 .per jaar, ƒ 3.90 18 et. (Prijsvaststelling no. O17-IM-307). — Verschijnt 1 X per week de8(
voor de advertenties: Mr. D. Wisboom Verstegen, A'dam. Ultgeefster1 tratle: Paulus Potterstraat 4, A'dam-Z., telefoon 21511, 21421, 98145: atratle )er half jaar, /1.95 per kwartaal bij vooruitbetaling. Prijs per nummer Vrijdags. — Druk der N.V. Rotogravure Mij-, Lelden — P 1083/4.
CINEMA <&• THEATER — 23st» /aar, ang — No. 4$ — 12 November 1943
|. .'• t.
•'
'
■.
'■■■*:■
.
.
-i''..
±
I
■%:■**
't ScheeU htaac U* UUec
^?
lx
r
i^
What is in a name? Ik heb zoo'n idee, dat Erich Engel en Erich Engels het er roerend over eens zijn, dat het maar een lastig ding is. Want dat deze twee Duitsche filmregisseurs vaak worden verward, is te begrijpen, met zoo'n simpel s'je als naamsverschil. En ze lijken nog op elkaar ook: allebei een bril, allebei een héël hoog voorhoofd, om maar eenp een vriendelijke term te gebruiken voor een naar een advertentiemiddel-snakkende haardos.... Maar in hun werk zijn ze gemakkelijker uit elkaa:r te houden. Engel maakt vroolijke amusements jilms — bijna alle Jenny Jugo-films zijp van hem —. Engels is de schef-per van films met mysterieus karakter.... moord- en spionnagefilms. ERICH ENGEL werd in Hamburg geboren, was eerst teekenaar en schrijver, later tooneelspeler, tooneelschrijver*. . . . regisseur achtereenvolgens in Hamburg en München, daarna van het ..Deutscheis Theater" en „Berliner Staatstheater". Zijn filmloopbaai) begon hij als dialoogregisseur van de film „Kapmasöw", daarna volgde „Wer nimmt die Lielje ernst?", „Fünf von der Jazzband", „Inge und die-Millionen" (die in óns land draaide onder den titel „Deviezensmokkelaars"), „Pechmarie", „Hohe Schule" (die heette hier „Carlo Cavelli"), „Pygmalion", „Nur ein Komödiant", „Meisjesjaren van een Koningin", „Ein Hoch-, zeitstraum", „Nacht met den Keizer", „Gevaarlijk Spel", „De Muilkorf". „Nanette", „Een hopeloos Geval", „Hotel Sacher", „Isabella", „Unser Fräulein' Doktor", „Veel Lawaai ojn Nixi", „Altes Herz wird wieder jung" („De Oude Zondaar"). Thans is van hem in productie het blijspel „Man rede mir nicht von Liebe" met Heidemarie , Hatheyer, Mathias Wiemanp, Hilde Sessak en Rolf Weih. Zijn films z{jn allen luchtig en licht en sprankelend van humor. Hij is een tegenstander van lachsalvo's, die elkaar zoo snel opvolgen, dat zij geen ontspannjngj maar inspanning teweeg brengen en een uitgelatenheid, die spoedig omslaat in ergernis eri prikkelbaarheid. Zijn films zijn yrcolijk, zonder uitbundig te zijn. Engel heeft een fijn gevoel voor het rhythme van de film, hij weet den lach te laten groeien en hem fonkelend, als vuurwerk, uit elkaar te laten spatten, om dan, na een rustpooze, opnieuw geboren te worden. In een interview verantwoordde Engel — die sterk filosofisch is aangelegd —- dit „spaarzaamheidsprincipe" als volgt: „Alles wordt mooier, naantjate het ons zeldener gegund wordt. Dit j[eldt voor het leven, voor de lieifde,, yoor e^n ^;ÄtJä|iettj voor den lach. . . . UtGlusRS * men als iijjy—'■" " nieten. ~
In de linkerkolom giet men typische voorbeelden van de fUnsinnige filmtegie van Erich Engel: dé glundere kop van Emil Jannings achter de bosschage in het thans ook ten onzent met zooveel succes vertoonde „Oude Zondaar"t en daaronder Jenny Jugo in „Fräulein .Doktor". In den inzet: Erich Engel. — Rechts: Z$n ; naamgenoot met den meervouds-s, Erich Engels, en een (typisch voorbeeld van zijn pakkende sensatie-regie. (foto's Vla 3 en Tobis l)
De hoofdopgave, die ik mijzelf heb gesteld, is: „steeds remmen". Scene's, die slechts als "inleiding diepen, moeten strakker Worden gespeeld dan de hoogtepunten. Wij moeten de film altijd als geheel bekijken. ledere scène heeft haar eigen taak in dienst van het geheel; hier moet wat geremd, daar wat aangedikt worden. Overbodige franjes en tierelantijnen maken- een film topzwaar. Natuurlijk mag men de begrippen „klaarheid" en „eenvoud" niet met „oppervlakkigheid" verwarren. Tot den echten, overtuigenden eenvoud komt men pas na moeilijke omwegen, wil men niet, dat de gestalten hun plastiek verliezen. Ik zoek net zoo lang, tot ik voor iedere figuur den gulden middenweg gevonden heb en voer dien met ijzeren consequentie door. Wanneer men namelijk de uiterste mogelijkheden van een karakter niet kent en het gemiddelde direct wil vinden, blijft men in het onzekere, middelmatige hangen. En ik haat niets zoo zeer als dat, want onzekerheid en middelmatigheid is de wortel van alle mislukking." Bij Engel bestaat er geen verschil tusschen ernstige en vroolijke ensceneeringen. Ernst en vroolijkheid loopen in de kunst, zoowel als in het leven, door elkaar. Het publiek lacht dik-vijls om lafheid, angst, ongelukkige liefde, onbeholpen gedrag, voortdurende pech. . . . allemaal dingen, die toch zeer tragisch zijn. Een blijspel goed ensceneeren, kan alleen hij, die ook een tragedie regisseeren kan." Tot zoover Engel. Nu zijn meervoudsvorm. ERICH ENGELS werd geboren te Remscheid in het Rijnland. In zijn kinderjaren stelde hij al veel belang in techniek, doch voelde ook veel voor tooneel. Reeds op jeugdigen leeftijd kwam hij in de filmstudio terecht, was daar aanvankelijk met de kleinste baantjes tevreden, maar hield — enthousiast voor de film —' koppig vol. Na eenige jaren werd hij regie-assistent, werkte mee aan enkele draaiboeken en nu ruim tien jaar geleden kreeg hij zijn eerste kans als regisseur. Onder zijn leiding kwam een reeks sensationeele films tot stand. De bekendste zijn: „De Moordzaak Kolm", „Centrale Rio", „Schaduwen der Duisternis", „'t Vriendinnetje van Papa", „lm Namen des Volkes'' „Dr. Crippen aan Boord". Zoojuist heeft Engels de film „Die goldene Spinne" voltooid, welke wij hier binnenkort zullen zien. Mede aan" hem is het te danken, dat de detective-film van zenuw-prikkelende onderwereldschildering is opgeheven tot echte filmdramatiek. Hij neemt wel een misdaad als middelpunt van de handeling, maar laat de zaak zich zoo ontwikkelen, dat al spoedig te herkennen is, aan welken kant het zwaartepunt ligt. Het recht; triomfeert niet, zooals vroeger, omdat aan zijn kant de knapste koppen en de beste wapens zijn, maar als vanzelfsprekend, uit innerlijke noodzaak. Dat geeft zijn films innerlijken zin," Erich Engel—Erich Engels. Ze moesten, omi de verwarring ten top te drijven, samen eens eea^ film maken. Dat zou dan een blij spel-achtige? misdadigersfilm moeten worden! J. REIJNTJ.ÈJa
^'
mmm Hierboven de hoofdpersonen: Jenny Jugo, Willy Fritsch en Victor Staal in vrede en vriendschap bijeen. — Rechts: Jenny Jugo in haar transformaties. (foto's Ufa) Puck speelt comedie" luidt de Nederlandsche titel van deze Jenny Jugo-film, die in Duitschländ gedraaid heeft onder den naam „Die Gattin". De Nederlandsche titel is ditmaal (fantasierijker, en zelf een beetje dubbelzinnig, inderdaad, Puck (een rol die voor Jenny Jugo geknipt is) speelt comedie, want als zij dat niet .deed, kwam er van de heele intrigue geen snars terecht. Maar Jenny Jugo speelt óók comedie en wel zoo nadrukkelijk, dat men zich soms verbeeldt in een schouwburg te zitten en niet in een bioscoap. Hetgeen te betreuren is, want van een film verwacht men ändere dingen. Het is overigens Jenny's schuld niet, dat haar creatie als Puck af en toe zoo tooneelmatig aandoet. Thea von Harbou gebruikte voor het draaiboek van deze film liefst twee tooneelstukken van Josef von Bokay.' waarvan één „Ik houd van Vier Vrouwen" is, dat in ons land meermalen door het gezelschap van Cor van der Lugt is opgevoerd. Het is niettemin logisch, dat de film af en toe Isentje-buur speelt bij haar oudere zuster, het tooneel, en daar is ook niets tegen, mits. ... het geleende ook werkelijk voor de film geschikt gemaakt wordt. Daar ontbreekt in dit geval echter nog wel iets aan. De film heeft het groote nadeel, dat,er vrijwel aan-een-stuk-door in gepraat wordt; het is steeds de dialoog, en zelden de camera met haar magisch oog, die ons de intrigue doet.volgen. Onwillekeurig spitst men de ooreh, of men iets van het gefluister van den souffleur kan opvangen.... Doch deze film, die geen film is, heeft 'gelukkig ook nog andere zijden, die haar in elk geval voor ons amusement aanvaardbaar maken. Want'het is een charmante historie van huwelijkstrouw en -ontrouw, die zij ons voor oogen toovert en het is geen straf om anderhalf uur naar Jenny Jugo te moeten kijken, die als Puck alle DIE GATTIN Kea UFA-Film Productiegroep en leiding: E. Klafemann. — Draaiboek: Thea von Harbou naar de tooneelstukken: „Die Gattin" en „Ich liebe vier Frauen" van J, von Bokay. — Fotografie: Fran» Weihmayr — Architectuur; E. Hasler. — Musiek: Th?o Mackeben. — Montage: Wolf gang Wehrum. REGIE: GEORG JACOBY Personen: f*? N^1" Jenny Jugo Walter Baumann . , Willy Fritsch Peter Niklas Viktor Staal Helene, Peter'» vriendin . . . . Hilde v Stoh Diesterweg, Puck's broer . . Hans Brausewetter
>^
3
(nr. 47) — CINEMA '&> THEATER
gelegenheid heeft, haar geliefde stemmingenscala van opgetogen-verliefd via huichelachtig, pruilend, f el-verongelijkt, vastbesloten-tot-resoluut te doorloopen en daarbij Willy Fritsch en Viktor Staal uitstekend partij geeft. Pock is het zeer vindingrijke vrouwtje van een zeer begaafden doch berooiden binnenhuisarchitect, die hoopt door den grooten meubelfabrikant Baumann een goede positie' te verkrijgen. Om dit te bereiken, voert Puck een kleine comedie op, die tot doel heeft den fabrikant van het genie haars echtgenoots te doordringen en hem aldus een voordeelig contract afhandig te maken. Hij heeft haar echter dóór, doch geeft niettemin het begeerde contract en legt daarmee de basis tot een hechte vriendschap tusschen de twee echtelieden en hèm. De binnenhuisarchitect heeft inderdaad succes en wiordt al spoedig zoo door zijn werkzaamheden in beslag genomen, dat Puck zich een beetje verwaarloosd begint te voelen. Bovendien — en dat is dom van hem — schaft hij zich een vriendin aan, die er haring, of kuit van wil hebben en óp zekeren nacht een scène maakt, waarin ook Puck en de huisvriend betrokken worden. Deze laatste tracht Puck een pijnlijke situatie te besparen, door het te .doen voorkomen of de bewuste dame zijn vriendin is, doch ditmaal heeft Puck hèm door, al laat zij niets merken. De ontknooping, waarbij alles weer in het reine komt tusschen Puck en haar afgedwaalden doch berouwvollen echtvriend, doet een beetje wrang aan, na de nogal amusante historie, die ertoe leidde. De sympathieke figuur van den vriend, door Willy Fritsch met onverwoestbare vitaliieit gespeeld, wordt namelijk min of meer de dupe in het gevecht, dat Puck voor haar geluk heeft geleverd en waarbij hij uit sympathie aan haar zijde streed. Men voelt een beetje deernis voor den armen kerel, als hij tenslotte met een enkele kus wordt afgescheept. Hij is dan ook de man, die. . . . het nakijken heeft. Er zou no'g meer pro en contra dit Ufaproduct, dat onder regie van Georg Jacoby tot stand kwam, te zeggen zijn, doch de beste raad, dien ik u geven kan, luidt: ga u zélf verlustigen iü het gedartel van Jenny. Jugo tusschen haar mannelijk secondanten. Als u practisch van aard bent, kunt n er, afgezien van de rest, in elk geval van leeren, hoe men een éénkamer-woning op de meest efficiënte en decoratieve wijze kan inrichten. ROB ROODENBURGH
*u: "#r,%-
^yr KMÊ
- ^i
$s
WóK!
L;-*Äito;
A
i
Sommige menschen — en filmliefhebbers lijn tenslotte óók menschen! — hebben een onbedwingbaren lust om achter de schermen rond te neuzen. En aangezien de film-ateliers »opral tegen onnoodige en lastige nieuwsgierigheid gewapend lijn, hopen dele filmische pottenkokers dan tenminste op zoogenaamde werkfoto's, om te zien ,,hoe het werkelijk toeging". Maar daarom zyn bijna alle filmmaatschappgen tegen teveel werkfoto's, en dat moet men kunnen begrijpen. Ook huisvrouwen zijn terecht tegen pottenkykers in de keuken. Want een aardappel is, van het keuken-perspectief uit gezien, maar een aardappel, sla is een groen toodje en vleesch — stel dat bet-er is — is heelemaal iets om maar niet naar tt kyken. Wat zou er van de kunst van de huisvrouw overblijven, als we een smakelijken en fraai gegarueerden schotel weer op zyn mestvaalt-bestanddeelen ontleedden? Of, om een andere vergelijking te gebruiken: natuurlek is iedereen nieuwsgierig, hoe de truc van een goochelaar in elkaar zit. Maar als we hem precies op zyn handen zouden kunnen kijken en alles „ontrafelen", zouden er daardoor ineens geen goochelaars meer zyn en dan riepen we er toch maar om — zelfs onder conditie, dat ze hun trucs voortaan geheim mochten houden I Natuurlyk ii Münchhausen niet op een kogel de Turksche vesting binnengevlogen. Maar wat u den echten Münchhausen zoo smakelijk liet vertellen, mag u de film niet ontzeggen. Etenkoken is een kunst, konijntjes uit een hoogen hoed tooveren is een illusie, en fantastische verhalen vertellen is een charme. Ergens daartusschen-in ligt het koninkrijk van de film; kunst — illusie — fantasie en charme. Ook van deze schuimtaart ligt de proef in het eten daarvan! Maar er is geen regel zonder uitzonderingen. En een bjêtje-slechtheid doet het goede des te meer uitkomen. Om onze Aagjes — gek genoeg zijn het meestal mannen \ — niet aldóór teleur te stellen, heeft de Tobis ons dezen eenen dag nitgenoodigd om op een zeer ongewone plaats de opnamen voor de nieuwe film „Akrobat schö-ö-ön" bij te wonen. Schö-ö-ön...", ü hoort misschien, wie het zegt: de befaamde Spaansche clown Charlie Rivel, wiens levensbeschrijving in dit blad als feuilleton verscheen. Het is niet alleen zijn leven, dat verfilmd wordt, 'maar hij zelf speelt de hoofdrol — wat men van een film over het leven van Napoleon of zelfs Robert Koch toch niet kan zeggen! En als Charlie Rivel zélf vandaag voor de camera stond, zouden Wï misschien wel géén verlof gekregen hebben om uit de school te klappen. Maar dat is hét juist: het betreft een paar op zichzelf vrij onbelangrijke scènetjes. Twee scènes op een middag.... de molens van de film malen langzaam, maar zij malen fij n. Tienmaal overdoen. In de film maar een halve minuut misschien. Maar het goede komt langzaam
Daarvoor zitten wq een beelen middag op - verzoek van den regisseur, die in dit geval tevens de scenarioschrijver van de film is, Wolfgang Staudte, niet achter den -regie-stoel en niet, bij het groepje van refluisiteurs, kappers en manusjes van alles. Maar met den persfotograaf „één étage hooger", en dat is in het wankele kaartenhuis van de film terstond de zolder: de lampenzolder met de bruggep, waarop de schij nwerpers staan en vanwaar de geluids-microfeons, die elk kuchje terstond met seismografische nauwkeurigheid als een airdschok opteekenen, dreigend naar beneden bengelen. De fotograaf zit naast ons. En wö -— en daardoor u — zien voor één keer da illusie flw de grens ervan. Want zoodra de camera zich van de scène maar even naar boven richt, heeft geen nog zoo weelderig filmhuis meer een plafond.... tenzij de scène tusschen de plafond-engeltjes speelt, waarvoor het echter een Michel Angelo-film zou moeten zijn! Twee scene's staan er dus voor deze? middag op het programma. Het intérieur stelt voor „een flat" : een hoogmoderne, kostelijk gemeubileerde flat van een vrijgezel. Dat is de flat van Orlando, de door alle vrouwen vereerde, ijdele revue-ster. En hij heeft — zooals meer voorkomt in dit leven vol gevaren— het jonge meisje Monika niet zonder reden uitgenoodigd „om zijn collectie etsen te bekijken". Eerst z»l er een kleine scène bg de deur ge- . speeld worden. Weelderig intérieur (straks met couch) —spiegelgladde, „donker"-fotcgrafeerende vloer, Italiaansche stores. Smaakvolle entree. „Dus hier woont u — precies zoo als ik me had voorgesteld bij zulk een lieveling der vrouwen als Orlando isl", moei Monika quasi-dweepziek seggen. Quasi.... want Orlando gelooft bet in zijn ijdelheid natuurlijk Wél, evenals u in de nat misschien (althans de mannen). En hy brengt Monika in de tweede scène dan 90k naar de groote, luxueuze couch toe en bet draaiboek laat geen twijfel omtrent lï&n bedpelingen bestaan. Maar ook niet omtrent die van de pientere Monika. Want de scène eindigt o»«t ten klinkenden oorvijg, waarvoor de microfoons dichtbij het tweetal hingen en waarvan de sporen op Qrlando's gezicht moeten achterblijven.
ttonds, met fcet juweel van een couch en den fraai-gebogen dicorwand.
■I
i. »Dus hier woont n..." Clara Tabody ah Monika komt naast den uitgerokten Karl Sekönböck de prachtige entree van de flat binnen. „Halt!" roept Wolfgang Staudte voor de Booveehte maal door de doodtche stilte en $pringt op het tweetal toe, II sM, Ape hg de •-nnden op de borst legt. Want aóó — bevangen door de ■ meelde, die *$ adet en mehjesachtig-be»ehroomd — sol Clara Tahody voor de camera moeten »taan. En intiuêehen over-, legt Schönböck hoe hg straits het bette „gemeen" »al kunnen glimlachen.
4. Goed dan... see »On intuttchen ook »pover. Alle» it een halve slag om gedraaid en... er sat gemoend worden. Althans door Orlando. Monika Mit op de couch. De touch it wit en taeht — Monika't avondjurk U swart. ZU self it blond. De teène gaat in elote-up natuurlek. Stroke in de bioscoop sal het (aaneankeiyk) ook een volmaakte filmzoen »»n. Maar tvty, één étage hooger, tien wat erbij te pat komt. Daar staat de harmonica-camera uitgesduwen — assistent-cameraman er onbewogen naast, klaar om „by te stellen". Foor de camera hel -kleine takje, waarin de afgeknipte ttukjét negatief worden geworpen. Emaatt een tchijnwerper, op Clara Tahody» haar. Eu voor het geluid (want too men af de tóén niet hoort, dan toch de moorden) knielt een assistent seer onromantisefc in de nabijheid.
S. Het „dranut" heeft plaattgevonden. Geknald heeft het op Schönböck'* wang. (het geluid werd er extra hoog voor „opgedraaid"). Men liet de voldoening op Clara't getlcht, -terwijl tg tich met een haar haastig toegeworpen handtpiegel het kapiel ordent. En Kart SehönbSck? ... De toaneelkapper »meert hem tjUngt. vink bulten de teène, de mode. vege» ■.;'*p »ijn wang. Want tóó hard, dat die er van nature opstaan.'.. neen, sloeg Clara haar in werkelijkheid teer charmanten collega immer» niet! f Foto's Tohit)
1
-.--.„.-,
■Zoo, en hebt u nu genoeg in de potten ge-^ keken? Denk erom, al te veel wasem beneemt den eetlust. En belooft u ons nu, dat u de filmmaatschappijen weer eens een tijdje met rust laat, als zij het eten voor u koken i Andera zeggen zij kort en goed, wat elke huisvrouw zegt, als se u met de pollepel van het fornuis jaagt: „Mannen hooren niet in de keuken thuis I" En het latere bioscoop-publiek niet op den zolder- der ontgoochelingen, waar men met afbengelende beenen naast de lampen zit en. . . . op alles neer leert kijken!" . ATELIERSECRETARESSE
....«WS-,
- jdSIBKjM%ju-iu
Achterhoofden genieten van een ' „Bonten Middag" in Studio A. Rechts: Pierre Palla'* «mcert-orgel. (Fotn 'CNF/VermeuUn)
DEZE WEEK IN DEN AETHER Zaterdag 20 November: 10.00—10.45 Gerard Lebon en züo orkest. 12.15—12.45 Dansmuziek door Theo Uden Masman. 14.00—15.00 Concert door het Rott. Philharm. Orkest o.l.v. Eduard Flipse. 15.00—16.45 „BONTE M-töPAG" m.m.v. Dora Schrama. Lex Karsemeyer, Beo-Stegrgerda, Jeanne Verstraete. Pierre Palla, het VAÉÜgke Klaverblad en het Operette-orkest o.l.v. Josef -Hölzer. 17.20—18.00 „De Tango in alle landen". Samenstelling: Dr. H. M. Merkelbach. ■ 20.00—22.00 „VOOR DE FAMILIE LUISTERGRAAG". Een gezellig programma vooreen langen avond m.ni.v. tal van orkesten.
Zondag 21 November:
itówrt vak Studia XI PKWVF. IIE.XDKIK:
Over het algemeen ben ilc er geen voorstander van om Fransientje mee naar studio A te nemen. Je moet niet vergeten, dat je daar heel wat vreemde personages t^jjen komt en het herhaalde gevraag mijner vroor Van: „Wie is dié rare vent nu weer?", n^ip: me dikwijls zenuwachtig. Bovendien ziet ze-de ,,gewone" lui meestal over het hoofd en die eijn tenslotte (en gelukkig) in de meerderheid(TOndanks dit alles bevond ik mi^ Zaterdag j.1. jBet Fransientje in de bij gelegenheden altijd uitverkochte concertzaal, A, waar we ge-Bonte Middagd hebben. Laat ik je vertellen, [dat we ons uitstekend amuseerden en dat Fransientje, die anders niet zoo erg gauw lacht, ditmajl grappige rimpeltjes in d'r neus kreeg van plejier. Na afloop liep ik een „denker" tegen het lij|£,:die me als het ware een géjMtelijke revolver vooï hield en me toebeet: ,,Hanwfea omhoog ! Wat wW jij nu van onze Bonte Middagen en hoe stekje je deze centra van aiijlisement eigenlijk vóir?" Je begrijpt, mijn beste, dat een dergelijk probleem stellen geen peulesciil is. Enfin, we hetiben by Anton uit de canMr een kopje koffie genuttigd en mijn schip van stapel laten loopen. Irlier vaart hetl Dubbele pmuHj Een paard is een paard, een lantaarnpsHjgjj van ij zer en "^en Bonte Middag is óók ba Waarmede ik maar wil zeggen, dat-ie dan werkelijk bont moet zijn, hetgeen weer mee-3 brengt, dat er eé^ harmonie der tegenstellingen verlangd wordt. Sn;il> je? Kijk, het zit 'm nu precies in deze „harmonie". Het is niet zoo lastig om eenige tegenstellingen bij elkaar te zoeken, dat niet! Man en vroïrtv kunnen groote tegenstellingen vormen (ofschoon jouw Barbara en mijn Fransientje dergelijke dingen niet erkennen en slechts een „gelijk" accepteeren!), maar wanneer in hun huwelijk &t h&rmpnie dezer tegenstellingen ontbreekt, neen, dan i« Jiet ajpies! Bovendien mag men nimmer vergeten, dat een „allegaartje" niet precies hetzelfde beteekent .als „bont". Het pikante schortje van Barbara is een kleurenallegaartje, maar een echte Schotsche doek is bont! Zoo zie ik het tenminste. Uit één^ en ander mag je gerust concludeeren, dat ik liever een paar uurtjes in het bosch ga wandelen, dan, een Bonten Middag bij te wonen, waarvan de tegéidistellingen in „bonte" disharmonie eji vloekend tegen eftcander- leunen. Ik zou dus haast willen zeggen: tracht eiken Bonten Middag werkelijk een karakter te geven, houdt er zooveel mogelijk lijn en basis in en laat nummer vier niet een uit d!r maag zingende jongedame zijn, wanneer nummer drie een bleeke voordrachtskunstenaar met Vondel is en nummer vijf de man, die ouwe moppen tapt. Gelukkig heb ik een dergelijke combinatie nog nooit meegemaaktj maar je hebt me niet gezegd, dat het me verboden is om te overdrijven en in ieder geval kan ik bij voorbaat een poging in deze richting tot disharmonw*
een beentje lichten. Als je het mq vraagt, dan tie ik overigens het geheele geheim van die harmonie der tegenstellingen hier in, dat een lach en een traan wel bijzo4der -tegengesteld zgn, maar <en jij hebt dat vast en zeker wel eens ervaren met Barbara's heftigheid!) er zit soms een ontroerende harmonie in. En geloof jfl ook niet,
9.15—10.00 Zondagmorgen zonder lorgen. 14.00—15.00 Concert door het Residentie-orkest o.l.V. Frits Schuurman. 15.00—15.45 Het wekelijksche luisterspel: „De Rood* Ring", door C. H. de Bruyn." -.g 18.15 „WERELDSCHLAGERS", «en uUien- , van melodieën, die de wereld veroverden. JKMi „NEDERLANDSCHE VOLKSKLANKEN", gewijd aan „Die Stem van Suid-Afrika". Medewerking verkenen een keur van solisten, koren en- orkesten. Voorts de Kilima's en John's variatieorkest. Samenstelling en regie Eddy Noordijk. 19.30—22.00 „De Bruiloft, van Figaro". Opera in vier bedrijven van W. A. Mozart. (Ned. bewerking van Herre de Vos mei recitatieven). Uit te voeren door solisten, het Omro«p-opera-koor en het OmroepSymphonift-orkest o.f.v. Willem van Otterloo.
Maandag 22 November: 10.00—11.00 Gerard van Krevelen en zijn orkest, afgewisseld door Johan Jom t veler medew. 15.15—16.45 „Elck wat wil«' rre Palla vertolken 19.15—30.00 Willem Noske en senate's van Ludwig van Ktn. mroep-Symphonie20.00—21.40 Concert door m.m.v. Haakon orkest o.l.v. Paul van K Stotijn, hobo.
sdag 23 Nqvember: 14.00 Concert ddor het A'maSMnientsorkest o.l.v. Izard Kuhlman m.m.v. Cora IMjöfr zang 16.00 „Zonnestralen in ziekeolldcn" 17.00—1800 Om en Omprogramma door het Septet ly Ombach en The*. Uden Maiman i9.i5^|2.oo „Bonte Verscheidenheid". Een uitzending t de Stadsschouwburg te Tatóirg.
Woensdag 24 November: 10.00—ril 00 Francis Keth en zijn orkest. 11.30—12.00 Piano-voordracht door Arend Koole 12.15—:i2.45 Orgelconcert door Piert«.,J*alla 13.1 j—^13 45 Dansmuziek door Theofltden Masman. 15.15—1645 „HALFWEG" een jfewfeerd program>-•*» m.m.v. tal van orkesten. 19.4^^20.15 Onder iet motto „ZMKüS de ouden aSpghen, pypen de jongen" een halfuurtje op be■■fbek bü de familie Speelman. 20..15—22.00 Een romantisch ' avon^ptogramma, gewijd Sr aan liefdesbrieven en muziek;
Sponderdag 25 November:
dat tegenstelling
rmonische verwachten ?
De week van 21 November vormt, wat de klassieke muziek betreft, een reeks van hoogtepunten. Mevrouw Ter Kraeke (die boven ons is komen wonen!) en Fransientje zitten tenminste met hoofden als rooie kolen over het programma gebogen en ik kan je verzekeren, dat Öom Jacob, die altijd over ,zijn „eigjÉn teeltjés" wil praten en over zijn daarmede werband houdjende snerl>ehde,-buikpijn, deze wieek niet, wordt uiigenoodigd. Om te beginnenl Zondag (ai November 20 uur) Mozart's opera „|)e Bruiloft van Figaro", met onder meer Willem Ravelli en Corry Bijster! Maandag (22 November onr 20 uur) speelt het Omroep Symphonie-orkest onder leiding van Paul van Kemperi met di Stotijnen in het hoboconcert van Alex Voormcfien, terwijl w0 Donderdag (25 November ig-tS uur), zooals altijd, kunnen genieten van hat Concertgebouworkest. Ditmaal onder leiding v^n Eugen Jochum, met als soliste de jonge, zwirtharige violiste Guila Bustabo. Onthoud het! Zaterdagmiddag (27 November om 14.00 uur) blijft zelfs Tobias persé thuis om maar niets te missen van dat prachtige pianoconcert no. 2 in FI klein van Chopin, dat gespeeld zal worden door den pianist Theo van
I1.15—12.00 AdriaanBonstl, fluit en Willy Francois. piano, vertolken werken van. o.a Willem Pijper. 12.15—12.45 Dansmuziek door.-Hb Uden Masman. 15.30—16.OD Een halfuur geyiS|*de platen. 19.15—21.10 Concert door iBp Concertgebouworkest o.l.v. Eugen Jochum m.m.v. Guila Bustabo, viool. Onbemind" een gra21.30—21.00 „Onbeken t een praatje. mofoonplatenproi Vrijdag 26 Nove; ïoor Theo Uden Masman. 12.15—-12.45 Dansmi 13.05—15.00 „Tuss<;l|i He Bedrijven": een gevarieerd Vrouw. programma vW»; 15.30—16.4!!* ,,RBR5n Paljas". Een radio-filmprograin* •ma "Wat VÉHty Van Hemert geïnspireerd op de Tobis-film ffitache Bajazzo". i8.os—i8.4^Hcöncert door 'het,.Stedelijk orkest van Hnt o.l.v. Hein Jordans. 20.00—Bwo Een bont programma voor een bonte ■Rerschare: „DE ALIiEMANSGADING".
der Pas, begeleid door het onvolprezen Rptterv damsch Philharmonisch. Bij elkaar dus éen heele hap, mijn brave, maar een hap, die geestelijke ondervoeding tegen gaat, hetgeen toch wel van groot belang is! We zijn dankbaar in dit.ópzicht. : Je TOBIAS P.S. Wat zie je toch een vreemde namen op de artistendeuren I Heb je dat wel eens opgemerkt? Zoo lees ik iets over „Wicky Stan", die bij het dansorkest van Jean Buurman zingt (Zaterdag, 27 November, 17.20 uur). Fransientje zegt, dat zoo iemand toch zeker geen „Merie Pieterse" kan heeten, maar als harmonische tegenstelling zeg ik: „Waarom eigenlijk niet?" ^Wicky Stan" heeft zoo iets renpaardachtigs! T,
ondanks de „gedragenheid" è^ejïnialige costuums in vederlii .it*y^s rankheid tusschen het panoptii »n de Grieksche beelden in eelmatige hemisfeer rpndzwt fnals trouwens tusschen de tV;» B l&Qven de starheid — op gel r de sfeer, overigens — 'êelden uitkomende matrqi ren van de hertogin, 1 T/TTxr»- '/" e&rsi- ie^ Arm-teßßg, rhofmeisterin" en zélfs leeke'bigotte hysterica van uffertje Hantelmann. De openheid, waarmede zij 1 oederschap in trotsch zelfbew ijn tegenover de legale gade n hertog en haar ganschen : ng ten toon spreidt, doet ons 1 te onbedeesd aan, zelfs i moderne-antieke verhoudü ien hertogelij ken tijd. Di egatieve van het stuk, ht hart ig dezen natuurlijken d den wettelijken toestand eeren en ons niettemin mend laat knikken-vaj uwens, het geval van den lelijke, een van de beste : Hertog, Hertogin en Biechtvader iïg dualistisch is :re rollen ooit door Michael . Schwarz in de eerste plaats en men 'gespeeld, die in een anderen, 1 zich niet aan den indruk onttrekken, dat de verre van geestelijken zin, de chrgver dit dualisme opzettelqk hanteert. Het' van de onlogische waspop aan bject van deze „comedie" past, ernstig opgeis tamelijk raar. at, niet binnen het kader, dat de schrijver zijn Een hertogin, die, kennelijk stuk gaf: het steekt er met alle ledematen ver zijn medeweten, in den bi buiten. Vat men l)et daarentegen als groteske stoel kruipt om haar rivale haar hartsgeheim op, dan bungelt het binnen datzelfde kader als ontfutselen, is een unica in de nóg zoo dolle «en man van' heden binnen zijn vooroorlogse!» torie uit dien tijd. Toch „nemen" we ook dit confectiepak. De barokke comedie moet anderomdat alles, na den aanvankelijk fijneren blij zijds eerder een klucht genoemd worden en toch'. toon in de boertige klanken van de klucht 1 is daarvoor weer de dialoog te puntig, te glijdt. Om dezelfde reden moet het geno „goed" dus. Dié laatste zweemt zelfs naar Panopticum van Jupiter, Juno, Diana en ai het flonkerende van een Fransch blijspel, hemelbewoners, die voor de levende hof f ij -maar met de zwaarder aangezette kleuren plaats moeten maken, als behoorende bij de „g: Wg voorvoelen cy*n het Duitsch palet. beschouwd worden, evenals het spelen met 'telkens duidelijk, waarheen het gaat en dood en de pest, dat de arme Eva moet 01 verwonderen ons om' de naief gekozen gaan, alvorens de onbevredigende oplossing dea-ex-machina van de waspop, die óp het. komen. De handigheid echter van den h cfitieke oogenblik een met de haren eft. om zijn gemalin ten behoeve van zijn over bij gesleepte oplossing moet brengen,' ernstig liefdesavontuur om den tuin te Ie waarvan zélfs de tegenspeelster, de heïis zoo doorzichtig en naief, dat zij alleen . , login, dóór heeft hoe de vork aan den vindt in de luchthartige comediesfeer.... Steel zit, en wij nademaal een glimlach deze laatste, in Molière-stijl, ook uiterst■■• m. 'niet wegdrukken kunnen. Verrassingsvolgehouden. nomenten worden om hals gebracht door Er zijn alleraardigste scene's. Het pan zoodanig evidente „prospectieve handebeuren bijvoorbeeld, met heel het fonke lingsmomenten", dat alléén de amusante woordenspel om de nauwelijks uitgesj» en misschien toch ook weer een tikje te kwestie, die aller harten bezighoudt, spra zware régie van Dr. Karl Hans Böhm' van leven en actie, in tegenstelling tot de het geval weet te redden, evenals dat wij Is maar quasi-witzige en actielooze tot trouwens de reeds genoemde dialoog Moet. c dialoog 'van de voorafgaande scene's. Een p Wel, waarde lezers en lezeressen, deze tig stukje speelschheid en ping-pong makei jonge vurige hertog Heinrich von Braunsch-. mee in de liefdesscène tusschen den bertc weig-Wolfenbüttel, charmant en don Juande kleine Eva Trot-t, waarin zij hem op achtig gespeeld door Ulrich Folkmar,' Hertog, Hertogin en Eva Trott delicate wijze de groote gebeurtenis aanko heeft, zooals met al -deze hoogwaardig* met een van blijheid zingende stem.... heidsbekleeders in comediespelen het ga^ kwam de grootheid van de tooneelspe val is, weinig kopzorgen over staatszake Inge.Schmidt tot volle, ontplooiing. Wit ; van zijn hertogdom. Maar daartegenove? zouden wij haar ovei vele, bepaald zware zorgen over de interne in grootscher' werk 'f hofverhóudingen en in de voornaamste \ zien, waarin zij met 1 plaats over zijn vrouw, aan en 'hoogte kan werken Wie hij destijds vastgekopMet zwier werdei peld is. Zijn hart is tusschen costuums gedragen l alle blindemans-spelletjes het parkdécor van^ . door, in vuur en vlam geSack. Een muziekje raakt voor EVa Trött, dochniet bijster origineel 1 ter van den Kamerheelr sei werd door éen pn Trott; een jeugdige schoone, kwartet in een zij log die in Inge Schmidt van heft ld tusschen de vet Bayerische Staatsschausgyf scene's en als c te München een frapp tping voor het ., Vertolkster vond. Deze kl^ ?' gezongen lied vs schat 7 van - een - vrouw Louis Th trouwens ook de harten!
Jf
P ^.
A
V
V
m
Staff/van der a
toeschouwers in lichten met haar dansend -figuur? Volkmar (Hertog), Inge Schnddt (Eva Trott)
CINEMA <&» THEATER — (nr. 47)
6
xv.j 4;^
EEN KORT VERHAAL DOOR COR DOKTER Het was na afloop van de repetitie van ik weet niet ^meer welk stuk. Wij hadden in een kleedkamer nog wat staan praten en toen ik den schouwburg wilde verlaten, ging ik niet via de ijierep trappen en het hardsteenen stoepje door den tooneelingang naar buiten, maar liep langs" het tooneel , en door de .deur met Verboden Toegang, die achter van vóór scheidt, om door de ruime vestibules en langs het trappenhuis door den hoofdingang te verdwijnen. Ik stommelde wat door den halfduisteren wandelgang, toen ik aan het eind daarvan vlak bij de kromming een man zag staan. Een vreemde lichtstraal, waarvan ik de herkomst, juist daar, later nooit meer heb kunnen verklaren, speelde over zijn blonde, krullende haren — den hoed hield hij in de hand — en wierp een zachte, droomerige en toch zeer heldere lichtvlek op het schilderij, waarvoor de man in diepe contemplatie verzonken was. Een oogenblikkelijken impuls volgend, bleef ik naast den man staan en zag, dat zijn verstilde aandacht het schilderij gold van onzen grooten acteur, wijlen Oscar Tourniaire, afgebeeld in rijn rol van Bibberwang in Shakespeare's blijspel „Driekoningenavond". De man stond daar zwijgend en onbeweeglijk, maar eensklaps wendde hij zich met een'ruk'om en keek mij aan. „Bückler," zei hij. .. Ik boog mij wat méér over naar het schilderij, want ik meende toch zeker te weten, dat het door een ander geschilderd was. De man scheen zonder woorden mijn vergissing te raden, want hij verduidelijkte: „Mijn naam is Bückler." „Ah!" antwoordde ik verrast en knikte op mijn beurt—; „Dokter." „Neen, neen," sprak de, ander weer, „geen dokter. Gewoon maar, Bückler." Waarop ik hem uitlegde, dat ik nu op mijn . beurt mijn naam bedoelde. „Ik heet Dokter." Ik meende een vagen glimp van herkenning of herinnering in zijn oogen te zien, doch dat kan ook verbeelding geweest zijn. Nog enkele oogenblikken stond hij zwijgend voor het schilderij, pakte mij daarop bij den arm en voerde mij in snellen gang den schouwburg uit. Wij staken vlug het terzijde aangeplakte stukje van het plein over en gingen zonder afspraak of voorafgaand overleg zitten op het terras van een koffiehuis. Behalve onze in korte woorden opgegeven bestelling, werd er nog steeds niets tusscheh ons gesproken. Ik staarde omhoog m het groen van de boomen. Het was als een bosch.
x
„Inderdaad," zei de man, „het was in een bosch. ... Het was in de Hessische wouden in het jaar 1801. Daar trok een vreemd en bont gezelschap met paarden en wagens door de dichte bosschen, het circus van Tourniaire, het beroemde Frahsche circus, dat in dit jaar een tournee maakte door de Duitsche gouwen. Jacques Tourniaire was van adel, hij was in 1772 te Grenoble geboren als een baron Jacques de Tourniaire, maar zijn liefde voor het circus had hem deze voor een edelman zeker in die dagen vreemde carrière doen kiezen. Als leerling, als élève bij Franconi in Parijs begonnen, werkte hij zijn latere eigen onderneming op tot een van de schitterendste circussen van zijn vaderland. In 1801 nu — Jacques was toen negenentwintig jaar — reed hij door de dichte wouden van het
OSCAR TOURNIAIRE (lftBO-1939) naar het schilderij van Annie Roland Höhtde Meester in de gangen van den Amsterdamsehen Stadsschouwburg, (Folo CNF/Archief)
Hessenland op Mainz aantrekkend, vergezeld van zijn zaakwaarnemer zijn troep een kwartier rijdens vooruit. Juist was de directeur van plan terug te keeren om ziqh weer bij zijn gezelschap te voegen, toen de hei^e mannen zich plotseling omringd zagen door e|n bende weinig betrouwbaar uitziende kerels. Idie dreigend hun wapens op de circusmenschen gericht hielden. Tourniaire, die anders niet voor een klein gerucht je vervaard was, begreep, dal het zaak was zich zonder meer over te geven en? zich te schikken naar de wenschen van hun belagers, daar de overmacht en de wapens hun geinig andere kans overlieten. De bandieten vóferden hen verder het woud in langs bijna onbegaanbare paden en tindelijk, na een half uur rijden,; kwamen zij aan een open plek, waar de hoofdtroep van de bende gelegerd bleek. Men sleurde Tourniaire en zijn zaakwaarnemer van de paarden en leidde hen voor een geweldigen kerel van indrukwekkende gestalt;. „Wie zijt gij ?" vroeg de reus barsch. „Noem mij uw naam I" Tourniaire wierp het hoofd in den nek en keek den kerel minachtend aan: „Wie zijt 5»>'? Vertel mij dat eerst. Wie zijt gij, die mij op laffe wijze durft te laten overvallen en die het waagt mij mijn vrijheid te ontnemen?" . De bandiet antwoordde met een bulderenden lach: „Je bent een vreemdeling, ik merk het, want anders had je dat zeker reeds geraden. Maar de hoogmoedigheid zal je vergaan, als ik je mijn naam noem. Ik ben. ... Schihdérhannesi" Deze naam was wel geschikt om iemand den schrik om het hart te doen slaan. Schinderhannes immers was een van de meest beruchte
roovers uit dien tijd en juist in die jaren had hij zich aan het hoofd gesteld van een Vende, die haa/ weerga vroeger noch later ooit vond. Reizigers werden overvallen, uitgeschud en zonder vorm van proces opgehangen, eenzame boerderijen werden leeggeplunderd en tot zelfs ver buiten de Hessische wouden strekten zich hun strooptochten uit. Geen wonder dus, dat de zaakwaarnemer verbleekte van schrik, doch de circusdirecteur vertrok geen spier op het gelaat. , „Mijn naam is Tourniaire," sprak hij. Deze woorden schenen den rooverhoofdman te verrassen. „Wat? De circusdirecteur en kunstrijder, Jacques Tourniaire?" „Gij zegt het." , Schinderhannes bracht de hand aan het voorhoofd, als dacht hij diep na. Toen richtte hij zich in zijn volle lengte op en strekte met een theatraal gebaar den arm: „Ziet gij gindschen boom? Ieder ander had bij uw brutaliteit en uw hoogen toon reeds aan den diksten tak gebengeld. Gij echter, gij en uw metgezel, zijt vrij. Ga, voeg u bij uw troep en vertel, dat Schinderhannes weet wat dankbaarheid is." Zonder te inforraeeren wat hfl hiermede "Bedoelde, wendden de circusmenschen zich om. ten einde zich deze woorden geen twee keer te laten zeggen en dan de kans te loopen, dat Schinderhannes zich zou bedenken. Deze keek hen loerend na en voor zij enkele stappen gedaan hadden, donderde hij : „Haiti Gij zult u toch gewis verwonderen! Ik ben u een verklaring schuldig en Schinderhannes houdt niet van schulden. Luistert dus. Eenige jaren geleden verbleef ik korten tijd in Frankfort, waar op' dat oogenblik ook het Circus Tourniaire optrad: uw circus. Daar ik meende, dat niemand mij in Frankfort zou herkennen, besloot ik de voorstelling te gaan zien. Ik had geen geluk. Geen kwartier was ik binnen, of ik bemerkte, dat alle uitgangen bezet wedden door politie en soldaten. Iemand moest mij tóch herkend hebben, iemand, dien ik misschien eens in te groote lankmoedigheid het leven gespaard had. In ieder geval, geen mensch kon ontsnappen, zelfs geen muis kon in of uit. En toch.... Schinderhannes werd niet gepakt! Ge herinnert u dat ongetwijfeld, nietwaar?. . . . Wel, een week lang lag ik verborgen onder het stroo in den paardenstal. Een stalknecht bracht mij 's nachts, als hij stalwacht had, voed', sei, eten en drinken. Ik heb hem later rijkelijk beloond. Toen na een week de lucht weer rein was, ontsnapte ik en was spoedig bij mijn menschen in het Hessische teruggekeerd. . . > Daarom, Jacques Tourniaire, ga! Schinderhannes vergeet nooit en vereffent steeds zijn schulden!" Schinderhannes placht van dergelijke melodramatische effecten te houden en het was waar- ■ schijnlrk uitsluitend daaraan te danken, dat Tourniaire en zijn zaakwaarnemer het leven afbrachten van deze onvrijwillige ontmoeting en veilig bij hun gezelschap terugkeerden. . . ." De man zweeg, het verhaal was uit. Voor het eerst tijdens zijn boeiend relaas keek hij mrj aan: „Die bäron Jacques de Tourniaire, de latere circusdirecteur, was een van de voorouders van uw grooten Nederlandschen acteur. Oscar Tourniaire. Én ik. . . . wel, ik stam in rechten lijn af v^n Schinderhannes!" ' _ ^Maar. . . .," aarzelde ik. i*Ik meen toch, dat u mij zooeven gezegd heeft, dat uw naam Bückler is?" „Juist," ieihij. „Schinderhannes werd in 1803 door de politie gegrepen en nog in het zelfde jaar te Mainz terechtgesteld. Zijn werkelijke naam was Johann Bückler. . . ." , De man stond op en zonder groet vertrok hij. De zon speelde met eigenaardigen glans over zijn blonde, krullende haren, toen hij óm den hoek van het plein in de drukke zijstraat verdween. Ik heb hem nooit weergezien. COR DOKTE Tv CINEMA & THEATER — (ur. 47)_10
,.,___—r—
T^^mammmmmmmst
Mooi in den gewonen zirt van het woord is Marianne dan ook niet. Maar voor velen heeft zij iets, dat terecht boven filmschoonheid gesteld wordt. Achter het koele, kuische uiterlijk van haar strak, Noord-Duitsche type verbergt Marianne Hoppe een wereld van boeiend gevoej. Zooals op het tooneel Goethe's „Iphigeneia" en Shakespeare's „Getemde Feeks" juist de sterkste zijden van haar talent naar voren brachten, zoo ziet men ook, juist in de „betere" films, soms haar nobele, gelaten tragiek, soms haar , fel-geteekenden humor. Bij Marianne past alleen maar „echtheid", nauwe-
lijks schmink en zeker geen „kitsch". Als gij haar ooit bloemen geeft, zorg dan dat het veldbloemen zijn:-margrieten en papaveps. En bloemen krijgt rij vele. Er is geen film-actrice, die in hooger aanzien bij haar collega's staat. En bij haar regisseurs.... De begaafde Helmuth Käutner maakte inet haar. het aangrijpende „Auf Wiedersehn, Franziska" en daarna „Romanze in Moll". Willy Birgel, thans in een komende film weer haar tegenspeler, was haar partner in „Kongo Express". Uiterlijk leent zij zich voortreffelijk voor Fontane's Noordduitsche romanfiguren. Zij speelde „Effiè Briest", „Spektakel om Jolanthe", „Schwarze Jager Johanna" en vooral „Een Hart vergist zich". S. (Foto'i Ufa, ToHt i. Terra-l, Berhn-Ftlm)
Ontroerend teas haar spel als moeder, i Käutner'» „Auf Wiedersehn, FrßnsUkte
.18.
AMSTERDAM
ÜDYÄL ELLEN DURIEUX, JACQUES v. BYLEVELT g*Mllg an ontraarand In
HET HOEDJE VAN MARIUS bll)lp.l door R. FEENSTRA gebracht door Hot V.rwnlgd Toonoal Dagol||ki 2.30-7.30 uur Zondag 2 uur - 4.15 uur - 7.30 uur
AMSTERDAM
AIHAHMA Davaranda ravua-ieènal an kotlalak* humor I
CARNAVAL DER LIEFDE ■ (Karnaval dar Llaba) mat
JOHAK HEESTERS ■ HAMS HOSER Barlln-film — Toogang 18 Jaar D.g.lljki 2.1 S - 6 15 - 8.15 uur Zondag 1.30 — 3.30 - 6.15 - 8.15 uur
ROTTERDAM
lAHEHAl
die dan ook denderend waren. Wat zijn paarden toch een schatten! ^ls die schimmels hun lieve, trouwe koppen op elkaar leggen en de heele zaal BOVfc/V 0£ „ach" roept, dan zou je ze wel willen knuffelen. Mams 'zegt, dat we knappies vervelend worden, want sinds we in Carré waren, praten Paps en ik over niets anders dan over „Spaanscbe Ik word peettante. Neen, schrikt u maar niet. - school" en „Friesche hengsten". Nou, aan Mams is circus niet besteed en aan Pien nog' minder. Els trouwt pas over een half jaar, in alle eer Die moest maar de helft van haar entreegeld en deugd: Met Pien is er ook niets aan het gaan terughalen. Want naar alle jofele gnezelhandje en ook Fred gaat volkomen vrij uit. nummers kéék ze gewoon niet -- Is ze veel te („Te vrij", zegt Mams, . maar ik bedoel het bangig voor! — Ik kan zooiets niet snappen. natuurlijk anders.) Ik word peetUnte van de Ik ben juist gèk op griezelen en op sensatie. kleinste, de schattigste, de blankste, de donzigste Maar laat ik me nou in de pauze een „sensatie" pony-baby van Circus Mikkenie-Strassburger. hebben beleefd, dié niet eens „griezelig" was! Die houd ik ten doop in „Cinema en Theater". Let op, nou komt mijn petekind op de proppen. En iedereen, die dit leest, mag meehelpen doopen! Hoé, «al ik straks vertellen, . . . We gingen in de pauze de stallen bekijken. Zooals Paps beloofd had, gingen, we „en Het was nogal druk én ineens waren we Paps familie" naar het circus. Ik had al een paar kwijt. Ik stond net bij dat snoezige kleine dagen in de buurt yan Carré rondgezworven. mormel van een pony. Ik aaide hem (let óp, Wat >s het toch, dat nie altijd weer naar woonmenschen, het is een hèm, dat moet je natuurwagens en circusstallen trekt? De dirk op school lek weten, voor je aan het doopen gaat) — al kon soms, na een of andere ongeregeldheid kreeg op myn beurt een aai van een olifant, die of ^pijbel»rijtje van mijn kant, zgn wijze hoofd ernaast stond — toen Paps ineens weer opdook, schudden en zeggen: „Jossie, Jossie, waar haal mèt Elly Strassburger. Die kent hij op een of jÖ toch die zigeunernatuur vandaan?" Wat zou andere manier. Wij praatten over de pony's, over ik er voor over hebben gehad, wanneer ik, als de moeder van die kleine baby, die Mmny heet antwoord, mijn hoofd in den nek had kunnen en over de andere pony-baby's. Hansje en Chapgooien en zeggen: „Ik behoor tot den circusline, toen ik vroeg: „En hoe heet de kleinste? ade} van Knie, van Renz of van Strassburger. „Die heeft nog geen naam," zei Elly StrassMaar als dat wiar was geweest, dan had ik het burger, „en we weten ook geen leuken naam. tegen den dirk nooit hoeven te zeggen, want dan was ik natuurlijk heelemaal niet op school- Weet jij er een, Jossie?" Ik had net een jurk met heele nauwe mouwen geweest, maar opgevoed tusschen de paarden, aan. Hoe moest ik daar nu zoo gauw een gede beren en olifanten, dan zou ik hoogeschool schikten naam uit schudden? Shakespeare kon rijden of koorddansen in een sierlijk kort rokje wel zeggen: „What is in a name?", maar ik vind en Jokita inplaats van Jossie heeten. ... het iets héél belangrijks. Zoo'n beest zit er tenVan Paps heb ik in elk geval mijn hartetocht slotte zijn heele leven mee opgescheept I Ik durfde ' voor paarden! Hij glom bij de paardennummers.
„K**t u het ABCT" — „Hit ABCf" — Ja, lacht u nietl"1!*— „Natuurlijk ken ik het ABC. iiouit u mij voor cUn gekt" — Lik houd u heelemaat niet voor den gek. Vooruit, als u het kunt...." — „ABCDEFGH...." — Ja. dat is inderdaad het ABC. Maar roo bedoelt theaterdirecteur Gotthard het niet, als hij zij iv charmante bezoekster vraagt, of rij het "ABC. . . kaïu-Hü weel wel, dat ie het kent, want Gabi ziet er intelligent uit en bovendien heeft ze zooeven nog uit haar bloote hoofd „Meine Ruhe ist hin" uit Goethe's „Faust" voorgedragen, waarmee ze aan haar sollicitatie kracht wil bijzetten. Gabi wil namelijk bij het tooneel, daarom heeft * zij zich bij theaterdirecteur Gotthard laten aandienen. En nu vraagt hij haar, na haar mooie, gloedvolle voordracht, of zij het ABC „kan". Een vreemde vraag lijkt het. Maar als h« uitlegt, wat hij bedoelt, is het niet zoo vreemd meer. Ik vraag met of u het ABC kent, maar of u het kint. kunt mef een U. Het is met BOO moeilijk een monoloog voor te drageH, maartn de dichters al alle woorden en xinnvendtngen gelegd hebben. Dak kan iedereen leeren. Maar bijvoorbeeld in de enkele Utters van het alfhabet alle hartstocht, haat, liefde, vreugd, en alles mat
ZINöT HAAR SCHLAGERS UITSLUITEND VOOft.
ODEOIM
rMeer
succes met
Toneelstukken van de bekende auteurs: Jack Bess — Joh. W. Broedelet 4Otto Zeegers — Herrn, v. d. Veer enz. Vraagt gratis catalogus ook van voordrachten en Mchetsie«.
IJitgeTerJij „Feöta*' W l N SC H o T EN.
deze verantwoording niet op mijn minderjarige schouders te nemen en vraag allen lezers en lezeressen van „Cinema en Theater" mij te willen helpen. AU u een leuken naam weet, zendt u hem dan op een briefkaart, met in den linkerbovenhoek het motto „Pony" vóór i December aan de Redactie van „Cinema en Theater , Paulus Potterstraat 4, Amsterdam (Z.). De inzender van den naam, die gekozen wordt, ontvangt van de Directie, van Circus MikkenieStrassburger een prijs van ƒ 25 — W»(B»g M paardebeest op een grooten gala-avond officieel „doopen". Verder zyn er nog twee prijzen beschikbaar, elk bestaande uit twee plaatsen voor het circus — voor namen, die óók erg leuk zijn, maar die niet gekozen kunnen worden, omdat er nu eenmaal maar één naamlooze pony is. Leve het circus 1 Leve de jonggeborene! En u allemaal veel inspiratie toegewenscht door
ian laaa« «oer oog on oor la
DE 6R00TE REVUE
Over goede tafelmanieren
„LICHT EN LUCHTIB" STOETHASPEL DagalIJki 2.15-7.30 uur Zondag 1.30 uur - 4 uur - 7.30 uur
'■
Niet in hemdsmouwen aan tafel gaan! Trek Uw jasje recht, borstel het af en voel U prettig! Zoo hóórt het!
ROTTERDAM
£APITDL Kristina Söderbaum Frlia v. Dongan - Anno Dommonn
ZONSOPGANG (Dia Ralsa nach Tlklt) VEIT HARLANS groot »llmiueeai TobU-film _ Toagang 18 Jaar^ Oagalliki (ook Zondagi) 1.00 - 3.15 - 5.30 - 8.00 uur
AMSTERDAM
Ean dor »choonata lilma »on dtt Joor
HARIAHHE HOPPE • FERO. HARIAH In Holmut Klutnora
ROMANCE TobU-film
(Romanza In Moll) — Toagang 18 J.ar
DagalIJki (ook Zondag) vooritalllngan van 1.15 uur al
Zou Gabi de proef doorstaan hebben? AU men haar hierboiien van haar examinator afscheid aiet nemen, MOU men het teel meggeti... (Gusti Buber en Eugen Klopfer). *
y////////////////////////^^^^^^
(fató Terra)
Het ideale
men in zich voelt, weergeven in vrije improvisatie — dat is het echte comediesfelen, dat is theater! Hebt u mij beg'repenT" \ Ja, Gabi heeft het begrepen, al had zij heelemaal niet verwacht, bij haar sollicatie op zoo'n zware proef gesteld te worden. En Gotthard gaat verder: ' „Stel u voor, dat wij bij elkaar hooren. Ik ben ja'loetsch, omdat ik geloof, dat u mij bedriegt. Nu spelen de scene's ?ich niet in woorden af, doch de gevoelens worden heel eenvoudig in de letters van het alphabet geuit. Denkt u, dat u dat kuntt" „Oh ja." v: : V, En dan steken ze van wal, de ervaren theaterdirecteur en het enthousiaste meisje. Om beurten zeggen, neen, spelen zegeen paar letters van het alphabet en het is grappig, hen daarbij te bespieden. Immers, het betreft hier slechts een scene uit de nieuwe Terra-film „Gabriele Dambrone", die onder regie van Hans Steinhoff, hier te lande bekend als de mak?r van de „Rembrandt-"-film, is opgenomen en d'fc bipnenkort in Nederlandsche theaters ti «en zal rijn. C.
Foto materiaal , Houdt de sleutel tot verdere ontwikkeling in eigen handen. Spaar geregeld bij
DE RIJKSPOST SPAARBANK Daar kunt U staat op maken l
CINEMA &> THEATER — {nr. 47) 12 h ■
1^ (nr. 47) — CINEMA &• THEATER
Niet de mosterd vergeten, doch met de zeer, zéér fijne mosterd van Van Rijn Uw maaltijd geuriger en pikanter maken! Zoo hoort het óók!
Van RIJN waar Abram al eeuwen de mosterd haalt.
voor vakiaau
eo
amateur!
OPLOSSINGEN
RAADSEL-VARIETE Oplossingen der onderstaande opgaven zende men — liefst op een briefkaart — uiterlijk 2 December a.s. aan'den „Raadsel-regisseur", Redactie „Cinema & Theater", Paulus Potterstraat 4, Amsterdam-Zuid. Op de adresrijde te vermelden: „Raadselvariété 2 December". Onder de inzenders van de twee opgaven worden verloot: een hoofdprijs van ƒ 2.50 en vijf troostprijzen van ƒ I.-7-. F1LMSTERRA A DSEL. Wie ziet er kans de juiste voor- en achternamen bij elkaar te zoeken? Albert Ried, Gisela Wagner, Marina Krijger, Will Florath, Charlott Haussier, Hilde Serda, Werner Adina, Christina von Collande, Jane Simson, Fritz Stock, Julia Holt, Marianne Dohm, Hans Sorbon, Richard Tilden, Lil Daudert.
BOGEN RAADSEL. Van buiten naar binnen woorden in te vullen van de volgende beteekenis: 1. in bezit zijn, 2. wettig verklaren, 3. reuk verspreiden, 4. tam maken, 5. kappen, 6. zonder getuigen, 7. fiftnopnamen maken, 8. lieden van adel, 9. begrijpen, 10. ian land komen, II. iedereen, 12. bij herhaling bewegen. Alle woorden eindigen op en. In den buitensten boog leest men den naam van een bekende filmactrice.
CABARET-PROGRAMMA
Gebouw | „Tivoli"
DE DRIE ADLERS Mondhirmonikovirtuojen
Hoogstraat 72-74. AALTEN
ORKEST CALMATO
De grootste en best ingerichle zaal
Dagelijks geopend v.e. 4 uur
ter pliiatsc. Voor tooneetgneischappen lage huurprijzen. Vraagt inllcLtingen en vrije data.
De Fascinateur
CORRESPONDENTIE ADRES.
W I N A N D O Show van lederen
J. D. BESKERS
1000 myiteriei
avond
half
AALTEN
Dijkstraat 6i - Telef. 234
acht
Zondegimldd. hall drie uur
11
NOVEMBER.
(No.
44)
Imblraadsel. 1. kanaal, a. briket, 3. aanhef, 4. staart, 5. brandt. — Karin Hardt.
met o.a. CARLA De bakende buikipreekiter
OPNIEUW GEËNGAGEERD
VAN
TiltHroodsel. Liefdespremière: Hans Söhnker — Kirsten Heiberg — Rolf Weih. De Dorpsdokter; Anna Dammann — Paul Hartmann — Viktoria von Ballasko. De huwelijksreis zonder, man:- Ewald Baiser — Heli Finkenzeller — Erich Fiedler. Strijders tegen den dood: Peter Petersen —■ Luis Trenker —Lotte Koch, Zooais de ouden zongen: Willy Fritsch — Elisabeth Flickenschildt — Hannelore Schroth,
_J
i
Filmsterraadsel. Gisela Uhlen, Henny Porten, Albert Florath, Harry Baur, Harald Paulsen, Martf Harell. PRIJSWINNAARS Hoofdfrys: mej, V. T. te Amsterdam, Troostfrijzen: mej. J. V. te 's-Hertogenbosch; mej. I._M. te, Gouda, G. N. te Utrecht, L. O. te Arnhem, J, M. S. te 's-Gravenhagt,
^faM KARSEMEYER'S
vindt die door Moeder gebreide Weertjes wat fijnl En zorgvuldig gewasschen gaan ze haast onbeperkt mee. B R E I WOL
mmmgaamt
EETS BOEK VAN BELANG i
in volle glorie SCHOONHEIDS
PRODUCTEN
Wees zuinig!
»Alles
Als U 'n doosje Wybert heeft bemachtigd, ga er dan zuinig mee om. De vraag is 200 enorm, dat U niet zoo regeima-
-^ / /\ / mmm j
tig als vroeger 9p Uw doosje kunt rekenen.
\, ÜÄy \ /
WYBERT Wenscht U kennismaking] en/of correspondentie
ümuticu
(nieuwe vrienden, vriendinnen, leuke] briefwisseling, conversatie, huwelijk, enz.) In Uw woonplaats of elders?! Zendt ons dan Uw naam en adres (35 cent, postzegels voor antwoord en| advertentiekosten Insluiten) en U ontvangt ons prospectus en Invultormuller.
B ure.
.CONTACT'
Postbus 277 - AM. C.T.
DEK HAAGJ
behang"
f OFSCHOON speciaal geschreven voor hen die het Behangersexamen willen doen, bevat dit fraaie geïllustreerde boekje tal van wetenswaardigheden, die ook den reeds gevestigden vakman belangstelling zullen inboezemen! Zendt Uw aanvraag omgaand in! Verspreiding van deze R&D-uitgave geschiedt kosteloos, alléén aan vakgenooten en hen die er voor studeeren.
RATH & DOODEHEEFVER
© . Prinsengracht 730-736 - Amsterdam ClHEMA &» THEATER — (nr. 47) 14
De bekende radio-zanger Lex Karsemeyer (die overigens in Bach's „Hohe Messe" evengoed thuU is als -in het repertoire van een Tito Schipa) heeft een gezonde eerzucht. Eerzucht is gezond, zoodra het gesublimeerd wordt door vermenging met een portie oprecht idealisme. Lex Karsemeyer is in dien zin idealist, dat hij groote mogelijkheden aanwezig atht tot veredeling van het muzikale amusement der burgerij. Die veredeling — lang geen kwaad deel in den hoogtijd van de stereotiepe dai^smuziekschouwavooden — is volgens hem te bereiken door het aanmoedigep van het zelf-doen: het zelf-zingen en zelf-acteeren inr dezen allerprettigsten vorm van muzikaal vermaak, die operette. heet Gelgk het een praktisch idealist betaamt, heeft Karsemeyer niet gerust, voordat hg zqn these kon bewezen. Welnu, onlangs was ik getuige van een manifestatie, welk?, een .„gebeurtenis" genoemd mag worden als blijk van amateuristische liefde en amateuristisch kunnen voor en in het zangspel. Ik bedoel de première van „Avontuur in Castella", een waarlijk groots „gemonteerde' operette, gespeeld door de Bussumsche Spelers, geschreven en geregisseerd door Lex Karsemeyer, gecomponeerd en gedirigeerd door den componistdirigeat-arrangeur Rudolf Karsemeyer, die et een Bussumsch amateur-kamerorkest voor heeft samengesteld. De zaal was uitverkocht. En voor vier volgende voorstellingen was op dat moment de zaal óók al uitverkocht. Voorstellingen in andere Gooische plaatsen staan op bet programma. „Avontuur in Castella" heeft hst Gooi stormderhand veroverd en wie daarvoor de schouders op haalt, weet niet, dat het Gooi op stuk van zwaardere en lichte Jcunst aan „groote wegen" ligt. . . . Lex Karsemeyer en Rudolf Karsemeyer zijn zelf in de muziek natuurlijk geen amateurs^ Maar welke beroepsmusicus heeft in zijn carrière al niet eens ervaren, dat het uiterst moeilijk is, met dilettanten tot prestaties van niyeau te komen? WÖ Nederlanders „loopen" van nature niet erg elegant, Wft zijn te verlegen om onze zaagsteminen spontaa? te gebrwlien;. Onze bewegingen, Voprai op'een- tóoneel^ ä$ei> link»,en onhandig aap. 0ÖJ» ^eeat J» wat SWSAï «j ortze opvattingen
iiii
... soli, duetten, trio's, quartetten en kooren J liefde, den w^jn, de vriendschap, het avontuur „fzingen, dat hei een lust voor de ooren was, gaf hun grandezza, levensvuur, Spaansche veerkracht. Neem ik daarbö nog de kleurige en fleurige costumeering, het groote en waarlijk artistieke decor, waartegen zich de drie bedrijven afspeelden, de met zorg gekozen en zich op rolletje» ontwikkelende tooneelbelichting, dan durf ik zeggeii: „Lex Karsemeyer heeft een klein wonder verricht. Een wonder, door zwoegen, zwoegen en nog eens zwoegen met weerbarstig materiaal." Nu ja, niet» is volmaakt. De inhoud van „Avontuur in Castella" had puntiger, geconcentreerder, zelfs iets diepef kunnen zijn. De woorden der liederen' verrieden eveneens, dat Karsemeyer misschien verstandiger had gedaan, eea meer litterairen medewerker handeling en pointe» te laten bedenken. Zijn verhaal van het feestvierende dorpje Castella, waar twee zwervende studenten en een edel heer de bloemetjes komen buiten zetten en waar een klein familiemysiterie rondom een schoon Spaansch meisje wordt opgelost, had iet» te weinig om het lijf. Doch wat andere onderdeden van zijn veelomvattenden arbeid betreft — vooral in de regie van spel en zang — hield Karsemeyer de zwaar met hooi beladen vork voortreffelijk in handen. Wie zou aandurven, wat Jw heeft aangedurfd in dit „Avontuur": massa-spène's, gespeeld door vrijwel ongeschoolde krachten? Wat een bekoorlijke ongedwongenheid was er in deze tafereelen bij de herberg van Carriazzo. Met welk een toewijding- werden over -het algemeen de teksten behandeld, zoodat zij verstaanbaar bleven. Treffend waren vele typeeringen, bijvoorbeeld die van den komisch-eigen wij zen schout en van de herbergiersdöchter. . Vijftig Bussummers overwonnen Hollandsche schuwheid, linksheid, stijfheid; Bussum werd Spanje en bewees, dat, wie het als vakman ernstig meent met het amateurtooneel, iet heilige vuur en de roerende toewijding in voldoende mate vindt. , . . Ten slotte mag Lex Karsemeyer s broederlij ken. medewerker Rudolf een woord van lof niet onthouden worden. Er zaten pit, vaart en prettig« »entimenten in «jjn Spaansch gekleurde muztek.. Er was ook een doeltreffend contact tusschen orkestbak en zangers op 'het tooneel. De mttziltale vergiasingpn, welke bij amateur^»vóerilAa ypQX ongewilde komische accenten 'jterwegé. Steiajnen en ensemble ift" meesleépende harmonie I P. BEISHUIZEN
•
f
CARRÉ AMSTERDAM lederen dag 2 uur en 7.15 uur Het Elite Openingsprogramma met Strassburger's 70 paarden Althoffs 7 reuzen olifanten Wilke's humoristische teddyberen 8 Renz op den hooggespannen draad 7 Sobolewsky de beste ruitergroep Groote sensatie: Quartet Boliana Ivanko, Barbara's . Nederlands meesleracrobalen en de verdere groote attracties Plaatsbespreken 2 dagen te voren tussehen 10 en 4 uur aan de kassa en telefonisch 5380Ó
\
23^ Jaargang ,,w
P.n
Bcteekems van "
u
GEORG»
I
.
,
1
-
. ^
«i
<*.. ^ ^ Verantwoorlelök Hoofdredacteur: Mr. Henrik Schölte. A'ditw veranÄ#^ i^Hul': N.V. Ned. Uitgever« „Opbouw", A'dam-Z. — Adres van redactie en fd«1"'»1!»"6,; S*"1"?! 95 „« Wartaal bUvboraltbetallng. Prlj» per nummer
^^^^T^t^f^^^ rÄpi^Ä*^ ^kTer^^CoU^e **.. ^.den - P 1083/4. CINEMA &• THEATER — »iste Jaargang — No. 47 — 19 November 1943
I
