Diagnostiek
Spreekster: Els Ronsse
Overzicht • • • • • •
aanleiding Waar / Wie Verloop van een diagnostisch proces Differentiaal diagnostiek Resultaten en advies Positieve en negatieve gevolgen voor persoon en zijn omgeving • Vertel je het?
aanleiding • Schoolovergangen – lager / middelbaar – middelbaar / hogeschool - unief
• Job zoeken • job verandert door structurele veranderingen • kinderen … – of omdat zij diagnose krijgen, – of omdat ze erbij komen en druk verhogen, ander levensritme vragen
• relatieproblemen
Waar? • Verschillende manieren voor volwassenen – Verschillende centra – Psychiatrische ziekenhuizen – psychiaters
Multidisciplinair • Verschillende disciplines • kennis van en ervaring met autisme hebben. • Voor het psychodiagnostisch testonderzoek geschoold psychodiagnosticus.
Hoe verloopt een aanmelding? – Of via een psychiatrische consultatie verkennende diagnostiek, medicamenteuze ondersteuning, doorverwijzing. – Psychodiagnostiek intake, opstellen anamnese, testing, Doornemen verslagen, scoren verwerken van testen, observatie.
Het Psychodiagnostisch onderzoek (guislain) - Het onderzoek neemt ongeveer 10 uur in beslag, dit gespreid over 5 afspraken van 2 uren - verschillend: normale begaafdheid / verstandelijke beperking
Bij normaal begaafde volwassenen – 1: intakegesprek – 2: intelligentie-onderzoek – 3: persoonlijkheidsonderzoek – 4: neuropsychologisch onderzoek – 5: bijkomende vragenlijsten rond de onderzochte ontwikkelingsstoornis – (6: eventuele verdere observatie)
1. Intakegesprek -Bevraging cliënt + omgeving (ouders, broers/zussen, partner ) - ontwikkelingsgeschiedenis: informatie vanaf de zwangerschap tot huidig functioneren. - het opvragen van informatie (scholen, werk,…) - wat zijn de huidige klachten? - gedrag en persoonlijkheid in kader van triade - zelfredzaamheid
• Eerste symptomen moeten zichtbaar zijn in eerste drie levensjaren Probleem: • info uit eerste drie levensjaren, bij volwassenenen… -- > beeldmateriaal helpt soms
2. Intelligentie-onderzoek ° performaal vs verbaal IQ ° Is er sprake van een discrepantie tussen het verbaal en performaal IQ, of tussen de verschillende subtesten? ° subtesten WAIS-III: onvolledige tekeningen, woordenschat, plaatjes ordenen, blokpatronen, figuur leggen, begrijpen, informatie, symboolsubstitutie, …
3. Persoonlijkheid ° MMPI-II: ° hoe lukt het om in zichzelf te kijken en een keuze te maken? ° Hoe worden anderen en omgeving bekeken? ° In welke zin worden zaken geïnterpreteerd? ° Blijft men hangen aan details of zaken die minder belangrijk zijn? ° Kan er naast het autisme sprake zijn van een andere stoornis?
° ZAT (zinaanvultest): ° in welke mate lukt het om zich te verplaatsen in een ander (TOM)? ° Kan de persoon zich zaken voorstellen en inbeelden? ° Hoe gaat men om met fantasie?
4. Neuropsychologisch onderzoek ° achtergrondidee: centrale coherentie en executieve functies ° complexe figuur van Rey ° Bourdon-Wiersma ° 15 woorden ° stroop ° Tower of Londen (concentratie, fragmentarisch denken, prikkelgevoeligheid)
5. Bijkomende vragenlijsten ° Achtergrondidee: TOM, centrale coherentie, gebrek aan verbeelding, … ° Strange Stories of Dewey ° TOM-test ° probleemoplossingssituaties ° identificatie en differentiatie tussen emoties ° SEO (bij kinderen en mensen met een verstandelijke beperking) ° VABS (bij kinderen en mensen met een verstandelijke beperking) ° AQ
Strange stories of Dewey •
Karel, 23 jaar oud, zit al maanden zonder werk. Vandaag heeft hij goede hoop dat hier een einde aan komt, want hij is onderweg naar een sollicitatiegesprek voor een baan die hem op het lijf geschreven is. Terwijl hij in de lift naar boven staat zegt een vreemde met een vriendelijke stem "Aangenaam weer buiten, is het niet?" A B C D
•
Juist op dat moment ziet Karel zijn spiegelbeeld in de spiegel bij de liftknopjes en het valt hem op dat zijn haar een beetje vreemd piekerig is. Hij draait zich om naar de vriendelijke vreemdeling en vraagt: "Heeft u wellicht een kam die ik even kan lenen, alstublieft?" A B C D
•
Paul, 23 jaar oud, heeft een klein bedrijfje, waar hij oud meubilair herstelt. Soms vraagt een klant wel eens om thuis wat te komen repareren. Een oudere dame belt hem op en vraagt of hij bij haar een kras op het bureau kan komen herstellen. Tot zijn ongenoegen bemerkt Paul, dat hij vergeten heeft de naam van de mevrouw te noteren, toen hij haar adres opschreef. A B C D
•
De mevrouw begroet hem als hij aankomt hartelijk, en zegt: "Kom binnen, Paul. Ik heb gehoord dat jij je werk goed doet.” Omdat Paul zich schaamt, dat hij haar naam niet heeft onthouden, wacht hij tot ze de kamer uitgaat om snel haar laden te doorzoeken. A B C D
•
Hij ontdekt daarin een paar brieven, gericht aan mw. Isabel de Wit. Hij herkent de naam onmiddelijk. Tevreden doet Paul de la zonder verder iets aan te raken weer dicht en repareert vaardig de kras. Als mw. de Wit terugkomt en de reparatie ziet, zegt zij: "Dat ziet er keurig uit, hoeveel ben ik je schuldig, Paul?" Hij antwoordt: "Ik heb er niet zo lang over gedaan, vijftien gulden is wel genoeg, Isabel." A B C D
Een testje…
differentiaaldiagnostiek • • • • •
Dwanghandelingen Syndroom van Tourette Adhd/ADD Schizofrenie Schizoide persoonlijkheid
Adhd/ASS • Autisme: meer problemen met flexibel zijn flexibiliteit veroorzaakt angst Meer sociale problemen en meer detailgericht. • Adhd: meer problemen met volhouden en impulscontrole stoornissen.
co-morbiditeit • Psychiatrische stoornissen – Psychose – Depressie
• • • •
epilepsie Agressie Afwijkend / bizar seksueel gedrag …
In eerste instantie gedragsdiagnose
• Sociale interactie • Communicatie • verbeelding
resultaten • Autisme ja/nee – Geen onderscheid subcategorieën – Het gaat over een spectrum, onderscheid weinig klinisch relevant
• Licht / ernstig: liever geen onderscheid… – Het is meer of minder zichtbaar, maar leed? – Rita Jordan : Dimensies: door omgeving en capaciteiten bepaald.
• Indien geen autisme, andere diagnose?
adviesgesprek en syntheseverslag Afsluitend - testresultaten overlopen, en gevolgen hieruit - advies - verdere opvolging indien gewenst
Advies • • • • •
VVA Pass Psychotherapie Psycho-educatie persoon/omgeving Administratie: VAPH wie/waar/ • Gon / thuisbegeleiding / …
Hulp kan bestaan uit: • Teambegeleiding • Coaching (volwassenen) • Specifieke programma’s voor kinderen – Logo /ergo / kiné
• Brussen • Medicatie • Vorming..
gevolgen
belangrijk: de persoon verandert niet. Het afwijkende gedrag heeft nu alleen een naampje, een label.
Gevolgen voor persoon met autisme Positieve gevolgen • verrijking gestimuleerd en erkend om bepaalde dingen op te nemen. • laat toe om lotgenoten te leren kennen • vermindert wanhoop: eindelijk een verklaring van waarom het anders is in vergelijking met anderen en besef dat men niet krankzinnig of abnormaal is.
• levert vaak meer begrip op • men kan terecht in hulpverleningscircuits • De diagnose is voor mij heel belangrijk. Autisme is een deel van mijn identiteit en dat moet erkend worden. Autisme ontkennen is mijn identiteit ontkennen. < Dominique Du Mortier
• De gevolgen van een aantal compensatie en aanpassingstrategieën kunnen worden voorkomen of beperkt (bv depressie/agressie) • Andere mogelijke oorzaken (bv schizofrenie/borderline) kunnen worden uitgesloten • Er kunnen bewuste keuzes gemaakt worden voor school en / of beroep, rekening houdend met de beperkingen van autisme.
Negatieve gevolgen – mensen lijken nog autistischer te worden… trekken zich nog meer terug. net alsof bevestiging van sociale problemen soort toelating biedt om dit nog meer te tonen. – ik paste me al 37 jaar aan , en wou het nu even niet meer doen. Ik wou eens helemaal mezelf zijn. (uit: partners in autisme)
– kan ook soort rouwproces zijn. maar op lange termijn moeten ook weer op dit gebied stappen worden gezet, door met lotgenoten contact te zoeken, door sociale vaardigheden te proberen versterken, enz.. – Diagnoses stigmatiseren. – teleurgesteld in de soms lauwe reactie van omgeving
Gevolgen voor omgeving Positieve gevolgen • verminderde schuldgevoel van ouders en partners • Eindelijk verklaring voor afwijkend gedrag en ongewone vaardigheden • Weten nu, als ze diagnose willen geloven, is geen kwaad opzet • Er kan gezocht worden naar hulp voor partners, ouders (ondersteuningsgroepen, schoolse begeleiding, ….)
Negatieve gevolgen • De verwachting van hulp en de hoop dat het beter wordt is hoog gespannen. Door de diagnose verandert er daarom niet persé iets. • verhoogt soms wanhoop van partner: nu zal het nooit anders kunnen worden
Vertel je het? • blijft voor mensen die het helemaal niet kennen, een zwaargeladen woord, dat eerder afschrikt dan motiveert om te leren kennen • op lange termijn diepere contacten? dan wel, omdat je eigenaardigheden dan ook meer kans hebben om zichtbaar te worden, en om problemen te veroorzaken
• maar ook weer niet aan mensen die je al lang kent, bv op werk.. dan hoor je soms dat je je bijna moet verdedigen omdat je autisme zou hebben. (jij autisme? dat kan niet. als jij autisme hebt, dan heb ik het ook., … • En bij sollicitatie? Benadruk vooral de sterke punten, en de manieren waarop je met de zwakke punten om gaat.
Besluit • Diagnose is geen excuus om taken en verantwoordelijkheden te ontlopen • Diagnose bewijst dat er op een andere manier ondersteuning vanuit het netwerk moet geboden worden, dan bij niet-autisme
Hartelijk dank voor jullie aandacht en tot ziens … of hoors…. of mails… Voor meer informatie: Website http://www.psysense.be E-mail
[email protected]
