ICD Wat u hierover moet weten
mca.nl
Inhoudsopgave
De pompfunctie van het hart
3
Het elektrische geleidingssysteem van het hart Hartritmestoornissen
De werking van een ICD
7
Toepassingen van de ICD
7
8
8
De implantatie van ICD in MCA
9
Leefregels voor de eerste zes weken Risico’s tijdens en na de implantatie Wat te doen na een schok
11 12
Controles
12 13
ICD pas
Revalidatie
Toekomst
14 15 15
Omgevingsinvloeden
Sporten en andere activiteiten Het rijbewijs
15
17 19
Het vaarbewijs
22
Uitzetten van de schokfunctie ICD
22
Begraven en cremeren
23
Websites en links
CBR kantoor Tabellen Bronvermelding
23
24
Voorlichtingsbijeenkomsten
2
4 5
Wanneer heeft u een ICD nodig?
Elektroden en batterij
24 24
30
U komt in aanmerking voor implantatie van een inwendige cardioverter defibrillator (ICD). Een ICD kan een levensbedreigende snelle hartritmestoornis waarnemen én behandelen, waardoor de hartritmestoornis stopt. Levensbedreigende snelle hartritmestoornissen kunnen worden veroorzaakt door een onderliggende hartspier ziekte, een hartinfarct of erfelijke/familiaire hartafwijkingen. Een ICD kan ook preventief geïmplanteerd worden als er een verhoogde kans bestaat op een plotse hartdood. In deze brochure vindt u uitleg over het functioneren van het hart, het optreden van ritmestoornissen, de implantatie en de werking van een ICD. Ook krijgt u praktische adviezen over het leven met een inwendige defibrillator. Wij raden u aan om deze brochure ook aan mensen uit uw naaste omgeving te laten lezen, zodat zij uw nieuwe situatie leren begrijpen.
De pompfunctie van het hart Het hart is een holle spier die ongeveer zo groot is als een vuist. Het hart bestaat
Rechterkant
Linkerkant
uit vier holtes. De bovenste twee zijn de atria (boezems) en de onderste twee de ventrikels (kamers). De functie van het hart is het rondpompen van bloed door het
Longen Kleine Bloedsomloop Zuurstofarm
lichaam. Dit gebeurt door samentrekking
rk
zuurstof en voedingsstoffen naar de en voert afvalstoffen af naar de lever en
lb
rb
van de hartspier. Het bloed brengt organen en spieren in het hele lichaam
Zuurstofrijk
Grote Bloedsomloop
lk
Hart
nieren. Hiervoor klopt het hart ongeveer 100.000 maal per dag. Dat zijn zo’n 60 tot 80 slagen per minuut. Normaal zijn we ons niet bewust van het kloppen van
Organen
ICD
3
ICD
ons hart. Pas na lichamelijke inspanningen
geleidingssysteem dat bestaat uit de
of psychische stress valt het kloppen op.
bundel van His en de bundeltakken. De
Afhankelijk van de lichaamsbehoefte kan
bundel van His splitst zich in een rechter-
de hartspier langzamer of sneller in een
en linkerbundeltak. De beide ventrikels
bepaalde regelmaat samentrekken. De
trekken zich hierdoor gelijktijdig samen en
sinusknoop - de natuurlijke gangmaker
pompen het bloed door het lichaam. Dit
van het hart - zorgt voor deze regelmatige
is een hartslag. Na een korte pauze begint
samentrekking van de hartspier. Dit is de
de cyclus opnieuw. Het functioneren
hartslag of hartfrequentie.
van de prikkel en het geleidingssysteem kunnen op een elektrocardiogram (ECG) zichtbaar worden gemaakt.
Het elektrische geleidingssysteem van het hart Het hart heeft een eigen elektrisch systeem dat de hartfrequentie regelt. Het samentrekken van de hartspier wordt veroorzaakt door elektrische prikkels die in de sinusknoop ontstaan.
AV-knoop
De sinusknoop bestaat uit speciaal weefsel dat zelf elektrische prikkels creëert en ligt rechts boven in het rechteratrium (rechterboezem). Wanneer de sinusknoop elektrische prikkels aan beide atria (boezems) heeft afgegeven, trekken deze gelijktijdig samen waardoor de beide ventrikels (kamers) gevuld worden met bloed. De elektrische prikkel gaat daarna door naar een soort tussenstation - de AV knoop - dat tussen de atria en de ventrikels ligt. De prikkel plant zich vervolgens snel voort via het
4
lb
Sinusknoop rb
lk bundel v. His rechter- en linkerbundeltak
rb = rechterboezem rk = rechter kamer lk = linkerkamer lb = linkerboezem
rk
Hartritmestoornissen
hart weer vol te laten lopen met bloed. Hierdoor zakt de bloeddruk en pompt het
In plaats van in de sinusknoop kan een
hart te weinig zuurstofrijk bloed naar de
elektrische prikkel soms op een andere
hersenen en het lichaam. Dit kan leiden
plaats in het hart ontstaan. Is deze snel
tot het zien van zwarte vlekken voor de
van frequentie, dan spreken we van een
ogen, duizeligheid, bewusteloosheid en
tachycardie (snel hartritme). Ontstaat de
uiteindelijk tot hartstilstand.
elektrische prikkel in de ventrikel (kamer), dan spreken we van een ventriculaire
Abnormale elektrische signalen
tachycardie. Dit wordt ook wel een kamertachycardie of VT genoemd. Als
Atria
deze stoornis in de regio boven de
lb
ventrikels ontstaat, spreken we van een supraventriculaire tachycardie. Dit wordt
lk
rb
ook wel SVT genoemd. Bij mensen met
rk
een groot of beschadigd hart, of een hart met aangeboren afwijkingen kunnen
Ventrikels
gevaarlijke kamerritmestoornissen ontstaan. Ventriculaire Tachycardie (VT)
rb = rechterboezem rk = rechter kamer lk = linkerkamer lb = linkerboezem
We spreken van een ventriculaire tachycardie als de elektrische prikkel
Ventrikelfibrilleren (VF)
snel van frequentie is en op één plaats
Bij ventrikelfibrilleren - ook wel
in het ventrikel ontstaat, bijvoorbeeld
kamerfibrilleren of VF genoemd - ontstaat
ter hoogte van een infarctlitteken. De
zonder enige vorm van waarschuwing
patiënt kan de tachycardie ervaren als
acuut een levensbedreigende situatie.
hartkloppingen. De snelheid van de
De abnormale prikkels zijn niet
tachycardie en de conditie van het hart op
afkomstig uit één plaats, maar uit heel
dat moment bepalen hoe dit verdragen
veel plaatsen in het ventrikel. Elektrisch
wordt. Bij een snelle tachycardie is de
is er een ware chaos. Het hart wordt
tijd tussen de hartslagen te kort om het
vanuit verschillende plaatsen veel
ICD
5
ICD
chaotische elektrische prikkelvorming in Abnormale elektrische signalen
Atria
beide atria, waarbij een klein gedeelte van deze prikkels naar de ventrikels wordt geleid. De AV-knoop bepaalt hoeveel prikkels er doorgelaten worden naar de ventrikels. Bij atriumfibrilleren
lb
worden deze prikkels meestal sneller
rb
lk
en onregelmatiger doorgelaten dan
rk
tijdens het normale sinusritme waarbij Ventrikels
elke prikkel wordt doorgelaten. Door het fibrilleren functioneert de pompfunctie
rb = rechterboezem rk = rechter kamer lk = linkerkamer lb = linkerboezem
van de atria niet meer waardoor de kamers onregelmatig en passief gevuld worden met bloed. De pompfunctie van het gehele hart is daarom ook minder
sneller geprikkeld dan het kan pompen.
effectief. Vermoeidheid en hartkloppingen
De bloedcirculatie valt stil men raakt
kunnen het gevolg zijn.
bewusteloos. Deze hartritmestoornis leidt tot de dood als er geen elektrische schok wordt afgegeven. Dit kan met een uitwendige defibrillator (AED) of met een
Atria
inwendige implanteerbare cardioverter defibrillator (ICD). De schok herstelt het hartritme waardoor de pompfunctie weer normaliseert. Deze methode wordt
lb rb lk rk
defibrilleren genoemd. Supraventriculaire Tachycardieën (SVT) Een veel voorkomende supraventriculaire tachycardie is atriumfibrilleren (AF). Dit wordt ook wel boezemfibrilleren genoemd. Hierbij is er sprake van een
6
Abnormale elektrische signalen
rb = rechterboezem rk = rechter kamer lk = linkerkamer lb = linkerboezem
Ventrikels
Atriumfibrilleren is een vervelende
sterk verminderde pompfunctie of bij
maar geen levensbedreigende
erfelijke/familiaire hartafwijkingen
ritmestoornis. Behalve als er sprake is van aangeboren hartafwijkingen. Het
Uw behandelend cardioloog informeert
belangrijkste gevaar is het ontstaan van
u over de reden voor implantatie en het
bloedstolsels in de atria. Afhankelijk
type lCD-systeem dat u krijgt.
van bepaalde risicofactoren krijgen patiënten met atriumfibrilleren daarom bloedverdunnende middelen.
De werking van een ICD
Bradycardie
Het lCD-systeem bestaat uit een kleine
Als het hart te langzaam klopt, spreken
computer en elektroden (geleidingsdra-
we van een bradycardie. En als het hart
den). Een ICD weegt ongeveer 80/90
stil staat, spreken we van een asystolie. Bij
gram en is 1 cm dik. Het omhulsel bestaat
een bradycardie kan men zich moe voelen
uit titanium dat zeer goed is dichtgelast.
of zich minder goed inspannen. Bij een
Daarin bevinden zich de microproces-
asystolie raakt men bewusteloos en moet
soren, condensatoren en een duurzame
er gereanimeerd worden. Er is dan een
batterij. De lCD is in staat om via een
pacemaker nodig.
elektrode in de hartkamer het hartritme continu te bewaken. De ICD kan bovendien op verschillende manieren ingrijpen
Wanneer heeft u een ICD nodig?
bij een ritmestoornis. Al deze gegevens worden opgeslagen in het geheugen van
De implantatie van een ICD kan
de ICD. De ICD-deskundige of cardioloog
noodzakelijk zijn:
kan deze gegevens tijdens de controle
• na een reanimatie van een hartstilstand
opvragen en beoordelen met behulp van
door een ventriculaire ritmestoornis • bij levensbedreigende ventriculaire
een analyse-programmeerapparaat. De ICD bewaakt uw hartritme dag en
hartritmestoornissen die niet of
nacht. Eens per 24 uur voert de ICD een
onvoldoende op medicatie reageren
controle uit om te testen of de elektroden
• bij patiënten met een verhoogd risico op een plotse hartdood zoals een
goed functioneren en of de batterij nog voldoende vermogen heeft. De ICD kan
ICD
7
ICD
pieptonen/trillingen afgeven als er een
beëindigen of als er sprake is van
abnormale meting is waargenomen. U
ventrikelfibrilleren. Sommige ICD-dragers
hoeft zich daar niet ongerust over te ma-
ervaren een bewust meegemaakte
ken. Maar u moet voor controle wel contact
schok als een pijnlijke harde klap tegen
opnemen met het ziekenhuis. Er moet
de borst en/of rug waardoor ze een
bekeken worden wat er aan de hand is en
ongecontroleerde beweging maken.
de pieptonen/trillingen moeten worden
Anderen voelen de schok niet omdat ze
uitgezet.
het bewustzijn al hebben verloren. Soms zijn er meerdere schokken nodig om de ritmestoornis te beëindigen. Naderhand
Toepassingen van de ICD
kan de ICD-drager zich vermoeid voelen en/of spierpijn hebben. Het is niet
Anti Tachy Pacing (ATP)
gevaarlijk als iemand de ICD-drager
De ICD kan ingesteld worden in bepaalde
gedurende de schok vasthoudt. Wel kan
bewakingszones. Als het hartritme boven
diegene een tinteling voelen.
een ingestelde zone komt, probeert hij het hartritme eerst te herstellen door een reeks
Pacemaker
korte en snelle elektrische prikkels (ATP)
De ICD heeft ook een ingebouwde
te geven. De ICD drager voelt deze prik-
pacemakerfunctie. Een gewone
kels niet, maar het is wel mogelijk dat er
pacemaker zorgt ervoor dat het hartritme
duizeligheid optreedt door de ritmestoor-
niet te traag wordt, maar is niet in staat
nis zelf. De patiënt kan dan het beste gaan
om snelle ritmestoornissen te stoppen.
zitten of liggen. Soms kan het een bonkend
De pacemaker treedt in werking als het
of kloppend gevoel geven. Maar het is ook
hartritme onder een bepaalde ingestelde
mogelijk dat de ICD drager helemaal niets
frequentie komt. Hier voelt men niets van.
voelt. De ATP beëindigt 70% tot 80% van de ventriculaire tachycardieën. Elektroden en batterij Defibrillatie (schok)
8
De ICD geeft een schok - een korte
Bij een ICD implantatie kunnen er één,
krachtige elektrische stroomstoot - af
twee of drie elektroden worden gebruikt.
als de ATP de ritmestoornis niet kan
Er gaat altijd één elektrode naar de
rechterventrikel. Maar het kan ook zijn dat
doorgemeten. Als het energieniveau
er nog een elektrode in het rechteratrium
van de batterij tot een bepaald punt is
nodig is. Ook is het mogelijk dat er een
gezakt, wordt de ICD vervangen. Als de
derde elektrode naar de linkerventrikel
elektroden nog in goede conditie zijn,
wordt gebracht. We spreken dan van
worden deze niet vervangen.
een biventriculaire ICD of een CRT. Deze methode wordt gebruikt bij patiënten met symptomatisch hartfalen en die een
De implantatie van de ICD in MCA
verminderde pompfunctie hebben waarbij ook sprake is van het niet gelijktijdig samentrekken van de beide ventrikels. Met behulp van onderzoek wordt bepaald wie hiervoor in aanmerking komt. Een implantatie van een biventriculaire ICD kan meer tijd kosten omdat het soms moeilijk is het juiste bloedvat voor de elektrode voor de linkerventrikel te vinden. Meestal kan het hart beter pompen dan voor de implantatie van de biventriculaire ICD. De batterij van de lCD raakt na 5 tot 10 jaar uitgeput. De elektroden gaan meestal meer dan tien tot vijftien jaar
Voor de opname
mee. Het type batterij dat in een ICD zit,
U krijgt voor uw opname eerst een
is een kwalitatief hoogwaardig product
informatief gesprek met de ICD-verpleeg
dat een stabiele en goede werking van
kundige of de hartstimulatie-specialist.
de ICD garandeert tot aan het einde van
Zodra de datum van de ingreep bekend
zijn levensduur. Tijdens de technische
is, krijgt u telefonisch of schriftelijk bericht.
controle in het ziekenhuis wordt onder
Krijgt u in de tussenliggende periode
andere het energieverloop van de batterij
griep of bent u verkouden? Neemt u dan
nagekeken en de elektroden worden
meteen contact op met het secretariaat
ICD
9
ICD
van de polikliniek cardiologie. Het kan
ICD dat u krijgt. De ICD wordt bij voorkeur
namelijk nodig zijn om de ingreep om die
in de linker borsthelft vlak onder het
reden uit te stellen. Ook mag u tot drie
sleutelbeen geplaatst. Soms wordt dit om
weken voor de ingreep en drie weken na
medische redenen ook rechts gedaan.
de ingreep géén griepprik krijgen. Als u
U krijgt eerst een plaatselijke verdoving
bloedverdunnende middelen gebruikt,
waarna een snede van acht tot tien cm
wordt er met u afgesproken wanneer u
in de huid gemaakt wordt. Daarna wordt
met deze medicijnen moet stoppen.
een holte boven de borstspier gecreëerd waarin de ICD en de elektroden geplaatst
Opname
kunnen worden. Via een ader worden
Wat neemt u mee ?
één of meerdere elektroden in het hart
• medicijnen in de originele verpakking
ingebracht. De elektroden worden
• kleding, toiletartikelen, pantoffels,
vervolgens doorgemeten en aangesloten
enzovoort
op de ICD. Soms is het nodig om de ICD
• zorgverzekeringspas
te testen. We brengen u dan in slaap
• hulpmiddelen zoals een bril of
met een kortwerkend slaapmiddel en
gehoorapparaat
we wekken een ritmestoornis op om te controleren of de ICD goed werkt. De
Meestal wordt u de dag voor de ingreep
ICD reageert met het toedienen van een
opgenomen. Uw linkeroksel en linkerborst
elektrische schok die het hart weer in het
worden geschoren en gedesinfecteerd
normale ritme terugbrengt. Deze test
met een ontsmettingsvloeistof. U krijgt
wordt onder bewaakte omstandigheden
een infuusnaaldje in uw arm waardoor
uitgevoerd, maar meestal is de test niet
eenmalig antibiotica wordt toegediend.
nodig. De wond wordt daarna gehecht en
Vlak voor de ingreep krijgt u zo nodig
afgedekt met een pleister.
een tabletje dat rustgevend werkt. Daarna wordt uw bed verschoond en trekt u een
Na de implantatie
ziekenhuisjasje aan.
U komt weer terug op de afdeling waar we u aansluiten op een bewakingsmonitor.
10
De implantatie
U heeft dan 2 uur bedrust bij voorkeur in
De duur van de ingreep varieert van één
rugligging waarbij uw linker/rechterarm
tot enkele uren, afhankelijk van het type
de eerste 12 uur wordt gefixeerd met
een mitella. De bloeddruk, pols en wond
Leefregels voor de eerste 6 weken
worden regelmatig gecontroleerd. Als u pijn heeft, kunt u de verpleegkundige
• U mag uw bovenarm aan de
waarschuwen. Na de implantatie mag
operatiezijde bewegen zolang deze
u, als er geen problemen zijn, gewoon
niet boven schouderhoogte komt, uw
eten en drinken. Ook wordt dan het
onderarm kunt u vrij bewegen.
infuusnaaldje verwijderd.
• U mag met uw arm niet tillen, rekken, strekken of druk uitoefenen, omdat
Eerste dag na de implantatie
de elektrode(n) in het hart moeten
Het is belangrijk dat u uw arm bij het
vastgroeien.
wassen en aankleden ’s ochtends aan de
• U moet uw schouder wel bewegen,
operatiezijde niet boven schouderhoogte
anders loopt u het risico dat deze gaat
optilt of er extreme bewegingen mee
‘vastzitten’ (een zogenaamde Frozen
maakt. Een verpleegkundige verzorgt en
Shoulder).
controleert de operatiewond. Er wordt een hartfilmpje (ECG) gemaakt en uw lichaamstemperatuur wordt gemeten. Op
• U mag geen zware voorwerpen dragen en geen zware lichamelijke arbeid verrichten.
de röntgenafdeling wordt een borstfoto
• U mag de eerste 4 weken niet fietsen.
gemaakt. Ook dan is het belangrijk dat
• U mag geen maximale inspanning
u uw arm niet boven schouderhoogte optilt. Meestal meet de technicus uw ICD op deze dag door. Afhankelijk van deze meting en de uitslag van de borstfoto wordt bepaald wanneer u naar huis mag.
leveren, maar wel rustig wandelen. • Draag geen knellende kleding - zoals bh-bandjes of bretels - die de wond kan irriteren. • Pas na overleg met de arts mag u weer gaan werken. • Na zes weken mag u alle activiteiten
Let op! U mag uw arm aan
weer hervatten, maar het is wel
de operatiezijde niet boven
verstandig om dit geleidelijk op te
schouderhoogte optillen of er extreme bewegingen mee maken gedurende de eerste 6 weken.
bouwen. • U mag de eerste twee maanden niet autorijden!!!
ICD
11
ICD
Risico’s tijdens en na de implantatie
Als de ICD een schok heeft afgegeven, kan dit dubbele gevoelens
Zoals iedere chirurgische ingreep kan
teweegbrengen. Enerzijds geruststelling
ook de implantatie van een lCD-systeem
omdat de ICD zijn werk goed heeft
risico’s met zich meebrengen. De kans is
gedaan en het besef dat u het zonder ICD
gelukkig klein, maar na een implantatie
misschien niet overleefd had. Anderzijds
kunnen de volgende verschijnselen
de angst voor herhaling. Dit kan de
optreden:
nodige spanning opleveren. Gun uzelf
• bloedingen
en uw familie de tijd om aan deze situatie
• infecties
te wennen. Schroom niet om erover
• pneumothorax (klaplong)
te praten of om professionele hulp te
• verplaatsing/loslating van de elektroden
vragen.
• lucht- en trombo-embolie • vernauwing/afsluiting van het bloedvat
Als u een schok heeft gekregen, moet
• onterechte lCD schok
u altijd contact opnemen met het
• versnelling van de ritmestoornis
ziekenhuis. Er moet beoordeeld worden
• perforatie van de hartwand
of de ICD terecht of onterecht is afgegaan en wat de oorzaak precies was. Het kan zijn dat de ICD anders ingesteld moet
Wat te doen na een schok
worden of dat u meer medicatie nodig heeft. Hiernaast ziet u wie u op welk
Vaak voelen ICD dragers de schok niet aankomen. Als u symptomen voelt die horen bij een ritmestoornis - zoals duizeligheid of hartkloppingen - is het mogelijk dat de ICD een schok afgeeft. Bescherm uzelf tegen een ongelukkige val als gevolg van de bloeddrukdaling door snel te gaan zitten - desnoods met de knieën op de grond - of te gaan liggen.
12
moment kunt bellen.
Controles Belt u tijdens kantooruren in onderstaande gevallen de ICD-
Wondcontrole
polikliniek, (072) 548 27 14:
In verband met de kans op infectie is het belangrijk om de wond goed in de gaten
• Als u één schok heeft gekregen en u
te houden. Neemt u direct contact op met
voelt zich daarna weer goed.
de ICD polikliniek bij:
Als dit in het weekend of ’s nachts
• zwelling
is gebeurd, kunt u wachten met
• roodheid
bellen tot de ICD polikliniek weer
• vocht- of bloedverlies uit de wond
bereikbaar is.
• koorts (boven 38 graden Celsius)
• Als de ICD op een bepaalde tijd piept/trilt.
• gapende wondranden • uitbreiding van de bloeduitstorting • twijfel over de wondgenezing De eerste 3 dagen na de implantatie
Bel altijd meteen het alarmnummer
mag de wond niet nat worden. Past u
112:
dus goed op met douchen en/of baden.
• Als u binnen 24 uur meerdere
De wondpleister moet 3 dagen erop
schokken achter elkaar krijgt.
blijven tot de wond goed is genezen.
• Als u in het weekend meerdere
Als het nodig is, kunt u de pleister zelf
schokken krijgt.
verschonen. De hechtingen moeten er na
• Als u flauwvalt zonder schokgevoel.
10 dagen uitgehaald worden.
• Als u één schok heeft gekregen en u
Als de wond gelijmd is en deze goed
voelt zich daarna nog onwel.
droog is, dan mag u de volgende dag gewoon douchen en mag de pleister er ook af blijven.
Als een patiënt na twee schokken niet bij bewustzijn komt, moet men
Controle op de poli
na het bellen van 112 onmiddellijk
Om de werking van de ICD te waarbor-
reanimeren.
gen, vinden er regelmatig technische controles plaats. We controleren de registratie
ICD
13
ICD
van het hartritme, de instellingen en de
van merkt. Mocht u niet in de buurt van de
status van de batterij.
monitor zijn, dan probeert de monitor het op een later tijdstip nog een aantal keren.
Controle thuis
U hoeft er dus niet voor thuis te blijven. U
De eerste controleafspraak vindt 10
kunt ook gewoon op vakantie gaan.
dagen na de ingreep plaats. Tijdens deze afspraak krijgt u een speciaal apparaat -
Het lijkt erg ingewikkeld maar dit is het
de homemonitor - mee naar huis. Hiermee
zeker niet. U krijgt hierover tijdens het
is het mogelijk om op afstand uw ICD-
eerste polikliniekbezoek uitgebreide
systeem te controleren. Deze monitor
instructie. Daarnaast kunnen de
maakt gebruik van draadloze communica-
medewerkers van de ICD-polikliniek u
tietechnologie om automatisch gegevens
telefonisch bijstaan om het systeem te
vanuit uw ICD-systeem te verzamelen. De
installeren.
gegevens worden verzonden via internet
Met behulp van deze homemonitor wordt
naar een centrale databank. Het systeem
het aantal polikliniekbezoeken minder.
maakt gebruik van een vaste telefoonlijn van bijvoorbeeld KPN, Ziggo of UPC maar
Belangrijk: Het monitorsysteem zal
ook andere zogenaamde providers kun-
GEEN ambulance bellen bij medische
nen geschikt zijn. Ook zijn er home moni-
noodgevallen.
toren beschikbaar met een GSM-module.
Bel uw arts of de polikliniek als u zich niet lekker voelt of 112 in geval van
De centrale databank is streng beveiligd.
nood.
Alleen uw arts en/of medisch personeel dat is gemachtigd, werken hierin. Dit is nodig om te voorkomen dat anderen uw
ICD pas
persoonlijke medische gegevens kunnen inzien.
Na de ICD implantatie ontvangt u een ICD pas. Op dit pasje staan de gegevens van
14
Thuis plaatst u de monitor bij voorkeur
uw ICD. Draag de ICD pas altijd bij u. Wij
naast het bed of de luie stoel in de
adviseren u ook om altijd een medicijnlijst
woonkamer. De monitor leest op gezette
bij u te hebben. De recente medicijnlijst is
tijden uw ICD tijd uit zonder dat u daar iets
op te vragen bij uw apotheek.
Revalidatie
vrienden waar u regelmatig contact mee heeft, te informeren over uw ICD.
Na één maand kunt u meedoen met de
Onwetendheid geeft vaak veel onrust.
ICD revalidatiegroep. Met behulp van
Dat is niet nodig. En het is belangrijk
deze revalidatie kunt u uw zelfvertrouwen
dat uw naasten in geval van nood weten
weer opbouwen en uw conditie zo veel
wat ze moeten doen. Het veranderde
mogelijk verbeteren. De trainingen
toekomstperspectief en het leren
worden in kleine groepen gegeven om u
omgaan met onzekerheden kunnen
maximaal te begeleiden.
voor de ICD drager en zijn familie veel
Voor deze revalidatie krijgt u een
vragen oproepen. U kunt daarvoor altijd
persoonlijk trainingsprogramma. Daarom
bij de ICD polikliniek terecht. (U vindt
is eerst een fietstest nodig om uw huidige
de telefoonnummers achterin deze
conditie te bepalen. Hiervoor wordt een
brochure.) Ook als u behoefte heeft aan
afspraak gemaakt.
extra ondersteuning of begeleiding denkt u bijvoorbeeld aan maatschappelijk werk, een psycholoog of revalidatie - kunt
Toekomst
u dit aangeven bij de ICD polikliniek.
Na de implantatie en bij thuiskomst is het belangrijk dat u het dagelijks leven weer
Omgevingsinvloeden
oppakt. Bij de een gaat dit gemakkelijker dan bij de ander. Het is belangrijk dat u
Magnetische velden
het vertrouwen in uw eigen lichaam weer
De ICD is door de ingebouwde
terugkrijgt en dat u leert vertrouwen op
beveiligingen zoveel mogelijk beschermd
de werking van de ICD. Angstgevoelens
tegen omgevingsinvloeden zoals
over wat er gebeurt als de ICD eventueel
elektromagnetische velden. Normaal
een schok afgeeft, kunnen het lastig
gebruik van de meeste huishoudelijke
maken het leven weer op te pakken.
apparatuur heeft geen invloed op de
Het leven met een ICD betekent niet
werking van uw ICD. Uiteraard moeten
zozeer het einde van uw oude leven, maar
de apparaten waar u mee werkt goed
juist een nieuw begin.
onderhouden en elektrisch goed
Het is belangrijk om uw familie en
geaard zijn. Als u zich in een zwaar
ICD
15
ICD
elektromagnetisch veld bevindt, kan
inductiekookplaten
dit de werking van de ICD tijdelijk
• pneumatische boorhamers
beïnvloeden. Als u weer buiten het
• lasapparatuur
magnetische veld bent, functioneert de
• power plates (trilplaten)
ICD weer normaal. Medische behandelingen Neemt u bij gebruik van onderstaande
Het kan zijn dat u in de toekomst een
apparaten de volgende regels in acht:
medische behandeling moet ondergaan.
• Mobiele telefoons: houdt de telefoon
Stel uw behandelend arts er dan van op
aan het oor aan de kant van uw lichaam
de hoogte dat u ICD drager bent. Toon
waar de ICD niet is geplaatst Draag de
altijd uw ICD pas. Apparatuur die wordt
mobiele telefoon niet in een borstzak
gebruikt bij medische behandelingen -
of op een plaats binnen vijftien cm van
zoals een MRI of bestralingsapparatuur
uw lCD. Dit geldt niet voor draadloze
- kunnen invloed hebben op de werking
huistelefoons.
van de ICD. Het kan zijn dat u een
• Antidiefstalpoortjes: loop met een
alternatieve behandeling krijgt. Of dat uw
normale wandelsnelheid door het
ICD tijdelijk wordt uitgezet. Bij vragen of
poortje en blijf er niet tussen staan.
twijfel kan uw behandelend arts uiteraard
De invloed is slechts van tijdelijke aard.
contact opnemen met uw cardioloog
Zodra u uit dit veld weg bent, werkt de
of ICD technicus. Ook raden wij u aan
ICD weer normaal.
om hulpverleners zoals uw tandarts of fysiotherapeut ervan op de hoogte te
Twijfelt u of u een bepaald apparaat
stellen dat u ICD drager bent.
wel of niet mag gebruiken? Noteert u dan de gegevens of neem eventueel de
Werk
gebruiksaanwijzing van het apparaat mee
Over het algemeen levert het oppakken
naar de eerstvolgende controle.
van het dagelijks leven geen problemen op zolang u de adviezen van uw
Wat moet u vermijden:
cardioloog/ICD technicus opvolgt.
• voorovergebogen houding boven
Sommige activiteiten kunt u beter
draaiende motoren en wisseldynamo’s • voorovergebogen houding boven
16
vermijden. Het gaat om activiteiten waarbij een kort bewustzijnsverlies
door een hartritmestoornis u en
Sporten en andere activiteiten
andere mensen in gevaar kan brengen. Apparatuur in een werkplaats of fabriek
sporten
of grote generatoren, krachtcentrales
In principe kunt u met een ICD gewoon
of inductieovens kunnen de werking
sporten of een andere vrijetijdsbesteding
van uw ICD beïnvloeden. Als u voor
uitoefenen. Tenzij u een onderliggende
uw werk moet autorijden, kan dit
hartziekte heeft. Het is dus afhankelijk
voor u als ICD drager beperkingen
van uw individuele situatie. U kunt zich
met zich meebrengen. Bijvoorbeeld
daarom het beste laten adviseren door
door de tijdelijke ontzegging van de
uw behandelend cardioloog. Sporten
rijbevoegdheid direct na de implantatie.
en bezoek aan de sportschool is na
Voor het beroepsmatig vervoeren
zes weken weer mogelijk. Sommige
van personen (onder andere bus,
contactsporten - zoals judo, karate en
taxi, trein en metro) en goederen
rugby - kunt u beter vermijden vanwege
geldt een definitief rijverbod. Ook het
het grote risico op verplaatsing en/
werken op grote hoogten is risicovol
of beschadiging van de elektroden,
door de kans op bewustzijnsverlies
ICD en de huid. Ook gewichtheffen
door hartritmestoornissen. Dit geldt
is geen geschikte sport. Een aantal
bijvoorbeeld voor bouwvakkers,
andere sporten is risicovol vanwege
glazenwassers of schilders. De
de kans het bewustzijn te verliezen
mogelijkheid bestaat dat u andere
door hartritmestoornissen. Denkt u
werkzaamheden of een andere baan moet
bijvoorbeeld aan parachute springen,
zoeken. Laat u goed informeren door het
hanggliding, abseilen, bergsport of
ICD team en bespreek de mogelijkheden
diepzeeduiken. Om verdrinking te
met uw werkgever of ARBO arts.
voorkomen kunt u sommige sporten zoals vissen en zwemmen - beter samen
Zie voor meer informatie de tabel in de
met anderen doen. Het is verstandig
bijlagen.
om het sporten na een ICD implantatie geleidelijk op te bouwen. Eventueel kunt u zich via uw ziekenhuis opgeven voor een revalidatieprogramma. De zonnebank heeft geen invloed op de ICD. Wel is het
ICD
17
ICD
belangrijk om verbranding van de huid
te vliegen. U krijgt van het ziekenhuis een
te voorkomen en daarom is het beter om
ICD pas waarmee u aantoont dat u ICD
niet urenlang in de zon te liggen.
drager bent. U kunt met deze ICD pas op het vliegveld aantonen dat u niet door
Seksualiteit
de detectiepoortjes hoeft te lopen. U
De ICD staat seksueel contact niet in de
wordt dan door de beveiligingsbeambte
weg. Het is begrijpelijk dat sommige ICD
handmatig gefouilleerd. Laat u niet
dragers hier angstig over zijn en zich
fouilleren met metaaldetectoren in
belemmerd voelen. Dit kan veroorzaakt
verband met het elektromagnetisch
worden door de onderliggende
veld. Op de site van de Stichting ICD
ziektegeschiedenis en het gebruik
dragers Nederland (www.stin.nl) vindt
van bepaalde medicatie. De kans is
u meer informatie over reizen in het
echter klein dat uw ICD op een intiem
buitenland. Zo kunt u in diverse talen
moment een schok afgeeft. De ICD kan
een tekst printen waarin uitgelegd wordt
namelijk onderscheid maken tussen een
waarom u geen gebruik kunt maken van
hartritmestoornis en een snelle hartslag
de detectiepoortjes. Gaat u voor langere
door lichamelijke activiteit. De cardioloog/
tijd naar het buitenland? Overleg dit dan
ICD technicus kan u hierover informeren.
met uw behandelend cardioloog en maak
Probeer uw gevoelens met uw partner te
duidelijke afspraken over de controle van
delen en bespreekbaar te maken.
uw ICD. Ook is belangrijk dat u weet wat u moet doen als u een schok krijgt. Op de
ICD en vakantie
site van de fabrikant van uw ICD en STIN
In principe kunt u in overleg met uw
vindt u adressen van ziekenhuizen in het
cardioloog/ICD technicus gewoon
buitenland die op de hoogte zijn van uw
reizen. We raden u wel af om naar een
merk ICD.
eiland op vakantie te gaan waar geen ziekenhuis is, (behalve de Nederlandse
Zie voor meer informatie de tabel in de
Waddeneilanden) of naar een omgeving
bijlagen.
waarbij de reistijd naar een ziekenhuis niet langer dan een halve dag mag duren. In sommige gevallen is het door een onderliggende hartziekte beter om niet
18
Het rijbewijs
Commissie Schalij die de minister in 2004 heeft geadviseerd, acht het ongewenst.
Aandoeningen die leiden tot bewustzijnsverlies zoals epilepsie en
Wettelijk
bepaalde hartaandoeningen houden
Na de implantatie van de ICD hebt u
volgens Europese richtlijnen en nationale
nog altijd een geldig rijbewijs. Alleen
wetgevingen in dat men niet langer
voldoet u niet meer aan de medische
geschikt is voor het besturen van
geschiktheidseisen waarop het rijbewijs
motorvoertuigen waarvoor een wettelijk
destijds is afgegeven. Omdat de
rijbewijs verplicht is.
Nederlandse wetgever geen meldplicht kent, bent u niet verplicht dit zelf te
Een uitzondering daarop vormen onder
melden. Wilt u echter altijd zowel
andere hartpatiënten bij wie een ICD is
juridisch als verzekeringstechnisch 100%
geïmplanteerd. Zij mogen in Nederland
gedekt zijn? Dan adviseren wij u een
sinds 1 juni 2000 onder bepaalde
nieuw rijbewijs met code 100 of 101 bij
voorwaarden gebruik maken van de
de gemeente aan te vragen. Dat kunt u
rijbewijzen van Groep 1 (A, B en B+E) voor
doen als de ICD twee maanden na de
privé gebruik (code 100) en sinds 2004
implantatie geen terechte of onterechte
ook voor beperkt beroepsmatig gebruik
schok heeft afgegeven.
(code 101). Het gebruik van de rijbewijzen van Groep 2 (C, C+E en D+E) is voor ICD
Autorijden met een ICD komt in het kort
dragers uitgesloten. Hun zogenaamd
hierop neer:
‘Groot rijbewijs’ komt te vervallen.
• Alleen mogelijk met een geschiktheids verklaring van de cardioloog
Beroepsmatig vervoer met een rijbewijs van Groep 1 is beperkt tot 4 uur per dag
• Alleen mogelijk met ‘gecodeerd’ rijbewijs A, B, B+E
en geldt alleen voor goederenvervoer.
• code 100: alleen privé gebruik
Vervoer van personen (bijvoorbeeld als
• code 101: beperkt beroepsmatig
taxichauffeur) of het geven van rijlessen is
gebruik met uitzondering van
uitgesloten. Onbetaald personenvervoer
personenvervoer en het onder toezicht
als vrijwilliger met bijvoorbeeld een buurtbus is in principe niet verboden. Maar de
besturen van derden • Alle andere rijbewijzen zijn uitgesloten
ICD
19
ICD
Wettelijke wachttijden:
verkeersveiligheid belangrijk zijn.
• Na implantatie ICD: twee maanden + nieuw rijbewijs aanvragen
Vraag 5 op de Eigen verklaring luidt:
• Na terechte schok: twee maanden
Wordt of werd u behandeld voor
• Na onterechte schok: twee maanden na
inwendige ziekten als suikerziekte, hart-
herprogrammering • Na vervanging ICD: na genezing van de wond en in overleg met de cardioloog
en vaatziekten, verhoogde bloeddruk, nierziekte en longziekte, of hebt u een hart- of vaatoperatie ondergaan?
• Na vervanging ICD en draden: na genezing van de wond en in overleg
Als ICD drager moet u deze vraag in elk
met de cardioloog.
geval met ‘Ja’ beantwoorden. Als u alle andere vragen met, neen kunt beantwoor-
Meer informatie, zie regeling eisen
den en het positieve antwoord betreft al-
geschiktheid 2000, artikel 6.7.4:
leen een ICD dan accepteert het CBR dit.
Staatscourant 99 [23 mei 2000], pagina 10 e.v..gewijzigd: Staatscourant 106 [8 juni
Eigen verklaring met geneeskundig
2004], pagina 13 e.v.)
verslag U moet gebruik maken van een Eigen
Het aanvragen van een rijbewijs
verklaring met geneeskundig verslag als :
uitsluitend voor privé gebruik (code 100)
• u op het moment van aanvragen 70 jaar
Voor het aanvragen hebt u nodig: • Een zogenaamde Eigen verklaring of een Eigen verklaring met geneeskundig
of ouder bent of • uw huidige ‘geldige rijbewijs afloopt op of na dag waarop u 75 wordt.
verslag. • Een keuringsrapport van uw cardioloog.
Voor een eigen verklaring met geneeskundig verslag maakt u een
Eigen verklaring
afspraak bij een huisarts.
De Eigen verklaring kunt u kopen op
20
het gemeentehuis of downloaden van
Het Keuringsrapport van uw cardioloog
internet: www.mijn.cbr.nl. Het formulier
(code 100/101)
bevat onder andere een tiental vragen
Op grond van de nieuwe eisen bent u
over aandoeningen die voor de
als ICD drager verplicht u te laten keuren
door een cardioloog. Omdat het hierbij
Het aanvragen van een rijbewijs voor
gaat om zeer specifieke kennis over
beperkt beroepsmatig gebruik (code 101)
de ICD neemt het CBR genoegen met
Wilt u uw rijbewijs niet alleen voor privé
een rapport van de cardioloog die u
maar ook voor beperkt beroepsmatig
behandelt.
gebruiken dan volgt u dezelfde procedure als vermeld bij ’het aanvragen van een
Kortom
rijbewijs met code 100’.
Voor het aanvragen van een rijbewijs met code 100 hebt u nodig:
Voor het afgeven van de verklaring kan uw
• Eigen verklaring (al of niet met
cardioloog gebruik maken van het Code
geneeskundig verslag)
101 formulier.
• Keuringsrapport van uw cardioloog • Kopie identiteitsbewijs
Behalve de Eigen verklaring en het Keuringsrapport van uw cardioloog hebt u
De formulieren stuurt u op naar het CBR.
voor het aanvragen van een rijbewijs met
Het adres staat op de envelop die u op
code 101 ook een Werkgeversverklaring
het Gemeentehuis heeft ontvangen bij de
nodig. Hieruit moet blijken of u voldoet
Eigen verklaring.
aan de wettelijke voorwaarden. Bent u een zelfstandige beroepsbeoefenaar
Nadat het CBR alle papieren heeft
dan mag u deze verklaring zelf invullen.
ontvangen, krijgt u van het CBR een
U moet dan wel een uittreksel meesturen
besluit over uw geschiktheid voor het
van uw inschrijving bij de Kamer van
rijbewijs. Bent u medisch geschikt
Koophandel. Daarnaast vraagt het CBR
voor een rijbewijs, dan vraagt u op het
om een toelichting waaruit blijkt om welke
gemeentehuis uw nieuw rijbewijs aan.
redenen u code 101 aanvraagt.
Het nieuwe rijbewijs heeft de vorm van een creditcard. Hierop treft u naast de
Kortom
bekende categorieën A, B, en B+E ook de
Voor het aanvragen van een rijbewijs met
categorie AM aan. Dat houdt in dat u met
code 101 hebt u nodig:
dit rijbewijs ook bevoegd bent voor het
• Eigen verklaring (al of niet met
besturen van een bromfiets, snorfiets of brommobiel.
geneeskundig verslag) • Keuringsrapport van cardioloog
ICD
21
ICD
• Werkgeversverklaring • Indien van toepassing, een uittreksel van inschrijving Kamer van Koophandel • Toelichting aanvraag code 101 • Kopie identiteitsbewijs.
• Een schip met een lengte tussen de vijftien en twintig meter dat bedrijfsmatig wordt gebruikt of daartoe is bestemd. • Een motorboot met een lengte van minder dan vijftien meter die een snelheid van meer dan twintig kilometer
De formulieren stuurt u niet op naar het regiokantoor van het CBR maar naar:
per uur kan bereiken. • E en sleepboot of duwboot, die niet
Hoofd Medische zaken van het CBR te
wordt gebruikt om een schip met een
Rijswijk, Postbus 3014, 2280 GA Rijswijk.
lengte van twintig meter of meer te slepen, langszij mee te voeren of te duwen.
Meer informatie over autorijden met een ICD kunt u vinden op: www.stin.nl op de
Pleziervaart en de kleine beroepsvaart
pagina Rijbewijzen.
zijn in bovenstaande gevallen toegestaan vanaf twee maanden na implantatie. Na een schok geldt weer een wachttijd van
Het vaarbewijs
twee maanden. Wettelijke geldigheidstermijn van
Het groot vaarbewijs
het kleine vaarbewijs is vijf jaar. Meer
Het dragen van een ICD is met een
informatie over het klein vaarbewijs kunt u
Groot Vaarbewijs of een Rijnpatent niet
vinden op www.stin.nl bij adressen/links
toegestaan. Voor informatie over het Groot Vaarbewijs kunt u contact opnemen met het CBR, divisie CCV afdeling
Uitzetten van de ICD schok functie.
Binnenvaart te Rijswijk, 070 - 372 05 80. In sommige situaties kunnen patiënten Het klein vaarbewijs
vragen om de schok functie van de ICD uit
In Nederland is een klein vaarbewijs
te zetten. U kunt bijvoorbeeld denken aan:
verplicht in de volgende gevallen:
• een naderend levenseinde door
• Een schip met een lengte van vijftien
22
bijvoorbeeld een ernstige ziekte
meter of meer dat niet bedrijfsmatig
of toename van hartfalen. Een
wordt gebruikt.
functionerende ICD kan het
overlijdensproces verstoren door het
Websites en links
afgeven van schokken. • na een ernstig ongeval, een
Meer informatie over ICD’s en aanverwan-
invaliderend herseninfarct
te onderwerpen vindt u op onderstaande
of toenemende dementie.
websites:
Levensverlenging door een ICD schok is
• www.stin.nl
dan voor de patiënt niet wenselijk meer.
Stichting ICD dragers Nederland • www.hartstichting.nl
Het is wel belangrijk dat de ICD drager en zijn naasten dit samen met de cardioloog bespreken. De arts noteert de afspraken hierover in het medisch dossier.
Nederlandse hartstichting • www.hartenvaatgroep.nl Vereniging van hartpatiënten • www.bostonscientific-international.com ICD en Pacemakerfabrikant • www.medtronic.nl
Begraven en cremeren
ICD en Pacemakerfabrikant • www.sjm.com
Na overlijden is het wenselijk dat de ICD wordt verwijderd. Bij crematie kan de ICD namelijk exploderen. Ook in geval van begraven moet de ICD verwijderd worden omdat de ICD onderdelen heeft die als chemisch afval worden beschouwd. De partner of familie van de overledene moet dit doorgeven aan de begrafenisondernemer.
ICD en Pacemakerfabrikant • www.biotronik.com ICD en Pacemakerfabrikant • www.sorin.com ICD en Pacemakerfabrikant • www.cbr.nl Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen • www.wittekruis.nl Voor informatie over medische alarmpenningen en alarmhorloges • www.merkawah.nl
Om te voorkomen dat de ICD schokken afgeeft tijdens het verwijderen, moet deze eerst worden uitgezet.
Informatie over de bijna dood ervaring • www.overheid.nl Voor officiële publicaties Staatscourant • www.nvhvv.nl Voor informatie over de NVHVV en
ICD
23
ICD
WIBN en de informatiebrochure
Tabellen In de bijlagen vindt u tabellen met de
CBR kantoor
meest gebruikte apparaten en activiteiten ingedeeld in de categorieën veilig,
CBR (Centraal bureau
voorzichtig en vermijden. Bij bepaalde
Rijvaardigheidsbewijzen)
apparatuur moet u voor de veiligheid
Sir Winston Churchilllaan 297
een bepaalde afstand tussen het appa-
Postbus 5301
raat en uw ICD aan houden. Alleen de
2280 HH Rijswijk
meest voorkomende apparaten worden
tel: 0900-0210 (€ 0.10 per minuut)
genoemd. Als u twijfelt of u bepaalde
apparaten thuis of op het werk veilig kunt gebruiken, kunt u contact opnemen met
Voorlichtingsbijeenkomsten MCA organiseert maandelijks een kleinschalige voorlichtingsbijeenkomst voor ICD dragers en hun naasten. Wij nodigen u uit voor deze bijeenkomst. We geven voorlichting over het dragen van een ICD en we draaien een voorlichtingsfilm. Ook kunt u al uw vragen stellen en ervaringen uitwisselen met andere ICD dragers. Ook organiseert het MCA regelmatig grote voorlichtingsbijeenkomsten voor hartpatiënten. U vindt de aankondigingen op affiches in het ziekenhuis, in de plaatselijke kranten en in ons magazine Zorg van Nu.
24
het ICD team van MCA.
Huishoudelijke apparaten Veilig
Voorzichtig
Mixers
Inductiekookplaat
Blenders
Inductieovens
Vermijden
Elektrische blikopeners Wasdrogers
Ga er niet tegenaan staan en buig
Wasmachines
er niet overheen (geldt voor beide
Afwasmachines
bovenstaande apparaten).
Elektrische fornuizen en ovens Keukenmachines
Elektrische dekens uitzetten voor het
Gasovens
slapen gaan
Broodroosters Broodbakmachines Magnetrons Stofzuigers Elektrische tandenborstel Elektrische radiatoren Naaimachines Waterbedden Elektrische messen Haardrogers/fohns Scheerapparaten Mixer Koffiezetapparaat
ICD
25
ICD
Doe het zelf gereedschap Veilig Kettingzagen Boormachines Decoupeerzagen Elektrische schroevendraaiers Heggenscharen Grasmaaiers Bladblazers Sneeuwruimers Soldeerbouten Bladblazers In overleg met technicus Wisselstroom lassen Gereedschap op batterijen
26
Voorzichtig
Vermijden
Voor de volgende
Buig niet over draaiende elektromotoren
apparaten geldt dat u een armlengte afstand moet houden van de ICD. Generatoren Lasapparatuur 60-90 cm afstand In overleg met technicus
b.v. de wisselstroomdynamo van een auto Geen boorzaagmachines die op of tegen de schouder gehanteerd worden Pneumatisch boorhamers Wisselstroom lassen
Amusement/ milieu/ reizen Veilig AM/FM-radio’s CD/DVD-spelers Whirpool/bubbelbaden Laserpistoolspelen Afstandsbedieningen van TV, video, stereo, camera’s en garagedeur Televisietoestellen Videorecorders Videospelletjes Pretparken/ achtbanen Multimediaspeler Wifi netwerk Tom Tom navigatie Elektrische auto
Voorzichtig
Vermijden
Magnetische bingostaafjes
Beveiligingspoort
Gokautomaten
luchthaven (handmatig
Politiescanners
fouilleren)
Deactivatoren bij de kassa Transformatoren
Magneetstaven die
Televisie en radiotorens
worden gebruikt door
Brandstofcelsystemen
beveiliging
Amateurradioantennes (bakjes)
Wii balancebord
Afstandsbedieningen met antenne 90 cm afstand Hoogspanningsdraden 90 cm afstand Sauna ( in overleg met cardioloog)
Elektrische fiets Wii controler Zonnebank (niet verbranden) Vibrator
ICD
27
ICD
Medische behandelingen Veilig CT-scans Diagnostische röntgenfoto’s Electrocardiogram Ech
Voorzichtig
Vermijden
Hoogenergetische
Diathermie
straling
Dit is een behandeling met
(In overleg met
hoogfrequente golven die warmte
cardioloog)
opwekken.
Tandartsboren:
MRI
De voedingskabels
Dit is een diagnostisch onderzoek
van deze apparatuur
waarbij een krachtig elektromagnetisch
mag niet op de borst
veld wordt gebruikt, waardoor uw ICD
liggen.
beschadigd kan worden.
Vergruizers
Hittecoagulatie
Bij deze behandeling
Wordt gebruikt voor het stelpen van
wordt er gericht
bloedingen op de operatiekamer.
gewerkt, zolang de straal niet op de
Bestraling
ICD of de geleiders
Dit kan de werking van de ICD nadelig
gericht is, heeft het
beïnvloeden met name als deze in de
geen effect op de
omgeving van de ICD plaatsvindt.
ICD. Tens Transcutane elektrische neuro-stimulatie tegen chronische pijn,hier zijn speciale voorzorgen voor nodig. Electrocauterisatie
28
Diversen Veilig
Voorzichtig
Vermijden
Luchtzuiveringsinstallaties
Magnetische velden
Bruidscorsages met
Elektrische omheiningen
(algemeen)
magneetjes
Leugendetectors
Stereoluidsprekers
Machines voor
Statische elektriciteit
die deel uitmaken
industrieel gebruik zoals
Tatoeages
van grote stereo-
krachtstroomgeneratoren,
Semafoons
installaties (afstand
etc. Hier voor is een
Computers/bleutooth
30 cm)
werkplekonderzoek nodig.
Apparatuur voor huisarrest
Organisers Faxen en printers
Koptelefoons (afstand Scheepsradar
Kopieerapparaten
5 cm) Bodyvetmeters
Radiogestuurde klokken en horloges
Mobiele telefoons
Alarmsysteem voor patiënten
(afstand 15cm)
Electrolyse (elektrisch ontharen
Draadloze vaste telefoon (dect) Detectiepoortjes
schoonheidsspecialist)
Gehoorapparaat / ringleiding
Magneten algemeen
Massagestoel
Alarmsysteem voor in huis
(afstand 15 cm)
Massageapparaten Zonnebank (niet verbranden)
Magnetische matrassen Deactivatoren bij de kassa (afstand 15 cm)
Krachtstroomgeneratoren
ICD
29
ICD
Bronvermelding Met dank aan: • Dr.G.P.Kimman • Dr.J.H.Ruiter • Stichting ICD dragers Nederland (Stin) • Fa. Boston scientific • Fa. Medtronic • Academisch Medisch Centrum Amsterdam • Academisch Ziekenhuis Maastricht • Afdeling Patiëntenvoorlichting Medisch Centrum Alkmaar
30
Colofon Redactie:
L.P. Weteling-Klijn - poli cardiologie MCA afdeling communicatie MCA
Vormgeving:
vormgeving MCA
Illustraties:
vormgeving MCA
Oplage:
200 / 3e druk
Druk:
MarcelisDékavé
Artikelnummer: 103605 / 2015.10 Op alle behandelingen in MCA zijn de algemene voorwaarden van het MCA van toepassing, zie www.mca.nl of vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting.
ICD
31
Medisch Centrum Alkmaar Wilhelminalaan 12 1815 JD Alkmaar T 072 – 548 44 44
mca.nl
