I V N G I D S AFDELING ARNHEM

IVN GIDS 2012 AFDELING ARNHEM Symposium Bezoek Kleine Verrassingen Eik in de Wijk

38e jaargang, nummer 5, september / oktober

Voorwoord

IVN Gids 2012 « Maand/Maand»

Typische zomer? Tekst Nicole Olsthoorn

Allereerst wil ik een k leine rectificatie plaatsen. In de vorige editie meldden we dat het artik el “De eik en de Vlaamse Gaai” geschreven was door Lidy Blok zijl, maar dit is onjuist. De tek st k omt uit de vingers van Louis de Breet. Waarvan ak te dus.

“Het is weer een typisch Nederlandse zomer!”, hoor ik mensen zeggen. Warm, warmer, warmst, onweersbui en afkoeling. Wisselend dus. Maar is dat wel zo typisch? Staan “wij” niet bekend om schilderachtige rustige wolkenluchten? Eén ding is wel zeker: nattigheid. Want vochtig is en blijft het in de Lage Landen; klam van het zweet of nat van de regen. In mijn ogen is het de afgelopen weken goed toeven buiten. Als vervend wandelaar kan ik mijn lol niet op als het kwik bij 22 graden blijft steken. Paar wolkjes in de lucht, zonnetje erbij, zacht briesje, lunch mee en een fijne wandelroute in het vooruitzicht … Kan het nog mooier? Dát is voor mij typisch – en ideaal – Nederlands zomerweer. Helaas is mijn laptop niet zo goed bestand tegen werken in de buitenlucht. Met het zonnetje erop raakt het oude beestje al snel oververhit. Vandaar dat het opmaken van de gids een aangelegenheid is voor binnenshuis. Helaas dien ik het werk vanwege RSI klachten ook nog over verschillende dagen te spreiden, waardoor ik menig zomers uurtje binnen besteed. Wegens mijn drang om naar buiten te gaan, maar meer nog door de RSI, draag ik momenteel het stokje over aan Rob ten Hoedt. Houd het email adres voor de kopij dus goed in de gaten, want binnenkort zal dit veranderen! Voor nu mag het vóór de deadline nog naar onderstaand adres. Heel veel leesplezier!

Kopij uiterlijk zondag 7 oktober naar [email protected]

Van de voorzitter

IVN Gids 2012 september / oktober

Trek van de Gierzwaluw Tekst en foto's Han de Haas

Vanuit zijn artikel over de trek van gierzwaluw begin 2011, schrijft Han binnen dit thema over de ontwikkelingen b ij het IVN Arnhem.

Waar kom je vandaan? Waar ga je naar toe? Als ik dit schrijf zijn we in de tweede helft van de zomer. En eigenlijk ook de tweede helft van mijn zomervakantie. Vrijdag 3 augustus 2012 kamperen we in Ieper. Vandaag de zogenaamde vredesroute gefietst, een tocht door het WestVlaamse land met begraafplaatsen en slagvelden als te bezoeken elementen. Wat een aantallen slachtoffers zijn hier gevallen… Hadden ze toen maar van de vredesroute geweten. Van deze historie van ongeveer 100 jaar terug naar de terugblik van heden: een meer natuurlijke terugblik vanuit het land van de poppy’s. Waar kom je vandaan? Wat betreft de Arnhemse natuur blijft de bescherming en inrichting van het gebied Meinerswijk de aandacht vragen. Naast de maatregelen voor ruimte voor de rivier speelt ook de recreatieve ontsluiting. Het interactieve proces van de gemeente verloopt afstandelijker. Er worden plannen ingebracht waarop geschoten kan worden. Dat was vanuit natuurperspectief nodig omdat er in het zuidelijke deel van Meinerswijk plannen waren ontwikkeld die voor kwetsbare planten en dieren (waaronder de bever) niet passend zijn. Dat het gebied beter te bezoeken is, is prima maar niet ten koste van belangrijke natuurwaarden. Hopelijk weet men met de inrichting van het gebied ook het karakter van dit fraaie “central” uiterwaardenpark te behouden. Ook vragen de waardevolle bomen van Arnhem aandacht. De gemeente heeft het kapvergunningenstelsel gewijzigd. Het stelsel verandert naar een systeem dat bomen op particulier grondgebied gekapt mogen worden tenzij de 3

Van de voorzitter


boom voorkomt op de waardevolle bomenlijst. Voor de bescherming van bomen is het dus wezenlijk dat mooie, markante bomen op deze lijst terecht komen. Door de gemeente is een inventarisatie gedaan en heeft haar burgers uitgenodigd om bomen aan te melden. Tijdens de Nieuwjaarsactiviteit heb ik hier aandacht voor gevraagd, maar hierbij heb ik ook aangegeven dat ik een voorstel zou doen hoe wij als IVN-ers buurtbewoners bij het aanmelden kunnen betrekken. Dit in de gedachte dat waardevolle bomen van ons allemaal zijn en IVN-ers kunnen helpen bij het zien van deze waardevolle bomen. Voor mij een eerlijke gedachte, maar ik besef me dat je er anders naar kunt kijken. Misschien ziet de buurt de IVN-er als een bemoeizuchtige buurman / -vrouw. Een buurtbewoner die bepaald wat er wel of niet in voorof achtertuin moet staan; iemand die bomen aanwijst waar je daarna niets meer aan mag doen. Absoluut een misvatting – de gemeente bepaald de waardevolle bomenlijst op basis van in een verordening vastgelegde criteria; voordrachten voor de lijst worden dus door de gemeente getoetst – maar de buren kunnen het anders zien. Snap je mijn conflict? Mijn motivatie voor IVN werk is om mensen, dus ook mijn buurtbewoners, de mooie dingen van de natuur te laten zien. En van daaruit hoop ik dat het gevoel van beschermen ontstaat. Dit is echt wat anders dan zeggen dat je iets mooi moet vinden. Kortom, wie geeft mij raad hoe hier mee om te gaan?

4

Van de voorzitter


Waar ga je naar toe? Ik wil nog iets meegeven om mogelijk te gaan doen; de Floriade in Limburg. Op een zomerse dag zijn de Haasjes naar Venlo gereisd. Goed weer maakt voor deze locatie wel uit, want alle tuinen en presentaties liggen best ver uit elkaar. Ik vond de presentaties geslaagd, ook al had ik andere signalen ontvangen. Maar de IVN-tuin (Through Animals Eyes) vond ik echt TOP. Mooi aangelegd, een fraaie waterpartij, leuke wilde planten en een bossage met heel veel vogels – met name groenlingen die dol zijn op de voederautomaten. Al met al een heel natuurlijk beeld in een gecreëerde omgeving. Het was fijn om te zien dat de Floriadebezoekers de IVN-tuin goed waardeerde. Ook vond ik het een opsteker te merken dat er op een zomerse dag veel jonge mensen op de Floriade afkomen. Er zijn gelukkig veel mensen die waarde geven aan, en genieten van groen en natuur. Reacties aan: Han de Haas [email protected]

5

Uitgelicht


Symposium Groen en Gezondheid Tekst Frans Koops, foto's symposium deelnemer via Frans Koops

Via een doorgestuurde E-mail zag ik een aankondiging voor het Symposium “Groen en Gezondheid” op donderdag 28 juni op het terrein van de hogeschool van Hall Larenstein. Aangezien het onderwerp mij interessant leek en de toegang gratis was heb ik dit symposium gevolgd. Het was prachtig weer, wat heel prettig was, want het goed georganiseerde symposium speelde zich op de eerste voordracht na in de buitenlucht af. De opening door Dinand Ekkel, (lector Natuurlijk Gezond Samenleven CAH Almere) werd gevolgd door de voordracht “Gezondheid door Groen” door Jolanda Maas, onderzoeker aan de VU Universitair Medisch Centrum. Zij voerde een grootschalig onderzoek uit met als vraagstelling: “Voelen mensen met meer groen in de omgeving zich gezonder en zijn zij dit ook?” Uit eerder onderzoek (Ullrich, 1984) was al gebleken dat patiënten na een galblaasoperatie in een ziekenhuiskamer met uitzicht op groen gemiddeld een dag korter in het ziekenhuis bleven in vergelijking met patiënten met uitzicht op gebouwen. Aangezien de resultaten van het onderzoek van Jolanda Maas goede argumenten zijn voor de groene groepen bij discussies over het behoud of eventueel uitbreiding van natuur en de groene leefomgeving, geef ik hierbij een korte samenvatting. Voor het onderzoek, in samenwerking met Alterra, zijn 250.782 mensen gevraagd hoe gezond zij zich in het algemeen voelden. Daarnaast is uit het Landelijk Grondgebruiksbestand Nederland het percentage groen in een 1km straal en in een 3km straal om het huis bepaald. Er is gecontroleerd voor demografische en sociaal-economische achtergrondkenmerken. Het percentage groen omvatte agrarisch gebied, bos en natuur en stedelijk groen. Tuinen, straatbomen, groene bermen en kleine groenelementen zijn 6

Uitgelicht


niet meegenomen. Uit eerder onderzoek was gebleken dat mensen uit de plattelandsgebieden over het algemeen gezonder zijn dan mensen uit steden. Dit wordt vaak toegeschreven aan een ongezondere levensstijl in de steden. Mensen in steden roken meer en gebruiken over het algemeen meer alcohol. Maar zelfs als je al deze factoren uitschakelt dan zijn mensen uit steden nog steeds ongezonder. Bij deze onderzoeken was niet gekeken of het verschil in de hoeveelheid groen in de omgeving van mensen een verklaring kan zijn voor deze gezondheidsverschillen. Deze studie van Jolanda Maas laat zien dat het percentage groen in de omgeving een deel van de verklaring vormt voor de gezondheidsverschillen tussen bewoners van het stad en platteland. Jongeren en ouderen blijken meer profijt te hebben van groene ruimte in hun woonomgeving dan de middengroep en lager opgeleide mensen hebben meer profijt van groene ruimte in hun woonomgeving dan mensen met een hogere opleiding. Er bleek een rechtlijnig verband tussen groene ruimte en gezondheid, waarbij het percentage ongezonde mensen afnam van ruim 16% bij 0% groene ruimte tot 10% bij 90% groene ruimte in de omgeving van de woning. In weinig groene gebieden is de kans dat iemand zich minder gezond voelt 1,5 maal zo groot als in heel groene gebieden. Uit een tweede bevolkingsonderzoek bleek dat 155.000 mensen uit een groep van 366.000 mensen in een jaar naar de huisarts waren geweest en zijn de klachten bekend. Voor depressie, langdurige longaandoeningen/astma en diabetes is er een sterke relatie tussen het groen in de omgeving van de woning en het aantal patiënten. Deze drie groepen samen toonden per 1000 mensen 68 patiënten bij 10% groen en 52 patiënten bij 90% groen in de directe omgeving. Uitzicht op groen heeft een positief effect stemming, concentratie en herstel van stress. Minder mensen naar de huisarts betekent ook minder ziekteverzuim bij werknemers. 7

Uitgelicht


Deze resultaten hebben daarom ook duidelijke economische consequenties. Op basis van dit onderzoek is berekend dat voor Nederland een toename van groen in de omgeving met 10% van de grondoppervlakte door minder bezoek aan de huisarts een jaarlijkse besparing voor de volksgezondheid oplevert van ruim € 65.000.000,-- en door minder ziekteverzuim voor de werkgever een jaarlijkse besparing van ca. € 330.000.000,--. De kosten van een landelijke toename van de groene omgeving met 10% is niet gegeven, maar omgekeerd zal een afname van het groen in de leefomgeving een vergelijkbare kostenpost zijn door meer artsenbezoek en ziekteverzuim. Aantasting van de natuur en de groene ruimte is dus duur!

Na deze voordracht waren er workshops over het betrekken van het kind, de jeugd, de volwassene en de oudere bij de natuur. Het thema in de workshop jeugd was dat het voor hen spannend moet zijn om de natuur in te gaan. Hutten bouwen, vuur maken, buiten overnachten. Onze opdracht was om met een vuursteen en een vuurslag vuur maken om daarop muntthee te zetten. Het lukte ook nog. Ook de andere workshops waar ik aan deelnam (Hans Smit, Veldwerk Nederland en communicatie met het publiek bij projecten door studenten van Larenstein) waren interessant, maar minder relevant voor het werk van de groene groepen. 8

Het kleine verschil


Spinnende Groente Tekst Anita Broekhuizen, foto's: www.w ikipedia.nl

Pastinaak Blad geveerd met eivormige slippen. Hoogte tot een meter. Op vochtige, voedselrijke grond op bermen en dijken en in uiterwaarden.

Venkel Blad is geveerd met draadvormige (lange) slippen. Hoogte tot 2 meter. Is geen inheemse plant, groeit in tuinen vaak als keukenkruid.

Wesp- of Tijgerspin Geel-zwarte streepvormige tekening op het achterlijf. Web tussen grashalmen of laag in struikgewas in open grasland. Vangt grotere springende en laagvliegende prooien zoals libellen, kevers en sprink hanen.

Krui sspin Kruis vormige witte tekening op het achterlijf. Web meestal op enige hoogte tussen planten en beschutte tuinen. Vangt kleine vliegende prooien als vliegen en muggen.

9

Leven in de Heemtuin


Kleine Verrassingen Tekst en foto's Juliette Gribnau

Wanneer je zoals ik meerdere jaren achtereen gemiddeld zo’n 3 keer in de week in de Heemtuin komt, dan ga je als vanzelf vergelijken met “vorig jaar”… Vorig jaar was wat betreft de insecten een heerlijk jaar voor een fotografe, wat heb ik genoten; zoveel verscheidenheid aan vlinders en wantsen! Dit jaar is echt heel anders en ik mis vele soorten die ik vorig jaar naar hartenlust heb gefotografeerd. Zo zijn er dit jaar akelig weinig vlinders, alhoewel de laatste week van juli en de eerste week van augustus (als dit artikeltje geschreven wordt), er iets meer beweging komt in het vlinderbestand… Er is dit jaar zelfs een Landkaartje gesignaleerd (helaas was ie te onrustig om op de foto te gaan). Met de wantsen is het dit jaar treuriger gesteld (misschien niet algemeen, maar wel in mijn Heemtuinwaarnemingen). Ik heb zegge en schrijven twee schildwantsen gezien!!!! De groene Stinkwants, die ik vorig jaar dag in dag uit tegenkwam als nimfen in diverse stadia, imago’s… het kon niet op. Dit jaar: geen een!! Gelukkig zijn er ook kleine verrassingen die me steeds weer doen teruggaan naar onze prachtige Heemtuin. Ik ontdekte voor het eerst eitjes van het lieveheersbeestje; ik heb ze gevolgd tot alle eitjes waren uitgekomen, zie de foto: links imago, midden larve en rechts de eitjes.

10



Maar er was meer. Zo was ik erg blij te zien dat de zeldzame en beschermde Eendagsvlieg (de Ephemera Danica) ook dit jaar weer aanwezig was; een paar weliswaar, maar toch. Ook zag ik een beestje waarvan ik dacht: wat is dat nou voor iets? Is het een vreemde hommel (de kleur van de haren deed me denken aan de grijze zandbij)? Ik had echt geen idee, maar het beestje was zo vriendelijk om voor me te poseren zodat ik hem in 6 verschillende standen op de gevoelige plaat kon zetten:

En dan volgt natuurlijk de speurtocht! Eerst maar eens goed kijken of ik opvallende kenmerken zie. Ja, de voelsprietjes lijken erg op die van een meikever. Zoeken dus op allerlei keverwebsites. En ja hoor: het is de penseelkever. Maar welke? Er blijken twee verschillende soorten penseelkevers te zijn: de Trichius zonatus en de Trichius fasciatus. Bij fasciatus versmelten de bovenste twee bollen tot een lijn die langs het borststuk loopt, bij zonatus blijven de bollen op zich. Dit is dus Trichius zonatus. En er zijn nog meer verrassingen, of beter gezegd, ik bespeur veel hoopgevende kleinigheidjes. Om maar een voorbeeld te noemen zie ik, behalve de eitjes van het Lieveheersbeestje, veel parende insecten, die daarmee de voortgang van de soort redelijk zeker stellen. Zoals ook vorig jaar zijn de soldaatjes daarin erg actief (weliswaar minder dan vorig jaar), maar ze houden soms met 5 tot 6 koppels een orgie op de berenklauw of een andere schermbloemige. 11



Zo zie je links soldaatjes, in het midden snuitkevertjes, en rechts de blaaskopvliegen. Goede hoop dat ze er volgend jaar dus ook weer zijn.

En dan heb je als fotograaf af en toe een toevalstreffer. Onder de omgevallen eik speelde zich een traag maar teder liefdesspel af: twee Wijngaardslakken hadden elkaar gevonden en ook zij gaven gehoor aan de roep van de natuur. Uiterst boeiend om te volgen hoe ze langzaam maar zeker rechtop tegen elkaar aan gaan staan of beter gezegd vloeien. Ik ben er maar eens rustig voor op de grond gaan zitten kijken; zo heerlijk om de kleine wondertjes van de natuur te kunnen volgen … Heel hoopvol! Natuurlijk wil ik zo’n prachtig moment graag met U delen. Voor meer foto’s: http://bodhi-creations.jalbum.net/

12

Verenigingsnieuws


Groen Lintje Tekst en foto's Han de Haas

Woensdag 20 juni 2012 heeft Renkse Waardenburg Provinciale Statenlid van GroenLinks Gelderland, een 'Groen Lintje' uitgereikt aan “onze” Nirma en Martin van Rijn-Atteveld. De uitreiking vond plaats in de fraaie Sabelspoort van het Huis der Provincie in Arnhem. Groen Links reikte het 'Groen Lintje' uit aan inwoners van Gelderland die zich op positieve wijze inzetten voor groen in de provincie Gelderland. Dit jaar heeft GroenLinks het IVN en haar vele vrijwilligers een pluim gegeven. Naast Nirma en Martin waren er IVN-ers van Apeldoorn, Ede-Barneveld, Rijk van Nijmegen, Rijn-Waal en Oude IJsselstreek die het 'Groen Lintje' ontvingen. Nirma en Martin kregen het 'Groen Lintje' met de vermelding dat zij al heel veel jaren actief zijn binnen het IVN Arnhem. Zij organiseren al heel veel jaar de groencursus in samenwerking met het NIVON. Martin leidt op enthousiasmerende wijze rond in Heemtuin Presikhaaf. Nirma is drijvende kracht achter kinderactiviteiten. Onder applaus ontvingen zij het 'Groen Lintje' en een oorkonde.

13

Verenigingsnieuws


Cursus Natuurgids Uiterwaarden Tekst Henny Campschroer, foto's Maria Pompe

In januari 2012 ben ik begonnen aan een cursus Natuurgids Uiterwaarden, die gegeven wordt door mensen van het IVN Arnhem en IVN Rijn/Waal. Ik ben al een tijdje bezig in het veld, vooral veel met kinderen. Daardoor groeide bij mij ook de wens om meer te willen weten over de natuur in de uiterwaarden, omdat ik daar het meeste kom. Na een informatieavond, waar uitleg werd gegeven over het doel en de opzet van de cursus, wist ik het zeker. Dit wil ik graag gaan doen. Het was wel meteen duidelijk dat het een intensief half jaar zou gaan worden, met om de 14 dagen een cursusavond en een zaterdagse excursie. De cursusavonden worden gegeven in Arnhem bij de stadsboerderij en dat is een prettige, sfeervolle ruimte voor zoiets. Soms zaten de dieren volop “live” om ons heen, zo zelfs dat de docenten wat harder moesten praten om voor ons verstaanbaar te zijn.

Er komt heel wat aan bod in zo’n half jaar: visies op natuur en landschap, ontstaan van verschillende landschappen, kennis van bloemen en planten, kennis van vogelsoorten en 14

Verenigingsnieuws


hun kenmerken, het inoefenen van allerlei werkvormen die je straks in het veld weer kunt gebruiken, menselijk handelen in de natuur, bomen en struiken, waterdieren en nog veel meer. En je werd ook aan het werk gezet, de leukste opdracht vond ik het observeren en beschrijven van een “eigen plek” ergens in de uiterwaarden. Door zo’n opdracht wordt je uitgenodigd zeer zorgvuldig en uitgebreid te kijken en zie je dus ook veel meer dan normaal. En dat gekoppeld aan de kennis die je opdoet op de cursus en met name ook tijdens de excursies, levert dat heel veel verwondering en kennis op. Elke cursusavond waren er mensen van IVN Arnhem die zorgden voor koffie en heel vaak was er ook iets lekkers bij. Door de ontspannen sfeer die er over het algemeen heerste was het een prima plek om te vertoeven. Ik heb er dan ook nog geen seconde spijt van gehad dat ik mee ben gaan doen met deze cursus. Na de vakantie gaan we aan het werk binnen de bestaande clubs van het IVN, ik heb er zin in!

15

Verenigingsnieuws


Werkgroep Natuurbeheer Tekst Luc Bouw man, foto's Rene Beemer

Zaterdagochtend 7 juli met een zonnetje en een heerlijke temperatuur is er door 10 vrouwen en mannen weer gewerkt in Sonsbeek. Ondanks of mede door of dankzij de brandnetels en gedoornde bramen was de sfeer uitstekend. De kanaaltjes van de bleekwei zijn nu allemaal schoon. In de koffie / thee pauze was het genieten van een beeldschoon zicht vanaf de bleekwei naar het watermuseum. Na de pauze is er keihard gewerkt om de bramen uit het bosje weg te halen. Deze bramen overwoekerden de rododendrons waardoor er ook veel dood hout moest worden afgevoerd. Rene Beemer heeft van deze werkochtend wat mooie foto's door gemailt. Hier voor mijn dank. In zijn schrijven verwijst Luc ook naar een mogelijke natuurwerkochtend op 4 augustus, maar deze is in verband met ziekte van de coördinatoren helaas niet door gegaan.

16

Verenigingsnieuws


Zomerbericht van de Bloeiende Landjes Tekst en foto's werkgroep Bloeiende Landjes

Bloeien en nog eens bloeien: onze projectjes hebben aan de verwachting voldaan! Lees verder…. Bloeiend Randje Troubadour Arnhem-Zuid Langs het schoolplein was het de afgelopen maanden een uitbundig bloeifestijn. Met name de Phacelia, Witte Mosterd en Bladrammenas zorgden voor een kleurrijke strook (paars, geel, wit). Ook Klaproos, Gele Ganzenbloem, Bolderik (deze 3 uit het mengsel van vorig jaar), Boekweit, Korenbloem en Goudsbloem kwamen hier en daar op. De overige soorten uit het (bijen)zaaimengsel, zoals Ridderspoor en Malva, hebben we dit jaar niet kunnen waarnemen. Maar het zal niemand verbazen dat het Bloeiend Randje met de opgekomen soorten een schare aan insecten trok: zacht zoemende bijen, libellen en vlinders! Een ouder van de school heeft gezorgd voor een groot aantal vaste planten, waardoor de ‘border’ – zo hopen wij – er ook in de winter fleurig uit blijft zien. We zijn benieuwd hoe deze planten het gaan doen: het schoolplein kan in de zomer namelijk erg heet worden en water geven is een hele klus! De vaste planten die vorig jaar geplant zijn doen het dit jaar in ieder geval goed. Vele passanten geven te kennen dat zij blij zijn met de groene “aankleding” van het plein. Nu de basis voor dit Bloeiend Randje is gelegd, 17

Verenigingsnieuws


willen we volgend seizoen proberen om de kinderen te betrekken bij het onderhoud. Bloemenvallei Tijdens de bloeiperiode was de Bloemenvallei voor het publiek toegankelijk, waar een aantal mensen gebruik van hebben gemaakt: IVNers, wandelaars, mensen die ons persbericht gelezen hadden en een kinderen die handenvol bloemen meenamen. Ieder jaar worden we weer verrast door de onverwachte plantengroei. Zo waren er opeens plekken bezaaid met Spurrie, een oud voedergewas met kleine witte bloempjes. Stinkt na de bloei trouwens. Toen bijna alles uitgebloeid was, zorgde de Gele Ganzenbloem wekenlang voor een zonnig geel veld. In de meerjarige bloemenweide heeft het gras de overhand genomen. Belangrijkste oorzaak is dat wij vorig jaar te weinig afgevallen blad van de omringende eiken en beuken hebben weg geharkt. Vanwege het hoge looizuurgehalte verteren die nauwelijks en verstikken de opkomende wilde planten ten gunste van de sneller groeiende grassen. Tijdens onze werkmiddagen- en avonden, terwijl buizerd en groene specht hun geluid lieten horen, hebben we alsnog veel blad weg gekrabd en opnieuw ingezaaid. In alle vroegte is Theo Theunissen een aantal malen met zijn zeis op de fiets naar de Bloemenvallei gekomen om vooraf het gras te maaien. Hij heeft echt een geweldige klus geklaard! 18

Verenigingsnieuws


Voor de Rogge hebben we nog steeds geen goede bestemming weten te vinden. We laten het dan maar afvoeren. Zonde, dieren kunnen het goed gebruiken. Om met Alice te spreken: “Ik als koe zou het wel lekker vinden!”  Als iemand een bestemming weet voor het volgende jaar: mail of bel ons! Bloeiend Randje Buitenschool Reigerstraat Toen de kinderen met vakantie gingen, stond het bijenmengsel op het punt te gaan bloeien. Ook hier vooral Phacelia, Bladrammenas en Witte Mosterd. Aan het eind van de vakantie waren ze bijna uitgebloeid. Maar gelukkig kwamen de Pronkbonen en zomerbloemen (Cosmea, Goudsbloem) later op gang. Ze bloeiden volop bij terugkeer van de kinderen en we verwachten dat ze nog tot in het najaar zullen bloeien. Het grauwe schoolplein heeft met deze kleine verandering een vrolijker uitstraling gekregen. Dit is nog maar het begin. Wordt vervolgd!

19

Verenigingsnieuws


Nieuws uit de Vlindertuin Tekst en foto's w erkgroep Vlindertuin

Net of de vlinders weten dat de eerste echte zomermaand is aangebroken. Alle families vliegen weer volop; de witjes en blauwtjes, de aurelia’s, zandoogjes en pages. Het is erg wisselend weer op de donderdagmorgen; twee keer deze maand schuilen we voor forse regenbuien en twee keer is het bloedje heet. Dan is het zo warm in de tuin dat we het liefst in de schaduw onze koffie, thee en sapjes drinken. En na die regenbuien wekt het verbazing te zien hoe snel daarna er weer wat rondvliegt of rondloopt. Alle zomervlinders zijn inmiddels weer aanwezig, ouders met jonge kinderen spelen op de heuvel, een buurtgenoot mediteert er en de wandelaars prikken gaatjes in de paden met hun stokken. Verder komt er elke maand wel een nieuwsgierige nieuwkomer even kijken of het werken in de buitenlucht net zo leuk is als het op papier lijkt. Sommigen komen een keer, anderen blijven regelmatig meehelpen. De Gemeentewerkers maaien de heuvel en we houden nu vooral de randen en de zitplaatsen bij, knippen de uitbottende bramenstengels en geven zoveel mogelijk stekken een goede plek. Zo krijgen we steeds meer variatie en hopelijk steeds meer vlinders in de tuin. 20

Verenigingsnieuws


Behalve het werken spreken we zo nu en dan ook af even wat meer van de vlinders te genieten. Er is altijd wel een fototoestel in de buurt zodat bijzonderheden meteen vastgelegd worden. En natuurlijk maken Linda en Anita daar dan weer een mooie aflevering van voor de rubriek ‘Wie ziet ze vliegen’. Tot nu toen zijn zes posters verschenen, de laatste die nu te zien is in het bezoekerscentrum Sonsbeek is die over het bruin zandoogje.

En begin deze maand was er ook nog tijd en gelegenheid om met een gezelschap van 14 vlinderliefhebbers naar de nieuw aangelegde Natuurakkers in Bemmel te gaan. Onder de bezielende leiding van initiatiefnemer en beheerder Louis Dolmans kregen we een rondleiding langs oude graanrassen en bloemrijke akkers. Heel veel vlindersoorten hebben we niet gezien, maar dat kan nog aan de junidip liggen die dit jaar lang aanhoudt. Ook woei het hard. We zagen vooral veel witjes en verder gehakkelde aurelia, kleine vos en atalanta. Een onbekend dikkopje werd ook nog gespot. 21

Ingezonden


Eik in de wijk Tekst en foto's Lidy Blokzijl

Voordat ik in Arnhem kwam wonen, bezocht ik de fototentoonstelling in het Gemeentemuseum over alle oude en nieuwe wijken. Het viel me toen al op dat Alteveer zo groen was; ik zag bij de luchtfoto´s hier en daar een piepklein stukje rood pannendak tussen al dat groen. In die wijk wilde ik heel graag wonen... Wij, een klein groepje IVNleden, verbaasden ons opnieuw hoe groen onze wijk is. Wat heeft de Gemeente Arnhem veel kleine bosjes ongemoeid gelaten! Stukjes bos met een grote variatie aan bomen en struiken, aan insecten- en vogelleven. Dankjewel Gemeente, laat het zo blijven. We werden stil bij het prachtige uitzicht vanaf het Vrij Katholiek kerkje: ,,daar reis je dan voor naar het buitenland’’, verzuchtte iemand. Bij de Braamberg idem dito. Even later ontdekten we een diepe kuil; was het nu een vossenhol of een dassenburcht? Onze fantasie sloeg op hol, maar dat is geen wonder bij een wijk die de nodige hoogteverschillen heeft.

22

Ingezonden


Behalve de vele zomereiken, een scharlakeneik op het Beethovenpleintje, een moeraseik, een moseik en een eik op de hoek van Beethovenlaan en Cattepoelseweg (de Quercus Kelloggli?), zagen we op de Bachlaan een fraaie hopbeuk en ontdekten we wel drie amberbomen, geplant bij het ontstaan van de wijk in 1932. Ook bij de nieuwe Residence staat iets bijzonders, namelijk een Antarctische beuk met kleine miezerige blaadjes. Even verderop vinden we het holletje van een bosmuis. En dan te bedenken dat wij nog slechts een klein deel van Alteveer hebben bekeken … Maar volgens ons wel het allermooiste deel! Met dank aan Bart Braune en Martin van Rijn die ons weer heel wat wijzer hebben gemaakt.

23

Ingezonden


Verrassende Vondst Tekst en foto Anita Broekhuizen

Een rondje vliegen in de avonduren loopt niet altijd goed af. Eind juni vloog deze bruine grootoorvleermuis in onze tuin en dat is haar niet goed bekomen. Onze poes laat die nacht een bekend mekkerend geluid horen; meestal heeft ze dan een muis gevangen. De volgende ochtend zie ik de vermeende muis op ons terras liggen, maar bij nadere beschouwing blijkt het een vleermuis te zijn. Heel gaaf maar ook heel dood helaas. Na overleg met vleermuisdeskundige Herman Heskamp en de zoogdierenvereniging, heb ik het beestje maar bij hen afgeleverd. Wellicht heeft zij nog enige educatieve waarde. Wel geweldig om die prachtige oren nu eens van dichtbij te kunnen bekijken …

24

Agenda


Publieksactiviteiten zaterdag 1 september 09:30 - 12:30 uur Natuurwerkochtend: zelf bezig zijn in de natuur. Meedoen? Aanmelden bij Luc Bouwman, lucbouwman@aol. n zondag 9 september 14:00 uur Excursie Heemt uin Presikhaaf: "Vruchten, zaden en bessen ". Start: Ruitenberglaan (tegenover Natuurcentrum A rnhem) zondag 23 september 14:00 uur Eropuit op zondag: "Nat uur in een (militair) park" Start: Bezoekersparkeerplaats Bronbeek, Velperweg 147, Arnhem zaterdag 6 oktober 09:30 - 12:30 uur Natuurwerkochtend: zelf bezig zijn in de natuur. Meedoen? Aanmelden bij Luc Bouwman, lucbouwman@aol. nl zondag 7 oktober 14:00 uur Excursie Heemt uin Presikhaaf: "Herfstperikelen". Start: Ruitenberglaan (tegenover Natuurcentrum A rnhem) donderdag 25 oktober 20:00 - 22:00 uur Groencursus, eerste avond meer informatie over de groencursus in de herfst zondag 28 oktober 14:00 uur Eropuit op zondag: Rijkerswoerd "Nieuwe natuur op oude grond" Start: Parkeerplaats Stadsboerderij de Korenmaat, Erasmus/Hooghalensingel. Volg de borden stadsboerderij. De parkeerplaats ligt aan de Marius van Beeklaan

25

Colofon


Ledentijdschrift van: IVN Vereniging voor natuur en milieueducatie afdeling Arnhem Penningmeester: I. Langelaar Berliozstraat 1-3 6815 HE Arnhem 026-4460468 Gironummer: 5383228 tnv. Penningmeester IVN-Arnhem Contributie: Minimaal 14,- euro per jaar

Redactie: Nicole Olsthoorn Rob ten Hoedt Lay-out: Nicole Olsthoorn Verzending en adressering: Jolanda Dirksen Bremstraat 2 6813 EM Arnhem 026-3703664 E-mail: [email protected]

Opzeggen lidmaatschap: Schriftelijk voor 1 december Jolanda Dirksen Bremstraat 2 6813 EM Arnhem 026-3703664 E-mail: [email protected]

Copij inzenden: Redactie IVN gids Sonsbeeksingel 26-11 6814 AB Arnhem E-mail: [email protected]

Foto omslag: Juliette Gribnau Eikenbladeren "art is in the soul of the artist, not in the medium" www.b odhi-creations.nl

Afdelingssecretariaat: Carin Prinsen a.i. Postbus 1023 6801 BA Arnhem E-mail: [email protected]

Druk: DPC Biblioservice Gelderland

Publiciteit en Internet: M. Pompe / G. van Hoorn E-mail: [email protected] E-mail: [email protected] Website: www.ivnarnhem.nl

De IVN-gids is een contactblad van de IVN afdeling Arnhem. Het verschijnt zes maal per jaar.

26

I V N G I D S AFDELING ARNHEM

Recommend Documents