I a c. I 0,0 be. s > 2 9 > E E. tl OJ a. 5 se 00,- 01 O : IM OJ JJ -C OJ 03 *-^ OJ. ah o. cn as. c c

5?

re

E E

-t-

c c

2 ah

T c

OJ

o

OJ

-o

,_ rd

c

cn as

OJ

E O

OJ

TJ

«3 M

Nl

•a 3 O £

c

<

c O •: IM

OJ JJ -C OJ

03

"O 3

C 0)

5 se 00,01

>

c

C rd

0)

ca u ooxj


D

o

>

x> c

U c

01 c

c

OJ OJ OJ

c 0; fc-8 OJ

s OJ

tO

S

> 2

I

E •2 c

a

rt;

*-^ OJ Q

O)

•£ g CO

C

9

k.

c

6^ IN

00 u

CO

•

c Q.

I

c

^*


O

0,0

OJ

be c

c

OX) a ;

.£-£ 22 -Q

I? O

oj

U

tl •a c

O

OJ

11 -Si "5 03

<

Hi

o

2

c

s



OJ

c

p

i

"5 c

RIZA in beeld managementcontract 1999

Inhoudsopgave 1. Inleiding

5

2. Het RIZA programma 1999

7

3. Opdrachten van het Hoofdkantoor

9

Activiteiten in het kader van WONS

9

Beleidsvoorbereiding en evaluatie waterkeren Oor-, oog- en mondfunctie waterkeren

10 10

Beleidsvoorbereiding en evaluatie waterbeheren Internationale beleidsvoorbereiding Internationale samenwerking/kennisontwikkeling Oor-. oog- en mondfunctie waterbeheren Producten Directie Water

10 10 11 11 11

Beheer en onderhoud waterbeheren en vaarwegen Wvo Missiekritische systemen

12 12 12

Anticiperend onderzoek

12

Basisinformatie waterkeren, waterbeheren en vaarwegen

13

4. Opdrachten van regionale direcrties

15

Directie Zuid-Holland

15

Directie Zeeland

15

Directie Usselmeergebied

16

Directie Oost-Nederland

16

Directie Limburg

17

Overige directies

17

5. Kwaliteit van de organisatie

19

Bedrijfsvoering

19

Strategie, koers en strategisch personeelsmanagement RIZA

19

Performance indicatoren

20

6. Begroting en tarieven 1999

21

Verklarende woordenlijst

22

1. Inleiding De specialistische diensten en de regionale directies van Rijkswaterstaat sluiten elk jaar een managementcontract met het Hoofdkantoor van de Waterstaat over de te leveren producten en uit te voeren programma's en de daarvoor ter beschikking gestelde middelen. Het managementcontract wordt afgesloten om de afspraken over en weer, transparant en inzichtelijk te maken. Het RIZA managementcontract 1999 is op 5 januari 1999 ondertekend door de Hoofdingenieur-Directeur van het RIZA, ir. A.R. van Bennekom en de plaatsvervangend Directeur-Generaal, ir. L.H.M. Keijts. Deze brochure geeft een beknopt overzicht

van de in het managementcontract vastgelegde afspraken over de door het RIZA in 1999 te leveren output. Voor relaties binnen Rijkswaterstaat wil deze brochure samenvatten wat het RIZA voor hen kan betekenen. Voor de medewerkers van het RIZA biedt de brochure een overzicht van de programma's die binnen het RIZA lopen en de middelen die hiervoor worden ingezet. Deze brochure verschijnt in deze vorm dit jaar voor het eerst. Het ligt in de bedoeling om hier een jaarlijks terugkerende uitgave van te maken. Wanneer u suggesties of opmerkingen heeft over de opzet of inhoud van deze brochure laat het ons dan weten.

2. Het RIZA programma 1999 De werkzaamheden van het RIZA bestaan enerzijds uit de uitvoering van een aantal landelijke Rijkswaterstaatstaken en anderzijds uit de advisering en ondersteuning van de beleidsdirectie Water en de regionale directies van Rijkswaterstaat. In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de activiteiten van het RIZA.

Tevens wordt aangeven welke omzetverwachting hiermee gemoeid is. De zogenaamde indirecte uitvoeringsuitgaven (IUU) zijn die uitgaven die samenhangen met de inzet van de centrale stafafdelingen. Deze uitgaven kunnen worden gezien als bijzondere apparaatskosten.

Opdrachtgever

Deelprogramma

Programma-onderdelen

Inzet voor HK

WONS (diverse deelprogramma's)

WONS

K/ 4.t )27

WONS

44.327

Beleidsvoorbereiding en evaluatie waterkeren

OOM-waterkeren

300

Beleidsvoorbereiding en evaluatie waterbeheren

Internationale beleidsvoorbereiding

4 376

Internationale samenwerking/

5 750

kennisontwikkeling OOM-walprrwheren

3011

Producten Dmcue Water

1 201

• i -orbereidmg Beheer en onderhoud waterbeheren en vaarwegen

14.631

Wvo

11.000

Missiekntische systemen

6 188

Beheet 6

U

oridtihoud

1JW

1 487

Anboperend onderzoek Anticiperend

onderzoek

Ba^isinformatie waterkeren waterbeherpn en vaarwegen

1.487 22 040

Baiiiintorriutie

waterkeren,

22.040

.vegen 99.680

TOUJIHK

Inzet voor RD

IUU r b t u l onvi-l

Tabel 1: Omzetverwachting 1999 per opdrachtgever

• Nederland

160

Directie Oost-Nederland

6531

Directie Utrecht

298

Directie Ilsselmeergebied

5 580

Directie Noord-Holland

821

Directie Zuid-Holland

4 719

Directie Zeeland

1 185

Directie Noord-Brabant

383

Directie Limburg

4 090

Directie Noordzee

115

Totaal RD

23.802

Derdnn

1.607

Indirecte uitvoenngsultgavrm

14 ;.>()

139.889

I

3. Opdrachten van het Hoofdkantoor Activiteiten in het kader van WONS Een belangrijk deel van de werkzaamheden van het RIZA wordt uitgevoerd in het kader van WONS (Werkstructuur Onderzoek en Ondersteuning Natte Sector Verkeer en Waterstaat). Binnen Rijkswaterstaat is het Hoofdkantoor de formele opdrachtgever van WONS. In WONS vindt de programmering plaats van de producten die de specialistische diensten van Rijkswaterstaat de komende jaren zullen leveren ter voorbereiding en uitvoering van het beleid van de Minister van Verkeer en Waterstaat. Dit beleid is gericht op de veiligheid tegen overstroming, de nationale waterhuishouding en het beheer van de Rijkswateren.

Het WONS-programma bestaat uit twee delen: waterkeren en waterbeheren. Beide delen beslaan meerdere thema's die hierna besproken worden. In het programma waterkeren staat de

Omzel 1999 Totaal XI Waterkeren : Veiligheid

3505

Rivieren

3.850

OOM-lunctie

390 7 '.'.'.

Subtotal Waterbeheren: Preventie

'•> I II

Waters

6629

Toxische '.toflen

3 555

£utrofi£nng en produ- *

1605

Inrichting

5661

Verdroging & grondwater

1 865

Organisatie 4 instrumenUnuni

• |

Waterverkenningen

3200 ) )35

Modellen

SubtatMl

Total

36 582 44.327

jel 2: Overzicht WONS naar thema

vraag naar de bescherming tegen overstromingen centraal. Het RIZA is actief in de thema's veiligheid en rivieren. Het thema veiligheid zoekt een antwoord op de vraag: aan welke randvoorwaarden moet en kan de veiligheid in ons land voldoen? Het thema rivieren richt zich op de vraag op welke rivierafvoeren we berekend moeten zijn en hoe we deze watermassa's veilig naar zee kunnen leiden.

Het programma waterbeheren is ingedeeld naar de belangrijke aandachtspunten uit de Derde Nota Waterhuishouding en het beheersplan Rijkswateren 1997-2002. De thema's zijn preventie, waterbodem, toxische stoffen, eutrofiering en productiviteit, inrichting, verdroging & grondwater, organisatie & mstrumentarium, waterverkenningen en modellen. Het RIZA is bij al deze thema's actief betrokken. In het thema preventie wordt, veelal in samenwerking met de industrie en andere bedrijfssectoren als scheepvaart en landbouw, onderzocht hoe het lozen van vervuild water verminderd kan worden. Het water is al een stuk schoner geworden, maar veel waterbodems zijn nog sterk verontreinigd. Het thema waterbodems richt zich daarom op de vraag hoe deze waterbodems kunnen worden gesaneerd. O m te beoordelen hoe en in welke mate er gesaneerd moet worden wordt in het thema toxische stoffen uitgezocht hoe schadelijk stoffen zijn voor mens, dier en plant. De centrale vraag in het thema eutrofiering is hoe we de negatieve ecologische effecten van te veel voedingsstoffen in het water moeten tegengaan. In het thema inrichting worden allerhande maatregelen onderzocht om het ecologisch herstel van watersystemen vorm te geven, bijvoorbeeld door de aanleg van natuurlijke oevers. In het thema verdroging & grondwater wordt, samen

met regionale waterbeheerders, onderzocht hoe de verdroging moet worden aangepakt en welk beheer van grond- en oppervlaktewater daarvoor het meest effectief is. Organisatie & tnstrumentarium, waterverkenningen en modellen zijn zowel voor waterkeren als voor waterbeheren belangrijk. Verkend wordt hoe de watersystemen zich ontwikkelen bij verschillende toekomstscenario's van het CPB. Deze verkenningen worden gebruikt om te beoordelen of het beleid in het waterbeheer moeten worden veranderd. In dit thema krijgt ook het onderwerp water en ruimte aandacht. Het thema modellen combineert verschillende thematische modellen tot zogenaamde beslissingsondersteunende modellen, die bij de voorbereiding van grote ingrepen een breed scala aan effecten inzichtelijk kunnen maken. Organisatie & instrumentarium tenslotte verkent de toekomstige strategic met betrekking tot het waterbeheer en verkent nieuwe organisatorische, financiele, sociale en juridische aspecten van het waterbeheer.

10

In het WONS-programma wordt vanzelfsprekend ingespeeld op nieuwe accenten die zijn uitgezet in de Vierde Nota Waterhuishouding. De belangrijkste accenten zijn: meer aandacht voor de samenhang tussen integraal waterbeheer en ruimtelijke ordening en economische belangen, het vergroten van de veerkracht door meer ruimte te geven aan de dynamiek van water en natuur, meer maatwerk op regionaal niveau door middel van gebiedsgericht beleid en samenwerking met betrokkenen, anders omgaan met normen en versterkte aandacht voor herstel van watersystemen.

de beleidsdirectie Water bijgestaan en wordt geparticipeerd in diverse nationale en internationale overlegkaders op het gebied van de bescherming tegen overstroming door met name de Rijn en de Maas.

Beleidsvoorbereiding en evaluatie waterbeheren Dit deelprogramma bestaat uit de volgende programma-onderdelen: • Internationale beleidsvoorbereiding • Internationale samenwerking en kennisontwikkeling • •

Oor-, oog-, en mondfunctie waterbeheren Producten Directie Water

Internationale beleidsvoorbereiding De internationale beleidsvoorbereiding betreft het internationaal overleg en het Rivier Actieprogramma. Het internationaal overleg omvat het voorbereiden van en deelnemen aan vergaderingen alsmede het opstellen van rapportages in het kader van de volgende fora, commissies en werkgroepen: •

Europese Unie/Commissie

• •

Internationale Rijn Commissie OSPAR-conventie, Noordzeeministersconferentie Internationale Commissie ter bescherming van de Maas

• •

Internationale Commissie ter bescherming van de Schelde

• •

Economische Commissie voor Europa Organisatie Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) Verenigde Naties

Beleidsvoorbereiding en

•

evaluatie waterkeren

Het Rivier Actieprogramma (RAP) werkt aan de uitvoering en coordinate van onderzoek dat noodzakelijk is voor de onderbouwing van de Nederlandse inbreng ten behoeve van internationale overleg. Het programma kent de volgende deelpro 3 gramma's:

Oor-, oog-, en mondfunctie waterkeren (OOM) In het kader van deze functie wordt de afdeling Waterkering en ontgronding van

• •

RAP Preventie RAP Ecosystemen

•

direct inzetbare ondersteuning Directie

Water;

• RAP Toxische stoffen • RAP Monitoring and Assessment • RAP Stroomgebieden Het programma voor 1999 is in overieg met het Hoofdkantoor opgesteld. Topics zijn: stroomgebiedaanpak, hoogwater, ecologische ontwikkeling, stoffenstrategie, Europese afspraken over emissiereductie industrie (EU-BAT), diffuse bronnen en effluentbeoordeling.

•

uitvoering wettelijke taak Wvo-advisering over zowel de puntbronnen als de diffuse bronnen en waterbodem;

•

deelname in enkele provinciale commissies voor water en milieu;

•

Internationale samenwerking en kennisontwikkeling

•

adviezen met betrekking tot grondwaterbeheer; advisering lagere overheden; generieke bijdrage ter verbetering van de interne en externe kennisinfrastructuur; participatie in Rijkswaterstaat-activiteiten en externe fora (RMNO, STOWA. etc.); op het gebied van voorlichting en kennisoverdracht met betrekking tot waterbeheer: bijdrage aan universitair en hoger beroepsonderwijs (deeltijdhoogleraar, gastcollege); bijdrage aan PAO-cursussen; algemene bijdragen aan vakbladen; bijdragen aan symposia (kennis infrastructuur, educatie en algemene voorlichting).

• •

• Het RIZA-programma omvat 2 onderdelen: 1. Internationale samenwerking: • uitvoering Memorandums of Understanding (MOU's) met Slowakije, Rusland, Roemenie, Polen, Ukraine en Hongarije; •

participatie in internationale netwerken als EurAqua. CHR, EWPCA, Europees Milieuagentschap en samenwerking van buitenlandse instituten;

•

inzet op internationale coordinate, waaronder activiteiten in handen van de UN/ECE op het gebied van monitoring/assessment en in het kader van EU-onderzoeksprojecten.

2. Internationale kennisontwikkeling; In totaal wordt aan 19 internationale projecten gewerkt op het gebied van 'wetlands'. Oor-, oog- en mondfunctie waterbeheren Het programma omvat capaciteitsafspraken met de afdeling Integraal Waterbeleid van de Directie Water. De volgende onderdelen worden daarin onderscheiden: •

participatie in de Commissie Integraal Waterbeheer (CIW);

•

deskundigenberichten aan de Raad van State met betrekking tot beroepen in het kader van de W v o en de Grondwaterwet;

•

participatie in het overleg met doelgroepen over emissiereducties;

Producten Directie Water Het programma omvat een aantal concrete producten voor de afdeling Integraal Waterbeleid van de Directie Water, zoals: •

bijdragen aan nota's waterhuishouding (voorbereiding, opstelling en evaluatie);

•

jaarlijks opstellen ClW-voortgangsrapportage 'Water in beeld';

•

jaarlijks bijdragen aan de opstelling van het emissiejaarrapport;

• •

voorbereiding wet- en regelgeving; bijdragen aan de milieu- en natuurbalans en milieu- en natuurverkenningen;

•

tweejaarlijkse opstelling van de verdrogingskaart van Nederland; beleidsstudies ten behoeve van actuele vragen.

•

Beheer,pn onderhoud waterbeheren en vaarwegen Dit deelprogramma omvat de volgende onderdelen: • •

Wvo Missiekritische systemen

Steunpunt Emissies aanspreekpunt. Codrdinatie intern Rijkswaterstaat • participatie en secretariaat in de Functionele Werkgroep Verontreiniging Oppervlaktewater (FWVO) en de Functionele Werkgroep Waterhuishouding (FWW);

Wvo

•

voorbereiden standpunten en opstellen rapportages in die kaders;

Heffingen De inzet van het RIZA op het gebied van de Wvo-heffingen betreft de volgende producten:

•

coordinate onderzoek en adviescentrum waterbodems.

•

jaariijks ca, 300 a 400 technische adviezen aan het Bureau Verontreinigingsheffing over geloosde jaarvrachten;

•

12

afhandeling van de adviesaanvragen is het

adviezen over de uitvoering van het routinematig controlebeleid, heffingen, voorbereiding en evaluatie speciale controleacties; • verzorgen 'Training in heffing'; • visieontwikkeling 'Niet meer maar anders'; • vertaling van beleid naar uitvoering. Handhaving Voor handhaving van de W v o worden door het RIZA de volgende producten geleverd: • •

landelijke coordinate handhaving; monstername, analyse en rapportage in het kader van de handhaving (en heffingen); • verkennen toepassing nieuwe instrumenten zoals bedrijfsinterne milieuzorg en milieuaccounting;

•

ad-hoc advisering aan regionale directies

en Directie Water; • advisering met betrekking tot implementatie nieuwe beleidsvisie handhaving. Vergunnmgadvisering De producten van het RIZA zijn adviezen aan regionale directies in het kader van de Wvo. Het betreft onder andere adviezen over lozingsvergunningen voor de industrie en andere bedrijfssectoren, communale lozingen en lozingen afkomstig van waterbodem- en grondwerken. Voor een vlotte

Missiekritische systemen O p basis van de beoordeling op onderlinge samenhang en toetsing aan het beleidskader 'Bewust omgaan met informatievoorziening water' worden Aquabel, Bever (incl. Water Boos en Notove), RIMOS, Sobek, SPIN en Wvo-info tot de belangrijke Rijkswaterstaat brede systemen gerekend die als het ware het hart vormen van de natte informatievoorziening. Naast beheer en onderhoud, worden ontwikkelingen voorzien ten aanzien van de koppeling met andere systemen (Aquabel), uitbreiding assessment-functionaliteit (Bever), vergroten integratie (RIMOS). integratie middels een 'open-model-systeem' (Sobek), scenario-ontwikkeling 'open-systeem-concepf en gegevensbeheer (SPIN) en optimalisatie/koppeling met andere systemen (Wvo-info).

Anticiperend onderzoek Het anticiperend onderzoek bij het RIZA is gericht op de ontwikkeling van die kennis waar naar de huidige inzichten in de toekomst behoefte aan is. Bij de keuze van de onderzoeksonderwerpen wordt rekening gehouden met de onderzoeksactiviteiten in het kader van WONS. De omvang van het huidige budget voor anticiperend onderzoek is zeer gering. Het totale budget ligt tussen 1 en 1,5 procent

van de omzet van het RIZA, terwijl de personele inzet zelfs minder dan 1 procent bedraagt. De zwaartepunten in het huidige programma liggen bij de volgende thema's: prioritering emissiemaatregelen, sedimentgedrag (inclusief kwaliteitsaspecten), gedrag bestrijdingsmiddelen, hydrodynamica, verspreiding verontreiniging in grondwater en Aquest. Aquest omvat de verkenning van maatschappelijke en technologische ontwikkelingen in het waterbeheer en van de toepasbaarheid van nieuwe trends in de informatica.

Basisinformatie waterkeren, waterbeheren en vaarwegen De productie is ingedeeld in een aantal clusters zoals is overeengekomen met de programmamanager van het Hoofdkantoor directie Kennis (HK-K). In het algemeen heeft de productie een continu karakter. Het betreft de volgende clusters: 1. Bepalen beleid en randvoorwaarden met betrekking tot het programma Basisinformatie. 2. Ontwikkelen methoden, hulpmiddelen en systemen op het gebied van analyse en on-line meetsystemen. 3. Infrastructuur en faciliteiten waaronder:

• Normalisatie. •

Interlaboratorium onderzoeken (ringonderzoeken).

•

Ontwikkeling, beheer. onderhoud en exploitatie kwaliteitssysteem Ontwikkeling, beheer en onderhoud van de infrastructuur van het laboratorium.

• • •

Exploitatie van het laboratorium. Beheer en onderhoud decentrale DONAR.

4. Basisgegevens kwaliteit: • • •

.,

Het chemisch meetnet. Het biologisch meetnet. Het automatisch waterkwaliteitsmeetnet.

5. Basisgegevens kwantiteit: • Opzet en beheer REGIS. • Debiet- en temperatuurmeetnet. 6. Standaardrapportages voor o.a.: • Dagelijkse berichtgeving aan o.a. de

•

scheepvaart en berichten bij bijzondere omstandigheden zoals: ijs, hoogwater, laagwater, calamiteiten en gevolgen van warme zomers zoals: botulisme en algendrijflagen e.d. Jaarboek monitoring.

•

laarrapportage CIW.

7. • • •

Bijzondere rapportages: Watersysteemrapportage Kanalen. Watersysteemrapportage Zoete Delta. Watersysteemrapportage Usselmeer/Markermeer.

•

Watersysteemrapportage Maas.

13

4. Opdrachten van regionale directies (RD's)

Een deel van het werk van het RIZA wordt verricht in opdracht van de regionale directies van Rijkswaterstaat. In het kader van de nieuwe werkwijze en de verzakelijking wordt met ingang van 1999 in opdracht van regionale directies gewerkt op basis van raamafspraken over de te leveren producten en de daarbij behorende omzet voor 1999. Dit wordt concreet ingevuld door het op projectniveau verkrijgen van opdrachten en het verrekenen van de daarvoor gemaakte kosten. O m verdere samenhang in de werkzaamheden en beleid ten behoeve van de regionale directies te bereiken, is er intern RIZA gestart met het formuleren van het RIZA-RD programma. In verband met het specialisme van het RIZA verrichten we voor de ene regionale directie meer opdrachten dan voor de andere directie. Hier zal worden ingegaan op het werk voor de 5 grote opdrachtgevende directies, namelijk: • • •

Directie Zuid-Holland Directie Zeeland Directie Usselmeergebied

• •

Directie Oost-Nederland Directie Limburg

Directie Zuid-Holland Veiligheid is en blijft een belangrijk onderzoeksthema. In dit kader is de Integrale Verkenning Benedenrivierengebied (IVB) in 1998 van start gegaan. In relatie tot dat project, maar ook los daarvan, wordt onderzoek naar natuurontwikkelingsprojecten uitgevoerd. Er zal daarbij de nodige aandacht besteed worden aan inrichting, karakterisering bodem, monitoring, oevers en ecologie. Aan de MER-Haringvlietsluizen zal naar alle waarschijnlijkheid in 1999 vervolg worden gegeven; de bovengenoemde

aspecten zullen hier integraal in terugkomen. Daamaast zal er aandacht zijn voor de gebiedsgerichte verkenningen. Vanouds wordt er veel onderzoek verricht naar waterbodems en de sanering daarvan. Zo zal dit jaar en in de komende jaren het 'nader onderzoek' ten behoeve van de sanering van waterbodems uitgevoerd worden; voor 1999 valt te denken aan het Haringvliet, de Zuidrand en de Sliedrechtse Biesbosch, en voor 2000 aan de Brabantse Biesbosch en de Arner. Verder zal er aandacht zijn voor ecotoxicologische risico- en kwaliteitsbeoordelmgen en grondwateraspecten. Tot slot zal er veel werk worden verricht op het gebied van advisering ten behoeve van handhaving en vergunningveriening.

Directie Zeeland Een belangrijk onderdeel van het werkpakket wordt gevormd door de ontwikkeling en evaluatie van het beheer en/of van genomen beheers- en inrichtingsmaatregelen voor het Volkerak-Zoommeer. Als resultaat van deze evaluaties wordt geadviseerd over aanvullende beheers- en inrichtingsmaatregelen. Omdat er veel kennis beschikbaar komt uit de verschillende projecten, zal worden gewerkt aan de integratie van de bestaande kennis. Doel daarvan is het huidige streefbeeld tegen het licht te houden en mogelijke bijstellingen aan de orde te stellen. Veelal hebben deze bijstellingen betrekking op de inrichting van de oeverzone en de relatie met het peilregiem. Daamaast vormt de visieontwikkeling voor de gehele delta een belangrijk onderwerp. De Directie Zeeland heeft hier in 1998 een start mee gemaakt.

15

Onderzoek en advisering rond het Volkerak-Zoommeer

gerichte modellering ontwikkeling waterplanten en effecten algentoxines;

Het kunnen anticiperen op de ontwikkeling van de water- en bodemkwaliteit en van het ecosysteem van het VolkerakZoommeer vraagt om een voortdurende bewaking en inzicht in de daarvoor relevante processen. Daartoe worden onder andere resultaten uit generiek onderzoek vertaald in toepassingen voor het VolkerakZoommeer. Monitoring en evaluatie van het beheer en daamaast de modelontwikkeling vormen daartoe een belangrijke basis. Deze inspanning is noodzakelijk om te kunnen voldoen aan een doelmatige en adequate advisering van de beheerder/ opdrachtgever.

Directie Usselmeergebied De activiteiten voor de Directie Usselmeergebied kunnen in een aantal clusters worden ingedeeld. 16

Beheer en onderhoud Dit cluster bestaat voor een belangrijk deel uit beheersondersteunende activiteiten in de vorm van fysische en biologische monitoring, beheersondersteunende modellering (o.a. calamiteitenmodel), en specifieke onderbouwende studies (aalscholver en vis in het Usselmeergebied). BOVAR (Bestrijding Overmatige Randmeren)

Algengroei

De inzet in dit cluster wordt in 1999 gedomineerd door bijdragen (GIS, beslissingsondersteuning) aan de planvormingsfase van het project Integrale Inrichting Veluwe Randmeren (IIVR) en de bepaling van de ecologische toestand van de randmeren. Herstel en inrichting De producten zijn onder te verdelen in drie hoofdtypen, te weten: • onderbouwende studies (ecosysteemanalyse, modellering) zoals ecosysteemanalyse Zuidelijke randmeren, beheers-

•

planvormingsproducten (verkennende planstudies en concrete planvorming) onder meer ten behoeve van de op te stellen integrale beleidsvisie Usselmeergebied, een toekomstige brakwaterzone. Afsluitdijk en concrete natuurontwikkelingsprojecten (Enkhuizerzand en Friese kust);

•

monitoring/evaluatie (monitoring natuurontwikkelingsprojecten, telemetrie Zeeforel).

Waterbodems en slibberging De activiteiten richten zich in hoofdzaak op monitoring ten behoeve van het proefdepot en het definitieve slibbergingsdepot in het Ketelmeer. Waterhuishouding Een belangrijk deel van de RIZA-activiteiten hebben in 1999 en daarna betrekking op het project Waterhuishouding in het Natte Hart (WIN). Dit project is gericht op een besluit tot een aangepast peilbeheer in het Ijsselmeer. Ten behoeve van de eutrofieringsaanpak voor de langere termijn wordt gewerkt aan regionalisering en actualisering van het modelinstrumentarium (STONE, DBS). Waterkeren en vaarwegen Binnen dit cluster wordt in hoofdzaak gewerkt aan advisering ten aanzien van bijzondere hydraulische randvoorwaarden en golfmetingen ten behoeve van golfmodellering.

Directie Oost-Nederland In het kader van het project 'Ruimte voor Rijntakken' (RVR) zal in 1999 door het RIZA, voortbordurend op de RVR-discussienotitie, een bijdrage worden geleverd aan een nadere uitwerking van het voorkeursaltematief. Trajectsgewijs zal de inrichting van het rivierengebied vorm worden gege-

ven en zal deze inrichting worden beoordeeld op aspecten als natuur, bescherming tegen hoogwater, scheepvaart, landschap, kosten, etc. Ook de samenhang tussen de trajecten is onderwerp van studie. In verband hiermee wordt het beschikbare IVRinstrumentarium onderhouden. Uitbreiding van het instrumentarium vindt plaats op het gebied van de slibhuishouding van uiterwaarden. Vooruitlopend op het ontwerpproces op uiterwaardniveau zal onderzoek worden gedaan naar de relatie tussen de locatie van vergravingen en natuurontwikkeling binnen uiterwaarden en de MHW-effecten. Dit onderzoek heeft tot doel handreikingen voor een optimale inrichting van uiterwaarden te leveren. Tot slot zullen de mogelijkheden worden verkend van het regelen van de hoogwateratvoer op de splitsingspunten van de Rijntakken. Voor de hoogwatervoorspelling op de Rijntakken zal in 1999 een actueel en gebruikersvriendelijk model worden opgeleverd. De Directie Oost-Nederiand kan adviezen verwachten op het vlak van rivierkunde, ecologie. emissies, waterbodems en speciedepots. Hiervoor wordt in 1999 onder meer een actueel en operationeel 1-D hydraulisch/morfologisch model voor de Rijntakken ontwikkeld. Ook wordt uitvoering gegeven aan het regionale meetnet.

O m deze doelen te bereiken zijn ondermeer de volgende grote projecten in uitvoering genomen: • •

Maaswerken, zand- en grensmaas. Maas transportas.

Daamaast wordt het beheer intensief op bovenstaande doelen gericht. Binnen de genoemde projecten en voor de ondersteuning van het beheer wordt een groot aantal doelen en subdoelen en de daarmee samenhangende activiteiten geformuleerd om bovengenoemde hoofddoelen te bereiken. Deze activiteiten hebben het karakter van onderzoek en modelontwikkeling, planvorming, ontwerp en uitvoering. O p al deze terreinen zal het RIZA expertise inbrengen. het accent ligt echter bij onderzoek, modelontwikkeling en planvorming, De voor de werkzaamheden benodigde expertise ligt op het gebied van de hydrologie, morfologie. milieuchemie, (eco)toxicologie, ecologie en landschap. planvorming en monitoring. De Directie Limburg heeft in overleg met het RIZA binnen twaalf thema's 27 projecten gedefinieerd. Met Directie Limburg zijn meerjarenafspraken gemaakt over de uitvoering van de projecten.

Overige directies Directie Limburg De Directie Limburg voert de komende jaren een groot aantal projecten en activiteiten uit o m het volgende te bereiken: •

Verlaging van de maatgevende hoogwaterstanden, onder het motto "Ruimte voor de rivier".

•

Het geschikt maken van de Maas als vaarweg voor grotere schepen, onder het motto "Nederland distributieland".

•

Het versterken van de ecologische functie van de Maas, onder het motto "De Maas een groen lint in het landschap".

De overige directies betreffen NoordNederland, Utrecht, Noord-Holland. NoordBrabant en Noordzee.

17

5. Kwaliteit van de organisatie

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op een aantal zaken die verband houden met de kwaliteit van de organisatie en de bedrijfsvoering. Door het RIZA wordt een hoogwaardige kwaliteit van de organisatie nagestreefd omdat dit als een belangrijke basisvoorwaarde voor succes wordt gezien. De onderwerpen die achtereenvolgens aan de orde zullen komen zijn:

opdrachtgever kan verwachten. Hierop wordt vervolgens de interne planning gebaseerd.

• •

Bedrijfsvoering bij het RIZA Strategic, koers en strategisch personeelsmanagement (SKS)

•

Performance-indicatoren

Het organisatie-ontwikkelingsproces strateg i c koers en strategisch personeelsmanagement dat in 1997 is ingezet met een strategische toekomstverkenning van het RIZA is in voile gang. Binnen het brede kader van SKS zijn vijf kernthema's onderscheiden, te weten: • De missie en de strategische organisatiedoelen Dit kernthema zal in eerste instantie een interne visie opleveren over waar RIZA zelf naar toe wil, de relevante ontwikkelingen en de problemen van de toekomst. Dit moet leiden tot een vernieuwde missie, visie en organisatiedoelstellingen.

Bedrijfsvoering Van inputsturing naar outputsturing Het RIZA heeft haar besturingsfilosofie en bedrijfsvoeringssystemen aangepast aan de nieuwe eisen die de IBO-werkwijze stelt. De organisatie heeft hier de afgelopen 2 jaar veel energie in gestoken. Het RIZA heeft in dat kader haar besturingsfilosofie in 7 principes' vastgelegd. Hierover is een afzonderlijke brochure verkrijgbaar bij de afdeling Planning en Control van het RIZA. Een nieuwe stap wordt gezet als het RIZA vanaf 1 januari 1999 de gemaakte kosten in rekening gaat brengen bij de opdrachtgevende diensten.

Accountmanagement Na een onwennige start in 1997 is het accountmanagement nu een begrip geworden in de planning en sturing van de organisatie. Met name in het planproces vervult het accountmanagement een cruciale coordinerende rol waar het gaat om het in kaart brengen van de orderportefeuille. Door te overleggen met de opdrachtgever en door het maken van raamafspraken wordt duidelijk wat de opdrachtgever van het RIZA mag verwachten en wat het RIZA van de

' Brochure 'De zeven principes van de RIZA-werkwijze'

Strategic koers en strategisch personeelsmanagement

•

De ontwikkeling van de taken Binnen dit kernthema wordt nagegaan in welke richting de taken van het RIZA zich op de korte en middellange termijn zullen ontwikkelen. Tevens wordt gekeken naar de invloed hiervan op de tot dusver onderscheiden taakvelden en de daarbinnen bestaande verhouding tussen beleid-advies-onderzoek.

•

De communicatie en het imago Dit kernthema richt zich op (het verbeteren van) de interne communicatie tussen hoofdafdelingen, afdelingen, medewerkers, en de externe communicatie met opdrachtgevers, de maatschappij en overige steakholders van de organisatie. Het imago van het RIZA maakt hier deel van uit.

19

•

De arbeidsmix Dit onderzoek is gericht op het kunnen maken van afwegingen ten aanzien van 'wanneer zelf doen, wanneer inhuren en wanneer uitbesteden', alsmede de invloed hiervan op beleids- en beheersaspecten. Het resultaat is een soort 'receptuur' aan de hand waarvan het management beslissingen kan nemen over de per project toe te passen arbeidsmix.

•

Het strategisch personeelsmanagement In dit thema staat centraal dat het te voeren (strategisch) personeelsbeleid het primaire proces van het RIZA moet ondersteunen. Het in het kader van het kernthema SPM op te leveren product is een breed gedragen visie op het (strategisch) personeelsbeleid voor de middellange termijn en een voorstel voor een actieplan.

In 1999 zullen de bovengenoemde thema's verder worden uitgewerkt.

20

het invulling kunnen geven aan deskundig opdrachtgeverschap een belangrijke randvoorwaarde is. Daar waar de markt een oplossing kan bieden wordt gebruikmaking hiervan dan ook nagestreefd. Eind 1999 zal naar verwachting een duidelijk RIZA-standpunt hierover gereed zijn. •

ringsgesprekken zal in 1999 minimaal 9 0 % moeten zijn. •

Productiviteit Een indicatie van de doelmatigheid van het RIZA wordt gegeven door de productiviteit te bepalen. Uitgangspunt voor 1999 is een gemiddelde van 1050 productieve uren per medewerker.

•

Financieel beheer Voor het financieel beheer geldt als meetpunt voor een voldoende opzet en werking van de administratieve organisatie, een goedkeurende accountantsverklaringover 1999.

Performance-indicatoren Hieronder zijn zes performance-indicatoren (Pi's) weergegeven. M e t behulp van deze Pi's wordt getracht een aantal kwaliteitsaspecten van de organisatie kwantitatief meetbaar te maken. Arbeidsmix Gedachtenvorming en strategiebepaling hierover vindt momenteel volop plaats. De taakverdeling met de marktsector wordt bezien vanuit de visie van maximaal verantwoord uitbesteden als principled uitgangspunt. Dat wil zeggen, dat

RIZA lotaal

•

Ziekteverzuim Het jaarlijks ziekteverzuimpercentage bij het RIZA schommelt al jaren rond de 3,8 %. Dit is dan ook het richtgetal voor 1999. Klanttevredenheid Het RIZA wil zich inspannen om over 1999 de klanttevredenheid bij opdrachtgevers meetbaar te maken. De gedachten gaan uit naar een jaarlijks te houden klanttevredenheidsonderzoek bij de opdrachtgevers.

in geld <M/) ntbesteden

VenSouding dgen personeel v i inliuur .
Tabel 3: Arbeidsmix

Functioneringsgesprekken Het percentage gehouden functione-

in He's

92vs48 74vs18

51b vs 120

72 v s 2

506 vs 10

6. Begroting en tarieven 1999 Ten behoeve van de financi&le onderbouwing van het managementcontract 1999 is een begroting voor 1999 opgesteld welke is weergegeven in het onderstaande exploitatieoverzicht. Op basis van deze begroting zijn tevens de tarieven voor 1999 afgeleid. Uitgaven

OntvanrgstM

K«J


Personeelsuitgaven

51586

Vergoeding voor indirecte

14720

Ovenge P-uitgaven

2195

Bedrijrsvoenng

1.058

Dekklng capaciteitsgerelateerde uitgaven

Taakontwikkelmg

1 000

• HK

49 192

Mateneel

5 235

• RD'en en SD'en

10 110

Automatisenng

8613 .1.905

.

uifvoenngsultgaven (IUU)

Huiwesting Tof.ia/ PMA

ToUal

14.720

Derden

570 Tottat

59.872

74 592 Dekking inhuur en uitbesteding

Inhuur en uitbesteding • HK

50 488

• HK

50 488

• RD'en en SD'en

13 772

• RD's en SD'en

13 772

• Derden

1037

• Derden

i 037

65.297

Totaal Totaal

65.297

139.889

Tota.il

139 889

Tabel 4: Exploitatie-overzicht 1999

21

Tarieven 1999 Drie tarieven voor uitvoering 7999 Het RIZA gaat met ingang van 1999 de gemaakte kosten in het kader van opdrachten van regionale directies aan deze directies in rekening brengen. Om de capaciteitsgerelateerde kosten te kunnen doorberekenen zijn tarieven nodig. Hiertoe zijn door het RIZA drie tarieven vastgesteld die afhankelijk zijn van het ingezette niveau van de medewerkers. Deze tarieven gelden uitsluitend binnen Rijkswaterstaat.

Schaal

OCD/ONO

laag/mldden/hoog

urn-Uriel in guldens

laag (1-6)

95

midden (7-10)

130

hoog (11 • )

180

Tabel 5: RIZA-tarieven 1999

Verklarende woordenlijst Bedrijfsvoering: De wijze waarop financiele en personele middelen worden ingezet teneinde zo effectief en efficient mogelijk afgesproken producten te leveren c.q. taken te vervullen. Deelprogramma: Cluster binnen een programma welke overeenkomt met een artikelonderdeel in de begroting. Deelprogramma's hebben een meerjarig karakter en zijn onderwerp van contractafspraken tussen de SecretarisGeneraal en de Directeur-Generaal RWS (D2 deelprogramma) en tussen de Directeur-Generaal RWS en de , Hoofdingenieur-Directeur (D3 deelprogramma). Directe uitvoeringsuitgaven: Alle direct aan een product(soort) toe te rekenen uitgaven,

22

Hoofdkantoor: Onder het Hoofdkantoor vallen de Directie Water, de Directie Kennis en de Directie Uitvoering. Directie Water: De Directie Water is verantwoordelijk voor het waterbeleid van V & W en omvat de afdeling Integraal Waterbeleid, Internationaal Waterbeleid en de afdeling Waterkering en ontgrondingen. IBO: Aanduiding voor het veranderingsproces binnen RWS naar een outputgestuurde organisatie. Ook wel vertaald als input becomes output Indirecte uitvoeringsuitgaven: Alle niet direct aan een product toe te rekenen uitgaven, ook wel aangeduid als overhead kosten.

Kosten: De in geld uitgedrukte offers (c.q. verbruikte economische waarden) die een organisatie moet brengen voor de realisatie van een product of dienst. Managementcontract: Contract tussen het Hoofdkantoor en een specialistische dienst of een regionale directie over de te leveren producten en programma's en de daarvoor ter beschikking gestelde middelen. OGD/OND: Opdrachtgevende dienst/ Opdrachtnemende dienst. Programma: Pakket gelijksoortige en/of samenhangende maatregelen binnen een werksoort met een voortschrijdend meerjarig karakter. Komt overeen met een begrotingsartikel. Werksoort: Terrein waarop Rijkswaterstaat werkzaam is en dat wordt gekenmerkt door een gelijksoortig werkproces. Rijkswaterstaat kent 7 werksoorten te weten Aanleg, Beheer en Onderhoud. Bediening, Beleidsvoorbereiding, Basisinformatie, Anticiperend onderzoek en Deltaplan Grote Rivieren. WONS: WONS staat voor Werkstructuur Onderzoek en Ondersteuning Natte Sector Verkeer en Waterstaat. Binnen Rijkswaterstaat is het Hoofdkantoor de formele opdrachtgever van WONS. In WONS vindt de programmering plaats van de producten die de specialistische diensten van Rijkswaterstaat de komende jaren zullen leveren ter voorbereiding en uitvoering van het beleid van de Minister van Verkeer en Waterstaat.

Colofon

RIZA in beeld' is tot stand gekomen dankzij de bijdragen van Paul Stortelder, Frits Rutgers, Rien Kouwen, Cuus Scholten, Albert de Haas, Frank Alberts, Eric Marteijn en Lein Gilde onder redactie van Piet Abrna, Esther Toussaint en Margriet Roukema

RIZA Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling Afdeling Planning en Control Postbus 17 8200 AA Lelystad Telefoon 0320-298411 Fax 0320-249218 Internet: www.riza.nl

Vormgeving: Crafisch ontwerpburo De Zaak, Rudolf Martin BNO, Lelystad Druk: Cabri bv, Lelystad

Aan deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend Drukfouten voorbehouden

Februan 1999 Rapportnummer 99 009 ISBN nummer 9036952301

23

&$* m c OJ

rjtrB

/

m

/

A

"fl r,^r,A

>—

i

01

ll •a

c

1 1 5?

Ii

o in

— RJ

C

o

o'° 1-

•

e

6-°

Limburg 3

"3" 1

o X

Zuid-Holland

666

1

mmt

a

..o o-T

3«

Ijsselmeer geb

ra c

IE

-o

Oost-Ned

ra

°^J -•J

•\\

ly

Hoofdkantoo

ccou

c

— c

\

//

J2

\

Restgroep kle ere o drachtgeve

/ •