HRM ONDER NIEUWE ARBEIDSVERHOUDINGEN

HRM ONDER NIEUWE ARBEIDSVERHOUDINGEN LEZING VOOR HET

HRM PRAKTIJKCONGRES , U TRECHT , 2 NOVEMBER 2012

Evert Smit

BASIS & BELEID ORGANISATIEADVISEURS

Het issue: trammelant in de polder

2

“Postmoderne aftocht” van HRM?

3

Kantelende arbeidsverhoudingen

4

Crisis in de vakbeweging

5

Effect op arbeidsverhoudingen op ondernemingsniveau …

6

… en op HRM.

HRM ONDER NIEUWE ARBEIDSVERHOUDINGEN

1

ISSUE: TRAMMELANT IN DE POLDER

Cao- over l eg i s vr i j wel st i l geval l en


HET

HEEFT EEN

ANGELSAKSISCHE ‘BIAS’

De geschiedenis

•

Personeelsfunctie: januskop door vermenging van beheersing en „emancipatie‟

• •

Personeelsmanagement: economisch belang voorop Human Resource Management: strategisch perspectief

De voetnoot

•

HRM komt uit de USA: union avoidance (Kochan et al., The Transformation of American Industrial Relations)

• • •

Invloed van Amerikaanse tekstboeken op Nederlands hoger onderwijs HRM toegepast in een andere context (poldermodel) HRM in NL opereert i.t.t. in USA in „beschermde omgeving‟ van cao, sociale wetgeving, maar is zich daarvan niet echt bewust

De blinde vlek

• • •

Door Angelsaksische bias in HRM maatschappelijke context buiten beeld Kloof tussen wereld van HRM en cao/arbeidsverhoudingen Illustratie: weinig ABV in opleidingen voor HR-professionals


HRM

K

•

ER NOG EEN ROL VOOR

HRM?

Postmoderne aftocht van de HR-functie ? (Strikwerda) – Uitbesteding administratieve functies (dienstverleners, SSC) – Lijnmanager is HR-manager geworden – De “O”-functie van (voorheen) P&O, waar is die gebleven? – FuWa van minder betekenis door flexschil, ZZP‟ers etc.

•

HR in MT maar weinig zelfstandige positie.

•

HR lijkt er vooral te zijn om personeelsreducties te realiseren en stelt zich veel te weinig kritisch op (Boselie).

•

Moet HRM meer doen dan hand- en spandiensten bij kostenreducties?


IS

RUIL’ BASIS POLDERMODEL

•

In periode 1945-1950 werd basis gelegd

•

De grote ruil: vakbondsinvloed op nationaal niveau, maar vakbonden buiten de onderneming

•

Centraal overleg (StAr), invloed op wetgeving (SER, tripartiet overleg)

•

Dekkingsgraad cao‟s snel van 15% naar 85%

•

Akkoord van Wassenaar (1982): decentralisatie naar bedrijfstakniveau

•

Sinds 1993: maatwerk in cao‟s, cao à la carte

•

Maar: – “maatwerkparadox” – 2/3 van de werknemers kiest voor standaard pakket

•

Grote mate van continuïteit

•

Model staat of valt met sterke vakbeweging

•

Is kanteling van arbeidsverhoudingen aanstaande?


ARBEIDSVERHOUDINGEN: ‘GROTE

TRENDS

• • • • • •

globalisering

• • •

draagvlak onder poldermodel erodeert

Angelsaksisch shareholder model dominant in bedrijfsleven groei van de flexibele schil individualisering arbeidsrelaties snelle groei aantal zzp‟ers (of schijnzelfstandigen?) crisis in de vakbeweging

gecoördineerde of ongecoördineerde decentralisatie? effect op arbeidsverhoudingen op ondernemingsniveau?


ARBEIDSVERHOUDINGEN:

OORZAAK VAN CRISIS VAKBEWEGING

•

Dalende organisatiegraad

•

Ledenbestand: vergrijzing, toenemend aandeel niet-actieven, weinig jongeren en flexkrachten

•

Op nationaal niveau „schadebeperking‟: conservatief imago

•

Groeiende kloof tussen organisatiegraad (20%) en dekkingsgraad van de cao (85%) – discussies over representativiteit – maar ook: minder onderhandelingsmacht – luizen in de pels – wegvallen (bedrijfstak) cao‟s niet onwaarschijnlijk

•

Op ondernemingsniveau zo goed als afwezig

•

Lat-relatie met de ondernemingsraad

•

Reus op lemen voeten?


ARBEIDSVERHOUDINGEN:

IN DE VAKBEWEGING

- WAAR

GAAT HET HEEN?

Aanleiding

• • •

Ruzie over het pensioenakkoord tussen FNV en grote bonden “Nieuwe vakbeweging”: definieert probleem als organisatievraagstuk Basisvraag is visie en strategie

Contouren van een nieuwe koers

• • • • •

“Minder Den Haag, meer de bedrijven in” Organizing

Impliciet staat de “grote ruil” en dus het poldermodel ter discussie Toenemende fragmentatie in vakbondsland Veranderende strategieën: – Minder „brede vakbeweging‟ of „sociale ANWB‟ (member benefits) – Meer richting business unionism of syndicalisme


CRISIS

EFFECT • • •

OP ARBEIDSVERHOUDINGEN OP ONDERNEMINGSNIVEAU

HR verliest “beschermde omgeving” en komt vol in de wind te staan. Gefragmenteerde arbeidsrelaties en arbeidsverhoudingen. Zichtbaar te maken met model van gesegmenteerde arbeidsmarkt.

•

INTERNE ARBEIDSMARKT

Op basis van (X) bedrijfsspecifieke kennis en vaardigheden en (Y) opleidingsniveau opleidingsniveau laag

dagmarkt

bureaucratie

bedrijfsspecifiek

niet bedrijfsspecifiek uitbesteding

projectteams

opleidingsniveau hoog


GESEGMENTEERDE

market control


opleidingsniveau laag

dagmarkt

GOVERNANCE

bureaucratic control (cao)

bureaucratie

bedrijfsspecifiek


indirect control

&

projectteams


clan control


GESEGMENTEERDE


&

FLEXIBILISERING

1. Numerieke flex 2. Functionele flex 3. Uitbesteding


1 dagmarkt

bedrijfsspecifiek

bureaucratie

3

uitbesteding

2 projectteams


niet bedrijfsspecifiek


GESEGMENTEERDE

organizing ‘sociale eenheid’ FNV ZBO

ARBEIDSMARKT

&

VAKBONDSSTRATEGIEËN


dagmarkt

sociale innovatie ‘sociale eenheid’

bureaucratie

bedrijfsspecifiek


projectteams

FNV Zelfstandigen opleidingsniveau hoog

sociale ANWB member benefits FNV Professionals


GESEGMENTEERDE

contracts- en diversiteitsmanagement



dagmarkt

cao-vernieuwing ‘cao’ met OR? down sizing

bureaucratie

bedrijfsspecifiek


contracts- en diversiteitsmanagement

& HR

projectteams


HNW clan control ‘cao’ met OR?


GESEGMENTEERDE

VOOR

HR?

•

Don‟t worry

•

Management van gefragmenteerde arbeidsrelaties en arbeidsverhoudingen

•

HR uit zijn comfort zone!


TOEKOMST

Maliebaan 102 3581 CZ UTRECHT

Telefoonnummer:

030 2331272

Faxnummer:

030 2322750

E-mailadres:

[email protected]

Website:

basisenbeleid.nl

COLOFON

BASIS & BELEID ORGANISATIEADVISEURS B.V.

HRM ONDER NIEUWE ARBEIDSVERHOUDINGEN

Recommend Documents