HOVO. Studiegids. Hoger Onderwijs Voor Ouderen. Hoger Onderwijs Voor Ouderen. Alkmaar, voorjaar 2012

HOVO

Alkmaar, voorjaar 2012

Hoger Onderwijs Voor Ouderen Hoger Onderwijs Voor Ouderen

Studiegids

HOVO Alkmaar wordt mede mogelijk gemaakt door:

Fotografie: Martin van den Berg

Voorwoord Voor u ligt de brochure van HOVO Alkmaar met het cursusaanbod voorjaar 2012. Heeft u het voornemen of de wens uzelf te ontplooien op cultureel en/of intellectueel gebied dan biedt het programma van HOVO Alkmaar een uitstekende manier om dit te doen. Een leven lang leren of zo u wilt een lang leven leren wordt in Nederland sinds 1986 mogelijk gemaakt door de instellingen voor Hoger Onderwijs Voor Ouderen (HOVO). Deze instellingen zijn gelieerd aan een universiteit of hogeschool. HOVO Alkmaar is gelieerd aan Hogeschool Inholland Alkmaar en de cursussen worden op deze locatie aangeboden. HOVO is een erkend kwaliteitskeurmerk en staat borg voor onderwijs op propedeuseniveau universiteit/HBO. In het programma dat begin februari 2012 start, biedt HOVO Alkmaar weer een scala aan interessante cursussen. U kunt komend voorjaar cursussen volgen op het gebied van Architectuur, Kunstgeschiedenis, Muziek, Geschiedenis, Filosofie, Natuur in Noord-Holland, Van Socrates tot Lodewijk XVI; deel 2, Toetanchamon, Mozaïekkunst en geschiedenis van Design. Tevens worden dit voorjaar de cursus “Oorlog en Bezetting op locatie” en de cursus Tuinarchitectuur op het landgoed Beeckestijn aangeboden. Het HOVO-voorjaar wordt ingeluid op 27 januari 2012 om 14.30 uur in de Rabobankzaal met een boeiende lezing “Filosoferen in snelle tijden. Moeten we nog filosoferen als er tv en internet is?” die gratis wordt aangeboden aan alle (ex)cursisten van HOVO Alkmaar. Spreker is de heer Hans-Jan Kuipers, verbonden als docent filosofie en sociologie aan Hogeschool Inholland. In deze brochure vindt u informatie over de introductielezing, de inhoud van cursussen en de wijze waarop deze worden aangeboden en het aanmeldingsformulier. HOVO Alkmaar wenst u heel veel plezier met de cursus(sen) van uw keuze! Namens het bestuur van Stichting HOVO Alkmaar,

Damienne Leijen Onderwijscoördinator HOVO Alkmaar

Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar 2012

3

Inhoudsopgave

Pagina

Voorwoord ....................................................................................................................................................... 3 1.

Hoger Onderwijs Voor Ouderen ......................................................................................................... 5

2.

Het onderwijs van HOVO Alkmaar ..................................................................................................... 6

3.

Overzicht programma voorjaar 2012 .................................................................................................. 7

4.

Introductielezing; Filosoferen in snelle tijden. ..................................................................................... 8

5.

Cursussen ........................................................................................................................................... 9

5.1

Architectuur– SPECIALS “Beroemde Architecten en hun Werk”....................................................... 9

5.2

Kunstgeschiedenis “Eeuwige Schoonheid” ...................................................................................... 11

5.3

Meesters der moderne kunst van 1900 t/m WO II .......................................................................... 13

5.4

De verbazende rijkdom van mozaïekkunst ...................................................................................... 15

5.5

Modern imperialisme en dekolonisatie ............................................................................................. 17

5.6

Nederlandse Geschiedenis “Oorlog en Bezetting”........................................................................... 19

5.7

Westerse filosofie in Aziatische filosofie .......................................................................................... 21

5.8

De Beweging tegen God – De goddeloze denkers .......................................................................... 23

5.9

I. Kant: Kritiek van het esthetische oordeelsvermogen .................................................................... 25

5.10

„Toetanchamon, God, Kind, Koning‟ ................................................................................................ 27

5.11

Natuur in Noord-Holland, heel dichtbij ............................................................................................. 29

5.12

Nederlandse Tuinkunst………… ...................................................................................................... 30

5.13

Van Socrates tot Lodewijk XVI; deel 2 ............................................................................................. 33

5.14

Muzikaal goud voor Purcell en Händel ............................................................................................ 35

5.15

Geschiedenis van de Popmuziek ..................................................................................................... 37

5.16

Dante Alighieri en de Goddelijke Komedie ...................................................................................... 41

5.17

De geschiedenis van Design............................................................................................................ 43

6.

Algemene informatie ......................................................................................................................... 45

7.

Annuleringsvoorwaarden .................................................................................................................. 47

8.

Overige faciliteiten ............................................................................................................................ 48

9.

Faciliteiten op de Hogeschool Inholland Alkmaar ............................................................................ 49

10.

Stichting HOVO Alkmaar .................................................................................................................. 50

Inschrijfformulier


4

1.

Hoger Onderwijs Voor Ouderen

HOVO Alkmaar verzorgt op de locatie van de Hogeschool Inholland Alkmaar de universiteit van de derde leeftijd. Met cursussen, lezingencycli en excursies op universitair / hbo-niveau voor iedereen van vijftig jaar of ouder, brengt HOVO Alkmaar het ideaal van een leven lang leren in de praktijk. Daarbij worden geen formele eisen gesteld aan een specifieke vooropleiding.

Onderwijs genieten Ontplooiing en verdieping, verbreding van de eigen horizon door het verwerven van kennis en inzicht in het gekozen vakgebied staan bij dit type onderwijs centraal. Met andere woorden: „leren om het leren‟, „onderwijs genieten‟ in de meest letterlijke zin van het woord.

Op universitair of hbo-niveau Onder „universitair /hbo- onderwijs‟ wordt niet alleen het overdragen van wetenschappelijke kennis verstaan, maar bovenal het ter discussie stellen van (eigen) standpunten op basis van geordend en kritisch denken.

Docenten De docenten hebben allen een opleiding genoten aan een universiteit of hogeschool en zijn werkzaam of werkzaam geweest bij een instelling voor hoger onderwijs. Zij zijn specialisten op het betreffende vakgebied en beschikken over didactische vaardigheden.

Geen vooropleiding vereist Hoewel veel van de deelnemers aan HOVO een universitaire/hbo-achtergrond hebben, staat HOVO open voor iedereen die interesse heeft in het verwerven van kennis en inzicht op academisch niveau. Immers, niet iedereen heeft de kans gehad te studeren, ook al had hij of zij dat graag gewild. Als er bij een programma specifieke kennis wordt vereist, meestal leesvaardigheid in één of meerdere talen, dan wordt dat aangegeven.

HOVO Alkmaar, voor iedereen van vijftig jaar en ouder, voor zowel werkenden als niet-werkenden.


5

2.

Het onderwijs van HOVO Alkmaar

HOVO Alkmaar verzorgt een per studiejaar wisselend aanbod van min of meer afgeronde programma‟s. Afhankelijk van belangstelling en mogelijkheden worden onderdelen van dit aanbod tijdens volgende jaren herhaald. Als een cursus of lezingencyclus in een volgend jaar een vervolg krijgt, spreken we van een leergang. Een cursus bestaat uit een geheel van 5-8 hoorcolleges of een combinatie van hoor- en werkcolleges. Een cursus is bedoeld als volwaardige eenheid van het betreffende vakgebied. De exacte invulling van het college wordt overgelaten aan de expertise van de docent. Wekelijks is er een hoorcollege van tweemaal 50-60 minuten of een hoor- en werkcollege (samen twee uur), met daartussen een pauze van ongeveer 20 tot 30 minuten. Een hoorcollege is een inhoudelijk betoog door de docent, dat als introductie dient op de verdiepende literatuur die de deelnemers gedurende de daarop volgende week kunnen bestuderen. Op het inschrijfformulier wordt de cursist gevraagd om een alternatieve keuze aan te geven, maar dit is niet verplicht. Indien te weinig deelnemers zich hebben aangemeld, behoudt het bestuur zich het recht voor een cursus niet te laten doorgaan. De studiebelasting is afhankelijk van het eigen studietempo en de aard van het opgegeven werk door de docent. Materiaal-, reis- en verblijfkosten (syllabi, entree, lunch etc.) zijn voor rekening van de cursist. De cursist kan de cursusprijs vrijwillig verhogen met een bedrag van € 25,- ten behoeve van het steunfonds Stichting HOVO Alkmaar. Dit kan aangegeven worden op het inschrijfformulier. Indien de cursist in aanmerking wenst te komen voor de regeling minder draagkrachtigen, dan kan hij/zij daarvoor een verzoek indienen. Zie voor uitgebreide informatie op pagina 47 van deze gids.


6

3.

Overzicht programma voorjaar 2012

Dagen en tijden waarop de colleges worden gegeven 13.15 – 15.45

10.00-12.30 maandag

Moderne meesters

Imperialisme en dekolonisatie; Mozaïekkunst

dinsdag

Geruchtmakende Processen; Dante Alighieri Nederlandse Tuinkunst; Muzikaal goud

Geschiedenis van Design

I. Kant: Kritiek van het esthetische oordeelsvermogen Natuur in NH

Kunstgeschiedenis; Geschiedenis van de Popmuziek Beweging tegen God

woensdag

donderdag vrijdag

Architectuur; Westerse filosofie in Oosterse filosofie; Toetanchamon

Weken, waarin de colleges worden gegeven in het voorjaar 2012 Weeknummer

Data

Opmerkingen

4

27 jan 14.30 uur

Introductiecollege: Filosofie

6

6 feb – 10 feb

Start colleges

7

13 feb – 17 feb

2 collegeweek

8

20 feb – 24 feb

3 collegeweek

9

27 feb – 2 mrt

Geen colleges ivm voorjaarsvakantie

10

5 mrt – 9 mrt

4 collegeweek

11

12 mrt – 16 mrt

5 collegeweek; start colleges Architectuur

12

19 mrt – 23 mrt

6 collegeweek

13

26 mrt – 30 mrt

7 collegeweek

14

2 apr – 6 apr

8 collegeweek

15

9 apr – 13 apr

9 collegeweek: reserveweek

16

17 apr – 20 apr

Reserveweek

e e

e e e e e e

Een cursus van 8 weken begint in week 6 en duurt tot en met week 14. De weken 15 en 16 zijn reserveweken in verband met mogelijk uitwijken. De cursus Oorlog en Bezetting vindt plaats op twee nader te bepalen dagen in maart en/of april. Meer informatie volgt via e-mail.


7

4.

Introductielezing; Filosoferen in snelle tijden. Moeten we nog filosoferen als er tv en internet is?

Vrijdag 27 januari 2012 om 14.30 uur: Rabobankzaal Inholland Alkmaar Aan de introductielezing zijn geen kosten verbonden en wordt aan alle cursisten en ex-cursisten aangeboden. HOVO Alkmaar beoogt hiermee het bijeenzijn en gezamenlijk aanhoren van een college door alle cursisten. Tevens wordt informatie verschaft en is er gelegenheid tot discussie over HOVO Alkmaar. U kunt deelname aan de lezing aangeven op het inschrijfformulier.

Programma 14.30 uur 15.00 uur 15.10 uur 16.00 uur 16.30 uur

Inloop met koffie en thee Introductie colleges HOVO Alkmaar door Piet Schilte (Voorzitter) Start Introductielezing; spreker dr. Hans-Jan Kuipers Discussie Sluiting Filosoferen in snelle tijden

Moeten we nog filosoferen als er tv en internet is?

Het antieke filosofentrio Socrates, Plato en Aristoteles is eeuwenoud. De jongste van dit trio overleed ruim 300 jaar voor het begin van onze jaartelling. In de ogen van velen heeft filosofie een imago dat even oud en stoffig is als dat van de drie Griekse pioniers. Des te opvallender is de belangstelling voor filosofiecursussen. Als filosoferen getypeerd wordt als het nadenken over begrippen die we in het alledaagse leven achteloos gebruiken, ontstaat de vraag wie daar nog op wacht. Wat zouden de redenen kunnen zijn om na te denken over de vraag welk gedrag fatsoenlijk en onfatsoenlijk is als het recht van de sterkste overal prevaleert? Waarom zouden we na willen denken over de geldigheid of ongeldigheid van kennis als het vermogen van grote banken en bedrijven de dienst uitmaakt? Wat is tot slot de reden om over smaakoordelen te discussiëren als iedereen om het hardst roept dat er over smaak niet valt te twisten? Waarom zouden we kortom niet eenvoudig toegeven aan de verleidingen van de groeiende vermaaksindustrie. Een avondje voor de Gouden Kooi of een vergelijkbaar programma is veel rustgevender dat Socrates. En wie zou Aristoteles willen lezen als er Facebook is?

Spreker Dr. Hans-Jan Kuipers studeerde sociale wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. In 1992 promoveerde hij op een historisch-pedagogische studie naar Kees Boeke, de pionier van de Werkplaats in Bilthoven. Hij was tien jaar verbonden aan het pedagogisch instituut van de Universiteit van Amsterdam en tien jaar aan hetzelfde instituut van de Universiteit Leiden, maar doceerde voornamelijk sociologische en filosofische onderwijsonderdelen. Uit zijn werkzaamheden aan het Nutsseminarium voor Pedagogiek, dat opgegaan is in de Hogeschool van Amsterdam, ontstond Pedagogiek voor professionele opvoeders (Bussum: Coutinho, 1999 en 2008). Sinds 2002 is hij volledig werkzaam bij de School of Social Work van Hogeschool Inholland en deze werkzaamheden resulteerden in Levensloopsociologie (Bussum: Coutinho, 2009).


8

5.

Cursussen

5.1 Architectuur– SPECIALS “Beroemde Architecten en hun Werk” prijs € 250 8 colleges en 1 excursie dag en tijd woensdag 13.00 - 15.00 uur 14-3; 21-3; 28-3; 4-4; 11-4; 18-4; 25-4; 9-5; 16-5 werkvorm hoorcollege met gelegenheid

tot discussie en eigen inbreng studiebelasting enkele uren zelfstudie per week

Introductie Deel 5 van de architectuurreeks wil een verdiepend inzicht geven in de biografieën van beroemde architecten uit de architectuurgeschiedenis. Startend vanaf de jaartelling en doorgaand vanaf de Renaissance worden er per week een tweetal architecten voorgesteld en hun leven en werk beschreven. Ook zal de tijd waarin ze leefden belicht worden en de bijzondere omstandigheden waaronder deze architecten leefden en werkten verhelderd worden. Door de eeuwen heen zal ook de veranderende maatschappelijke rol van het beroep architect en ingenieur zichtbaar worden. Na een overzichtelijke introductie worden in acht colleges per college twee architecten en hun leven nader onderzocht.

docenten Ing. Aad Krom march.

Architect AvB Christian Becker

Inhoud colleges

Architect

1 - Vitruvius, een Romeinse Ingenieur & Abt Suger, een Franse monnik. 2 - Leon Battista Alberti, de criticus & Donato Bramante, het genie. 3 - Andrea Palladio, een pragmaticus & Giorgio Vasari, een kunsthistoricus. 4 - Francesco Borromini tegen Gian Lorenzo Bernini, twee vijanden tot in de dood. 5 - Amsterdam en J. van Campen, L. de Key en H. de Keyser. Berlijn en A. Schlüter en K.F. Schinkel. 6 - Louis Sullivan & Frank Lloyd Wright, - de amerikaanse opmaat. 7 - David Chipperfield, de gentleman & John Pawson en Donald Judd, de minimalisten. 8 - Jonge Zwitserse architecten & de gearriveerde NL-architect Ben van Berkel Ter afsluiting zal een quiz met vragen over de aangeboden stof gehouden worden. Aan de winnaar zal een prijs uitgereikt worden. Naar wens kan een afsluitende excursie georganiseerd worden. Verschillende destinaties zijn mogelijk, zoals bij ons gebruikelijk in onderling overleg met de cursisten. Tijdens de colleges zullen over div. stellingen discussies ontstaan en zo tot een intensieve reflectie van de stof leiden.

Leerontwikkeling van de cursist De cursist verwerft verdiepend inzicht in leven en werk van vooraanstaande architecten. De cursist wil een eigen standpunt innemen in de discussies en weet uit eigen ervaring en belevenissen relevante inbreng te presenteren.


9

Aanbevolen Literatuur Biografieën en Monografieën van beroemde Architecten uit de TASCHEN-reeks.

Excursie Een excursie van 1 dagdeel naar door de cursisten uitgekozen en inhoudelijk uitgewerkte bestemmingen (kunstcentra, kunstevenement, Architectuurcentra, etc. in NL) behoort tot de mogelijkheden.

Docenten Ing. Aad Krom heeft gestudeerd aan de Academie van Bouwkunst en is nu docent Bouwkunde. Hij is gastprofessor geweest aan het Berlage instituut en vanaf oktober 2003 is hij aangesteld als External Examiner aan de Msc Construction Management in Waterford (Ierland). Hij heeft tevens zijn eigen architectenbureau. Ook is hij jurylid geweest van een internationale jury in Londen voor de toekenning van de Colourcoat Award, een prijs voor de beste toepassing van een van de CORUS producten. Ten slotte is hij jurylid van een internationale jury in Brussel geweest voor een studenten prijsvraag m.b.t. een “Europese Ambassade”, in Berlijn, Washington en Beijing. Ing. Christian Becker heeft gestudeerd aan de Technische Universteit Graz en is nu docent Bouwmanagement. Daarnaast geeft hij regelmatig internationale workshops. Momenteel is hij bezig met een promotieonderzoek aan de TU Delft.


10

5.2 Kunstgeschiedenis “Eeuwige Schoonheid” prijs € 200,8 colleges; excursie optioneel dag en tijd donderdag 13.15 - 15.45 uur 9-2; 16-2; 23-2; 8-3; 15-3; 22-3; 29-3; 5-4 werkvorm hoorcollege met gelegenheid

tot discussie en eigen inbreng docent drs. G.J. van Ham

kunstgeschiedenis en archeologie

Introductie De titel van deze collegeserie is ontleend aan het bekende en geprezen boek van Sir Ernest Gombrich. Hij wist generaties liefhebbers te enthousiasmeren voor de grote onderwerpen in de Europese kunstgeschiedenis. Een fascinerend verhaal van vakmanschap, maatschappelijke ontwikkelingen en mecenaat. De onderwerpen van deze serie zijn chronologisch geordend. Vanaf de Griekse en Romeinse kunst, langs mozaïeken, kerken en kloosters naar de grote portrettisten van vorsten en Bijbelse verhalen. Een breed spectrum aan visuele hoogtepunten die in hun glorie nog altijd te bezichtigen zijn. Waar mogelijk zal de docente ook ingaan op de biografie van de kunstenaars. De colleges bieden afgebakende onderwerpen en zullen toegelicht worden met uitgebreide power point presentaties. Tijdens de colleges is er ruimte voor discussie en de uitwisseling van literatuur en persoonlijke ervaringen. Naast kennisoverdracht wordt ook uw persoonlijke deelname op prijs gesteld. Een goede onderlinge sfeer bevordert het leren kijken en analyseren van kunstwerken. U bent van harte uitgenodigd om deze serie hoogtepunten uit de kunstgeschiedenis te volgen onder mijn gehoor.

Inhoud Capita Selecta

1.

Keizer Hadrianus, zijn ambities en liefde voor de Griekse kunst;

2.

Luxe en decadentie in de Romeinse tijd;

3.

Mozaïeken in Ravenna en geïllumineerde manuscripten uit kloosters;

4.

Kerkbouw in de Middeleeuwen;

5.

Vlaamse Primitieven; Jan van Eijck, Rogier van der Weijden;

6.

Hans Holbein, de portrettist van Erasmus;

7.

Rubens en zijn leerling Van Dijck;

8.

Rembrandt en Caravaggio.


11

Literatuur Mocht u het boek van Gombrich over de Eeuwige Schoonheid nog niet bezitten, u kunt het gemakkelijk digitaal bestellen of bij uw boekhandel.

Docente Drs. Gerda J. van Ham heeft een universitaire opleiding in Kunstgeschiedenis en Archeologie genoten aan de Rijksuniversiteit in Leiden. Haar specialisatie is Kunst van de Nieuwe tijd. Momenteel is zij werkzaam als docente kunsten cultuurwetenschappen aan de Hogeschool van Utrecht (ITV) voor de vertaal- en tolkopleiding. Daarnaast is zij freelance kunsthistorica en journalist. Naast deze activiteiten heeft zij vanaf 1986 veelvuldig lezingen gegeven over een breed spectrum van kunsten cultuurhistorische onderwerpen. Zij schrijft artikelen voor kranten en tijdschriften over actuele tentoonstellingen en zij redigeert manuscripten in opdracht van musea en uitgevers. Zij heeft tevens bestuurlijke en museale ervaring en is actief geweest in sponsoring en fondsenwerving, verkoop van kunst in galerieën, organisatie van tentoonstellingen alsmede het schrijven van publicaties.


12

5.3 Meesters der moderne kunst van 1900 t/m WO II prijs € 200,8 colleges; excursie optioneel dag en tijd maandag 10.00 - 12.30 uur 6-2; 13-2; 20-2; 5-3; 12-3; 19-3; 26-3; 2-4 werkvorm hoorcollege met gelegenheid

tot discussie en eigen inbreng docent drs. L. Le Blanc

kunstgeschiedenis en archeologie

Introductie In deze cursus wordt een overzicht gegeven van kunststromingen vanaf het begin van de twintigste eeuw. Verschillende disciplines zullen aan bod komen: architectuur, beeldhouwkunst, schilderkunst en toegepaste kunst. Aan het einde van de twintigste eeuw leggen kunstenaars als Gauguin, Cézanne en Van Gogh de basis voor de ontwikkelingen in de twintigste eeuw. Aan het begin van de twintigste eeuw werden exposities van hun werken georganiseerd in onder andere Parijs en Berlijn en veel kunstenaars lieten zich hierdoor inspireren. Zo wordt kleur een belangrijk aspect bij de Expressionisten en gebruiken de Cubisten de lijn om zo tot een zelfstandige ordening te komen. Ook wordt het Futurisme aangekondigd. De academische tradities werden niet meer aanvaard. Men had een nieuwe kijk gekregen en dat werd geuit in alle vormen van kunst. Ook in de architectuur waren er vernieuwingen. Berlage had aan het einde van de negentiende eeuw al de tendens gezet voor nieuwe ontwikkelingen. Het Bauhuis wilde goede producten voor iedereen en ook een harmonieuze wisselwerking tussen het huis en het interieur en de beweging van de Stijl was eveneens op zoek naar een harmonische vormentaal. In de jaren twintig komt het surrealisme op, voorafgaand van het dadaïsme. Van oorsprong was het surrealisme een literaire beweging van Apolliniaire en Breton. Zij kwamen in contact met de geschriften van Sigmund Freud. Men streefde naar de bevrijding van de geest en individu. Dali bracht nieuwe elementen in onder andere symbolen en het weergeven van twee afbeeldingen in een.

INHOUD Colleges 1 , 2 en 3 EXPRESSIONISME We gaan uitgebreid in op de Franse Expressionisten en de Duitse Expressionisten en hun invloeden elders. Welke inspiratiebronnen hadden de kunstenaars als Matisse, Kirchner en Kandinsky en hoe verschillen zij van elkaar. Welke onderwerpen werden bij de Expressionisten behandeld? CUBISME We behandelen het werk van Braque, Gris en Picasso. Picasso zei zelf over deze stijl: "Wij probeerden een richting in te gaan die het tegenovergestelde was van het impressionisme. Dat was de reden dat wij kleur, emotie en sensatie en alles dat door de impressionisten geïntroduceerd was achter ons lieten, om weer een architectonische basis in de compositie te zoeken en orde aan te brengen". U zult kennismaken met het analytisch en synthetisch Cubisme. 4: FUTURISME In 1909 werd het futuristisch manifest uitgegeven door Boccioni, Carra, Bala, Severini en Russolo. Men wilde een nieuwe kunst herscheppen, los van alle tradities. Het waren jonge Italianen die los wilden komen van de klassieke traditie en beweging en snelheid willen weergeven in beelden en schilderijen.


13

5: DE STIJL Juist tijdens de chaos van de Eerste Wereldoorlog ontstond een verlangen naar harmonie. Kunstenaars als Mondriaan en Van Doesburg vonden dat kunst niet de werkelijkheid zou moeten weergeven, maar de harmonie waarvoor je abstracte vormen nodig hebt, rechte lijnen en helder kleuren. We lezen in het eerste manifest van De Stijl "het nieuwe richt zich op het universele". Kunst moet onafhankelijk worden. 6 en 7: HET BAUHUIS en CONSTRUCTIVISME Het Bauhaus is gericht op meer een praktische toepassing en wilde goede producten voor iedereen. In 1920 ontstond het Constructivisme onder leiding van Naum Gabo en Pevsner. In hun realistisch manifest pleiten zij voor kunst die gebruik maakt van nieuwe materialen en technieken. 8: DADA en SURREALISME Alles kon en alles mocht. Het Dadaïsme maakte de weg vrij voor het Surrealisme. In 1925 werd de eerste tentoonstelling van het surrealisme geopend. We bekijken de verschillende fasen aan de hand van Miro en Dali en de meesters van het magisch realisme. In het najaar zal er een vervolg worden gegeven namelijk: De Cobra, Abstract Expressionisme en Postpainterly Abstraction, Pop Art, Op Art, Nouveau realisme, Happenings, Minimal Art en de ontwikkeling vanaf 1960 met de Nieuwe Wilden.

Docente Lisette le Blanc is in 1983 afgestudeerd aan de Universiteit van Utrecht in Kunstgeschiedenis en Archeologie. Tijdens haar studie vervulde zij in het kader van het doctoraalexamen een assistentschap aan het Kunsthistorisch Instituut te Florence en had als bijvakken Theaterwetenschappen en Monumentenzorg. Vanaf oktober 1985 tot juni 2011 was Lisette conservator van Museum Dorestad in Wijk bij Duurstede. Daarnaast organiseerde zij verschillende kunsten cultuurhistorische reizen, cursussen en lezingen. Voorts heeft zij een aantal publicaties op haar naam staan, zoals het artikel „Giambologna‟s rechterhand‟ in het tijdschrift „Incontri‟ (1983) en het boek „Jan Roelof en Jacobus van Nijendaal, kunstenaars uit Wijk bij Duurstede‟ (2000) en is zij redactielid van het historisch tijdschrift „Leven in Wijk bij Duurstede‟. Thans is zij gastconservator Lek Art 2012.


14

5.4 De verbazende rijkdom van mozaïekkunst „Van Alexander tot Justinianus‟ prijs € 200 8 colleges dag en tijd maandag 13.15 - 15.45 uur 6-2; 13-2; 20-2; 5-3; 12-3; 19-3; 26-3; 2-4 werkvorm hoorcollege met gelegenheid

tot discussie en eigen inbreng

Introductie Mythologie, oorlog, liefde. De rijkdom aan scènes uit de mozaïekkunst van de oudheid blijft verbazen. Mozaïek is monumentaal, kleurrijk en duurzaam. Waar andere kunstmaterialen zijn vergaan, is mozaïek vaak goed bewaard gebleven en geeft tot op de dag van vandaag de rijkdom van de kunst van de Oudheid weer. In deze collegereeks van acht bijeenkomsten wordt aandacht besteed aan de kunst van Mozaïek vanaf de vijfde eeuw v.Chr. tot na de Islamitische veroveringen. De thematische presentatie neemt telkens een beroemd mozaïek als uitgangspunt. Aan de hand van de kenmerken van deze mooiste mozaïeken uit de Oudheid, worden zowel artistieke fenomenen besproken zoals stijl en iconografie , als de culturele aspecten die hierin verborgen liggen.

docent drs. D. Zohar

kunstgeschiedenis en klassieke archeologie

Inhoud colleges 1: Introductie: Mozaïekkunst van Brittannië tot Arabia Mozaïek is een kunstvorm waarbij een afbeelding vervaardigd wordt uit een groot aantal kleine gekleurde steentjes die tesserae heten. In de eerste lezing maakt u kennis met deze indrukwekkende kunstvorm. Aan de hand van de mooiste mozaïeken uit het heel Romeinse rijk maakt u een reis om de Middellandsezee. 2: Oorlogsvoering: Het Alexandermozaïek in Pompeii Het Alexandermozaïek is een vloermozaïek uit ongeveer 100 v.Chr. Het mozaïek werd gevonden in 1831 in het Huis van de Faun in Pompeii en toont een gevecht tussen de legers van Alexander de Grote en de Persische koning Darius. De afmeting is 5,82 bij 3,13 meter en de afbeelding is mogelijk een kopie van een de schilderij uit de 4 eeuw v.Ch. Welk historisch gebeurtenis word in dit mozaiek afgebeeld? En waarom werd die gekozen voor de decoratie van het Romeins huis? Deze lezing belicht het ontstaan en de functie van deze meesterwerk. 3: Exotisch Egypte: De Nijlmozaïek van Palestrina De Nijlmozaïek bevindt zich in de stad Praeneste (moderne Palestrina) in een tempelcomplex. De mozaïek is 25 vierkante meter groot, dateert rond de jaar 100 v.Ch. en toont het Deltagebied in Egypte tijdens de overstroming van de rivier, gezien van Noord naar Zuid. De mozaïek toont in detail de verschillende bewoners van het land, de fauna, gebouwen en landschap. De mozaïek is een voorbeeld voor de fascinatie van de Romeinse cultuur met Egypte en is één van de vroegste voorbeelden van Egyptische voorstellingen in Italië. Er word daarom vermoedt dat de godin die in dit heiligdom werd vereerd Isis-Fortuna zou zijn. 4 Mythologie: De overwinning van Dionysos in Antiochië In Antiochïe en Daphne werd een groot hoeveelheid mozaïeken opgegraven. Het zijn vooral privéhuizen en de mozaïeken tonen Mythologische verhalen en figuren die in huizen populair waren. In deze lezing komen zeer uitlopende verhalen aan bod: van de Trojaanse oorlog tot de overwinning van Dionysos. 5: Jacht, Sport en Vrije tijd: De Villa Romana in Sicilië en de mozaïeken van Noord-Afrika de De Villa Romana del Casale is een Romeinse villa uit de 4 eeuw na Chr. op het eiland Sicilië, dichtbij de plaats Piazza Armerina en is versierd met 3.500 vierkante meter. Een groot deel van de mozaïeken zijn gerelateerd aan spelen en aan vermaak. „The Great Hunt‟ toont hoe op wilde beesten worden gejaagd en hoe ze in kooien worden vervoerd voor de spelen in het amfitheater. Een andere mozaïek toont


15

wagenraces in het Circus Maximus in Rome. De mozaïek die de naam „Bikini girls‟ heeft gekregen is een iets latere toevoeging. Andere mozaïeken tonen het leven in de villa en de verschillende activiteiten van de bewoners: rijke aristocraten die van hun Otium (vrije tijd) kunnen genieten. 6: Topografie: de Madabakaart uit Jordanië de De Madabakaart uit de 6 eeuw is een uniek mozaïek die het Heilige Land toont, met groot topografisch detail, dorpen, steden en plaatsnamen. De mozaïek was oorspronkelijk 22 meter lang en 7 meter breed. In het midden staat een plattegrond van de stad Jeruzalem, met gebouwen die goed te herkenen zijn. Vooral de heilige grafkerk is duidelijk aangegeven. Deze kerk was het meest beroemde gebouw in de stad en werd tot de Islamitische verovering ook in andere voorstellingen het kenmerk van Jeruzalem. 7: Kalender: de zodiakmozaïek uit Beth Alpha De jaarcyclus is een veel voorkomend onderwerp op Romeinse mozaïeken, zowel in de vorm van personificaties als in de vorm van de maandkalender. Voorstellingen van de werkzaamheden van de maanden komen al in de Romeinse tijd voor. De Zodiakcyclus is vooral populair binnen de Joodse monumentale kunst en komt vaak voor in oude Synagogen. Of deze voorstellingen echt als kalender gezien kunnen worden is niet zeker: ze kunnen ook een symbolische voorstelling zijn voor de universele Goddelijke macht en het regelen van de kosmische orde in de vorm van de planeten, die invloed heeft op planten, dieren en mens. Dat de kalender binnen de kerk op een andere manier wordt voorgesteld versterkt het idee dat de twee cycli (kalender versus zodiak) toch een andere betekenis zouden kunnen hebben. 8: Portret: Justinianus in Ravenna Portretkunst is van alle tijden en alle culturen en wordt goed vertegenwoordigd in de Mozaïekkunst. In het portret toont men vaak zichzelf zoals je door anderen gezien zou willen worden. In de overgang naar Christelijke kunst hebben portretten de karakteristiek aangenomen van het icoon, wat goed te traceren is in kerkdecoratie. De kerk van San Vitale in Ravenna is een van de belangrijkste voorbeelden van Vroegchristelijke Byzantijnse kunst en architectuur in Italië. De kerk werd op 19 april 548 ingewijd. Aan beide kanten van de apsis is Keizer Justinianus en zijn vrouw Theodora met individuele nauwkeurigheid afgebeeld, hoewel ze bij de inwijding van de kerk zelf niet aanwezig waren.

Docente Diklah Zohar heeft kunstgeschiedenis gestudeerd aan de Hebreeuwse Universiteit in Jeruzalem. Aan de Universiteit Leiden is zij Cum Laude afgestudeerd en is zij gaan specialiseren in Klassieke archeologie en de mozaïekkunst van het Romeinse Rijk en het nabije oosten. Haar promotie-onderzoek is gericht op technische aspecten van mozaïekproductie in de Late Oudheid.


16

5.5 Modern imperialisme en dekolonisatie prijs € 200,8 colleges Dag en tijd Maandag 13.15 – 15.45 uur 6-2; 13-2; 5-3; 12-3; 19-3; 26-3; 2-4; 16-4 werkvorm hoorcollege met gelegenheid tot discussie en eigen inbreng docent dr. J. Talsma

historicus

Introductie De geschiedenis van de Europese expansie laten we vaak beginnen in 1492, met de ontdekkingsreis van Columbus naar Amerika. De ontdekkingsreizen uit die tijd vormden de inleiding tot een geleidelijke onderwerping van grote delen van de wereld aan Europese mogendheden. Het moderne imperialisme van de tweede helft van de negentiende eeuw vormt een culminatiepunt in dat proces. Over de vragen wat de oorzaken van het moderne imperialisme, c.q. de drijfveren van de „imperialisten‟ zijn geweest, is door voor- en tegenstanders – maar ook onder historici – een intensief debat gevoerd. Ten tijde van het moderne imperialisme was de tegenbeweging al begonnen. In Noord- en Zuid-Amerika hadden de Europese koloniale mogendheden al de nodige stappen terug moeten doen. In de nieuwe staten die op deze continenten ontstonden, werd de macht van de voormalige koloniale overheersers doorgaans overgenomen door groepen van Europese origine. De Europese dominantie in de wereld leek daardoor rond 1900 nog onaangetast. Een eeuw later is de wereld in dit opzicht onherkenbaar veranderd. De dekolonisatie van Azië en Afrika is in dat veranderingsproces een belangrijke factor geweest. Hoewel het dekolonisatieproces zich over de hele twintigste eeuw heeft uitgestrekt, is er in de periode 1945-1965 sprake geweest van een enorme versnelling van het proces. In deze cursus worden het moderne imperialisme en de dekolonisatie in een reeks van acht colleges besproken.

Inhoud colleges 1. Europese expansie in de negentiende eeuw 2. De Verenigde Staten als „antikoloniale‟ mogendheid; de Monroeleer 3. Verklaringen voor het moderne imperialisme 4. De eerste antikoloniale bewegingen (1918-1945) 5. De Japanse bezetting van Zuidoost-Azië als factor in de dekolonisatie 6. De dekolonisatie van Brits-Indië, Indochina en Nederlands-Indië 7. De dekolonisatiegolf in Afrika rond 1960 8. „Neokolonialisme‟: een verhelderend begrip?

Excursie Door de docent wordt nog onderzocht of het zinvol en mogelijk is een excursie naar het Tropenmuseum in Amsterdam in het programma van de cursus op te nemen.


17

Aanbevolen literatuur nd

Raymond F. Betts, Decolonization (2 edition; Londen en New York: Routledge 2004). ISBN: 0415318211. American Book Center (Spui, Amsterdam) biedt de paperbackeditie van dit boek op zijn website aan voor $39,99 en meldt daarbij: If not in stock, the expected delivery time will be 7-10 working days. Amazon biedt het boek aan voor € 18,99 en als e-book voor € 13,31.

Docent Dr. Jaap Talsma (1944) studeerde geschiedenis in Utrecht en Amsterdam. Van 1971 tot 2009 werkte hij bij de opleiding geschiedenis van de Universiteit van Amsterdam. Van 1989 tot 2009 was hij universitair hoofddocent bij de leerstoel Nederlandse Geschiedenis. Daarnaast heeft hij een groot aantal bestuurlijke functies binnen de Universiteit van Amsterdam en interuniversitaire organisaties bekleed. Verder is hij van 1998 tot 2003 gemeenteraadslid van Alkmaar geweest. Vanaf 1998 was hij fractievoorzitter.


18

5.6 Nederlandse Geschiedenis “Oorlog en Bezetting” Collegereeks op locatie over Nederland en de Tweede Wereldoorlog prijs € 30,- / € 55,2 colleges aan te geven op het inschrijfformulier, inclusief entreekosten

Introductie In de vorige studiegids werd een reeks van vier excursies (colleges op locatie) aangekondigd onder de titel “Oorlog en Bezetting”. Als docent (en gids bij de stadswandelingen) zou de historicus Dr. Jaap Talsma optreden. Als gevolg van een te gering aantal tijdige aanmeldingen kon de reeks helaas niet volgens plan worden uitgevoerd. In een enigszins aangepaste vorm zijn de excursies naar Rotterdam en Amsterdam toch doorgegaan, beide met circa twintig deelnemers. Veel deelnemers hebben gevraagd of deze excursies een vervolg kunnen krijgen. De docent wil daaraan graag meewerken, maar is op het moment van verschijnen van deze gids nog bezig te onderzoeken of zijn voorlopige plannen voor twee nieuwe excursies praktisch uitvoerbaar zijn. De plannen waaraan hij werkt, kunnen – met veel voorbehoud – kort als volgt worden omschreven:

dagen Eind maart en/of april, exacte informatie volgt later via e-mail

studiebelasting enkele uren zelfstudie per week docent dr. J. Talsma

historicus

Inhoud 

Een college op locatie over Operatie Market Garden (de luchtlandingen in september 1944 bij Nijmegen en Arnhem) en de daarop gevolgde oorlogshandelingen. Locaties die hiervoor in aanmerking komen zijn het Nationaal Bevrijdingsmuseum in Groesbeek of het Airbornemuseum „Hartenstein‟ in Oosterbeek. Aangezien de interessante locaties die herinneren aan aspecten van Market Garden te ver uiteen liggen om ze op te nemen in een rondwandeling, denkt de docent aan een fietstocht met als uitgangspunt een NS-station waar huurfietsen en OV-fietsen beschikbaar zijn.



Een college op locatie in Den Haag, waarbij de docent – wat het onderwerp betreft – twee opties onderzoekt: (a) het Duitse bestuur in Nederland tijdens de bezetting (met een fietstocht of wandeling langs gebouwen waar het Duitse bestuur gevestigd was); (b) de residentie in de laatste oorlogswinter (met een fietstocht langs plaatsen vanwaar V2‟s zijn afgevuurd, plekken waar deze – na mislukte lanceringen – zijn neergekomen en door de Bezuidenhout, getroffen door het tegen de V2-installaties gerichte Britse luchtbombardement van 3 maart 1945.



Een college op locatie op Texel gewijd aan gewapende opstanden tegen het Duitse (bezettings)leger. Aandacht zal worden besteed aan twee opstanden in Warschau (die in het getto van 19 april tot 16 mei 1943 en die van het Poolse verzet van 1 augustus 1944), de opstand van Italiaanse militairen op het Griekse eiland Kefalonia in september 1943 en de opstand van de Georgiërs op Texel in april 1945. De gedachte is in combinatie met het college een fietstocht (vanaf de fietsverhuur bij de Veerhaven het Horntje) te organiseren waarbij onder meer de erebegraafplaats op de Hoge Berg zal worden aangedaan.


19

In verband met mogelijke winterse omstandigheden zullen de twee excursies niet eerder dan eind maart 2012 plaatsvinden. Heeft u in beginsel belangstelling voor deelname aan een of meer van deze excursies, dan kunt u zich via het aanmeldingsformulier op een e-maillijst laten plaatsen. Zodra er meer informatie over één of meer van de beoogde excursies beschikbaar is, ontvangt u die per e-mail en krijgt u gelegenheid zich voor deelname aan die excursie(s) aan te melden.

Kosten verbonden aan deelname: Reis- en verblijfkosten alsmede entreekosten komen voor eigen rekening. Aan de deelnemers wordt via e-mail een overzicht verstrekt van reisadviezen voor het openbaar vervoer (met actuele vertrektijden en prijzen). Uitgaande van de prijzen die gelden in januari 2012 en van reizen op saldo de met een OV-chipkaart (met voordeelurenabonnement) in de 2 klasse met Alkmaar NS als vertrekstation.

Aanbevolen literatuur Ad van Liempt, De oorlog (Amsterdam: Balans 2009). Hardcover; 500 blzz. ISBN: 978 94 600 3188 5. Catalogusprijs: € 29,95.

Docent Dr. Jaap Talsma (1944) studeerde geschiedenis in Utrecht en Amsterdam. Van 1971 tot 2009 werkte hij bij de opleiding geschiedenis van de Universiteit van Amsterdam. Van 1989 tot 2009 was hij universitair hoofddocent bij de leerstoel Nederlandse Geschiedenis. Daarnaast heeft hij een groot aantal bestuurlijke functies binnen de Universiteit van Amsterdam en interuniversitaire organisaties bekleed. Verder is hij van 1998 tot 2003 gemeenteraadslid van Alkmaar geweest. Vanaf 1998 was hij fractievoorzitter. De colleges worden door deze docent gegeven. Hij verzorgt in beginsel ook de rondleidingen in de musea. Is het aantal deelnemers aan de cursus groot, dan zal zo mogelijk een tweede rondleider worden ingeschakeld.


20

5.7

Westerse filosofie in Aziatische filosofie

prijs € 200,8 colleges

Introductie

dag en tijd Woensdag 13.15- 15.45 uur 8-2; 15-2; 22-2; 7-3; 14-3; 21-3; 28-3; 4-4 werkvorm hoorcollege met gelegenheid


In de geschiedenis van de filosofie worden de denkbeelden van de filosofen als een ontwikkeling in de tijd beschouwd. Filosofen ondergaan immers de invloed van eerdere denkers, maar reageren evengoed op hun gedachten. Daarin zijn ze kinderen van hun tijd. Maar is er slechts een enkele historische tijd? Zijn er niet verschillende tijden waarin opeenvolgende wijsgerige leren zich hebben ontwikkeld? Volgens de oude opvatting ervan zou de geschiedenis van de filosofie in Griekenland zijn begonnen. Vervolgens zou de filosofie zich in een rechte lijn door de tijd heen richting Europa hebben ontwikkeld. Wat India en China aan wijsgerige ideeën hadden voortgebracht zou slechts voorgeschiedenis zijn.

studiebelasting enkele uren zelfstudie per week docent dr. J. Bor

filosofie en sociologie

Jan Bor corrigeert dit eurocentriosche vooroordeel. De filosofie ontstond op tenminste drie plaatsen in de wereld: India, China en Griekenland. Zo ontwikkelden zich drie grote tradities in drie historische tijden. Binnen deze tradities vonden er belangrijke vertakkingen plaats, zodat ook daarbinnen zich verschillende tradities met hun eigen tijden ontwikkelden. Dit was zeker in onze Middeleeuwen het geval. Je had toen een Latijnse tijd, een Griekse tijd, een Arabisch-islamitische tijd en een joodse tijd. Je kunt dus niet de Latijnse of westers christelijke tijd als meetlat nemen waarlangs je de ontwikkelingen in genoemde drie andere culturen legt en beoordeelt. Daarbij komt dat het Griekse denken zich na de neergang van het westelijke Romeinse rijk oostwaarts begaf. Daarna vond het een volwaardige erfgenaam in het islamitische denken. Via deze weg keerde een aantal belangrijke Griekse werken, plus de commentaren erop, terug in Europa. Zo had het islamitische denken een substantiële invloed op het middeleeuwse Westen. Bor plaatst de geschiedenis van de westerse filosofie in het bredere kader van de Aziatische filosofie. Zoals er altijd een wederkerige bevruchting heeft plaats gevonden, bepleit hij ook nu een open dialoog tussen westerse met niet-westerse vormen van denken.

Inhoud colleges 1. Inleiding 2. Griekse filosofie 3. Indiase filosofie 4. Chinese filosofie 5. Middeleeuwse filosofie 6. Moderne filosofie 7. Procesfilosofie


21

8. Afsluiting

Literatuur  Een (nieuwe) geschiedenis van de filosofie (2010), Jan Bor, Uitgeverij Bert Bakker, ISBN 9789035135888. De docent staat een interactieve benadering voor en is een voorstander van het gesprek en wil zelf denk bevorderen, en dus niet alleen maar een verhaal afdraaien. Dat verhaal kunt u terug vinden in het boekje.

Docent Dr. Jan Bor (Amsterdam, 1946) studeerde filosofie aan de Universiteit van Amsterdam. Een jaar na zijn afstuderen in 1975 vertrok hij naar Japan om er het zenboeddhisme onder Kobori Roshi te praktiseren. Intussen publiceerde hij de bestseller 25 eeuwen filosofie (1982, aanvankelijk met Sytske Teppema). In 1995 verscheen De verbeelding van het denken. Geïllustreerde geschiedenis van de westerse en oosterse filosofie (samen met Errit Petersma en Jelle Kingma. Hij gaf les aan de Academia Vitae te Deventer (2005-2010), de Hogeschool van Amsterdam (1982-2004) en het Murmellius Gymnasium te Alkmaar (1978-1981) en, als gastdocent, aan ondermeer de Universiteit Utrecht (2002) en de Rijksacademie voor beeldende kunsten te Amsterdam (1989-1991). Hij was tien jaar voorzitter van de programmaraad van de stichting Filosofie Oost-West (2000-2010). Hij organiseerde verschillende lezingenreeksen en symposia, benevens workshops en cursussen voor het bedrijfsleven en de overheid. Hij geeft lezingen en workshops door het hele land en treedt op als moderator.


22

5.8

De Beweging tegen God – De goddeloze denkers De goddeloze denkers Marx, Darwin en Nietzsche en hun wereldschokkende gedachten


Introductie

dag en tijd vrijdag 13.15- 15.45 uur 10-2; 17-2; 24-2; 9-3; 16-3; 23-3; 30-3; 6-4; 20-4; 27-4

Wie al wat ouder is, heeft het karakter van de zondag in de afgelopen decennia onherkenbaar zien veranderen. Vroeger een dag van rust, inkeer en kerkgang (of volgens sommigen: verveling). Tegenwoordig een dag van ontspanning, bedrijvigheid en boodschappen doen (of volgens sommigen: vervelingsbeheersing). Binnen afzienbare tijd verdwijnt ook nog de laatste zondag – de koopzondag. Dan onderscheidt de zondag zich in niets meer van een doordeweekse dag.

werkvorm hoorcollege met gelegenheid

tot discussie en eigen inbreng studiebelasting enkele uren zelfstudie per week docent drs. J. Lagendijk

filosofie en psychologie

Het verdwijnen van de zondag is één van de vele alledaagse gevolgen van een gedachte, een eeuwenoude filosofische gedachte, waarvan de uiterste consequenties nog maar nauwelijks tot ons zijn doorgedrongen. Wanneer Descartes aan het begin van e de 17 eeuw als eerste verklaart dat de zelfbewuste mens het fundament van de kosmos is, heeft hij er geen flauw vermoeden van, dat hij daarmee een beweging tegen e God in gang zet die onherroepelijk is. Wanneer Kant aan het eind van de 18 eeuw stelt, dat de moderne, verlichte mens zich uit zijn “zelfverkozen onmondigheid” dient te bevrijden, heeft hij er volstrekt geen weet van, dat hij daarmee de dood van God aankondigt. De uiterste consequenties van de moderne verzelfstandiging (emancipatie) e van de mens komen pas in de 19 eeuw voor het eerst aan het licht – in het werk van Marx, Darwin en Nietzsche. Bij Marx, Darwin en Nietzsche is er geen sprake van modieus vrijblijvend atheïsme. Zij beseffen dat het verdwijnen van God wereldschokkend is, omdat vertrouwde, millennia oude tegenstellingen daarmee op hun kop worden gezet of langzaam vervagen: de tegenstellingen tussen mens en dier, tussen goed en kwaad, denken en doen, waarheid en leugen, hemel en aarde, oorlog en vrede, etc. Marx, Darwin en Nietzsche zien zich geconfronteerd met een immens probleem: het probleem dat de vrijheid van de mens gepaard gaat met een ongelooflijk verlies aan houvast. Hun filosofie is in de eerste plaats een poging om een oplossing te vinden voor dit probleem. e

e

De 19 en 20 eeuw kennen heel wat bewegingen (-ismen) die zich direct of indirect tegen God afzetten: liberalisme, socialisme, communisme, fascisme, humanisme, feminisme, etc.. Al deze bewegingen, hoe verschillend verder ook, vinden hun voedingsbodem in het denken van Marx, Darwin en Nietzsche. Deze cursus behandelt diepgaand de filosofische gedachten van Marx, Darwin en Nietzsche en hun blijvende invloed op het hedendaagse denken en doen.

Inhoud colleges  Is een moraal zonder God mogelijk? Kent Darwins dierenwereld een moraal? Wat wil het zeggen, dat wij “voorbij goed en kwaad” zijn (Nietzsche)?  Wat heeft de hedendaagse voorrang van het economisch denken (Marx) te maken met de dood van God? Is de Economie onze nieuwe God? Wie is Nietzsches Uebermensch? Is Nietzsches “laatste mens” de huidige „boodschappenmens‟?  Wat is de Verlichting? Hoe is zij ontstaan (Descartes, Spinoza, Kant)? Is de Verlichting omgeslagen in een “moderne Verduistering” (Nietzsches nihilisme)?


23

Is Marx‟ (en onze) economische rationaliteit een voortzetting van de rationaliteit van de Verlichting? ------ Van Verlichting tot spaarlamp?  Gaat het verdwijnen van God hand in hand met de vooruitgang van wetenschap en techniek?  Is Darwins evolutieleer in strijd met Gods woord? Kan men met behulp van de evolutieleer aantonen dat “God een misvatting” is? Wat zou het atheïsme zijn zonder God?  Nu er geen leven na de dood meer is, komt er – zegt Nietzsche – een enorm gewicht op ons leven te rusten: het is nu of nooit. Vanwaar dan “de ondraaglijke lichtheid van het (moderne) bestaan”?  De invloed van Marx, Darwin en Nietzsche op de filosofie van de 20 eeuw is e enorm. Er is bijna geen 20 eeuwse filosoof (van Heidegger en Sartre tot Arendt en Dennett) die zich niet in hen verdiept heeft. Waarom zijn Marx, Darwin en Nietzsche zo onontkoombaar voor het huidige denken? e

 Onze wereld kenmerkt zich door voortdurende verandering en rusteloosheid. De moderne mens rent van de ene crisis naar de andere – voortdurend dienen zich nieuwe problemen en oplossingen aan, enz.. Is de beweging tegen God uiteindelijk een doelloze beweging? Godsdienst is de opium van het volk De kritiek op de religie eindigt met de leer dat de mens het hoogste wezen voor de mens moet zijn. Het einde van God is het begin van de mens. Marx De mens is een dier. En verder niets. Darwin

God is dood. En wij zijn Zijn moordenaars. Het nihilisme staat voor de deur. Waar komt deze uiterst onherbergzame gast vandaan? Nietzsche

Docent Drs. Jan Lagendijk is docent filosofie. Hij studeerde filosofie en psychologie in Leiden en Amsterdam. Naast het geven van cursussen voor HOVO geeft hij op freelance basis lezingen en verzorgt hij filosofiecursussen voor verenigingen en bibliotheken.


24

5.9

I. Kant: Kritiek van het esthetische oordeelsvermogen


Introductie

dag en tijd Donderdag 10.00- 12.30 uur 9-2; 16-2; 23-2; 8-3; 15-3; 22-3; werkvorm werkcollege met gelegenheid

tot discussie en eigen inbreng studiebelasting enkele uren zelfstudie per bijeenkomst docent drs. A. d‟Ansembourg

filosofie

In kunstrubrieken lezen we waarom een film, een roman of een expositie geslaagd is. Kunstwerken worden niet alleen beschreven, ze worden ook beoordeeld. In die oordelen wordt vaak iets gezegd over wat kunst is of zou moeten zijn. De opvattingen daarover zijn verbonden met fundamentele vragen rondom schoonheid en kunst. Het zijn vragen die centraal staan in de Kritiek van het esthetische oordeelsvermogen van I. Kant (1724 - 1804) en dit werk heeft in tal van opzichten de weg vrijgemaakt voor moderne opvattingen over schoonheid en kunst. Na zijn publicatie de Kritiek van de zuivere rede (1781) en de Kritiek van de praktische rede (1788) voltooide Kant zijn kritische filosofie met zijn de Kritiek van het oordeelsvermogen (1790). Dit uiterst complexe werk valt uiteen in twee delen: De Kritiek van het esthetische oordeelsvermogen en de Kritiek van het teleologische oordeelsvermogen. Het eerste deel – de Kritiek van het esthetische oordeelsvermogen - blijft tot op de dag van vandaag een belangrijk oriëntatiepunt in het denken over schoonheid en kunst. Kant onderzoekt in dit werk wat de belangrijkste karakteristieken zijn voor de schoonheid in de natuur en de schoonheid in de kunst. Daarnaast komen belangrijke thema´s aan bod zoals de aard van ervaring van het sublieme, de betekenis van de kunstenaar als een scheppend genie en de relatie tussen kunst en moraal. Rode draad in zijn analyse is de gedachte dat de ervaring van schoonheid ontstaat in een vrij spel van de verbeelding en het verstand. Bepaalde vormen in de natuur stimuleren onze verbeelding om beelden te produceren en het verstand om associatieve begripsketenen te produceren. Wanneer dat spel van beelden en begrippen harmonieus verloopt, dan zeggen we dat iets mooi is. In deze cursus krijgt u de gelegenheid om kennis te maken en met elkaar in gesprek te gaan over de opvattingen van Kant over schoonheid en kunst. Welke vragen roepen zijn opvattingen bij ons op, hoe spelen ze een rol in de kunstwerken waarmee we vertrouwd zijn en hoe werken ze door in hedendaagse discussies rondom schoonheid en kunst? Er is geen voorkennis nodig, alleen enthousiasme en de bereidheid om voor elke bijeenkomst een deel te lezen. Het is geen gemakkelijke tekst. Ter ondersteuning van de eigen literatuur krijgt u voor elke bijeenkomst een samenvatting toegestuurd.

Inhoud colleges 1. Kennismaking en algemene inleiding Wat is de plaats van de Kritiek van het oordeelsvermogen in de kritische filosofie van Kant? Dit werk wordt vaak gezien als een poging om een brug te slaan tussen de Kritiek van de zuiver rede (onderzoek naar de mogelijkheid van zekere kennis) en de Kritiek van de praktische rede (onderzoek naar de juiste principes voor het handelen). Met het oog daarop gaan we na wat het transcendentale karakter is van zijn onderzoek en maken we kennis met de verschillende facetten van het menselijke bewustzijn (aanschouwing, verbeelding, verstand, rede, oordeelsvermogen, wil, begeerte, lust,… ). (Lezen p. 59 – 69) 2. Indeling en opbouw van de Kritiek van het oordeelsvermogen Nadere kennismaking met de verschillende facetten van het menselijke bewustzijn en onderzoek naar de opbouw van de Kritiek van het oordeelsvermogen. We zullen aandacht schenken aan enkele interpretatie-richtingen en nagaan waarom Kant het belangrijk vindt om een Kritiek van het esthetisch oordeelsvermogen te schrijven? (Lezen p. 69 – 89).


25

3. Eerste en tweede moment van het smaakoordeel Kant onderzoekt de belangrijkste karakteristieken van het smaakoordeel dat we uitspreken indien we schoonheid ervaren. Hij vraagt zich af waarin de ervaring van schoonheid verschilt van de ervaring van het aangename en het moreel goede. Hij benadrukt dat er bij het genieten van het aangename (bv. een goed glas rode wijn) en bij het verrichten van moreel juiste handelingen altijd een belang in het spel is. Waar we genieten van een mooi landschap hebben we daarentegen te maken met een gevoel van een belangeloos welbehagen. Een ander kenmerk van de ervaring van schoonheid is dat het zonder begrip, algemeen en subjectief is. (Lezen p. 90 – 109). 4. Derde moment van het smaakoordeel Als we nagaan hoe de waarneming van bv. een mooie roos een esthetische ontroering teweeg brengt, dan is volgens Kant de vorm van deze bloem daar verantwoordelijk voor. Van deze vorm zegt hij dat ze doelmatig is zonder een doel te hebben. Welke vormen van doelmatigheid kunnen we onderscheiden? In de natuur en in het leven van de mens heeft alles een doel. De esthetische doelmatigheid zonder doel heeft haar oorsprong in het vrije spel van verbeelding en verstand. (Lezen p. 109 - 126) 5. Vierde moment van het smaakoordeel Om het smaakoordeel begrijpelijk te maken moeten we veronderstellen dat er een gemeenschappelijke zin, een sensus communis bestaat. Omdat alle mensen een zelfde bewustzijnstructuur hebben beschikken we over een gelijk gevoel voor schoonheid. Kant geeft daarmee de grondslag voor een universalistische opvatting van schoonheid. Tegelijk roept zijn bepaling van de sensus communis de vraag op wat de maatschappelijke en politieke betekenis is van de ervaring van schoonheid. (Lezen p. 126 – 136) 6. De analytica van het verhevene Het verhevene of het sublieme is een thema dat een belangrijke rol is gaan spelen in de kunst en literatuur van de romantiek. Kant onderzoekt verschillende vormen (de mathematische en de dynamische) van het sublieme. De ervaring van het sublieme heeft een heel eigen karakter. Ze gaat niet gepaard met een gevoel van belangeloos welbehagen, maar met een gevoel van fascinatie en afschuw. In deze bijeenkomst gaat de aandacht uit naar het mathematische verhevene en haar relatie met het morele bewustzijn. (Lezen p. 136 – 153) Bij voldoende belangstelling worden in de herfst 2012 de blz. 153-257 besproken.

Literatuur Kant, Kritiek van het oordeelsvermogen. Vert. door Jabik Veenbaas en Willem Visser. Boom, 2009. (Prijs in de boekhandel € 52,90 of te leen in de bibliotheek)

Docent Drs. Arthur d‟Ansembourg (1960) studeerde filosofie aan de Universiteit van Amsterdam en München, was een aantal jaren werkzaam als onderzoeker aan de Universiteit van Tilburg en is sinds 2002 werkzaam in het volwassenenonderwijs en HBO. Hij verzorgt voornamelijk cursussen op het gebied van de esthetica en de kunstfilosofie. O.a. voor de Vrije Academie voor Kunsthistorisch Onderwijs, de Internationale School voor Wijsbegeerte en HOVO-Brabant. Daarnaast begeleidt hij socratische gesprekken en geeft hij dilemmatrainingen.


26

5.10 „Toetanchamon, God, Kind, Koning‟ prijs € 200,8 colleges dag en tijd woensdag 13.15- 15.45 uur 8-2; 15-2; 22-2; 7-3; 14-3; 21-3; 28-3; 4-4 werkvorm hoorcollege met gelegenheid

tot discussie en eigen inbreng docent J. Duinker (MA)

Introductie In deze cursus gaan we opzoek naar de bekendste farao aller tijden, Toetanchamon. Deze koning, die op de troon kwam op zeer jonge leeftijd en in zeer roerige tijden, heeft altijd ontzettend tot de verbeelding gesproken van iedereen. Hoe is de troonsopvolging gegaan? Is Toetanchamon uiteindelijk vermoord? Hoe is zijn graf gevonden en wat lag er allemaal in? We gaan op in deze cursus op zoek naar de populaire farao vanuit verschillende perspectieven. Hoewel de jonge koning zeer veel aandacht krijgt in de (populair) wetenschappelijke wereld zijn er nog altijd veel vragen omtrent zijn koningschap. Zo staan er in zijn graf vreemde enigmatische teksten die nog steeds bij iedereen vraagtekens oproepen. Verder is natuurlijk de periode van voor zijn troonsbestijging heel interessant. De tijd die zijn vader (?) geregeerd heeft vanuit een compleet nieuwe hoofdstad in Egypte was een van de roerigste periodes uit de geschiedenis van dit land. Deze visie deelde de Egyptenaren zelf klaarblijkelijk ook want ze hebben geprobeerd de herinnering van Toetanchamons vader uit te wissen. Wat veel minder mensen weten is dat Toetanchamon zelf dit zelfde lot was beschoren in de geschiedschrijving van de Egyptenaren zelf. Ook hij komt niet voor in de analen van dit volk. In de acht lessen die deze cursus rijk is gaan we vanuit verschillende perspectieven kijken naar de regeringsperiode van deze jongenskoning. We zullen Discovery channel en National Geographic voorbij gaan en vanuit verschillende wetenschappelijke disciplines op zoek gaan naar de geschiedenis van de farao die zo beroemd is maar waar eigenlijk zo weinig over bekend is. Natuurlijk gaan we een kijkje nemen naar de schatten die gevonden zijn in het ongeschonden graf van de koning maar ook zullen we hiëroglyfische teksten gaan lezen (in vertaling) om een beter besef te krijgen van de regering van Toetanchamon.

Inhoud colleges 1. Introductie en aanloop, de 18

de

dynastie en de Amarna periode

2. Egyptische geschiedschrijving, wat vermelden de geschreven bronnen over Toetanchamon en wat juist niet? 3. De kunst van Toetanchamon. Het profileren van het koningsschap 4. Het graf van de koning, de ontdekking en de schatten 5. Toetanchamons tempels 6. Buitenlandse betrekkingen 7. De enigmatische teksten in het graf 8. De nasleep van de regering en het einde van de 18


de

dynastie

27

Literatuur Er wordt gebruik gemaakt van een syllabus: De cursusprijs is exclusief syllabus. De syllabus kost € 10,-- en wordt op de eerste bijeenkomst ter beschikking gesteld.

Docent Janko Duinker heeft Kunstgeschiedenis, Filosofie en Egyptologie gestudeerd aan de universiteit van Leiden. Vanaf 2009 is hij werkzaam als docent bij het Huis van Horus (www.huisvanhorus.nl) en sinds 2010 is hij ook als bestuurslid aan deze stichting verbonden. Naast deze activiteiten werkt hij in het 'gewone' leven in het theater.


28

5.11 Natuur in Noord-Holland, heel dichtbij prijs € 200,6 colleges; 2 excursies dag en tijd vrijdag 10.00- 12.30 uur

24-2;9-3;16-3;23-3;30-3;64;13-4; 20-4 werkvorm hoorcollege met gelegenheid

tot discussie en eigen inbreng docent

Ing. M.A. Dirkson boswachter en schaapherder

Introductie Natuur is heel dichtbij en altijd om ons heen. We kunnen er enorm van genieten, maar lijken er wel altijd met onze handen aan te willen zitten. Hebben we nog „oer‟ natuur of is het maakbaar? In deze cursus staat de natuur in Noord-Holland centraal. Vanuit zien en beleven, komen de flora en fauna van Noord-Holland aan bod, tegelijk behandelt de cursus thema‟s zoals ecosystemen, successie, natuurbeheer en biodiversiteit. Elk college bevat feiten en weetjes uit de praktijk.

Inhoud colleges 1. De duinen van Noord-Holland. Onderkant is bovenkant, oftewel het verschil in kalkarm en kalkrijk. Het ecosysteem rondom het duinkonijn en wat gebeurt er met het bos. 2. Natuurbeheer, waarom de keuze voor een Hooglander, Galloway, Konik, geit of schaap. Waarom niet maaien en afvoeren. Nieuwe toekomst voor de veenweiden. 3. Exoten, opwarming of reiziger. Voorbeelden zijn de Amerikaanse Vogelkers, de Nijlgans, en Halsbandparkiet. Wat is nu het probleem? 4. Successie, van kale bodem naar bos en stuivend duin. Elke fase kent zijn eigen soorten. 5. De betekenis van „schoon‟ water, kwelwater en duinrellen, natte valleien, waterberging en paddentrek. 6. Nog open, invullen naar behoefte. Voorstel is natuurprojecten in Noord-Holland en begrippen zoals ecologische hoofdstructuur en soortbescherming.

Excursie Fietsexcursie naar het Noordhollands Duinreservaat in Bergen. Excursie naar een nog nader te bepalen natuurgebied, voorstel een natuurherstelproject.

Docent Marijke Dirkson is van huis uit schapenhouder en was zo‟n 15 jaar werkzaam voor diverse natuurorganisaties als boswachter. In 2011 heeft ze de overstap gemaakt naar een eigen bedrijf Landschapsbeheer Rinnegom, natuurbeheer met schaapskuddes. Als schaapherder is ze bijna dagelijks op pad en komt ze op de mooiste plekken. Vanuit haar ervaring vertelt ze over natuur en natuurbeheer. De afgelopen jaren werkte ze mee aan programma‟s van radio en tv Noord-Holland en in 2010 schreef ze het boek „Op pad met de boswachter‟.


29

5.12 Nederlandse Tuinkunst prijs € 160,5 colleges, waarvan 1 excursie dag en tijd woensdag 10.00- 12.30 uur

14-3; 21-3; 28-3; 4-4; 11-4 werkvorm hoorcollege met gelegenheid

tot discussie en eigen inbreng docent

Dr. C. Bertram Kunsthistoricus

Introductie Nederland staat al eeuwen bekend om zijn door mensen gemaakt landschap. De mooiste en meest fascinerende plekken in dit cultuurlandschap zijn zeker tuinen en parken. De cursus „Nederlandse tuinkunst‟ neemt u mee op een cultuurhistorische reis door de tijd. Aan de hand van historisch beeldmateriaal verplaatsen we ons in de besloten tuinen van de middeleeuwen, de grootse geometrische parken van het classicisme, de ideale natuurbeelden van de achttiende- en negentiende-eeuwse landschapstuin en de uiteenlopende creaties van de „Jongere tuinkunst‟ tot op heden. We zullen zien dat de Nederlandse tuinkunst zich niet in isolement ontwikkelde. Nederlandse tradities werden verrijkt en getransformeerd onder invloed van ontwikkelingen in Italië, Frankrijk, Duitsland en Engeland. De Nederlandse tuinkunst wordt dan ook gepresenteerd in het licht van internationale ontwikkelingen op tuingebied. De cursus is opgezet als kunsthistorisch overzichtscollege en gaat met name in op de vormgeving van tuinen. Kunsthistorische of botanische voorkennis is niet nodig. De laatste bijeenkomst is gereserveerd voor een excursie. Hierbij wordt dé cruciale ommezwaai in de tuingeschiedenis belicht, de overgang van de geometrische tuin naar de landschapstuin. En die is in Nederland nergens beter te zien dan in Velsen, op de buitenplaatsen Beeckestijn en het naburige Velserbeek. De cursus vindt plaats in de inspirerende sfeer van de buitenplaats Beeckestijn, Rijksweg 134, 1981 LD Velsen-Zuid. Hier mogen we gebruik maken van de vaste tentoonstelling van het Podium voor Tuin- en Landschapscultuur.

Inhoud colleges 1. Inleiding * De plek van tuin en park in het cultuurlandschap. Een rondleiding door de tentoonstelling op buitenplaats Beeckestijn. Op een maquette van een deel van Kennemerland kijken we naar een reeks van projecties van de verschillende stappen van het in cultuur brengen van het landschap. de de We zien hoe het landschap zich in de 17 en 18 eeuw heeft ontwikkeld tot buitenplaatslandschap, en van buitenplaatslandschap tot het landschap dat we nu kennen. In een korte film komt bovendien de ontstaansgeschiedenis van de buitenplaats Beeckestijn aan de orde. * Hoorcollege: tuinkunst van de Middeleeuwen In het eerste hoorcollege houden we ons bezig met de middeleeuwse siertuin in NoordEuropa. We zien dat de tuin als besloten tuin binnen veilige muren was aangelegd en in zijn vormgeving vooral diende voor het verpozen in nabijheid van het huis.


30

2. De geometrische traditie * Tuinkunst tussen 1500 en 1750: Renaissance, Classicisme, Régence, Rococo In het tweede hoorcollege zien we hoe de mens onder invloed van de Renaissance het spel tussen kunst en natuur een centrale rol in zijn tuin toebedeelt en in het maniërisme van de tuin een soort van wonderkamer maakt. In de volgende fase, het zeventiende-eeuwse Classicisme, maakt de aaneenschakeling van de kleine „kamers‟ in de tuin plaats voor het grootse gebaar, voor meer overzichtelijkheid en een monumentale ordening van huis en tuin in één geometrisch systeem. In het begin van de achttiende eeuw, in Régence en Rococo, verbrokkelt de grote geometrische ordening in kleine, nog steeds geometrische substructuren. In de hakhoutbossen duiken stijve slingerpaden op, voorboden van de grote omwenteling in de tuinkunst na 1750. 3. De landschapstuin * Tuinkunst tussen 1750 en 1860 de

In het derde hoorcollege zien we hoe in de tweede helft van de 18 eeuw de zichtbare ordening van de tuin in geometrische vormen op de achtergrond treedt en de vormgeving in ideale natuurvormen zijn intrede houdt in tuin en park. Deze nieuwe tuin, de de landschapstuin, ontwikkelt zich in de loop van de 18 eeuw in Engeland; „Engelse tuin‟ en „landschapstuin‟ blijven heel lang synoniemen. De landschapstuin markeert een nieuwe era in de verhouding tussen mens, tuin en park: na eeuwen van geometrische ordening moet nu de natuur voorbeelden leveren voor de vormgeving. In Nederland zijn de parken van Beeckestijn en Velserbeek goede voorbeelden voor de ontwikkeling van de landschapstuin. 4. Jongere tuinkunst * Tuinkunst tussen 1860 en nu de

ste

Zoals kunst en cultuur in het algemeen, komt ook de tuinkunst eind 19 / begin 20 eeuw terecht in een stroomversnelling. Geometrische en landschappelijke concepten wisselen elkaar af, het etaleren van inheemse natuurbeelden in Heemparken en het ste gebruik van groen voor sport en recreatie krijgen grote aandacht. Eind van de 20 eeuw houden steeds meer harde materialen als steen, beton en staal hun intrede in de tuin en spelen vragen als het bestand zijn tegen vandalisme, onderhoudsarme invulling en sociale veiligheid een grote rol. 5. Excursie * De buitenplaatsen Beeckestijn en Velserbeek te Velsen-Zuid. Tijdens de excursie van ca. 3 uur wandelen we door de parken van Beeckestijn en Velserbeek en kijken we naar dé grote omwenteling in de tuingeschiedenis: de overstap van geometrische naar landschappelijke tuinkunst.


31

Literatuur Backer, Anne Mieke, Eric Blok, Carla S. Oldenburger-Ebbers. De natuur bezworen: een inleiding in de geschiedenis van de Nederlandse tuinen landschapsarchitectuur van de middeleeuwen tot het jaar 2005. Rotterdam: 1998. Backer, Anne Mieke, Carla S. Oldenburger-Ebbers. „De natuur bezworen: een inleiding in de geschiedenis van de Nederlandse tuinen landschapsarchitectuur nader geïllustreerd met enkele regionale voorbeelden‟, in: Oldenburger-Ebbers, Carla S., Anne Mieke Bakker en Erik Blok. Gids voor de Nederlandse tuinen landschapsarchitectuur (1995-2000). Goode, Patrick, Michael Lancaster, red. The Oxford Companion to Gardens. Oxford en New York: 1991. Oldenburger-Ebbers, Carla S., Anne Mieke Bakker, Eric Blok, red. Gids voor de Nederlandse Tuin- en Landschapsarchitectuur. Deel Noord: Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel, Flevoland. Rotterdam: 1995. Deel Oost en Midden: Gelderland, Utrecht. Rotterdam: 1996. Deel West: Noord-Holland, Zuid-Holland. Rotterdam: 1998. Deel Zuid: Zeeland, Noord-Brabant, Limburg. Rotterdam: 2000.

Docent Dr. Christian Bertram is als kunsthistoricus gepromoveerd aan de Rijksuniversiteit Groningen. In het kader van zijn specialisatie in de geschiedenis van de tuinen landschapsarchitectuur publiceert hij en geeft hij colleges aan verschillende instellingen. Hij is tevens curator en programmeur van het Podium voor Tuin- en LandschapsCultuur op buitenplaats Beeckestijn te Velsen.

Bereikbaarheid Bereikbaarheid met openbaar vervoer vanuit Alkmaar: Trein Alkmaar-Beverwijk; bij station Beverwijk overstappen in Connexxion-bus 74 richting IJmuiden. Uitstappen bij halte Beeckestijn (Rijksweg 134) in Velsen-Zuid. Duur: ca.45 minuten.

Voor informatie over de plaats van de cursus zie: www.buitenplaatsbeeckestijn.nl


32

5.13 Van Socrates tot Lodewijk XVI; deel 2 “Tien geruchtmakende veroordelingen in historische perspectief” prijs € 140,5 colleges

Introductie

dag en tijd dinsdag 10.00- 12.15 uur 7-2; 14-2; 21-2; 6-3; 13-3 werkvorm hoorcollege met gelegenheid

tot discussie en eigen inbreng docent mr. B. Croon

jurist

In de West-Europese geschiedenis heeft een aantal geruchtmakende processen en veroordelingen plaatsgevonden. In deze processen manifesteerden zich de politieke, religieuze of wetenschappelijke spanningen van hun tijd. In de totstandkoming van deze gebeurtenissen heeft het denken van filosofen vaak een belangrijke rol gespeeld, sommigen waren zelf slachtoffer van vervolging. Omgekeerd hebben deze gebeurtenissen ook het denken beïnvloed. Deze collegereeks wil aan de hand van deze processen en de opvattingen van bepaalde filosofen inzicht geven in de ontwikkeling van de verhouding tussen staat en onderdaan, overheid en burger. We bezien de ontwikkelingen vanaf de democratieën in de klassieke oudheid, de opkomst van de kerk en het van God gegeven koningschap tot en met de fase van opstanden en revoluties. Na de Franse revolutie treedt er in zoverre een nieuwe fase in dat iedereen gelijk is voor de wet. Door het leven van de tien veroordeelden te volgen, hun tijd, hun denkbeelden en streven, komen de verschillende thema‟s op een aansprekende wijze aan de orde.

Inhoud colleges In deze tweede collegereeks worden behandeld: 1. Thomas More Het humanisme: De heerser van Machiavelli en Utopia van More, Hendrik VIII en zijn dynastie, More kanselier en the King‟s Great Matter, More‟s proces en de macht van de koning, de Anglicaanse kerk.

2. Johan van Oldenbarnevelt Bourgondiërs en Habsburgers, hun verhouding tot de steden, de opstand: revolutie of rechtshandhaving, Oldenbarnevelt landsadvocaat van Holland, de Corte Vertoninghe: rechtvaardiging voor de eigen soevereiniteit, geloof en verdraagzaamheid, stadhouder contra landsadvocaat, een nieuwe staat.

3. Galileo Galilei Het Aristotelische wereldbeeld, nieuwe wetenschap: Copernicus, Brahe en Kepler, Galilei ontdekt de hemel, geloof en wetenschap, Dialoog over de beide wereldstelsels, Galilei vervolgd wegens ketterij, 1642: Galilei sterft en Newton wordt geboren, Philosophia Naturalis Principia Mathematica.


33

4. Karel I De Stuarts, het Engelse parlement, Anglicanen en Puriteinen, Karel I en de Personal Rule, burgeroorlogen, Karel I onthoofd, Oliver Cromwell, Restauratie en Glorious Revolution, Thomas Hobbes en John Locke.

5. Lodewijk XVI herstel na de Honderdjarige Oorlog, Lodewijk XIV en de absolute monarchie, de Verlichting, de Revolutie gaat van start, het proces van burger Louis Capet, van terreur tot staatsgreep, Napoleon verspreidt de revolutionaire denkbeelden over Europa: iedereen is gelijk voor de wet

In de eerste collegereeks kwamen Socrates, Cicero, Hendrik IV, Jeanne d‟Arc en Maarten Luther aan de orde. De beide series kunnen ook onafhankelijk van elkaar gevolgd worden.

Literatuur  Handouts worden tegen contante betaling door de docent tijdens de colleges verstrekt. De prijs van de handouts bedraagt in totaal € 5,- te betalen aan de docent bij aanvang van het eerste college.  Aanvullende literatuur/bronnen wordt door de docent aangegeven.

Docent Ben Croon (1947) studeerde rechten in Leiden. Hij was advocaat te Amsterdam en later hoofd van de juridische afdeling binnenland van de ABN-AmRo Bank. In de jaren negentig verliet hij de bank. Vervolgens volgde hij colleges West-Europese geschiedenis aan de UvA en verdiepte zich in literatuur en filosofie. Hij deed een opleiding scenarioschrijven en draagt literaire verhalen voor. Sinds 2008 heeft hij colleges gegeven voor het HOVOte Amsterdam, Den Haag en Leiden.


34

5.14 Muzikaal goud voor Purcell en Händel Introductie

prijs € 160,-

6 colleges dag en tijd woensdag 10.00- 12.30 uur 8-2; 15-2; 22-2; 7-3; 14-3; 21-3 werkvorm hoorcollege met gelegenheid

tot discussie en eigen inbreng docent drs. F.P. Jansen e e Duitse muziek 18 en 19 eeuw

Op de komende Olympische Spelen in Londen zullen zoals altijd talloze sportieve topprestaties worden geleverd en worden er vele gouden medailles vergeven. Dat belooft dus weer een prachtig evenement te worden. Echter, van ongeveer 1650 tot 1750 vonden er in de Britse hoofdstad vergelijkbare dingen plaats maar dan op muzikaal gebied. Het was Engelands muzikale 'gouden eeuw' die gedomineerd werd door de componisten Henry Purcell (1659-1695) en Georg Friedrich Händel (1685-1759). Purcell, slechts 36 jaar oud geworden en bij leven de Orpheus Britannicus genoemd, schreef nieuwe hoofdstukken op het gebied van de Engelse koormuziek en het muziektheater. De van oorsprong Duitse Händel werd 'Britser dan de Britten' en zette deze ingeslagen weg voort. Daarmee leidde hij de muziek uit de late Barok naar een ongekend hoogtepunt. Beide toondichters drukten zo een onuitwisbaar stempel op de Westerse muziekgeschiedenis en hebben daarom het muzikale eremetaal meer dan verdiend. Aan de hand van hun biografieën zal in deze 6-delige cursus hun oeuvre onder de loep worden genomen. Daarbij zullen de belangrijkste genres van de Barok nader worden uitgelegd, ingebed in het politieke en culturele klimaat van die tijd. Ook de invloed en het werk van belangrijke tijdgenoten zullen aan bod komen. De cursus zal rijkelijk worden geïllustreerd met muziekvoorbeelden, uitgevoerd door gespecialiseerde musici. Al het cursusmateriaal is naderhand gratis te downloaden van de website van de docent.

Inhoud colleges

College 1: Inleiding: Engeland tijdens de Restoration College 2: Purcell in dienst van de Engelse koning College 3: Purcell en het theater: de semiopera College 4: Händel: vroege jaren en studiereis naar Italië College 5: Händel in Londen: hoogte- en dieptepunten bij de opera College 6: Händels laatste successen: de grote oratoria


35

Literatuur De cursusinhoud is samen met alle muziekfragmenten naderhand gratis te downloaden op de website van de docent (www.achterdenoten.nl).

Docent Drs. Frans Jansen (1965) studeerde Muziekwetenschap aan Universiteit van Utrecht nadat hij jarenlang werkzaam was geweest in de gezondheidszorg. Hoewel hij breed georiënteerd is, ligt het zwaartepunt van zijn muzikale interesse voornamelijk op de e e Duitse muziek uit de 18 en vroege 19 eeuw. Zo heeft hij in het kader van zijn studie een aantal maanden gewerkt bij het Bach-Archiv in Leipzig en het Bachhaus te Eisenach en schreef hij zijn doctoraal scriptie over het begin van de Nederlandse Bachtraditie in de 19e eeuw. Sinds zijn afstuderen in 2006 is hij werkzaam als freelance musicoloog. Hij doceert o.a. aan diverse HOVO-instellingen en schrijft regelmatig artikelen en recensies voor tijdschriften als Klassieke Zaken en Mens en Melodie.


36

5.15 Geschiedenis van de Popmuziek prijs € 200,-

Introductie

8 colleges

Popmuziek en de jeugdcultuur in het algemeen werd tot de jaren zeventig in „officieel‟

dag en tijd donderdag 13.15- 15.45 uur 9-2; 16-2; 23-2; 8-3; 15-3; 22-3; 29-3; 5-4

Nederland niet of nauwelijks serieus genomen. De jeugd die zich in de jaren vijftig en zestig afzette tegen een oudere generatie werd met wantrouwen bejegend. Jongens werden in de fifties onvriendelijk „nozems‟ genoemd en meisjes domme „bakvissen‟. In de sixties werden jeugd en ook popartiesten (Beatles, Rolling Stones) aangeduid als

werkvorm hoorcollege met gelegenheid

langharig werkschuw tuig. De Koninklijke Bibliotheek wilde de muziekbladen die in die


tijd gretig door de jongens en meisjes gelezen werden (Tuney Tunes, Muziek Parade,

docent dr. H. Knipschild Historicus

Muziek Expres, Hitweek) niet eens in haar collectie opnemen. Sinds een aantal jaren is men gaan beseffen hoe belangrijk die tijd en de popmuziek van die tijd zijn geweest voor de totstandkoming van de huidige samenleving. Niet voor niets gaven artiesten als Bob Dylan en Joan Baez aan dat de tijden aan het veranderen waren, en moesten veranderen. Een generatie later zetten Bruce Springsteen en Bono zich in voor het „verbeteren van de wereld‟. Popmuziek hielp mee aan de integratie van de zwarte bevolking, het beëindigen van de oorlog in Vietnam, de zorg voor het milieu en de strijd tegen de honger in Afrika. Amerikaanse presidenten als Bill Clinton en Barack Obama hebben van hun muzikale invloeden geen geheim gemaakt. Vijftig jaar na het verschijnen van Bill Haley en Elvis Presley is popmuziek iets alledaags. In de jaren vijftig moest je voor het beluisteren van popmuziek uitwijken naar het buitenland (Luxemburg), later naar zeezender radio Veronica. Tegenwoordig is popmuziek alom tegenwoordig. Boeken en tijdschriften verschijnen aan de lopende band in binnen- en buitenland. Oude tijdschriften, kranten (en boeken) zijn tegenwoordig op het internet te lezen. Dankzij YouTube kunnen we nu de artiesten zien optreden in repertoire dat voorheen soms bij de publieke omroep verboden was. In een serie van acht colleges maakt Knipschild samen met zijn gehoor een tocht door de geschiedenis van de popmuziek. Dat doet hij aan de hand van videoclips met authentieke beelden, muziek, reportages en interviews. Tijdens de colleges wordt tevens aandacht besteed aan de bijbehorende ontwikkeling op het terrein van politiek, mode en allerlei vormen van cultuur. Belangrijke publicaties in kranten en tijdschriften, en boeken, komen eveneens aan de orde.


37

Inhoud colleges 1. Het begin (1930-1955) Vanaf omstreeks 1930 was het technisch mogelijk bewegende beelden met geluid (muziek) te combineren. Aan de orde komen dan ook de jaren dertig met de economische crisis, de Tweede Wereldoorlog, de betekenis van de bevrijding van Europa door de Amerikanen, de muziek van na de oorlog, de invloed van de zwarte bevolking op het ontstaan van de eerste popmuziek. Populaire muziek werd gemaakt door onder anderen de Boswell Sisters, Cab Calloway, Bing Crosby, Frank Sinatra, Andrews Sisters, Glenn Miller en Louis Jordan.

2. Rock & Roll, de eerste popmuziek (1955-1963) In de loop van de jaren vijftig werden volwassenen opgeschrikt door een jeugd met eigen ideeën. Ook op muzikaal gebied. Artiesten als (eerst) Bill Haley en (later) Elvis Presley zorgden voor heel wat onrust en relletjes. Daar moest een einde aan komen. Elvis kwam in het leger terecht, heel wat rockers (Jerry Lee Lewis, Chuck Berry, Little Richard, Buddy Holly, Eddie Cochran) verdwenen op een andere manier. In het begin van sixties leek de beschaving weer de overhand te hebben.

3. De Sixties (1960-1969) De eerste golf popmuziek was afkomstig uit de Verenigde Staten. In de Sixties was er sprake van een „British Invasion‟. De wereld werd overspoeld met groepen als de Beatles, Rolling Stones, Kinks, Searchers, Dave Clark Five en de Who. In die tijd was popmuziek niet alleen muziek. John Lennon, Bob Dylan en anderen spraken zich onomwonden uit over wat er in de wereld aan de hand was.

4. De Woodstock-generatie Amerika reageerde op de Europese invasie met „psychedelische muziek‟. Timothy Leary propageerde openlijk het gebruik van lsd. Popmuziek en drugs leken bij elkaar te horen. Grote groepen jongelui kwamen bij elkaar, en niet alleen om naar rockmuziek te luisteren. Grote festivals waren die van Monterey (1967), Woodstock (1969), Kralingen (1970) en Wight (1970). Belangrijke performers als Brian Jones, Jimi Hendrix, Janis Joplin, Jim Morrison (Doors) gingen ten onder door een ongezonde manier van leven.

5. Popmuziek in Nederland Een opgroeiende generatie spiegelde zich al in de jaren vijftig aan wat er uit Amerika kwam. Pim Maas werd de Nederlandse Elvis Presley. Peter Koelewijn zong meteen in het Nederlands. Ook de indo-rockers zorgden voor een originele aanpak. In het voetspoor van de Beatles en de Stones manifesteerden zich de Motions, Golden Earrings, Outsiders, Q65, Rob Hoeke en tientallen, honderden, duizenden andere beatbands. Boudewijn de Groot werd protestzanger in navolging van Bob Dylan.


38

Volendam had zijn eigen succesvolle geluid. De meeste acts wilden niets liever dan het buitenland, met name Amerika en Engeland, veroveren. Begin 1970 bereikte de Haagse groep Shocking Blue als eerste de bovenste plaats in de top 100 van Billboard. Radio Veronica speelde een unieke rol.

6. Popmuziek overal vandaan en voor iedereen Aanvankelijk kwam popmuziek uit de Angelsaksische landen. Engels was de vanzelfsprekende voertaal. Alles draaide om de hitlijsten. Geleidelijk aan gingen ook andere landen meedoen in de race om de top te bereiken. Nederlandse groepen als de Golden Earring, Tee Set en George Baker, maar ook ABBA uit Zweden en Boney M uit Duitsland. Rockgroepen kwamen uit de hele wereld, tot in Australië en Nieuw-Zeeland toe. Muziek werd niet alleen gemaakt om naar te luisteren maar ook speciaal om op te dansen in discotheken. Nieuwe bandjes als Slade, Mud, Sweet en Middle of the Road waren voornamelijk bedoeld voor de jeugd, andere artiesten (Pink Floyd, Zappa, Bowie) richtten zichten tot een oudere generatie. Mede dankzij de disco konden homo‟s zich uiten, zeker in de jaren tachtig. De muziekmarkt was zo groot geworden dat veel acts het zich konden veroorloven in hun eigen taal te zingen. De ontwikkeling van de techniek zorgde voor hardrock en synthesizer-pop. 7. Blanke en zwarte muziek Het grootste gedeelte van de bevolking in het westen bestaat uit blanken. De zwarte bevolking zorgde echter voor steeds nieuwe impulsen om de popmuziek te vernieuwen. Artiesten als Leadbelly, Nat „King‟ Cole, Harry Belafonte, Fats Domino, Sam Cooke, Muddy Waters, Ike & Tina Turner, Otis Redding en Jimi Hendrix waren idolen maar kregen soms te maken met grove rassendiscriminatie. Sommigen van hen probeerden hun populariteit ook politiek in te zetten. Buiten Amerika, dus ook in Europa, werden ze met open armen ontvangen. Wat was de rol van de academische en intellectuele wereld? En van de vrouwen?

8. Van Charleston tot Lady Gaga Een terugblik op tachtig jaar geschiedenis van de popmuziek. Met mogelijkheden voor een open discussie.

Literatuur Harry Knipschild, Money Money Money? Verhalen uit de geschiedenis van de popmuziek. Deel 1, Schoorl 2010. Website Harry Knipschild: www.harryknipschild.nl


39

Docent Dr. Harry Knipschild (1944) is in Heerlen geboren en opgegroeid in Maastricht. In Utrecht studeerde hij wis-, natuur- en sterrenkunde. In 1964 ging hij bij radio Veronica aan de slag. In de muziekbusiness werkte hij bij de platenmaatschappijen Artone, Negram-Delta, Iramac en Polydor, en muziekuitgeverij Universal Songs. Vanaf 1995 studeerde hij in deeltijd geschiedenis te Leiden. In 2000 studeerde hij af, in 2005 promoveerde hij. Harry Knipschild is sinds 2001 als docent geschiedenis verbonden aan de Universiteit Leiden.


40

5.16 Dante Alighieri en de Goddelijke Komedie prijs € 200,-

Introductie

8 colleges dag en tijd dinsdag 10.00-12.30 uur 7-2; 14-2; 21-2; 6-3; 13-3; 20-3; 27-3; 3-4 werkvorm hoorcollege met gelegenheid

tot discussie en eigen inbreng docent drs. J. Oudendijk Italiaanse taal- en letterkunde

De grote dichter Dante Alighieri (1265-1321), zonder twijfel de belangrijkste dichter uit de Italiaanse geschiedenis, en één van de vaders van de Italiaanse taal, slaagt er nog steeds in ons met zijn Goddelijke Komedie („Divina Commedia‟) te ontroeren, verbazen en vermaken. In deze cursus zal dit meesterwerk uitgebreid worden besproken, telkens tegen de achtergrond van Dantes biografie en het historische tijdsbeeld van het in oorlog verkerende Italië van rond 1300. De cursus neemt je mee door de Hel, het Vagevuur en het Paradijs, langs sommige van de meest gedenkwaardige karakters die de Europese literatuur rijk is: Vergilius, Francesca da Rimini, Odysseus en Graaf Ugolino. Kennis van het Italiaans is voor de cursus niet vereist. De Divina Commedia zal worden gelezen in de Nederlandse vertaling van Ike Cialona en Peter Verstegen (Atheneum, 2008). Alle gebruikte beeldfragmenten zullen Nederlandse ondertiteling bevatten.

Inhoud colleges 1. Inleiding op Dante Alighieri en de Goddelijke Komedie Wie was Dante Alighieri en waarom schreef hij zijn Goddelijke Komedie? Een wandeling door Dantes leven en de omstandigheden die ertoe geleid hebben dat hij uiteindelijk de Goddelijke Komedie schreef. 2. Door poorten van de Hel Een bespreking van het begin van de Divina Commedia; Hel I en II, de ontmoeting met Vergilius, het binnengaan van de poorten van de hel en de Limbo. 3. Dante: liefdesdichter Een uitgebreide bespreking van het beroemde Inferno V van Paolo en Francesca. Een overspelige liefde die niet mocht zijn. Of een schuldbekentenis van Dante over zijn eigen, zondige verleden? 4. Dante: politieke strijd en de Katholieke Kerk Een analyse van de duivels die politieke zondaars in het pek gooien en Dante en Vergilius vanaf Inferno XXI achtervolgen. In hoeverre was de Komedie een uiting van Dante‟s politieke idealen? Een bespreking van Hel XIX, waar we enkele Pausen terugvinden. Ook zal er dieper worden ingegaan op de katholieke rehabilitatie van Dante door Paus Paulus VI in 1965. 5. Een avonturier en een kannibaal: Odysseus en Ugolino Homerus‟ held Odysseus komt terug in de Divina Commedia maar zijn dood is door Dante volledig verdraaid ten opzichte van het origineel. Waarom? In Inferno XXXII/XXXIII vinden we Graaf Ugolino die knaagt op het hoofd van zijn moordenaar, aartsbisschop Ruggieri. At Ugolino zoals men wel beweert tijdens zijn leven echt zijn kinderen op? 6. Het Vagevuur: Tussen redding en verdoemis In vogelvlucht door het Purgatorio, het tweede deel van de Goddelijke Komedie, met een bespreking van Purgatorio V van Bonconte da Montefeltro en Purgatorio XXX, de terugkeer van Beatrice.


41

7. Dante en theologie: het Paradijs In deze bijeenkomst wordt het Paradijs behandeld, waaronder ook enkele van de theologische vraagstukken waar Dante mee te maken krijgt in de Komedie, zoals het probleem van de “vrije wil”. Hebben wij die of niet? Dante leidt de lezer uiteindelijk tot in de kern van het Paradijs, God zelf. 8. Dante door de ogen van andere kunstenaars Hoe heeft Dante andere (moderne) kunstenaars geïnspireerd? Met onder andere de animatiefilm “Dante‟s Inferno” uit 2007, Gustave Doré, William Blake en “TuttoDante” van Roberto Benigni.

Verplichte literatuur De Goddelijke Komedie, Dante Alighieri, vert. Ike Cialona en Peter Verstegen (Atheneum-Polak & Van Gennep, 2008).

Aanbevolen literatuur Dante: de dichter, de denker, de mens van Barbara Reynolds (Ambo, 2009). Verder verstrekt de docent andere losse korte teksten in readervorm, waarvoor een bijdrage gevraagd wordt.

Docent Drs. Jonathan Oudendijk (1984) is vertaler en docent Italiaanse taal en literatuur. Hij rondde zijn studie Italiaans aan de Universiteit van Amsterdam cum laude af, studeerde een jaar in Rome en deed in Londen een onderzoeksmaster. Tijdens zijn studie ontwikkelde hij zich tot Dante-specialist waarbij hij onderzoek deed naar diverse onderwerpen zoals Dante en de Katholieke Kerk en homoseksualiteit in de Divina Commedia. In zijn colleges probeert hij zowel rekening te houden met de historische omstandigheden en interpretaties van Dante als met de lezer uit de 21e eeuw, voor wie het ook interessant kan zijn om Dante door een moderne bril te zien. In zijn vrije tijd is Jonathan Oudendijk fervent lezer en schrijver van poëzie.


42

5.17 De geschiedenis van Design prijs € 200,-

Introductie

8 colleges e

dag en tijd dinsdag 13.15- 15.45 uur 7-2; 14-2; 21-2; 6-3; 13-3; 20-3; 27-3; 3-4 werkvorm hoorcollege met gelegenheid

tot discussie en eigen inbreng docent G.H. Ploegstra Ontwerper

Het ontwerpen van producten, meubels, interieurs of gebouwen heeft in de 18 eeuw en de vorige eeuw een fascinerende grote sprong gemaakt. In deze cursus kunt u kennis maken met het ontstaan van design vanaf 1850 tot heden. Interessant zijn de invloeden van grote gebeurtenissen uit de wereldgeschiedenis op design. Door deze koppeling is mooi te zien hoe de drijfveren en idealen van ontwerpers niet los staan van hun omgeving. Elke generatie ontwerpers heeft zijn idealen, ontwerpers voelen zich vaak wereldverbeteraars. Deze idealen zullen in elke les naar voren komen, gekoppeld aan de tijdsgeest van dat moment. Zo was design eind 1800 voor de elite, duur en onbereikbaar voor de gewone mens. Vanaf de jaren 20 werd design op het Bauhaus als “gesamtkunstwerk” gezien, de nogal radicale en socialistische gedachten werden niet door iedereen in Duitsland gewaardeerd. Rond de jaren 70 ontstond de bewustwording dat de grondstoffen op zouden raken, het begin van ecologisch design. Nu is design voor iedereen, design is een onderdeel geworden van de vluchtige wegwerpmaatschappij. En ook daar hebben verschillende ontwerpersgroepen heden ten dage een duidelijke mening over.

Inhoud colleges De eerste vier colleges hebben als onderwerp design vanaf 1850 tot de tweede wereldoorlog. De tour in de tijd begint bij de Engelse Arts-and-crafts movement, overlopend in de internationale Art nouveau, ook wel Jugendstil genoemd. Gevolgd e door de grootste verandering van de 19 eeuw, het modernisme met als belangrijkste stijlen Deutscher Werkbund, Futurisme, De Stijl en Art Deco. Extra aandacht zal er zijn voor het Duitse Bauhaus, een opleidingsinstituut waar vele goede ontwerpers vandaan komen. De tweede serie van vier colleges behandeld design vanaf het begin van de tweede wereldoorlog. De Europese ontwerpers vertrekken naar Amerika en vinden daar veel vrijheid om hun prachtige ideeën uit te voeren. De moderne stijl wordt voortgezet. Door de onafhankelijke houding van de Scandinavische landen ontwikkelt zich tijdens en na de tweede wereldoorlog een moderne stijl: modern Scandinavisch design. O.a. met Alvar Aalto, Fritz Hansen en Arne Jakobsen. Andere stijlen die aan bod komen zijn: streamlining, organic design, Pop-art, Minimalisme, Postmodernisme en de diverse stijlen die na 2000 zijn ontstaan.


43

Excursie Een bezoek en rondleiding aan de stijlicoon van de ontwerpgroep De Stijl, het Rietveld Schröderhuis te Utrecht. Ontworpen door Gerrit Rietveld in opdracht van Truus Schröder-Schräder. Zij heeft er vanaf januari 1925 tot haar dood in 1985 gewoond. Het is een excursie die u nooit zal vergeten, door het bezoek zult u zien hoe enorm vooruitstrevend Rietveld in 1924 al was. Zelfs nu worden de huizen nog niet zo modern gebouwd als het Rietveld Schröderhuis. Sinds 2000 staat het op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.

Docent Geralt Ploegstra is vanaf 1996 actief als ontwerper. Hij heeft zijn designopleiding gevolgd aan twee opleidingen in Nederland, Designacademy in Eindhoven en Hogeschool Artez in Arnhem, afdeling 3D design. Vanaf 2000 werkt hij als zelfstandig ontwerper en volgt de ontwikkelingen van design. In 2002 heeft hij met de groep Sidekicks in Milaan een serie meubels gepresenteerd. Vanaf 2004 heeft Geralt twee jaar als ontwerper voor IKEA gewerkt, tevens gaf hij de cursus “de Zweedse geschiedenis van de meubelkunst” aan nieuwkomers in het ontwerpteam. Vanaf 2008 heeft hij samen met Annelore Bensink Studio Linkid, een ontwerpbureau gespecialiseerd in het ontwerpen van beleving voor kids en jongeren.


44

6.

Algemene informatie

Inschrijving, betaling en bevestiging Aanmelden voor een HOVO-cursus geschiedt via het inschrijfformulier of via de website. U vindt een exemplaar van het inschrijfformulier achterin de studiegids. Plaatsing voor een cursus of lezingencyclus gebeurt op volgorde van binnenkomst van de formulieren. Als u uw e-mail- adres op het inschrijfformulier vermeldt, ontvangt u uw post van HOVO Alkmaar per e-mail, tenzij u expliciet aangeeft dit niet te willen. Als u geen e-mail adres invult ontvangt u uw informatie per post. Inschrijfformulieren volledig ingevuld zenden aan: Hogeschool Inholland Alkmaar, afdeling HOVO Alkmaar T.a.v. mevrouw D. Leijen, onderwijscoördinator Postbus 403 1800 AK Alkmaar T: 072-5183707 E: [email protected] I: www.hovoalkmaar.nl

Bevestiging 1. De cursist krijgt minimaal binnen 10 werkdagen (of zoveel eerder als mogelijk is) na ontvangst van zowel het aanmeldingsformulier als het cursusgeld het bericht, dat de cursist definitief is ingeschreven. 2. Indien zich voor een cursus voldoende personen hebben aangemeld – criterium wordt steeds vastgesteld door het bestuur – krijgen alle ingeschrevenen bericht van het definitief doorgaan van de cursus. Dit bericht ontvangt de cursist minimaal 2 weken – of zo veel eerder als mogelijk is – voor het begin van de cursus. Tevens ontvangt de cursist overige informatie over de cursus. 3. Indien er nadrukkelijk onvoldoende aanmeldingen binnen komen voor een cursus – en redelijkerwijs mag worden aangenomen dat dit zo blijft – schrapt de onderwijscoördinator – na overleg met dagelijks bestuur – de cursus en bericht dit onverwijld aan degenen, die zich reeds hebben ingeschreven. Deze cursisten ontvangen tevens bericht over welke cursussen zeker doorgaan. 4. Indien het twijfelachtig is of de gestelde norm gehaald wordt en het onzeker is of de cursus doorgaat, dan bericht de onderwijscoördinator dit uiterlijk 2 weken voor de start van de cursus aan de betrokkenen. De cursist kan dan alvast een alternatieve keuze bekend maken voor een zekere cursus. 5. Uiterlijk twee weken voor de start hebben alle cursisten bericht ontvangen over het al of niet doorgaan van hun cursus.

Betaling U ontvangt na de inschrijving tezamen met de bevestiging van inschrijving een factuur. Betaling vindt plaats door overmaking van het cursusgeld op het rekeningnummer vermeld op de factuur. Als u via Rabobank Alkmaar e.o. betaalt, dan ontvangt u 10 % korting op het cursusgeld, mits u dit op het inschrijfformulier hebt aangegeven.

Wachtlijst Als u niet geplaatst kunt worden in het programma van uw keuze, wordt u automatisch op de wachtlijst geplaatst en ingeschreven voor uw alternatieve keuze. Het is daarom wenselijk om op het inschrijfformulier een alternatieve keuze op te geven. Plaatsing op de wachtlijst betekent dat u bij herhaling van de cursus in een nieuw studiejaar voorrang heeft bij inschrijving. Mocht er een plaats vrijkomen, dan wordt u benaderd door het HOVO-bureau met de vraag of u alsnog aan het programma van uw eerste keuze wilt deelnemen. Uw inschrijving voor uw alternatieve keuze kan dan desgewenst komen te vervallen.


45

Klachtenregeling Uiteraard kan het voorkomen dat u niet tevreden bent over de diensten die HOVO Alkmaar aanbiedt. HOVO Alkmaar verneemt dit graag van u, ten einde de kwaliteit van de dienst te verbeteren. U kunt hiervoor via [email protected] schriftelijk of mondeling via 072-5183707 een klacht indienen bij de onderwijscoördinator.

Literatuur, readers, syllabi HOVO-cursisten dienen zelf de verplichte literatuur aan te schaffen. Readers en syllabi zijn doorgaans verplicht en worden door de docent tegen kostprijs verstrekt. HOVO Alkmaar streeft naar een kostenlimiet voor aan te schaffen studiemateriaal van € 30,-.

Leden van de Bibliotheek Kennemerwaard Aanvullende literatuur is te krijgen in de vestigingen van Bibliotheek Kennemerwaard. U kunt ook via www.bibliotheekkennemerwaard.nl naar de catalogus en hier materialen reserveren. Als u ingeschreven bent als lener van een Noord-Hollandse bibliotheek, kunt u in die bibliotheek gratis een Bibliotheekpaspoort krijgen. Op vertoon van dit paspoort kunt u zich laten inschrijven in een andere bibliotheek in Noord-Holland. U ontvangt dan gratis een lenerspas voor gebruik in de desbetreffende bibliotheek.

KopGroep Bibliotheken KopGroep Bibliotheken is een openbare bibliotheekorganisatie met 14 vestigingen in de Kop van NoordHolland. Naast de reguliere dienstverlening organiseert KopGroep Bibliotheken een breed scala aan activiteiten voor de diverse doelgroepen. Het aanbod voor volwassenen is zeer uitgebreid en divers, variërend van literaire lezingen tot informatieve lezingen, debatten, cursussen en workshops. De leden van KopGroep bibliotheken kunnen gratis materialen aanvragen en reserveren op www.kopgroepbibliotheken.nl.


46

7.

Annuleringsvoorwaarden

1.

Annulering van deelname aan een programma door een deelnemer is alleen mogelijk via schriftelijke opzegging bij het secretariaat van HOVO Alkmaar. De schriftelijke opzegging dient uiterlijk twee weken voor aanvang van het programma door het secretariaat van HOVO Alkmaar te zijn ontvangen. Opzeggen kan zowel per brief als via e-mail ([email protected]).

2.

Bij annulering is cursist de volgende kosten verschuldigd:    

tot datum van bevestiging van deelname 0% van de cursusprijs; daarna 25 % van de cursusprijs bij annulering tot 14 dagen voor aanvang van de cursus; daarna 50 % van de cursusprijs bij annulering tot 7 dagen voor aanvang van de cursus; daarna tot aanvang van de cursus 100 % van de cursusprijs.

Met aantal dagen tussen de aanvang van cursus en de annulering wordt bedoeld het aantal kalenderdagen. Het aantal dagen wordt berekend vanaf de datum van ontvangst van de annulering door HOVO Alkmaar. 3.

Indien het aantal aanmeldingen voor een cursus onvoldoende is, behoudt HOVO Alkmaar zich het recht voor de cursus te annuleren. HOVO Alkmaar informeert cursisten hieromtrent zo spoedig mogelijk, maar uiterlijk twee weken voor aanvang van de cursus. In geval van annulering worden reeds betaalde cursusgelden volledig en zo spoedig mogelijk gerestitueerd.

4.

HOVO Alkmaar is gerechtigd van een programma af te wijken, indien redelijkerwijs van haar niet gevergd kan worden dat zij het programma onverkort uitvoert zoals aangekondigd.

5.

Gehele of gedeeltelijke terugbetaling van het betaalde cursus/lezinggeld vindt plaats indien het programma wegens bijzondere omstandigheden niet doorgaat.

6.

Als een docent verhinderd is, zal HOVO Alkmaar een vervangende cursusdag organiseren.

7.

Als een cursist verhinderd is, wordt geen geld gerestitueerd.

8.

De cursist kan de overeenkomst zonder opgave van redenen ontbinden gedurende zeven werkdagen na totstandkoming van de overeenkomst. Indien hij van deze mogelijkheid gebruik wil maken, dient hij dit schriftelijk te melden op een wijze zoals aangegeven op de website van HOVO Alkmaar. Deze mogelijkheid bestaat niet meer als het onderwijs reeds is begonnen.


47

8.

Overige faciliteiten

Regeling minder draagkrachtigen Bent u minder draagkrachtig? Ook voor u biedt HOVO Alkmaar mogelijkheden. Dankzij het Steunfonds van de Stichting HOVO Alkmaar heeft u mogelijk recht op korting. Dankzij bijdragen uit het Steunfonds van de Stichting HOVO Alkmaar is het mogelijk op de prijzen van cursussen en lezingencycli een van het inkomen afhankelijke korting toe te passen. Het beleid op dit punt wordt bepaald door het bestuur van de Stichting HOVO Alkmaar. De administratieve verwerking verloopt ook via het bestuur. Bij een bruto gezinsinkomen per jaar: 

lager dan of gelijk aan € 14.741 bedraagt de korting respectievelijk € 30 voor een cursus van 10 weken, € 25 voor een cursus van 8 weken, € 20 voor een cursus van 6 weken en € 15 voor een cursus van 4 weken.

Per semester wordt voor ten hoogste één cursus per cursist korting verstrekt. U kunt de reductie schriftelijk aanvragen bij het bureau van HOVO Alkmaar of via de e-mail: [email protected]

Vrijwillige bijdrage Steunfonds HOVO Alkmaar Deze vrijwillige bijdrage komt ten goede aan het Steunfonds van de Stichting HOVO Alkmaar. U kunt op het inschrijfformulier aangeven of u deze vrijwillige extra bijdrage van € 25,- per cursus wilt betalen. Uw bijdrage wordt dan bij het cursusgeld opgeteld. Het Steunfonds van de Stichting HOVO Alkmaar wordt beheerd door het bestuur van de Stichting HOVO Alkmaar.

Ambassadeurs van HOVO Alkmaar Het is mogelijk om u aan te melden als Ambassadeur van HOVO Alkmaar. U kunt dan op vrijwillige basis – op verzoek van het bestuur – gevraagd worden voor promotionele of organisatorische activiteiten van HOVO Alkmaar. U kunt dit aangeven via de website www.hovoalkmaar.nl of via het inschrijfformulier.


48

9.

Faciliteiten op de Hogeschool Inholland Alkmaar

Bibliotheek (begane grond gebouw A) De bibliotheek beschikt over een grote collectie studieboeken, muziekcd‟s en tijdschriften. U kunt deze op locatie kosteloos inzien. Voor het lenen van studieboeken e.d. kan er voor een bedrag van € 25,- een pas worden aangevraagd.

Eetgelegenheid (begane grond gebouw L) Hogeschool Inholland Alkmaar beschikt over een kantine in de L-vleugel waar tegen betaling gegeten kan worden. Ook is er in de diverse gebouwen op elke verdieping een koffieautomaat aanwezig. Voor koffie en/of thee dient met chipknip betaald te worden.

Geld (1e verdieping gebouw A) e

Oplaadmogelijkheid voor chipknip op de 1 verdieping van het A-gebouw.

Toegankelijkheid Gebouwen zijn toegankelijk voor personen die minder goed ter been zijn of gebruik maken van een rolstoel of rollator. De lift van het A-gebouw is gesitueerd tegenover de centrale receptie. In het C-gebouw bevindt de lift zich aan de linkerkant van het gebouw. In het B-gebouw is er alleen een goederenlift.

Parkeren Hogeschool Inholland Alkmaar beschikt over een eigen parkeerterrein. Voor het parkeren hoeft geen vergoeding betaald te worden. Ook zijn er parkeerfaciliteiten bij het belastingkantoor aan de Robonsbosweg waarvan gebruik gemaakt kan worden. Hogeschool Inholland beschikt over een royale overdekte onbewaakte fietsenstalling.

Openbaar vervoer Hogeschool Inholland Alkmaar is vanaf Alkmaar Station het best te bereiken met bus 6 of 360 richting Bergen. De halte is naast het gebouw van Hogeschool Inholland Alkmaar.

Plattegrond


49

10. Stichting HOVO Alkmaar Contact Openingstijden HOVO Alkmaar is geopend van maandag t/m vrijdag van 9.00 uur tot 17.00 uur. Het bureau van HOVO Alkmaar is gevestigd in het A-gebouw op de eerste verdieping, kamer A-153. Medewerker Mevrouw D.C. Leijen, onderwijscoördinator Bezoekadres Hogeschool Inholland Alkmaar Bergerweg 200 1817 MN Alkmaar Post Hogeschool Inholland Alkmaar afd. HOVO Alkmaar T.a.v. mevrouw D. Leijen, onderwijscoördinator Postbus 403 1800 AK Alkmaar Telefoon 072-518 37 07

E-mail [email protected]

Fax 072- 518 36 34

Web www.hovoalkmaar.nl

Bestuur Stichting HOVO Alkmaar Drs. P.P. M. Schilte, voorzitter Mevr. drs. M. Klaver, secretaris Prof. Dr. P. Vijn, penningmeester en vice-voorzitter Mr. C.H.P. de Boer Mevr. drs. K. van Broekhuizen Dr. G.A. Kool Mevr. mr. K.J. Slump

Programmaraad Stichting HOVO Alkmaar Dr. P. Bartels, voorzitter Prof. dr. G.E. Booij Mevr. drs. A. Kalis Mevr. drs. M. Klaver Dr. H.J. Kuipers Mevr. D.C. Leijen Dr. E. Zwijnenberg


50

HOVO-Nederland HOVO-Nederland is de landelijke vereniging van alle HOVO-instellingen en heeft tot doel de ondersteuning van die HOVO-instellingen om het hoger onderwijs aan vijftigplussers in Nederland te bevorderen. Voor informatie over alle HOVO-instellingen in Nederland: HOVO-Nederland Postbus 1061, 2302 BB Leiden Telefoon: 071-527 52 03 E-mail: [email protected] Web: www.hovo-nederland.org

Sponsoren en samenwerkingsverbanden De activiteiten van HOVO Alkmaar worden mogelijk gemaakt dankzij de volgende sponsor:  Rabobank Alkmaar e.o. En in samenwerking met:  Hogeschool Inholland  Inholland Academy  Bibliotheek Kennemerwaard  KopGroep Bibliotheken


51

HOVO Alkmaar

ACTIE: 10 % korting op de cursusprijs voor leden van de Rabobank Alkmaar e.o.

Hoger Onderwijs Voor Ouderen Aanmeldingsformulier november 2011 – februari 2012 HOVO-Alkmaar, Antwoordnummer 512, 1800 VB Alkmaar of Bergerweg 200, 1817 MN Alkmaar. Via de website www.hovoalkmaar.nl kunt u het aanmeldingsformulier digitaal invullen en verzenden. Gegevens cursist voorletters . . . . . . . . . . . geboortedatum . . . . . . . . .. . . . . . . . . . m / v achternaam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . straat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . postcode . . . . . . . . . . . . .woonplaats . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . telefoonnummer . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e-mail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bankrekeningnummer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . naam rekeninghouder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lid rabobank…….ja/nee……………………………………………………… datum . . . . . . . . . . . . . . . handtekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ik meld mij via dit formulier aan voor de cursus(sen) die ik hieronder heb aangekruist. Ik ontvang een bevestiging van inschrijving tezamen met een factuur. Ik ben bekend met en ga akkoord met de annuleringsvoorwaarden en de voorwaarden als vermeld in de brochure.  Architectuur SPECIALS € 250, Toetanchamon  Kunstgeschiedenis € 200, Natuur in NH  Meesters der Moderne Kunst € 200, Nederlandse Tuinkunst  Socrates tot Lodewijk XVI € 140, Mozaïekkunst  Imperialisme en dekolonisatie € 200, Geschiedenis Popmuziek  Oorlog en Bezetting € 30,-/€ 55,e e Ik kies voor 1/2 colleges en mijn keuze is gevallen op het: 1 college, 2 college  I. Kant: Kritiek esthetische € 160, Geschiedenis Design  Oosterse vs westerse filosofie € 200, Purcel en Händel  De beweging tegen God € 250, Dante Alighieri

 

€ 200,€ 200,€ 160,€ 200,€ 200,€ 200,€ 160,€ 200,-

Ik maak tevens de vrijwillige bijdrage van € 25,- t.b.v. het steunfonds over. Ik woon graag de introductielezing op vrijdag 27 januari 2012 bij.

alternatieve keuze Het is mogelijk dat u niet geplaatst kunt worden in bovenstaande cursus, omdat deze vol is. U kunt hieronder een alternatieve keuze opgeven, waarvoor wij u (pas als uw eerste keuze vol is en er plaats is in uw alternatieve keuze) dan inschrijven. Als u geen alternatieve keuze wilt maken, vul dan „geen‟ in. code . . . . . . . . . . . . cursusnaam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  

Ik ben thans niet in de gelegenheid om mij in te schrijven, maar wel geïnteresseerd in HOVO Alkmaar en haar activiteiten. Graag ontvang ik de brochure van het komende semester.



Ik geef mij op als Ambassadeur van HOVO en ben bereid vrijwilligerswerk te doen.


52

Inholland Alkmaar / HOVO Alkmaar T.a.v. mevrouw D.C. Leijen Antwoordnummer 512 1800 VB Alkmaar


53

HOVO Alkmaar doorstuderen na je vijftigste

Onderwijs genieten Het verwerven van kennis en inzicht staat bij dit onderwijs centraal. Met andere woorden: „leren om het leren‟, „onderwijs genieten‟ in de meest letterlijke zin van het woord, in dit geval op universitair-/ hbo-niveau.

Op universitair-/hbo-niveau Onder „universitair-/hbo-onderwijs‟ wordt niet alleen het overdragen van wetenschappelijke kennis verstaan, maar bovenal het ter discussie stellen van (eigen) standpunten en verklaringen op basis van geordend en kritisch denken.

Opleidingsniveau Het merendeel van de cursisten heeft een universitaire of hbo-opleiding afgerond. De overigen hebben door zelfstudie, werken levenservaring zich zodanig ontwikkeld, dat academisch onderwijs geen probleem is. Indien er bij een programma specifieke kennis wordt vereist, meestal leesvaardigheid in één of meerdere vreemde talen, dan wordt dat aangegeven.

Voor werkenden en niet-werkenden De meeste van onze cursisten werken niet (meer), maar blijven met HOVO graag bij de les. Voor degenen die (nog wel) werken biedt HOVO het plezier van leren omdat het kan, niet omdat het moet.

De enige eis: Een leeftijd van vijftig jaar of ouder.

Bezoekadres

Post

Hogeschool Inholland Alkmaar Kamer A-153 Bergerweg 200 1817 MN Alkmaar

HOVO Alkmaar T.a.v. mevrouw D. Leijen, onderwijscoördinator Postbus 403 1800 AK Alkmaar

Telefoon

E-mail

072-518 37 07

[email protected]

Fax

Web

072- 518 36 34

www.hovoalkmaar.nl


54


55

HOVO. Studiegids. Hoger Onderwijs Voor Ouderen. Hoger Onderwijs Voor Ouderen. Alkmaar, voorjaar 2012

Recommend Documents