A
gemeente Eindhoven
HOV2 tracékeuze Genneper Parken Achtergrondnota bij Raadsvoorstel HOV2 tracékeuze Genneper Parken
Projectmanagement, Afdeling A
Juli 2010
evh/LF10023780
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
Colofon
Uitgave Gemeente Eindhoven Projectmanagement, Afdeling A Datum Juli 2010
gemeente Eindhoven
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
Inhoudsopgave 1
AANLEIDING
4
1.1
Besluitvorming
4
1.2
Wijze van onderzoek
4
2
OMSCHRIJVING VAN DE TRACÉVARIANTEN
5
2.1
Variant: Antoon Coolenlaan - Prof. Holstlaan-HTC
7
2.2
Variant: Aalsterweg - parallel A67/A2-HTC
7
2.3
Ringvariant van onvoldoende kwaliteit
8
3 3.1
BESCHRIJVING EN BEOORDELING
9
Verkeer en Vervoer
9
3.2 Ruimtelijke inpassing (stad, landschap, groen en ecologie)ilieu (externe Veiligheid, luchtkwaliteit en geluid) 16 3.3
Milieu (water, bodem, externe veiligheid, luchtkwaliteit en geluid)
20
3.4
Kosten
24
3.5
Communicatie en burgerparticipatie
24
4
EINDCONCLUSIE
26
BIJLAGEN
gemeente Eindhoven
27
3
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
1
Aanleiding
1.1
Besluitvorming
Op 19 januari 2010 is door het dagelijks bestuur van SRE en de colleges van burgemeester en wethouders van de gemeenten Eindhoven en Nuenen de intentieovereenkomst voor realisatie van HOV2 ondertekend. Dit is het vervolg op de raadsvaststelling - februari 2009 - in Eindhoven van de OV-Agenda en HOV-Strategie Eindhoven. In dit raadsbesluit is de netwerkvisie voor het HOV in de stad vastgelegd en als input vastgesteld voor regionale besluitvorming. Inmiddels is deze netwerkvisie regionaal vastgesteld (25 februari 2010) door de regioraad SRE. De gemeente is nu verantwoordelijk voor het realiseren van de benodigde infrastructuur voor HOV2. Aan de gemeenteraad is in januari toegezegd dat zij zich kan uitspreken over de tracékeuze voor HOV2 nabij Genneper Parken. Een afweging voor de tracering via de Antoon Coolenlaan-Prof. Holstlaan dan wel via de Aalsterweg-parallel A2/A67 is hier nog aan de orde.
1.2
Wijze van onderzoek
Schaalsprong OV-kwaliteit uitgangspunt Uitgangspunt bij de beoordeling is dat de tracé ’s voldoen aan de ambities en kwaliteitsuitgangspunten zoals die zijn omschreven in de bestuurlijke vastgestelde HOV-Strategie Eindhoven en de het door de SRE regioraad vastgesteld HOV-netwerk voor Zuidoost Brabant. Daarin wordt gekozen voor snel, hoogfrequent, betrouwbaar en comfortabel openbaar vervoer. Openbaar vervoer dat op de HOV-corridors kan concurreren met de auto en daarom minstens net zo snel is. Om dat te realiseren is eigen infrastructuur voor de bus nodig en prioriteit bij verkeerslichten op de relevante kruisingen. Deze uitgangspunten zijn gebruikt bij het beschrijven en beoordelen van de tracévarianten. Toetsingsaspecten De tracévarianten zijn vervolgens op hoofdlijnen beschreven en beoordeeld op de volgende thema’s: - Verkeer en vervoer (vervoerswaarde en toekomstig HOV-netwerk); - ruimtelijke inpassing (stad, landschap, groen en ecologie); - milieu (externe veiligheid, luchtkwaliteit, geluid); - kosten en uitvoering; Per thema heeft gericht op de te maken tracékeuze een toetsing plaatsgevonden op de belangrijkste inhoudelijke hoofdaspecten en bestaand beleid. Tot slot wordt een verantwoording gegeven over de gevoerde communicatie en burgerparticipatie.
4
gemeente Eindhoven
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
2
Omschrijving van de tracévarianten
Het onderzoeksgebied is aangegeven in afbeelding 1. De onderzoeksvraag start vanaf de aansluiting Aalsterweg - Antoon Coolenlaan. Het eindpunt is de haltering op de High Tech Campus. Hierover heeft overleg plaatsgevonden met het management van de Campus. De Campus is voorstander van HOV2-haltering op de kop van de Strip aan de Prof. Holstlaan. Voor de lange termijn- bij beoogde doorgroei van de Campus (2015 – 2020) - is een HOV-halte voorzien aan de zuidzijde van de Campus in de daar nog te ontwikkelen bedrijfsbebouwing. Inpassing van HOV-infrastructuur is daar goed mogelijk. Ook kan de halte stedenbouwkundig goed ingepast worden en via een aantrekkelijke voetgangersroute met de Strip worden verbonden.
Afbeelding 1.1: overzicht tracévarianten Genneper Parken
gemeente Eindhoven
5
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
Afbeelding 1.2: overzicht onderzochte tracévarianten
6
gemeente Eindhoven
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
2.1
Variant: Antoon Coolenlaan - Prof. Holstlaan-HTC
Vanaf de aansluiting met de Aalsterweg verloopt het HOV2 tracé via de Antoon Coolenlaan naar de aansluiting Bayeuxlaan/Prof. Holstlaan om via deze laatste te vervolgen naar de halteplaats op de kop van de Strip aan de Prof. Holstlaan. Aan de Antoon Coolenlaan is in principe een vrijliggende HOV-voorziening denkbaar aan de noordzijde of aan de zuidzijde. Het ligt voor de hand om HOV buiten de kruising Bayeuxlaan-Prof. Holstlaan om te leiden (aan de zuidoost zijde). Ter hoogte van de Campus is een vrijliggende HOV-baan in principe denkbaar aan zowel de west- als de oostzijde. Een ligging aan de oostzijde sluit het beste aan op de oplossingsrichting bij de kruising Bayeuxlaan-Prof.Holstlaan. Op het tracé Antoon Coolenlaan is er sprake van uitritten en zijstraten, onder andere van de parkeerlocatie Tongelreep/IJsbaan, paviljoen Genneper Parken, Velddoornweg, Sauna Tibet en diverse langzaam verkeersroutes binnen Genneper Parken. Driemaal dient een watergang te worden gekruist met een nieuw kunstwerk (Tongelreep en 2 x Dommel). Voor de afweging wordt voor deze variant in dit stadium uitgegaan van HOV-haltes bij: de kruising Aalsterweg/Antoon Coolenlaan, de Tongelreep, de IJsbaan, de kruising Bayeuxlaan/Prof. Holstlaan en de High Tech Campus (Strip).
2.2
Variant: Aalsterweg - parallel A67/A2-HTC
Vanaf de aansluiting met de Aalsterweg is de vrijliggende HOV-voorziening geprojecteerd aan de westzijde van de Aalsterweg, verlopend langs het Indoor Sportcentrum naar Van der Valk. Hier geeft het HOV aansluiting op de te ontwikkelen P+R voorziening aan de Stappendijk. Vervolgens verloopt het HOV-tracé om Van der Valk heen en parallel aan de A2/A76 richting Prof. Holstlaan. Hier buigt het tracé af richting de haltevoorziening voor de Campus aan de Strip. Tot dat de eindsituatie voor de High Tech Campus wordt bereikt – met een centrale halte aan de zuidzijde van de High Tech Campus in combinatie met de daar geprojecteerde uitbreiding van de Campus – kan dit tracédeel uitgevoerd worden met een enkele busstrook. Op het tracé Aalsterweg is sprake van uitritten en zijstraten van het politiebureau, Brabant Water, een vijftal woningen, de Theo Koomenlaan (Fontys, Indoor Sportcentrum) , de Toon Schröderlaan, de Stappendijk (met geplande P+R voorziening), de Velddoornweg en aan de Prof. Holstlaan de landwegen Laarstraat en Genneperweg. Nabij de A2/A67 dient de Tongelreep met een nieuw kunstwerk te worden gekruist. Voor de afweging wordt in dit stadium uitgegaan van HOV-haltes in dit alternatief bij: de kruising Aalsterweg/Antoon Coolenlaan, Fontys/Theo Koomenlaan en Van der Valk/P+R.
gemeente Eindhoven
7
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
2.3
Ringvariant van onvoldoende kwaliteit
Zowel tijdens het onderzoek als bij de bespreking met de klankbordgroep is een éénrichtingsalternatief naar voren gebracht. Daarbij rijdt het HOV via de Aalsterweg – parallel A2/A67 – Prof. Holstlaan – Antoon Coolenlaan in één richting – met de klok mee - een grote lus. De impact van aanleg van extra infrastructuur zou daarmee minder groot zijn. Deze ingebrachte variant is in overleg met SRE en Hermes getoetst op de ambities en uitgangspunten voor HOV2. • Langs de Aalsterweg zal voor de HOV-corridor richting Valkenswaard (HOVnetwerk) in de toekomst toch al een tweerichtingen busvoorziening moeten worden aangelegd. Een lus maakt toekomstige doortrekking naar Veldhoven zo goed als onmogelijk. • Voor alle reizigers betekent het of op de heenweg of op de terugweg een langere reistijd dan wanneer langs één route heen en terug wordt gereden. • Het rijden in een lus komt de regelmaat (tijdsintervallen tussen de verschillende bussen) op het traject stations – Genneper Parken niet ten goede. • Door het rijden van een lus is de relatie High Tech Campus – Hotel/Congrescentrum Van der Valk slechts in één richting mogelijk. Geconcludeerd wordt dat de Ringvariant onvoldoende kwaliteiten met zich meebrengt voor HOV2 om deze verder te onderzoeken.
8
gemeente Eindhoven
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
3
Beschrijving en beoordeling
3.1
Verkeer en vervoer
Kwaliteitseisen HOV De belangrijkste kwaliteiten van het HOV voor de reizigers worden naast het comfort (m.n. voertuig) bepaald door: snelheid, frequentie en betrouwbaarheid. Snelheid wordt daarbij gerepresenteerd door de rijtijd voor het vervoer (inclusief halteren) en de reistijd voor de reiziger (rijtijd in het vervoer + de looptijd naar de halte).
Afbeelding 3.5: Tracévarianten ten opzichte van voorzieningen en bebouwing Rijtijd vervoer De huidige exploitatiesnelheid (rijtijd inclusief halteren) bedraagt ca. 20 km/u. De HOV-exploitatiesnelheid ligt op 25 tot 30 km/u1. Uitgangspunt is in principe een exploitatiesnelheid van 25 km/u. Een exploitatiesnelheid van 30 km/u is aangehouden voor de trajecten die geheel vrijliggend zijn, met weinig verstoring: de Prof. Holstlaan, het traject parallel aan de A2/A67 en de Aalsterweg ten zuiden van de Theo Koomenlaan. Op basis hiervan is de rijtijd voor het vervoer op de varianten bepaald. Voor de vergelijking van de varianten wordt uitgegaan van de rijtijd vanaf Eindhoven CS. 1
Bron: Hermes, rijtijdmetingen op traject HOV1 Eindhoven CS – Airport.
gemeente Eindhoven
9
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
Tabel 3.1: lengte en rijtijd Eindhoven CS – High Tech Campus
Lengte Rijtijd
2015 Antoon Coolenlaan 5.300 m 12,50 minuten
Aalsterweg – A2/A76 6.500 m 14,50 minuten
2020 Antoon Coolenlaan 6.300 14,50 minuten
Aalsterweg – A2/A76 6.350 14,20 minuten
Zolang de halte van HTC aan de Strip is gesitueerd is rijtijd via de route Antoon Coolenlaan korter. Op langere termijn, wanneer de HTC-halte wordt gesitueerd aan de zuidzijde in verband met toekomstige doortrekking van HOV naar Veldhoven-Zuid (HOV-netwerk), is het verschil in rijtijd marginaal. Reistijd voor de reiziger De reistijd voor de reiziger bestaat uit de rijtijd met de bus en de looptijd van/naar de halte. Voor de vergelijking is uitgegaan van de reistijd vanaf Eindhoven CS. De looptijd naar de halte is daarbinnen uiteraard afhankelijk van de halteafstand. Uitgegaan wordt van een loopsnelheid van 75 meter per minuut (4 à 5 km/u). De totale reistijd wordt dus bepaald door de rijtijd naar de dichtstbijzijnde HOV-halte én de looptijd van de bestemming naar die halte. Hoe korter de reistijd, hoe aantrekkelijker het HOV zal zijn. Op basis van onderzoek2 wordt uitgegaan van een reistijdfactor van 0,5. Als de reistijd 10% korter wordt, neemt het aantal reizigers met 5% toe. En omgekeerd. In de volgende tabel is voor de belangrijkste publiektrekkende voorzieningen de reistijd bepaald. Tabel 3.2: reistijden HOV (rijtijd+looptijd) Eindhoven CS – majeure voorzieningen in minuten
IJssportcentrum Tongelreep Fontys Indoor Sportcentrum Van der Valk High Tech Campus
2015 Antoon AalsterwegCoolenlaan A2/A67 12,0 19,9 10,0 13,2 16,0 11,9 14,9 10,9 23,9 17,8
11,6 19,9
2020 Antoon AalsterwegCoolenlaan A2/A67
21,5
21,2
Een tracering via de Antoon Coolenlaan geeft uiteraard een kortere reistijd voor IJssportcentrum en Tongelreep en een langere voor Fontys, Indoor Sportcentrum en Van der Valk. Voor een tracé via Aalsterweg-A2/A67 geldt het omgekeerde. De reistijdverschillen voor de Campus zijn op kortere termijn echter veel minder groot en voor langere termijn nagenoeg verwaarloosbaar.
2
Bron: Hermes/PGVI (1985), Goudappel Coffeng (2010)
10
gemeente Eindhoven
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
Frequentie Voor (potentiële) reizigers is een ov-verbinding aantrekkelijker naarmate de frequentie hoger is. Uit onderzoek3 blijken diverse waarden voor het effect van frequentieverhoging in stedelijk vervoer, van 10% tot 100%. De hoogste waarden treden pas op als er een 10-minutenfrequentie is of hoger. In de uitgangspunten voor HOV2 wordt uitgegaan van een frequentie van minimaal 4 per uur in de daluren en minimaal 6-8 per uur in de spits. Tabel 3.3: frequenties Eindhoven CS – High Tech Campus
Daluren Spitsuren
Antoon Coolenlaan min. 4 / uur min. 6-8 / uur
AalsterwegA2/A67 min. 4 / uur min. 6-8 / uur
In beide varianten wordt de frequentie verhoogd,maar is die gelijk. Het effect van op het reizigersaantal houdt ook verband met de loopafstand. Naarmate die toeneemt neemt het effect af. Voor beide varianten het frequentie effect uitgegaan van: 30% voor een halteafstand kleiner dan 400 m, 20% voor een halteafstand tussen 400 en 800 m en 10% voor een halteafstand tussen 800 en 1200 m. Betrouwbaarheid Doorstroming, regelmaat en stiptheid zijn bepalend voor de betrouwbaarheid van de HOV-verbinding voor de reizigers. Wat is de kans op vertraging dan wel verstoring van het normale rijpatroon? In beide varianten wordt uitgegaan van een volledig vrije ligging van de HOV-baan. In beide varianten worden de maatgevende verkeerssituaties voor het HOV met verkeerslichten geregeld, met prioriteit voor het HOV. Op het tracé Antoon Coolenlaan zijn meer uitritten dan wel oversteken. Op het tracé Aalsterweg-A2/A67 komen die situaties minder voor, maar is er op de kruisingen wel sprake van een intensievere verkeerssituatie. In beide varianten worden geen grote verliestijden verwacht en is de betrouwbaarheid geen onderscheidend criterium. Indien het HOV-tracé via de Antoon Coolenlaan aan de zuidzijde daarvan wordt aangelegd is er wel sprake van onderscheid. In die variant kruist de HOV-baan dan de toegangen tot het parkeerterrein van Tongelreep en IJsbaan, die dan ook met verkeerslichten geregeld moeten worden. Tabel 3.4: betrouwbaarheid
Betrouwbaarheid
3
Antoon Coolenlaan Noordelijke Meer conflicten, ligging maar minder intensief belast Zuidelijke Meer conflicten, ligging intensiever belast
Aalsterweg-A2/A67 Minder conflicten, intensiever belast
Bron: Kennisinstituut voor mobiliteit (2007), Planbureau voor de Leefomgeving (2008)
gemeente Eindhoven
11
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
Vervoerwaarde De vervoerwaarde – het aantal te vervoeren reizigers – voor HOV is de resultante van het vervoerspotentiëel (gebruikers, bezoekers,e.d.) van de aanwezige voorzieningen, het verwachte reguliere ov-gebruik van deze doelgroep, de reistijd (rijtijd+looptijd) en de frequentie. Publiekstrekkers
De gebruikers- en bezoekerscijfers zijn afkomstig van: Gebiedsmanagement Genneper Parken (i.o.m. de sportverenigingen), Fontys, Van der Valk en het management van de High Tech Campus. De grootste trekkers zijn de High Tech Campus (2.225.000 in 2015, 2.800.000 in 2020), Tongelreep (ca. 970.000), Fontys/Indoor Sportcentrum (ca. 600.000). Daarna komen Van der Valk (ca. 360.000), het hockeycomplex (ca. 320.000) en het IJssportcentrum (ca. 300.000). De grootste trekkers leveren niet per definitie de meest ov-reizigers op. Het reguliere ov-gebruik is geraamd op basis van ervaringscijfers in overleg met onder andere Hermes, de High Tech Campus en Van der Valk. Het ov-gebruik op de Campus is op dit moment ca. 5%. Ook het ov-gebruik voor de sportgebruikers van de diverse voorzieningen is geraamd op 5%. Dat van toeschouwers bij sportwedstrijden op 10% en voor bezoekers van evenementen 20%. Het ov-gebruik in het onderwijs ligt hoger, op circa 30%. Wanneer deze uitgangspunten worden gecombineerd met de reistijden, en de reistijd- en frequentie-effecten ontstaat het beeld voor de vervoerwaarde voor de varianten zoals weergegeven in de volgende tabel. Tabel 3.5: HOV-reizigers in de varianten Antoon Coolenlaan respectievelijk Aalsterweg
IJssportcentrum Tongelreep Fontys Indoor Sportcentrum Hockey, voetbal, tennis Van der Valk High Tech Campus
2015 Antoon AalsterwegCoolenlaan A2/A67 30.000 21.000 102.000 93.000 141.000 177.000 24.000 27.000
Totaal Index t.o.v. 2010
2020 Antoon AalsterwegCoolenlaan A2/A67
idem
Idem
32.000
41.000
23.000 162.000
44.000 154.000
170.000
171.000
514.000 125
557.000 136
522.000 127
573.000 140
Hieruit blijkt dat een tracering via de Aalsterweg-A2/A67 het meest gunstig is voor het reizigersaantal op HOV2. Omdat: - de Fontys Sporthogeschool - de voorziening met het hoogste ov-potentieel - met deze variant het beste wordt bediend;
12
gemeente Eindhoven
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
-
-
de Tongelreep nog altijd binnen een acceptabel loopafstand (375 m) ligt van het HOV en daardoor het verlies aan reizigers in de Aalsterweg variant niet opweegt tegen de reizigerswinst van Fontys de verschillen voor de High Tech Campus beperkt zijn en op langere termijn verdwijnen; Van der Valk Hotel en Congrescentrum het beste wordt bediend; het IJssportcentrum mede door de seizoensgebondenheid een relatief laag ovpotentieel heeft en daardoor geen maatgevende rol speelt.
Woongebied Hoewel het bestaande ov-gebruik vanuit de woonomgeving in Eindhoven laag is, in het bijzonder binnen Eindhoven (3%), is de HOV-bediening voor de betrokken woongebieden uiteraard wel van belang. Relevant daarvoor is een HOV-halte nabij de Bayeuxlaan bij tracering via de Antoon Coolenlaan voor het woongebied Bennekel. De woningen liggen hier geconcentreerd in één kwadrant binnen de invloedscirkel van de HOV-halte. Langs de Bayeuxlaan is er sprake van een hogere dichtheid. Bij tracering via de Aalsterweg.is een HOV-halte bij de Theo Koomenlaan van belang. De woningen liggen hier wat meer gespreid. In beide gevallen zijn binnen het primaire haltegebied (max. 600 m) om en nabij de 1.200 adressen gesitueerd. De woonbebouwing is daarmee niet structureel onderscheidend. Overige voorzieningen Uiteraard zijn er nog meer voorzieningen te benoemen waar het HOV een rol voor kan spelen. Voor een zorgvoorziening als Wissenhage / De Weerde heeft een ovvoorziening vooral een sociaal-maatschappelijke functie. In beide varianten wordt die geboden door een nabij gelegen HOV-halte. Langs het tracé Antoon Coolenlaan zijn verder nog voorzieningen als het Genneper Parkenpaviljoen, het MEC. Dergelijke voorzieningen hebben echter een laag ov-gebruik, liggen verder weg en hebben daarom geen doorslaggevende rol. Langs het tracé Aalsterweg ligt op redelijke loopafstand Eikenburg, waar plannen zijn voor de vestiging van een Financiële akademie (Welten). Aan de Roostenlaan is bovendien Pleincollege St. Joris gevestigd met 1.500 leerlingen. Op dit moment maken leerlingen ook gebruik van de ov-haltes aan de Aalsterweg. Vanuit de overige voorzieningen valt een voorkeur uit te spreken voor het tracé Aalsterweg-A2/A67.
gemeente Eindhoven
13
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
Exploitatie Exploitatiekosten: Zowel door Eindhoven als SRE is op de langere termijn een HOVverbinding Eindhoven-Valkenswaard voorzien via de Aalsterweg. Wat betreft de exploitatie (kosten) gaat het er dan vooral om hoe de High Tech Campus wordt bereikt vanaf de Aalsterweg. Voor de kortere termijn zijn de routes nagenoeg even lang, maar kan het tracé via de Aalsterweg-A2/A67 door minder verstoringen met hogere snelheid worden afgelegd. Op langere termijn (HOV-halte zuidflank Campus) wordt dit verschil wel relevant in het voordeel van het tracé Aalsterweg-A2/A67. Tabel 3.6: lengte en rijtijd Aalsterweg – High Tech Campus
Lengte Rijtijd
2015 Antoon Coolenlaan 1.880 m 4,25 minuten
Aalsterweg – A2/A76 1.950 m 3,9 minuten
2020 Antoon Coolenlaan 2.880 6,75 minuten
Aalsterweg – A2/A76 2.375 4,75 minuten
Park&Ride: In de zuidflank van Genneper Parken, nabij Van der Valk is een P&Rvoorziening voorzien in combinatie met het parkeren voor Genneper Parken. Aangezien het accent van het gebruik van deze parkeervoorziening voor Genneper Parken vooral ’s avonds en in het weekend is kan deze P&R functie overdag een goed alternatief zijn voor langparkeerder (bv werkers) in de binnenstad. Met het tracé via Antoon Coolenlaan wordt deze P&R locatie niet aangedaan. P&R gebruikers zijn dan in ochtend aangewezen op de bussen vanuit Aalst/Waarle-Valkenswaard die dan juist een volle bezetting kennen. Inzet van extra P&R bussen om kwaliteit te bieden aan de gebruikers is dan zeker niet uitgesloten. ’s Avonds geldt het omgekeerde. Bij een tracering via de Aalsterweg-A2/A67 onstaat in de exploitatie een gunstiger situatie. P&R-gebruikers kunnen ’s ochtends juist gebruik maken van de lege retourbussen vanaf High Tech Campus richting binnenstad. En ’s avonds het omgekeerde.
14
gemeente Eindhoven
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
Toekomstvastheid HOV-netwerk Door de regioraad SRE is 19 januari 2010 het ‘HOV-netwerk voor Zuidoost-Brabant’ vastgesteld. Daarbij wordt uitgegaan van HOV op de corridor EindhovenValkenswaard via de route Aalsterweg – Eindhovenseweg. De regioraad is hierin expliciet gesteund door de gemeenteraad van Waalre.
Afbeelding 3.6: fasering streefbeeld HOV-netwerk Zuidoost Brabant De ontwikkeling van dit netwerk is geprojecteerd in een aantal uitvoeringsfases, waarvan HOV2 de eerste fase vormt tot 2015, als ruggegraat voor het complete netwerk. Het HOV-traject Aalsterweg-Eindhovenseweg (Eindhoven-AalstValkenswaard) vormt onderdeel van de vervolgfasen (na 2015). Met een keuze voor de variant Aalsterweg-A2/A67 wordt de realisering van het tracédeel Aalsterweg binnen Eindhoven structureel naar voren getrokken in tijd.
Samenvattende conclusie Verkeer en vervoer: voorkeur Tracé Aalsterweg-A2/A67
gemeente Eindhoven
15
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
3.2
Ruimtelijke inpassing (stad, landschap, groen, ecologie)
Afbeelding 3.3: Tracévarianten binnen de ruimtelijke beleidskaderskaders Ruimtelijke beleidskader (stad, landschap, groen en ecologie) In het ruimtelijk beleid voor Eindhoven wordt ondermeer ingezet op een groene dooradering van de stad, voor intensieve recreatie en ontspanning (parken), natuur en waterberging. Het beleid is gericht op het versterken van de functionaliteit van deze gebieden en het verbinden tot robuuste structuren. Genneper Parken maakt als geheel structureel onderdeel uit van deze robuuste structuur. Dit is onder meer verankerd in de beleidskaders Interim Structuurvisie 2009, Bomenbeleidsplan 2008, Cultuurhistorische Waardenkaart 2008, Structuurvisie Genneper Parken 2004, Groenbeleidsplan 2001 en Ontwerp Ecologische Hoofdstructuur voor Verordening Ruimte vanaf 2010 (provincie). Er is sprake van structureel stadsgroen en multifunctioneel groen en belangrijke natuurwaarden (beekdalen Dommel en Tongelreep, ecologische hoofdstructuur). In het Masterplan Genneperparken is als deelgebiedsuitwerking daarom ook ingezet op: een kwaliteitsimpuls: van sportpark naar sportlandgoed, een robuuste centrale groen-blauwe zone rondom de Tongelreep, geconcentreerde, gebouwde parkeervoorzieningenen clustering van sport; sport integreren in het landgoed.
16
gemeente Eindhoven
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
Afbeelding 3.4: Tracévarianten binnen de ruimtelijke strategie Groen- en Recreatie (Groenbeleidsplan 2001, Interim Structuurvisie 2009)) Inventarisatie aantasting gebruiks- dan wel beleidscategorieën Voor het tracé Antoon Coolenlaan geldt de volgende opsomming van aantasting van gebruiks- dan wel beleidscategorieën A. Structureel stadsgroen, wegbermen langs A.Coolenlaan en Prof. Holstlaan; B. 3 maal doorsnijding beekdalen (1x Tongelreep, 2x Dommel); C. Historisch cultuurlandschap langs Antoon Coolenlaan (aan zuidzijde minder dan aan noordzijde); D. Historisch Groen, zuidzijde A.Coolenlaan (bij Tongelreep en bij kunstijsbaan) en noordzijde A. Coolenlaan (van Tongelreep tot aan Genneperweg); E. Let op boomstructuur/cultuurhistorische wegenstructuur Prof. Holstlaan; F. Groene Hoofdstructuur (GHS), vanaf de Tongelreep tot bijna aan de Strip; G. Ontwerp Ecologische Hoofdstructuur (EHS), Tongelreep + Dommel + bosjes noordzijde A.Coolenlaan (nabij midgetgolf en sauna) + bosjes zuidzijde A.Coolenlaan (bij kunstijsbaan en schraalland bij kruispunt Holstlaan/Coolenlaan); H. Sportvoorzieningen intensief; J. Het noordelijk deel van Genneper Parken is aangemerkt als Landgoed in het kader van de Natuurschoonwet. Dit is vanwege de instandhouding van de Genneper Hoeve aangevraagd. Dit landgoed dient 25 jaar in stand te worden gehouden (geen aantasting van onderdelen). Voor het tracé Aalsterweg-A2/A67 geldt de volgende opsomming van aantasting van gebruiks- dan wel beleidscategorieën: A. Structureel stadsgroen, wegberm Aalsterweg en groen ten oosten en westen van Motel Eindhovel;1) B. 1 maal doorsnijding beekdal (Tongelreep); gemeente Eindhoven
17
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
C. E.
Historisch cultuurlandschap langs Prof. Holstlaan, oostzijde; Let op boomstructuur/cultuurhistorische wegenstructuur Prof. Holstlaan en Aalsterweg + waardevolle particuliere bomen; F. Groene Hoofdstructuur (GHS), tussen Motel Eindhoven tot aan de Laarstraat; 1) G. Ontwerp Ecologische Hoofdstructuur (EHS), Tongelreep + kleine strook tussen afslagveld Golfclub en rijksweg; 1) H. Sportvoorzieningen intensief; I. Sportvoorzieningen extensief. Volgens vastgesteld beleid is zorgvuldige landschappelijk en ecologisch inpassen en compensatie voor Structureel stadsgroen, bomen, Groene Hoofdstructuur en Ecologische Hoofdstructuur aan de orde. Voor aantasting van GHS/EHS is een zware procedure noodzakelijk: het zwaarwegend maatschappelijk belang (conform definitie van de Provincie) van de ingreep aantonen, dat er geen alternatieven voor handen zijn en onder compensatie van vergelijkbare waarden met toeslag voor verlies aan natuurwaarden. Ruimtelijke inpassing tracévarianten Tracering via de Anton Coolenlaan en Prof. Holstlaan betekent de aanleg van vrijliggende busvoorzieningen langs het tracé. Drie watergangen (Dommel (2x) en de Tongelreep) moeten worden gekruist. Bestaande langzaam verkeersroutes binnen Genneper Parken worden extra doorsneden. Hierdoor wordt de mogelijkheid om meer functionele, ruimtelijke, landschappelijke en ecologische samenhang te creëren tussen het zuidelijk en het noordelijk deel van de Genneper Parken beperkt. Tracering via de Aalsterweg – parallel A2/A67 – Prof. Holstlaan situeert de extra infrastructuur voor HOV in de flank van Genneper Parken. Langs de Aalsterweg is de HOV infra voorzien buiten de karakteristieke laanstructuur, maar goed inpasbaar in het Genneper Parken gebied. Langs de A2/A67 wordt de nieuwe infrastructuur gebundeld met de A2/A67. Eén waterkruising (Tongelreep) is nodig te worden gekruist, waarvoor een extra kunstwerk nodig is. Een keuze voor het tracé Aalsterweg – parallel A2/A67 – Prof. Holstlaan sluit beter aan op de ambities voor een robuustere groene hoofdstructuur. Ook vindt betere aansluiting plaats op het Masterplan Genneper Parken met intensieve ontsluiting aan de buitenzijde en extensieve routes binnen het gebied en de geconcentreerde parkeer- en P&R-voorziening in de zuidflank (Stappendijk / Van der Valk). Bij beide tracés vindt inbreuk plaats op de groene hoofdstructuur. In het geval van het tracé Antoon Coolenlaan wordt de groene hoofdstructuur doorsneden. Bij het tracé Aalsterweg wordt het gebied verkleind door aan de rand een HOV-voorziening aan te leggen. Bestemmingsplannen Het tracé Antoon Coolenlaan ligt binnen het Ontwerpbestemmingsplan III Buitengebied Genneper Parken. De huidige verkeersbestemming biedt onvoldoende ruimte voor de inpassing. Een te projecteren HOV tracé loopt aan de noordzijde van de Anton Coolenlaan door gebied met de bestemmingen: Bos en natuur (GHS), Recreatieve voorzieningen en Agrarische gebied met landschappelijke en abiotische waarden (AHS) - alles Archeologisch waardevol gebied, Gebied met historische 18
gemeente Eindhoven
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
verkaveling en Reserveringsgebied waterberging. Bij een tracering aan de zuidzijde van de Anton Coolenlaan gelden als aanvullende bestemmingen nog: Sportvoorzieningen, deels Archeologisch waardevol gebied, Gebied met historische verkaveling, (deels Wijzigingsbevoegdheid naar Bos en natuur (GHS)), alles Reserveringsgebied waterberging. Het geprojecteerde tracé Aalsterweg komt buiten de huidige verkeersbestemming en loopt achtereenvolgens door de bestemmingen: Waterwinbedrijf, Sportvoorzieningen, Bos en natuur (GHS), deels Waterwingebied, alles in Reserveringsgebied waterberging. Bij Van der Valk en langs de A2/A67 deels in de verkeersbestemming A2/A67, verder binnen bestemmingen Horecadoeleinden motel, Bos en natuur (GHS), Golfbaan (GHS) Voor de inpassing van infrastructuur moet dus in beide gevallen worden voorzien in wijzigingen van het bestemmingsplan. Gezien de bestemmingen zijn hiervoor noodzakelijk te volgen procedures: - Waar de bestemming Archeologisch Waardevol is, zal nader onderzoek moeten plaatsvinden. Afhankelijk van de resultaten vloeien hier maatregelen uit voort. - Waar de bestemming Reserveringsgebied waterberging geldt, is de Provinciale Milieuverordening van toepassing. Bouwen kan hier alleen als hiertegen voor de grondwaterbescherming geen bezwaar bestaat; hierover moet advies worden ingewonnen bij de provincie. - Waar de huidige bestemming Groene Hoofdstructuur is, gelden voor de inpassing van infrastructuur zwaardere procedures voor wijziging dan bijvoorbeeld bij de bestemming Sport. Hier zal met goede argumenten moeten worden aangetoond dat er geen alternatieven zijn voor de invulling en dat er geen andere optie is dan deze, die een aantasting vormt op de Hoofdstructuur. Dit geldt voor beide tracévoorstellen. Wat de inbreuk op de GHS (Groene Hoofd Structuur) betreft wordt het tracé Antoon Coolenlaan de GHS structuur doorsneden. Bij het tracé Aalsterweg wordt het gebied verkleind door aan de rand een HOVvoorzieningen aan te leggen. Eigendommen Het tracé Anton Coolenlaan past vrijwel geheel binnen gemeentelijke eigendommen. Voor het tracé Aalsterweg dient voor realiseren van het tracédeel langs de A2/A67 eigendom te worden verworven (Rijkswaterstaat). Samenvattende conclusie Ruimtelijke inpassing: voorkeur Tracé AalsterwegA2/A67
gemeente Eindhoven
19
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
3.3
Milieu (Water, Bodem, externe Veiligheid, luchtkwaliteit en geluid)
Water Belemmeringen
De rioolstelstels op het tracé Anton Coolenlaan-Prof. Holstlaan zijn in orde en hoeven nog niet vervangen te worden. Wel dienen aansluitingen op het gemende deel van het rioolstelsel te worden vervangen. Op het tracé Aalsterweg dienen enkel delen van het bestaand riool te worden vervangen. Daarnaast dient er onder de Aalsterweg (tussen de Pasteurlaan & de Theo Koomenlaan) een riool aangebracht te worden. Kansen
Gezien de landelijke omgeving moet er serieus gekeken worden naar de mogelijkheden om het verharde oppervlak van de busbaan af te koppelen op oppervlakte water of bermen in de omgeving. Langs het traject Anton Coolenlaan (Aalsterweg-Tongelreep) dient nog een sloot of hemelwaterriool te worden aangelegd om een al bestaande waterstructuur af te ronden richting de Tongelreep. Langs het tracé Aalsterweg-A2/A67 kan langs de A67 en Prof. Holstlaan afgekoppeld worden op de berm. De afkoppelingswens laat zich echter moeilijk rijmen met de beperkingen voortvloeiend uit de ligging binnen het provinciaal grondwaterbeschermingsgebied.
Afbeelding 3.1: Tracévarianten binnen het grondwaterbeschermingsgebied Aalsterweg/- Klotputten (tracé A. Coolenlaan = blauw; tracé Aalsterweg = rood)
20
gemeente Eindhoven
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
Grondwaterbeschermingsgebied en waterwingebied
Beide varianten liggen binnen het Grondwatersbeschermingsgebied Aalsterweg/Klotputten. Beide varianten liggen binnen de boringsvrije zone. De variant Anton Coolenlaan ligt grotendeels binnen de 25 jaarszone en grenst aan het waterwingebied. De variant Aalsterweg-A2/A67 ligt geheel binnen de 25 jaarzone. Het trajectdeel evenwijdig aan de A67 ligt binnen een waterwingebied. De provincie heeft verplaatsing van dit waterwingebied in noordelijke richting in voorbereiding. Vanuit water is er geen voorkeur voor een van de tracévarianten. Er zijn geen noemenswaardige beperkingen en de afkoppelwens geld voor beide trajecten. Voor beide varianten geldt de beperking dat geen vervuilende stoffen in de ondergrond en het oppervlaktewater mogen komen. Dit stelt eisen aan de hemelwaterafvoer van de businfrastructuur. Samenvattende conclusie Water : geen voorkeur Bodem.
Afbeelding 3.2: Tracévarianten op de bodemkaart Op basis van de bodemkaart is er voor het tracé Antoon Coolenlaan sprake van een potentiële bodemverontreiniging die gelegen in de oksel van de kruising Antoon Coolenlaan-Prof. Holstlaan. Hiervoor is een nader bodemonderzoek noodzakelijk. Voor het tracé Aalsterweg is er geen sprake van een potentiële bodemverontreiniging. Samenvattende conclusie Bodem: voorkeur tracé Aalsterweg – A2/A67
gemeente Eindhoven
21
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
Externe veiligheid. Er is door de realisering van HOV geen sprake van belasting vanwege externe veiligheid. De beide varianten zijn daarom niet onderscheidend op dit punt. Samenvattende Externe veiligheid: geen voorkeur Luchtkwaliteit. Wettelijk kader Nieuwe plannen dienen te worden beoordeeld op basis van de ‘Wet luchtkwaliteit’ c.q. artikel 5.16 van de Wet milieubeheer. Luchtkwaliteitseisen vormen onder de nieuwe ‘Wet luchtkwaliteit’ geen belemmering voor ruimtelijke ontwikkelingen als: - er geen sprake is van een feitelijke of dreigende overschrijding van een grenswaarde - een project, al dan niet per saldo, niet tot een verslechtering van de luchtkwaliteit leidt - een project ‘niet in betekenende mate’ bijdraagt aan de luchtverontreiniging4 - een project is opgenomen in een regionaal programma van maatregelen of in het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL), dat in werking treedt nadat de EU derogatie heeft verleend Naast toetsing aan de ‘Wet luchtkwaliteit’ dient altijd te worden onderzocht of sprake is van een goede ruimtelijke ordening. Het risico is aanwezig dat de 2e HOV-lijn niet voor 1 januari 2015 in gebruik zal worden genomen. In het kader van deze beoordeling is uitgegaan van een toetsingsdatum van 1 januari 2015. Vanaf deze datum is het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) niet meer van kracht en gelden voor zowel PM10 als NO2 de ‘standaard’ grenswaarden (i.e. 40 microgram/m3). Toetsing aan de normen De toekomstige situatie met en zonder HOV is in beeld gebracht met de VROM Saneringstool 3.1 en het luchtrekenprogramma Geomilieu, module Stacks+. Hieruit blijkt dat in 2015 in de situatie zonder 2e HOV-lijn, in de variant “met ingevoerde lokale maatregelen (eindbeeld)”, overal langs het traject zal worden voldaan aan de grenswaarden voor PM10 en NO2. De concentraties zijn voor beide stoffen nergens hoger dan 38 microgram/m3. Hierna zijn de verschillen in concentraties PM10 en NO2 tussen de situaties met en zonder HOV2 indicatief in beeld gebracht. Gebleken is dat voor NO2 de concentratie met maximaal 2 microgram/m3 zal toenemen. Voor PM10 bedraagt dit ten hoogste 0,3 microgram/m3. Gezien het voorgaande kan gesteld worden dat de realisatie van de 2e HOV-lijn niet zal leiden tot overschrijding van de luchtkwaliteitseisen. Luchtkwaliteit vormt geen
4
Een project draagt ‘niet in betekende mate’ bij aan de luchtverontreiniging als de 3% grens
niet wordt overschreden. De 3% grens is gedefinieerd als 3% van de grenswaarde voor de jaargemiddelde concentratie van fijn stof (PM10) of stikstofdioxide (NO2). Dit komt overeen met 1,2 microgram/m3 voor zowel PM10 als NO2.
22
gemeente Eindhoven
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
belemmering voor dit project. Evenmin is luchtkwaliteit een doorslaggevend argument bij de tracéafweging voor het gebied Genneper Parken. Samenvattende Luchtkwaliteit: geen voorkeur Geluid. Tracevariant Antoon Coolenlaan Aan de Antoon Coolenlaan is een woonzorgcentrum gesitueerd. De overige bebouwing langs de Antoon Coolenlaan is niet geluidgevoelig. Ten behoeve van het bestemmingsplan “uitbreiding De Weerde” dat de bouw van het woonzorgcentrum mogelijk maakte is overeenkomstig de Wet geluidhinder een hogere waarde van 54 dB(A) ten gevolge van de Antoon Coolenlaan vastgesteld. Deze vastgestelde hogere waarde is toetsingskader voor nieuwe ontwikkelingen. Bij deze variant is geen sprake van een zodanige toename van de geluidbelasting dat er sprake is van een reconstructie (< 2 dB(A)). Tracévariant Aalsterweg Langs de Aalsterweg zijn 86 woningen gesitueerd, waarvan 53 zijn gerealiseerd na 1982. Deze woningen zijn reeds voorzien van een adequate geluidwering. De overige 33 woningen zijn, voor zover de geluidbelasting hoog genoeg was, gesaneerd volgens het hoofdstuk “Bestaande situaties”van de Wet geluidhinder. Er zijn geen andere geluidgevoelige bestemmingen langs de Aalsterweg gesitueerd. Voor de saneringswoningen op de zgn. A-lijst voor de Aalsterweg zijn ten gevolge van die Aalsterweg hogere waarden tot 66 dB(A) vastgesteld. Deze vastgesteld hogere waarden zijn toetsingskader voor nieuwe ontwikkelingen. De geluidbelasting neemt bij deze variant bij geen van de aanwezige woningen met 2 dB of meer toe; er is geen sprake van een reconstructie in de zin van de Wet geluidhinder. Bij een reconstructie zou een afweging dienen te worden gemaakt welke maatregelen kunnen worden getroffen om de toename van de geluidbelasting teniet te doen. Beide varianten kunnen binnen de randvoorwaarden van de Wet geluidhinder worden gerealiseerd. Samenvattende Geluid: geen voorkeur
gemeente Eindhoven
23
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
3.4
Kosten
Kosten Voor beide tracés is op gelijke wijze een kostenraming gemaakt op basis van kosten kentallen. Het resultaat hiervan levert voor het tracé Antoon Coolenlaan marginaal hogere kosten op. Er bestaan op dit moment nog een aantal onzekerheden over de uitvoeringskosten, o.a. voor de kruisingen met watergangen (Dommel, Tongelreep) en voor bodemsanering. Deze constateringen leiden tot de conclusie dat er op basis van kosten geen voorkeur uitgesproken wordt. Samenvattende conclusie Kosten: geen voorkeur op basis van de huidige kennis
3.5
Communicatie en burgerparticipatie
Klankbordgroepen Voor samenspraak met belanghebbenden binnen de HOV2 planvorming zijn in overleg en onder voorzitterschap van de betrokken Stadsdelen klankbordgroepen samengesteld. Deze klankbordgroepen worden actief betrokken bij het ontwerp en gehoord bij de te maken afwegingen. Voor de tracékeuze HOV2 Genneper Parken is specifiek overlegd met twee klankbordgroepen: de HOV2 klankbordgroep Ring tot HTC én de klankbordgroep Genneper Parken. Gezamenlijke bijeenkomst klankbordgroepen HOV2 Ring tot HTC en Genneper Parken De inventarisatie zoals gepresenteerd in deze nota en de voorlopige conclusies zijn op 29 maart 2010 gepresenteerd en besproken met de klankbordgroepen HOV2 Ring tot HTC en Genneperparken in een gezamenlijke bijeenkomst in De Stip op Genneper Parken. Door de beide klankbordgroepen: - Is helder inzicht gevraagd in de berekening van de vervoerscijfers: o toegezegd is dat de klankbordgroepen na behandeling in het college van BenW ook de beschikking krijgen over het dossier en het afwegingsdocument inclusief deze berekeningen - Is het belangrijk om zekerheid te hebben over de besluitvorming over de tracekeuze voor de Aalsterweg in regionaal verband: o de besluitvorming van Waalre is opgenomen in bijlage 1 - Is er zorg over de kruising met verkeerslichten bij Aalsterweg / Theo Koomenlaan: o de uitwerking hiervan zal in een later stadium met de klankbordgroep worden besproken - is aandacht gevraagd voor het Ring-alternatief, waarbij HOV in een éénrichtingslus rijdt via Aalstweg en High Tech Campus, met de klok mee: o in paragraaf 2.3 is dit alternatief behandeld
24
gemeente Eindhoven
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
Conclusie van de bijeenkomst De klankbordgroep Genneper Parken staat achter de tracékeuze Aalsterweg, zij zullen dit nog bevestigen in een brief aan het college. De HOV2 klankbordgroep Ring tot HTC begrijpt de keuze voor het tracé Aalsterweg, maar vraagt zich af of een goede inpassing van de HOV langs de Aalsterweg echt haalbaar is. Dit zal de ontwerpfase moeten uitwijzen. Erg belangrijk hierbij zijn goede oplossingen voor de bomen en voor de kruising met de Theo Koomenlaan. Bilateraal overleg Voorts heeft bilateraal overleg plaatsgevonden met het management van de High Tech Campus, het management van Van der Valk, Hermes, SRE en Rijkswaterstaat.
gemeente Eindhoven
25
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
4
Eindconclusie
De gewenste integrale gebiedsontwikkeling voor geheel Genneper Parken (ruimtelijke strategie) én het functioneel en exploitatieperspectief voor het HOV (mobiliteitsstrategie) worden het beste gediend met een HOV2-tracé via de Aalsterweg – A2/A67.
26
gemeente Eindhoven
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
Bijlagen
gemeente Eindhoven
27
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
Bijlage 1: Regionale besluitvorming tracé Aalsterweg
28
gemeente Eindhoven
Juli 2010
HOV2 tracékeuze Genneper Parken - bijlage bij het Raadsvoorstel Projectmanagement, Afdeling A
gemeente Eindhoven
29