Horecabeleid Terschelling Zoals vastgesteld door de gemeenteraad op 29 januari 2013
Opdrachtgever: Contactpersoon:
gemeente Terschelling mevrouw. W. Vogelsang
Projectleider DTNP: de heer D.J. Droogh Projectnummer: 1014.0111 Datum: 29 januari 2013 Droogh Trommelen en Partners (DTNP) Graafseweg 109 6512 BS Nijmegen T 024 - 379 20 83 F 024 - 378 06 53 E
[email protected] W www.dtnp.nl
Horecabeleid Terschelling Zoals vastgesteld door de gemeenteraad op 29 januari 2013
Inhoudsopgave 0 1 2
Samenvatting Inleiding Huidige situatie
3
Onderzoeken bewoners, bezoekers en horeca
1
7
Ambitie en beleid horeca
22
7.1
Ambitie en rol van de gemeente
22
7.2
Ruimtelijke horecastructuur
22
7.3
Planologisch beleid horeca
23
7.4
Planologisch beleid niet-horeca
26
7.5
Exploitatievergunning in de APV
29
9
7.6
Terrassenbeleid
33
3 4
3.1
Bewonersonderzoek
9
7.7
Drank- en horecawet
34
3.2
Bezoekersonderzoek
10
7.8
Overige wet- en regelgeving
36
3.3
Ondernemersenquête
12
7.9
Alcoholmatigingsbeleid
39
4
Vragen en dilemma’s
14
8
Uitvoering
40
8.1
Gezamenlijk verantwoordelijk
40
5
Overkoepelend beleid
16
8.2
Vergunningverlening
41
5.1
Beleidsnota Horeca Terschelling
16
8.3
Handhaving
42
5.2
Structuurplan Terschelling
16
8.4
Overleg en samenwerking
42
5.3
Toeristische toekomstvisie
17
6
Sterke en zwakke punten, bedreigingen en kansen 20
6.1
Sterke punten
20
6.2
Zwakke punten
20
6.3
Bedreigingen
21
6.4
Kansen
21
Bijlage 1
Horeca-indeling Bedrijfschap Horeca
44
Bijlage 2
Overzicht (discussie)bijeenkomsten
44
Bijlage 3
Trends in de horeca
45
0
Samenvatting
Doelstelling
Ambities horecabeleid
Algemeen belang als basis voor beleid
De ambitie in het nieuwe horecabeleid sluit in
Het opleggen van beleidsregels is nadrukkelijk
belangrijke mate aan op het vorige beleid. De
wel mogelijk vanwege ‘dwingende redenen
doelstellingen worden als volgt geformuleerd:
van algemeen belang’. Voorbeelden daarvan zijn ruimtelijke ordening, een goed woon- en
Doel van deze nota is een samenhangend en Gevarieerd horeca-aanbod, als onderdeel
leefklimaat, het handhaven van de openbare
de komende 10 jaar. De nota geeft de visie en
van totaal toeristisch-recreatief product,
orde en volksgezondheid (alcoholmatiging).
het beleid van de gemeente weer, gaat in op
aansluitend op diverse doelgroepen;
Dit actuele horecabeleid is opgesteld vanuit
Gezond ondernemersklimaat, met kansen
dergelijke redenen van algemeen belang en is
voor vernieuwing en innovatie;
derhalve ‘Dienstenrichtlijn-proof’. Het kan ook
Plezierig woon- en leefklimaat, positieve
als motivering dienen voor andere beleids-
bijdrage horeca, voorkomen van overlast;
keuzes (bestemmingsplan, APV, etc.).
integraal horecabeleid voor Terschelling voor
de toepasselijke regelgeving en fungeert als
•
•
toetsingskader voor nieuwe initiatieven. •
Horeca In deze nota wordt horeca gedefinieerd als
•
Eenduidige regelgeving, alleen regels die strikt nodig en handhaafbaar zijn;
Planologisch beleid
Goede samenwerking tussen gemeente
Het nieuwe horecabeleid voor Terschelling
ter plaatse”. Uitgaande van deze definitie en
en ondernemers, gericht op boven-
sluit aan op het algemene uitgangspunt in de
cijfers van het Bedrijfscap Horeca zijn er op
staande gemeenschappelijke doelen.
Toeristische Toekomstvisie: ‘eilander toerisme
“het bedrijfsmatig aanbieden van dranken, spijzen, maaltijden en/of logies voor verbruik
•
Terschelling 99 horecabedrijven (juli 2011).
in symbiose met natuur, landschap, cultuur
Rol gemeente: geen economische ordening
(historie) en lokale bevolking’. In hoofdstuk 7
Horeca onderdeel van het toeristisch beleid
Met een samenhangend horecabeleid kan de
wordt het planologische beleid uitgewerkt in
Het formuleren van het horecabeleid begint
gemeente actief werken aan de bovenstaande
de volgende punten:
met het vaststellen van de (beleids)ambities:
doelen. Het is de gemeente niet toegestaan
wat willen we met de horeca? De Toeristische
concurrentieverhoudingen te reguleren, zelfs
Toekomstvisie uit 2007 geeft hiervoor al veel
als (bestaande) bedrijven in de problemen
houvast. Daarnaast zijn de ‘Beleidsnota
komen of failliet gaan. Een dergelijke vorm
•
bescheiden schaalvergroting;
Horeca Terschelling 1999’ en het
van economische ordening wordt onder meer
•
meer flexibiliteit in bestemming horeca;
‘Structuurplan Terschelling voorbij 2000’ sterk
door de Europese Dienstenrichtlijn verboden.
•
‘ondergeschikte horeca’ blijft beperkt in
richtinggevend. D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
•
geen groei van het aantal horecabedrijven;
oppervlak en uitstraling naar buiten. 1
Exploitatievergunning
De Drank- en Horecawet stelt eisen aan de
De exploitatievergunning is het meest directe
ondernemer en aan de inrichting (het gebouw):
instrument om overlast tegen te gaan.
•
leidinggevende van onbesproken gedrag;
In de APV is geregeld dat de vergunning
•
eisen aan de inrichting (o.a. toiletten, etc.);
geheel of gedeeltelijk kan worden geweigerd,
•
alleen binnen de lokaliteit of op het terras;
indien de woon- en leefsituatie in de omgeving
•
zwakalcoholische drank: minimaal 16 jaar, sterke drank: minimaal 18 jaar;
van het horecabedrijf, of de openbare orde op ontoelaatbare wijze nadelig wordt beïnvloed. De exploitatievergunning regelt onder meer: •
• •
•
nadere eisen paracommercie (o.a. geen bruiloften en partijen, besloten karakter).
Gevarieerd horeca-aanbod voor diverse doelgroepen
algemene sluitingstijd is 2.00 uur, terras 1.00 uur, tenzij overlast voor de omgeving
Handhaving
een afwijkend regime noodzakelijk maakt;
Horecaondernemers zijn zelf verantwoordelijk
algemene en individuele ontheffing van
voor het naleven van regels. Het horecabeleid
de sluitingstijd (stempelkaart);
als omschreven in deze nota en hetgeen in de
portiers verplicht bij disco’s/danscafés.
vergunningen is vermeld, biedt duidelijkheid. Daarnaast vindt handhaving van regelgeving
Terrassenbeleid
plaats door verschillende verantwoordelijke
Terrasen bij horecabedrijven zijn toegestaan
partijen (gemeente, politie, etc.).
mits ruimtelijk inpasbaar en geen overlast in de omgeving. Voor een terras geldt:
Uitvoering: samenwerking en overleg
•
terras is buiten, wind-/zonnescherm mag;
In deze nota wordt het gemeentelijk horeca-
•
winterterras/serre getoetst als ‘gebouw’.
beleid geformuleerd. Voor een aantrekkelijk
Gezond ondernemersklimaat, kansen voor innovatie
horeca-aanbod en het voorkomen van overlast
Drank- en horecavergunning
is de horecasector echter medeverantwoordelijk.
De Drank- en Horecawet stelt voorwaarden
Bij de uitvoering van het beleid staan overleg en
aan verkoop van alcoholhoudende dranken.
samenwerking centraal. Ingezet wordt op een
Over het verlenen van een Drank- en
bescheiden doch effectief overleg tussen
horecavergunning beslist de burgemeester.
gemeente en het bedrijfsleven in de sector.
2
Plezierig woon- en leefklimaat, voorkomen overlast D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
1
Inleiding
vanuit de gemeenteraadsleden en betrokken
een beknopt overzicht gegeven van landelijke
ambtelijke afdelingen zijn al gedurende het
trends in de sector.
proces de belangrijke aandachtspunten en
Aanleiding
afwegingen ingebracht (zie ook bijlage 2).
De vorige horecanota van Terschelling dateert
Proces Dit rapport is opgesteld in nauw overleg met
uit 1999. Sindsdien hebben zich in de wet- en
Leeswijzer
de gemeente Terschelling, de horecasector
regelgeving, in de horeca en op Terschelling
Gekozen is voor een bondig en puntsgewijs
en overige betrokkenen. Deze rapportage is
de nodige ontwikkelingen voorgedaan. Er is
rapport. Voor achtergronden wordt verwezen
na behandeling in de raadscommissie van 6
dan ook behoefte aan een geactualiseerd
naar de bijlagen en beschikbare onderzoeken,
maart 2012 vrijgegeven voor inspraak (6
beleid.
nota’s en regelgeving. In hoofdstuk 2 staan de
weken). In de loop van deze periode is een
belangrijkste cijfers over (de ontwikkeling van)
informatieavond georganiseerd.
Doelstelling
het huidige horeca-aanbod. Hoofdstuk 3 gaat
Doel van deze nota is een samenhangend en
in op de mening over de horeca van inwoners,
Na deze inspraakperiode is de conceptnota
integraal horecabeleid voor Terschelling voor
bezoekers en horecaondernemers. Hoofdstuk
en de reactienota tweemaal behandeld in de
de komende 10 jaar. De nota geeft de visie en
4 biedt, op basis van de huidige praktijk, een
raadscommissie, namelijk op 6 september en
het beleid van de gemeente weer, gaat in op
overzicht van concrete vragen en dilemma’s
4 november 2012. Door de commissie is op
de toepasselijke regelgeving en fungeert als
voor het toekomstige horecabeleid.
diverse onderdelen geadviseerd de nota te wijzigen. De raad heeft uiteindelijk op 29
toetsingskader voor nieuwe initiatieven. Het horecabeleid start met het vaststellen van
januari 2013 de nota na aanneming van drie
Werkwijze
ambities. Bestaand beleid, zoals structuurplan
amendementen gewijzigd vastgesteld. Deze
De nota is in overleg met de horecasector tot
en toeristische toekomstvisie (hoofdstuk 5) en
amendementen zijn verwerkt in de eindtekst.
stand gekomen. In een stuur- en een project-
een beoordeling van sterke en zwakke punten
groep en in diverse discussiebijeenkomsten is
en kansen en bedreigingen (hoofdstuk 6), zijn
constructief samengewerkt. Daarnaast is de
hiervoor de basis. Aan de hand hiervan wordt
sector individueel benaderd met een enquête.
in hoofdstuk 7 het horecabeleid uitgewerkt. In
Voor de mening van bewoners en bezoekers
hoofdstuk 8 wordt ingegaan op de uitvoering.
over de horeca kon gebruik gemaakt worden
In de bijlage is een indeling van de horeca
van het actuele TROM-onderzoek (2011). Ook
opgenomen (Bedrijfschap Horeca) en wordt
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
3
2
Huidige situatie
Terschelling Terschelling is een van de Friese waddeneilanden en telt ± 4.750 inwoners. Door de bijzondere landschappelijke kwaliteiten zijn er op Terschelling jaarlijks ± 2 miljoen toeristische overnachtingen. Toerisme en recreatie is dan ook de belangrijkste economische sector. Hierbinnen vervult de horeca een belangrijke functie en vormt een belangrijk deel van het toeristisch-recreatief voorzieningenaanbod.
De landschappelijke kwaliteiten van Terschelling...
...trekken jaarlijks honderdduizenden toeristen.
Figuur 1 Ontwikkeling aantal horecabedrijven op Terschelling naar sector 1996-2011
De horeca is goed voor ± 30% van de directe arbeidsplaatsen op het eiland en draagt sterk bij aan de economie en het voorzieningenpeil van Terschelling.
Horeca In deze nota wordt horeca gedefinieerd als “het bedrijfsmatig aanbieden van dranken, spijzen, maaltijden en/of logies voor verbruik ter plaatse”. Uitgaande van deze definitie en cijfers van het Bedrijfscap Horeca zijn er op Terschelling 99 horecabedrijven (juli 2011). In figuur 1 zijn deze uitgesplitst naar sector (zie bijlage 1 voor definities en indelingen).
4
Bron: Bedrijfschap Horeca, 2011; bewerking Droogh Trommelen en Partners
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
Ontwikkeling aantal bedrijven per sector Figuur 2 Aantal horecabedrijven op de Waddeneilanden naar sector in 1996 en 2011
•
Het aantal horecabedrijven was lange tijd constant (figuur 1). De laatste vijf jaar nam het aantal toe van 89 naar 99. Landelijk is het aantal bedrijven constant gebleven.
•
De sterke toeristische functie leidt in alle sectoren tot een veel groter aanbod dan gemiddeld. Alleen vergelijken met andere Waddeneilanden is zinvol. Terschelling had van alle de sterkste groei (figuur 2).
•
In de afgelopen 15 jaar is de gemiddelde omvang per bedrijf toegenomen van ± 110 naar ± 140 m² (Nederland: ± 170 m²).
•
Het aantal hotels op Terschelling nam af, maar het aantal hotelbedden groeide van 1.355 (1996) naar 1.608 (2011). Ook deze schaalvergroting is een landelijke trend.
•
De drankensector groeide beperkt, vooral bij recreatiebedrijven. In Nederland nam het aantal bedrijven in de drankensector in 15 jaar ± 10% af.
•
In de fastservicesector verdubbelde het aantal bedrijven (Nederland +18%). Met 10% blijft het aantal bedrijven binnen deze sector beperkt (Nederland ± 18%).
• Bron: Bedrijfschap Horeca 2011; bewerking Droogh Trommelen en Partners
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
Ook de restaurantsector groeide sterk in aantal bedrijven (+35%, Nederland +9%).
5
6
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
In deze sector valt de schaalvergroting op (van ± 125 naar ± 250 m2 per bedrijf).
Ruimtelijke horecastructuur De horeca ligt verspreid over het hele eiland en sluit aan op de bevolkings- en toeristische concentraties (kaart 1)*. In de kernen WestTerschelling en Midsland is sprake van clusters van horeca, aansluitend aan de (winkel)functie van beide dorpscentra (kaarten 2 en 3). Hier zijn dan ook de meeste drankverstrekkers (cafés), fastservicebedrijven (snackbars, lunchrooms), restaurants, hotels en pensions te vinden. In totaal ligt ± 50% van de bedrijven in deze twee kernen. In de kleinere kernen en in het buitengebied is eveneens aanbod in alle sectoren te vinden. Gespreid langs het Noordzeestrand zijn zes strandpaviljoens aanwezig. Verder is er op de meeste campings sprake van horecabedrijven dan wel ondergeschikte bedrijfsactiviteiten die onder de horecaregelgeving vallen (kantines).
*
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
Op kaarten is de horecastructuur per juli 2011 weergegeven. Uitgegaan is van de indeling van het Bedrijfschap Horeca. Het bestemmingsplan en/of de exploitatievergunning kan een andere definitie/indeling hebben.
7
Verspreid op Terschelling is horeca aanwezig
Ruim een kwart van het aanbod is te vinden in West
In Midsland is sprake van een duidelijk horecacluster 8
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
3
Onderzoeken bewoners, bezoekers en horeca
Directe overlast
Bewonersonderzoek
langer te maken;
vier jaar overlast van toerisme ondervonden. •
In het voorjaar van 2010 is onderzoek gedaan
aanwijzen. Vaak genoemd zijn sluitingstijden
naar de mening van inwoners van Terschelling
van de horeca.
over de leefbaarheid op het eiland in relatie tot
78% is tegen uitbreiding van het horecaaanbod;
braaksel/ontlasting wordt genoemd. In veel gevallen kan men geen precieze oorzaak
81% wil niet méér permanente verblijfsaccommodaties bouwen om het seizoen
Van de respondenten heeft 36% in de laatste Vooral overlast door geluid, vernielingen en
3.1
•
•
75% wil meer slechtweervoorzieningen.
Eindbeeld Inwoners zien het belang in van toerisme voor
toerisme. Er zijn 350 inwoners geënquêteerd.
Volgens 60% van de ondervraagden heeft de
hun eiland. Het toerisme heeft veel positieve
Belangrijke resultaten zijn hier samengevat*.
gemeente de taak de overlast te voorkomen/
invloeden, vooral op de werkgelegenheid en
bestrijden. Ondernemers worden door 50%
voorzieningen. Als keerzijde daarvan zijn er
als verantwoordelijken gezien.
negatieve invloeden: drukte, geluidsoverlast
Positieve invloeden van toerisme
en vernielingen. Vanwege de onlosmakelijke
98% (!) van de ondervraagden is van mening dat het toerisme (zeer) belangrijk is voor de
Oordeel toeristische ontwikkeling
samenhang lijken de eilanders een zekere
gemeente Terschelling. Ook ervaart 70% van
In het onderzoek zijn verschillende stellingen
mate van overlast te accepteren.
de respondenten positieve invloeden van het
voorgelegd over de toekomstige ontwikkeling
toerisme: o.a. werkgelegenheid, economie en
van Terschelling en het toerisme. Enkele voor
inkomsten, voorzieningen, faciliteiten, winkels,
deze horecanota relevante resultaten zijn:
fietspaden, wegen en evenementen.
•
85% vindt het toerisme de kurk waarop Terschelling drijft;
Negatieve invloeden van toerisme
•
negatieve invloeden heeft op het eiland. Met
•
*
84% stoort zich niet aan reclameuitingen en gedrag van de toeristische sector;
name drukte (33%) en overlast door geluid en vernielingen (11%) worden hierbij genoemd.
92% vindt de kwaliteit van natuur en landschap essentieel voor het toerisme;
Ruim 60% geeft aan dat het toerisme (ook)
•
16% wil minder toeristen op Terschelling;
Het onderzoek is onderdeel van de Toeristisch Recreatieve Ontwikkelingsmonitor 2009-2010
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
9
3.2
Bezoekersonderzoek
50%). Verder zijn de sfeer op het eiland, het landschap en de natuur, rust en gezelligheid
In 2010 heeft Terschelling ± 412.000
of sociale contacten belangrijke redenen. Ook
bezoekers ontvangen die via de veerdienst
het ‘uit gewoonte’ bezoeken van Terschelling
naar het eiland zijn gekomen. Daarnaast
is voor bijna 30% van de toeristen een reden.
komen er ook toeristen via de jachthaven en
Ruim 80% van de toeristen is al eens eerder
de Gemeentehaven. Gemiddeld zijn er circa
op Terschelling geweest.
6.400 toeristen per dag op het eiland. In de zomermaanden ligt dit aantal veel hoger.
Overnachtingen op het eiland
Ontwikkeling aantal toeristen via veerdiensten
De bezoekers die met de veerdienst naar In 2009 en 2010 zijn 4.328 bezoekers van
Terschelling komen, verblijven gemiddeld 5,1
Terschelling geënquêteerd*, zowel op de
nacht op het eiland. Er zijn (op Terschelling) in
veerdiensten (3.862) als in de havens (466).
totaal ruim 1,8 miljoen toeristische over-
Belangrijke resultaten zijn hier samengevat.
nachtingen.
Herkomst toeristen
Zo’n 20% van de overnachtingen vindt plaats
Het overgrote deel (97%) van alle toeristen
in gehuurde bungalows of zomerhuizen. Ook
komt uit Nederland. Bijna de helft van de
hotels of pensions (18%), appartementen of
Nederlandse toeristen komt uit de noordelijke
studio’s (13%) en tenten (11%) zijn belangrijke
provincies Friesland en Noord-Holland.
accommodaties voor de nacht. Ongeveer 8%
Aantal toeristen per maand in 2010 (veerdiensten)
overnacht bij familie of vrienden.
Bezoekreden Er zijn zes belangrijke redenen voor toeristen
Bootovernachtingen
om het eiland te bezoeken (figuur 3). Veruit de
In de jachthaven en in de gemeentehaven
belangrijkste is de zee en het strand (ruim
waren in 2010 ruim 35.000 overnachtingen. De gemiddelde bootbezetting in de jachthaven
*
Het onderzoek is onderdeel van de Toeristisch Recreatieve Ontwikkelingsmonitor 2009-2010
10
was 3,2 personen, in de gemeentehaven 12,8. Er waren in totaal ± 175.000 overnachtingen.
Aantal scheepsovernachtingen in jachthaven D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
Bestedingen Figuur 3 Bezoekreden van toeristen via veerdiensten
Bezoekers aan het eiland besteden ongeveer € 37 per persoon per dag, exclusief kosten voor overnachting. Inclusief de kosten voor overnachting ligt dit op ongeveer € 57 (figuur 4). Ruim eenderde van de bestedingen gaat dus naar de overnachting. In restaurants en op de terrassen wordt ruim een kwart besteed. Aan uitgaan in bars, cafés en disco’s wordt ± 10% van de bestedingen uitgegeven, net zoveel als aan levensonderhoud. Alle toeristen en dagrecreanten samen besteden in totaal bijna
Bron: Toeristisch Recreatieve Ontwikkelingsmonitor 2009-2010; bewerking Droogh Trommelen en Partners
Figuur 4 Gemiddelde bestedingen van toeristen op Terschelling (per persoon per dag in ¤)
€115 miljoen op Terschelling.
Eindbeeld Terschelling trekt jaarlijks grote aantallen toeristen. Zij waren in 2009 goed voor een omzet van circa €115 miljoen. Hiervan kwam zo’n € 44 miljoen terecht in de horeca (excl. de overnachtingen in de hotelsector). Belangrijk voor Terschelling zijn de zee, het strand en de natuur. Voor veel toeristen zijn dat belangrijke redenen om naar het eiland te gaan. Opvallend is het zeer hoge percentage herhaalbezoek: maar liefst 80% is al eerder op
Bron: Toeristisch Recreatieve Ontwikkelingsmonitor 2009-2010; bewerking Droogh Trommelen en Partners
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
Terschelling geweest. 11
3.3
Ondernemersenquête Figuur 5 Beoordeling kwalitatieve aspecten van de horeca op Terschelling
Aan alle horecaondernemers van Terschelling is een enquête verzonden. Gevraagd is naar het functioneren, de knelpunten, en de wensen voor het bedrijf en voor het beleid. In totaal zijn 47 van de ± 100 enquêtes retour gekomen. Met deze respons ontstaat een goed beeld van de horecaondernemers. In deze paragraaf staan de belangrijkste conclusies. In bijlage x (PM) staan de volledige resultaten van deze enquête.
Kwalitatieve beoordeling De horeca wordt door ondernemers zelf over het algemeen als goed beoordeeld (figuur 5). Ook wordt positief geoordeeld over het beleid voor de openingstijden. Het terrassenbeleid is minder gewaardeerd: bijna 40% beoordeelt dit als slecht. Veelgehoorde klachten zijn het ontbreken van helder beleid en handhaving.
Omzet naar periode en herkomst De maanden juli, augustus en september zijn goed voor ruim 40% van de jaaromzet. Verder is Oerol goed voor circa 16%. In de herfst en winter wordt het minst omgezet (figuur 6).
12
Bron: Ondernemersenquête DTNP, 2011
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
Figuur 6 en 7
Omzet horeca naar maand en naar herkomst van de gasten
Bijna 80% van de omzet is afkomstig van toeristen uit Nederland (figuur 7). Een klein deel van de omzet komt van elders (zakelijke conferenties, leveranciers, e.d.).
Beoordeling omzet en toekomstverwachting De meeste ondernemers beoordelen hun omzet als voldoende of goed. Een op de vijf geeft aan onvoldoende te draaien (figuur 8). De omzetverwachtingen zijn te typeren als ‘voorzichtig positief’: ruim 30% verwacht een groei in de omzet, ruim 40% een stabilisering. Bron: Ondernemersenquête DTNP, 2011
Figuur 8 en 9
Beoordeling van de omzet en omzetverwachting
Ongeveer 10% van de ondernemers verwacht een daling van de omzet (figuur 9).
Plannen voor de toekomst Van de 47 respondenten willen er 14 (30% !) hun pand uitbreiden, tien het terras en vier willen een extra vestiging. Twee respondenten willen hun bedrijf verkopen, 14 hebben geen plannen.
Eindbeeld Al met al laat de enquête een relatief positieve en gezonde sector zien. Opvallend is de grote Bron: Ondernemersenquête DTNP, 2011
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
‘ondernemerszin’ die tot uiting komt in de vele plannen voor de toekomst. 13
4
Vragen en dilemma’s
Hun omzet moeten zij in een beperkte periode realiseren. Ook niet-horecabedrijven spelen in op de vraag bij toeristen naar spijzen, dranken
Om te bepalen voor welke aspecten het beleid
of logies. Soms betreft het een kleine service,
nadere afweging behoeft zijn enquêtes onder
soms echter een cruciaal onderdeel van de
ondernemers (DTNP), toeristen en bewoners
exploitatie (terrassen bij winkels, kantines op
(TROM) beschikbaar. Daarnaast zijn zowel de
campings, etc.) In welke mate is het gewenst
horeca als het horecabeleid in workshops met
dat niet-horecabedrijven ‘de krenten uit de
betrokkenen geëvalueerd. In dit hoofdstuk zijn
horecapap’ halen? Wat is er handhaafbaar?
Mag het aantal horecabedrijven groeien?
de belangrijkste vragen en dilemma’s voor het te actualiseren beleid samengevat.
Branchevervaging binnen de horeca In het ruimtelijk beleid (bestemmingsplannen)
Het aantal en de omvang van bedrijven
is het aantal horecabedrijven gelimiteerd. De
Het aantal inwoners en toeristen, en daarmee
indeling in subbestemmingen (horeca I, II, III
de (potentiële) markt voor horeca, is begrensd.
en IV) leidt er toe dat ook het aantal bedrijven
Groeipotenties voor de horeca zijn eindig. De
per sector gelimiteerd is. De vraag is of indeling
gevestigde ondernemers hebben belang bij
naar geleverd product nog wel aansluit bij de
bevriezing of slechts beperkte groei van het
huidige praktijk en planologisch onderbouwd
aantal en de omvang van bedrijven. Te veel
en gehandhaafd kan worden. Het loslaten van
bedrijven maakt de spoeling dun en ontneemt
elk onderscheid leidt in de praktijk mogelijk tot
bedrijven de middelen tot investeren. Kansen
een toename van sommige typen bedrijven.
Zijn horeca-activiteiten toegestaan bij niet-horeca?
voor nieuwkomers en schaalvergroting binnen bedrijven is echter cruciaal voor een gezonde
Omvang en uitstraling van terrassen
concurrentie, innovatie en dynamiek.
Sommige bedrijven willen grotere terrassen of overdekte (winter)terrassen (serres). Hiermee
Horeca als ondergeschikte of nevenactiviteit
wordt ingespeeld op bezoekersvoorkeuren en
Horecabedrijven moeten voldoen aan strenge
seizoensverlenging. Tegelijkertijd betekent dit
regels die noodzaken tot grote investeringen.
een uitbreiding van capaciteit (aantal stoelen)
14
Welke indeling is gewenst in het bestemmingsplan?? D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
en daarmee van concurrentie. Niet elk bedrijf
Meer of minder regels?
heeft echter ruimte voor een terras. Fysieke
Ondernemers willen voor hun eigen bedrijf zo
voorzieningen als serres, luifels en schermen
veel mogelijk flexibiliteit en weinig regels. Zij
kunnen ook afbreuk doen aan de kleinschalige
willen snel kunnen inspelen op marktkansen
historische beeldkwaliteit van de dorpscentra.
en ontwikkelingen. Tegelijkertijd vragen zij de overheid om strikte regels en handhaving als
Waar terrassen en hoe groot? Mogen luifels en serres?
Openingstijden en overlast
andere ondernemers activiteiten ontplooien
Bij sommige gasten en ondernemers bestaat
die strijdig zijn met hun belangen. Bijkomend
er behoefte aan langere openingstijden. Hier
probleem is dat de handhavingscapaciteit van
staat tegenover dat de overlast voor bewoners
de gemeente beperkt is. Waar ligt het
(en overige verblijfstoeristen) dan mogelijk
evenwicht tussen te veel en te weinig regels?
wordt vergroot. Naast een langere opening, is
Welke openingstijden voor horeca?
Meer of minder regels? Zijn regels ook te handhaven? D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
ook een geleidelijke sluitingstijd te overwegen:
Meewerken of weigeren?
op zeker moment mag men niet meer binnen
Terschelling is een ondernemend eiland. De
en gasten vertrekken vervolgens geleidelijk.
gemeente wordt voortdurend geconfronteerd
De overlast wordt in de tijd gespreid, maar is
met nieuwe initiatieven, die niet altijd passen
minder intensief. Welk regime is het beste?
in het (conserverende) beleid. Het verruimen van beleid stuit vaak op weerstand (bewoners,
Alcoholmatigingsbeleid
andere ondernemers), maar het weigeren van
Overmatig drankgebruik onder jongeren is een
medewerking aan een nieuw initiatief is veelal
landelijk probleem. Door de vele jeugdtoeristen
ook niet gewenst (impuls ‘toeristisch product’).
vraagt dit ook op Terschelling aandacht. Naast
Dit leidt in de praktijk tot ad-hocaanpassingen
gezondheidseffecten leidt groot drankgebruik
van beleid, nieuwe uitzonderingen en regels,
tot overlast, agressie en geweld, en aantasting
extra handhavingsvragen en precedenten.
van het imago van het eiland. De kleine groep
Voor de gemeente wordt het steeds moeilijker
overlastgevenden legt een grote claim op het
nieuwe aanvragen te beoordelen, voor
leefklimaat en de handhavingscapaciteit. Hoe
ondernemers en bewoners verdwijnt het
kan het horecabeleid een bijdrage leveren?
overzicht en de rechtszekerheid. 15
5
Overkoepelend beleid
en gebruik staan centraal. Ingezet wordt op behoud en versterking van de ruimtelijke en functionele zonering: binnen de grenzen die
Het formuleren van het horecabeleid begint
natuur, landschap en herkenbaarheid bieden
met het vaststellen van de (beleids)ambities:
geldt samengevat als uitgangspunt:
wat willen we met de horeca? De Toeristische Toekomstvisie uit 2007 geeft hiervoor al veel
•
Dorpen West-Terschelling, Midsland en
houvast. Daarnaast zijn de Beleidsnota
recreatieve verblijfsconcentraties Hee/
Horeca Terschelling 1999 en het Structuurplan
Halfweg, Midsland-Noord en Formerum-
Terschelling voorbij 2000 sterk richtinggevend.
Noord: primaat bij menselijke activiteiten; •
5.1
Beleidsnota Horeca Terschelling
Stabilisering logiesplaatsen op ± 21.500 bedden
Overige dorpen en verblijfsconcentraties: gelijkwaardige, harmonieuze ontwikkeling van menselijke activiteiten en natuur;
De vorige beleidsnota voor de horeca dateert
•
Overige delen van het eiland: primaat bij
uit 1999. Doelstelling daarin is een goed en
natuur en landschap, menselijke activiteit
gedifferentieerd voorzieningenniveau en een
alleen indien geen schade daaraan.
positieve beleving van de horeca. Het woonen leefmilieu en de openbare orde mogen niet
Ingezet wordt op stabilisering van het aantal
benadeeld worden door de aanwezige horeca.
logiesplaatsen (± 21.500 bedden), met
Verder is het beleid gericht op de afstemming
verschuiving naar meer permanente
van regelgeving, en behoud en verbetering
logiesvormen (spreiding over het hele jaar).
van een hoog kwaliteitsniveau in de sector.
Situering van voorzieningen vindt overwegend
Versterking eethuisjes en terrassen
plaats in West en (in mindere mate) Midsland.
5.2
Structuurplan Terschelling
Voor eethuisjes en terrassen wordt ingezet op versterking in de Torenstraat, Boomstraat en
Het structuurplan beschrijft het ruimtelijk
Willem Barentszkade (West) en Oosterburen
beleid en de ambities van de gemeente voor
(Midsland). Verder worden in het structuurplan
Terschelling als geheel. Duurzame inrichting
permanente strandpaviljoens gewenst geacht.
16
Permanente strandpaviljoens gewenst D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
5.3
Toeristische toekomstvisie
Kansrijke doelgroepen In de toeristische visie zijn de verschillende
De Toeristische Toekomstvisie Terschelling is
doelgroepen afgewogen. Door demografische
in 2007 vastgesteld door de gemeenteraad. In
ontwikkelingen en voordelige Zuid-Europese
deze toekomstvisie wordt beschreven hoe de
zonbestemmingen neemt de jeugd in belang
gemeente naar het eilander toerisme kijkt en
af. De groep ouderen groeit. Voor Terschelling
hoe het toerisme zich (tot ± 2016) mag en kan
blijven gezinnen met kinderen erg belangrijk.
ontwikkelen. Het beleid is er op gericht om met name voor
Seizoensverbreding is speerpunt
Algemeen: beheersbare groei
de groepsgast en de gezinnen met kinderen
Algemeen uitgangspunt is ‘eilander toerisme
aantrekkelijk te zijn.
in symbiose met natuur, landschap, cultuur (historie) en lokale bevolking’. De gemeente
Kleinschaligheid en verscheidenheid versterken
•
Groepsgast: vooral jeugd die in school- of
kiest nadrukkelijk voor het in standhouden van
verenigingsverband naar Terschelling
het eigen eilander karakter en de authentici-
komt, hoofdzakelijk in het voor- en
teit, gekoppeld aan verantwoorde en beheers-
naseizoen. Ze verblijven meestal in
bare groei. Door verantwoorde beheersbare
groepsaccommodaties of op schepen.
groei moet worden voorkomen dat ‘de kip met de gouden eieren wordt geslacht’.
•
Gezinnen met kinderen: zij verblijven vaak in zomerhuizen/appartementen en op de campings. Niet-schoolgaande kinderen
In de toeristische visie wordt gekozen voor de
zijn interessant voor seizoensverbreding.
volgende algemene beleidsuitgangspunten: •
Seizoensverbreding blijft een speerpunt.
Het toeristisch beleid is niet in het bijzonder
•
Kleinschaligheid en verscheidenheid op
gericht op de doelgroep ouderen. Zo mogelijk
het eiland behouden en versterken.
wordt bij ontwikkelingen en investeringen wel
Het beleid richten op specifieke
expliciet rekening gehouden met de 50-plus-
doelgroepen en typen toerisme.
markt. Ook is het beleid er niet op gericht de
• Gezinnen met kinderen en groepsgast staan centraal D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
zelfstandige jeugdgast te weren. 17
Kansrijke typen toerisme Naast belangrijke doelgroepen onderscheidt de toeristische visie een aantal belangrijke typen toerisme/bezoek waarin zij groeikansen ziet voor het eiland. Ook voor de horeca zijn deze mogelijk (extra) interessant. Deze typen toerisme/bezoek zijn ook zeer geschikt voor seizoensverbreding: •
Zakelijk bezoek: goed voor 8% van de overtochten
Zorgtoerisme: gezondheid, natuur en rust
Congressen, seminars in een totaal andere omgeving
Ecotoerisme, inspelen op natuur en milieu
Cultuurtoerisme, o.a. Oerol
Actie en avontuur, op zoek naar thrills
Zakelijk bezoek (o.a. vertegenwoordigers, monteurs) (± 8% van de bootovertochten);
•
Congressen, seminars en bedrijfsuitjes (inspelend op ruimte, andere omgeving);
•
Dagrecreatie/-toerisme, ondanks reistijd nu al ± 5% van de bootovertochten;
•
Cultuurtoerisme: met name Oerolfestival. Cultuurhistorie en identiteit als kansen;
•
Agrotoerisme: duurzame, levensvatbare, agrarische ontwikkeling door recreatief medegebruik (activiteiten, parkeren, etc.);
•
Zorgtoerisme: inspelend op gezondheid en wellness, natuurbeleving, ruimte en rust;
•
Ecotoerisme, inspelend op duurzaamheid en milieu, meer/beter vermarkten van kwaliteiten (Waddenzee Werelderfgoed);
•
Actie/avontuur: met name jeugdgast (type backpacker) op zoek naar thrills, natuur, uitgaan, gezelschap, lotgenoten, etc.
18
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
Beleidskeuzen verblijfsaccommodaties
Beleidskeuzen vermaakfuncties
In de toeristische visie staan de volgende
Bij het versterken van het toeristische product
concrete beleidsafspraken voor verblijfs-
en seizoensverbreding zijn vermaakfuncties
accommodaties:
van strategisch belang. Enkele belangrijke beleidskeuzen zijn:
•
Groei is mogelijk tot het afgesproken stabilisatie-aantal van 21.619 bedden;
•
Nieuwe ontwikkelingen van hotels en pension zijn bespreekbaar;
Nieuwe ontwikkelingen zijn bespreekbaar
• •
•
mogelijk openbaar behouden blijven; •
initiatieven voor commerciële (overdekte)
een maximum van 10 slaapplekken;
slechtweervoorzieningen;
In het bestemmingsplan Buitengebied is voorzien van een wijzigingsbevoegdheid
•
•
Strandpaviljoens zouden het hele jaar open moeten kunnen zijn;
•
Horeca is een belangrijk onderdeel van
naar kampeerterrein. Er vindt geen
de vermaaksector. Doel is een goed en
verdere uitbreiding plaats;
gedifferentieerd voorzieningenniveau en
In het bestemmingsplan mogelijkheden
een positieve beleving van de horeca;
bieden voor nieuwe groepsaccommodaties
Op peil houden overnachtingsmogelijkheden havens
De gemeente is in beginsel positief over
B&B is op het hele eiland toegestaan, met
circa 11 hectare agrarische bestemming
•
De Terschellinger natuur moet zoveel
•
De mogelijkheden van een golfbaan en
met slaapzalen; in eerste instantie in al
van een permanent evenemententerrein
aanwezige agrarische gebouwen;
worden onderzocht.
Het op peil houden (dan wel licht uitbreiden) van de overnachtingsmogelijkheden
Marketing en promotie
van de havens.
De VVV heeft de centrale rol in eilandbrede promotie. Naast promotie van Terschelling ziet
Hiermee wordt beleidsmatig de mogelijkheid
de gemeente het belang van en haar
gegeven voor capaciteitsgroei in verschillende
initiërende rol bij het ontwikkelen van een
typen verblijfsaccommodaties.
gezamenlijk ‘Waddenmerk’.
Strandpaviljoens moeten hele jaar open kunnen zijn D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
19
6
Sterke en zwakke punten, bedreigingen en kansen
6.2 •
Zwakke punten Relatief sterke afhankelijkheid van het hoogseizoen;
6.1
Sterke punten
•
Relatief sterke afhankelijkheid van (mooi) weer;
•
Terschelling als unieke omgeving;
•
Gevarieerd aanbod in alle sectoren en voor alle doelgroepen;
•
•
•
horeca(personeel) als eiland (overlast); •
zowel in de kernen, langs fiets- en
•
wandelroutes als aan het strand;
•
Goede kwaliteit en uitstraling;
•
Klant- en servicegerichte instelling;
•
Actief en eigentijds ondernemerschap;
•
Politiek-maatschappelijke cultuur gericht
•
Clustering horeca in West, aansluitend op
•
Herkenbaar en compact horecacluster in
•
•
Discotheek op jeugdcamping buiten de
Overlast ‘s nachts route kernen-campings Tekort aan capaciteit en beveiliging bij Midsland: verkeer en terrassen (verblijf) in conflict met elkaar (Oosterburen);
•
Actief en eigentijds ondernemerschap
Onduidelijkheden regelgeving, gegroeide gedoogsituaties, handhavingscapaciteit;
•
Korte lijnen ondernemers-overheid: lastig om ‘nee’ te zeggen tegen initiatieven;
Midsland; •
West en Midsland: zware avondhoreca in
busvervoer na sluitingstijd (op piektijden);
winkels, ‘uitgaansrondje centrum’; •
Reistijd beperkt kansen voor dagtoerisme;
(lawaai en agressie groepen jongeren);
op toerisme en gastvrijheid; •
Unieke omgeving, kleinschalig, sfeer, authenticiteit
woonomgeving (overlast);
Kleinschalig karakter, gezellige sfeer en
•
Veel horeca gesloten buiten seizoen, dit verzwakt dan het ‘toeristisch product’;
Ruimtelijke spreiding over het eiland,
authenticiteit;
Piekbelasting in het seizoen, zowel voor
•
Conserverende regelgeving natuur en
woonomgeving (minimalisering overlast);
milieu beperkt ruimtelijke mogelijkheden
Georganiseerd busvervoer na sluitingstijd
(o.a. Natura 2000).
naar campings (minimaliseren overlast). Kwaliteit, service en cultuur gericht op gastvrijheid 20
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
6.3 • • •
Groeiende oudere doelgroep met tijd en geld
• • •
Bedreigingen
• Natuur, gezondheid, authenticiteit, beleving
•
Kansen
Te grote drukte (zomer, Oerol), aantasting
•
Groei oudere doelgroepen (tijd, geld);
rust, ruimte en sfeer:
•
Groei belangstelling natuur, gezondheid,
Te veel schaalvergroting (aantasting
authenticiteit, beleving;
sfeer, authenticiteit, karakter);
•
Seizoensverbreding nieuwe doelgroepen;
Te weinig schaalgrootte (onrendabele
•
Afname aantal jongeren (imago, overlast);
bedrijfsvoering, verschraling aanbod);
•
Waddenzee Werelderfgoed, profiteren
Te sterke groei aantal bedrijven (te lage
van internationale bekendheid en imago
omzet, minder investeren, verschraling);
als natuurgebied (ruimte, rust, vrijheid);
Te weinig groeimogelijkheden bedrijven
•
Oerol als culturele identiteitsdrager met
(minder innovatie, ‘luiheid’, verschraling);
sterk imago (kunst, maatschappijbewust,
Afroming horecaomzet/valse concurrentie
eigenzinnig, vrijheid);
door niet-horecabedrijven; •
6.4
•
Ruimtelijke kwaliteit van het eiland met
Vergrijzing binnen de sector waardoor
unieke mix van sfeervolle historische
investeringen (innovaties) achterblijven;
kernen (cultuur) en open ruimte (natuur);
Economische recessie leidt tot minder
•
Overwegend gezonde horecabedrijven en
bestedingen in horeca, afname (tweede)
eigentijds ondernemerschap: goede basis
vakanties;
voor innovatie en kwaliteit;
Beperking activiteiten in de nabijheid van
•
aangewezen beschermde gebieden
Vergrijzing ondernemers (pensionering) biedt ruimte voor nieuw
(Natura 2000).
ondernemerschap; •
Korte lijnen ondernemers-overheid: snel handelen, oplossingen op maat;
•
Politiek-maatschappelijke cultuur gericht op toerisme en gastvrijheid.
Kunst, cultuur, eigenzinnig, vrijheid D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
21
7 7.1
Ambitie en beleid horeca Ambitie en rol van de gemeente
geen reden initiatieven van anderen te
7.2
Ruimtelijke horecastructuur
weigeren of voor het bedreigde bedrijf toe te staan. Een dergelijke vorm van economische
De huidige ruimtelijke horecastructuur sluit
ordening wordt onder meer door de Europese
goed aan op de ruimtelijke en functionele
Dienstenrichtlijn verboden.
zonering van Terschelling (Structuurplan Terschelling voorbij 2000). De horecaclusters
De ambitie in het nieuwe horecabeleid sluit in belangrijke mate aan op het vorige beleid. De
Dit betekent dat het juridisch niet geoorloofd is
sluiten aan op overige (winkel)voorzieningen,
doelstellingen worden als volgt geformuleerd:
de Terschellingse markt of horecabedrijven te
met als zwaartepunten West en Midsland. In
•
Gevarieerd horeca-aanbod, als onderdeel
beschermen tegen concurrenten ‘van buiten’
die kernen zijn ook de meeste bezoekers. In
van totaal toeristisch-recreatief product,
het eiland of van buiten de horeca-sector. Vaak
de overige kernen en in het buitengebied is
aansluitend op diverse doelgroepen;
dreigen dit soort overwegingen (onbewust) bij
een minder groot, maar gevarieerd horeca-
Gezond ondernemersklimaat, met kansen
besluitvorming mee te wegen. Het is daarom
aanbod aanwezig. Er is geen aanleiding deze
voor vernieuwing en innovatie;
belangijk om er bij beslissingen steeds van
ruimtelijke hoofdstructuur te wijzigen.
Plezierig woon- en leefklimaat, positieve
bewust te zijn dat economische verhoudingen
bijdrage horeca, voorkomen van overlast;
geen rol mogen spelen.
• • •
Eenduidige regelgeving, alleen regels die
West-Terschelling Binnen de kern West-Terschelling kan
strikt nodig en handhaafbaar zijn;
Algemeen belang als basis voor beleid
geleidelijk gestreefd worden naar verdere
Goede samenwerking tussen gemeente
Het opleggen van beleidsregels is nadrukkelijk
ruimtelijke specialisering naar type horeca, in
en ondernemers, gericht op boven-
wel mogelijk vanwege ‘dwingende redenen van
aansluiting op de functies in de omgeving.
staande gemeenschappelijke doelen.
algemeen belang’. Voorbeelden daarvan zijn
Torenstraat, Boomstraat en de Willem
ruimtelijke ordening, een goed woon- en
Barentszkade nabij de veerhaven zijn bij
Rol gemeente: geen economische ordening
leefklimaat, het handhaven van de openbare
uitstek geschikt voor (dag)horeca met
Met een samenhangend horecabeleid kan de
orde en volksgezondheid (alcoholmatiging). Dit
terrassen. De ‘hardere’ avondhoreca is vooral
gemeente actief werken aan de bovenstaande
actuele horecabeleid is opgesteld vanuit
in het compacte rondje ‘Raadhuisstraat-W.
doelen. Het is de gemeente niet toegestaan
dergelijke redenen van algemeen belang en is
Barentszstraat, Dominees Glop-Torenstraat’
concurrentieverhoudingen te reguleren. Zelfs
derhalve ‘Dienstenrichtlijn-proof’. Het kan ook
geconcentreerd. In de overige straten ligt de
als (bestaande) bedrijven in de problemen
als motivering dienen voor andere beleids-
nadruk meer op wonen en dient de horeca bij
komen of failliet gaan, is dit op zichzelf nog
keuzes (bestemmingsplan, APV, etc.).
voorkeur te worden beperkt (m.u.v. pensions).
•
22
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
Midsland
7.3
Planologisch beleid horeca
In Midsland is een sterk en herkenbaar cluster
West-Terschelling
aanwezig aan de Oosterburen. Daarbuiten is,
Het nieuwe horecabeleid voor Terschelling
afgezien van pensions, nauwelijks horeca. Het
sluit aan op het algemene uitgangspunt in de
is gewenst deze sterke compacte structuur in
Toeristische Toekomstvisie: ‘eilander toerisme
de toekomst te behouden. Herinrichting van
in symbiose met natuur, landschap, cultuur
de openbare ruimte is gewenst om optimaal te
(historie) en lokale bevolking’. Ook voor de
kunnen inspelen op de verblijfsfunctie en om
horeca geldt dat het in stand houden van het
ruimte te bieden aan terrassen. Hierbij spelen
eigen eilander karakter en de authenticiteit de
mogelijk verkeerskundige aspecten die buiten
beste kansen biedt voor een gezonde sector.
het bereik van deze nota vallen.
De landschappelijke en culturele kwaliteiten van het eiland sluiten bij uitstek aan op de
Overige kernen en buitengebied
kansrijke doelgroepen van de toekomst. Bij
In de overige kernen en in het buitengebied is
deze benadering past een verantwoorde en
de horeca overwegend verspreid gelegen en
beheersbare groei.
sluit deze aan op de toeristische druk op het
Midsland
gebied. Op en rond de verblijfsconcentraties
Geen groei in het aantal horecabedrijven
Hee/Halfweg, Midsland-Noord en Formerum-
Op dit moment is er een globaal evenwicht
Noord is sprake van enige concentratie. Ook
tussen het aantal horecabedrijven en de druk
de kernen Formerum, Hoorn en Oosterend
die de aanwezigheid van horeca geeft op het
hebben een beperkt aantal, maar vaak sterk
woon- en leefklimaat en de natuur. Ook de
beeldbepalende, horecabedrijven. Op het
ruimtelijke spreiding van de horeca sluit goed
overige eiland (nadruk op natuur) beperkt
aan op de ruimtelijke en functionele zonering
horeca zich tot relatief bescheiden en solitaire
van Terschelling (Structuurplan Terschelling
bedrijven (strandpaviljoen, snackbar, etc.) en
voorbij 2000). Gekozen wordt daarom om het
zowel grote als kleine hotels en pensions.
aantal horecabedrijven als geheel niet te laten groeien. In een bijzondere situatie kan van dit
Formerum D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
principe worden afgezien, bijvoorbeeld bij een 23
zeer bijzondere functie of een zeer bijzonder
te willen uitbreiden (blz. 13). Aandachtspunt
In het nieuwe horecabeleid wordt uitgegaan
gebouw op een speciale locatie, en als dit
hierbij zijn de kleinschaligheid en veelzijdig-
van vijf subbestemmingen voor de horeca:
ruimtelijk goed inpasbaar is. Daarnaast kan, in
heid als onderscheidende kwaliteiten van
geval van het oplossen van een ruimtelijk
Terschelling (Toeristische toekomstvisie, zie
knelpunt (verkeer, inpassing, omgeving, etc.)
ook blz. 17). Te sterke schaalvergroting
voor drank- en maaltijdverstrekkers en de
verplaatsing van een horecabedrijf
ondermijnt dit karakter. Beleidsmatig wordt
fastservicesector en uitgezonderd
(bestemming) plaatsvinden.
daarom gekozen om binnen de ruimtelijke
danscafés en discotheken.
mogelijkheden mee te werken aan ‘gepaste’
•
•
Horeca I: algemene horecabestemming
Horeca II: danscafés en discotheken met
In de vigerende bestemmingsplannen is wel
schaalvergroting van bestaande bedrijven
een sterke publieksaantrekkende werking
nog planologische ruimte voor de hotelsector.
(tot maximaal 20% van het huidige oppervlak).
en daarmee grote invloed op de omgeving. Het betreft cafés groter dan 100 m2 (maat
Rekening houdend met het beleidsmatige plafond van het aantal logieplaatsen kan op
Meer flexibiliteit in het bestemmingsplan
van de ‘horecalokaliteit’ conform definitie
een aantal locaties nog een hotel gerealiseerd
In toenemende mate lopen bedrijfsvormen in
Drank- en horecawet) met een reguliere
worden. Het uitblijven van initiatieven wijst op
elkaar over (eetcafé, loungerestaurant) en is
dansgelegenheid (o.a. vaste dansvloer).
een zekere verzadiging van deze markt. Daar
er behoefte aan concepten met een wisselend
waar ruimtelijk gewenst kan de planologische
karakter gedurende de dag (strandpaviljoen,
maaltijdverstrekking louter aan de eigen
restcapaciteit in bestemmingsplannen worden
grandcafé). Om horecabedrijven flexibiliteit te
gasten (pensions), geringe publieksaan-
afgebouwd.
bieden, kan het aantal subbestemmingen zo
trekkende werking/invloed op omgeving.
veel mogelijk worden beperkt. Dit biedt de
•
•
Horeca III: logiesverstrekkers met drank-/
Horeca IV: logiesverstrekkers met drank-/
Schaalvergroting van bestaande bedrijven
horecasector de ruimte om optimaal in te
maaltijdverstrekking en voorzieningen ook
Zowel landelijk als op Terschelling neemt de
spelen op wisselende marktkansen. Zo
aan derden (hotels).
gemiddelde omvang per bedrijf toe. Deze
ontstaat dynamiek, innovatie en voortdurende
schaalvergroting is nodig om in te kunnen
kwaliteitsverbetering. Voor zowel onder-
met tearoomfunctie (tearooms). Maximaal
spelen op veranderende eisen van gasten
nemers als gemeente betekent dit een
50% van het winkelvloeroppervlakte mag
(kwaliteitsverbetering) en bedrijfseconomisch
vermindering van regels en handhaving.
worden gebruikt voor horeca-activiteiten*.
om te kunnen investeren (innoveren). Op dit
Bij de raadsbehandeling van de (concept)nota
moment zijn horecabedrijven op Terschelling
is besloten ‘hotels’ en bestaande ‘tearooms’
relatief klein (blz. 5). Veel bedrijven geven aan
een aparte bestemming te laten behouden.
24
•
*
Horeca V: functie detailhandel gekoppeld
De Dis, De Bakvis, Slager Schaafsma, Bakker Tijsma (allen West-Terschelling), Passie (Midsland) en Boltsjekoer (Hoorn)
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
Horeca I: algemene horecabestemming
Horeca III: pensions
De meeste reguliere horecabedrijven komen
Een principieel verschil tussen een hotel en
te vallen onder de algemene en flexibele
een pension is dat een pension consumpties
categorie Horeca I. Een restaurant kan
alleen verstrekt aan eigen gasten en een hotel
flexibel veranderen in een lunchroom, een
ook aan anderen. Voor pensions geldt dat zij
café in een restaurant en ook weer andersom.
door het geringe en in de tijd gespreide aantal bezoekers een beperkte invloed hebben op
Danscafés en discotheken: Horeca-II
Horeca II: danscafés en discotheken
de omgeving. Deze ‘lichte’ vorm van horeca is
Danscafés en discotheken vormen de ‘zware’
in de regel inpasbaar in de woonomgeving of
categorie ‘Horeca II’. Het betreft een beperkt
in het buitengebied. Binnen de bestemming
aantal bedrijven*. In tegenstelling tot overige
Horeca III (pensions) zijn geen andere vormen
horeca (Horeca I) trekken zij in absolute zin
van horeca toegestaan. Pensions mogen ook
veel bezoekers en rond sluitingstijd komen
geen horeca-I uitstraling hebben (terras, etc.).
deze in grote getale naar buiten.
Horeca IV: hotel
Pensions: Horeca-III
Rekening houdend met de relatief grote druk
Een hotel is een logiesverstrekker die drank-
op het woon- en leefklimaat en prioriteiten in
en maaltijden ook aan derden mag
het toeristische beleid (rust, natuur, etc.) is de
verstrekken. Ook mogen de binnen het bedrijf
verdere groei van het aantal danscafés en/of
aanwezige voorzieningen voor derden
discotheken niet gewenst. Daarnaast moet op
beschikbaar zijn (zaalverhuur, fitness ruimtes,
basis van trends (daling aantal discotheken,
beautyshops etc.).
afname aantal jongeren) ook rekening worden
Stille horeca wordt Horeca-I D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
gehouden met een eventuele afname van dit
Horeca V: tearooms
type bedrijven op Terschelling. Binnen de
Bedrijven met een detailhandelsfunctie
bestemming Horeca II zijn derhalve ook de
waaraan met tearoomfunctie gekoppeld is.
bedrijven vallend onder Horeca I toegestaan.
Maximaal 50% van de winkelvloeroppervlakte
*
Braskoer en OKA 18 (West), Wyb en De Stoep (Midsland) en De Groene Weide (Hoorn)
25
mag worden gebruikt voor horeca-activiteiten.
via de exploitatievergunning (APV) worden
Dit geldt alleen voor zes bestemde tearooms*.
gewaarborgd. Het kleinschalige karakter kan
7.4
Planologisch beleid niet-horeca
met de oppervlaktemaat in het bestemmings-
Er zijn bedrijven en instellingen die horeca als
Onderzoek nader onderscheid pension en horeca
plan worden vastgelegd. De reeds ingevulde
ondergeschikte nevenactiviteit hebben, maar
Het blijkt dat in sommige gevallen de huidige
bestemming ‘stille horeca’ wordt gewijzigd in
in planologische zin niet als horecabedrijf zijn
bedrijfsvoering van hotels en pensions en de
‘Horeca I’. De nog niet gerealiseerde ‘stille
aan te merken. Te denken valt aan:
op die bedrijven berustende bestemming niet
horeca’ (van de in totaal 9) komt te vervallen.
overeenkomen. Dit geldt ook voor het
•
campings, recreatiebedrijven, midgetgolf;
onderscheid Bed & Breakfastbedrijven en
•
sportverenigingen;
pensions. Het college zal zo spoedig mogelijk
•
winkels (tearooms);
in 2013 een integrale inventarisatie uitvoeren.
•
musea, (kaas-/cranberry)boerderijen;
•
woningen met ‘bed en breakfast’;
•
dorpshuizen, bedrijfskantines.
Stille horeca wordt horeca I In 2004 is aan het horecabeleid uit 1999 een nieuwe categorie ‘stille horeca’ toegevoegd. In
Uitgangspunt is dat het niet gewenst is dat er
West en Midsland werd ruimte geboden voor
horecabedrijven ontstaan op locaties die
in totaal maximaal 9 nieuwe bedrijven met een
hiervoor niet zijn aangewezen.
kleinschalig karakter en een gering effect op de (woon)omgeving. Dit heeft geleid tot een
Niettemin voegt het verstrekken van dranken,
aantal nieuwe bedrijven. In de praktijk is er
spijzen of maaltijden bij dit soort bedrijven en
geen planologisch (ruimtelijk) verschil tussen
instellingen kwaliteit toe aan het (toeristisch)
deze bedrijven en andere horecabedrijven
product van Terschelling. Ook maakt het een
(die vallen onder Horeca I). Het uitgangspunt
logisch onderdeel uit van het bedrijf en wordt
dat stille horeca het woon- en leefklimaat niet
het tot op zekere hoogte door de bezoekers
mag aantasten kan, net als bij andere horeca,
verwacht. Te denken valt aan de kantines bij campings en sportverenigingen, ontbijt bij
*
De Dis, De Bakvis, Slager Schaafsma, Bakker Tijsma (allen West-Terschelling), Passie (Midsland) en Boltsjekoer (Hoorn)
26
bed & breakfast en ‘consumptie ter plaatse’ bij de bakker (broodje) en de viszaak (haring). D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
Ondergeschikte nevenactiviteit
Hierna wordt dit algemene basisprincipe voor
Soms groeien nevenactiviteiten in de loop der
de belangrijkste praktijksituaties uitgewerkt.
jaren uit en is niet duidelijk wanneer het
Camping
ondergeschikte karakter overschreden wordt.
Campings, recreatiebedrijven, midgetgolf, etc.
Cruciaal is het in planologische zin relevante
Deze bedrijven hebben voor de hoofdactiviteit
aspect van de ruimtelijke verschijningsvorm:
een relatief groot terrein (buiten) nodig en de
de omvang en uitstraling van het bedrijf en/of
nadruk ligt op buitenactiviteiten. Veelal is de
de effecten op de omgeving (verkeer, etc.). In
bedrijfsbebouwing een gering aandeel van het
het verlengde hiervan geldt als uitgangspunt
totale bedrijfsoppervlak. Horeca is als onder-
dat horeca als ondergeschikte activiteit wordt
geschikte activiteit (kantines) toegestaan.
toegestaan onder de volgende voorwaarden:
Kantines op dit type bedrijven zijn bedoeld voor de eigen gasten. Voor een kantine geldt
•
• Sportverenigingen
De horeca-activiteit heeft een functioneel
een maximale maat van 100 m2 (maat van de
en ruimtelijk verband met de hoofdfunctie:
‘horecalokaliteit’ conform definitie Drank- en
het richt zich in aard (dranken, spijzen,
horecawet). De meeste kantines zijn op dit
maaltijden) en schaal op die doelgroep;
moment tussen de 60 en 90 m2 en vallen dus
De horeca-activiteit heeft geen autonome
ruim onder deze norm. Drie kantines* zijn op
publieks-/verkeersaantrekkende werking,
dit moment groter. Deze worden ‘bevroren’ op
de activiteit richt zich op reeds aanwezige
hun huidige oppervlak.
bezoekers van de hoofdfunctie; •
De horeca-activiteit heeft geen ruimtelijke
Sportverenigingen
uitstraling als horeca naar de openbare
Voor (buiten)sportverenigingen geldt hetzelfde
weg. Reclame voor de horeca-activiteiten
principe als voor bovengenoemde bedrijven.
of een terras, gericht naar de openbare
Extra aandachtspunt hierbij is het paracom-
weg, zijn niet toegestaan. Het is niet
merciële karakter (par 7.7). Ook hier geldt een
gewenst dat een horecafunctie ontstaat
maximale maat voor de kantine van 100 m2.
die autonoom bezoekers en verkeer trekt. Detailhandel D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
*
Terpstra (Midsland), Appelhof (Formerum) en Tjermelan (Oosterend)
27
Detailhandel (inclusief tearooms)
van het totale winkelvloeroppervlak met een
Het is in toenemende mate gebruikelijk dat bij
maximum van 25 m2. Hiermee blijft de horeca
detailhandel consumptie ter plaatse mogelijk
ondergeschikt aan de detailhandel en ontstaat
is. In sommige gevallen gaat het om service
geen zelfstandig functionerend horecabedrijf.
(koffiehoek in de boekwinkel), in de meeste gevallen om consumptie ter plaatse van ter
De zes bestaande tearooms, De Dis, De
plaatse verkochte en/of bereide artikelen
Bakvis, Slager Schaafsma, Bakker Tijsma in
(Hema-worst, broodje haring bij de viszaak,
West-Terschelling, Passie in Midsland en de
appelpunt met slagroom bij de bakker). In dit
Boltsjekoer in Hoorn kunnen hun huidige
licht is in 1993 door de gemeente de ‘Beleids-
tearoomfunctie behouden conform
notitie Tearooms c.a.’ opgesteld die onderdeel
subbestemming Horeca V. Voor de overige
uitmaakt van het horecabeleid uit 1999.
detailhandel geldt het nieuwe horecabeleid.
Met name de hierin opgenomen regel dat tot
Bij zowel detailhandel met tearoomfunctie als
50% van de winkelverkoopruimte mag worden
bij de overige detailhandel mag voor het
gebruikt voor horeca heeft ertoe geleid dat de
bedrijf uitstalling plaatsvinden. Deze uitstalling
grens tussen horecabedrijven en winkels niet
kan bestaan uit aan de functie gerelateerde
helder meer is (immers: 50% is niet meer
zaken en/of een zitbank om eigen klanten te
ondergeschikt). De praktijk wijst uit dat de
faciliteren. Het gebruik van tafels en/of stoelen
horeca-activiteiten van een aantal winkels
is daarbij niet toegestaan. Voor de uitstraling
dusdanig zijn ontwikkeld dat in ruimtelijk zin
van de zitbanken zal het college voorschriften
(de uitstraling) primair sprake is van horeca.
stellen. De uitstalling als hierboven mag
In het horecabeleid geldt het uitgangspunt dat
maximaal 1,75 meter uit de gevel worden
de eventuele horeca-activiteiten onder-
geplaatst, tenzij in de huidige situatie al meer
geschikt dienen te zijn aan de hoofdactiviteit.
is vergund. Een uitzondering daarop zijn de
Bed & breakfast
Museum
tearooms. Deze beschikken over een In het nieuwe horecabeleid is het maximale
exploitatievergunning waarin de terrasmaten
oppervlak van de totale horeca-activiteit 25%
zijn vastgelegd.
28
Dorpshuis D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
Musea, (kaas/cranberry)boerderijen, etc.
van een ondergeschikte nevenactiviteit. Dit
norm zitten, worden ‘bevroren’ op hun huidige
Ook voor andere functies die publiek trekken
nieuwe beleid betekent een wijziging van
oppervlak. Extra aandachtspunt bij de
en zich overwegend binnen afspelen, geldt de
hetgeen hierover gesteld is in de Toeristische
dorpshuizen is het paracommerciële karakter
norm voor ondergeschikt als bij detailhandel:
Toekomstvisie Terschelling (2007).
(paragraaf 7.7).
Met deze begrenzing is per definitie sprake
7.5
maximaal 25% van de publieksruimte met een maximum van 25 m2.
Exploitatievergunning in de APV
van kleinschaligheid en is er een eenduidig
Bed & breakfast
onderscheid met pensions en hotels (beide
In de exploitatievergunning kunnen nadere
Een bed & breakfast is een kleinschalige
horeca als hoofdactiviteit). Bij een bed &
eisen worden gesteld aan de horeca met het
overnachtingaccommodatie voor toeristisch
breakfast is het toegestaan voor de eigen
oog op overlast en verstoring van de
en veelal kortdurend verblijf, met ontbijt. Een
gasten ontbijt te serveren. Het is niet
omgeving. Te denken valt aan mogelijkheden
bed & breakfast is gevestigd in een woonhuis
toegestaan dranken, spijzen of maaltijden te
voor vestiging, sluitingstijden en terrassen. De
en wordt geëxploiteerd door de bewoners. De
verstrekken aan derden. Hiermee blijft sprake
exploitatie-vergunning wordt in de Algemene
hoofdfunctie (bestemming) is ‘wonen’ en de
van een kleinschalige activiteit met geringe
Plaatselijke Verordening (APV) geregeld.
horecafunctie ‘logies met ontbijt’ is een
ruimtelijke uitstraling.
Over verlening van een exploitatievergunning beslist de burgemeester. De vergunning wordt
ondergeschikte nevenfunctie.
Dorpshuizen, bedrijfskantines
verleend aan een natuurlijke persoon, voor
Een bed & breakfast moet inschrijven bij het
Ook voor dorpshuizen en bedrijfskantines zijn
één pand en is niet overdraagbaar.
Bedrijfschap Horeca en Catering vanaf vijf
horeca-activiteiten toegestaan, mits zij een
slaapplaatsen, verdeeld over twee kamers of
ondergeschikt karakter hebben, en geldt de
Horeca in de APV Terschelling
meer. Daaronder is geen inschrijving nodig.
eis van de functioneel-ruimtelijke relatie met
In de APV Terschelling is een exploitatie-
In het huidige beleid van Terschelling is het
de hoofdactiviteit en hiervoor aanwezige
vergunning verplicht gesteld voor alle horeca-
aantal slaapplaatsen voor bed & breakfast
gasten. In de regel hebben activiteiten een
bedrijven. Een horecabedrijf is in de APV als
gemaximeerd op 10. In het nieuwe horeca-
besloten karakter (genodigden, verenigingen,
volgt gedefinieerd:
beleid wordt aangesloten bij de grens voor
werknemers). De horeca-activiteit beslaat
•
inschrijving bij het Bedrijfschap Horeca en
maximaal 100 m (maat van ‘horecalokaliteit’
besloten ruimte waarin bedrijfsmatig of in
Catering: maximaal vier slaapplaatsen en
conform definitie Drank- en horecawet). De
een omvang alsof zij bedrijfsmatig was
twee kamers. Daarboven is niet langer sprake
dorpshuizen die op dit moment boven deze
logies wordt verstrekt of dranken worden
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
2
Een voor het publiek toegankelijke,
29
geschonken of rookwaren of spijzen voor
Winkels, musea en boerderijen met meer dan
Horecaportiers bij discotheken en danscafés
directe consumptie worden bereid of
25 m ondergeschikte horeca zijn in strijd met
Voor discotheken en danscafés (Horeca-II)
verstrekt. Onder een horecabedrijf wordt
het bestemmingsplan.
worden horecaportiers verplicht gesteld in de
2
in ieder geval verstaan: hotel, restaurant,
exploitatievergunning. Het aantal portiers en
pension, café, cafetaria,snackbar,
Woon- en leefsituatie en openbare orde
de tijdstippen van aanwezigheid is afhankelijk
discotheek, buurthuis of clubhuis. Onder
In de APV is geregeld dat de vergunning
van de aard en omvang van het bedrijf.
horecabedrijf wordt tevens verstaan een
geheel of gedeeltelijk kan worden geweigerd,
bij dit bedrijf behorend terras en andere
indien naar het oordeel van de burgermeester
Sluitingstijden: niet wijzigen
aanhorigheden.
de woon- en leefsituatie in de omgeving van
Ook het sluitingstijdenregime voor de horeca
het horecabedrijf of de openbare orde op
is in de APV Terschelling 2010 geregeld. Voor
ontoelaatbare wijze nadelig wordt beïnvloed.
alle horecabedrijven geldt in eerste instantie
In de APV worden dus ook niet-bedrijfsmatige (paracommerciële) horecavoorzieningen en
dat zij tussen 2.00 en 7.00 uur gesloten
(niet op Terschelling toegestane) coffeeshops
Rekening wordt gehouden met ‘het karakter
moeten zijn (en terrassen vanaf 1.00 uur). De
gerekend. De definitie is daarmee iets breder
van de straat en de wijk, waarin het
burgemeester kan daarvan voor afzonderlijke
dan die van het Bedrijfschap Horeca en
horecabedrijf is gelegen of zal zijn gelegen,
horecabedrijven of terassen afwijken.
Koninklijke Horeca Nederland (hoofdstuk 2).
de aard van het horecabedrijf en de spanning, waaraan het woonmilieu ter plaatse reeds
De ervaringen op Terschelling met de huidige
Er is geen exploitatievergunning nodig voor
blootstaat of bloot zal komen te staan door de
sluitingstijden zijn overwegend positief. In het
ondergeschikte horeca-activiteiten met een
exploitatie’.
hoogseizoen is soms sprake van overlast bij
beperkte omvang (< 25 m ) en waarvan op
het in korte tijd ‘leeglopen’ van grotere (dans-)
2
voorhand kan worden verwacht dat er geen
Hiermee is de exploitatievergunning het meest
gelegenheden. Betrokken partijen als Ariva,
sprake is van overlast. In overeenstemming
directe instrument om overlast tegen te gaan.
Braskoer, politie, SAM, etc. zetten zich met
met de normen in de voorgaande paragraaf is
Steeds kan op maat van de specifieke situatie
gerichte maatregelen in om de overlast aan te
geen exploitatievergunning nodig voor:
worden besloten, of kunnen specifieke nadere
pakken. Verdere samenwerking kan ook in de
voorwaarden worden gesteld. In het geval van
toekomst tot praktische oplossingen leiden om overlast te voorkomen (zie ook hoofdstuk 8).
•
winkels;
overtreding van de vergunningsvoorschriften,
•
musea, (kaas-/cranberry)boerderijen;
kan de vergunning weer worden ingetrokken.
•
woningen met ‘bed en breakfast’.
30
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
Een latere of meer geleidelijker sluiting weegt
Individuele ontheffing sluitingstijden
niet op tegen de voordelen van de huidige
Naast de algemeen geldende ontheffingen
situatie: de overlast is in tijd en plaats redelijk
kan een horecabedrijf maximaal zes keer per
geconcentreerd en voorspelbaar. Ook het
jaar individuele ontheffing aanvragen voor het
busvervoer naar de campings kan in een
geldende sluitingsuur. De voorwaarden zijn:
beperkt aantal ritten plaatsvinden. Toezicht en
Omvang en openingstijden van terras...
handhaving zijn hierdoor efficiënt (met relatief
•
uitsluitend van september t/m maart;
weinig capaciteit) mogelijk. Er is daarom geen
•
melding minimaal drie dagen van tevoren;
aanleiding de algemene sluitingstijden voor de
•
na 2.00 uur geen bezoekers toelaten;
horeca op Terschelling te wijzigen.
•
na 2.30 uur geen muziek meer.
Algemene ontheffing sluitingstijden
De regimes voor de algemene en individuele
Voor enkele jaarlijkse evenementen verleent
ontheffingen van sluitingstijden (stempelkaart)
de burgemeester een algemeen geldende
worden in overleg geëvalueerd (hoofdstuk 8).
ontheffing van het sluitingsuur. Op dit moment betreft het de volgende vaste evenementen:
Sluitingstijd ‘stille horeca’ In het oude horecabeleid werd stille horeca
... kan afhangen van mogelijk overlast voor omgeving
•
Koninginnedag (30 april);
als aparte horecabestemming onderscheiden.
•
Harlingen-Terschelling sloepenrace (mei);
Vanwege het geringe ruimtelijke verschil met
•
3 x gedurende het Oerolfestival (juni);
overige horeca wijzigt in het nieuwe beleid de
•
Rock & Rollstreetfestival (september;)
bestemming in horeca I (zie paragraaf 7.3). In
•
Oudjaarsnacht (31 december).
het algemeen geldt voor horeca een uniforme sluitingstijd (2.00-7.00). Voor de ‘stille horeca’
Ruimte terrassen hangt samen met verkeersfunctie D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
Naast de vaste evenementen kunnen ook
geldt voorlopig het uitgangspunt: sluiten om
andere bijzondere omstandigheden (nationale
23.00 uur. Na twee jaar kan in overleg met
of lokale gebeurtenis) voor de burgemeester
politie en KHNT worden bezien of dit
aanleiding zijn voor een algemeen geldende
uitgangspunt moet blijven gelden.
ontheffing van het sluitingsuur. 31
Terrassen in de APV Terschelling
veilig gebruik en/of beheer daarvan. Verder
In de APV wordt een terras gedefinieerd als:
dient het terras op zichzelf en in verband met de omgeving te voldoen aan redelijke eisen
•
Een buiten de besloten ruimte van de
van welstand.
inrichting liggend deel van het horecabedrijf waar sta- of zitgelegenheid kan
Omvang van terrassen
worden geboden en waar tegen
De maximale omvang van een terras is niet
vergoeding dranken kunnen worden
op voorhand begrensd en wordt bepaald door
geschonken of spijzen voor directe
de ruimtelijke inpassingsmogelijkheden ter
consumptie kunnen worden bereid of
plaatse, inclusief eisen ten aanzien van het
verstrekt.
gebruik van de weg. Hierbij spelen met name
Serres en winterterrassen: gebouw
voldoende loopruimte en vrije doorgang voor Het al of niet toestaan van een terras maakt
nooddiensten bij calamiteiten een rol. Verder
onderdeel uit van de exploitatievergunning.
is de mate van de mogelijke overlast voor de
De woon- en leefsituatie en de openbare orde
omgeving van belang bij het bepalen van de
zijn daarbij belangrijke toetsingsgronden. Op
toegestane omvang (zie ook paragraaf 7.6).
basis van de (te verwachten) overlast voor de omgeving kan een terras worden geweigerd of
Geluidsoverlast terrassen
aan bepaalde regels worden gebonden (denk
Voor geluidsoverlast op terrassen gelden de
aan sluitingstijd, omvang, situering). Als basis
regels als opgenomen in de APV voor de
geldt voor alle terrassen een sluitingstijd van
openbare ruimte. Tussen 19.00 en 10.00 uur
1.00 uur (tot 7.00 uur).
mag geen (live-)muziek ten gehore worden
Terras op gemeentegrond: snel vrij te maken
gebracht. Voor geluid(soverlast) vanuit de
Gebruik van de weg en eisen van welstand
inrichting gelden verder regels voor inrichting
Daarnaast stelt de APV eisen aan het gebruik
en milieubeheer (Activiteitenbesluit) (zie
van de weg en verbiedt bijvoorbeeld gebruik
paragraaf 7.8). In het Activiteitenbesluit valt
voor terras als dit schade toebrengt aan de
stemgeluid buiten de geluidsnormen, tenzij
weg, gevaar oplevert voor het doelmatig en
sprake is van een verwarmd terras.
32
Standplaats: maximaal 15 m2 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
Geen detailhandel in horecabedrijven
7.6
Terrassenbeleid
zijn maximaal 1,80 meter hoog en grotendeels transparant. De voorzijde van het terras is vrij
De APV regelt, evenals de Drank- en Horecawet, dat geen handel is toegestaan in
Het historische en kleinschalige karakter van
toegankelijk (geen afschermingen). Voor zover
een horecabedrijf. Dit verbod geldt daarmee
de bebouwing in de kernen en het natuurlijke
het terras niet op de eigen grond staat, dient
dus ook voor horecabedrijven waar geen
en open karakter van het buitengebied zijn
dit terras eenvoudig en snel vrij te kunnen
alcohol wordt geschonken.
van grote waarde voor Terschelling. Om deze
worden gemaakt. Voor terrassen op
redenen is het in het algemeen gewenst dat
gemeentegrond is precario verschuldigd.
Standplaatsen: horeca-activiteit ondergeschikt
terrassen een verzorgde uitstraling hebben en
Bij de kwantitatieve en kwalitatieve ambities
open van karakter zijn (terras = buiten zitten).
voor de horeca past een terughoudend beleid
Serres, winterterrassen, etc. Meer afgesloten en/of overkapte terrassen,
ten aanzien van standplaatsen. Standplaatsen
Sommige bedrijven willen overdekte terrassen
zoals veranda’s, winterterrassen en serres
met horeca als hoofdactiviteit sluiten daar niet
als extra ‘product’ voor de gast en als middel
worden niet beschouwd als terras maar als
op aan. In de regel is bij standplaatsen primair
tot seizoensverlenging. In sommige situaties
bouwwerk of (deel van het) gebouw. In feite is
sprake van detailhandel. Evenals bij winkels is
kan dit worden overwogen. Op veel plaatsen
er in die situaties sprake van een vergroting
horeca bij standplaatsen toegestaan indien er
zijn uitbouwen en/of overdekte terrassen niet
van het bedrijfsgebouw. Op voorhand bestaat
sprake is van een ondergeschikte activiteit. Er
gewenst vanwege het historische karakter van
er geen verbod op dergelijke initiatieven op
dient sprake te zijn van een functionele relatie
de omgeving of omdat daarvoor ruimte aan de
eigen terrein, voor zover het een uitbreiding
(bij viskraam nuttigen van broodje vis, etc.).
openbaarheid wordt onttrokken.
kleiner dan 20% van het bedrijfsoppervlak
De Standplaatsennotitie maximeert de totale standplaats op 15 m . 2
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
betreft (paragraaf 7.3).
Terrassen Bij een horecabedrijf is in beginsel een terras
Een serre of winterterras wordt vervolgens als
toegestaan voor zover dit ruimtelijk inpasbaar
bouwwerk beoordeeld (bestemmingsplan,
is en er geen sprake is van (te verwachten)
ruimtelijke mogelijkheden, welstand, etc.). In
overlast op de omgeving. De essentie van een
verband met het historische en kleinschalige
terras is dat dit buiten is, in de open lucht. Op
karakter van Terschelling is een terughoudend
een terras zijn in beginsel zonneschermen
beleid gewenst. In de openbare ruimte (op
(doek) en/of parasols toegestaan. Haaks op
gemeentegrond) zijn dit soort bouwwerken op
de gevel zijn windschermen toegestaan. Deze
voorhand uitgesloten (tenzij eerst verworven). 33
Het college zal over serres, veranda’s en
Drank- en Horecawet. Dit sluit aan bij de
drank plaatsvindt. Ook dient de inrichting te
winterterrassen in de Torenstraat, Boomstraat
verantwoordelijkheid van de burgemeester
beschikken over een goede mechanische
en de Oosterburen een nadere planologische
voor openbare orde en veiligheid.
ventilatie, elektriciteit, drinkwater en telefoon. In de onmiddellijke nabijheid van de
notitie opstellen.
Eisen aan de leidinggevende
horecalokaliteit moeten minimaal twee van
De leidinggevenden moeten vermeld staan in
elkaar gescheiden toiletgelegenheden zijn die
de Drank- en Horecavergunning. Naast de
moeten voldoen aan specifieke eisen (water,
De Drank- en Horecawet stelt voorwaarden
‘algehele leidinggevenden’ en de ‘onmiddellijk
afsluitbaar, toegankelijkheid, etc.).
aan verkoop van alcoholhoudende dranken.
leidinggevenden’ moet ook ‘de ondernemer
Voor de horecasector is de wet dus alleen van
als leidinggevende’ worden vermeld. Een
Eisen omtrent verstrekking
toepassing op bedrijven die alcoholhoudende
leidinggevende is minimaal 21 jaar, van
Sterke drank (vanaf 15%) mag alleen aan
dranken verstrekken. De Drank- en Horecawet
onbesproken gedrag en beschikt over kennis
personen worden verstrekt van wie is
stelt zowel eisen aan de ondernemer als aan
en inzicht over sociale hygiëne (Verklaring
vastgesteld dat zij 18 jaar of ouder zijn.
de inrichting (het gebouw). Over het verlenen
Sociale Hygiëne).
Zwakalcoholische dranken (minder dan 15%)
7.7
Drank- en horecawet
van een Drank- en horecavergunning beslist
mogen alleen verstrekt worden aan personen
het college van burgemeester en wethouders.
In de veranderde Drank- en Horecawet is
van wie vastgesteld is dat zij 16 jaar of ouder
De vergunning wordt verleend aan een
opgenomen dat bij wijziging van leiding-
zijn.
natuurlijke persoon, voor één pand, en is niet
gevenden een meldingsplicht volstaat. Er
overdraagbaar.
hoeft dan geen nieuwe vergunning
Het kabinet Rutte-Asscher wil dat alcohol
aangevraagd te worden.
alleen nog wordt verkocht aan jongeren van 18 jaar en ouder. De Tweede en Eerste Kamer
Nieuwe wetgeving Met de veranderde Drank- en horecawet, die
Eisen aan de inrichting en horecalokaliteit
moeten het voorstel nog goedkeuren. Naar
per 1 januari 2013 in werking is getreden, gaat
De Drank- en Horecawet stelt eisen aan het
verwachting gaat daarmee in 2013 ook voor
het toezicht over naar de gemeenten die ook
gebouw waarin de alcoholverstrekkende
zwakalcoholische dranken de leeftijdsgrens
een aantal nieuwe bevoegdheden krijgen. De
horeca is gevestigd (de inrichting). Er dient ten
van 18 jaar gelden.
burgemeester in plaats van het college van
minste één ruimte (horecalokaliteit) te zijn van
burgemeester en wethouders is voortaan in
minimaal 35 m² groot en 2,40 meter hoog, van
Buiten de horecalokaliteit en het aangegeven
medebewind belast met de uitvoering van de
waaruit verstrekking van alcoholhoudende
terras mag geen alcoholhoudende drank
34
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
worden verstrekt. Het is dus verboden aan
toepassing van prijsacties kunnen in een
publiek op straat te verstrekken.
verordening worden geregeld.
Een uitzondering geldt voor hotelkamers. In
Paracommercie
hotelkamers mag een minibar aanwezig zijn.
De wet onderscheidt commerciële en para-
Ook mag er vanuit de horecalokaliteit van het
commerciële horeca (verenigingen, sociaal-
hotel alcoholhoudende drank in de hotelkamer
culturele instellingen, etc.). Paracommerciële
afgeleverd worden.
instellingen krijgen veelal subsidie en werken met vrijwilligers. Als zij alcoholhoudende
Alcoholgebruik en toegang koppelen aan leeftijd
In een horecalokaliteit mag geen alcohol-
dranken willen verstrekken zijn zij volgens de
houdende drank worden verkocht voor gebruik
Drank- en Horecawet vergunningsplichtig.
elders dan ter plaatse (meenemen). Daarnaast
Nadere eisen aan paracommerciële voorzieningen
is in de horecalokaliteit geen (detail)handel
Enige jaren geleden is in overleg met de
toegestaan (met uitzondering van
dorpshuizen en de horeca in een overeen-
damesverband en condooms).
komst vastgelegd waar de grenzen liggen van
Sigarettenautomaten worden geacht te zijn
hun horeca-activiteiten. Over het algemeen
toegestaan of te worden gedoogd.
worden de activiteiten in de dorpshuizen beperkt tot hetgeen is toegestaan. Ook de
Alcoholgebruik onder jongeren
sportkantines geven geen reden tot klagen.
Gemeenten krijgen met de veranderde Drank-
Ontheffing bij evenementen D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
en horecawet meer mogelijkheden om op
In de veranderde Drank- en horecawet zijn
lokaal niveau invulling te geven aan het
ook de regelgeving en handhaving voor
alcoholbeleid, met name om overmatig
alcoholverstrekking in paracommerciële
alcoholgebruik onder jongeren tegen te gaan.
horeca overgedragen naar de gemeenten. De
De bestaande bevoegdheid om
gemeente zal haar eigen verordening moeten
toegangsleeftijden voor de horeca te stellen
vaststellen. Dit biedt de mogelijkheid, op maat
wordt uitgebreid. Zo kan een toegangsleeftijd
van Terschelling, nadere regels te maken
worden gekoppeld aan de sluitingstijd. Ook de
tegen oneerlijke mededinging en voor de 35
bescherming van de jeugd (door wie en aan
is dat evenementen waarbij drank geschonken
wie verstrekking, welke dagen en tijdstippen).
wordt in principe plaatsvinden in een regulier
Hier ligt zowel een relatie met het ruimtelijk
horecabedrijf. Uitzonderingen zijn:
beleid (ondergeschikt karakter, zie paragraaf
7.8
Overige wet- en regelgeving
In voorgaande paragrafen zijn instrumenten aan bod geweest die door de gemeente zelf
Het aantal bezoekers van het evenement
nader zijn vorm te geven met beleidsregels.
is te groot voor de horecabedrijven. Dit
Deze horecanota biedt hiervoor het kader.
geldt voor een beperkt aantal bestaande
Aanvullend is veel (niet door de gemeente
In samenspraak met de horeca en de
evenementen zoals HT-feest en Oerol.
beïnvloedbare) landelijke wet- en regelgeving
paracommerciële instellingen kan de nieuw te
Elke nieuwe aanvraag wordt apart
van toepassing. De meest belangrijke voor de
creëren verordening in de zin van de destijds
beoordeeld. Horeca Nederland afdeling
horeca op Terschelling worden hieronder kort
opgestelde overeenkomst gestalte krijgen.
Terschelling wordt daarbij om advies
samengevat.
7.4) en het alcoholmatigingsbeleid van de
•
gemeente (paragraaf 7.9).
gevraagd. Jubilea die vanwege de grootte in een
Natuurbeleid
De Drank- en Horecawet maakt het mogelijk
tent moeten worden gehouden (ijsclubs)
Op de dorpen na ligt het hele eiland binnen de
dat ondernemers zwakalcoholhoudende drank
en die op groot draagvlak bij de bevolking
ecologische hoofdstructuur (EHS). Dit
schenken zonder dat men in het bezit is van
kunnen rekenen.
betekent dat activiteiten getoetst moeten zijn
Ontheffing bij evenementen
•
een drank- en horecavergunning. Hiervoor is
met een ecologisch onderzoek. Het eiland
een ontheffing nodig van de gemeente. Een
Terschelling valt verder in drie Natura 2000-
dergelijke ontheffing van de vergunningplicht
gebieden (Europese netwerk van beschermde
is alleen mogelijk bij bijzondere gelegenheden
natuurgebieden): de Noordzeekustzone, de
van zeer tijdelijke aard (evenementen). Met de
Waddenzee en de duinen van Terschelling.
veranderde Drank- en horecawet volstaat één ontheffing voor hetzelfde jaarlijkse
Bij activiteiten die plaats gaan vinden in een
evenement.
Natura 2000-gebied moet worden nagegaan of de kans bestaat dat er verslechtering en/of
Terschelling kent een zeer restrictief beleid als
significante verstoring plaats zal vinden door
het gaat om het schenken van alcoholische
de activiteit (voortoets/passende beoordeling).
dranken bij evenementen. Hoofduitgangspunt
Op Terschelling zijn enkele horecabedrijven
36
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
gevestigd in Natura 2000-gebieden. Indien
Omgevingsvergunning (Wabo)
de mogelijkheid de integriteit van (onder meer)
deze bedrijven hun activiteiten uitbreiden of
Sinds 1 oktober 2010 is de Wet algemene
een horecaondernemer te toetsen. Op basis
veranderen, moet gekeken worden of dit past
bepalingen omgevingsrecht (Wabo) van
hiervan kan bijvoorbeeld de drank- en horeca-
binnen het Natura 2000-beleid.
kracht. De hieruit voortvloeiende omgevings-
vergunning of de omgevingsvergunning
vergunning is één geïntegreerde vergunning
worden geweigerd of ingetrokken als ernstig
Activiteitenbesluit (Wet milieubeheer)
voor bouwen, wonen, ruimte, monumenten,
gevaar bestaat dat de vergunning mede zal
Horecabedrijven moeten voldoen aan de
natuur en milieu. De exploitatievergunning en
worden gebruikt door of voor strafbare feiten.
landelijke milieuwetgeving. In de regel hebben
de Drank- en Horecavergunning vormen geen
De gemeente Terschelling zal nader beleid
horecabedrijven geen milieuvergunning nodig.
onderdeel van de omgevingsvergunning. De
vaststellen voor toepassing van de Wet Bibob.
Bij de oprichting of wijziging van het bedrijf
verplichte melding Activiteitenbesluit moet, als
dient een melding bij de gemeente te worden
ook een omgevingsvergunning nodig is,
Hygiënecode voor de Horeca (Warenwet)
gedaan, met informatie over onder andere de
gelijktijdig met de aanvraag worden gedaan.
De Warenwet stelt regels aan producten om
bereiding van eten, afvalwater en geluid.
de gezondheid en veiligheid van consumenten
Gebruiksmelding (Woningwet)
te beschermen. De wet stelt regels in het
Horecabedrijven dienen daarbij te voldoen
Bij bouwwerken waar meer dan 50 personen
belang van de volksgezondheid, eerlijkheid in
aan de normen uit het ‘Activiteitenbesluit’
tegelijk aanwezig zullen zijn (in de meeste
handel en goede voorlichting. Deze kaderwet
(Besluit algemene regels inrichtingen
horecabedrijven), moet het gebruiken van dat
stelt algemene regels waaraan specifieke
milieubeheer). Hierin zijn onder meer regels
bouwwerk gemeld worden aan burgemeester
besluiten en regelingen zijn toegevoegd. Door
opgenomen over geluidsoverlast, geurhinder
en wethouders. Doel is voorkomen, beperken
het Bedrijfschap Horeca en Catering is de
en afvoer van afvalwater, oliën en vetten.
en bestrijden van brand(gevaar) en ongevallen
Hygiënecode voor de Horeca opgesteld. De
bij brand. Op basis van de melding kan de
hygiënecode dient in alle horecabedrijven te
In combinatie met de algemene en individuele
brandweer beoordelen of meer informatie of
worden opgevolgd. De Voedsel en Waren
ontheffing van sluitingstijden (stempelkaart) is
controle nodig is en eventueel kunnen nadere
Autoriteit controleert de naleving ervan.
er de mogelijkheid in die situaties af te wijken
voorwaarden worden opgelegd.
van de geluidsnormen uit het Activiteiten-
Rookverbod in de horeca (Tabakswet)
besluit. In de gemeentelijke Geluidsnota, die
Integriteitstoets ondernemer (Wet Bibob)
Horeca (met en zonder personeel) dient
op dit moment wordt ontwikkeld, krijgt dit
De Wet bevordering integriteitsbeoordelingen
rookvrij te zijn (Besluit uitvoering rookvrije
onderdeel nader aandacht.
door het openbaar bestuur (Wet Bibob) biedt
werkplek, horeca en andere ruimten). Dit
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
37
betekent dat er niet gerookt mag worden,
een aanwezigheidsvergunning nodig van de
behalve in daartoe aangewezen en afgesloten
burgemeester. Ook het mogen organiseren
rookruimten. Roken in privéruimten en in de
van het kleine kansspel zoals bingo, wordt
openlucht (terrassen) is wel toegestaan.
door de wet aan regels verbonden. Het Speelautomaten Beleid Terschelling staat
Voor zelfstandigen zonder personeel met een
per horecavestiging maximaal twee speel-
café kleiner dan 70m geldt een uitzondering
automaten toe.
2
op het rookverbod. Om uitgezonderd te worden van het rookverbod, moet een café
Horecaportiers (Wet op de particuliere
aan de volgende voorwaarden voldoen:
beveiligingsorganisaties en recherchebureaus)
•
niet meer dan 1 horecalokaliteit;
Horecaportiers moeten voldoen aan eisen van
• • •
vloeroppervlak van deze horecalokaliteit
vakbekwaamheid en betrouwbaarheid. Als de
moet kleiner zijn dan 70m2;
portier in dienst is van het horecabedrijf is een
geen personeel (de officiële partner wordt
vergunning nodig voor de totstandbrenging
niet gezien als werknemer);
van een bedrijfsbeveiligingsdienst. Ook kan
bijna uitsluitend verstrekking van
de ondernemer een beveiliger inhuren van
alcoholhoudende drank.
een regulier vergund beveiligingsbedrijf. Voor discotheken en danscafés (Horeca-II) worden
Speelautomaten (Wet op de kansspelen)
horecaportiers verplicht gesteld in de
Bij de aanwezigheid van speelautomaten in
exploitatievergunning.
Jongerenhotel Stayokay
Jeugdcamping Appelhof
de horeca (kansspelautomaten, gokkasten en behendigheidsautomaten) is de Wet op de
Coffeeshops (Opiumwet)
kansspelen van belang. De wet regelt via
Coffeeshops zijn bedrijven waar de handel in,
vergunningen wie speelautomaten mogen
en het gebruik van, softdrugs wordt gedoogd.
exploiteren, om welk type speelautomaten het
Het betreft een horecabedrijf in de zin van de
gaat en waar speelautomaten aanwezig
Algemene plaatselijke verordening (APV). De
mogen zijn. Voor het aanwezig hebben van
gemeente Terschelling heeft besloten geen
een kansspelautomaat in een horecabedrijf is
coffeeshops toe te staan op het eiland.
38
Paracommerciële voorzieningen D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
7.9
Alcoholmatigingsbeleid
In een projectplan staat onder meer hoe de
Gemeentelijk jeugdbeleid Sluitende Aanpak
projectpartners alcoholgebruik door jongeren
Jeugd en Alcohol maakt onderdeel uit van het
Het gemeentebestuur is zich zeer bewust van
onder de 16 jaar willen ontmoedigen en
gemeentelijk jeugdbeleid Sluitende Aanpak.
de risico’s van overmatig drankgebruik. Het is
verantwoord alcoholgebruik willen bevorderen
De gemeente Terschelling beoogt met een
schadelijk voor de gezondheid en kan leiden
onder inwoners tot 24 jaar. In dit kader heeft
integrale aanpak het percentage jongeren
tot overlast, agressie en geweld. Een relatief
de gemeente Terschelling reeds een aantal
(maar ook volwassenen) dat verantwoord
kleine groep overlastgevenden legt een grote
maatregelen genomen:
alcohol gebruikt te laten stijgen. Mogelijke interventies zijn besproken in VAST-verband
claim op het leefklimaat en de handhavingscapaciteit. Overmatig alcoholgebruik dient te
•
worden tegengegaan, met name bij jongeren. •
Invoering van het project De gezonde
met de eilanden Vlieland, Ameland en
school en genotmiddelen op het Vmbo;
Schiermonnikoog. Deze vier gemeenten zijn
Een aanbod Instructies Verantwoord
samen met GGD en VNN bezig aan het
Alcoholgebruik (IVA);
opstellen van een korte notitie ‘Jeugd en
door leeftijdsgrenzen binnen de sector) voor
•
Een actueel vergunningenbeleid;
Alcohol’.
een groot deel af buiten de horecabedrijven.
•
Informatie- & adviesgesprekken GGD aan
Overmatig alcoholgebruik speelt zich (mede
ouders van kinderen in groep 7 PO;
De notitie Jeugd en Alcohol zal in 2013 ter
Voorlichting door politie jeugdzaken over
vaststelling aan de raad worden aangeboden.
Er is een integrale ketenaanpak nodig vanuit
vandalisme, alcohol en drugs aan groep 7
De overheveling van bevoegdheden uit de
alle betrokkenen zoals de gemeente, politie,
en 8 PO;
nieuwe drank- en horecawet biedt de
Informatie- en adviesgesprekken door
gemeenten vanaf 2013 nieuwe mogelijkheden
etc. Vanwege het maatschappelijke belang en
GGD aan leerlingen klas 1 en 2
om toe te zien op de verstrekking van drank
het belang dat het gemeentebestuur hecht
voortgezet onderwijs (Vmbo);
aan jongeren.
In dit licht wordt het alcoholmatigingsbeleid in breder verband dan het horecabeleid gevoerd
supermarkten, slijterijen, campings, horeca,
aan alcoholmatigingsbeleid wordt dit ook
•
•
•
Vragenlijst alcoholgebruik en psychosociale problemen klas 3
opgenomen in deze horecanota.
voortgezet onderwijs;
Fries Jeugd en Alcoholbeleid
•
‘de nuchtere Fries in 2009 en 2010;
Friese gemeenten, waaronder de gemeente Terschelling hebben in 2008 een convenant ‘Fries Jeugd en Alcoholbeleid’ ondertekend. D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
Meedraaien met de voorlichtingsacties
•
Een vast sluitingsuur van kroegen en cafés om 02.00 uur. 39
8 8.1
Uitvoering Gezamenlijk verantwoordelijk
afspraken (convenanten) worden gemaakt. Dit
tussen de horecasector en de gemeente. Er
biedt extra kansen voor samenwerking met de
wordt daarbij steeds in overleg gezocht naar
gemeente, de optimale inzet van middelen en
praktische oplossingen die aansluiten op de
maatwerk per situatie, gebied en tijdstip.
eenduidige beleidskeuzes (hoofdstuk 7).
In deze gemeentelijke beleidsnota horeca is
Bij de uitvoering van het beleid staan de
het gemeentelijke horecabeleid geformuleerd.
doelstellingen van het horecabeleid centraal:
Vanzelfsprekend is de gemeente niet in haar
•
Gevarieerd horeca-aanbod, als onderdeel
eentje verantwoordelijk voor de horeca. Voor
van totaal toeristisch-recreatief product,
het realiseren van een aantrekkelijk aanbod,
aansluitend op diverse doelgroepen;
het voorkomen van overlast, alcoholmatiging
•
Gezond ondernemersklimaat, met kansen
•
Plezierig woon- en leefklimaat, positieve
voor vernieuwing en innovatie;
en verstrekking aan de jeugd is de sector zelf medeverantwoordelijk.
bijdrage horeca, voorkomen van overlast; Op Terschelling is een fragiel maatschappelijk
•
strikt nodig en handhaafbaar zijn;
evenwicht tussen de economische voordelen van toerisme en horeca versus het accepteren
Eenduidige regelgeving, alleen regels die
•
Goede samenwerking tussen gemeente
van de drukte en overlast ervan (zie paragraaf
en ondernemers gericht op bovenstaande
3.1). De horecasector is gebaat bij het behoud
gemeenschappelijke doelen.
van een plezierig woon- en leefklimaat en een overlastvrije en veilige horeca.
In het vorige hoofdstuk is een zoveel mogelijk eenduidige regelgeving geformuleerd gericht
Het verdient aanbeveling als de horecasector
op de eerste drie doelstellingen. Bij uitvoering
zelf in onderlinge samenwerking strategieën
van het beleid wordt ingezet op een beperking
uitwerkt voor verdere kwaliteitsverbetering en
van (administratieve) lasten en een efficiënte
innovatie van het toeristisch product en het
inzet van (handhavings)middelen. Zowel over
voorkomen van overlast. Binnen concentratie-
langeretermijnontwikkelingen als praktische
gebieden van horeca kunnen mogelijk verdere
knelpunten vindt regelmatig overleg plaats
40
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
8.2
Vergunningverlening
als omschreven in de vergunning (uitbreiding pand, wijziging rechtspersoon, etc.) is een
Terschelling heeft een kleine gemeentelijke
actualisatie van de vergunning nodig.
organisatie en de lijnen tussen ondernemers
Ondernemers verantwoordelijk voor naleven regels
en gemeente zijn kort. Ondernemers kunnen
Eenduidige vergunning op maat
makkelijk binnenstappen voor overleg en
In de exploitatievergunning wordt eenduidig
ambtelijk is men goed bekend met de situatie
en op maat aangegeven waarvoor de
ter plaatse. Dit biedt Terschelling een goede
vergunning wordt verleend. Bijzondere
basis voor een efficiënte vergunningverlening.
bepalingen ten aanzien van sluitingstijden van het bedrijf en het bijbehorende terras, maar
Beoordeling van aanvragen
ook de omvang en verschijningsvorm van het
Aandachtspunt van de kleine gemeenschap
terras worden expliciet in de vergunning
en de korte lijnen tussen ondernemers en
opgenomen. Dit biedt helderheid voor de
gemeente is dat initiatieven een persoonlijk
ondernemer, de handhavers en overige
gezicht krijgen. Bij de beoordeling dient de
betrokkenen.
overheid echter ‘zonder aanzien des persoons’ te handelen (zie ook paragraaf 7.1). Periodiek overleg tussen gemeente en horecasector
Dit horecabeleid biedt een helder kader op basis waarvan initiatieven objectief getoetst kunnen worden. In het nieuwe horecabeleid wordt aangesloten bij de gangbare vergunningenprocedures.
Exploitatievergunning voor onbepaalde tijd De exploitatievergunning vormt een belangrijk instrument in het horecabeleid. Aan bedrijven wordt een exploitatievergunning verstrekt voor Strategisch overleg over de langere termijn D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
onbepaalde tijd. Bij wijziging van de situatie 41
8.3
Handhaving
(leeftijdsgrenzen, eisen inrichting, hygiëne,
8.4
Overleg en samenwerking
etc.) door de gemeente. Horecaondernemers zijn zelf verantwoordelijk
Bij de realisatie van de beleidsdoelen van het
voor het naleven van regels. Het horecabeleid
Overige wet- en regelgeving
horecabeleid staan overleg en samenwerking
als omschreven in deze nota en hetgeen in de
Diverse instanties zijn belast met handhaving
centraal. In diverse onderzoeken (o.a. TROM)
vergunningen is vermeld, biedt duidelijkheid.
van specifieke wet- en regelgeving. Het betreft
en bij de totstandkoming van deze horecanota
veelal landelijk opererende instanties zoals de
blijkt er breed begrip voor soms verschillende
Handhaving van het horecaregelgeving vindt
Voedsel en Waren Autoriteit, Arbeidsinspectie,
belangen. Het gezamenlijke belang is sterker:
plaats door verschillende verantwoordelijke
Verispect, etc.
‘eilander toerisme in symbiose met natuur,
partijen. Voor de horecaspecifieke handhaving geven we hieronder een korte samenvatting.
landschap, cultuur (historie) en lokale
Handhavingsprogramma
bevolking’.
De organisatie van de handhaving en de mate
Planologisch beleid/bestemmingsplan
van prioriteit aan bepaalde beleidsterreinen is
De Terschellinger ondernemers kenmerken
Het planologisch beleid wordt vastgesteld
maatwerk en kan in de tijd wijzigen. Bepalend
zich door een grote mate van autonomie en
door de gemeenteraad. Handhaving van het
zijn daarbij ook knelpunten die in de loop der
zelfredzaamheid. De focus van de gemeente
beleid vindt plaats door de gemeente.
tijd ontstaan, en de beschikbare capaciteit.
moet zich daarom niet richten op intensieve samenwerkingsvormen tussen gemeente en
Exploitatievergunning/APV
Op basis hiervan wordt jaarlijks bepaald welke
het bedrijfsleven, maar juist op het bieden van
De burgemeester is primair verantwoordelijk
aspecten prioriteit verdienen en wanneer en
ruimte om te excelleren (ondernemersklimaat).
voor de handhaving van de openbare orde.
door wie handhavend wordt opgetreden. Het
Hierbij past bescheiden en effectief overleg.
Toezicht en handhaving van de APV, zoals de
handhavingsprogramma wordt opgesteld door
sluitingstijden, terrassen en verstoring van de
de projectgroep horeca/handhaving onder
Gemeentelijke implementatie en handhaving
openbare orde, gebeurt door de politie.
leiding van de burgemeester (zie paragraaf
Binnen de gemeentelijke organisatie wordt
8.4). Deze groep komt periodiek bijeen om in
nog nader vastgesteld hoe het horecabeleid
te spelen op actuele ontwikkelingen.
wordt geïmplementeerd en gehandhaafd. Dit
Drank- en horecawet Sinds 1 janurai 2013 jl gebeurt toezicht en
kan in een aparte projectgroep horeca, of er
handhaving van de Drank- en Horecawet
kan worden aangehaakt op reeds bestaande gemeentelijke overlegstructuren.
42
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
De beleidsverantwoordelijke projectleider of
etc.) en bewoners wordt gezocht.
projectgroep stelt jaarlijks prioriteiten en inzet vast in het handhavingsprogramma. Periodiek
Onderwerpen die in dit overleg aan de orde
worden de voortgang daarvan en tussentijdse
kunnen komen zijn onder meer:
ontwikkelingen besproken en afgestemd. Zo
•
sluitingstijden (stempelkaarten);
nodig wordt aanvullend aan het programma opgetreden.
evaluatie individuele ontheffingen
•
zelfregulering door ondernemers, eventuele convenanten om overlast te beperken;
Horecaoverleg gemeente-bedrijfsleven In het verlengde van de totstandkoming van
•
tappunten op terrassen;
de horecanota wordt er een periodiek overleg
•
nieuwe verordening paracommerciële
in het leven geroepen tussen gemeente en
instellingen.
het bedrijfsleven in de sector. Centraal staan de doelstellingen van het horecabeleid, de
Monitoring
versterking van ‘het product’ en praktische
Naast het reguliere horeca-overleg wil het
kansen en knelpunten. Het overleg vindt in
college van burgemeester en wethouders het
beginsel 3 keer per jaar plaats:
horecabeleid ook bestuurlijk blijven monitoren.
• •
voor het toeristenseizoen: specifieke
Periodiek (elke twee jaar) zal met de sector de
aandachtspunten en afspraken;
voortgang en uitvoering worden geëvalueerd.
na het toeristenseizoen: evaluatie en verbeterpunten voor volgend jaar;
•
winterperiode: strategisch overleg over ontwikkelingen op langere termijn.
Dit laatste overleg kan een breder opgezet karakter hebben (workshop), waarbij onder meer de inbreng en afstemming met andere sectoren (recreatieondernemers, detailhandel, D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
43
Bijlage 1
Horeca-indeling Bedrijfschap Horeca
Datum
Deelenemes/genodigden
stuur-/projectgroep
20-04-2011
gemeente Terschelling, Koninklijke Horeca Nederland (KHN), afdeling Terschelling
stuurgroep
18-05-2011
gemeente Terschelling, KHN afdeling Terschelling
workshop horeca
26-05-2011
horeca-ondernemers uit diverse sectoren en kernen/buitengebied
workshop omgeving
26-05-2011
vertegenwoordigers ‘Buren’, vertegenwoordigers (niet horeca) Tersch. Ondernemersvereniging
workshop ambtelijk
30-06-2011
vertegenwoordigers diverse ambtelijke afdelingen gemeente, politie Fryslân - Terschelling
workshop raadsleden
13-09-2011
vertegenwoordigers van de raadsfracties Terschelling
Bistro Restaurant Café-Restaurant Wegrestaurant
stuur-/projectgroep (werkdocument, conceptrapport)
12-10-2011 26-10-2011 04-01-2012 18-01-2012
gemeente Terschelling, KHN afdeling Terschelling
Hotel/Hotel garni Hotel-Café Hotel-Restaurant Hotel-Café-Restaurant Pension
informatie raadsleden
18-01-2012
vertegenwoordigers van de raadsfracties Terschelling
informatieavond*
02-04-2012
betrokkenen/belangstellenden
Branchegroep*
Branche*
Drankensector
• • • • • • • • •
Café / bar Discotheek Coffeeshop Kiosk Horeca bij recreatiebedrijf Horeca bij sportaccommodatie Strandbedrijf Ontmoetingscentrum Zalen- / partycentrum
• • • • • • •
IJssalon Snackbar Fastfoodrestaurant Shoarmazaak Lunchroom Crêperie Restauratie
Restaurantsector
• • • •
Hotelsector
• • • • •
Fastservicesector
Bijlage 2 Overzicht (discussie)bijeenkomsten Bijeenkomst
* 16-03 tot 27-04: concept-horecanota ter inzage / gelegenheid indienen zienswijzen
*Deze indeling staat los van de indeling in bestemmingsplannen 44
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
Bijlage 3
Trends in de horeca
capaciteit van 4.000 bezoekers zijn geen uitzondering meer. Naar verwachting zal het aantal discotheken de komende jaren verder dalen.
Bestedingen afhankelijk van conjunctuur
Dynamiek door nieuwe concepten
Het bestedingspatroon in de horeca is sterk afhankelijk van de
Het denken in concepten heeft in de drankensector een grote vlucht
economische situatie. Horecabezoek is een van de eerste uitgaven waar
genomen. Startende ondernemers denken steeds vaker en serieuzer na
consumenten op bezuinigen in tijden van economische tegenwind. In
over de formule of het concept (bijv. skihut, irish pub, loungecafé).
2009 zijn de bestedingen dan ook met circa 5% afgenomen. Met name in
Ketenvorming en filialisering in de vorm van caféformules (bijvoorbeeld
de drankensector is sprake van teruglopende bestedingen.
Drie Gezusters) vinden steeds vaker plaats. Daarnaast worden veel cafés direct of indirect door bierbrouwerijen geëxploiteerd.
Schaalvergroting Net als in de detailhandel is in de horecasector sprake van
Een goed en geslaagd voorbeeld van vernieuwing is de introductie van
schaalvergroting. Over het algemeen neemt het aantal vestigingen toe en
het concept grandcafé. Met de opkomst van het grandcafé neemt de
is het gemiddelde oppervlak per vestiging steeds groter. Schaalvergroting
scheiding tussen dag- en avondhoreca af. Het horecabedrijf past zich
vindt plaats in alle sectoren, maar is het grootst in de drankensector. Ook
gedurende de openingstijden aan het publiek aan: in de ochtend een
het aantal bedden per hotel neemt toe.
ontbijt, dan koffiedrinkers, lunch, thee- en koffiepubliek, borreltijd, diner, bar of dancing. Grandcafés hebben overdag een winkelondersteunende
Aantal bedrijven drankensector daalt
functie, terwijl ze ‘s avonds een belangrijke uitgaansfunctie vervullen.
Het totale aantal drankenverstrekkers daalt de laatste jaren gestaag. Dit komt vooral door het verdwijnen van traditionele buurtcafés. Het aantal
Aantal fastservicebedrijven groeit verder
eetcafés en grandcafés neemt juist toe. Er zijn ook steeds minder, maar
De fastservicesector bestaat onder andere uit snackbars, lunchrooms en
grotere discotheken. De megadiscotheek aan de rand van de stad neemt
fastservicerestaurants. Behalve in kernwinkelgebieden en in buurt- en
de plaats in van de traditionele disco in de stad of het dorp. De
wijkcentra treffen we dit type horecabedrijf in toenemende mate aan op
welvarende en mobiele jongere is bereid grote afstanden af te leggen
‘trafficlocaties’ waar grote consumentenstromen aanwezig zijn (bijv.
naar een populaire discotheek. Alleen grootschalige horecabedrijven zijn
treinstations, tankstations, toeristische attracties). Het totaal aantal
in staat in te spelen op de snel wisselende trends door noodzakelijke
fastservicebedrijven is de afgelopen jaren vrijwel gelijkgebleven. Groei
investeringen in interieur, apparatuur en dj’s. Discotheken met een
vond vooral plaats onder de fastservicerestaurants en lunchrooms (Pizzahut, McDonalds, Délifrance, C’est du Pain etc). Mede als gevolg
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
45
hiervan neemt het aantal traditionele snackbars en cafetaria’s al jaren af.
Schaalvergroting in de hotelsector
Daarnaast speelt het groeiende gezondheidsbewustzijn onder
Het aantal hotels is de laatste vijf jaar licht gestegen. Tegelijkertijd is het
consumenten een rol. Vooral aan de onderkant van de markt is het
aantal bedden en hotelkamers sterker gestegen en nam het aantal
verloop groot. Bij de betere snackbars vindt inmiddels verdere
overnachtingen fors toe. Binnen de hotelsector vindt dan ook een sterke
professionalisering plaats door aansluiting bij samenwerkingsverbanden
schaalvergroting plaats. Het aantal kamers per bedrijf neemt toe en
of ketens, meer gezonde en verse producten, meer aandacht voor sfeer
ketens worden internationaler (Golden Tulip, NH hotel, Best Western,
en een gerichte marketing.
etc). De groei zal de komende jaren naar verwachting aanhouden, vooral dankzij het toenemende aantal (korte) vakanties in Nederland. Ook zal
De toenemende belangstelling voor gemaksvoedsel en het tussendoor en
een verdere integratie plaatsvinden van de overnachtingsfunctie met
buiten de deur eten zal naar verwachting leiden tot een verdere groei van
andere functies, zoals congresruimte, horeca, sport en vermaak.
het aantal fastservicebedrijven. De groei vindt naar verwachting vooral plaats in de nieuwe fastserviceconcepten die zich richten op ‘gezond
Vergrijzing
snacken’ (bijv. Soup 4 You, Juicy Details).
In de horeca is altijd een duidelijk onderscheid zichtbaar geweest naar leeftijd en horecasector. Bestedingen in de drankensector waren vooral
Ook het aantal restaurants neemt toe
afkomstig van jongeren, en in de restaurantsector vooral van ouderen.
De toegenomen welvaart heeft geleid tot een sterke groei van het
Als gevolg van de vergrijzing is dit onderscheid steeds minder zichtbaar.
buitenshuis eten. Het aantal, met name buitenlandse, restaurants is de
De seniorenmarkt is een interessante groeimarkt geworden voor de hele
laatste 10 jaar behoorlijk gestegen. De meeste restaurants zijn in handen
horecasector. Daarnaast zijn er steeds meer cafés, bars en clubs die zich
van zelfstandige ondernemers, al zien we ook in deze sector de opkomst
specifiek richten op mensen van middelbare leeftijd. Deze groepen
van ketens (Humphrey’s, Gauchos). De concurrentie binnen is groot. Om
hechten bovengemiddeld waarde aan hygiëne en gastvriendelijkheid in
zich te onderscheiden ontstaan meer gespecialiseerde
horecabedrijven.
‘restaurantconcepten’. Naast speciale keukens (bijv. Japans, Thais), ontstaan er restaurants die zich volledig richten op een bepaald product (bijv. kip) of thema (bijv. wok, of barbeque). Sleutelbegrippen voor succes zijn een sterke identiteit en goede kwaliteit. Naar verwachting zal de groei van het aantal restaurants de komende jaren aanhouden. Dit zal leiden tot een nog grotere diversiteit aan keukens en specialistische concepten, waarbij ‘levenstijl’ centraal staat (biologisch, vegetarisch etc.). 46
D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S
