Hoofdstuk 1 De kledingmarkt 1.1 ergens een mouw aan passen. iemand de mantel uitvegen. een wolf in schaapskleren

1ste druk

Kleding

Hoofdstuk 1 De kledingmarkt 1.1

• ergens een mouw aan passen. • iemand de mantel uitvegen. • een wolf in schaapskleren.

1.2

a. – b. Verschil in behoeften? Verschil in besteedbaar inkomen?

1.3

• Verschil in behoeften. • Jongens hechten minder belang aan kleding dan meisjes. • Meisjes laten zich eerder op kleding beoordelen.

1.4

a. Mobieltje, computer (internet). b. Als de totale uitgaven procentueel meer zijn gestegen dan de uitgaven aan Kleding en schoeisel in procenten zijn gedaald.

1.5

Nee, dat hoeft niet. de uitgaven bestaan uit een volumecomponent (= aantal kledingstukken) en een prijscomponent. Als de prijs van kleding stijgt, kunnen de uitgaven stijgen zonder dat de hoeveelheid (het volume) stijgt.

1.6

De prijzen zijn gestegen. Bij een gelijke afzet leidt dit tot een omzetgroei.

1.7

a. Afzet, hoeveelheid, stuks, aantal. b. Omzet = afzet × prijs. c. indexcijfer volume × indexcijfer prijs Indexcijfer omzet = = 100 105 × 97,1 = 101,96 100 Dus een stijging van ongeveer 2%.

1.8

Gestegen. De omzet van jeans is zowel in het eerste als het tweede kwartaal van 2007 met meer dan 10% gestegen, terwijl de totale sector met 8% steeg.

1.9

a. • Minder modebewust, vooral de Nederlandse mannen. • De kledingprijzen in Nederland liggen lager. b. Kledingprijzen bepalen samen met het aantal kledingstukken de kledinguitgaven. Als de prijzen lager liggen, zal het uitgegeven bedrag aan kleding lager zijn als de lagere prijzen niet leiden tot een veel hogere afzet.

1.10 VK = (900/30.000) × 100% = 3%; NL = (625/31.000) × 100% = 2%.

© LWEO B.V. Niets uit deze publicatie mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. Het verlenen van toestemming tot publicatie strekt zich tevens uit tot het elektronisch beschikbaar stellen. Zie ook de leveringsvoorwaarden van de LWEO (www.lweo.nl).

1ste druk

Kleding

Hoofdstuk 2 Op zoek naar een spijkerbroek 2.1

Prijs, kwaliteit, kleur, maat, budget, merk, duurzaamheid.

2.2 a.

b.

Negatief: als P stijgt daalt Qv of als P daalt stijgt Qv.

2.3 • smaak (voorkeur). • besteedbaar inkomen. • de prijs van andere producten. 2.4 gebeurtenis verschuiving verschuiving verschuiving verklaring over of langs van de vraaglijn van de vraaglijn (1, 2 of 3) de vraaglijn naar links/naar onder naar rechts/naar boven x 3 A. B. x 1 C. x 2 D. x 2 E. x 2


Kleding

1ste druk

2.5 Zie grafiek.

2.6 Aantal vragers/consumenten. 2.7 De collectieve vraaglijn naar spijkerbroeken verschuift naar links. Bij dezelfde prijs zal er minder gevraagd worden. 2.8 a. Prijsverandering = (120 − 100)/100 × 100% = 20%. b. Als P = 100 → Qv = -500 × 100 + 80.000 = 30.000 stuks. Als P = 120 → Qv = -500 × 120 + 80.000 = 20.000 stuks. Prijsverandering = (20.000 − 30.000)/30.000 × 100% = -33,3%. Dus daalt de prijs met 33,3%. c. Ev = -33,3%/20% = -1,7. d. Er is een tegengesteld of negatief verband: Als P stijgt dan daalt Qv. Als P daalt dan stijgt Qv. e. Procentuele prijsverandering = (80 − 100)/100 × 100% = -20%. Procentuele hoeveelheidsverandering = (40.000 − 30.000)/30.000 × 100% = 33,3%. Ev = 33,3/-20% = -1,7. © LWEO B.V. Niets uit deze publicatie mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. Het verlenen van toestemming tot publicatie strekt zich tevens uit tot het elektronisch beschikbaar stellen. Zie ook de leveringsvoorwaarden van de LWEO (www.lweo.nl).

Kleding

1ste druk

2.9 a. b. c. d.

Omzet = 100 × 30.000 = € 3.000.000. Omzet = 120 × 20.000 = € 2.400.000. Omzet = 80 × 40.000 = € 3.200.000. Verlagen van € 100 naar € 80, want dan stijgt de omzet van € 3 miljoen naar € 3,2 miljoen.

2.10 a. Ev = -1,7. De vraag is prijselastisch want |Ev| > 1: de procentuele vraagverandering is groter dan de procentuele prijsverandering. b. Omzet = prijs × afzet Omdat de vraag prijselastisch is, leidt een prijsstijging tot een relatief grotere afzetdaling. Hierdoor daalt de omzet. Of: procentuele vraagdaling > procentuele prijsstijging (procentuele afzetdaling is groter dan de procentuele prijsstijging). c. Omdat de vraag prijselastisch is, leidt een prijsdaling tot een relatief grotere afzetstijging. Hierdoor stijgt de omzet. Of: procentuele vraagstijging > procentuele prijsdaling (procentuele afzetstijging is groter dan procentuele prijsdaling). 2.11 a. Procentuele prijsverandering = (44 − 40)/40 × 100% = 10%. Procentuele vraagverandering = (58.000 − 60.000)/60.000 × 100% = -3,3%. Ev = -3,3%/10% = – 0,3. b. Ev = -0,3. De vraag is prijsinelastisch want |Ev| < 1: de procentuele vraagdaling is kleiner dan de procentuele prijsstijging. c. De omzet stijgt want bij een prijsinelastische vraag geldt: procentuele vraagdaling < procentuele prijsstijging. d. Bij een prijs van € 40 is vraag prijsinelastisch. Een daling van de prijs leidt tot een relatief kleinere stijging van de vraag. Dan daalt de omzet. 2.12 a. Op oudere consumenten. Zij reageren relatief sterk op een prijsverandering. Bij een bepaalde prijsverandering verandert Qv in verhouding sterker. b. Op jongere consumenten. Zij reageren relatief zwak op een prijsverandering. Bij een bepaalde prijsverandering verandert Qv in verhouding minder sterk. Jongeren houden meer vast aan hun merk. c. Als Ev = 0 dan verandert de gevraagde hoeveelheid niet. Bij elke prijs is de gevraagde hoeveelheid hetzelfde. d. Medicijnen, drinkwater. e. Prijsinelastisch. 2.13 a. Prijsinelastisch. b. Prijselastisch.


Kleding

1ste druk

2.14 a. Als de prijs van Cool stijgt, gaan consumenten minder Cool kopen en in de plaats daarvan meer EB. Dus Pcool↑ → Qv↑ dus positief verband. b. (80 – 100)/100 × 100% = -20%. c. Als Pcool = 100 → Qv = 50.000 stuks. Als Pcool = 80 → Qv = 42.000 stuks. Procentuele verandering = 42.000 – 50.000)/50.000 × 100% = -16%. 2.15 Ek = -16%/-20% = +0,8. 2.16 Negatief. Als de prijs van spijkerbroeken stijgt, daalt de vraag naar spijkerbroeken, en daalt ook de vraag naar de daarbij behorende riemen (P van spijkerbroeken↓ en Q van riemen↑). 2.17 a. Benzine, navigatieapparatuur enz. b. Openbaar vervoer, vliegreizen. 2.18 Positief. Als het inkomen stijgt, neemt de koopkracht toe en zal de vraag producten meestal toenemen. 2.19 a. Procentuele prijsverandering = (15.000 − 12.000)/12.000 × 100% = 25%. Procentuele vraagverandering = (26.000 − 18.000)/18.000 × 100% = 44,4%. Ey = 44,4%/25% = 1,8. b. Ey = -50%/25% = -2. 2.20 a. Grafiek a: inferieur; b: luxe; c: primair.

b. D = drempelinkomen, V = verzadigingsinkomen.


1ste druk

Kleding

2.21 a. December is de feestmaand bij uitstek. Het is te verwachten dat de wijnomzet in deze maand ver uitsteekt boven het jaargemiddelde. b. Substitutiegoederen. Als de prijs van rode wijn stijgt dan wordt rode wijn vervangen door witte wijn, zodat de vraag naar witte wijn stijgt. Als de prijs van witte wijn stijgt dan wordt witte wijn vervangen door rode wijn, zodat de vraag naar rode wijn stijgt. c. Bolsma kiest een prijsdaling van flessen rode wijn van10% dus de prijs gaat van € 10 naar € 9. Als Prw = € 10 → Qrw = -600 × 10 + 200 × 10 + 10.000 = 6.000 flessen rode wijn. Als Prw = € 9 → Qrw = -600 × 9 + 200 × 10 + 10.000 = 6.600 flessen rode wijn. De gevraagde hoeveelheid neemt toe met 600/6.000 × 100% = 10%. Ev = 10%/-10% = -1. d. Bij kruiselingse prijselasticiteit wordt verandering van de vraag naar witte wijn bepaald door de verandering van de prijs van rode wijn. De prijs van een fles rode wijn daalt met 10% van € 10 naar € 9. Als Prw = € 10 → Qww = -200 × 10 + 50 × 10 + 4.000 = 2.500 flessen witte wijn. Als Prw = € 9 → Qww = -200 × 10 + 50 × 9 + 4.000 = 2.450 flessen witte wijn. Qww neemt af met (50/2.500) × 100% = -2%. Ek = -2%/-10% = 0,2. e. Luxe goed. 0,5/15,2 ×100% 2009: Ey = = 2,5(> 1) +1,3% 0,9/15,7 × 100% = 3,4(> 1) + 1,7% Omdat de waarde van Ey groter is dan 1, is er sprake van een luxe goed. f. • de omzet witte wijn daalt (prijs van rode wijn leidt tot afzetdaling witte wijn en prijs witte wijn blijft gelijk) • omzet rode wijn blijft ongeveer gelijk (afzet +10%; prijs -10%) Of: uitrekenen: de omzet was: 60.000 + 25.000 = € 85.000; de omzet wordt 59.400 + 24.500 = € 83.900. Zijn conclusie dat de omzet zal stijgen is dus onjuist. 2010: Ey =

2.22 a. Ey = -4%/-2,5% = 1,6. b. In de periode 2005 − 2008 is Ey = 8,5%/2,5% = 3,4. In beide perioden is de inkomenselasticiteit van de vraag naar internationaal reisverkeer groter den 1. Dit betekent dat we te maken hebben met een luxe goed. c. Meer. Als het inkomen van Belgen daalt, zullen zij meer uitgeven aan reizen naar Nepland. Bij een inferieur goed is Ey negatief.


1ste druk

Kleding

Hoofdstuk 3 Spijkerbroeken te koop 3.1

a. Het motief om het assortiment te verbreden is om meer klanten te trekken en meer winst te maken. b. Om zich meer/beter te kunnen profileren t.o.v. de concurrenten.

3.2 verticaal horizontaal

samengaan

opsplitsing

verticale integratie

differentiatie

parallellisatie horizontale integratie

specialisatie

3.3 • Een aannemer heeft veel meer ervaring, kennis, etc. • Een aannemer kan korting krijgen omdat hij in grotere hoeveelheden inkoopt. 3.4 a. Een goedkope toevoer van grondstoffen veiligstellen. b. De investeringen kunnen alleen worden terugverdiend als de mijn wordt geëxploiteerd. Als de exploitatie wegvalt, kunnen de kosten niet meer terugverdiend worden. De investering is dan weggegooid geld. c. Austrain heeft een vervoersmonopolie en kan een zo hoge prijs vragen voor het vervoer, dat ze de opbrengst van de investeringen in de mijn (gedeeltelijk) naar zich toetrekt. d. Bij het vervoer over water zijn er enkele rederijen waardoor er concurrentie is. Chinalco kan kiezen voor de reder met de laagste tarieven. e. In voorstel 2. In dit voorstel wordt de kans verkleind dat Austrain de prijs willekeurig opdrijft. 3.5 a. 80 × 200 = € 16.000 b. 16.000 − € 10.000 = € 6.000 3.6 a. b. c. d. e.

TO = P × q TW = TO − TK GTK = TK/q TK = q × GTK TW = q × (P – GTK)

3.7 a. Kostprijs = 10.000/200 = € 50. b. Totale winst = 16.000 − 10.000 = € 6.000. c. Winstmarge = TW/q = 6.000/200 = € 30.


Kleding

1ste druk

3.8 a.

b. Ea = 50%/33,3% = 1,5. c. Er is een positief verband: als de prijs stijgt, wordt er meer aangeboden. Als de prijs daalt, wordt er minder aangeboden. d. Ea = 33,3%/25% = 1,3. e. Als de prijs met 1% stijgt, dan stijgt de aangeboden hoeveelheid met 1,3%. f. Als de productiecapaciteit volledig benut is. Het duurt dan enige tijd voordat de noodzakelijke investeringen leiden tot een hogere productiecapaciteit. Het duurt even voordat het aanbod na een prijsstijging stijgt. 3.9 a. Daalt; stijgt; stijgt. b. Stijgt; daalt; daalt. 3.10 a. Aanbodlijn verschuift naar links: hogere kostprijs. Bij dezelfde prijs wordt er minder aangeboden. b. Verschuiving over of langs de aanbodlijn. Omdat de prijs van spijkerbroeken daalt en niet een van de overige factoren verandert. c. Aanbodlijn verschuift naar rechts: lagere kostprijs. Bij dezelfde prijs wordt er meer aangeboden. 3.11 Naar links, bij dezelfde prijs zijn er minder aanbieders dus daalt het aanbod.


1ste druk

Kleding

3.12 a. • een familielid die een lening wil verstrekken • toekomstige afnemers • toekomstige leveranciers b. Externe partijen willen weten of ze op de onderneming kunnen vertrouwen. 3.13 a. Alle bezittingen zijn gefinancierd met of vreemd vermogen of eigen vermogen. Of: het vermogen (rechts) wordt gebruikt om de bezittingen (links) te kopen. b. Er is nog niets op rekening verkocht. c. Het winkelpand wordt gehuurd en is dus geen bezit van J&M. 3.14 a. Opbrengst, kosten, winst, belastingafdrachten, betalingen. b. Belastingdienst. 3.15 a. Resultatenrekening J&M over januari 2011 kosten inkoopwaarde verkochte spijkerbroeken afschrijvingskosten inventaris energiekosten huur rente winst totaal

opbrengst € € € € € € €

2.000 100 300 700 500 1.400

omzet

5.000

totaal

€

5.000

€

5.000

b. Balans J&M per 31 januari 2011 activa € inventaris voorraad spijkerbroeken € debiteuren € bank € € kas totaal €

passiva 11.900 15.000 1.000 4.500 1.000 33.400

eigen vermogen lang vreemd vermogen kort vreemd vermogen

€ € €

16.400 10.000 7.000

totaal

€

33.400

3.16 Reservering om te investeren of schulden af te lossen. Inkomen voor Marieke en Jasper om van te leven.


1ste druk

Kleding 3.17 rechtsvorm

eenmanszaak vof

ondernemersrisico strekt zich uit tot…

eigendom en leiding

zakelijk en privévermogen zakelijk en privévermogen

(verenigd in één persoon) verenigd in alle vennoten directeuren zijn tevens aandeelhouder (gesplitst)

bv

(aandeelbedrag)

nv

aandeelbedrag

mogelijkheid om vermogen aan te trekken

belasting over de winst

beperkt

inkomensheffing

minder beperkt

inkomensheffing

minder beperkt

vennootschapsbelasting

(zeer groot)

vennootschapsbelasting

3.18 a. 'Consumenten verliezen het vertrouwen in de economie en zijn bang voor inkomensverlies als gevolg van de toenemende werkloosheid.' Daardoor daalt de vraag naar hypothecaire leningen en verschuift de vraaglijn naar links. b. De rente daalt van 6% naar 3%. c. De aanbodlijn verschuift naar links en snijdt de nieuwe vraaglijn bij 6% rente.

d. Banken zijn voorzichtiger geworden en bieden bij hetzelfde rentepercentage minder hypothecaire leningen aan. De aanbodlijn verschuift naar links tot er een nieuw evenwicht bij 6% tot stand komt. © LWEO B.V. Niets uit deze publicatie mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. Het verlenen van toestemming tot publicatie strekt zich tevens uit tot het elektronisch beschikbaar stellen. Zie ook de leveringsvoorwaarden van de LWEO (www.lweo.nl).

Kleding

1ste druk

3.19 a. Ja. Als de salarissen met € 6.000 per jaar worden verhoogd, verdwijnt het tekort aan docenten. b. De loonelasticiteit van het aanbod = (7.500/75.000)/(6.000/30.000) = 0,5. c. Inelastisch, want de procentuele verandering van het aanbod is kleiner dan de procentuele verandering van het loon. d. Een loonsverhoging leidt niet direct tot een toename van het aantal docenten. Studenten moeten eerst opgeleid worden voordat zij zich op die markt kunnen begeven. e. Als 20% van de docenten weggaat en 8% aan docenten instroomt, is er sprake van een aanboddaling van 12%, dat zijn 0,12 × 82.500 = 9.900 minder docenten die zich aanbieden. Het nieuwe aanbod is nu 72.600. Om aan de vraag te voldoen moet het aanbod toenemen met (82.500 – 72.600)/72.600 × 100% = 13,6%. Het loon zal dus met 13,6%/0,5 = 27,2% moeten toenemen. f. De salarisontwikkeling in het bedrijfsleven, het aantal uren dat docenten thuis nog moeten werken voor school, de status van de docent, etc. 3.20 a. Variabele kosten van een brood van 720 gram = € 0,30 + € 0,22 + € 0,10 + (0,9 × € 0,16) = € 0,76. b. De prijs van een brood van 720 gram bij de bakker is omgerekend: 1,22/840 × 720 = € 1,05. Ze spaart 1,05 – 0,76 = € 0,29 per brood uit. Om de hele aanschafprijs van de broodbakmachine van € 60 terug te verdienen moet mevrouw Homp 60/0,29 = 206,90 broden dus minimaal 207 broden zelf bakken.


1ste druk

Kleding

Hoofdstuk 4 De productie van een spijkerbroek 4.1

14% van € 100 = € 14.

4.2 a. 900.000/10 = € 90.000 per jaar dus 90.000/12 = € 7.500 per maand. b. € 500/200 = € 2,50. c. 1. 0 spijkerbroeken → 7.500 + 10.000 = € 17.500. 2. 5.000 spijkerbroeken → 17.500 + 5.000 × (5 + 2,50) = € 55.000. 3. 10.000 spijkerbroeken → 17.500 + 10.000 × (5 + 2,50) = € 92.500. 4. 15.000 spijkerbroeken → 17.500 + 15.000 × (5 + 2,50) = € 130.000. d. 1. 7.500 + 10.000 = € 17.500. 2. Afschrijvingskosten, kosten directie en administratie. e. Materiaalkosten en loonkosten. 4.3 a. b. c. d. e. f. g. h.

TCK = 17.500 TVK = 7,5q TK = 7,5q + 17.500 Zie figuur op bladzijde 13. GCK = 17.500/q GVK = 7,5 GTK = 7,5 + 17.500/q q 1.750 2.000 2.500 5.000 10.000 15.000

GCK (€)

GVK (€)

GTK (€)

10,00 8,75 7,00 3,50 1,75 1,17

7,50 7,50 7,50 7,50 7,50 7,50

17,50 16,25 14,50 11,00 9,25 8,67

i. Zie figuur op bladzijde 14. j. De GVK-lijn loopt horizontaal, dus is GVK constant. De totale variabele kosten zijn GVK × q. Bij een verdubbeling van de productie, zullen de TVK verdubbelen, wat wijst op proportioneel variabele kosten.


Kleding

1ste druk

Antwoord bij vraag 4.3d.


1ste druk

Kleding Antwoord bij vraag 4.3i.

4.4 a. aantal totaal aantal oproep- geproduceerde krachten spijkerbroeken 0 1 2 3 4 5 6 7

0 10 30 60 80 90 96 98

aantal totale gemiddelde geproduceerde variabele variabele loonkosten spijkerbroeken loonkosten (€) per spijkerbroek (€) per extra werknemer 10 20 30 20 10 6 2

€0 € 10 € 20 € 30 € 40 € 50 € 60 € 70

€ 1,00 € 0,67 € 0,50 € 0,50 € 0,56 € 0,63 € 0,71


1ste druk

Kleding b.

4.5 a/b. GVK TVK proportionele variabele kosten blijven gelijk stijgen evenredig degressief variabele kosten dalen stijgen minder dan evenredig progressief variabele kosten stijgen stijgen meer dan evenredig

4.6 a-f. Zie figuur op bladzijde 16. g. Tussen de afzetniveaus 0 en 1.000 (links van punt A). h. Vanaf 1.001 spijkerbroeken (na punt A). 4.7 a. TO = P × q → TO = 50q. b. TK = TCK + TVK → TK = 20.000 + 30q. c. TO = 50 × 1.500 = € 75.000 TK = 20.000 + 30 × 1.500 = € 65.000 _ TW = TO – TK = € 10.000 d. 1. 100 × 50 = € 5.000. 2. 100 × 30 = € 3.000. 3. 5.000 – 3.000 = € 2.000. e. Iedere extra spijkerbroek brengt meer op dan hij kost → de totale winst stijgt door de productie uit te breiden. Je kunt niet verder uitbreiden dan de productiecapaciteit toelaat. f. 1.000 spijkerbroeken, want dan is GO = GTK.


Kleding

1ste druk

Antwoord bij vraag 4.6 a-f.

g. 1. Winstmarge = P – GTK. P (= GO) blijft gelijk. GTK daalt bij hogere q → winstmarge stijgt. 2. GTK = 30 + 20.000/2000 = € 40, P (= GO) = € 50 → Winstmarge = 50 – 40 = € 10. h. 1. TO = 50 × 2.000 = € 100.000 TK = 20.000 + 2.000 × 30 = € 80.000 _ € 20.000 TW = 2. TW = 2.000 × 10 = € 20.000. © LWEO B.V. Niets uit deze publicatie mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. Het verlenen van toestemming tot publicatie strekt zich tevens uit tot het elektronisch beschikbaar stellen. Zie ook de leveringsvoorwaarden van de LWEO (www.lweo.nl).

Kleding

1ste druk

4.8 a. MO = ∆ TO/∆ q = 5.000/100 = € 50. MK = ∆ TK/∆ q = 3.000/100 = € 30. b. MW = MO – MK = 50 – 30 = € 20. c. Elke extra verkochte spijkerbroek levert € 50 op, omdat de verkoopprijs bij elke afzet € 50 is. d. Elke spijkerbroek die er meer verkocht wordt, brengt alleen extra variabele kosten met zich mee. Dat is € 30 per spijkerbroek. Dus geldt hier MK = GVK. e. De MO-lijn valt samen met de GO-lijn, omdat er een vaste prijs is.

f. Als ieder extra product meer opbrengt dan het kost (MO > MK), zal extra productie de totale winst vergroten. Volledige benutting van de productiecapaciteit levert dan de hoogste winst op. 4.9 a. TCK = € 200. Als q = 0 zijn er alleen constante kosten dus TK = TCK = 200. b. Als q = 1 → TO = 150, als q = 10 → TO = 1.500. Dus GO = P = 150/1 of 1.500/10 = € 150.


1ste druk

Kleding c. q

TK

TO

0

200

0

1 2 3 4 5 6 7 8

300 380 440 480 520 590 690 840

MK

MO

100

150

80

150

60

150

40

150

40

150

70

150

100

150

150

150

200

150

260

150

TW

MW GTK

˗200

˗ 50

˗150

150

300 70

˗80

300 450

190 90

10

600

147 110

120

750

120 110

230

900

104 80

310

1.050

98 50

360

1.200

99 0

360

9 1.040 1.350

105 ˗50

310

10 1.300 1.500

116 ˗110

200

130

d. Bij 6 spijkerbroeken. 4.10 a. Zie tabel opgave 4.9: bij q van 7 naar 8. b. • als MO > MK dan zal TW toenemen/afnemen/gelijk blijven. • als MO < MK dan zal TW toenemen/afnemen/gelijk blijven. • als MO = MK dan zal TW toenemen/afnemen/gelijk blijven. c. Bij 7 of 8 spijkerbroeken. Als de productie toeneemt van 6 naar 7 spijkerbroeken, dan is MO > MK en neemt TW toe. Als de productie toeneemt van 7 naar 8 spijkerbroeken, dan is MO = MK en blijft TW gelijk. Als de productie toeneemt van 8 naar 9 spijkerbroeken, dan is MO < MK en neemt TW af. TW is maximaal bij een productie van 7 of 8 spijkerbroeken.


1ste druk

Kleding 4.11 a. • Maximum TW-lijn (q = 7 of 8). • De maximale (verticale) afstand tussen TO en TK. b. Tussen 7 en 8 spijkerbroeken.

4.12 a. b. c. d.

T ligt tussen 7 en 8 als MO = MK. TO = oppervlak OTAC. TK = oppervlak OTBD. Totale winst = oppervlak DBAC.


Kleding

1ste druk

4.13 a. TO = 16q b. TK = q × GTK = 0,5q2 + 4q + 40 4.14 TO = P × q = 16 × 12 = 192; TK = 0,5 × 122 + 4 × 12 + 40 = 72 + 48 + 40 = 160. TW = TO – TK = 192 – 160 = 32. 4.15 TW = 16q – 0,5q2 – 4q – 40 = -0,5q2 + 12q – 40 → TW' = q + 12. Bij het maximum is deze afgeleide nul → -q + 12 = 0, dus q = 12. 4.16 D.


Kleding

1ste druk

4.17 C. Toelichting: TK = 2q2 + 4q + 12, dus MK = 4q + 4; Maximale totale winst als MO = MK dus 20 = 4q + 4, dus q = 4. Invullen geeft TK = 2 × 16 + 4 × 4 + 12 dus TK = 60. 4.18 Tijdelijk doorgaan met produceren. Toelichting: Als Qa = Qv → P = 25. Voor de aanbieder geldt MO = 25. MK afleiden uit TK → TK = q2 + 7q + 144, dus MK = TK’ = 2q + 7. Als MO = MK is de totale winst maximaal of het verlies minimaal → MO = MK → 25 = 2q + 7 → 2q = 18 → q = 9. Totale winst of totale verlies berekenen → TO – TK = 9 × 25 – (81 + 63 + 144) = 225 – 288 = -63. Een verlies van 63. Als hij onmiddellijk stopt is het verlies groter, namelijk 144 (= TCK). 4.19 a. Bijvoorbeeld door de broeken langer te dragen, minder vaak te wassen en ervoor te zorgen dat de stof kan worden hergebruikt. Of: Door meer linnen en wollen kleding te dragen. b. De visserij aan banden leggen, zodat de visstand zich kan herstellen. Een mogelijke maatregel is het beperken van de hoeveelheid vis die vissers per jaar mogen vangen (quota). 4.20 a. Een voorbeeld van een code: 'bij het vervaardigen onze kleding wordt geen gebruik gemaakt van kinderarbeid'. b. De meeste problemen zitten in de eerste schakels van de bedrijfskolom: bij de productie en de verwerking van katoen en bij de kledingfabrieken. Om tot verandering te komen moeten de concerns druk uit oefenen op hun toeleveranciers. 4.21 a. • MO = marktprijs = 840; minimaal verlies als MO = MK → 840 = 680 + 0,04q → q = 4.000 kabels. • totale kosten: 1.800.000 + 4.000 × (680 + 0,02 × 4.000) = € 4.840.000 totale opbrengst: 4.000 × 840 = € 3.360.000 _ totale verlies: 4.840.000 − 3.360.000 = € 1.480.000 b. Groter. Het verlies bij stopzetting van de productie is gelijk aan de constante kosten (= € 1.800.000) terwijl voortzetting van de productie een verlies van € 1.480.000 oplevert. c. Als sommige kabelproducenten de productie stopzetten of inkrimpen, neemt het aanbod zodanig af dat bij een gegeven vraag de prijs stijgt. d. • q = 0,75 × 8.000 = 6.000 → totale opbrengst (TO) = 6.000 × P. © LWEO B.V. Niets uit deze publicatie mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. Het verlenen van toestemming tot publicatie strekt zich tevens uit tot het elektronisch beschikbaar stellen. Zie ook de leveringsvoorwaarden van de LWEO (www.lweo.nl).

Kleding

1ste druk • totale kosten (TK) = 1.800.000 + 6.000 × (600 + 0,02 × 6.000) = € 6.120.000. • TO = TK → 6.000 × P = 6.120.000 → P = € 1.020.

4.22 a. Op korte termijn kan de productiecapaciteit niet worden uitgebreid b. Progressief variabel. GVK = q/500.000 dus zullen de gemiddelde variabele kosten toenemen naarmate de productieomvang toeneemt. De totale variabele kosten stijgen daarom meer dan evenredig, naarmate de productieomvang toeneemt. c. MO = MK → 0,50 = q/250.000 → q = 250.000 × 0,5 → q = 125.000. d. TO = 125.000 × 0,50 = € 62.500 TK = 125.000 × 125.000/500.000 + 20.000 = € 51.250 _ TW = € 11.250 4.23 a. Progressief variabele kosten. De GVK stijgen als de productieomvang toeneemt. Hierdoor stijgen de variabele kosten meer dan evenredig bij een uitbreiding van de productie. b. Bij 25 stuks is de kostprijs het laagst. De ondernemer streeft naar een minimale kostprijs. c. 75 eenheden. Geen winst en geen verlies wijst op break-evenpunt. Bij een prijs (= GO) van € 80 is GTK ook € 80 en de TW dus nul. Dat geldt bij een hoeveelheid van 75 stuks. d. 40 eenheden. De winst is maximaal als MO = MK. Als P = 80 (= MO) dan snijdt de MO-lijn de MK-lijn bij een productie van 40 eenheden.


Kleding

1ste druk

e.


Kleding

1ste druk

Hoofdstuk 5 Overgeleverd aan de markt 5.1

a. Als de prijs stijgt, worden T-shirts voor sommige consumenten te duur, zodat er minder T-shirts worden gekocht. b. Als de prijs stijgt, stijgt de winstmarge en gaan bestaande producenten meer aanbieden en komen er nieuwe aanbieders op de markt. c. € 20. Dan is gevraagde hoeveelheid gelijk aan de aangeboden hoeveelheid.

5.2 a. De winstmarge is dan nul of negatief. Hierdoor is het voor de producent niet rendabel om aan te bieden. b. Als P > € 20, dan is Qa > Qv. c. Als P < € 20, dan is Qv > Qa. d. De prijs zal dalen, de gevraagde hoeveelheid zal stijgen en de aangeboden hoeveelheid zal dalen. Als P = € 22, dan is Qa > Qv. Om hun producten alsnog te kunnen verkopen, verlagen producenten hun prijs, zodat Qv↑ en Qa↓ net zolang totdat Qa = Qv (bij een prijs van € 20). 5.3 a. Qa = Qv → P – 10 = -2P + 50 → 3P = 60 → P = € 20. b. Als P = 20 → Qa = 20 – 10 = 10 dus de marktafzet is 10.000 stuks. Of: P = 20 invullen in de vraagfunctie. De marktomzet = 20 × 10.000 = € 200.000. 5.4 a. Op de markt van grondstoffen. Grondstoffen hebben nog geen bewerking ondergaan, eindproducten wel. b. De goederen zijn homogeen. Als een individuele producent de prijs verhoogt, gaan de kopers naar een andere aanbieder en verkoopt hij niets: hij prijst zich uit de markt. c. Zijn winst zal dan lager uitvallen of hij zal verlies lijden. Hij kan tegen de marktprijs zijn gehele productie verkopen. d. Wordt groter: je kunt via internet sneller en beter inzicht krijgen in de marktsituatie van een product. Wordt kleiner: internet leidt tot meer informatie en dat kan een grotere ondoorzichtigheid tot gevolg hebben (infobesitas).


1ste druk

Kleding 5.5 a. q

P

TVK

TCK

TK

GTK

0

20

0

100

100

˗

10 20 30 40 50

20 20 20 20 20

100 150 300 550 850

100 100 100 100 100

200 250 400 650 950

MK

MO

10

20

5

20

15

20

25

20

30

20

20 12,5 13,33 16,25 19

TO

TW

0

˗100

200

0

400

150

600

200

800

150

1.000

50

b. GO = P = € 20. c. De hoogste winst is € 200 en dat is bij een verkoop van 30 stuks.


Kleding

1ste druk

5.6

5.7 a. Een horizontale lijn ter hoogte van € 80. Zie figuur. b. Doorgaan met aanbieden tot het huurcontract afloopt. Als hij onmiddellijk stopt, is het verlies gelijk aan de constante kosten, hier de huurkosten. De constante kosten zijn uitgaande van 4.000 spijkerbroeken: 4.000 (120 – 70) = € 200.000. Als hij doorgaat maakt hij verlies, maar verdient hij nog een deel van de constante kosten terug, namelijk 6.000 × (80 – 60) = € 120.000. Zijn verlies is dus kleiner dan bij onmiddellijk stoppen. Als het huurcontract is afgelopen en hij stopt, dan is het verlies nul. c. Bij P = € 98. De toetreding stopt als de prijs gelijk is aan het minimum van de GTK-lijn. De winst is nul want GO = GTK. In de gegeven situatie is dat tevens de maximale winst, want MO = MK.


Kleding

1ste druk


Kleding

1ste druk

5.8 a.

b. Qa = Qv → P – 4 = -2P + 50→ 3P = 54 → P = € 18. 5.9 a.

b. De nieuwe evenwichtsprijs wordt ongeveer € 22. De prijs stijgt ongeveer met 22 – 20 = € 2. © LWEO B.V. Niets uit deze publicatie mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. Het verlenen van toestemming tot publicatie strekt zich tevens uit tot het elektronisch beschikbaar stellen. Zie ook de leveringsvoorwaarden van de LWEO (www.lweo.nl).

1ste druk

Kleding

c. Als de prijs met € 5 stijgt, neemt de vraag af. Door concurrentie verlagen de aanbieders hun prijs en nemen ze genoegen met een lagere winstmarge. 5.10 a. Als P = 15 dan is Qa = 0 en als P = 30 dan is Qa = 15. b. Qa = Qv → P – 15 = -2P + 50 → 3P = 65 → P = € 21,67. 5.11 a. Manier 1:

Door de korting stijgt de winstmarge met € 3. De nieuwe aanbodlijn wordt: Qa = 2(P + 3) − 10 → Qa = 2P + 6 – 10 → Qa = 2P – 4. Manier 2: De aanbodvergelijking herschrijven zodat P in het linkerlid komt te staan: Qa = 2P – 10 → 2P = Qa + 10 → P = 0,5Qa + 5 De kosten dalen met € 3 dus de vergelijking wordt P = 0,5Qa + 5 – 3 → P = 0,5Qa + 2. Weer herschrijven met Qa in het linkerlid: 0,5Qa = P – 2 → Qa = 2P – 4.

b.

c. Qa = Qv → 2P – 4 = -P + 50 → 3P = 54 → P = 18, dus € 18. d. Qa = 2 × 18 – 4 = 32, dus 32.000 merkloze witte T-shirts. Of: Qv = -18 + 50 = 32. De marktomzet = 18 × 32.000 = € 576.000. 5.12 a. Vraaglijn verschuift naar links. Door meer geld te besteden aan merkkleding worden er bij dezelfde prijs minder merkloze zwarte T-shirts gevraagd. b. Vraaglijn verschuift naar rechts. De voorkeur voor merkloze zwarte T-shirts maakt dat er bij dezelfde prijs meer T-shirts worden gekocht.


Kleding

1ste druk

c. Vraaglijn verschuift naar rechts. De duurdere merkkleding wordt vervangen door merkloze zwarte T-shirts, zodat er bij dezelfde prijs meer T-shirts worden gevraagd. 5.13 Qv = -2P + 50 + 2 → Qv = -2P + 52. Qv is bij elke prijs is 2 (× 1.000) hoger. 5.14 a. Qa = Qv → 0,6L – 3.000 = -0,4L + 10.000 → L = € 13.000. b. Qv = -0,4 × 13.000 + 10.000 = -5.200 + 10.000 = 4.800, dus 4,8 miljoen personen. Qa = 0,6 × 13.000 – 3.000 = 4.800 dus 4,8 miljoen personen. c.

d. Bij L = € 15.000 is het aanbod 0,6 × 15.000 − 3.000 = 6.000 dus Qa = 6 miljoen personen. e. Werk wordt beter beloond dus aantrekkelijker want de opofferingskosten van vrije tijd worden hoger. f. Als het uurloon stijgt, hoef je minder uren te werken om evenveel loon te krijgen. © LWEO B.V. Niets uit deze publicatie mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. Het verlenen van toestemming tot publicatie strekt zich tevens uit tot het elektronisch beschikbaar stellen. Zie ook de leveringsvoorwaarden van de LWEO (www.lweo.nl).

Kleding

1ste druk

g. Het aanbod van arbeid stijgt van 4.800.000 personen naar 6.000.000 personen. Dat is een stijging van 1.200.000/4.800.000 × 100% = 25%. Het loon stijgt van € 13.000 naar € 15.000. Dat is een stijging van 2.000/13.000 × 100% = 15,3%. De loonelasticiteit van het arbeidsaanbod = 25%/15,3% = 1,6. h. 1. Qa = Qv → 0,6L – 3.000 = -0,4L + 8.000 → L = € 11.000. 2. Qa = 0,6 × 11.000 − 3.000 = 3.600 dus 3,6 miljoen personen. Of: Qv = -0,4 × 11.000 + 8.000 = -4.400 + 8.000 = 3.600 dus 3,6 miljoen personen. i. Zie de stippellijn in de figuur. 5.15 a. Vrije toetreding en vrije uittreding. b. • Als de koper geen onderscheid ziet of maakt tussen producten van verschillende aanbieders. • Als de koper van het product alleen let op de prijs. Vaak is dit een teken dat de koper dan geen kwaliteitsverschil constateert. c. Eerst de evenwichtsprijs uitrekenen: Qa = Qv → P + 100 = -2P + 700 → 3P = 600 → P = € 200. De verhandelde hoeveelheid is: Qa = P + 100 = 200 + 100 = 300 ton oud papier. Of: Qv = -2 × 200 + 700 = 300. d. Door de verandering van het aanbod gaat de evenwichtsprijs omlaag. De vraagfunctie blijft hetzelfde. De gevraagde hoeveelheid moet weer gelijk zijn aan de aangeboden hoeveelheid. Als P = € 10 dan is Qv = -2P + 700 = -20 + 700 = 680. Als P = € 10 moet Qa ook 680 worden. De aanbodlijn verschuift naar rechts. We noemen de extra hoeveelheid die bij elke prijs aangeboden wordt X. Qa = 10 + 100 + X = 680 → X = 680 – 100 – 10 = 570. Het aanbod moet bij iedere prijs met 570 ton toenemen. e. Het betekent dat de aanbieders geld moeten betalen om van hun oud papier af te komen. f. • Mensen zullen niet graag willen bijbetalen om van hun oud papier af te komen. De aanbieders zullen proberen om op een andere manier van hun oud papier af te komen. Ze kunnen het bijvoorbeeld bij de vuilnis zetten. De overheid wil graag uit milieuoogpunt dat men het afval gescheiden blijft aanbieden. Hierdoor zal de overheid de aanbieders dus subsidie moeten geven anders lukt dit niet. • Veel verenigingen zamelen oud papier in om inkomsten te hebben. Om de inkomsten van de verenigingen toch enigszins veilig te stellen, geeft de overheid subsidie.


Kleding

1ste druk

5.16 a.

b. MO = MK → 75 = 1/3000 q → q = 225.000 liter. Bij een productieomvang van 225.000 liter is de totale winst maximaal. c. TW = TO − TK TO = P × q = 75 × 225000 = 16.875.000 cent TK = TVK + TCK TVK = GVK × q = 1/6000 q2 = 8.437.500 TCK = 4.000.000 TK = 12.437.500 cent TW = 4.437.500 cent De maximale totale winst is € 44.375. d. TO = 75 × 210.000 = 15.750.000 cent TK = 1/6000 × (210.000)2 + 4.000.000 = 11.350.000 cent TW = 4.400.000 cent De is met 44.375 − 44.000 = € 375 gedaald. e. De veehouder streeft naar maximale winst, en moet dit halen bij 210.000 liter melk. Dan moet dus gelden dat MO = MK en omdat MO = P is er maximale totale winst als P = MK dus als P = 1/3000 × q. P = 1/3000 × 210.000 = 70 cent. De garantieprijs moet dus 70 cent per liter worden.


1ste druk

Kleding

Hoofdstuk 6 De enige aanbieder 6.1

a. Innovatie bevorderen. Dankzij een patent heeft een onderneming geen last van concurrentie. De onderneming kan een hoge prijs vragen en winst maken. De winst is de financiële prikkel om onderzoek te doen en te innoveren. Innovaties verbeteren de concurrentiepositie en de werkgelegenheid van een economie op de lange termijn. b. • Als een artikel is gepatenteerd, heeft een onderneming geen concurrentie. Om de concurrentie tussen ondernemingen te stimuleren, is een patent tijdelijk. • Om te voorkomen dat consumenten blijvend een hoge prijs betalen.

6.2 a. Een spoorwegmaatschappij is een natuurlijk monopolie omdat schaalvoordelen hierbij een belangrijke rol spelen. Het aanleggen van meerdere spoorlijnen tussen twee steden is niet rendabel. b. Verzonken kosten zijn in dit geval de investeringen in de rails. De rails hebben weinig waarde als deze niet kunnen worden gebruikt voor treinverkeer. Dat belemmert toetreding tot de markt van het treinvervoer. 6.3 a. Positief. Naarmate de prijs van een merkproduct hoger is, wordt het aantrekkelijker dit product na te maken en neemt de piraterij toe. b. Bijvoorbeeld telefoonkabel, satellietverbinding. 6.4 a. Geox is de enige aanbieder. Alle vragers naar het product zijn aangewezen op Geox. Geox kan precies afzetten wat alle consumenten samen vragen. b. In de prijsafzetfunctie van Geox is q (de af te zetten hoeveelheid) afhankelijk van de prijs. De ondernemer kan een prijs kiezen. Bij volledige mededinging heeft de ondernemer geen invloed op de prijs en is de prijs een gegeven. In de prijsafzetfunctie van een producent op de markt van volledige mededinging komt q niet voor. c. Zie tabel.

q

P = GO

TO

0

120

0

10

108

1.080

20

96

1.920

30

84

2.520

40

72

2.880

50

60

3.000

60

48

2.880

70

36

2.520

80

24

1.920

90

12

1.080

100

0

0

MO 108 84 60 36 12 ˗12 ˗36 ˗60 ˗84 ˗108


Kleding

1ste druk

6.5 a. Zolang MO > 0 stijgt de TO bij uitbreiding. Als MO < 0 daalt TO bij uitbreiding → TO is maximaal als MO = 0. b. P = -1,2q + 120. TO = P × q = -1,2q2 + 120q. MO = TO' = -2,4q + 120. 6.6 a. Proportioneel variabel. TVK = 20q → GVK = 20q/q = 20. Als de GVK constant zijn, zijn de variabele kosten proportioneel variabel. b.

Zie onderste grafiek. c. MK = TK' = 20. d. Zie bovenste grafiek. e. Bij MO = MK → -2,4q + 120 = 20 → 2,4q = 100 → q = 41,67. P = GO = -1,2 × 41,67 + 120 = 70. f. GTK = TK/q = (20q + 800.000)/q → GTK = 20 + 800.000/q. g. Zie bovenste grafiek. h. Zie bovenste grafiek.


Kleding

1ste druk

6.7 a. TO is maximaal als MO = 0. Dan is q = 50.000. Daarbij hoort een prijs van € 60 (zie GO-lijn).


Kleding b.

1ste druk

TO en TK berekenen bij q = 50.000. P = -1,2q + 120 = € 60. TO = 50.000 × 60 = € 3.000.000 TK = 20 × 50.000 + 800.000 = € 1.800.000 _ TW = TO – TK = € 1.200.000 c. Q is maximaal als P = 0. Geox zal haar producten niet gratis weggeven. d. Maximale totale winst. De prijs is dan het hoogst. Voor concurrenten zijn dan de kansen het grootst omdat ze met een lagere prijs Geox kunnen verslaan en toch winst behouden.

6.8 a. Als Roppa kiest voor niet toetreden, is er voor Geox geen aanleiding de prijs te verlagen. b. In de uitgangssituatie is de winst 10, want dit is de situatie bij geen toetreding en niets doen. Bij toetreding en niets doen krijgen beide een winst van 5, dus een gelijke verdeling van de monopoliewinst van Geox van 10. c. Als Geox de prijs verlaagt, zal zijn winst nog verder dalen van € 500.000 naar € 200.000. d. De twee bedrijven hebben dezelfde informatie, dus Roppa weet dat Geox de prijs niet zal verlagen omdat zijn winst dan daalt. 6.9 a. Een grotere productieomvang kan leiden tot verdere schaalvoordelen. De constante kosten kunnen dan over een groter aantal producten worden verdeeld. b. Reclamekosten zijn verzonken kosten. Het daaraan uitgegeven geld kan niet worden terugverdiend. De bouwkosten van een fabriek zijn verzonken, voor zover de fabriek niet voor andere doeleinden kan worden gebruikt. c. Juist niet toetreden. Een potentiële toetreder weet dat hij meer geld zal verliezen als zijn toetreding mislukt. Hij kan zijn investeringen immers niet voor andere doeleinden gebruiken.


1ste druk

Kleding

6.10 a. Dit komt doordat er na toetreding van Mioto nieuwe klanten bijkomen (o.a. wandelaars). b. Scenario 1 Als Mioto kiest voor toetreden niet toetreden

..dan kiest Napia voor.. hoge prijs/ lage prijs hoge prijs (16>7) hoge prijs (20>10)

..en is de uitbetaling voor Mioto:

Scenario 2 Als Mioto kiest voor toetreden niet toetreden

..dan kiest Napia voor.. hoge prijs/ lage prijs lage prijs (8>4) lage prijs (20>15)

..en is de uitbetaling voor Mioto:

8 0

˗4 0

In scenario 1 zal Napia altijd voor de hoge prijs kiezen omdat de winst dan hoger is (dominante strategie) en dan zal Mioto winst maken bij toetreding. In scenario 2 zal Napia altijd voor de lage prijs kiezen (hogere winst) en maakt Mioto verlies en zal niet toetreden. c. In scenario 2. Door het hanteren van een lage prijs bij toetreding van Mioto realiseert Napia de hoogste winst. Mioto heeft hier verlies. d. Argumenten vóór met toelichting: • Als Napia niet in staat is aan de totale consumentenvraag te voldoen, hebben consumenten voordeel van een groter aantal aanbieders. • Toetreding bevordert de concurrentie hetgeen de consument voordeel kan opleveren in de vorm van lagere prijzen, meer keuze of meer innovatie. Argumenten tegen met toelichting: • Door het verdelen van de productie over twee aanbieders gaan schaalvoordelen verloren en kunnen de prijzen stijgen of de mogelijkheden om te investeren afnemen. • Als er meer aanbieders komen, kunnen er problemen ontstaan bij de standaardisering van de producten hetgeen de bruikbaarheid kan aantasten. 6.11 a. Het aantal verkochte kaartjes heeft geen invloed op het aantal televisiekijkers en dat is het publiek dat de sponsoren vooral willen bereiken. b. Totale opbrengst = 30.000 × 30 + 120.000 = € 1.020.000 Totale kosten = 30.000 × 5 + 650.000 = € 800.000 _ € 220.000 Totale winst = c. Bij een prijs van € 30 en een afzet van 30.000 kaartjes geldt MO = 0 en bij die prijs en afzet kan niet gelden MO = MK want MK = € 5. Of: De maximale totale winst wordt behaald bij een prijs van € 32,50 en een afzet van 27.500 kaartjes, omdat bij die prijs en afzet geldt dat MO = MK want MK = € 5. © LWEO B.V. Niets uit deze publicatie mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. Het verlenen van toestemming tot publicatie strekt zich tevens uit tot het elektronisch beschikbaar stellen. Zie ook de leveringsvoorwaarden van de LWEO (www.lweo.nl).

Kleding

1ste druk

d. Totale opbrengst: 15.000 × € 30 + X Totale kosten: 15.000 × € 5 + € 435.000 Totale opbrengst = totale kosten → 15.000 × 30 + X = 15.000 × 5 + 435.000 → 450.000 + X = 510.000 → X = € 60.000. 6.12 a. Voor Carant is de (marginale) besparing op de kosten van inbraak kleiner dan de (marginale) kosten van het inhuren van een beveiliger (€ 700). Carant zal altijd besluiten nul beveiligers aan te stellen. b. Er zijn in totaal 5 beveiligers waarvan Alberts er drie betaalt. De kostenbesparing van Alberts is 1.000 + 900 + 800 + 650 + 500 − (3 × 700) = € 1.750. c. Als Alberts 0 beveiligers inhuurt, huurt Boenders er 2 (250 is voor Boenders de hoogste toename van de winst). Toename winst Albers 1.900. Als Alberts 1 beveiliger inhuurt, huurt Boenders er 1. Toename winst Alberts 1.200. Als Alberts 2 beveiligers inhuurt, huurt Boenders er 0. Toename winst Alberts 500. Als Alberts 3 beveiligers inhuurt, huurt Boenders er 0. Toename winst Alberts 600. Alberts zal nul beveiligers inhuren en Boenders twee. Dit levert Alberts het hoogste voordeel (€ 1.900) op. d. Alberts kan in hoge mate zeker zijn van de beslissing van Boenders, omdat deze zichzelf de beslissing oplegt en er dus sprake is van zelfbinding. Als Boenders zijn beslissing niet uitvoert loopt hij reputatieschade op. e. De omvang van de gezamenlijke winst: Door samenwerking kan gestreefd worden naar het maximeren van de gezamenlijke winst. Er worden vijf beveiligers ingehuurd omdat de kosten van de vijfde beveiliger lager zijn dan de opbrengst (700 < 850). Asymmetrische informatie: Door samen te werken kan het asymmetrisch zijn van informatie opgevangen worden. Hierdoor is een juiste verdeling van de kosten mogelijk. Free-ridergedrag: Free-ridergedrag kan vermeden worden omdat alle drie de winkeliers hun winst zien toenemen in verhouding tot hun bijdrage aan de betaling voor beveiliging.


Kleding

1ste druk

Hoofdstuk 7 Zich onderscheiden van de concurrentie 7.1

a. • de locatie van de winkel. • de uitbreiding van het assortiment. • de aankleding van de winkel. b. De markt wordt minder doorzichtig. De transparantie neemt af omdat het de vragers meer moeite kost om de prijzen en de kwaliteit van de producten te vergelijken. c. De print voegt iets extra's toe aan het product waardoor het exclusiever wordt. Als dit kenmerk in de behoefte van de vragers voorziet, zijn ze bereid een hogere prijs te betalen.

7.2 a. Vlakker. Bij een prijsverhoging kunnen klanten eenvoudig overstappen naar een concurrent en zal de afzet sterk dalen. b. TCK = GCK × q. GCK kun je uit de figuur aflezen door GTK – GVK. Omdat de MK-lijn horizontaal loopt, valt deze samen met de GVK-lijn. Dus GVK = 80. We gaan uit van bijvoorbeeld q = 500. Dan is GCK = 100 – 80 = 20. TCK = 20 × 500 = € 10.000. c. Zie figuur. Bij maximale winst geldt dat MO = MK. Q is dan 600 spijkerbroeken. d. Zie figuur. Het verband tussen afzet en prijs wordt weergegeven door de GO-lijn (= prijsafzetlijn). Bij q = 600 kun je aflezen dat de prijs € 140 is.


Kleding

1ste druk

e. Zie figuur. De totale winst is q (= 600) maal de afstand tussen GO en GTK.

7.3 Naar links. Door de toetreding van nieuwe aanbieders zal de totale marktafzet over meer aanbieders worden verdeeld. Bij dezelfde prijs zal er per aanbieder minder worden verkocht. De prijsafzetlijn verschuift naar links tot hij raakt aan de GTK-lijn. Er wordt geen winst meer gemaakt. Toetreden is dan niet meer zinvol. 7.4 a. De consument, deze profiteert het hele jaar door van prijsverlagingen. b. Voordeel: Er zijn minder onverkochte voorraden. Nadeel: De kledingwinkels verkopen tegen lagere prijzen dan vroeger en hebben daardoor een lagere winstmarge. c. Het dilemma is vroeg uitverkopen of laat uitverkopen. De kledingzaken zouden liever laat beginnen met de uitverkoop, omdat ze hun kleding langere tijd tegen een hogere prijs kunnen verkopen. Ze kunnen dan meer winst maken. Als er een kledingzaak vroeg begint met de uitverkoop en de anderen laat, zal de vroege beginner profiteren. Hij kan zijn voorraad snel verkopen en eventueel © LWEO B.V. Niets uit deze publicatie mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. Het verlenen van toestemming tot publicatie strekt zich tevens uit tot het elektronisch beschikbaar stellen. Zie ook de leveringsvoorwaarden van de LWEO (www.lweo.nl).

Kleding

1ste druk nieuwe uitverkoopspullen laten komen. De concurrenten zullen om dezelfde reden ook vroeg uitverkopen. Want wie niet meedoet, blijft met een onverkoopbare voorraad zitten. Wie wel meedoet, neemt genoegen met een lagere winstmarge. Vroeg uitverkopen is de dominante strategie. Voor de bedrijfstak als geheel is laat uitverkopen beter.

7.5 a. Monopolistische concurrentie. • er zijn veel aanbieders. • het product is heterogeen. • het bedrijf zich gedraagt als prijszetter. b. 130 geldeenheden. Maximale winst als MO = MK. Dit is het geval bij q = 6 (miljoen) abonnementen. Bij q = 6 → GO = P = 130. c. Als q = 6 → GO = 70/6 × 6 + 200 = 130. GTK = 5 × 6 + 600/6 = 130. GW = 130 – 130 = 0 → TW = 0. d. Door het promotiebeleid neemt de vraag naar abonnementen toe, zodat de GOlijn naar rechts verschuift en gedeeltelijk boven de GTK-lijn komt te liggen. 140 94 e. • MO2 = MK2 dus q + 235 = 8q → q = 235 → q = 7,5 6 3 • GO2 = -70/6 × 7,5 + 235 = 147,5 geldeenheden. • GTK2 = 4 × 7,5 + 620/7,5 = 112,7 geldeenheden. Gemiddelde winst = GO2 − GTK2 = 147,5 – 112,7 = 34,8 geldeenheden. De totale winst is 7,5 × 34,8 = 261 miljoen geldeenheden. f. Bij GTK2 zijn de variabele kosten lager dan in de uitgangssituatie en de constante kosten juist hoger. Dit komt omdat: • procesinnovatie vraagt om investeringen die leiden tot hogere constante kosten. • procesinnovatie zal door efficiencyverbetering leiden tot lagere kosten per product.


1ste druk

Kleding

Hoofdstuk 8 De strijd om het marktaandeel 8.1

a. Veringsystemen, zelfregulerende pasvormen. b. Totale omzet (10,4/20,4) × 100 = € 51 miljard. c. Marktaandeel Nike in sportkleding = (15,4/51) × 100% = 30,2%. Marktaandeel Nike in voetbalgerelateerde omzet = 1,4/1,5 × 38% = 35,5%. Marketinguitgaven Adidas in procenten van de omzet Adidas = 1,5/10,4 × 100% = 14,4%. Adidas Group omzet sportkleding × € 1 miljard marktaandeel sportkleding in procenten

10,4 20,4

voetbalgerelateerde omzet × € 1 miljard marktaandeel voetbalgerelateerde omzet

1,5 38%

marketinguitgaven × € 1 miljard marketinguitgaven in procenten van de totale omzet

14,4

1,5

Nike 15,4

30,2 1,4

35,5% 1,8 11,7

d. Verschil in aanpak, zie laatste alinea. Adidas bewandelt de officiële weg, terwijl Nike kiest voor het goedkopere ambush-marketing. 8.2 a. • Reclamekosten. Om een nieuw merk bij het publiek te introduceren, moet veel reclame worden gemaakt. Als het toetreden faalt, worden deze kosten niet terugverdiend. • De kosten van het opzetten van een distributiekanaal om de schoenen van de fabriek bij de consument te krijgen. Er moeten contracten worden afgesloten met transporteurs en met winkelketens. • De kosten van het bouwen van nieuwe fabrieken, machines en ontwerp, voor zover deze geen waarde meer hebben als de productie stilvalt. b. Potentiële nieuwkomers op de markt van sportschoenen zullen rekening moeten houden met verzonken kosten. De verzonken kosten kunnen niet worden terugverdiend als de toetreding mislukt. De verliezen zijn groter naarmate een groter deel van de kosten is verzonken. Het totale investeringsrisico voor een toetreder neemt daardoor toe. 8.3 a. Flexibele zolen, nieuwe modelijn (23/501). b. Patent. c. • Door te profiteren van elkaars naamsbekendheid kunnen ze beide een grotere klantenkring bereiken. • Ze kunnen gebruik maken van elkaars distributiekanalen wat kostenbesparend werkt.


Kleding

1ste druk

8.4 Door de capaciteit te vergroten kunnen de schaalvoordelen toenemen. Hoe groter deze voordelen, des te lastiger is de toetreding omdat nieuwkomers deze schaalvoordelen niet hebben. De bouw van nieuwe fabrieken, waarvan kosten voor een groot deel verzonken kosten zijn, is een geloofwaardig signaal aan de mogelijke toetreders dat de gevestigde bedrijven alles op alles zullen zetten om toetreding te verhinderen. 8.5 a. Heterogeen oligopolistisch. De klant ervaart verschillen in kwaliteit en uitstraling tussen de aangeboden schoenen. b. Ondoorzichtig. De klant ervaart het als lastig de verschillen in kwaliteit te beoordelen en een goede prijs-kwaliteitverhouding te bepalen. Aan de aanbodkant is de markt ook ondoorzichtig omdat de aanbieders elkaars strategie niet kennen. c. Moeilijk. Vaak zijn hoge investeringen noodzakelijk, zijn er verzonken kosten en octrooien. Ook zullen de oligopolisten de toetreding zoveel mogelijk willen belemmeren. d. Het is een dalende lijn. De oligopolist kan in zekere mate de prijs kiezen. e. Het is een afspraak tussen onafhankelijke staten. Er is geen internationale wetgeving die deze kartels verbiedt. 8.6 • De productiecapaciteit van softwareproducten is oneindig groot. Het vergroten van de productie van software kent geen grenzen. • De ontwikkelingen op de markt zijn moeilijk voorspellen door allerlei nieuwe softwareproducten. 8.7 a. Je ziet dit aan het positieve verband tussen de prijs van de concurrent en de eigen afzet. Als Adidas de prijs verlaagt, neemt de afzet van Nike af, omdat klanten van Nike overstappen naar Adidas. b. Er zijn twee prijzen, Pn en Pa. Dit wijst op een heterogeen product. c. Pa = Pn = 100 → qa = -200 + 100 + 250 = 150 dus 150.000 stuks. qn = -200 + 100 + 250 = 150 dus 150.000 stuks. De afzet is voor beide even hoog, ze hebben elk 50% marktaandeel. 8.8 De afzet is 150.000 stuks (zie 8.7). Omdat MK constant is, zijn ze gelijk aan de GVK en is de winstmarge (vanwege het weglaten van de constante kosten) gelijk aan P – GVK = 100 – 20 = € 80. De totale winst = 150.000 × 80 = € 12 miljoen. 8.9 Pa = Pn = 135 → qa = -2 × 135 + 135 + 250 = 115.000. De winstmarge bedraagt 135 – 20 = € 115. De totale winst = 115.000 × 115 = € 13,2 miljoen. Voor Nike geldt dezelfde berekening, met dezelfde uitkomst.


1ste druk

Kleding

8.10 Pa = 100 en Pn = 135 invullen in qa en qn. qa = -2Pa + Pn + 250 → qa = -2 × 100 + 135 + 250 = 185 dus 185.000 stuks. De winstmarge = 100 – 20 = 80. TW = 185.000 × 80 = € 14,8 miljoen. qn = -2Pn + Pa + 250 → qn = -2 × 135 + 100 + 250 = 80 dus 80.000 stuks. De winstmarge = 135 – 20 = 115. TW = 80.000 × 115 = € 9,2 miljoen. 8.11 a. Nike houdt zich aan de afspraak houdt zich niet aan de afspraak (P = € 135) (P = € 100) houdt zich aan de afspraak (P = € 135) Adidas houdt zich niet aan de afspraak (P = € 100)

13,2 ; 13,2

9,2 ; 14,8

14,8 ; 9,2

12 ; 12

De dominante strategie is voor beide bedrijven dat zij zich niet aan de afspraak houden, ongeacht wat de ander doet. Want voor Adidas geldt dat 14,8 > 13,2 en 12 > 9,2. En dat geldt voor Nike ook. b. Beide kiezen ervoor zich niet aan de kartelafspraak te houden en stellen de prijs op 100. Pa en Pn worden 100. 8.12 Ja. De afzet voor beide bedraagt 230/2 = 115.000 stuks. De omzet is 115.000 × 135 = € 15.525.000. De boete is10% van de omzet is afgerond € 1,55 miljoen. Hierdoor wordt de winst (13,2 – 1,55) miljoen = € 11,65 miljoen en dat is lager dan de winst van € 12 miljoen bij geen kartel. 8.13 Beneden een prijs van € 20. Dan ligt de prijs onder de gemiddelde variabele kosten. Als de variabele kosten niet worden gedekt, wordt de productie gestopt. 8.14 a. Als de afzet te hoog is geraamd en dus in werkelijkheid lager is, zullen de schaalvoordelen lager zijn dan geraamd. De gemiddelde constante kosten zijn in werkelijkheid hoger dan was verwacht. Hierdoor zal de feitelijke winst lager zijn dan de geraamde winst. b. Als de afzet te laag is ingeschat kan er te weinig productiecapaciteit zijn. Een betere inschatting had meer schaalvoordelen op kunnen leveren en een hogere winst. 8.15 Uit GTK = MK = 20. MK is constant dus gelijk aan GVK. Dus geldt GTK = GVK. Dit betekent dat GCK = 0, en dus TCK = 0. 8.16 a. P = € 20 en Q = 160 miljoen ton. Door de concurrentie daalt de prijs tot de marginale kosten, dus P wordt 20. Daarbij hoort een hoeveelheid van 160. b. Zie figuur. © LWEO B.V. Niets uit deze publicatie mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. Het verlenen van toestemming tot publicatie strekt zich tevens uit tot het elektronisch beschikbaar stellen. Zie ook de leveringsvoorwaarden van de LWEO (www.lweo.nl).

Kleding

1ste druk

c. Zie figuur.

8.17 a. De collectieve vraag luidt: Qv = -2P + 200. Bij monopolie is dit ook de prijsafzetfunctie (GO). Herschrijving van de functie geeft: 2P = -q + 200 → P = -0,5q + 100. TO = P × q = -0,5q2 + 100q → MO = TO' = -q + 100. b. Zie figuur. c. Maximale totale winst als MO = MK → q = 80. Vanuit q = 80 naar de collectieve vraaglijn geeft GO = P = € 60. Of: MO = MK → -Q + 100 = 20 → Q = 80. Invullen in de collectieve vraaglijn: Q = -2P + 200 → P = 60. d. Zie figuur. e. Zie figuur. f. Het kartel als monopolist kan een prijs kiezen die hoger is dan de marginale kosten. Bij die hogere prijs hoort een lagere afzet. Bij volledige mededinging © LWEO B.V. Niets uit deze publicatie mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. Het verlenen van toestemming tot publicatie strekt zich tevens uit tot het elektronisch beschikbaar stellen. Zie ook de leveringsvoorwaarden van de LWEO (www.lweo.nl).

1ste druk

Kleding

zorgt de concurrentie ervoor dat de prijs op het niveau MK blijft. Bij deze lagere prijs hoort een grotere afzet.

8.18 afzet (x 1 miljoen ton) prijs (x € 1) winstmarge = P – GVK winst (x € 1 miljoen)

Alfa + Bèta

Alfa

Bèta

80 60 40 3.200

40 60 40 1.600

40 60 40 1.600

8.19 a. Zie figuur. b. Maximale totale winst als MO = MK → Qa = 60 miljoen ton. c. Totale winst voor Alfa = Qa × (P – GVK) = 60 × (50 – 20) = € 1.800 miljoen. Toename totale winst voor Alfa = 1.800 – 1.600 = € 200 miljoen. © LWEO B.V. Niets uit deze publicatie mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. Het verlenen van toestemming tot publicatie strekt zich tevens uit tot het elektronisch beschikbaar stellen. Zie ook de leveringsvoorwaarden van de LWEO (www.lweo.nl).

Kleding

1ste druk

d. Doordat Alfa de hoeveelheid opvoert en de prijs naar 50 daalt, zal Bèta ook een prijs van € 50 moeten vaststellen. Er is immers een homogeen product. Totale winst voor Bèta = Qb × (P – GVK) = 40 × (50 – 20) = € 1.200 miljoen. Afname totale winst voor Bèta = 1.600 – 1.200 = € 400 miljoen. e. De gezamenlijke winst is maximaal als Q = 80 miljoen ton. Nu is de afzet 60 + 40 = 100 miljoen ton en dus zal de gezamenlijke winst lager (dan maximaal) zijn.

8.20 • Vestigingsplaats: gemakkelijk bereikbaar voor de klanten. • De openingstijden: bijvoorbeeld tot s' avonds laat omdat klanten daar behoefte aan hebben. • Assortiment: door ook biobenzine, snoep of kranten aan te bieden, kan een nieuwe doelgroep bediend worden.


1ste druk

Kleding 8.21 a/ b

Cool

korting T-shirt koffie

korting

Hot T-shirt

koffie

10; 6 12; 5 9; 3

2; 8 3; 0 5; 4

5; 1 4; 6 3; 2

8.22 a. gegeven: Cool als Cool kiest voor als Hot kiest voor als Cool kiest voor als Hot kiest voor als Cool kiest voor

T-shirt T-shirt koffie korting T-shirt koffie

gegeven: Hot dan kiest Hot voor dan kiest Cool voor dan kiest Hot voor dan kiest Cool voor dan kiest Hot voor

korting koffie korting T-shirt koffie T-shirt

cel (12,5) (4,6) (5,1) (2,8) (5,4) (5,4)

b. Beide bedrijven. Als Cool kiest voor korting kiest Hot liever T-shirts (8 > 6). Als Hot kiest voor korting kiest Cool liever T-shirts (12 > 10). c. Via een bindende afspraak. Een zodanige afspraak dat het schenden van de afspraak nadeliger is dan het zich houden aan de afspraak. 8.23 a. Heterogeen. Het maakt de klanten wel iets uit bij wie ze het ijsje kopen, want ze kiezen voor de dichtstbijzijnde aanbieder. b. Bert krijgt alle klanten van het rechterdeel van het strand plus de helft van de klanten van de linkerdeel: ½ + ½ × ½ = 2/4 + ¼ = ¾. c. Arie zal ook naar het midden gaan. 8.24 a. Midden is voor beiden de dominante strategie. Deze strategie geeft, ongeacht de keuze van de ander, de meeste klanten. Als Arie kiest voor L of M of R, dan zal Bert steeds kiezen voor M. Hij krijgt dan de meeste klanten. Andersom geldt dezelfde redenering. b. Als Arie rechts kiest, zal Bert geen rechts kiezen, maar midden. Als Bert rechts kiest, zal Arie ook midden kiezen. De combinatie (rechts, rechts) is geen Nashevenwicht want beiden kunnen zich verbeteren door een andere keuze te maken. 8.25 Gegeven de keuze van Cheng om links te gaan, zijn beiden beter uit als Leo ook links gaat (in plaats van rechts). Gegeven de keuze van Leo om rechts te gaan, zijn beiden beter uit als Cheng ook rechts gaat (in plaats van links). 8.26 a. Als ze dezelfde keuze maken zijn ze elkaars concurrent en moeten ze de markt delen.


1ste druk

Kleding b. souvenirs Cool

souvenirs badkleding

2; 3 6; 7

Hot badkleding 8; 6 4; 5

c. Souvenirs, badkleding (8,6) en badkleding, souvenirs (6,7). d. Bij een simultane keuze weten ze van elkaar niet wat er wordt gekozen. Het zou kunnen dat beide badkleding kiezen, in de verwachting dat de ander kiest voor souvenirs. Dat zou geen Nash-evenwicht opleveren. e.

f. Als Cool souvenirs kiest, kiest Hot voor badkleding. Cool heeft dan een extra winst van 8 (× € 1.000). Als Cool badkleding kiest, kiest Hot voor souvenirs. Cool heeft dan een extra winst van 6 (× € 1.000). Dus zal Cool kiezen voor souvenirs en als gevolg daarvan kiest Hot voor badkleding (8,6). g.


1ste druk

Kleding

Als Hot kiest voor souvenirs, kiest Cool voor badkleding. Hot heeft dan een extra winst van 7 (× € 1.000). Als Hot kiest voor badkleding, kiest Cool voor souvenirs. Hot heeft dan een extra winst van 6 (× € 1.000). Dus zal Hot kiezen voor souvenirs waarna Cool kiest voor badkleding. h. Als Cool als eerste kiest is zijn extra winst 8, als hij als laatste kiest 6. Het voordeel om als eerste te kiezen is 8 – 6 = 2 dus fma = € 2.000. Als Hot als eerste mag kiezen is de extra winst 7, als hij als laatste kiest 6. Het first mover advantage = 7 − 6 = 1 dus fma = € 1.000. 8.27 a. (wintersport; wintersport) en (carnaval; carnaval). b. Als beiden naar het carnaval gaan. Robbert waardeert dan carnaval op 2, terwijl als hij met Chantal op wintersport gaat zijn waardering hoger (4) is. c. Uitgaande van de keuze van Chantal voor carnaval is met haar meegaan de beste keuze (2) voor Robbert. De keuze alleen naar de wintersport te gaan, waardeert Robbert met lager (1). 8.28 a. Het evenwicht is dat beiden naar wintersport gaan. Voor Robbert is wintersport de dominante strategie. Chantal kiest dan ook voor wintersport, omdat ze dat hoger waardeert (2) dan alleen naar carnaval (1). b. De belofte van Robbert om twee maanden alleen de afwas te doen, is niet geloofwaardig voor Chatal, omdat zij weet dat Robbert snel zijn beloftes vergeet. Robbert heeft een slechte reputatie wat betreft beloftes. Hij kwam ze in het verleden niet na. c. Een ski-jack kan Robbert ook dragen als hij niet op wintersport gaat. De ski's daarentegen zijn alleen bruikbaar op de besneeuwde pistes in de bergen. De uitgaven voor ski's kun je beschouwen als verzonken kosten. 8.29 wijkt uit Bill

wijkt uit rijdt rechtdoor

0; 0 2; -1

George rijdt rechtdoor -1; 2 -2; -4

8.30 a. Door zelfbinding wil je de keuze van de tegenspeler beïnvloeden. Als deze niet op de hoogte is van de zelfbindingsactie, kan hij er niet op reageren. b. De regel 'Bill wijkt uit' vervalt. c. George kiest voor uitwijken, want -1 is hoger dan -4.


1ste druk

Kleding 8.31 Boonman hoge prijs lage prijs Aalberts

hoge prijs lage prijs

15; 15 25; 5

5; 25 10; 10

Beide speler hebben lage prijs als dominante strategie. Er ontstaat een evenwicht in dominante strategieën (lage prijs; lage prijs). Dit evenwicht (beide hebben een winst van 10) is niet Pareto-optimaal. Voor beide supermarkten zou het winstgevender zijn als ze allebei hoge prijs zouden hanteren (beide hebben een winst van 15). Ze kiezen hier niet voor, omdat ze bang zijn dat bij de keuze hoge prijs de ander lage prijs kiest. 8.32 a. Voor Boonman vervalt de mogelijkheid om lage prijs te kiezen als Aalberts voor hoge prijs kiest. De cel (5; 25) vervalt. b. De uitkomst is dat beide kiezen voor hoge prijs. Aalberts kiest voor hoge prijs, omdat hij weet dat Boonman dat dan ook doet. De winst is dan hoger (15) dan wanneer Aalbers kiest voor lage prijs. In dat geval kiest Boonman ook voor lage prijs en is de winst voor beide lager (10). 8.33 a.

b. Aard van de zelfbinding: onvoorwaardelijk/ dreiging/ belofte 1. In the battle of the sexes zegt Robbert twee maanden te zullen afwassen. 2. In 'the battle of the sexes' komt Robbert thuis met ski's. 3. In de chicken game zet Bill het stuur van zijn auto vast. 4. Supermarkteigenaar Aalberts verklaart de prijzen te verhogen ongeacht wat de concurrent doet. 5. Supermarkteigenaar Boonman zegt de prijzen te verhogen als de concurrent dat ook doet.

Geloofwaardig / ongeloofwaardig

belofte

ongeloofwaardig

onvoorwaardelijk onvoorwaardelijk

geloofwaardig geloofwaardig

onvoorwaardelijk

ongeloofwaardig

belofte

geloofwaardig


Kleding

1ste druk

8.34 a. Ma = -30 × 20 + 20 × 21 + 300 = 120. TOa = 120 × 20 + 48 × 4 = 2.592. TKa = 120 × 3,5 + 32 × 5 + 800 = 1.380. Totale winst: 2.592 − 1.380 = 1.212. b. De verhoging van de onderlinge tarieven wordt doorberekend aan de consument hetgeen bij beide bedrijven blijkbaar leidt tot een zodanig groot afzetverlies dat de omzet daalt bij een daarbij achterblijvende daling van de variabele kosten. c. De dominante strategie is voor beide het verhogen van de tarieven hetgeen vooral ten koste gaat van de winst van bedrijf b (688 naar 523 is meer dan van 1.212 naar 1.145), de kleinste marktpartij, waardoor bij verdere tariefsverhogingen de marktmacht van bedrijf a te groot kan worden. d. Maximumtarief: • voor: is gemakkelijke uit te voeren (per decreet), eenvoudig te controleren (accountant) en is transparant (iedereen begrijpt het). Er is enige bescherming van de consument. • tegen: de markt wordt verstoord (autonomie van marktpartijen), het kan onredelijk zijn (tarief hoeft niet overeen te komen met werkelijke kosten). Zelfregulering: • voor: marktwerking blijft gehandhaafd (maatschappelijke efficiëntie), de kosten voor de consument kunnen laag zijn als door afspraken de tarieven lager blijven (bij uitblijven van tariefsverhogingen). • tegen: er zijn problemen bij het overtuigen van de marktpartijen voor regulering (binding en zelfbinding) en het in stand houden daarvan (reputatie marktpartijen). 8.35 a. Nee. Ervan uitgaande dat supermarkt M-T kiest voor geen reclame, kan supermarkt AHA zich verbeteren door wel reclame te maken: (1.750 > 1.600). Als supermarkt MT kiest voor Wel reclame kiest supermarkt AHA voor geen reclame (1.000 > 700). Voor AHA is er dus geen dominantie strategie. Voor supermarkt M-T geldt dezelfde redenering. b. Ja. De cel linksonder (1750,1000) en de cel rechtsboven (1000,1750) zijn Nashevenwichten. We bekijken de cel rechtsboven. In deze cel kan AHA zich niet verbeteren door in plaats van geen reclame wel reclame te gaan maken: zijn winst daalt van 1.000 naar 700. Ook M-T kan zich niet verbeteren door in plaats van wel reclame geen reclame te gaan maken: zijn winst daalt van 1.750 naar 1.600. Een vergelijkbare redenering is te maken voor de cel linksonder. Met de methode van de best response:


1ste druk

Kleding supermarkt M-T geen reclame wel reclame supermarkt AHA

geen reclame wel reclame

1.600; 1.600 1.750; 1.000

1.000; 1.750 700; 700

De cellen waarin beide getallen zijn onderstreept, zijn Nash-evenwichten. c.

d. Als AHA kiest voor geen reclame zal MT kiezen voor wel reclame en krijgt AHA 1.000. Als AHA kiest voor wel reclame zal M-T kiezen voor geen reclame en krijgt AHA 1.750. AHA zal dus kiezen voor wel reclame. 8.36 a. Totale opbrengst (TO) = P × Q = −2Q2 + 38Q Marginale opbrengst (MO) = -4Q + 38 MO = MK → -4Q + 38 = 0,5Q + 2 → 4,5Q = 36 → Q = 8 miljoen aansluitingen. P = -2 × 8 + 38 = 22 → P = € 22. b. Heterogeen oligopolie of heterogeen duopolie. c. Uit de plustekens voor Pd bij Qvk en voor Pk bij Qvd. Bij een verlaging van de prijs van digitale televisie neemt de vraag naar kabeltelevisie af (positief verband) doordat consumenten overstappen op digitale televisie. d. Nee. Qvk = -0,5 × 16 + 0,2 × 14 + 14 → Qvk = 8,8 dus 8,8 miljoen aansluitingen. Qvd = +0,2 × 16 − 0,3 × 14 + 3 → Qvd = 2 dus 2 miljoen aansluitingen. Marktaandeel KabTV: 8,8/(8,8 + 2) × 100% = 81,5%. Dit is hoger dan 75% marktaandeel. © LWEO B.V. Niets uit deze publicatie mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. Het verlenen van toestemming tot publicatie strekt zich tevens uit tot het elektronisch beschikbaar stellen. Zie ook de leveringsvoorwaarden van de LWEO (www.lweo.nl).

Kleding

1ste druk

e. Argument vóór: concurrentie dwingt ondernemingen om scherp op de prijzen te letten. Argument tegen: bij een beperkt aantal marktpartijen kan (prijs)kartelvorming ontstaan. 8.37 a. Overname van een andere keten kan op bezwaren stuiten van de NMa. b • Een prijzenoorlog kan ertoe leiden dat er nog maar één of enkele aanbieders overblijven. Deze komen in een positie waarin ze de prijs kunnen verhogen. • Door het wegvallen van aanbieders wordt de keuze voor de consument beperkter en kan de afstand tot de dichtstbijzijnde supermarkt groter worden.


Hoofdstuk 1 De kledingmarkt 1.1 ergens een mouw aan passen. iemand de mantel uitvegen. een wolf in schaapskleren

Recommend Documents