hoofdrolspelers: Ayoub Ahmadi, Madi Ekhtiar-Dini, Nezhad Ekhtiar Dini, Amaneh Ekhtiar-Dini, Rojin Younessi

leerlingendossier bij een film voor leerlingen van het 5de leerjaar en ouder

Deze film is niet zomaar verzonnen. De mensen die er in meespelen wonen en leven zoals je het te zien krijgt. Toch is niet overal in Iran het leven even hard als in het dorp waar het verhaal zich afspeelt. Vooral in de steden is het leven vergelijkbaar met dat van ons. 'A time for drunken horses' is de eerste langspeelfilm gemaakt door een Koerdische regisseur in een Koerdisch dialect.

voor de film

In een klein Koerdisch dorp bij de Iraaks-Iraanse grens woont een vader met zijn vijf kinderen. Twee van hen trekken regelmatig naar de stad om er te werken. Op deze manier kan het gezin de dure geneesmiddelen kopen die de oudste zoon, die erg ziek is, nodig heeft. De oudste dochter runt sinds de dood van hun moeder het huishouden. Wanneer vader omkomt door een landmijn staan de kinderen er alleen voor. Het nieuws dat ook hun broer Madi zal sterven als hij niet snel geopereerd wordt in Irak maakt dat Ayoub zich aansluit bij een groep smokkelaars om zo voldoende geld bij mekaar te krijgen om de operatie te betalen.

Zamani barayé masti asbha (Een tijd voor dronken paarden) Iran 2000 80'

hoofdrolspelers: Ayoub Ahmadi, Madi Ekhtiar-Dini, Nezhad Ekhtiar Dini, Amaneh Ekhtiar-Dini, Rojin Younessi regie: Bahman Ghobadi "Voor deze film heeft mijn familie heel wat opgeofferd: mijn moeder, mijn zus, mijn broer, mijn oom,… allen hebben mij financieel gesteund en ze hebben ook allemaal meegespeeld. Zelfs onze huiseigenaar deed zijn duit in het zakje... door ons niet uit zijn huis te gooien. Het was niet enkel voor mij, maar voor het merendeel van de crew hun eerste film.”

Open Doek

“a time for drunken horses”

1

na de film

Vond je de film goed/niet goed? Waarom?

Is er iets bijzonders blijven hangen? Wat?

Wat vond je het indrukwekkendste aan de film?

Kan je er inkomen dat Ayoub zich zo extreem inzet voor iemand die nog slechts enkele maanden te leven heeft? Waarom (niet)?

Hoe voelde je het einde aan?

Wil je de film nog eens zien? Waarom (niet)?

Open Doek


2

beginselverklaring - Bij het begin van de film krijg je de regisseur te horen die je vertelt waarom hij deze film gemaakt heeft. Weet jij wat zijn bedoelingen waren?

- Is hij hierin geslaagd vind je? Heb jij iets aan de film gehad of hoefde het niet zo voor jou? Hoezo?

iedereen is een scenario

Regisseur Ghobadi heeft niet zomaar een verhaal verzonnen; hij heeft ‘een hap uit het leven van de hoofdpersonages genomen en tot een film bewerkt.’ Hij beweert immers: "iedereen is een scenario". Klopt dat? Is iedereen een potentieel filmscenario?

Ben jij ook een scenario? Hoezo?

Open Doek


3

Welke aspecten uit jouw leven zouden een scenario kunnen vormen?

Welk filmgenre zou toepasselijk zijn om jouw levensverhaal te vertellen?

Heb je al een titel in gedachten?

je eigen affiche Heb je zin om je eigen affiche te ontwerpen? Dat kan op de volgende pagina. Zie je het liever groot, neem dan een vel behangpapier.

Open Doek


4

Open Doek


5

sneeuw

Het verhaal speelt zich af in de sneeuw. Waarom zou de regisseur dit gedaan hebben denk je?

Ook voor de smokkelaars is de sneeuw heel belangrijk. Kan je bedenken waarom?

De opnames van de film werden een tijdje stilgelegd omdat er onvoldoende sneeuw lag. Toen er wel voldoende sneeuw lag was het zo koud, dat het niet makkelijk werken was. Toch weigerde ook Madi te rusten en hij trok, ook al moest hij een dag niet meespelen, mee met de filmploeg.

fel geel Heb je gezien dat er toch enkele voorwerpen met een felle kleur opvielen in de sneeuw? Herinner je je nog dat de lucht 2 keer fel rood werd? Wanneer was dat?

Wie was het enige personages met een fel gekleurd kledingstuk?

Waarom denk je dat de regisseur dat deed?

Open Doek


6

de titel

Vind je dat de regisseur een goede titel gekozen heeft voor zijn film? Waarom (niet)?

Zou jij een andere titel gekozen hebben? Welke en waarom?

Vind je dat een titel duidelijk moet maken waarover een film gaat? Hoezo?

Wat vind je ervan dat de dieren alcohol krijgen voor dat ze vertrekken op hun zware tocht? Is dit dierenmishandeling of is het net goed dat ze daardoor minder kou en pijn voelen?

Open Doek


7

soberheid Eigenlijk kon het verhaal van 'A time for drunken horses' net zo goed in een droevige 'weekendfilm' worden omgetoverd. Hoe heeft de regisseur vermeden dat het een film geworden is om bij te sniffen en snotteren?

Wat zou je allemaal kunnen doen om het verhaal heel emotioneel te maken? Denk daarbij aan het decor, het geluid, de muziek, de kleuren, …

vriendschap Als je het gezin waarin Ayoub leeft bekijkt, wat valt je dan op? Hoe is hun relatie ten opzichte van mekaar? Geef eens enkele voorbeelden.

Heb jij ook zo'n band met jouw familie? Zijn er dingen die je herkent? Wat dan?

Wat helemaal niet?

Open Doek


8

Wat zou je doen/nooit doen? Waarom? je zieke broer/zus overal mee naar toe nemen O ja O nee omdat…

kilometers dragen op je arm of rug O ja O nee omdat…

O ja

verzorgen O nee omdat…

knuffelen, vertroetelen, graag zien O ja

O nee

hard werken om een schrift te kunnen kopen voor je zus/broer O ja O nee omdat…

om geneesmiddelen te kopen voor je zus/broer O ja O nee omdat…

om je ouders te helpen O ja O nee omdat…

omdat…

hard werken hard werken

zonder dat je het geld voor jezelf kan houden O ja O nee omdat…

je leven riskeren voor anderen O ja

O nee

omdat…

De dorpsbewoners spelen zelf mee in deze film; het is immers ‘hun’ verhaal. Het gezin dat centraal staat, is ook in werkelijkheid één familie.

Open Doek


9

het einde van de film

Wat vind je van het einde van de film?

Komen we te weten hoe het verhaal echt afloopt? Wat denk je dat de volgende scène zou kunnen zijn?

Wil je wat meer te weten komen over kinderen in Koerdistan dan kan je de boeken lezen van Jamil Shakely. Hij vluchtte weg uit Iraaks Koerdistan in 1989 en woont sindsdien in België. Jamil schreef stukken van zijn verhaal neer in een aantal kinderboeken: 'De witte wolk' (vanaf 11 jaar), 'Een vlinder aan het raam' (vanaf 8 jaar) en 'De droom van de nachtruiker'. Het zijn echte aanraders!

Open Doek


10

leerkrachtendossier

voor de film Vooraleer je naar de film gaat is het belangrijk te vermelden dat het om een situatieschets gaat van één bepaald dorp in één bepaalde streek in Iran, zoals de regisseur zelf vertelde op het filmfestival 'Cinema Novo 2001', in Brugge. "De situatie en het leven dat je te zien krijgt mogen niet veralgemeend worden. Iran is een enorm uitgestrekt land en elke streek heeft zo zijn eigen kenmerken. Op heel wat plaatsen zijn het leven en het comfort van de Iraanse bevolking vergelijkbaar met deze in het westen. Dus niet overal zijn de levensomstandigheden zo bar als in 'A time for drunken horses'." "Ik werd geboren en grootgebracht in een klein stadje in Iraans Koerdistan. De herinneringen aan mijn

kinderen jeugdjaren hebben een grote invloed gehad op mijn films. 'A time for drunken horses' is mijn eerste langspeelfilm, en één van de eerste Iraanse films die in het Koerdisch werden gedraaid. Deze film is een nederig hommage aan mijn culturele erfgoed. Film is een uitstekend medium om het diepere bewustzijn van de Koerden uit te drukken. Zij zijn een etnische minderheid van zo’n 20 miljoen mensen, die voornamelijk leven in Iran, Irak, Turkije en Syrië. De Koerden in deze film zijn niet ontsproten aan mijn verbeelding. Zij staan voor échte mensen, en ik was persoonlijk getuige van hun moedige strijd om te overleven tijdens de 30 jaren dat ik bij hen leefde." Ook in een interview dat Erik Martens (De Standaard, 18/04/01) met hem had wil Ghobadi dit duidelijk maken: "Alles wat getoond wordt, is realiteit. De acteurs zijn mensen die echt in dat dorp wonen. De omstandigheden zijn niet overal even dramatisch in Iraans Koerdistan. Maar de mensen die in het grensgebied wonen, hebben het hard te verduren. Er wordt niet geïnvesteerd door de overheid, want het is het eerste doelwit bij nieuwe gewapende conflicten. Koerdistan heeft de pech dat het overal, zowel in Irak, Iran, Syrië als Turkije, één groot grensgebied is. Er is nauwelijks binnenland in Koerdistan. Koerden hebben het economisch moeilijk."

technische

over de regisseur Bahman Ghobadi werd in 1969 geboren en groeide op in het stadje Baneh, in Iraans Koerdistan. "Wanneer ik geen Koerd geweest was, niet zoveel problemen gekend had, zo veel geleden had, had ik nooit zo’n film kunnen maken. Het zware leven uit mijn kinderjaren in Baneh (op zo’n 2 uur rijden van het dorp waar wij draaiden) heeft mij tot regisseur gemaakt. Ik was 11 toen mijn ouders uit elkaar gingen en mijn moeder achterbleef met 7 kinderen. Ik heb 4 oudere zusters en 2 jongere broers, dus ook ik moest hard werken. Dat was als een litteken in mijn hals, dat altijd is blijven steken. Dit litteken moest zich ooit ergens uiten – dat had ook in een beeldhouwwerk of een gedicht gekund, maar het is een film geworden." Dus trok hij als student naar de filmacademie in Teheran, maar brak die studies af omdat hij vond "dat hij er nauwelijks wat leerde". Maar toen er enkele jaren geleden een bureau voor jonge filmmakers werd opgericht, kwam hij in het bezit van een 8mm-camera waarmee hij kortfilms begon te draaien, meestal met kinderen. “Ik heb het vak met kinderen geleerd.” 'A time for drunken horses' is Ghobadi's eerste langspeelfilm. Eerder maakte hij een aantal kortfilms (waarvan 'Leven in de mist' de bekendste is) en acteerde zelfs voor de kost in de Iraanse speelfilm 'Blackboards'. Tot hij zich rijp genoeg voelde om zelf aan een groot filmavontuur te beginnen. Maar de omstandigheden zaten hem niet bepaald mee... Open Doek


11

"Voor deze film heeft mijn familie heel wat opgeofferd: mijn moeder, mijn zus, mijn broer, mijn oom,… allen hebben mij financieel gesteund en ze hebben ook allemaal meegespeeld. Zelfs onze huiseigenaar deed zijn duit in het zakje... door ons niet uit zijn huis te gooien. Het was niet enkel voor mij, maar voor het merendeel van de crew hun eerste film. Ondanks het succes, heeft de film tot op heden nog niet zoveel opgebracht. Al het binnenkomende geld gebruik ik om gemaakte schulden af te betalen en ik heb ook een huis gekocht. Om de opnames van mijn volgende film te betalen, ga ik dat verhuren."

over de film Bahman Ghobadi: “Ik heb mij geïnspireerd op een waar gebeurd verhaal. Twee jaar geleden vertelde ik in mijn kortfilm 'Leven in de mist' over mijn ontmoeting met enkele jonge smokkelaars die opereerden in Iraans en Iraaks Koerdistan. Later heb ik de families van die jongens van nabij gevolgd. Ik besloot opnieuw met hen te werken; ik wilde hen beter leren kennen en in een film betrekken. Vooral de gehandicapte Madi motiveerde me. Zijn veelzeggende gelaatsuitdrukking maakte zo’n indruk op mij, dat ik hem in de film nauwelijks wat laat zeggen, hoewel hij in werkelijkheid een goed prater is. Zijn zwijgen maakt zoveel meer gevoelens los. Het zijn de kinderen Madi, Ayoub, Amaneh en Roshin – die model staan voor alle kinderen in Koerdistan – die mij dit verhaal ‘ingezogen’ hebben.” De dorpsbewoners spelen zelf mee in deze film; het is immers ‘hun’ verhaal. Het gezin dat centraal staat, is ook in werkelijkheid één familie. De andere figuren cirkelen rondom hen en geven extra kleur aan het verhaal, vertellen meer over het leven in die regio (b.v. de dokter, de oom, de chauffeur van de bestelwagen,…. ). Een eenvoudig te verantwoorden keuze: een volksgemeenschap die haar eigen verhaal vertelt en door haar aanwezigheid de film een zo groot mogelijke authenticiteit verleent. Daardoor voelden de bewoners van de regio zich heel nauw betrokken bij het project. Van overal kwam er hulp. De huiseigenaar van de regisseur was bereid om achterstallige huur door de vingers te zien, op voorwaarde dat zijn zoon een rolletje kreeg in de film. De buren zorgden dat het vuur altijd brandde wanneer de crew 'thuis' kwam. Ghobadi: “De film werd vertoond in mijn geboortedorp Baneh en alle dorpelingen waren op de première. Ik kon spijtig genoeg niet aanwezig zijn, maar mijn broer was daar. Iedereen kwam zijn hand schudden. Bij huwelijken spreken wij de wens uit: ‘hopelijk worden jullie samen oud’; en ook nu zei men hem iets soortgelijks. Het was als het ware een huwelijksfeest.” En dan was er de betrokkenheid van Madi, voor wie de medewerking aan deze film iets heel bijzonders was. "Madi, een heel begaafde jongen, was enorm begaan met de film. Ik vroeg hem om zich op vrije dagen een beetje te sparen. Maar dan weende hij zo hartstochtelijk dat we niet aan hem konden weerstaan; we namen hem overal mee naar toe. Zelfs op de koudste draaidagen stond hij mee op de set."

een boodschap De regisseur wil met dit verhaal een boodschap overbrengen, dat is duidelijk. Maar hij wil ons tevens een mooi verhaal vertellen – gelukkig maar. Een boodschap, dat betekent: informatie doorgeven. Wat komen we te weten, wat niet? De Iraanse cinema is er vaak één van metaforen en symbolen, van cryptisch verborgen boodschappen (een klassiek voorbeeld: in veel Iraanse kinderfilms ontbreekt in het gezin een vaderfiguur: een verborgen aanklacht van de regisseurs tegen het groot aantal jonge mannen dat om het leven kwam in de recente oorlogen die Iran uitvocht). 'A time for drunken horses' daarentegen focust op het 'concrete'. Geen verborgen boodschappen, maar een duidelijke situatieschets die voor zichzelf spreekt. Geen politiek pamflet, maar een eerbetoon. Door het leven van de Iraanse Koerden zo af te schilderen, betuigt Ghobadi respect voor hun overlevingskracht, voor hun manier van leven. Op die manier creëert hij ook respect bij zijn publiek. Trouwens: alleen al de bewering dat 'A time for drunken horses' de eerste film over Iraans Koerdistan is Open Doek


12

die werd gedraaid door een filmmaker uit de streek in het plaatselijke dialect, is al een vorm van politiek-sociaal statement.

film in Iran De keuzes van de regisseur worden hem mee ingegeven door de huidige trends in Iran, onverwacht genoeg een van de productiefste cinemalanden van de jongste jaren. Cameraman Saed Nikzat verantwoordt hun keuzes als volgt: "Na de revolutie heeft onze cinema zich bezonnen over haar wortels, over de filosofie en moraal. Onze eerste religie is die van Zarathoestra, en die heeft het over morele verhoudingen tussen mensen. Wij kijken niet naar de oppervlakte der dingen, maar graven dieper." Ghobadi: “Op technisch vlak heeft het westen natuurlijk een grote voorsprong, maar dat maken wij goed met wat wij te bieden hebben: ons gevoel, onze gedachten en denkbeelden.” Maar de Iraanse filmcultuur ontwikkelt zich in een repressief regime. Het toezicht en de censuur van de Iraanse overheid op de filmproductie is streng. Toch struikelde de regering niet over de toestanden die in 'A time for drunken horses' worden getoond. Meer nog: het land verkoos de film als officiële inzending voor de Oscar-competitie; men vond de film waardig om de eer van de hele natie te verdedigen. Saed Nikzat: “De reacties in Iran op de film waren zeer positief. De problematiek is niet eigen aan de grensstreek, maar geldt voor het hele land. Het is de realiteit, dus daar struikelde de regering niet over. Je kan deze film natuurlijk als een politiek statement zien, maar dat was nooit onze bedoeling. 'De grens' staat minder voor een politiek-geografische, dan wel voor de mentale grens die Ayoub moet overschrijden om zichzelf te bevrijden: “Ik wil dit klaarspelen!”. Wanneer een kunstenaar een samenleving afbeeldt, kan hij het leven, de politiek en de religie niet van elkaar loskoppelen.”

over het land Iran is een groot land, dat zich uitstrekt van de Kaspische Zee tot de Golf van Oman, met als buurlanden Turkije, Irak, Turkmenistan, Afghanistan en Pakistan. Het land is ongeveer 1,6 miljoen km² groot. België beslaat een oppervlakte van 30.510 km². In heel Iran wonen er ruim 65,6 miljoen mensen, in België wonen ruim 10 miljoen mensen. Het klimaat in Iran wordt gekenmerkt door droogte, koude in de winter en hitte in de zomer. Het grootste deel van het land is droog, in de bergen valt neerslag meestal als sneeuw. Hoewel de inwoners van Iran altijd de naam Iran gebruikten voor hun land, ontstond in Europa de traditie om het land Perzië te noemen. Deze traditie stamt uit de tijd dat de Grieken het gebied noemden naar de provincie Fars (Pars). In 1933 verzocht de sjah de Europese landen om in plaats van Perzië voortaan de inheemse naam Iran te gebruiken. De officiële taal van Iran, het Perzisch of Farsi, is een IndoEuropese taal, die na de Arabischislamitische veroveringen een grote hoeveelheid Arabische woorden heeft opgenomen. Ook het schrift is Arabisch. Hoewel Iran een woelige geschiedenis kent, leek de toestand er een tijdje stabiel nadat Mohammed Khatami met grote meerderheid herverkozen werd tot president. Hij trachtte een meer vrij en open Open Doek


13

Iran te creëren, waarbij ook gewerkt werd aan de positie van de vrouw in de maatschappij. Toch geeft het nieuws dat we de laatste tijd uit Iran krijgen de indruk dat Khatami tijdens zijn tweede ambtstermijn de touwtjes strakker in handen neemt. De conservatieve tendensen, ondermeer gekenmerkt door een beperkte bewegingsvrijheid voor vooral vrouwen, treden terug meer op de voorgrond. De Iraanse samenleving is in sommige opzichten vergelijkbaar met de onze. Wel is er behoorlijk wat verschil tussen het leven in de stad en het leven op het platteland. In de stad hebben de mensen net als wij een auto, een huis of appartement, een tv, een computer, …. Zoals je in de film zal zien kan het leven op het platteland behoorlijk hard zijn. Vooral in de bergen zijn de wegen in de winter dichtgesneeuwd zodat er slechts sporadisch auto's kunnen rijden. Het leven daar is eenvoudig met weinig tot geen luxe.

over Koerdistan De Koerden zijn een volk zonder staat en zij zijn met hun ongeveer 20 miljoen zonder twijfel het grootste staatloze volk ter wereld. Koerdische nationalisten beschouwen het jaar 612 vCh als het begin van de Koerdische jaartelling. Het land is sinds 1150 bekend onder de naam Koerdistan en heeft een oppervlakte van 500.000 km². Door de aanhoudende Arabische moslimaanvallen bekeerden de Koerden zich uiteindelijk tot de islam, zonder zich echter te laten arabiseren. Voor ze moslim werden waren de meeste Koerden aanhangers van Zarathoestra. Zarathoestra geloofde dat de wereld in wezen goed was, maar door het kwaad werd aangetast. Deze twee krachten zijn voortdurend met elkaar in conflict en het is de taak van alle mensen om de goede kracht te steunen. Zij die voor het goede kiezen, worden beloond met geluk. Zij die voor het kwade kiezen, eindigen met verdriet. Zarathoestra leerde dat het goede uiteindelijk het kwade zou overwinnen.

De verdeling van Koerdistan De Koerden, slachtoffer van hun geografie, hun geschiedenis en ongetwijfeld ook van een tekort aan helder inzicht van hun leiders, leven verspreid over meerdere staten, zonder echter hun droom op een onafhankelijke staat op te geven. Koerdistan werd reeds in de 17de eeuw verdeeld tussen het Ottomaanse en Perzische rijk. Na de 1ste WO, bij het uiteenvallen van deze twee rijken, werd de Koerden een eigen staat beloofd. Toch werd deze belofte nooit ingelost en Koerdistan is sindsdien verdeeld onder Turkije, Irak, Iran, Syrië en de voormalige Sovjet-Unie. Hoewel de Koerden verspreid leven over vijf landen beperken wij ons in dit dossier, omwille van de relevantie, tot een beschrijving van hun levenssituatie in Iran en Irak. Toch stippen we even aan dat het grootste aantal Koerden in Turkije leeft, zo'n 500.000 Koerden in de voormalige Sovjet-Unie en 1,5 miljoen in Syrië. Zij leven ook daar als een onderdrukte minderheid.

Open Doek


14

Koerden in Irak In 1970 krijgen de Koerden portefeuilles in de Iraakse regering, maar ze krijgen geen eigen staat. Eind jaren ’70 moet de sjah van Iran vluchten en neemt Khomeini de macht over. De Koerden willen van de ontreddering profiteren en pogen een eigen staat op te richten, wat mislukt. Ook Saddam Hoessein profiteert van de situatie en verklaart de oorlog aan Iran, een oorlog die 8 jaar zal duren. In 1988 worden duizenden Koerden het slachtoffer van de chemische wapens die Irak inzet. Tijdens de Golfoorlog, in 1991, komen de Koerden onder bescherming van de VN-troepen, wat echter niet kan verhinderen dat ze nog steeds aanvallen van Irak te verduren krijgen. Toch slagen zij er in 70% van hun verwoeste dorpen en steden opnieuw op te bouwen. Ondertussen beschikken de Iraakse Koerden (die op een autonome manier, onafhankelijk van het regime van Saddam Hoessein leven op een grondgebied zo groot als Zwitserland) over een parlement, drie universiteiten, scholen, televisiezenders en meer dan 120 verschillende Koerdische dag-, week- en maandbladen.

Koerden in Iran Ook de Koerden die in het sjiietische Iran leven zijn het slachtoffer van etnische en religieuze discriminatie. Het regime van de ayatollahs laat geen Koerdische partijen toe. Na de dood van Khomeini laat het Iraanse regime doorschemeren dat er hoop is op onderhandelingen. Maar tijdens de vredesonderhandelingen, in juli '89, worden een Koerdische leider en twee van zijn medewerkers vermoord door afgezanten van de Iraanse president. Hetzelfde gebeurt in Berlijn, drie jaar later. Ondanks de verdwijningen van hun politieke en religieuze leiders zetten de Iraanse Koerden hun strijd verder. Momenteel worden de Koerden nog steeds onderdrukt en vluchten naar West-Europa. Toch is de situatie al heel wat verbeterd. Het gebied waar de film zich afspeelt is bv één van de veiligste regio's in Iran.

over kinderarbeid Hoewel kinderarbeid in heel wat landen verboden is, werken er wereldwijd naar schatting 200 miljoen kinderen onder de 14 jaar. Veel kinderen werken in de landbouw, samen met hun familie. Meisjes gaan vaak als hulp in de huishouding aan de slag bij rijkere families. Ze werken keihard maar worden vaak slecht behandeld. Andere kinderen zijn dan weer actief in de tapijtindustrie. Zij knopen of weven tapijten. Sommigen onder hen zijn amper 4 jaar oud. Ook onze kleren zijn vaak gemaakt door kinderhanden. Verder zijn er kinderen die in steengroeven werken of als straatventer proberen geld te verdienen. Ze verkopen ijsjes, kranten of sigaretten. Buiten deze 'legale' arbeid komen heel wat kinderen op straat terecht. Ze belanden in de prostitutie of het illegale circuit en trachten te overleven midden de criminaliteit. Ondanks het feit dat heel wat landen kinderarbeid verbieden vinden veel mensen kinderarbeid gewoon. Vroeger was het ook in ons land niet ongewoon dat kinderen op jonge leeftijd aan de slag gingen en geen onderwijs genoten. Ouders laten hun kinderen werken uit noodzaak. Ze zijn arm en om het gezin van voldoende eten te voorzien is het vaak noodzakelijk dat de kinderen meewerken. Een paar uur werken is misschien niet zo erg. Heel wat kinderen zijn trots op hun werk en op het feit dat ze hun ouders kunnen helpen overleven. Maar er zijn kinderen die ongezond en zwaar werk moeten doen en hierin zou verandering moeten komen. Door het feit dat kinderen hard werken krijgen ze niet de kans om school te volgen. Hierdoor kunnen ze niet lezen, schrijven of rekenen en kunnen ze later alleen eenvoudig, slecht betaald werk vinden. Ze blijven dus niet alleen letterlijk in de armoede steken, ook op het gebied van geestelijke en lichamelijke ontwikkeling blijven ze 'arm'. Toch is het zo dat je niet altijd van kinderarbeid kan spreken wanneer kinderen, jonger dan 15 thuis meewerken en niet naar school gaan. In sommige culturen bestaat het onderwijs zoals wij dat kennen helemaal niet. Daar is het de normaalste zaak van de wereld dat ouderen aan kinderen kennis over hun cultuur, maatschappij, manier van leven en werken overdragen. Verschil hierbij is dat er geen sprake is van economische en financiële belangen of van uitbuiting.

Open Doek


15

Op het Internationaal Filmfestival van Rotterdam sprak Freddy Sartor, in opdracht van het tijdschrift Film & Televisie, met regisseur Bahman Ghobadi.

Zou het toeval zijn dat op bijna hetzelfde moment drie Iraanse filmmakers hun film situeren in Koerdistan, op de grens tussen Iran en Irak? Ghobadi: "Voor 'Blackboards' van Samira Makhmalbaf was ik gewoon een consultant, een raadgever. Maar 'Blackboards' noch 'Le vent nous emportera' van Abbas Kiarostami heb ik al kunnen zien. Wat ik kan zeggen is dat 'Blackboards' surrealistisch is, de film van Kiarostami veeleer filosofisch, terwijl mijn film over Koerdistan gaat. Ik ben Koerd, de andere twee cineasten niet. Wat Kiarostami b.v. vertelt, zou overal kunnen gesitueerd zijn." Toch hebben zowel 'Blackboards' als 'A time for drunken horses' eenzelfde uitgangspunt: Je moet eerst door de hel gaan om daarna een nieuw land, een toekomst te vinden. Ghobadi: "Koerdistan is - wat de natuur betreft - een erg gevaarlijke regio. Wat je er ook doet is niet zonder gevaar. Overigens is mijn film een jaar eerder dan 'Blackboards' gemaakt. Misschien hebben wij inderdaad allebei eenzelfde soort sleutelscènes; zoals haar film ook enigszins te maken had met de grens, het smokkelen, kinderen, enz." Door de hel gaan om thuis te komen? Ghobadi: "Wat ik in mijn film vertel is de realiteit. Ik heb niets verzonnen. Wat ik laat zien is wat softer dan hoe het in werkelijkheid is. Alles in het leven van de door mij getekende kinderen is tégen hen. Alles werkt tegen hen... Om de paar maanden ga ik terug naar de kinderen - ook naar andere kinderen van andere religies - en check hoe het met hen gaat. Het feit dat jij hier nu dit interview doet, dat de film wordt gezien,... wat we over hen vernemen voedt hun toekomst, hun hoop." Waarom heb je gekozen voor de poëtische titel 'A time for drunken horses', al komt het beeld van paarden die alcohol drinken ook letterlijk in de film voor? Ghobadi: "Toen ik in de montagefase van de film zat, realiseerde ik me dat deze kinderen echt dronken waren van het leven, tuk op het leven. De kinderen maakten me gelukkig… Vandaar deze symbolische titel. De dronken paarden waren voor mij dus in feite de dronken kinderen." Mijn uitleg was dat zowel de paarden als de kinderen vrij onschuldig zijn. En wanneer je dronken bent, dan zie en ervaar je minder het gevaar. Gaat deze interpretatie ook op? Ghobadi (lachend): "Ja, heel zeker. De titel wordt op de meest bizarre manieren uitgelegd. Maar van deze hou ik wel." Kan je in de 3 kinderen symboolfiguren zien voor het hele Koerdische volk? Ghobadi: "Inderdaad, ja. Zij vertegenwoordigen wat ze zijn: het Koerdische volk. In welke zin precies en hoe, dat weet ik niet en daar wil ik ook liever niet over praten." Deze vraag stel ik omdat er in de film een scène zit waarin van scholieren de boeken worden afgenomen. Wil dat zeggen dat er bij autoriteiten de vrees bestaat voor de zelfontplooiing, voor de cultuur van het Koerdische volk? Ghobadi: "Als je dat op die manier interpreteert, zal ik dat niet tegenspreken. Maar ik wil daarover liever niet praten om tal van redenen. Die scène zit er uiteraard niet zomaar in, die heeft een betekenis. En als jij het op die manier interpreteert dan heb je het bij het rechte eind…" Je vertelde dat je zonder een echt scenario hebt gewerkt. Hoe ging dat? Ghobadi: "Koerdistan is een zo dynamische plek dat als je daar bent – al is het maar even – je elk ogenblik een nieuw verhaal verneemt. Elk iemand op zich is een scenario. Voor ons, die daar wonen, lagen er zomaar 1.000 verhalen klaar."

Open Doek


16

Waarom heb je als decor de winter met dat prachtige sneeuwlandschap gekozen? Ghobadi: "Omdat het smokkelen vooral gebeurt wanneer er sneeuw ligt. De wegen worden afgesloten, auto’s kunnen niet door en er is dan minder controle. Met het gevolg dat het voor smokkelaars gemakkelijker is om de grens over te steken." Freddy Sartor (voor Film & Televisie) Int. Filmfestival Rotterdam, 28 januari 2001

“… Ondanks de strenge islamitische censuur heeft Iran zich het jongste decennium geprofileerd als één van de boeiendste filmnaties ter wereld. 'Een tijd voor dronken paarden' is het zoveelste bewijs in korte tijd van deze vitaliteit. Bovendien schrijft regisseur, scenarist en producent Bahman Ghobadi ook geschiedenis, want het is de eerste film gedraaid door een filmmaker uit Iraans Koerdistan én in een Koerdisch dialect. Toch is 'Een tijd voor dronken paarden' allesbehalve een politiek hekelschrift, laat staan een antropologische elegie over het verdoemde lot van een verdrukt volk. Ghobadi, een gewezen assistent van Kiarostami, brengt in de eerste plaats een integer eerbetoon aan de uitzonderlijke moed, het lijden, de wanhoop, de opoffering en de onuitputtelijke wilskracht van de mens in zijn strijd om te overleven in een bar, door oorlog getroffen gebied. Zijn strak neorealistisch drama – net als bij vele Iraanse films is ook hier de grens tussen fictie en documentaire bijzonder klein – is gesitueerd in een ruw en winters berglandschap in de Koerdische grensregio tussen Iran en Irak, de geboortestreek van de cineast. In 1998 had Ghobadi er al 'Leven in de mist' gedraaid, een korte film rond enkele jongeren die smokkelden tussen het met landmijnen bezaaide en door struikrovers geplaagde Iraans en Iraaks Koerdistan. Uit dit gegeven distilleerde hij het scenario voor zijn met de juiste terughoudendheid geobserveerde langspeelfilmdebuut. De spilfiguur is Ayoub, de oudste broer uit een familie van vijf weeskinderen, die zich uitslooft als pakjesdrager op de gevaarlijke smokkelroute om het nodige geld te verdienen voor de geneesmiddelen en de operatie van zijn ongeneeslijk zieke en gehandicapte broer. Vooral de beelden rond de dwerg Madi, bengelend in een zadeltas of verkleumd zittend op de sneeuw bij het uithuwelijken van zijn oudste zus, smaken bijzonder bitter. Ghobadi laat zich echter nooit verleiden tot enige vorm van goedkoop sentiment. Door zijn menselijke kijk op het dagelijkse leven en de onmacht van arme mensen, roept 'Een tijd voor dronken paarden' soms reminiscenties op aan het werk van de Turkse volksfilmer Yilmaz Güney ('Yol'). Door het thema van de ontbering en de harde confrontatie mens, dier en natuur, maar dan zonder het mythologisch aspect, kun je Ghobadi eveneens beschouwen als een geestesverwant van de Duitser Werner Herzog. Bijvoorbeeld in de hallucinante scènes rond de sjouwers en de met zware tractorbanden beladen pakdieren die alcohol hebben moeten drinken om beter de kou te weerstaan." De Morgen, 29/3/01, Luc Joris

Open Doek


17

na de film Je kan de leerlingen individueel de (vereenvoudigde) vragen in hun dossier laten invullen. Toch is het aan te raden de leerlingen in groep te laten zoeken naar mogelijke verklaringen. Als leerkracht kan je misschien enkele opvallende antwoorden noteren die later het vertrekpunt van een groepsgesprek kunnen vormen. Hou er ook rekening mee dat het niet de bedoeling is dat de leerlingen de dieper liggende betekenis achter een aantal zaken gaan vinden. De verklaringen bij de vragen zijn enkel ter duiding. Je kan ze aan de leerlingen meegeven indien er behoefte aan is. Verder is het opzet van dit dossier de leerlingen te doen stilstaan bij een aantal waarden en hun kritisch denken hierover te stimuleren. Je gaat met hen dus niet op zoek naar sluitende antwoorden op vragen, het is eerder het uiten van een eigen standpunt of mening. tips voor het leiden van een groepsgesprek - Voor je aan een groepsgesprek begint is het belangrijk eerst jezelf, bij wijze van voorbereiding, te bevragen. Door zelf eerst na te denken over het onderwerp krijg je er voeling mee en kom je niet zo snel voor verrassingen te staan. Praat er eventueel over met een collega. - Zet jezelf bij het bord en noteer toonaangevende opmerkingen. Op deze manier blijft iedereen een overzicht houden en kan ernaar terug verwezen worden in de loop van het gesprek. - Zorg dat iedereen mekaar kan zien, bv door de stoelen in een kring te zetten. - Bewaak het tempo. Zorg dat niet te snel heen en weer gesproken wordt want dan gaat de helft van de opmerkingen verloren. Dit kan je doen door het stellen van tussenvraagjes als: - Wat bedoel je precies? - Herhaal dat nog eens? - Vat dat eens kort samen. - Zeg dat eens in 1 of 2 woorden. - Bedoel je dit: …? - Als gespreksleider doe je zelf niet mee aan de discussie. Zorg wel dat je betrokken bent en benoem je rol. - Je hoeft natuurlijk niet alle vragen de revue te laten passeren. Je kan er ook vooraf enkele uitpikken waarover je met de leerlingen wil praten of kies er samen met je klas enkele uit. Probeer in dit geval wel het onderwerp te bewaken, m.a.w., wijk niet af van de vraag. - Hou in elk geval de klok in de gaten. Na 45 minuten babbelen heeft het gesprek waarschijnlijk het beste gehad. Rond de discussie af met een eventuele conclusie. Let wel, je bent met je groep niet op zoek naar een sluitend antwoord!

-

Wat vond je van de film? Wie vond hem goed/niet goed? Waarom? Is er iets bijzonders blijven hangen? Wat? Wat vond je het indrukwekkendste aan de film? Kan je er inkomen dat Ayoub zich zo extreem inzet voor iemand die nog slechts enkele maanden te leven heeft? Waarom (niet)? - Hoe voelde je het einde aan? - Wie wil de film nog eens zien? Waarom/waarom niet? - Heeft er nog iemand vragen over de film?

Open Doek


18

beginselverklaring - Waarom wil de regisseur dit verhaal laten zien? Uit wiens mond vernemen we de informatie die nodig is om het verhaal te kunnen volgen? Regisseur Bahman Ghobadi wil ons een verhaal vertellen. Maar waarom, over wie en hoe? Hij laat in zijn kaarten kijken: bij het begin van de film komt een tekst in beeld, een soort ‘beginselverklaring’ van de regisseur. De meeste films spreken voor zich; men gaat ervan uit dat de kijker zelf de boodschap uit het verhaal kan destilleren. Ghobadi neemt het zekere voor het onzekere en laat ons het volgende weten: “Ik werd geboren en grootgebracht in een klein stadje in Iraans Koerdistan. De herinneringen aan mijn kinderen jeugdjaren hebben een grote invloed gehad op mijn films. 'A time for drunken horses' is mijn eerste langspeelfilm, en één van de eerste Iraanse films die in het Koerdisch werden gedraaid. Deze film is een nederige hommage aan mijn culturele erfgoed. Film is een uitstekend medium om het diepere bewustzijn van de Koerden uit te drukken. Zij zijn een etnische minderheid van zo’n 20 miljoen mensen, die voornamelijk leven in Iran, Irak, Turkije en Syrië. De Koerden in deze film zijn niet ontsproten aan mijn verbeelding. Zij staan voor échte mensen, en ik was persoonlijk getuige van hun moedige strijd om te overleven tijdens de 30 jaren dat ik bij hen leefde.” M.a.w.: deze film wil een getuigenis zijn – gebaseerd op waar gebeurde feiten – van het leven van een volk dat de regisseur door en door kent. Geen pleidooi, wel een eerbetoon. Zo’n beginselverklaring (die van bij aanvang de film een nieuwe dimensie tracht te geven) is vrij ongebruikelijk. Geeft deze verklaring een meerwaarde aan de film? Geeft ze de aandachtige kijker informatie die hij/zij niet zelf uit de beelden kan afleiden? De openingsscène van de film is alleszins verduidelijkend: Amaneh, het kleine zusje, legt uit hoe de familie er aan toe is. Haar korte introductie (terwijl ze volop als ‘inpakster’ aan het werk is) vertelt ons alles wat we moeten weten om het verhaal te volgen. Het is accurate informatie. Later komen we dankzij haar nog meer te weten over het dorp, over de familie, over hun harde levensomstandigheden. Toch is zij niet het hoofdpersonage van de film, wel diegene die ons – via korte, neutrale monoloogjes – objectieve informatie verschaft.

iedereen is een scenario Regisseur Ghobadi heeft niet zomaar een verhaal verzonnen; hij heeft ‘een hap uit het leven van de hoofdpersonages genomen en tot een film bewerkt.’ Hij beweert immers: "iedereen is een scenario". Klopt dat? Is iedereen een potentieel filmscenario? -

Ben jij ook een scenario? Hoezo? Welke aspecten uit jouw leven zouden een scenario kunnen vormen? Welk filmgenre zou toepasselijk zijn om jouw levensverhaal te vertellen? Heb je al een titel in gedachten? Heb je zin om je eigen affiche te ontwerpen?

Geef hiervoor elke leerling een vel behangpapier, stiften, kleurtjes, verf, tijdschriften,… Na afloop kan je een tentoonstelling opbouwen van de affiches. Ook in het leerlingendossier is ruimte gelaten om een – weliswaar mini – affiche te maken.

Open Doek


19

sneeuw Het verhaal speelt zich af in de sneeuw. Een keuze van de regisseur? Waarom? 'A time for drunken horses' valt op door de doeltreffende/spaarzame manier waarop er met kleuren wordt gewerkt. De overheersende kleur is… wit. Die overvloed aan besneeuwde achtergronden maakt het beeld niet enkel extra hard en schrijnend maar laat evenzeer de andere kleuren beter tot hun recht komen, b.v. de aardekleurige kledij, de grauwe huizen en vooral de enorme zwarte autobanden in – visueel – misschien wel de mooiste scène uit de film. De bergstreek waar de film werd opgenomen ligt vaak onder sneeuw bedolven. De extreme werkomstandigheden maakten het de regisseur en zijn crew niet makkelijk. Vaak werd er urenlang gewerkt in de ijzige kou (cfr. Madi die voortdurend z’n handjes zit warm te blazen). Toen de sneeuw, dankzij een uitzonderlijk milde zomer, plots begon te smelten, zat de crew wéér met de handen in het haar. De afwerking van de film nam 2 jaar in beslag, wachtend op een versgevallen sneeuwdecor. Sneeuw is natuurlijk een heel fotogenieke materie, denk maar aan de rit in de vrachtwagen over besneeuwde wegen, de kinderen die diep wegzakkend in de sneeuw terug naar hun dorp rennen, de kale boomstammen met besneeuwde takken… Het witte tapijt drukt een alles overheersende stempel op het visuele resultaat van deze film. Ook voor de smokkelaars is de sneeuw belangrijk. Waarom zou dat kunnen zijn denk je? De sneeuw vormt voor de smokkelaars een zekere vorm van bescherming. Wegen worden dan afgesloten, auto's kunnen niet door en er is minder controle zodat de smokkelaars ook minder risico lopen…

fel geel Hoewel de film hoofdzakelijk neutraal is van kleur springen er enkele opvallende voorwerpen uit omdat ze zo fel afsteken tegen de witte sneeuw. Welke felgekleurde voorwerpen heb je opgemerkt? - het knalgele regenjasje van Madi - de grote zwarte autobanden - tot 2x toe een rood gloeiende hemel Wat lijkt de regisseur hiermee te willen aanduiden? Cameraman Saed Nikzat verklaart: “Ik gaf het labo (waar de film ontwikkeld wordt en z’n definitieve kleur krijgt) de opdracht om de grauwe atmosfeer van de film te lijf te gaan met duidelijke kleuren.” De schaarse kleuraccenten krijgen daardoor een bijna poëtische functie. - Zo is er de rood opgloeiende hemel die, als een onheilsbode, tot 2 x toe in de film te zien is (net voor de dood van de vader en net na de geweigerde uitbetaling). - En natuurlijk het duidelijk herkenbare gele jasje van Madi, dat al opvalt wanneer het ventje voor het eerst in beeld komt: heel centraal tussen de grijze mensenmassa die in de stad voortijlt. Heel de film door is Madi de centrale persoon in het leven van het gezin. Het jasje blijft Madi gedurende de hele film duiden als een kleurige vlek in een overigens grauwe wereld: wanneer het jasje in het donker verdwijnt als de dokter met zijn spuitje arriveert of wanneer hij de commotie met de toekomstige schoonfamilie rond zijn persoon observeert. Heel pijnlijk komt het jasje in beeld wanneer de kinderen vaders dood ontdekken: noodgedwongen slaat Madi het tafereel vanop een afstand gade; het is de eerste en enige maal dat hij ‘een buitenstaander lijkt in zijn eigen familie’. Het jasje maakt hem tot ‘de albino van de kudde’.

Open Doek


20

de titel - Vind je dat de regisseur een goede titel gekozen heeft voor zijn film? Waarom (niet)? - Zou jij een andere titel gekozen hebben? Welke en waarom? - Vind jij dat een titel duidelijk moet maken waarover een film gaat? Hoezo? De titel 'A time for drunken horses' klinkt erg poëtisch en raadselachtig. Ook hier laat de regisseur ons zelf de betekenis invullen, hoewel hij wel het volgende verklaart: “Tijdens de filmopnamen werd ik mij ervan bewust dat, gelijklopend met de lijdensweg van de smokkelaars die oog in oog staan met besneeuwde bergtoppen en allerlei gevaren, ook de dieren heel veel lijden. Om zowel de kou als de overdreven zware lasten te kunnen trotseren, wordt er whisky in hun drinkbakken gegoten. Ze bevinden zich aldus in een onvrijwillige staat van dronkenschap.” Hoe kouder het is, hoe meer drank ze krijgen. “Het is niet koud vandaag. Geef de muilezels maar één fles.” Wanneer de beproeving voor de dieren groter wordt, stijgt ook de dosis. - Wat vind je ervan dat de dieren alcohol krijgen voor dat ze vertrekken op hun zware tocht? Is dit dierenmishandeling of is het net goed dat ze daardoor minder kou en pijn voelen? - Hoe voelde jij je bij de slotscène waarbij de paarden dronken zijn en geschopt worden om terug recht te staan? In de panische slotscène (de hinderlaag in de sneeuw) leveren deze dronken paarden afschuwelijke beelden op. De mishandeling van de dieren maakt veel indruk op de kijkers. Vreemd toch hoe, in een film waarin zoveel menselijk leed wordt opgevoerd, het leed van de dieren ons zo sterk blijft raken.

soberheid - Eigenlijk kon het verhaal van 'A time for drunken horses' net zo goed in een droevige 'weekendfilm' worden omgetoverd. Hoe heeft de regisseur vermeden dat het een film geworden is om bij te sniffen en snotteren? 'A time for drunken horses' biedt de kijker een blik op het dagelijkse leven van de bewoners van de Iraans-Iraakse grensstreek. Het lijkt alsof de camera onopvallend aanwezig was en enkel registreerde. M.a.w. alsof we naar een documentaire of reportage zitten te kijken. Maar in werkelijkheid is dat niet zo. Regisseur Ghobadi vertelt een verhaal, en doet dat binnen een strakke verhaalstructuur. (Ghobadi: “Hoewel de film lijkt op een documentaire, is het scenario heel gestructureerd.”). 'A time for drunken horses' is geen willekeurige impressie van een volk en haar leefgewoonten; er wordt wel degelijk een verhaal ‘met kop en staart’ verteld (dat, mits een wat meer 'soap-achtige' benadering, net zo goed in een sentimentele 'tearjerker' kon worden omgetoverd). Ghobadi maakt er een strakke film van, zonder opsmuk. Eigenlijk net zoals het leven dat de personages leiden: krachtig, gebald, integer, maar ontdaan van alle overbodige franje. Diezelfde soberheid vind je ook terug in het schaarse gebruik van muziek. Heel zelden voegt de muziek op de achtergrond een accentje toe. Alle overtollige sentiment wordt gemeden. Eénmaal krijgt de muziek wel de volle aandacht: de kinderen in de vrachtwagen zingen “Het leven is hard en steelt mijn jeugd”. Maar dat is geen sentimenteel accent; dat is pure duiding, toelichting bij het verhaal. Ook het onopvallende gebruik van de camera versterkt dit sobere, registrerende gevoel. De inhoud van het verhaal wordt soms zelfs op een nonchalante manier gebracht (zo wordt het onderscheid tussen Irakezen en Iranezen in hun confrontaties nooit duidelijk, de vader komt nooit in beeld, enz.), maar op visueel vlak gebeurt alles met zéér veel zorg. De cameraman is een man van de streek; hij kent de omgeving door en door. Enkele prachtige staaltjes van panoramische landschapsfotografie zijn het resultaat.

Open Doek


21

Mooie plaatjes volstaan natuurlijk niet. Ze worden pas interessant omdat ze vaak een grote tegenstelling in zich dragen. Hoe wijds de landschappen ook zijn, ze kunnen enkel het gevoel van menselijke nietigheid nog accentueren. Mensen zijn niet meer dan verre stipjes in de sneeuw; zij geven niet de indruk krachtig genoeg te zijn om zich tegen hun lot te verzetten. Tegen deze achtergrond komen de confrontaties tussen mens, dier en natuurgeweld het best tot hun recht. (Denk maar aan de mensen en muildieren, zwaar doorzakkend onder hun vracht, strompelend om overeind te blijven.) Ondanks de adembenemende panorama’s kunnen we een gevoel van beklemming niet van ons afzetten (vergelijkbaar met de scène waarin het kind in de klas een tekst voorleest over vliegtuigen die mensen naar alle uithoeken van de wereld brengen, terwijl de streekbewoners nauwelijks in staat zijn om hun afgelegen dorpen te verlaten). “Ghobadi’s aanpak kruipt onder je vel. Vanaf de eerste beelden maakt zich een bijna fysiek ongemak van je meester, dat je voor de rest van de film niet meer loslaat” (cfr. Gorik de Henau in Film & Televisie). Dat maakt van de meest dramatisch geladen scènes (de smokkeltochten) visueel ook de mooiste pareltjes uit deze film. De landelijkheid die spreekt uit deze beelden, contrasteert fel met de drukte van de stad (de kinderen trachten er aan de kost te komen te midden van een onophoudelijk kabaal en gedrum), zoals we die in de openingscènes te zien krijgen. - Wat zou je allemaal kunnen doen om het verhaal heel emotioneel te maken? Denk daarbij aan het decor, het geluid, de muziek, de kleuren. -… -… -… -…

vriendschap 1. Als je het gezin waarin Ayoub leeft bekijkt, wat valt je dan op? Hoe is hun relatie ten opzichte van mekaar? Geef eens enkele voorbeelden. Ayoub en zijn familie hebben een sterke band en veel respect voor elkaar. Toch lijkt het geheel afstandelijk en koel. Enkel Madi wordt geknuffeld en gekust. Het uiten van gevoelens en emoties, zoals wij dat kennen, komt verder slechts sporadisch in beeld. Dit neemt echter niet weg dat de liefde voor elkaar en de solidariteit binnen het gezin, de familie en de gemeenschap enorm groot zijn, op een manier die wij niet kennen. Iedereen cijfert zich weg om de zieke Madi te kunnen helpen. Ayoub sluit zich aan bij een groep smokkelaars hoewel het werk zwaar en niet zonder gevaar is. Met het geld hoopt hij voor Madi de nodige medische zorgen te kunnen betalen. Rojin stemt erin toe uitgehuwelijkt te worden aan een Iraakse jongeman omdat zijn vader belooft Madi te laten opereren. Hoewel Ayoub aanvankelijk niet akkoord gaat met het huwelijk lijkt hij, uit respect voor zijn oom en uit liefde voor zijn zieke broer, het gebeuren te aanvaarden. De jonge Amaneh probeert met het inpakken van glazen haar steentje bij te dragen en neemt Madi vaak onder haar hoede. Het is duidelijk dat de andersvalide Madi centraal staat in het gezin wat, zo lijkt wel, beklemtoond wordt door zijn gele regenjasje (Madi is de enige in de film met een felgekleurd kledingstuk). Van het zuur verdiende geld wordt voor hem een poster gekocht, doktersrekeningen betaald, … Madi wordt door zijn zussen en broer gekoesterd en geknuffeld. Maar ook de jongere zus wordt in bescherming genomen. Hoewel zij aanvankelijk mee naar de stad gaat als dagarbeidster zie je haar even later op de schoolbanken zitten. Ayoub vindt dat zijn zusje naar school moet gaan en zorgt ervoor dat zij op tijd en stond een nieuw schriftje krijgt. Ayoub en Rojin willen hun broer en zussen alle kansen op verbetering en vooruitgang bieden. Om dit te bekomen cijferen zij zichzelf volledig weg. Je hoort nooit iemand klagen over het werk dat moet gebeuren, over de kleine Madi, die toch wel een blok aan hun been is,… Integendeel, de kinderen zorgen elk op hun beurt voor mekaar en geven elkaar steun.

Open Doek


22

2. Heb jij ook zo'n band met jouw familie? Zijn er dingen die je herkent? Wat dan? Wat helemaal niet? 3. Wat zou je doen/nooit doen? Waarom? - je zieke broer/zus overal mee naar toe nemen kilometers dragen op je arm of rug verzorgen knuffelen, vertroetelen, graag zien - hard werken om een schrift te kunnen kopen voor je zus/broer om geneesmiddelen te kopen voor je zus/broer om je ouders te helpen zonder dat je het geld voor jezelf kan houden - je leven riskeren voor anderen

het einde van de film - Wat vind je van het einde van de film? - Wat denk je dat de volgende scène zou kunnen zijn? Het verhaal van de film is als het ware ‘niet af’. We zien wel dat Ayoub en Madi de grens oversteken. Hun eerste doel is bereikt; de eerste symbolische hindernis is overwonnen. Maar eigenlijk staan ze pas aan het begin van hun ‘kruistocht’. En het vervolg van hun reisweg ligt – letterlijk – met mijnen bezaaid. De kijker wéét dat; je verwacht, zelfs tijdens de aftiteling nog, elk moment een luide knal, of dat het scherm zal oplichten onder de gloed van een ontploffende landmijn. Dat gebeurt niet, maar evenmin krijgen we de geruststellende mededeling dat de broers hun doel bereikt hebben. Je mag bijgevolg zelf de afloop van het verhaal invullen, maar de voortekenen die Ghobadi ons geeft zijn alvast vrij pessimistisch. Hoewel Ayoub en Madi de centrale personages zijn, is de vertelstem die van de kleine Amaneh. Omdat Ayoub het zelf niet kan navertellen? In haar laatste ‘verslagje’ (wanneer Ayoub en Madi vertrekken om de grens over te steken) is haar stem vol gelatenheid: “Hij zei dat hij Madi meenam om hem ginder te laten opereren en dat hij daarna terug zou komen. Hij zei dat ik thuis moest blijven en dat hij heel vlug zou terugkomen.” Het zijn de laatste woorden die we van haar vernemen. Bij het vertrek komt ze nog afscheid nemen van haar broers en geeft hen brood mee voor onderweg. Dit open einde is een begrijpelijke keuze van de regisseur. Anders zou hij immers het hele filmverhaal een al te beperkt etiket opkleven (optimistisch/pessimistisch). En hoe kan je nu de getuigenis van een volk, van hun leven en werken, in een afgerond verhaal presenteren? Ook de strijd voor de Koerdische ontvoogding en voor de verbetering van hun levensomstandigheden gaat nog dag na dag verder; ook hun verhaal is nog lang niet afgerond. Toch bracht 'A time for drunken horses' al enkele concrete veranderingen te weeg. Ghobadi: “De regering is opmerkzaam geworden voor de noden van deze regio en maakt plannen om het elektriciteits- en wegennet te verbeteren. Het Ministerie van Cultuur wil de strijd met de ‘onderontwikkeling’ aanbinden, o.a. door in de dorpen video’s te installeren. En wat het gezin betreft… de tijd zal uitwijzen of Madi, die slechts een levensverwachting van nog 1 à 2 jaar had, geholpen kan worden met een operatie in een Zwitserse kliniek.”

Open Doek


23

mogelijke gespreksonderwerpen - Ayoub is een erg opvallend en krachtig personage in de film. De kracht, moed en zelfopoffering die de jongen uitstraalt lijken voor ons haast onrealistisch. Samenhorigheid, solidariteit en een hechte familieband zijn slechts enkele van de elementen die ondermeer de Koerdische cultuur kenmerken. Kennen wij deze waarden ook nog of zijn ze in het westen vervaagd? - Ayoub en zijn zussen stellen alles in het werk om Madi te kunnen laten opereren. Deze operatie houdt in dat Madi enkele maanden langer kan leven. Wat vind je hiervan? - Bijna alle kinderen uit het gezin van Ayoub helpen mee om in hun levensonderhoud te voorzien. Ayoub en Amaneh proberen buitenshuis wat extra geld te verdienen, Rojin runt het huishouden. - Doen jullie wel eens klusjes tegen betaling? Welke klusjes? - Wat doe je dan met het geld? - Doe je klusjes uit vrije wil of omdat het moet? - Wat vind je ervan dat je thuis 'mee werkt'? - Wist je dat er kinderen zijn die de hele dag uit werken gaan? - Denk je dat de kinderen daarmee veel geld verdienen? Waarom (niet)? Kinderen verdienen heel wat minder geld dan volwassenen. Ze zijn onbeschermd, weerloos en makkelijker uit te buiten. Ze vormen dan ook aantrekkelijke werknemers voor heel wat bazen. - Ayoub en zijn zussen werken mee in het huishouden en gaan uit werken om geld te verdienen. Toch bestaat er in Iran, het land waar de film zich afspeelt, een leerplicht van 6 tot 10 jaar. Pas vanaf 14 jaar mag je er werken, vanaf je 18de mag je er zwaar en gevaarlijk werk verrichten, zo staat er in de wetten. - Waarom werken Ayoub, Amaneh en Rojin? - Heb je nog andere kinderen gezien die werkten? Waarom zouden zij dat doen? - Bestaat er in ons land ook kinderarbeid of heeft het hier ooit bestaan? Hoezo? Misschien is het boeiend om voor deze gespreksronde een oma of opa van de kinderen uit te nodigen. Zij kunnen waarschijnlijk nog verhalen vertellen over hun jeugdjaren. Laat de kinderen voor het gesprek een aantal vragen opstellen, zodat je zeker bent dat het gesprek goed op gang komt. bv: Moest je vroeger naar school gaan? Tot welke leeftijd ging je dan naar school? Hoe zat dat met andere kinderen? Wat deed je toen je niet meer naar school ging?

didactische suggestie - Wil je wat meer te weten komen over kinderen in Koerdistan dan kan je contact opnemen met Jamil Shakely. Hij vluchtte weg uit Iraaks Koerdistan in 1989 en woont sindsdien in België. Jamil is een uitstekend verteller en schreef stukken van zijn verhaal neer in een aantal kinderboeken die gepubliceerd werden bij het Davidsfonds. Van zijn hand zijn 'De witte wolk' (vanaf 11 jaar), 'Een vlinder aan het raam' (vanaf 8 jaar - bekroond met een Boekenwelp) en 'De droom van de nachtruiker'. Jamil Shakely kan je contacteren via 016/29.50.27. - Natuurlijk kan je er ook de actualiteiten bijhalen. Op onderstaande (web)adressen vind je heel wat info over de Koerdische problematiek.

Open Doek


24

interessante adressen Alfa vzw Koning Albertstraat 15 2300 Turnhout 014/41.94.39 [email protected] Belgisch-Koerdische vriendschapsvereniging Vogelsberg 10 3600 Genk 089/35.32.01 [email protected] Koerdisch Instituut van Brussel Bonneelstraat 16 1210 Brussel 02/230.89.30 [email protected] www.wereldwijd.be www.xs4all.nl/~kicadam/ www.ozgurluk.org/nl/ www.puk.org/ www.ib.be/med/ www.elandnet.org/index.shtml www.democratisch-links.be/vrede/nl/koerden/gap.html

bibliografie - Kinderstem in de klas, lespakket rond kinderarbeid, Mensen in Nood, Den Haag - De Standaard, 18/04/01 - De Morgen, 29/03/01 - Film en Televisie, 28/01/01 - Kinderarbeid, Miel Vervliet en John Vandaele, Davidsfonds/Leuven, 1998

Dit dossier is een samenwerking van Jekino-films en Alfa vzw Paleizenstraat 112 Koning Albertstraat 15 1030 Brussel 2300 Turnhout 02/242.74.27 014/41.94.39 [email protected] [email protected] iov Open Doek, gefinancierd door DGIS

Open Doek


25

hoofdrolspelers: Ayoub Ahmadi, Madi Ekhtiar-Dini, Nezhad Ekhtiar Dini, Amaneh Ekhtiar-Dini, Rojin Younessi

Recommend Documents