Honger op de planeet Hunnie (update uit: Rechtvaardig, menswaardig) Doelstellingen
Weten dat het recht op voedsel een mensenrecht is. Met voorbeelden kunnen aantonen dat structurele ontwikkelingsprojecten effectiever zijn dan noodhulp. De betekenis van duurzame ontwikkeling kennen en kunnen aantonen met voorbeelden. Inzien dat recht op voedsel meer betekent dan gewoon een dagelijkse portie eten en dat voedsel vaak een onderdeel vormt van een cultuur. Inzien dat niet al het voedsel binnen een bepaalde cultuur gegeten wordt en dat dit voor problemen kan zorgen in de ontwikkelingshulp. Beseffen dat iedereen zijn steentje kan bijdragen tot de realisatie van het recht op voedsel/het recht op een behoorlijke levensstandaard. Producten van eerlijke wereldhandel kennen en weten waar ze te koop zijn. Tijdsduur/timing Totaal: 1 uur Fase 1: 5 minuten Fase 2: 5 minuten Fase 3: 30 minuten Fase 4: 20 minuten Materiaal Het verhaal van de planeet Hunnie (bijlage 1) De situaties (bijlage 2) Een ontbijtbordje voor elk groepje Mandjes, kommetjes of doosjes voor de voedselkaartjes van de planeet Hunnie (1 per groep met alle voedsel) De voedselkaartjes van de planeet Hunnie (bijlage 3) en de kaartjes met het ‘Andere-planeten-eten’ (bijlage 4) Een tafel voor elke groep Een stoel voor elke deelnemer Korte De deelnemers leven op de planeet Hunnie waar grote hongersnood heerst. omschrijving De planeet Hunnie krijgt echter voedsel aangeboden van de omliggende planeten. Bij elk aanbod van voedsel worden de deelnemers voor een keuze gesteld: het aangeboden voedsel aannemen, of op hun eigen, steeds slinkende voorraden teren. Verondersteld wordt dat zij zich het liefst zullen houden aan wat zij kennen en dat ze op het einde van het spel door hun rantsoen heen zitten. Dan wordt in een discussie de terugkoppeling naar de realiteit gemaakt. Voorbereiding Kopieer ‘Het verhaal van de planeet Hunnie’ (bijlage 1) en de situaties (bijlage 2), hier heeft alleen de begeleider een exemplaar van nodig. Kopieer de voedselkaartjes op stevig papier en knip ze uit: de Hunnie-voedselkaartjes en de kaartjes met het ‘Andere-planeteneten’ (bijlage 3). Zorg ervoor dat je zeker voldoende kaartjes hebt gekopieerd. Het aantal kaartjes hangt af van het aantal groepjes:
Alle Hunnie-voedselkaartjes (bijlage 3) voor elke groep, én nog een voorraad Hunnie-voedselkaartjes om eventueel later uit te delen Alle kaartjes met het ‘Andere-planeten-eten’ (bijlage 4) voor elke groep. Maak de mandjes klaar (een mandje stelt de reusachtige diepvries voor waar al het eten van de planeet Hunnie in bewaard wordt): voor elk groepje een mandje met 1 reeks van de Hunnievoedselkaartjes. Zet voor elke groep een tafel en stoelen klaar zodat de groepjes onmiddellijk samen kunnen gaan zitten bij het begin van het spel. De kaartjes met het ‘Andere-planeten-eten’ worden bijgehouden door de begeleider. Wanneer een groepje na het voorlezen van een situatie beslist om te kiezen voor dit ‘andere-planeten-eten’, geeft de begeleider aan de groep het kaartje in kwestie. De overige Hunnie-voedselkaartjes (die niet in de mandjes van de deelnemers liggen) worden ook bijgehouden door de begeleider, en pas uitgedeeld als dat nodig is...
Verloop FASE 1: UITLEG BIJ DE MANDJES EN DE ONTBIJTBORDJES Geef elke groep een ontbijtbordje en een mandje met ‘Hunnie-voedsel’. Vertel erbij dat het mandje de grote diepvries voorstelt met de resterende voedselvoorraad, het enige voedsel dat (voorlopig) nog te vinden is op de planeet Hunnie. Het voedsel dat op het ontbijtbordje terecht komt, is voedsel dat zogezegd geconsumeerd is. De hunniebewoners hebben het met andere woorden opgegeten en (voorlopig) hun honger ermee gestild. FASE 2: HET VERHAAL VAN DE PLANEET HUNNIE De begeleider staat voor de groep en leest het verhaal van de planeet Hunnie voor en de deelnemers luisteren aandachtig (bijlage 1). Het is belangrijk dat het verhaal heel expressief wordt voorgelezen zodat de aandacht van de deelnemers niet verzwakt. Vertel er eventueel bij dat de deelnemers goed moeten luisteren naar de inhoud van het verhaal, dat bepaalde zaken hen later nog van pas zullen komen. FASE 3: VOORLEZEN VAN DE SITUATIES EN KEUZES MAKEN Na het verhaal worden de situaties of de keuzemogelijkheden één voor één voorgelezen (bijlage 2). Na elke voorgelezen situatie mogen de groepjes even overleggen over de keuze die ze zullen maken of de alternatieve oplossing die ze kunnen voorstellen. Het is handig voor de begeleider om deze alternatieve oplossing te noteren, een groep kan daar later extra voedsel mee verdienen. Wie beslist het ‘Andere-planeten-eten’ te aanvaarden krijg een kaartje met het ‘Andere-planeten-eten’ van de begeleider en legt het op het ontbijtbordje. Wie beslist de eigen voorraad aan te spreken, neemt het voedselkaartje uit het mandje en legt dit op het ontbijtbordje. Opgelet: de kaartjes die op het ontbijtbordje van de deelnemers liggen, worden verondersteld geconsumeerd te zijn, de kaartjes die in het mandje liggen, behoren tot de voedselvoorraad (het mandje stelt de grote diepvries voor...) De groepjes die een andere (duurzame) oplossing aanbieden, krijgen na een volgende ronde extra voedsel. Wanneer dit precies gebeurt, staat in de situaties aangegeven. Deze situaties worden ook voorgelezen door de begeleider. De alternatieve oplossingen die de groepjes voorgesteld hebben moeten niet noodzakelijk
overeenkomen met de oplossingen die in de situaties voorgesteld worden. Als de voorgestelde oplossing ook duurzaam is, krijgt het groepje ook extra voedsel dat ze in het mandje mogen leggen (het duurzaam voedsel vult met andere woorden de voedselvoorraad in de diepvries aan, zodat ze er op langere termijn nog iets aan hebben). Als alle situaties doorlopen zijn, telt elke groep het aantal kaartjes in de grote diepvries (het mandje), de kaartjes op het ontbijtbordje worden niet meegeteld omdat deze geconsumeerd zijn. De groep met het meeste Hunnie-voedselkaartjes is de winnaar en heeft het meeste voedsel voor de toekomst. Veel groepjes zullen echter op het einde van het spel door hun voedselvoorraad in de diepvries (het mandje) heen zitten en de diepvries niet aangevuld hebben met nieuw voedsel omdat zij het ‘Andere-planeten-eten’ niet aantrekkelijk genoeg vonden of omdat ze geen andere duurzame oplossingen gevonden hebben.
FASE 4: GROEPSGESPREK Hierna mag ieder groepje om de beurt zijn bevindingen naar buiten brengen en gaat de discussie in de hele groep, onder leiding van de begeleider, verder. Het eerste gedeelte van de vragen heeft betrekking op het spel zelf, de volgende reeksen vragen zijn opgedeeld in verschillende thema’s. Als wegens tijdgebrek niet alle vragen gesteld kunnen worden, selecteer dan op voorhand de vragen of thema’s die je zeker aan bod wilt laten komen. Vragen: Vragen over de planeet Hunnie Hoeveel voedsel zit er nog in jullie diepvries (in het mandje)? Hoe komt het dat er zo weinig (of veel) inzit? Zullen jullie hier nog lange tijd mee toekomen? Wat gaan jullie dan doen? Hoe voelen jullie Hunniebewoners je nu? Wat hadden de andere planeten nog kunnen doen om jullie te helpen? (bv.: ze hadden ons kunnen vragen wat wij graag eten, wat er bij ons gegeten wordt). Kan je de bewoners van de planeet Hunnie begrijpen? (Je kan hier de link leggen met vegetarisme of veganisme, vraag of er vegetariërs zijn in de klas en of deze situatie vergelijkbaar is.) Hebben jullie al eens honger gehad? Wat betekent honger hebben voor jou? Voedsel is cultureel bepaald Waarom hebben Hunniebewoners soms voedsel van andere planeten geweigerd? Zou jij dingen eten die je echt niet lust als je echt grote honger hebt, zou je als vegetariër vlees eten als je grote honger hebt? Eten alle mensen over de hele wereld hetzelfde? Zijn er dingen die sommige mensen eten en mensen uit andere landen of culturen nooit zullen eten? Wat vind je daarvan? Zijn er zaken die mensen van bepaalde godsdiensten nooit zullen eten? (voorbeelden: eten van hondenvlees in China, in meeste delen van de wereld is paard eten een taboe, varkensvlees is taboe voor Islamieten, ...). Voedselhulp en ontwikkelingshulp Wat vond je ervan dat de andere planeten de bewoners van de planeet Hunnie kwamen helpen? Wordt er op onze planeet ook iets gedaan als er mensen honger hebben? Geef voorbeelden. (voedselhulp, voedselpakketten, ontwikkelingsprojecten,...) Wat denk je dat het meeste nut heeft om mensen die honger hebben, die arm zijn, te helpen? (de link leggen met duurzame ontwikkeling en de betekenis ervan, structurele hulp versus noodhulp,...)
Is ontwikkelingssamenwerking alleen ervoor zorgen dat mensen voldoende voedsel hebben? Of is het veel meer dan dat? Geef voorbeelden. Wanneer is het recht op voedsel volgens jou gerealiseerd? (ook hier kan je terugkomen op ‘duurzaamheid’, op het zelf voortbrengen van voedsel (landbouw), voldoende inkomsten om voldoende voedsel te verzekeren, gezond, gevarieerd en aangepast voedsel, ...)
Wat kunnen we zelf doen? Kunnen wij zelf ook een steentje bijdragen om mensen in het Zuiden te helpen? Hoe dan? Heb je zelf al zoiets gedaan? Je ouders? Hoe voelde je je toen? Ben je na deze workshop meer gemotiveerd om iets te ondernemen. (deelnemen aan acties van NGO’s, producten van eerlijke wereldhandel kopen,...)?
Bijlage 1: Het verhaal van de planeet Hunnie De planeet Hunnie is één van de acht planeten in een ver, gezellig zonnestelsel. De bewoners van de verschillende planeten komen soms bij elkaar op bezoek en vertellen elkaar dan mooie verhalen en dansen op leuke muziek. Verder hebben ze eigenlijk weinig met elkaar te maken en leven ze allemaal rustig op hun eigen planeet. Jullie zijn Hunnie-bewoners. Blije mensen die hun dagen vullen met zingen en dansen. Er is wel school, maar er is geen huiswerk. Ja, jullie Hunnie-bewoners zijn een vooruitstrevend volkje. Hunnie-bewoners eten graag, ze eten pizza, broodjes, groentepotjes, vis, worstjes en fruitsla. Voedsel vergaren is nooit een probleem geweest. Jullie hebben dan ook nooit de noodzaak gevoeld ingewikkelde machines uit te vinden om de voedselvoorraad op peil te houden. Het enige, levensbelangrijke apparaat dat jullie ontwikkeld hebben, is een gigantische diepvries, die het voedsel van de hele planeet moet bewaren. Het oogst- en jachtseizoen is immers kort en dan moet er voedsel worden verzameld voor de rest van het jaar. Na eeuwen rustig en blij leven op jullie planeet, worden jullie plots opgeschrikt door een vreselijke ramp. Een verdwaalde asteroïde dringt door jullie atmosfeer en vernietigt alle velden. Midden in het oogstseizoen… De vissen zwemmen geschrokken naar de bodem van de oceaan en de dieren (koeien, varkens, kippen, herten, ...) vluchten het bos in waardoor ze dus heel moeilijk te vangen zijn. Gelukkig is de diepvries nog intact, maar die zit natuurlijk nog maar halfvol. Hongersnood hangt dreigend boven jullie hoofd. De naburige planeten zien wat er gebeurt en besluiten ter hulp te snellen. Gelukkig maar… Maar is dat eigenlijk wel zo leuk?
Bijlage 2: Honger op de planeet Hunnie: De situaties De planeet Aspidar en de waterspinnen Op alle planeten leven er waterspinnen. Ze zijn niet echt lekker, maar ze zijn wel eetbaar en naar het schijnt zijn ze gezond. De enige planeet waar waterspinnen à volonté worden geconsumeerd is op de planeet Aspidar. Aspidariërs hangen voor hun overleven bijna volledig van dit voedsel af. Waterspinnen leven op de bodem van de oceaan en zijn moeilijk te vangen. De Aspidariërs hebben daarom een ingewikkelde techniek ontwikkeld die hen in staat stelt genoeg waterspinnen te vangen. Met deze techniek kan je eigenlijk alle onderwaterdieren vangen maar de Aspidariërs eten alleen waterspinnen. Omdat Aspidariërs de waterspinnen zo gewoon zijn, denken ze de Hunniebewoners een plezier te doen door hen te leren hoe ze te vangen. Vol goede moed en met een handboek ‘Hoe vang ik het beste een waterspin?’ en een vangnet, komen ze op jullie planeet aan. Na de eerste vangst blijken waterspinnen rauw gegeten te worden. Vanbinnen zijn ze een beetje slijmerig en ze smaken vreselijk zout. Wat doen jullie? Nemen jullie het handboek en het vangnet aan en eten jullie van nu af aan een hele tijd gezellig waterspinnen? Of verdelen jullie toch maar de vis die nog in de diepvries zit? Of kennen jullie een andere oplossing?
De planeet Caterpilaar en de rupsen Caterpilaar is de eerste planeet rechts van jullie maan. De mensen eten er voornamelijk rupsen. De papperige, oranje rupsen worden levend in de mond gestoken. Caterpilarianen zijn er gewoonweg dol op. Vol goede bedoelingen springen ze in hun ruimtebus om jullie een emmertje rupsen te brengen die op Hunnie kunnen gekweekt worden. Wat doen jullie? Eten jullie vanaf nu lekker levende rupsen? Of halen jullie toch maar de laatste worstjes uit de diepvries? Of kennen jullie een andere oplossing?
De planeet Blurub en de bijzondere boom Op de planeet Blurub groeit een bijzondere boom. Deze boom draagt al even bijzondere vruchten. Van deze vruchten maken de Blurubianen een soort slijmerig papje. Vitaminen en mineralen en na eerst wat vreemd gekeken te hebben, vinden jullie het papje eigenlijk wel lekker. De Blurubianen doen jullie een paar fruitbomen cadeau en verdwijnen dan weer naar hun thuisplaneet. Na een paar weken treedt er een probleem op. De Blurubbomen groeien ontzettend snel en overwoekeren na korte tijd het hele landschap. Bijkomend probleem is dat er nog maar bitter weinig vruchten aan groeien. Wat doen jullie? Maken jullie van snoeien een fulltime job? Of halen jullie de rest van de fruitsla uit de diepvries? Of kennen jullie een andere oplossing?
Wie in de eerste ronde, bij de waterspinnen van de Aspidariërs, op het idee kwam om de techniek om waterspinnen te vangen, toe te passen op de vissen die naar de bodem van de zee gevlucht zijn, krijgt nu verse vis om de diepvries op te vullen. De techniek is namelijk schitterend om de vis te vangen, zo zal er nooit meer een tekort zijn aan vis.
De planeet Mextus en de cactussen Mextus, een planeet met hele vrolijke, kleurrijke bewoners. Haast iedere week is er wel een reden om een groot feest te vieren. Op Mextus worden er, volgens een zeer ingewikkeld procédé, cactussen gekweekt. De Mextusbewoners bedenken dat cactussen wel zullen groeien op de verpieterde grond van de Hunnieplaneet en besluiten er een paar cadeau te doen. Meteen daarna moeten ze snel weer weg, het volgende feest dient zich namelijk aan. De cactussen groeien en jullie kijken uit naar de eerste oogst. Maar wat blijkt nu, de Mextusbewoners zijn vergeten uit te leggen hoe de cactussen te oogsten. Het lijkt bijna onmogelijk ze te plukken zonder miljoenen naaldjes in je handen te krijgen… Wat doen jullie? Organiseren jullie een wedstrijdje ‘om ter meeste naaldjes in je handen’? Of halen jullie de laatste groentepotjes uit de diepvries? Of kennen jullie een andere oplossing?
Wie de Blurubianen heeft teruggeroepen geniet nu van z’n papje, dat wel wat weg heeft van jullie overheerlijke fruitsla. De Blurubianen zijn de slechtste nog niet, ze kwamen graag nog eens langs om te helpen. Zo kunnen jullie de voorraad in de diepvries weer wat aanvullen.
De planeet Wafiau en de honden en katten De planeet Wafiau heeft al sinds het begin van zijn bestaan last van een honden- en kattenplaag. De beestjes dreigen er de macht over te nemen. Omdat Wafiauiërs de domsten nog niet zijn, hebben ze van een nood een deugd gemaakt. Honden en katten worden gegrild, gebakken en verwerkt in stoofpotjes. Hunniebewoners houden honden en katten als huisdieren en beschouwen hen als hun beste vrienden. Jullie schrikken je dan ook een hoedje wanneer de Wafiauiërs jullie voorstellen om te leren hoe jullie honden en katten, die in de bossen gevlucht zijn, moeten vangen en hoe ze klaargemaakt moeten worden. Wat doen jullie? Laten jullie je door de Wafiauïers uitleggen hoe zij Max en Minoe vangen? Of eten jullie vanavond de laatste pizza? Of kennen jullie een andere oplossing?
De planeet Panis en de harde broodkoeken De planeet Panis is een klein planeetje ergens in de hoek van het zonnestelsel, maar wel druk bevolkt. De Panisiërs zijn er doorheen de jaren in geslaagd een manier te ontwikkelen om voor al die mensen voldoende voedsel te produceren. Ze verbouwen zeer intensief graan en bakken daar dan harde koeken van. Het graan van Panis is echter nogal bijzonder, het geeft een paarse kleur en het smaakt wat bitter. De Panisiërs
besluiten jullie een berg koeken te geven. Voedzaam, vol vezels en koolhydraten, maar keihard en naar jullie smaak niet echt lekker. Wat doen jullie? Panisische koeken eten? Of het laatste brood maar uit de vriezer halen? Of kennen jullie een andere oplossing?
Wie op het idee gekomen is om de met de techniek van de Wafiauiërs geen katten en honden te vangen in het bos, maar wel jullie vee (koeien, varkens, kippen,...) krijgt nu een lekkere verse pizza in de diepvries.
De planeet Afvava en de voedselpakketten. Tenslotte is er nog de planeet Afvava. Op Afvava eten ze een beetje zoals op Hunnie. Het is de rijkste planeet van het hele zonnestelsel. Iedereen weet, op Afvava ligt het voedsel voor het rapen… Afvava is echter de verst verwijderde planeet van Hunnie, daarom waren ze er pas als laatste bij. Wanneer het bericht komt dat de Afvavanen op weg zijn naar Hunnie, trekken jullie je beste kleren aan en organiseren een gigantisch welkomstfeest. Jullie verwachten blijkbaar een feestmaal. Eindelijk verschijnt de vliegende schotel van de Afvavanen in zicht. Maar wat is dat? Per spaceparachute worden er een aantal pakketten op Hunnie gedropt en de Afvavanen zijn weer weg, zonder boe of ba. In de pakketten zitten kilo’s ranzige boter, rotte tomaten en liters zure melk. Gewoon tevreden zijn met wat jullie krijgen is deze keer echt geen optie. Is er nog iets in jullie diepvries? Wat doen jullie nu?
Bijlage 3: Honger op de planeet Hunnie: voedselkaartjes broodjes
pizza's
groentepotjes
vis
fruitsla
worstjes
Bijlage 4: Honger op de planeet Hunnie: Kaartjes met andere- planeten- eten
Rauwe, slijmerige en heel erg zoute waterspinnen van de planeet Aspidar
Slijmerig papje van de vruchten van de Blurubboom op de planeet Blurub
Oranje papperige rupsen van de planeet Caterpilaar
Honden- en kattenvlees van de planeet Wafiau
De steenharde, paarse, bittere broodkoeken van de planeet Panis
