4 april 2013 Seminar Bestuurdersaansprakelijkheid
Hoge Raad 23 november 2012 LJN BX5881 Van de Riet / Hoffmann Rekt Hoge Raad bestuurdersaansprakelijkheid op?
Bart-Adriaan de Ruijter Femke Leopold
Plan van behandeling 1. Inleiding 2. Feiten 3. Bespreking rechtsgang 4. Duiding arrest in kader bestuurdersaansprakelijkheid 5. Verzekeringsrechtelijke aspecten
Feiten: het Spaanse villa-drama
Vervolg feiten • Hoffmann komt in contact met Van de Riet en zijn vennootschap op de Second Home Beurs • Er ontstaat interesse voor het project “Villa Mundo” van Prever • Bezichtiging door Van de Riet in Spanje: rare waarschuwingsborden • Koopovereenkomst met Prever voor nog te bouwen huis
Vervolg feiten •
Eerste tegenslag: Prever meldt dat bouw woning niet kan starten vanwege klachten omwonenden. Hij biedt een andere woning aan
•
Ondertussen hoort Van de Riet geruchten over problemen met de bouwvergunning en afbraakplicht van het project
•
Bij bezichtiging Hoffmann in Spanje meldt Van de Riet dit niet
Vervolg feiten • Tweede koopovereenkomst komt tot stand • Dan volgt de nachtmerrie: Prever meldt dat villa geheel is afgebroken vanwege het ontbreken van de bouwvergunning • Hoffmann betrekt Van de Riet, zijn compagnon, hun holding en hun vennootschap in rechte
Rechtsgang: rechtbank • Hoffmann stelt vordering op grond van onrechtmatige daad in. Van de Riet had hem moeten waarschuwen voor problemen. • Rechtbank wijst vordering af. Geen professionele betrokkenheid als makelaar of bemiddelaar voor koper; dus geen zorgplicht.
Hof • Hof houdt Van de Riet en vennootschap aansprakelijk. • Er was zo veel betrokkenheid dat Van de Riet op grond van maatschappelijke betamelijkheid belangen Hoffmann had moeten aantrekken. Zelfs sprake van ernstig verwijt. • Handelen Van de Riet, die vertegenwoordiger is, kan op grond van maatschappelijk verkeer worden toegerekend aan vennootschap.
Cassatie • Van de Riet meent dat vanwege toerekening handelen van Van de Riet aan de vennootschap er sprake moet zijn van een persoonlijk ernstig verwijt gelet op artikel 2:9 BW. • Hij verwijst naar Ontvanger/Roelofsen (NJ 2006, 659)
A-G Timmerman • Maakt onderscheid tussen rechtstreeks en secundair daderschap van bestuurder. • Bij secundair daderschap geldt persoonlijk ernstig verwijt volgens Ontvanger / Roelofsen. • Bij primair rechtstreeks daderschap is geen persoonlijk ernstig verwijt nodig. • Dat geldt ook als handelen bestuurder wordt toegerekend aan vennootschap. Wel is er ook veel voor te zeggen om de lat hoger te leggen, dan wanneer de rol van functionaris geen rol speelt.
Hoge Raad • Bevestigt categorieën Ontvanger /Roelofsen en voegt daar een categorie aan toe: Een bestuurder kan - naast voor niet-nakomingsituaties- ook aansprakelijk worden gehouden voor OD van vennootschap. • Het gaat hier niet om een tekortschieten in kader van bestuurstaak maar om een daarvan losstaande zorgvuldigheidsnorm. Hierbij gelden de gewone regels van OD. Dan geen ernstig verwijt vereist.
• Dat geldt ook in het geval de vennootschap aansprakelijk wordt gehouden door toerekening van een gedraging van een bestuurder.
Impact arrest
Vragen • Rekt de Hoge Raad bestuurdersaansprakelijkheid op? • Wordt het vereiste van een ernstig verwijt verlaten?
Standpunten n.a.v. het arrest
• “Verbreding aansprakelijkheid bestuurders.” • “Bestuurders lopen meer risico op persoonlijke aansprakelijkheid.” • “Bestuurders sneller aansprakelijk!” • “Bestuurders van B.V. eerder persoonlijk aansprakelijk.” • “[…] maatstaf van een ‘ernstig verwijt’ voor de persoonlijke aansprakelijkheid van een bestuurder is losgelaten.”
Crux arrest • Gaat niet om bestuurdersaansprakelijkheid wegens een onbehoorlijke taakuitoefening als bestuurder, maar om schending op Van de Riet persoonlijk rustende zorgvuldigheidsverplichting • In dat geval gelden volgens HR de “gewone regels van onrechtmatige daad” • Beroepsaansprakelijkheid: redelijk handelend en bekwaam beroepsbeoefenaar
Tot wie richt zich de norm? De bestuurder
↔
↓ Rechtstreeks daderschap ↓
De vennootschap? ↓ Secundair daderschap ↓
Los van bestuurstaak
“besturen
(bijv. bedrijfs- en beroepsactiviteiten)
vennootschap”
↓ “Normale regels o.d.”
↓ “Ernstig verwijt”
Signalering • Zal niet altijd duidelijk zal tot wie de geschonden norm zich richt. • Waar houdt uitoefening bestuurstaak op en begint “daarvan losstaande zorgvuldigheidsverplichting”? • Vermoedelijk zullen eisers zullen voortaan voor meerdere ankers gaan liggen en bestuurders ook primair op grond van rechtstreekse schending zorgvuldigheidsnorm aansprakelijk stellen.
VRAAG: Heeft Villa Mundo-arrest gevolgen voor de dekking onder een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering?
De bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering • Wie is verzekeringnemer? • rechtspersoon • Wie is verzekerd(e)? • (voormalige) bestuurders en commissarissen
Begrenzing van dekking 1. door primaire dekkingsomschrijving 2. door uitsluitingen 3. naar bedrag 4. beperkingen in de tijd 5. soort schade
Bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering • Omschrijving dekkingsbereik: aansprakelijkheid verzekerde voor door derden geleden schade als gevolg van handelen of nalaten in de hoedanigheid van bestuurder • Verband met bestuurstaak is onontbeerlijk • Beroepsaansprakelijkheid soms ook expliciet uitgesloten
Beroepsaansprakelijkheidsverzekering • Gedekt zijn fouten die een verzekerde begaat bij de uitvoering van zijn werkzaamheden binnen de verzekerde hoedanigheid • Spiegelbeelddekking met bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering
Dekkingsissues • Rechtstreeks daderschap niet (steeds) gedekt onder bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering • Mogelijk gevolg: aanspraak (deels) niet gedekt • Allocatie van kosten (rechtsbijstand) • Realiseert een eiser zich dit?
Vragen?
