HOEVENROUTE Vertrekpunt: Afstand:
Station van Leuven 32 kilometer
De Hoevenroute is een 32 km lange route vanuit Leuven naar Bierbeek. Je vertrekt aan het station voor een leuke tocht langsheen de prachtigste vierkantshoeven in de omgeving. Hou zeker halt aan de Norbertijnenabdij van't Park en geniet hier van de stilte. Op je route staat ook de merkwaardige watertoren van Bierbeek: een heuse wereldbol die boven de omgeving uitsteekt. Een route met een paar behoorlijke hellingen. Hou er rekening mee dat de hoeven nog bewoond zijn. Niet iedereen is ermee gediend dat bezoekers zomaar het erf betreden. Het is de bedoeling dat je met de hier beschreven boerderijen en andere gebouwen van buitenaf kennismaakt. BEZIENSWAARDIGHEDEN 1. Abdij van Park De abdij van Park, aan de rand van Leuven, laat sinds meer dan acht eeuwen de monastieke geest en de pastorale zending van de kanunniken van Prémontré voortleven. Het is één van de best bewaarde abdijen in onze gewesten. De naam verwijst naar het jachtpark dat graaf Godfried I met de Baard in 1129 schonk om er een abdij op te richten. Het omvangrijke domein (meer dan 3400 ha) reikte in het Ancien Régime tot onder de Leuvense stadsmuren. De welvaart die de premonstratenzers, die ook wel norbertijnen of witheren worden genoemd, in bepaalde perioden hebben gekend, weerspiegelt zich in dit complex van gebouwen. Het werk van generaties bouwende abten. Behalve kerk en klooster omvat de site een hoeve, een watermolen en verschillende poortgebouwen. Ze werden in de loop van de eeuwen aangepast, vernieuwd en uitgebreid. Het vormde uiteindelijk een aantrekkelijk architectonisch ensemble waarin verschillende stijlen zijn vertegenwoordigd. 2. Sint-Kamillusinstituut Het Sint-Kamillusinstituut is een vermaard universitair psychiatrisch centrum met aangehechte polikliniek 'Krijkelberg'. De toren werd tussen 1929 en 1932 gebouwd. De torenspits bevindt zich op 50 meter hoogte. De groene bolvormige spits, erg herkenbaar in het landschap, is een watertoren met een capaciteit van 150 m³. Sint-Kamillus maakt al decennialang deel uit van de Bierbeekse gemeenschap. In 1929 kochten de Broeders van Liefde het domein waarop zij een 10-tal gebouwen lieten bouwen. Zij vingen hier geestesziekten op en vanaf de jaren 1930 fungeerde Sint-Kamillus als voorbeeld van een meer humane behandeling van mensen met psychiatrische problemen. 3. Hof ter Eiken De hoeve bestond reeds in 1710 en was eigendom van de meier van Korbeek-over-Loo. Het gebouw onderging talloze verbouwingen tot in het begin van de 20ste eeuw. Het geldt als voorbeeld met tal van ruime stallingen en een zeer grote schuur. 4. Kasteel Wilderhof Het kasteel was één van de belangrijkste en oudste heerlijkheden van Bierbeek. Het behoorde achtereenvolgens toe aan de Heren van Wilder, de abdij van Villers-la-Ville en de abdij van Park. Op het einde van de 19de eeuw werd Leo Collin, burgemeester van Leuven, de nieuwe eigenaar. Thans kan men er te midden van een fraai park even op adem komen en wat drank en spijs nuttigen. Het kasteel is beschermd als monument sinds 1982
5. Schotteshof Deze hoeve dateert oorspronkelijk uit 1192. Ze heette vroeger het ‘hof van Herbais’, later het ‘hof ter Meren’ en vervolgens ’Schotteshof’, naar de naam van de opeenvolgende eigenaars. Theodoor Schotte erfde de hoeve in 1611. De nieuwe eigenaar heeft waarschijnlijk nooit zelf het domein bewoond maar gaf het in pacht. Het is een gesloten hoeve, omgeven door een muur. Opvallend zijn een vierkante poorttoren met duiventil en schietgaten. Alleen de stallingen dateren uit de 17de eeuw, het boerenhuis werd in het begin van de 20ste eeuw grondig gerestaureerd. De hoeve en haar omgeving zijn sinds 1987 geklasseerd. 6. Sint-Hilariuskerk De Sint-Hilariuskerk is een merkwaardig gebouw uit de 12de en de 13de eeuw, één van de best bewaarde Romaanse dorpskerken van Vlaams-Brabant. Het gebouw is een driehoekige basiliek, zonder sculpturale ornamenten. De esthetische waarde ervan ligt in de overgang van Romaanse naar gotische stijl. Het oude gebouw bestaat uit ruwe ijzer- en zandsteen; het gotische gedeelte is opgebouwd in gebeitelde witte steen. Op het einde van de 16de eeuw werd de toren van de kerk afgerukt. Hij werd later 20 voet verhoogd en kreeg een achtkantige spits, 45 voet hoog. Een opvallend kenmerk van de kerk is haar defensief karakter: in de Middeleeuwen was ze een toevluchtsoord voor de bevolking. Vandaar de zware toren en de logge westenbouw. 7. Bordingenhof Behalve de naam van de hoeve - woning van Bordo - laat ook haar ligging vermoeden dat ze van Frankische oorsprong is en dus een nederzetting zou kunnen zijn uit de 5de of 6de eeuw. De nabijheid van water en van weiden was immers van belang voor de Franken, die meer aan veeteelt deden dan aan akkerbouw. De oudste teruggevonden vermelding van het Bordingenhof dateert echter van 1389, het jaar waarin dit leen van de heerlijkheid Bierbeek door de cisterciënzerabdij van Villers-la-Ville werd verkocht aan Aleydis van Raetshove. Deze dame ging er wonen met haar dochter en schoonzoon, die eigenaar was van het nabijgelegen maar nu verdwenen Crabbeshof. In 1443, wanneer haar achterkleinzoon en erfgenaam tot meier van Bierbeek werd benoemd, was Bordingen echter al een pachthof. In 1700 werd het gekocht door het Leuvense Drutiuscollege en het was deze universitaire instelling die de huidige gebouwen liet optrekken tussen 1724 en 1762. Na de afschaffing van de Leuvense universiteit in 1797 door de Franse Republiek werden haar goederen verbeurd verklaard en in 1808 werd Bordingen openbaar verkocht. Aan de voorzijde van het hof geeft een poortgebouw met duiventoren toegang tot de binnenkoer van deze vierkantshoeve. Een duiventoren was ook in de 18de eeuw nog een symbool van aanzien en prestige. Oorspronkelijk was het houden van duiven een recht dat voorbehouden was aan de heren. Dat het hier om een rijke hoeve gaat, valt ook af te leiden uit haar verzorgde architectuur. 8. Berkenhof Deze grote hoeve behoorde vroeger toe aan het College van Dale van de Leuvense universiteit. Het Franse bewind verkocht de hoeve met 112 ha in 1806 aan de familie Van de Velde uit Brussel. De hoeve is nu eigendom van de familie Leclercq-Maisin. Het is een gesloten hoeve met woon- en dienstruimte rondom een groot binnenhof. De steekboogdeur is in laat-Louis-XV-stijl met arduinen geprofileerde stijlen. De stallingen in het verlengde van de woning zijn voorzien van Boheemse kappen op vierkante arduinen pijlers. 9. Sint-Antonius Abtkerk en Pastorie De sint-Antonius-Abtkerk is een basilicaal gebouw met blinde hoofdbeuk, waarvan de kern Romaanse restanten heeft. Het huidige kerkgebouw werd in 1559 gebouwd, maar in 1769 in classicistische stijl heropgebouwd. Te bewonderen zijn een barokke preekstoel uit 1665, het altaarstuk in barokstijl (1770) en diverse beelden uit de 16de en 17de eeuw. Het orgel werd als monument erkend in 1981. De naastgelegen pastorie dateert van 1780 en werd als voorbeeld van plattelandspastorij als monument geklasseerd. De woning is classicistisch opgebouwd en heeft 2 verdiepingen, een gebogen zadeldak en een dakkapel uit de 18de eeuw. Aan de linkse kant van de weg is een dubbele woning gebouwd waarvan de ene kant het spiegelbeeld is van de andere met de scheiding in het midden.
10. Jezuïetenhof Het Jezuïtenhof dankt haar naam aan het feit dat ze van 1648 tot 1773 toebehoorde aan de jezuïeten. Deze hoeve is nochtans veel ouder daar ze reeds 150 jaar eerder deel uitmaakte van het domein van de Heren van Opvelp. Deze gesloten vierkantshoeve met duiventoren is sinds 2000 beschermd als monument. 11. Katspoelhof Het Katspoelhof is een grote hoeve met woon- en dienstruimten, opgesteld rond een rechthoekig binnenhof. Er wordt reeds melding van gemaakt in 1429. Het boerenhuis is in 1767 opgetrokken. Ook hier herbergt het poortgebouw een duiventil. De vleugel met de stallingen is voorzien van rondboogdeuren en is binnen overkluisd met Boheemse kappen van baksteen. Sinds 1993 zijn de hoeve en haar omgeving beschermd als monument. Om die reden werd de HST-lijn, die rakelings langs de hoeve loopt, in een uitgraving gelegd. 12. Blauwschuurhoeve De Blauwschuurhoeve is een gesloten hoeve in bak- en zandsteen. Ze ontleent haar naam aan het enorme leien dak dat vroeger de monumentale schuur bedekte. Aan deze schuur is een legende verbonden omdat men dacht dat zo’n monumentale gebouwen onmogelijk door mensenhanden konden opgetrokken zijn. De oudste beschrijving van de Blauwschuur dateert van 1605. Ze had toen reeds voldoende gebouwen om de oogst en de veestapel van een domein van ongeveer 100 ha te bergen. De datering (1773) op de achtergevel van het woonhuis wijst op een vergroting. Rond dezelfde tijd (1775) werden, volgens de gevelsteen boven de staldeur, stallingen aan de oostzijde gebouwd. In de jaren 1970 werd de hoeve gerestaureerd. 13. Tienmeelhoeve De Tienmeelhoeve dateert uit de eerste helft van de 19de eeuw en wordt geflankeerd door fruitplantages en beschikt over een eigen waterzuiveringsstation. 14. Watertoren Minder historisch, maar toch merkwaardig is de watertoren van Bierbeek. Met een hoogte van 29 meter en een inhoud van 500 m³ verschilt hij wellicht weinig van zijn soortgenoten. Een grondige renovatie met schilderwerken werd uitgevoerd in 1993. Hij valt echter wel op door zijn uiterlijk: de kuip is een wereldbol ! 15. Kapel van O.L.Vrouw Onbevlekte Ontvangenis (Kapel Bremt) De Kapel van O.L.Vrouw Onbevlekte Ontvangenis werd gebouwd in 1912. Deze kapel wordt ook wel de Bremtkapel genoemd en doet dienst als parochiekerk voor de inwoners van het gehucht Bremt. Het gehucht ontleent zijn naam aan het feit dat dit gebied vroeger een brem- en heidelandschap was. 16.Sint-Ermelindiskapel Op het gehucht 'Ter Donk' vind je de Kapel van de Heilige Ermelindis. Deze omgeving heeft ons de bewijzen geleverd waaruit kan worden afgeleid dat Lovenjoel reeds bewoond was ten tijde van de Romeinse overheersing. In 1860 werden hier lijkvazen (urnen) gevonden die de stempel droegen van een Romeinse pottenbakker. Een ander bewijs is de Heilige Ermelindis. Volgens de overleveringen zou bij de Ermelindisbron, die zich achter de kapel bevindt, het landgoed van de ouders van de Heilige Ermelindis hebben gestaan. De heilige zou midden 7de eeuw hier geboren zijn. Met de toestemming van haar ouders verliet zij de ouderlijke woning om zich in Bevekom te vestigen, waar zij in eenzaamheid een streng en heilig leven leidde. Toen zij er door 2 broers achtervolgd werd, vluchtte ze naar Meldert. De legende vertelt dat zij zich tijdens deze vlucht verschuilde midden een kudden schapen. De stok die zij tussen de schapen op de grond plantte, ontlook onmiddellijk tot een dicht bebladerde boom waaronder ze zich kon verbergen voor haar achtervolgers. Dit verhaal staat afgebeeld op de voorkant van het altaar in de kapel. Als kluizenaarster wijdde zij zich haar verdere leven volledig aan God. Ze overleed in Meldert omstreeks het jaar 700, op 29 oktober. Pepijn van Landen, die tot haar verwantschap behoorde, liet 48 jaar na haar dood haar graf openen en haar overblijfselen voor verering uitstallen. In 1857 werd op de plaats een kleine kapel gebouwd ter ere van de heilige Ermelindis. In 1927 werd deze kapel vervangen door de huidige. Nog steeds wordt hier jaarlijks op pinkstermaandag een mis ter hare ere opgedragen. Zij is de patrones tegen koorts, lamheid en oogpijn.
17. Bruulbos Het Bruulbos ontleent zijn naam aan het nabijgelegen gehucht Bruul. Dit gemeentelijk bos beslaat een oppervlakte van 18 ha en 11ca en bestaat voornamelijk uit aanplantingen van zomereik en Amerikaanse eik in het noordoostelijk deel en canadapopulieren, soms met bijmenging van es, in het zuidwestelijk deel. Ten westen van de kapel komt een beperkt bestand fijnspar voor. Het onderhout varieert van els, wilg en es op de natte plaatsen tot hazelaar, esdoorn, lijsterbes en vlier op de drogere plaatsen. Op het gewestplan is Bruulbos ingedeeld in 3 gebieden, namelijk een park- en natuurgebied en een gedeelte natuurreservaat. 18. Sint-Lambertuskerk en de Pastorie De Sint-Lambertuskerk is een neogotisch gebouw uit het midden van de 19de eeuw, op de westertoren na. De neogotische kerk, ontworpen door architect Alexander van Arenbergh, werd ingewijd in 1854. Opvallende meubilairstukken zijn 2 renaissance biechtstoelen, de marmeren grafsteen van de heren de Spoelbergh en het orgel dat als monument erkend werd. Hiernaast zijn er twee schilderijen, waaronder "Sint-Joris en de draak" van P.J. Verhaegen. De kerk werd binnen het dorpsgezicht van Lovenjoel geklasseerd in 1994. Omwille van haar historische en artistieke waarde werd zij net als de 3 andere kerken van Bierbeek geklasseerd. Naast de kerk bevindt zich de mooie pastorie. Deze werd volledig heropgebouwd nadat de Duitse troepen haar in brand staken in 1914. Beide gebouwen liggen als het ware tussen twee parken, het klein park van ‘Ave Regina’ en het groot park van ‘Salve Mater’. 19. Kasteel Vijverhof Het kasteeldomein Vijverhof ligt te Udekem, de woonplaats van de lieden van Udo. Het hof van Udekem voorloper van het hedendaagse kasteel - is de bakermat van de families d'Udekem. Deze familie ontstond in de 12de eeuw uit het nageslacht van Eustacius van Corbeka. In het nabije Pellenberg stichtte Renier van Udekem in 1219 een norbertinessenklooster, dat in 1229 naar Gempe, een gehucht van Sint-Joris-Winge, werd overgebracht. Het huidige kasteel werd in het begin van de 20ste eeuw gebouwd op de plaats van de voormalige Udekemmolen. Het gebouw is een weerspiegeling van het middendeel van het kasteel van Pont-Chevron, in de nabijheid van Briare (Bourgogne, Frankrijk). Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het Vijverhof platgebrand door de Duitsers. In de loop van de jaren 1920 werd het heropgebouwd volgens originele plannen, enkel de oorspronkelijke koepel bleef achterwege. 20. Papiermoleke Op het Papiermoleke bevond zich eertijds een industrievestiging waar onder meer een papier- en kartonfabriek gestaan heeft, vandaar ook de naam. De vallei van de Molenbeek, die als het ware een afbakening vormt van het woongebied, heeft er een zeer hoge natuurwaarde. Het is een strook van drassige en bosrijke percelen met weelderige kruidengroei die Lovenjoel over Korbeek-Lo met Heverlee verbindt en zeer diep in het woongebied dringt. De omgeving van het Papiermoleke is een waterwinningsgebied van de Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening. 21. Heilige Geesthoeve De Heilige Geesthoeve is een typische Brabantse vierkantshoeve uit de 17de en 18de eeuw, door de abdij van Park opgericht, en vooral bekend door de romaanse kapel van Overloo. In de gevel van de poort is een reliëfsteen ingemetseld die vermoedelijk een middeleeuwse uitbeelding van de Heilige Geest voorstelt. Het woonhuis heeft geen verdieping. Kenmerkend is het hoog pannendak en de machtige schouwpijp. De stallingen werden in traditionele stijl van de 17de en begin 18de eeuw opgetrokken, zonder gewelven. De kapel van Overloo, toegewijd aan de Heilige Drievuldigheid, wordt vermeld in een oorkonde van 1258. In de 17de eeuw werd de kapel vergroot. Volgens de wil van de stichter moesten er wekelijks 4 missen gelezen worden. De 3de zondag van september was het feest van de wijding van de kapel, waarbij dan giften van raapzaad, appelen enz. verkocht werden. In de 17de eeuw werd de oorspronkelijke kapel vergroot, zodat ze dienst deed als koor. De Heilige Geesthoeve, waarvan de kapel nog steeds deel uitmaakt, behoorde toe aan de grote Heilige Geesttafel van Leuven. Op de hoogdagen werd er onder meer brood uitgedeeld aan de armen.
22. Dalemhof Het Dalemhof was oorspronkelijk geen Bierbeeks leen. Een zijtak van de familie Rape van Overlo vestigde zich op het hof. De hoeve te Daelhem was in het begin van de 15de eeuw in het bezit van het Leuvens Atrechtcollege. In 1760 werd de lemen hoeve omgebouwd tot een gesloten vierkantshoeve. Het grondplan, in U-vorm, veranderde niet meer vanaf 1830. De hoeve was toen eigendom van de Leuvense rentenier Michel-Willem Claes. Wel werden een aantal verbouwingen uitgevoerd die het uitzicht en de functie van de gebouwen grondig wijzigden.
