Bezienswaardigheden Wezemaal

Bezienswaardigheden Wezemaal Bezoekerscentrum van de Hagelandse wijn – Oud gemeentehuis Wezemaal Het oud gemeentehuis van Wezemaal werd gebouwd in 1898 in neogotische stijl. Pieter Langerock was de architect. Eind 18de begin 19de eeuw herontdekte men de middeleeuwse gotische bouwkunst. Na de fusie van gemeenten in 1977 bood het gebouw een tijdlang onderdak aan de muziekschool. Maar kwam nadien leeg te staan tot de gemeente Rotselaar in 1996 het plan opvatte om het gebouw een centrale plaats toe te kennen aan het toeristisch project ‘Heropleving van de Wijncultuur in Wezemaal’. In 2005 werd het gebouw gerestaureerd en ingericht al ‘Bezoekerscentrum van de Hagelandse wijn’. In 2013 werd het interieur en de tentoonstelling volledig vernieuwd. Naast toeristische info over de streek kom je alles te weten over de wijnbouw in Wezemaal en het Hageland. Je kunt er Hagelandse wijn kopen en de Hagelandse wijn van de maand proeven. De kelderverdieping werd door de vzw Steenen Muur, de vereniging van wijnbouwers van de Wijngaardberg, ingericht als wijnkelder waar groepen op afspraak de Wezemaalse wijn kunnen proeven. Jaarlijks bezoeken gemiddeld 5000 bezoekers het ‘Bezoekerscentrum van de Hagelandse wijn’. Kerkstraat 16 Wezemaal Toeristische tip! • Wezemaalse wijnfeesten- laatste zaterdag van augustus • Wijnkelder ‘In de steenen muur’ • Wijngaardbergwandeling • Fietsnetwerk Vlaams-Brabant - knooppunt 64 • Mountainbikeroute ‘De 4 heuvels’ De wijnmuur of ‘stenen muur’ van Wezemaal De wijnmuur is een uniek bouwwerk dat zich over 1.546 meter uitstrekt over de kam van de Wijngaardberg. Hij bestaat uit los op elkaar gestapelde schollen ijzerzandsteen, vandaar de naam ‘stenen muur’. Oorspronkelijk was de muur 1,7 m breed en op sommige plaatsen 2 m hoog. Momenteel is hij op vele plaatsen fel gehavend. De muur werd gebouwd omstreeks 1815. Samen met de terrassen op de zuidflank van de heuvel, is de wijnmuur de laatste getuige van de grote wijngaard op de Wijngaardberg in de eerste helft van de 19de eeuw. Deze indrukwekkende muur werd gebouwd op de perceelgrens en de scheidingslijn tussen het bos op het plateau en de wijngaard. De percelen waren eigendom van de hertog d’Ursel. De muur beschutte de gevoelige wijnranken tegen de koude noordenwind. In 1995 startte de gemeente Rotselaar met de steun van de Koning Boudewijnstichting een project om de wijnmuur te restaureren en te ontsluiten. Met de steun van verschillende partners groeide dit project uit tot een volledige ontsluiting van de Wijngaardberg, met onder meer de schitterdende ‘Wijngaardbergwandeling’ de heraanleg van enkele wijngaarden en het inrichten van het ‘Bezoekerscentrum van de Hagelandse wijn’ met een wijn- en degustatiekelder in de benedenverdieping van het gebouw. Beschermd monument sinds 9 maart 1995 Wijngaardberg Wezemaal Toeristische tip! • Wijngaardbergwandeling

Sint-Martinuskerk en Sint Jobsput De parochiekerk van Wezemaal was oorspronkelijk een grote kapel, die gedurende over verschillende jaren en eeuwen stelselmatig werd vergroot. Het koor is het oudste gedeelte (13de eeuw). Zo ging de bouw verder in de 14de eeuw. Zijbeuken en toren dateren uit de 15de eeuw. In de 18de eeuw werd aan de zuidkant een nieuwe sacristie bijgebouwd. De kerktoren bezat vroeger een torenspits. Nadat die tot drie maal toe afbrandde werd de toren afgedekt met het stompe dak dat men vandaag nog kan zien. Het koor, de zijbeuken, middenbeuk en onderkant van de toren zijn in ijzerzandsteen opgetrokken. Deze steen vindt men in de Hagelandse heuvels. De bovenbouw van de toren is vervaardigd uit witte kalkzandsteen. Ook de oorspronkelijke gebrandschilderde ramen zijn in de loop der tijd verloren gegaan. Ze zijn nu vervangen door sobere, maar daarom niet minder mooie moderne exemplaren. Aan de zuidkant van de kerk zit een ‘raam’ dat tot op de grond reikt. Dit was vroeger een deur. De monumentale Sint-Martinuskerk was eeuwen geleden het eindpunt van een druk bezochte bedevaart. Van heinde en verre kwam men naar Wezemaal om te bidden voor het miraculeuze beeld van Sint Job. Sint Job Het verhaal van Job gaat als volgt: Job was een zeer rijk maar vroom man. De duivel dacht dat hij zijn vroomheid wel zou verliezen als het hem materieel minder voor de wind ging. Zo kwam het dat Job op de proef werd gesteld. Hij verloor al zijn bezittingen, zijn huis brandde af, zijn familie liet hem in de steek en hij verloor zijn gezondheid. Op het laatste leefde hij, overdekt van zweren op een mestvaalt. Maar hij bleef zijn geloof behouden! Als beloning kreeg hij al zijn rijkdom terug. Onder andere om deze reden kwam men om genezing smeken bij Sint Job als men last had van de Franse of Italiaanse ziekte, die gepaard ging met zweren: syfilis. Een bedevaart werd dikwijls ook als straf opgelegd. Als getuigen van deze bedevaart worden in de kerk twee beelden van Sint Job bewaard. Het eerste beeld ziet men bij het binnenkomen aan de linkerkant staan. Het is een bijna levensgroot stenen beeld van de heilige zittend op een mestvaalt. Dat het niet om een “Christus op de koude steen” gaat kan men zien aan de muts die Sint Job draagt, in plaats van een doornen kroon, en aan de strobalen waarop hij zit. Verderop aan de rechterkant, in een plexiglazen kastje, zien we het miraculeuze beeld. Hier wordt de heilige afgebeeld in al zijn rijkdom, gekleed in een gouden kleed en met een gouden muts. Buiten aan de kerk, aan de zuidkant naast de vroegere deur zien we een aantal verticale groeven in de ijzerzandsteen. Die werden waarschijnlijk veroorzaakt door vrome bedevaarders die een extra aandenken van hun bedevaart, onder de vorm van steengruis van de kerk, mee naar huis wilden nemen. Dit gruis werd dan dikwijls vermengd met het water dat men uit de put van Sint Job kon putten. Deze put bevindt zich net achter de muur rond de pastorij, rechts naast de poort. Achter de kerk , aan de buitenmuur van het koor hangt een gedenkplaat met de namen van alle Norbertijnen die in Wezemaal parochiepriester geweest zijn. Beschermd monument sinds 9 februari 1946 Toeristische tip! De Sint-Martinuskerk is open en kan door de toerist bezocht worden behalve tijdens de misvieringen. Gildehuis Dit huis is nog een getuige van het middeleeuwse verleden van Wezemaal. Niet dat het huis zelf middeleeuws is! De muurankers vermelden duidelijk de datum 1758. Maar iedere stad of gemeente van enige betekenis had in de middeleeuwen zijn schuttersgilde. Zij schoten met handboog of kruisboog. Destijds was dit bittere noodzaak. De gemeenschap moest over een aantal mannen beschikken die ter verdediging van het dorp konden ingezet worden. Dat hield in dat er moest geoefend worden. Daarvoor kwam men geregeld bij elkaar op een welbepaalde plaats. In aanvang gebeurde dit in open lucht (cfr. De straatnaam Handbogenhof in Leuven). Natuurlijk moest ook de dorst gelest worden! Later bouwden die gilden een huis met in de nabijheid een staande of liggende wip. Er was meestal een drankgelegenheid in ondergebracht. Nadat de verdediging van dorp of stad overbodig geworden was, bleven de schuttersgilden als sportvereniging bestaan. Achter het vroegere Gildehuis in Wezemaal stond nog niet zo lang geleden een langgerekte schuur. Hier was destijds de liggende wip in ondergebracht. De gevels van het Gildehuis werden in 2011 grondig gerestaureerd en kregen een opvallende warme, rode kleur. Het Gildehuis dat gelegen is recht tegenover het ‘Bezoekerscentrum van de Hagelandse wijn’ is een privéwoning en niet te bezoeken. Steenweg op Nieuwrode 5, Wezemaal

Ijzerzandsteengroeven op de Wijngaardberg – De duivelsput De Wijngaardberg maakt deel uit van de reeks Noord-Hagelandse ZW-NO gerichte heuvels, opgebouwd uit ijzerzandsteen van het Diestiaan. Deze zijn gevormd uit zandbanken van de vroegere Diestiaanzee. Bij het terugtrekken van de zee, ongeveer 7 miljoen jaargeleden, oxideerden de sterk ijzerhoudende zanden en ontstonden erosiebestendige ijzerzandsteenbanken. Door verdergaande erosie in de tussenliggende geulen kwamen de heuvels steeds hogerop in het landschap liggen. De roestbruine ijzerzandsteen werd gebruikt voor de bouw van kerken en monumentale gebouwen uit de streek. Nu nog zijn verlaten ijzerzandsteengroeven zichtbaar in het landschap van de Wijngaardberg. Tijdens de Wijngaardbergwandeling kom je er drie tegen. Een ervan, tussen knooppunt 61 en 6 , is de ‘Duivelsput’. Rond zo een geheimzinnige plaats worden er altijd wel verhalen verzonnen. Sommigen vertellen dat de put ontstaan is door de inslag van een vliegende bom, maar dat is een verzinsel. Wellicht hebben bezorgde ouders een schrikwekkende naam voor deze plaats gezocht om hun kroost uit de diepe put weg te houden. De steile wanden zijn niet zonder gevaar! Groevebier Wezemaal heeft zijn eigen bier, het groevebier, een verwijzing naar de ijzerzandsteengroeven op de Wijngaardberg en meer bepaald de ‘ Duivelsput’. Deze naam mocht evenwel niet gebruikt worden als naam voor het bier omdat een andere brouwerij reeds de naam ‘Duivelsbier’ had geclaimd. Wijngaardberg Wezemaal Toeristische tip! • Groevebier • Wijngaardbergwandeling • Duivelsputwandeling • Mountainbikeroute ‘De 4 heuvels’

Foto maart 1914 De adellijke familie d’Ursel, eigenaars van de windmolen.

Molenhuis en replica van de windmolen van Wezemaal In het album De Croÿ van 1598 staat er een windmolen getekend op de kop van de Wijngaardberg. De begroeiing rond de molen werd destijds laag gehouden om er voor te zorgen dat de molen voldoende windvang had. Tijdens de eerste wereldoorlog werd de molen door het Belgische leger bewust vernietigd, uit angst dat hij door de vijand gebruikt zou worden als uitkijkpost. In 1926 werd op de plaats van de verdwenen windmolen een monumentaal Christusbeeld geplaatst, het H.Hartbeeld van Wezemaal. Voor het huis nummer 5 in de Kerzestraat , het vroeger molenhuis van de molenaar, staat een replica van de molen op schaal 1/5. Voor het huis werd een infobord geplaatst met volgden tekst: “De Wesemeulen” Replica van de originele windmolen van Wezemaal. Standaardmolen met open voet (schaal 1/5) gebouwd door Duerinckx Jan (2008), bewoner van de achterliggende molenaarswoning waarin de plaatselijke ijzerzandsteen verwerkt is. De houten windmolen van Wezemaal stond hoog op de Molenberg op de plaats waar nu het H.Hartbeeld staat. Hij werd in 1914 doelbewust vernield door de Belgische soldaten om te voorkomen dat de vijand de windmolen als uitkijkpost zou gebruiken. Kerzestraat 5, Wezemaal

Oude herberg ‘In de ster – bij Boeres’ Het café (anno 1744) is het laatste overgebleven witte huisje in het ‘dorp van de witte huisjes’ die de omgeving van de kerk en het kerkplein van Wezemaal zo pittoresk maakten. In 1989 sloot het café de deuren maar in 2001, na 12 jaar leegstand,werd het oude dorpscafé ‘Herberg in de ster’ of ‘Bij Boeres’ nieuw leven inblazen. Het rustieke kader werd behouden,volledig gerestaureerd en opgesmukt met oude foto’s. Dit praat- eet- en fietscafé met buitenterrassen vlak aan de Sint-Martinuskerk van Wezemaal is een ideaal rustpunt voor de fietser- en wandelaars die in Wezemaal met de Wijngardbergwandeling en het wandel- en fietsknooppuntennetwerk Hageland volop aan hun trekken komen. Kerkstraat 6, Wezemaal Toeristische tip! • Wijngaardbergwandeling • Arrangement ’Proef Wezemaal en zijn wijn’ • Bezoekerscentrum van de Hagelandse wijn Oudste wijnstok ter wereld – nu ook in pastorietuin Wezemaal In Maribor, (Slovenië) staat volgens het Guiness Book of Records de oudste wijnstok ter wereld. De wijnstok staat er al zo’n 450 jaar. Zowel het snoeien van de stok als de druivenoogst gaan jaarlijks gepaard met veel ceremonieel en feest. Scheuten van de stok worden na de snoei uitgedeeld aan wijnlanden over heel de wereld. Jaarlijks levert de stok zo’n 35 tot 55 kilo druiven, waarvan wijn gemaakt wordt die de burgemeester van Maribor in kleine flesjes uitdeelt aan gasten, als relatiegeschenk. De flesjes wijn zijn al uitgedeeld aan paus Johannes Paulus II, Amerikaans president Bill Clinton en keizer Akihito van Japan. Zowel het snoeien van de stok als de druivenoogst gaan jaarlijks gepaard met veel ceremonieel en feest. Scheuten van de stok worden na de snoei uitgedeeld over heel de wereld. Er groeien nu wijnstokken, telgen van de oudste wijnstok ter wereld, in Parijs, in de tuin van het Vaticaan, in Australië, Japan, Israël en in diverse wijnlanden. In het wijncentrum van de stad vindt men veel informatie over de wijnbouw in de streek maar staat de beroemde wijnstok centraal. Alle landen die een stek ontvingen staan er vermeld. België, inmiddels toch ook een wijnland, ontbreekt echter op de lijst. Commanderij Hageland die jaarlijks de prijs uitreikt van beste Hagelandse wijn legde in Maribor de eerste contacten om te bekomen dat België ook een stek zou krijgen om aan te planten in Wezemaal, het wijndorp bij uitstek en waar zich ook een wijnbezoekerscentrum bevindt, meer bepaald dat van de Hagelandse wijn. In het voorjaar 2013 kreeg de gemeente Rotselaar de officiële bevestiging dat ze een stek krijgt van de oudste wijnstok van de wereld: een hele eer. De wijnstok werd op 3 mei 2013 plechtig aangeplant in de tuin van de pastorie van Wezemaal: een unieke plek, zeker nu dit gebouw prachtig gerestaureerd werd. Toeristische tip! • Bezoekerscentrum van de Hagelandse wijn • Wijnkelder ‘In de steenen muur’ De pastorij van Wezemaal De Norbertijnenpastorij van Wezemaal is van het bouwjaar 1624 en is een van de mooiste pastorijen van de streek. Ze bestaat uit een pastoorswoning, een bijgebouw ( °1685) en een poortgebouw met duiventoren. Rond de pastorie ligt er een slotgracht en de mooie tuin is volledig omringd door de pastorijmuur. Men bemerkt in het poortgebouw nog de gleuven van de vroegere ophaalbrug. Tegen de zuidgevel van het gebouw hangt een zonnewijzer. Sinds 2013 groeit tegen de zonzijde van de pastorijmuur een ent van de oudste wijnstok ter wereld. De pastorie werd in 2013 volledig gerestaureerd. Het uitzicht van de pastorij veranderde grondig omdat de buitengevels wit geschilderd werden. Momenteel woont er geen pastoor meer. Het gebouw is thans in gebruik als pastoraal centrum. Beschermd monument sinds 2 april 1982. Holsbeeksebaan 6, Wezemaal

Watermolen Wezemaal – Uythemmolen Op de Winge in het gehucht Vlasselaar ligt de watermolen van Wezemaal, gekend als Uythemmolen. De molen stopte te werken in de Tweede Wereld-oorlog, toen in de late zomer van 1944 en in het vooruitzicht van de bevrijding het oude echtpaar, dat de molen nog in bedrijf had, door smokkelaars vermoord werd. Het gebouw verdient de aandacht wegens zijn harmonische inplanting in de mooie omgeving van de Wingevallei. Watermolen Wezemaal is momenteel een privéwoning. De Uythemmolen staat bij M.B. van 8.3.1993 op de ontwerplijst van voor bescherming vatbare monumenten. Molenbaan 2, Wezemaal Toeristische tip! • Wandelnetwerk Hagelandse heuvels , tussen knooppunt 69 en 601 • Natuurgebied ‘ Hagelandse vallei’

Wijngaarden op de Wijngaardberg De vzw ‘steenen muur’ heeft in april 1999 vijf wijngaarden op de zuidflank van de Wijngaardberg aangelegd. De totale oppervlakte bedraagt ongeveer 1 ha. Er werden meer dan 3.000 wijnstokken aangeplant van volgende wijnrassen: Pinot Noir, Pinot Gris, Chardonnay, Bacchus, Sirius en Dornfelder. Van dit laatste ras wordt rode wijn gemaakt. Tijdens de Wijngaardbergwandeling loop je langs en door de wijngaarden. Wijngaardberg Wezemaal Toeristische tip! • Wezemaalse wijnfeesten – laatste zaterdag van augustus • Wijngaardbergwandeling: volg de knooppuntennummers 6-62-63-65-74-64-61-6 • Arrangement voor groepen: ‘Proef Wezemaal en zijn wijn’

Wijnkelder ‘ In den steenen muur’ In de gewelfde benedenverdieping van het vroegere gemeentehuis van Wezemaal -nu het ‘Bezoekerscentrum van de Hagelandse wijn’- is een heuse wijnkelder ‘In den steenen muur’ ingericht. Vzw Steenen Muur, de wijnbouwvereniging van Wezemaal, ontvangt er groepen van 15 tot 45 personen voor wijnproeverijen. De wijn die wordt geproefd, is zelfgemaakt van hun wijngaarden op de Wijngaardberg. In de wijnkelder hangen ook informatiepanelen over de wijnbouw in Wezemaal . Men kan er ook beelden bekijken van in de wijngaard en van het wijnproductieproces. (Info: 0473 58012 – www.steenenmuur.be) Kerkstraat 16, Wezemaal

Toeristische tip! • Wijngaardbergwandeling • Bezoekerscentrum van de Hagelandse wijn • Arrangement ‘ Proef Wezemaal en zijn wijn’ • Wezemaalse wijnfeesten – laatste zaterdag van augustus

Drie natuurgebieden in Wezemaal Natuurreservaat ‘Beninksberg’ • Parking: hoek Blauwmolenstraat- Klein-Vlasselaar Wezemaal • De Beninksberg vormt één van de meest uitgesproken voorbeelden van de typische Diestiaanheuvels. • Afwisselend landschap van inheems loofbos, heide, schraal grasland en ruigte. • Speciale aandacht voor het begrazingsproject met paarden en runderen. • Honden niet toegelaten. De volledige Beninksberg is beschermd landschap sinds 11 januari 1977. Contact Hertstraat 24A 3221 Nieuwrode (Holsbeek) Tel. +32 (0)16-24 17 40 Natuurreservaat ‘Wijngaardberg’ • Parking: Wezemaalplein Wezemaal • De heuvel is 72 m hoog en werd tijdens het Tertiair gevormd door de Diestiaanzee. • Op de Wijngaardberg zijn nog overblijfselen van drie groeven van de bruine ijzerzandsteen • Tijdens de eerste helft van de 19e-eeuw werd op de zuidelijke flank van de berg aan wijnbouw gedaan. • Er is één wijngaard waar de druiven nog worden geteeld zoals tijdens de middeleeuwen. • Het 26 ha groot natuurreservaat wordt beheerd door Natuurpunt Vlaanderen. Het is een deel van de 100 ha grote Wijngaardberg met de 1,5 km lange Wijngaardmuur. De muur moe(s)t de gevoelige wijnranken beschermen tegen de noordenwind. • Regen heeft gezorgd voor de vorming van holle wegen in de heuvelflanken. De volledige Wijngaardberg is beschermd landschap sinds 21 november 1977 Contact Natuurpunt Coxiestraat 11 2800 Mechelen Tel. 015-29 72 20 [email protected] - www.natuurpunt.be Natuurgebied ’Hagelandse vallei’ • Toegang via Molenbaan of Groddestraat Wezemaal • Sinds tientallen decennia staat de Hagelandse vallei bekend als de rijkste en ecologisch sterkst gevarieerde vallei van de hele regio. In Wezemaal ligt het Kloosterbroek en aansluitend in Holsbeek het Dunbergbroek. Uit de voet van de omringende Hagelandse heuvels stroomt zeer zuiver kwelwater, waardoor grote delen van de Wingevallei nog steeds zeer nat zijn. Toeristische tip! Landschapswandeling Hagelandse vallei: 3 wandellussen bewegwijzerd met houten palen met pijl in 2 richtingen Contact Conservator Jan Wyckmans - 016 44 51 31