Hoe stel ik een ondernemingsplan op ? E. Dieltiëns
Ondernemingsplan: wat ?
Ondernemingsplan: wat ? • Vele auteurs definiëren door verwijzing naar de beschrijvende functie van het businessplan – Leo Sleuwaegen: Een volledige beschrijving van de onderneming en van de manier waarop deze onderneming omgaat met de eisen en voorwaarden die de omgeving haar stelt. – Ghislain Houben en Wim Van Looy: Een gedetailleerde beschrijving van wat een onderneming wil bereiken.
• Persoonlijk liever: nadruk op haalbaarheidsonderzoek – een businessplan toetst de haalbaarheid van een ondernemingsproject
Haalbaarheidsonderzoek voor een ondernemingsproject haalbaarheidsonderzoek: • vereist een beschrijvend luik • vereist verder: onderzoek van toekomstkansen
– toetsingstechniek (break-even, discounted cashflow methode,…) – beoordeling & implementatieplan
ondernemingsproject: • • • • •
opstart nieuw(e) bedrijf(safdeling) succesvol verderzetten van een bedrijf uitgebreid investeringsproject heroriëntering bedrijf ………………
Terminologie • Businessplan = ondernemingsplan ≈ haalbaarheidsstudie • Businesscase: – haalbaarheidsonderzoek met betrekking tot: • beperkt project • één investering ↔ globale onderneming (businessplan)
– via eenzelfde basisstramien
↔ financieel plan bij oprichting vennnootschap • Oprichters van vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (bvba, nv, cvba,...) moeten aantonen: voldoende kapitaal (art. 215 en 440 W. Venn.)
• Geen wettelijke vormvereisten • Doorgaans: – – – –
beschrijving voorgenomen activiteit raming verwachte ontvangsten en uitgaven (= kasplanning) gebudgetteerde balans en resultatenrekening m.a.w.: enkele fragmenten uit een businessplan
• Bij voorkeur: eerst businessplan uitwerken; vervolgens extract daaruit = financieel plan
Ondernemingsplan: wanneer ?
Soms starten ondernemingen met ondernemingsplan ... • wanneer de omzet daalt; • wanneer de concurrentie toeneemt; • wanneer de winst tegenvalt; • bij het doorvoeren van een groot investeringsprogramma; • bij een (risicovol) diversificatieproject; • bij overname of fusie; • omdat de bank ernaar vraagt; • …
↔ businessplan als permanent stuurinstrument • permanente activiteit in elke levensfase: – niet alleen bij opstart van nieuwe activiteit – niet alleen bij (verwachte) problemen
• jaarlijks weerkerende planningcyclus • in de eerste plaats bestemd voor jezelf
Planning: de Deming cirkel Plan - Do - Check - Act Plannen
Uitvoeren
Bijsturen
Controle
Planning … tijdverlies ? Wie als manager niet weet wat hij morgen zal doen, verspeelt tijd; wie niet weet wat hij volgend jaar zal doen, verspeelt zeeën van tijd
Planning: nadelen & beperkingen • kost tijd ↔ methodisch werken minder onproductief werk minder tijdverlies m.a.w. tijdsinvestering om vervolgens efficiënter je tijd te benutten
• het bestaan van een plan kan niets wijzigen aan de bestaande werkelijkheid ↔ je stelt scherper je doelen voor ogen meer doelgericht handelen nauwkeurigere prestatiemeting meer nuchtere houding tegenover bereikte resultaten
Planning: nadelen & beperkingen (2) • mits voldoende bedrijfservaring is er geen businessplan meer nodig ↔ wie de realiteit toetst aan zijn plan verwerft veel meer ervaring dan wie de realiteit alleen maar “ondergaat” ↔ wie inscheept zonder plan riskeert telkens opnieuw zijn koers te wijzigen; voor wie zijn bestemmingshaven niet kent, waait geen enkele wind gunstig
Planning: nadelen & beperkingen (3) • formalistisch & star ↔ helpt om niet overstelpt te worden door de wisselvalligheden van tegenslag of succes m.a.w. helpt om te objectiveren ↔ flexibiliteit in het planningsproces moet toelaten voldoende flexibel in te spelen op veranderende omstandigheden
praktijk bij veel (KMO-)ondernemers: niet geformaliseerde planning • sterke gerichtheid op handelen & te weinig aandacht voor planning • eerder dagelijks beheer dan planning op LT eerder operationaliteit dan strategisch beleid • eerst organische groei daarna : op zoek naar structuur om die te beheersen • planning zit in het achterhoofd moeilijker om investeerders, geldschieters te overtuigen
Ondernemingsplan: waarom ?
Waarom een ondernemingsplan ? Evolutie van het aantal faillissementen in België
9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000
03 20
00 20
97 19
94 19
91 19
88 19
85 19
82 19
79 19
76 19
73 19
70 19
67 19
64 19
19
61
0
Waarom een ondernemingsplan ? • oorzaak van groot aantal mislukkingen - niet zozeer gebrek aan inzet - eerder: te weinig aandacht voor planning & organisatie
• ideeën onderbouwen met 'redelijke' argumenten <-> intuïtieve management • risicobeperking via: - systematische aanpak - tijdig problemen / wijzigingen onderkennen - tijdig heroriënteren
Waarom een ondernemingsplan ? (2) • inzicht in haalbaarheid • dwingt om alle aspecten te bekijken • toont samenhang tussen – financiële – organisatorische – marketing aspecten
• concreet inzicht: hoeveel omzet nodig ? hoeveel winst ? • troef naar buitenwereld: - investeerders - financierders - andere stakeholders (leveranciers, klanten,…)
Waarom een businessplan ? (3) Getuigenis van een jonge ondernemer :
" Het verplicht je om je nog enigszins vage ideeën systematisch te ordenen waardoor je gaandeweg ook meer vertrouwen krijgt in je project "
Gebruik van een businessplan Naargelang de fase in de levenscyclus van een onderneming: • Startende onderneming: bewijs van levensvatbaarheid
Haalbaar Ondernemingsplan
• Groeiende onderneming: beschikt die over een effectieve organisatie om die groei op rendabele wijze te realiseren ? • Onderneming in moeilijkheden: kansen op overleven doorstarten
Ondernemingsplan: opbouw
Hulpmiddelen • www.startwijzer.be • haalbaarheidsstudie Syntra Vlaanderen • Instituut voor Economische Promotie: Bedrijfsbeheer & Boekhouden: haalbaarheidsstudie • Startwijzer Unizo & Startersservice
Methodiek Syntra Vlaanderen • 8 bouwstenen – Commerciële verantwoording – Juridische Aspecten – Investeringsplan – Financieringsplan – Vaste Kosten – Variabele Kosten – Doodpuntomzet (break-even omzet) – Projectbeoordeling
Bouwsteen 1: Commerciële verantwoording • Is er nog plaats voor mij in de markt ? – vraagzijde: doelgroep evolutie bestedingspatroon – aanbodzijde: concurrentie vestigingsplaats eigen competitieve voordelen
• Omzetprognose • Conclusie: – Sterke & zwakke kanten – Kansen & bedreigingen
(SWOT)
Bouwsteen 2: Juridische aspecten • voldoe ik aan de vestigingswetgeving voor elk van de gekozen activiteiten ? • tijdig alle vereiste vergunningen • keuze voor vennootschap <----> eenmanszaak: – – – –
juridische aspecten fiscale aspecten organisatorische aspecten Imago
• risico’s & verzekeringen
Bouwsteen 3: Investeringsplan • overname of nieuwe vestiging ? • inventaris van nodige investeringsgoederen – – – – –
gebouw: huren <--> kopen installaties, machines, uitrusting meubilair, (bestel-)wagens … zo gedetailleerd mogelijke prijsramingen
• nodige bedrag aan
voorraden financiering klantenfacturen gelden voor kleine uitgaven
Bouwsteen 4: financieringsplan • Waar haal ik de nodige geldmiddelen vandaan ? • Beschikbaar eigen vermogen: – van jezelf – van medevennoten – in natura (uitrustingsgoederen die je nu al hebt)
• Welke kredieten zijn haalbaar ? – kredieten op lange termijn – kredieten op korte termijn – mits welke waarborgen én aan welke rentevoet ?
Bouwsteen 5 & 6: Kostenplan • Aan de hand van een checklist: inventaris van: – kosten die niet schommelen met de omzet vaste kosten – kosten die variëren met de omzet variabele kosten
Bouwsteen 7: Haalbaarheid • Hoeveel omzet moet ik halen om de kosten te dekken? • Hoeveel winst of verlies bij de geraamde omzet (uit bouwsteen 1 ?) • Via break-even analyse: heel eenvoudig te berekenen: BE-omzet = vaste kosten / (100% - % variabele kosten) • Wat kan ik bijsturen als mijn project niet winstgevend blijkt te zijn ?
Specifieke informatiebronnen • Sectorstudies: - VIZO - beroepsverenigingen - vakbladen - (eind)verhandelingen • Beroepsfederaties • Interprofessionele verenigingen
Specifieke informatiebronnen (2) • Sectorgegevens: - financieel economische pers - banken • Jaarrekeningen van ondernemingen + analysepromma BELFIRST (bibliotheek) • NIS • Internet • ...............
Specifieke informatiebronnen (3) Sommige informatie is er gewoon niet (wat is bv. de markt voor een uitvinding?),
is te kostbaar om te verkrijgen of het verzamelen neemt te veel tijd in beslag Sleuwaegen L., Het ondernemingsplan, aandachtspunten bij het starten van een onderneming, p. 28
Ondernemingsplan: valkuilen ?
Valkuil 1: Businessplan om te bewijzen wat reeds “beslist” werd “ Mijn kind, schoon kind ” – wordt een project voorgesteld ter realisatie omwille van zijn positieve verwachte resultaten ?
of – zijn er positieve verwachte resultaten omwille van de intentie om het project uit te voeren ?
vermijd te optimistische basisgegevens door betrokkenheid bij “favoriete” projecten
Valkuil 2: Onvoldoende kritische SWOT Nieuw aangereikte inzicht & aanpak laat toe om: • van alle zwaktes een sterkte te maken; • van alle sterktes nog zwaardere troeven te maken; • alles wat in het verleden verkeerd liep; voortaan als troef in ons voordeel om te buigen; ↔ anderen zitten ondertussen ook niet stil
Valkuil 3: zeer positief verwacht resultaat Als je businessplan een zeer positief resultaat laat uitschijnen… • Vraag je af waarom het project in jouw bedrijf meer zou opbrengen dan bij de concurrenten • Waarom “gebruiken” anderen dat voordeel niet ? • Zal de concurrentie niet snel volgen ? • ? fictief resultaat van foutieve analyse en/of interpretatie ?
Valkuil 3: zeer positief verwacht resultaat Zeer positief project = enkel geloofwaardig als je het
achterliggend competitief voordeel kan identificeren • eerste aanbieder in de markt • technologische voorsprong • patent • contractueel voordeel • kostenvoordeel • specifiek distributiekanaal • vaste afnemersgroep • goede reputatie • ………
Valkuil 4: onvoldoende actieplannen • een businessplan heeft maar zin als er sterke indicaties zijn dat het concreet implementeerbaar is • daartoe is vertaling in actieplannen nodig, die een voldoende graad van operationaliteit bezitten
Bibliografie • R. Grit, Zo maak je ee ondernemingsplan, WoltersNoordhoff, 2008. • L. Lammens, Business plan: integratiemodel voor KMO’s, Standaard Uitgeverij, 2000. • T. Homan, De toekomst getoetst: werkboek voor het beoordelen van businessplannen, Academic Service, 1998. • L.Sleuwaegen, Het ondernemingsplan: aandachtspunten bij het starten van een onderneming, Academic Service, 1997. • G. Houben en W. Van Looy, Het ondernemingsplan: principes en gevalstudies, Acco, 1995. • Thinktank Centers of Entrepreneurship, Het ondernemingsplan, Academic Service, 1995. • R. Van Strydonck, KMO businessplanning, MIM, 1995.
