TECHNIEK
Rechte trap, draaitrap of ronde trap:
hoe maakt u de keuze?
2 3
1
Bij het ontwerp van een trap voor een nieuwbouw of een renovatie is een van de eerste keuzes die moet worden gemaakt onvermijdelijk die van de trapvorm. De vraag rijst niet alleen vanuit esthetisch standpunt; de vorm van de trap zal namelijk ook gevolgen hebben voor de inrichting van de kamers en voor de plaatsingskosten, aangezien de complexiteit ervan enorm kan verschillen.
54
Rechte trap Een rechte trap bestaat meestal uit één trapdeel, soms twee, gescheiden door een bordes en met dezelfde hoofdlijn tussen twee verdiepingen. Het kan gaan om een traditionele trap of een vereenvoudigde variant, ook “molenaarstrap” of steektrap
genoemd: een heel elementair model gelijkend op een ladder, met een erg steile helling en bestaande uit eenvoudige treden die geïntegreerd zijn tussen twee trapbomen en zonder tegentreden. Voordelen: een rechte trap is door zijn relatieve eenvoud en absolute regelmaat op het niveau van de
1 tot 3. Deze perfect rechte trap is met een wit geschilderde betonnen structuur is bekleed met massieve houten treden, waarvan de warme houttint mooi contrasteert met het witte beton. De houtsoort die men hier gekozen heeft, duikt zowat
overal op in het huis, onder andere bij de ramen. Het gaat om afrormosia, een variëteit uit Afrika. Ook de handgreep die op de glazen de trapleuning werd gemonteerd is gemaakt van afrormosiahout. Realisatie: Architect Tom Wielfaert 4.
Bij deze draaitrap volgen de rechte trapdelen en de tussenbordessen elkaar vlot op. De trap dankt zijn trendy stijl aan de actuele vormgeving en aan de gebruikte materialen. Tegenwoordig is deze combinatie van hout en metaal in de architectuur helemaal in. Hier zijn de zigzagvormige trapwangen, evenals de balusters, de dwarslatten en de handgreep van de leuning gemaakt van inox. De ‘open’ treden zonder tegentreden zijn vervaardigd van gevernist merbauhout. Realisatie: Nordex 5.
In deze traphal loopt de trap naar boven rond een centraal trapgat dat de vorm van een vijfhoek aanneemt. In feite bestaat de trap uit een opeenvolging van korte, meestal rechte trapdelen die door tal van tussenbordessen gescheiden zijn. Realisatie: MEV
4 treden ongetwijfeld de gemakkelijkste om te ontwerpen en te berekenen. Hij zal zelfs in één stuk worden geprefabriceerd en geplaatst mits enkele aanpassingen, rekening houdend met de situatie. De “molenaarstrap” is in dat opzicht het gemakkelijkst te voorzien. Door zijn relatieve eenvoud is hij ook goedkoper dan een draaitrap van dezelfde kwaliteit. Bij een rechte trap kunnen bovendien verschillende materialen worden gebruikt. Omdat elke trede dezelfde vorm heeft, is de bewerking van hout, steen, metaal, glas, keramiek of ander materiaal beduidend gemakkelijker en toegankelijker, wat niet noodzakelijk het geval is bij de andere traptypes. Nadelen: bepaalde “molenaarstrappen” buiten
beschouwing gelaten, heeft een rechte trap het nadeel van een aanzienlijke terugloop. Het gaat om de totale lengte van de trap, geprojecteerd op de grond, en die de omvang ervan bepaalt. Als men deze terugloop wil beperken of als de ruimte berekend is, moet de helling onvermijdelijk steiler worden gemaakt. Dat is het tweede nadeel van een rechte trap: in vergelijking met een draaitrap is hij vaak steiler, dus vermoeiender om op te gaan en gevaarlijker om af te komen. Draaitrap Een draaitrap - niet te verwarren met een ronde trap- kan worden gedefinieerd als een trap bestaande uit een of meer trapdelen, ingedeeld in twee of meer hoofdlijnen, al dan niet 55
5
gescheiden door een of meer bordessen. Anders dan bij een ronde trap (zie verder) vormt het plan echter geen cirkel. Men kan verschillende varianten draaitrappen onderscheiden: een trap met hoekbordes wordt meestal gekenmerkt door 2 of 3 rechte delen, gescheiden door een zogenaamd rust- of hoekbordes. Een kwartdraaitrap (of halvedraaitrap) is een model waarbij de hoek een bocht van 90° (of 180°) maakt en zonder bordes. Hier wordt de hoek van de trap gevormd door de treden, die een andere vorm hebben om een kwartdraai te maken. Men heeft het ook over een trap in L-vorm als hij uit twee loodrechte delen bestaat en een trap in U-vorm als de hoofdtrapdelen evenwijdig zijn. Voordelen: In vergelijking met rechte trappen nemen draaitrappen minder plaats in op de grond. Ze blijken bovendien comfortabeler in gebruik dan rechte trappen. Enerzijds omdat ze meestal minder steil zijn en dus gemakkelijker om op te gaan maar ook, als er een zogenaamd rustbordes aanwezig is, omdat men dan even halt kan houden om op adem te komen. Dat kan belangrijk zijn, vooral voor oudere mensen. Een draaitrap blijkt ten slotte een veiliger gevoel te geven; de trapdelen zijn namelijk minder lang, wat de gevolgen van een eventuele valpartij beperkt. Nadelen: door de aanwezigheid van een of meerdere bordessen of “verdreven” treden (uitwaaierend of uitgebalanceerd), is een draaitrap beduidend moeilijker om te ontwerpen (berekening,
1 2
1.
Elke trede van deze spiltrap in gelakt beukenhout draait rond de centrale paal en is bevestigd aan 4 spijlen van de leuning. Realisatie: Treppenmeister 2.
Deze bijzonder elegante wenteltrap, is vervaardigd van esdoornhout, dat een prachtige natuurlijke blonde kleur heeft. De leuning steunt op inox spijlen. Model "Kontrast" van Treppenmeister
56
3 & 4. In deze gang staat een smalle spiltrap (60 cm) die heel weinig plaats inneemt. Dit exemplaar is een echte antiquiteit met prachtig smeedijzerwerk. De trap werd zorgvuldig gerestaureerd en hier geplaatst om een tweede jeugd te beleven. Realisatie: Architectenbureau A-Ateljee 5.
Naturel hout en gelakt staal zijn de harmoniërende elementen van deze elegante spiraaltrap. Model "K1" van Schaffner
tekening). Hij moet meestal op maat worden gemaakt, wat een heel geavanceerde kennis vereist. Daarom zijn draaitrappen ook veel duurder dan rechte trappen. Ronde trap Een ronde trap is niet hetzelfde als een draaitrap. Hij wordt meestal gedefinieerd als een trap waarvan de tekening aansluit bij een cirkel. Men onderscheidt in deze categorie enezijds de spiraaltrap, opgebouwd rond een middenpaal, en verder de wenteltrap en schroeftrap, die ook rond zichzelf draait maar geen centrale draagstructuur heeft. De treden draaien rond een centraal trapgat. Voordelen: een spiraaltrap is vaak geïndustrialiseerd en wordt dus geprefabriceerd geleverd. Hij biedt twee grote voordelen. Net als de rechte trap is hij goedkoper dan een draaitrap maar het grote voordeel in vergelijking met alle andere trapvormen blijft uiteraard zijn minimale omvang. Door aan te sluiten bij een cirkelvormig plan en door zijn verticale uitwerking is hij de kampioen van de plaatsbesparing. Een wenteltrap heeft dit voordeel niet. Hij is veel moeilijker te bouwen en dus een van de duurste trappen. Hij heeft wel een elegante vormgeving en kan dus op zich een centraal element worden van de inrichting. Zijn look is ongetwijfeld zijn grootste troef. Nadelen: het grootste gebrek van een spiraaltrap heeft te maken met zijn grootste voordeel: de minimale omvang. Zijn diameter ligt meestal tussen 150 en 160 centimeter en de nauwe doorgang
3 4
5
6.
Om de mezzanine bereikbaar te maken zonder daarbij op het gelijkvloers teveel plaats te verliezen, heeft men hier een spiraaltrap geplaatst. De trap is gemaakt van staal en massief beukenhout. Gamma "Genius" van Albini & Fontanot bij Plasse 7.
6
Bij deze wenteltrap hangen de zwevende beukenhouten treden (verkrijgbaar in andere houtsoorten) als het ware enkel vast aan de inox leuning. Op die manier komt de trap bijzonder licht over. Model "Nova" van Treppenmeister
7 57
1.
Deze wenteltrap bestaat uit twee stalen trapwangen waarop houten treden (lichte naturelkleur) en plaatstalen tegentreden zijn bevestigd. Door het centrale trapgat heeft deze trap een bijzonder sierlijk allure. Realisatie: Créations Hardy 2.
Zuivere lijnen en een hedendaags design vormen de voornaamste esthetische troeven van deze elegante metalen schroeftrap Model "H1" van Schaffner 3.
Het ontwerp van deze schroeftrap dateert uit de 16de eeuw. Hij is gemaakt van gereconstitueerde steen die zodanig behandeld is dat hij niet te onderscheiden is van Bourgondische natuursteen. Omdat de trap in het midden “open” is, ziet hij er toch heel elegant en licht uit: hij wentelt sierlijk van links naar rechts. Dit model is verkrijgbaar in verschillende breedtes (treden van 53 cm tot 127 cm). Model "Alsace" van Biewesch kan een echte handicap zijn om volumineuze meubels te verhuizen. Bovendien is een spiraaltrap vaak minder comfortabel om naar boven te gaan. Door deze nadelen wordt dit soort trap vaak beperkt tot secundair gebruik of uitsluitend geplaatst in interieurs waar de ruimte echt afgemeten is. Besluit Er zijn zoveel varianten in de besproken categorieën, dat er op elke regel uitzonderingen zijn. Uit de verschillende analyses kunnen echter constanten worden afgeleid. Bij de keuze van een trap zal u de prioriteiten moeten stellen die u kunnen leiden naar een verstandige keuze. We kunnen deze prioriteiten als volgt samenvatten: Als het bepalende criterium de prijs is: resoluut gaan voor een rechte trap of een voorgefabriceerde spiraaltrap. Als het bepalende criterium plaatsbesparing is: een spiraaltrap is ongetwijfeld de beste oplossing. Een 58
4 tot 6. In deze ronde traphal kronkelt deze wenteltrap trap zich naar boven en geeft uit op een cirkelcormig bordes rond het trapgat. Het geheel bestaat uit treden in naturelhout en een metalen leuning. Een bijzonder actueel en spectaculair ontwerp. Realisatie: Thomas & Piron
1 2 molenaarstrap kan de klus ook klaren: de vrij aanzienlijke terugloop wordt gecompenseerd door ruimte onder de trap.
tussenbordes, blijkt de beste keuze vooral als hij de verhouding tussen de lengte en de hoogte van de trede optimaliseert.
Als het bepalende criterium comfort en veiligheid is: een draaitrap, liefst met een
Als het bepalende criterium het uitzicht is: in dat geval hangt alles af van uw smaak. Een schitterende
4 5
3 6
wenteltrap is perfect, net als een majestueuze, traditionele draaitrap, maar een imposante, moderne spiraaltrap kan uw verwachtingen evengoed overtreffen. Als ruimte en prijskaartje geen rol spelen, kan alles of toch bijna alles…
59
