Hoe een kleurenblinde het verkeer ziet Defensie en Veiligheid
Marcel Lucassen
2
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Keuringseisen NOG m.b.t. kleurenzien Verschillende testen : • Ishihara (24 /38 platen) • Farnsworth Panel D15 • Hardy, Rand en Rittler (HRR) • Tokyo Medical College (TMC) • Anomaloscoop (Nagel of vergelijkbaar) • Lantaarntest (Holmes Wright, Beynes, Spectrolux of vergelijkbaar) • Praktijktoets: signaal lichten, verf mengen, draadboom Booreilanden/ offshorewerkers: Adequaat voor het type werk 3
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Kleurenblindheid - simulatie
demo: DyCoDef + kleurzientest
4
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Kleurenzien - begint met licht
Newton
spectrum
5
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Netvlies: lichtgevoelige receptoren Sharpe et al. (1999)
centrale gedeelte van de fovea (geen staafjes)
6
TNO Defensie en Veiligheid
0.3 mm
9-10-2006
3 soorten kegeltjes
relatieve gevoeligheid
1 0.8
L (rood) M (groen) S (blauw)
0.6 0.4 0.2 0 400
450
500
550
600
650
700
golflengte (nm) 7
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Omzetting van licht naar pulsen
B.B. Lee
8
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Signalen via optische zenuw naar de hersenen
9
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Kleurenblindheid (kleurzienstoornis) • meeste kleurenblinden zien ook kleur • verminderd vermogen tot onderscheiden van kleuren • komt bij mannen vaker voor dan bij vrouwen
10
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Kleurzienstoornis protan : iets aan de hand met rood-gevoelige kegel deutan :
groen
tritan
blauw
:
• sterkte van de stoornis : D D=0 : normaal D=1 : volledig verstoord 11
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Normaal, d=0
relatieve spectrale gevoeligheid
1 0.9
L
0.8
M
0.7
S
0.6 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0 400
500
600
700
golflengte (nm) 12
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Protanomaal d = 0.25
relatieve spectrale gevoeligheid
1 0.9
M
0.8
S
0.7
L
0.6
L', 0.25
0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0 400
500
600
700
golflengte (nm) 13
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Protanomaal d = 0.50
relatieve spectrale gevoeligheid
1 0.9
M
0.8
S
0.7
L
0.6
L', 0.50
0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0 400
500
600
700
golflengte (nm) 14
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Protanomaal d = 0.75
relatieve spectrale gevoeligheid
1 0.9
M
0.8
S
0.7
L
0.6
L', 0.75
0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0 400
500
600
700
golflengte (nm) 15
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Protanoop d = 1
relatieve spectrale gevoeligheid
1 M
0.9 0.8
S
0.7 L
0.6 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0 400
500
600
700
golflengte (nm) 16
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Normaal d=0
relatieve spectrale gevoeligheid
1 0.9
L
0.8
M
0.7
S
0.6 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0 400
500
600
700
golflengte (nm) 17
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Deuteranomaal d = 0.25
relatieve spectrale gevoeligheid
1 0.9
L
0.8
M
0.7
S
0.6
M', 0.25
0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0 400
500
600
700
golflengte (nm) 18
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Deuteranomaal d = 0.50
relatieve spectrale gevoeligheid
1 0.9
L
0.8
M
0.7
S
0.6
M', 0.50
0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0 400
500
600
700
golflengte (nm) 19
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Deuteranomaal d = 0.75
relatieve spectrale gevoeligheid
1 0.9
L
0.8
M
0.7
S
0.6
M', 0.75
0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0 400
500
600
700
golflengte (nm) 20
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Deuteranoop d = 1
relatieve spectrale gevoeligheid
1 0.9
L
0.8
M
0.7
S
0.6 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0 400
500
600
700
golflengte (nm) 21
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Kleurenblindheid & wegverkeer
normaal
22
TNO Defensie en Veiligheid
protanoop
deuteranoop
tritanoop
9-10-2006
Kleurenblindheid & wegverkeer
normaal
23
TNO Defensie en Veiligheid
protanoop
deuteranoop
tritanoop
9-10-2006
De oplossing?
24
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Ook in de auto zijn kleuren functioneel
normaal
Bron: BlindColor protanoop
25
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
DyCoDef : verkeer_kort2.avi
26
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Kleurenblindheid & scheepvaart Meegevaren met: • de Markab, loodsboot (zee) • de P059, politie te water (Ridderkerk, binnenvaart) • de Professor Lorentz (sectorlicht) • Foto en videomateriaal verzameld • Bekijken door de ogen van een kleurenblinde met d=0.87
27
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Experiment • In de scheepvaart wordt een kleurzienstoornis “mild” op de HRR en “2nd degree” op de TMC nog net toegestaan. • Simulatie van kleurzientests (HRR en TMC) • Naïeve proefpersonen met normaal kleurenzien: bij instelling van de simulator met d=0.87 wordt precies de grens bereikt 28
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Veiligheidsplan
Normaal (d=0) 29
TNO Defensie en Veiligheid
pa=0.87 9-10-2006
Kaart
Normaal (d=0) 30
TNO Defensie en Veiligheid
pa=0.87 9-10-2006
Kaart
Normaal (d=0) 31
TNO Defensie en Veiligheid
da=0.87 9-10-2006
Radar
Normaal (d=0) 32
TNO Defensie en Veiligheid
pa=0.87 9-10-2006
Elektriciteitskabels
Normaal (d=0) 33
TNO Defensie en Veiligheid
pa=0.87 9-10-2006
Markab.pps
34
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
overdag Normaal (0) protan
1
0.9
0.8
0.7
0.6
deutan 35
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
overdag Normaal (0) protan
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
deutan 36
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
bij nacht Normaal (0) protan
1
0.9
0.8
0.7
0.6
deutan 37
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
bij nacht Normaal (0) protan
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
deutan 38
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
Kleurenblinde kan niet altijd vertrouwen op cues
Normaal (d=0)
39
TNO Defensie en Veiligheid
Protanoop (d=1)
9-10-2006
Take home message Kleurzien-simulatie geeft inzicht in: •
De problematiek van kleurenblindheid in de praktijk
•
De eisen die gesteld mogen worden aan kleurenzien
[email protected]
40
TNO Defensie en Veiligheid
9-10-2006
