Historische Vereniging ’t Olster Erfgoed
Jaarverslag 2013
Maart, 2014
1. Algemeen Op 21 oktober 1988 verscheen een drietal heren ten kantore van notaris Houwaard, te weten Mannes Drosten, Albert Renshof en Tjabel Klok. Volgens hun verklaring, zo geeft de notariële akte aan, handelende als respectievelijk voorzitter, secretaris en penningmeester van de te Olst gevestigde vereniging: Historische Vereniging ‘tOlster Erfgoed en als zodanig deze vereniging rechtsgeldig vertegenwoordigende en handelende ter uitvoering van het besluit van de algemene ledenvergadering van 10 oktober 1988. In deze algemene ledenvergadering, gehouden in het Sociaal Cultureel Centrum ‘De Oude School’ werd de basis gelegd voor ’t Olster Erfgoed. Het voorstel te besluiten tot oprichting van de Historische Vereniging ’t Olster Erfgoed te Olst werd met algemene stemmen aangenomen, waardoor de oprichting een feit werd. De statuten en het huishoudelijk reglement werden vervolgens vastgesteld en als bestuurslid worden benoemd: M. Drosten, A. te Kloeze, T. Klok, A. Renshof en A.J. Stegeman. Aldus een klein stukje historie van onze vereniging. Nu 25 jaar later kan gesteld worden dat ‘t Olster Erfgoed zijn plek heeft gevonden in het Olsterse. Een vereniging met een ledental dat beweegt tussen de 450 en 500. De diverse uitgebrachte boeken, publicaties, video’s/DVD’s, een periodiek verenigings tijdschrift en talloze exposities zijn kenmerkend geweest voor de activiteiten die zijn ondernomen in de afgelopen 25 jaar. Daarnaast heeft de vereniging er voor gezorgd dat veel van de Olster historie is bewaard, maar ook zichtbaar is gemaakt in beeld en woord. Dit alles door een groep leden die zich wekelijks inzet voor de vereniging om vanuit diverse invalshoeken de geschiedenis van Olst en haar bewoners vast te leggen, zodat ook volgende generaties kennis kunnen nemen van hun geschiedenis. In Tijdschrift 65 is 25 jaar Olster Erfgoed verwoord door Jan Hilferink. Tijdens Jaarmarkt is het de boek de Canon van Olst-‐Wijhe uitgebracht. Een uitgave in samenwerking met de zustervereniging uit Wijhe. Verder werd door de vereniging een bijdrage geleverd in de verspreiding van het boek ‘Boerderijen in Salland’. Plaatsgenoot Ewout van der Horst was mede auteur van dit boek.
Diepenveenseweg Olst
2
2. Bestuur In de algemene ledenvergadering 2013 werd mevrouw L. Tabak-‐Tempelman voor een periode van drie jaar (her)benoemd. De samenstelling van het Dagelijks Bestuur bleef ongewijzigd. In 2013 werd door het bestuur maandelijks vergaderd, met uitzondering van de maanden juli en augustus. Er is een aantal keren overleg geweest met de gemeente Olst-‐Wijhe, betreffende cultuurhistorische aspecten en de rol daarin van de historische vereniging(en). Verder heeft de vereniging advies gegeven inzake straatnaamgeving in Welsum (Hemelrijk). Met de gemeente is overleg geweest over de participatie van de vereniging in het Infocentrum. Dit overleg betreft de toetsing van de prestatieovereenkomst die de vereniging is aangegaan met de gemeente Olst-‐Wijhe. De voorzitter en secretaris van ’t Olster Erfgoed maken deel uit van het bestuur van het Infocentrum. Hierin zijn ook vertegenwoordigd Staatsbosbeheer en de JP van den Bentstichting. Het bestuur vergadert één maal per 8 weken. Uitvoerende zaken worden veelal door de voorzitter in overleg met de betreffende partner(s) afgehandeld. Een aantal keren per jaar is er overleg met de coördinatoren van de gastvrouwen/heren. Eind 2013 hebben de bestuursleden Lammy Tabak, Ruud Klarenbeek, Lammert Halfwerk (voorzitter) en Hans Holthuijsen (penningmeester) aangegeven hun bestuurslidmaatschap te willen beëindigen. Niet uit onvrede met de gang van zaken binnen de vereniging of binnen het bestuur, maar door de belasting die zij ervaren van de combinatie werk/privé-‐situatie/dubbelfunctie voorzitter en de bestuursfunctie bij ’t Olster Erfgoed. Raymond de Groot is inmiddels bereid gevonden toe te treden tot het bestuur. De voorzitter en penningmeester hebben aangegeven voorlopig nog in functie te blijven tot het moment waarop hun opvolgers zijn benoemd. Het vinden van nieuwe bestuursleden is echter een moeizame zaak. Daarom zal de werving van nieuwe bestuursleden zowel intern (binnen de vereniging) als extern (via vrijwilligers vacaturebank) geschieden. 3. Ledenbestand Het aantal leden per 1 januari 2013: 468. Het aantal leden per 31 december 2013: 450. Geconstateerd kan worden dat het ledenaantal licht dalende is. (2008: 473; 2009: 473; 2010: 471; 2011: 470; 2012: 468) Dit is zorgelijk, omdat dit mede gevolgen heeft voor de financiële positie van de vereniging. Er zullen wegen gevonden moeten worden om het ledenbestand structureel groter te krijgen en te houden.
Kerkplein Olst
3
4. Jaarprogramma Teleurstellend was de belangstelling voor de Nieuwjaarsreceptie, die gehouden werd op 12 januari. Waren er in 2012 nog ruim 100 leden die de Nieuwjaarsreceptie bezochten, dit keer slechts een kleine 30 belangstellenden. Eind januari was er een lezing van Rob Vermeulen over de geschiedenis van de (bak)steenindustrie. Er waren ca. 40 belangstellenden. Op dinsdag 11 juni werd de film ‘Olst 1964’ vertoond. Gezien de grote belangstelling werd de film 2 maal op een avond vertoond. Twee maal uitverkocht. Per keer 40-‐50 belangstellenden. Op vrijdag 28 juni waren in het kader van de Nationale Veteranendag, op uitnodiging van de gemeente Olst-‐Wijhe, 25 veteranen te gast in het Infocentrum. Tijdens deze bijeenkomst presenteerden de historische verenigingen van Olst en Wijhe hun materialen en informatie aan de aanwezige oud-‐militairen. In september werd de film ‘Olst 1964’ nogmaals vertoond en wederom grote belangstelling en een uitverkocht huis. Op 15 september stond de vereniging weer met een kraam op de Jaarmarkt. Dit keer samen met Staatsbosbeheer en de JP van den Bent. Een aantal keren werd opgemerkt dat we wat anoniem op de markt stonden. Voor het bestuur aanleiding om weer solo een kraam te huren. Het boek ‘De canon van Olst-‐Wijhe’ kon bij de kraam worden afgehaald. Op 12 oktober waren de vrijwilligers van het Olster Erfgoed te gast bij de Kogge Werf in Kampen. Er werd een rondleiding gegeven in een replica van een koggeschip. 5. Werkgroepen De volgende werkgroepen functioneren binnen ’t Olster Erfgoed: • Archeologie, contactpersoon J. Stans; • Archief, contactpersoon R. Geist-‐van Bemmel; • Exposities, contactpersoon E. Zijlstra; • Genealogie, contactpersoon P. Scholtz; • ICT-‐advies en ondersteuning, contactpersoon G. Feith; • Oude Begraafplaats, contactpersoon T. Oosterbroek; • Publieksmappen, contactpersoon G.J. Bijsterbosch; • Redactie ’t Tijdschrift, contactpersoon H. van Essen; • Restauratie, klussen en onderhoud, contactpersoon B. Noordkamp; • Streekdracht, kleding en accessoires, vacature; • Streektaal, spreekwoorden en gezegden, vacatures; • Videogroep Olst-‐Wijhe, contactpersoon M. Drosten; • Voorwerpen, contactpersoon E.A. Offerman; • Website, contactpersoon G. Aberson. Rozenstraat Olst
4
Het vele werk in de vereniging wordt gedaan in de hierboven genoemde werkgroepen. Daarin zijn ongeveer 45 leden op enigerlei wijze bij betrokken. Sommigen vanaf de oprichting van de vereniging. Door diverse werkgroepen wordt aangegeven dat zij, gezien de vele werkzaamheden, extra inzet van leden kunnen gebruiken. Het bestuur doet dan ook een dringende oproep aan de leden om zich aan te melden bij een werkgroep. Aanmelden kan via de contactpersoon van de betreffende werkgroep. Bij dit Jaarverslag treft u een vacature-‐overzicht aan. De werkgroepen is gevraagd verslag te doen van de verrichte activiteiten in 2013. De onderstaande verslagen werden ontvangen. Werkgroep Archeologie Het Jaarverslag van AWN-‐afdeling Zuid Salland-‐IJsselstreek-‐Oost Veluwezoom is bij dit jaarverslag gevoegd. Werkgroep Archief Veel materiaal, o.a. van Aberson werd ontvangen. Ook verenigingen schenken steeds vaker hun archiefbescheiden aan ’t Olster Erfgoed, geschonken werd het archief van fotoclub Daguerre, het archief van de Bond van Plattelandsvrouwen afdeling Olst, het archief van het Bouwfonds afdeling Olst. Op Facebook komen regelmatig nieuwe foto's binnen. Verder waren onze werkzaamheden in 2013 dezelfde als die van voorgaande jaren. Werkgroep exposities De tentoonstellingswerkgroep heeft het afgelopen jaar twee thema’s gewisseld. Het thema rondom de boerenwagen is vervangen voor de tentoonstelling Wagenmakerij. Het thema van het Olster Kleindiervereniging en Omstreken is vervangen door een tentoonstelling Handwerken met daar uitgekozen naaldwerk. Verder is er veel werk verricht met betrekking tot het beheer van voorwerpen. Werkgroep genealogie De werkgroep bestaat uit: Paula Scholtz (contactpersoon), Raymond de Groot, Aafke Bosch en Annie Verwoolde. De eerdere werkzaamheden bij de werkgroep genealogie zijn ook dit jaar op gelijke wijze voortgezet. Steeds meer weet men onze werkgroep te vinden blijkens de toenemende vragen met betrekking tot stamboomonderzoek.
Overwetering Olst
5
Reeds vier jaar komt de werkgroep bijeen om de vele aktes van de Burgerlijke Stand te scannen en te benoemen. Ook de aangeleverde familiefoto’s, eigen stamboomonderzoekverslagen, documenten, familiekaartjes en meer worden dankbaar in ontvangst genomen. Hiervan worden kopieën en scans voor eigen archief opgeslagen. Wij streven naar een zo compleet mogelijk bestand waarmee we belangstellenden voldoende informatie kunnen verstrekken. De samenwerking met overige werkgroepen is daarbij van groot belang. Er is nog veel werk in het vooruitzicht en extra versterking van nieuwe leden wordt zeer op prijs gesteld. Werkgroep ICT Naast het reguliere onderhoud is er een enkele keer aanwezigheid geweest bij een storing. Er is geen vervanging van apparatuur geweest. Door de videogroep werd een nieuwe laptop aangeschaft. Geadviseerd wordt om elk jaar een bedrag te reserveren voor te vervangen apparatuur en een budget vast te stellen voor onderhoud. Werkgroep oude begraafplaats De werkgroep verzorgt het onderhoud op de oude begraafplaats aan het Molenpad. De gemeente Olst-‐Wijhe zorgt er voor het snoeien van de beukenhagen en de bolbeuken. Het gras wordt tweemaal per jaar gemaaid en door de leden van de werkgroep afgevoerd. De werkgroep voert ook ad hoc werkzaamheden uit op de algemene begraafplaats op Den Nul. De werkgroep onderhoud o.a. een groot vak van oude bijzondere graven en graven van cultuur historische waarde. Jaarlijks vindt met de gemeente Olst-‐Wijhe overleg plaats over de gang van zaken. Afgesproken is een lijst aan te leggen van bijzondere graven van cultuurhistorische waarde en van bekende Olsternaren die op de begraafplaats op Den Nul begraven zijn. Het grafboek van de oude begraafplaats aan de Molenpad is in 2013 in een Excelbestand verwerkt. Daarbij zijn de gegevens van het grafboek (gegevens vanaf 1832) verder aangevuld en eventueel gecorrigeerd. Om het compleet te maken zullen foto’s van de graven worden toegevoegd aan het Excelbestand.
Watertoren Olst
6
Werkgroep Publieksmappen In 2013 vonden de reguliere werkzaamheden plaats. Er is een nieuwe map van machine-‐ fabriek Aberson aangelegd. Er zijn nu meerdere mappen van machinefabriek Aberson. Werkgroep restauratie, klussen en onderhoud. De werkgroep heeft ook in 2013 weer een aantal voorwerpen hersteld, gangbaar gemaakt etc. De handvatten van de handzaaimachine(zie foto) waren niet meer te herstellen, dus zitten er nu keurige replica's op. De machine is weer klaar gemaakt voor gebruik!
Handzaaimachine Geruime tijd geleden is bij de familie Boerhof op de Boskamp een Gazelle trapnaaimachine opgehaald. Het houten blad was niet meer te herstellen. Dit onderdeel is daarom geheel vernieuwd.
De werkgroep klussen en onderhoud bezig met het herstel van de trapnaaimachine. Van links naar rechts: de heren Legebeke, Noordkamp en Schotman. Werkgroep streektaal, spreekwoorden en gezegden. De leden van de werkgroep hebben aangegeven hun werkzaamheden te willen beëindigen. Een aantal van de leden waren vanaf de oprichting lid van de werkgroep. Redactie Tijdschrift. In 2013 zijn de uitgaven 63 en 64 van het Tijdschrift verschenen. Het was de bedoeling om Tijdschrift 65 van december 2013 te wijden aan het 25-‐jarig bestaan van ’t Olster Erfgoed. Door het plotselinge overlijden van Frank Otterloo, vormgever van het blad, kon Tijdschrift 65 eerst in februari 2014 worden uitgebracht. Vanaf 2014 zal Jolande Biljart de redactie komen versterken. Ook verdere versterking is zeer welkom.
7
Videogroep Olst-‐Wijhe In 2013 heeft de videogroep aan verschillende projecten gewerkt: • Oude Praktijken: aan de hand van een rondleiding door oud-‐huisarts Rens den Hollander worden een aantal korte verhalen verfilmd die zich afspelen bij de plekken die hij toont. Dit project loopt over een aantal jaren vanwege de omvang. In oktober werd een eerste korte versie van de film vertoond met daar in onder andere ‘De heks van de Hoogenkamp’ en ‘De Gloeperd’, twee historische verhalen die rond De Zoogenbrink verfilmd zijn. In 2014 wordt het gehele project afgerond. • De aardewoningen: in de loop van het jaar werd een begin gemaakt met een documentaire over de wijk met aardewoningen in Olst-‐Zuid. De feestelijke oplevering van de eerste woningen werd vastgelegd en in de loop van de maanden werd de bouwplaats af en toe met de camera bezocht. • De Rovers: dit bijzondere openluchtspel in de Olsterhof werd integraal op video vastgelegd door op twee avonden met meerdere camera’s het spel te filmen. • Theaterfietstocht: alle voorstellingen die in het laatste weekend van mei werden opgevoerd tijdens deze familiefietstocht werden gefilmd. Korte clips hiervan zijn toegevoegd aan de website van de Stichting Theater langs de IJssel. • Clubcompetitie: de leden van de videogroep hielden onderling een wedstrijd om de beste korte film te maken. De jury werd gevormd door vertegenwoordigers van de videoclub Zoom-‐Out uit Heino. Winnaar werd Jan Bos met de grappige film ‘Een parodie op Olst-‐Wijhe’. De competitie leverde nog zes andere leuke en/of mooie filmpjes op. • DVD Infocentrum: rond de bouw van het Infocentrum in Den Nul zijn veel opnames gemaakt zowel van de bouw als van het natuurgebied. In 2012 werd bij de opening van het centrum al een film opgeleverd. In het najaar van 2013 is uiteindelijk een dvd overhandigd aan het bestuur van het Infocentrum met daarop geselecteerde beelden van alle filmbeelden die rond de komst van het centrum waren gemaakt plus een verslag van de openingsactiviteiten. • Ontwikkelingen in het centrum van Wijhe: ook in 2013 werd verder gewerkt aan het vastleggen van veranderingen bij de vernieuwing van het centrum van Wijhe. Naar verwacht wordt in 2014 deze dorpsfilm afgerond met het presenteren van een overzicht van de ontwikkelingen die in de voorbije 4 jaar plaatsvonden. • Maandelijks vergaderde de videogroep in het Infocentrum op vrijdagochtend, behalve in de zomerperiode. De groep bestond eind 2013 uit 8 vaste leden. Bij sommige projecten werd incidenteel door anderen meegedaan
Nieuwe Schelenberg Welsum
8
Werkgroep voorwerpen Het afgelopen jaar hebben wij veel materiaal binnengekregen. • verschillende voorwerpen betreffende ’Den Roosen Enk’; • een peilijzer om de hooitemperatuur te meten; • een reclamebord van Zendijk, een trouwjurk, schoorsteenkleed, fietslamp en een aantal voorwerpen van Boerhof Boskamp. Interessante dingen, maar belangrijk veel gerelateerd aan Olst! De videowerkplaats is heringericht, dat wil zeggen vakken en schappen gecreëerd. Met wederom een aanzienlijke bijdrage van Erna en Lena. Dit jaar zullen wij proberen alles in kaart te brengen. Zie verder lijst schenkingen.
Website van ’t Olster Erfgoed
Eind december 2012 werd de website geheel vernieuwd. De website werd in het jaar 2013 weer meer bezocht. Een bezoekersaantal van 3647. De gratis teller voor het bijhouden van de bezoekers werd verwijderd, omdat dit een vervelende pop-‐up veroorzaakte. Succesvol zijn de in 2013 gestarte activiteiten via Facebook. We krijgen veel reacties op de geplaatste foto's. 6. Infocentrum IJssel Den Nul. De voorzitter en de secretaris van ’t Olster Erfgoed hebben zitting in het bestuur van het Infocentrum. Het bestuur, waarin Staatsbosbeheer en JP van den Bent ook zitting hebben, vergadert één keer per 2 maanden. ‘Dagelijkse’ problematiek wordt in onderling overleg via de voorzitter afgehandeld. Punten van aandacht waren het energieverbruik en de verlichting. Gezien de bezoekers aantallen tot en met december 2013 is het de verwachting dat begin 2014 de 50.000-‐ste bezoeker kan worden verwelkomd. Zowel ’t Olster Erfgoed als de JP van den Bentstichting kampen met een te kort aan ruimte. 7. Schenkingen. Ook in 2013 heeft de vereniging weer goederen/voorwerpen in ontvangst kunnen nemen. Een overzicht hiervan treft u aan in de bijlage.
Kerk Wesepe
9
Vacature-‐overzicht ’t Olster Erfgoed Werkgroep Archivering ’t Olster Erfgoed krijgt veel historisch materiaal aangeboden. Naast het uitzoeken van dit materiaal moet een en ander ook worden gearchiveerd. Voor de werkgroep Archivering is de vereniging op zoek naar een nieuw werkgroeplid die handig is met de pc. Vindt u het belangrijk om cultuurhistorische zaken te bewaren? Geeft u op voor deze werkgroep! Werkgroep monumentale begraafplaats in Olst Elke woensdagmiddag komt een enthousiaste werkgroep bijeen bij de monumentale oude begraafplaats in Olst. Zij verzorgen de paden, harken blad bij elkaar en zorgen ervoor dat deze monumentale begraafplaats er goed bij ligt. De groep kan enige versterking gebruiken. Zin in buitenlucht? Geeft u op voor deze werkgroep! Werkgroep textiel De werkgroep textiel beheert en knapt oude historische kleding op. Ze zorgt voor een bijdragen aan tentoonstellingen. Heeft u kennis van de kleding van vroeger? Geeft u op voor deze werkgroep! Redactie ’t Tijdschrift Inspiratie en leuke ideeën voor artikelen in ’t Tijdschrift van de vereniging? Geef u op voor de redactie, die drie maal per jaar een interessant tijdschrift laat verschijnen. Werkgroep genealogie De werkgroep zoekt enthousiastelingen met ervaring in stamboomonderzoek of zich daarin willen verdiepen. Naast bezieling en doorzettingsvermogen is een redelijke tot goede kennis van de computer gewenst. Vooral het zoeken en uitpluizen via internet moet je leuk vinden. Loop rustig eens binnen op donderdagmiddag. Geef U op voor deze werkgroep! Olster Erfgoed en Internet De vereniging is op zoek naar een ‘internetsurfer’ die geïnteresseerd is in de historie van Olst en die via het internet wetenswaardigheden van Olst weet te vinden.
Boskamp
10
