Flankerend onderwijsbeleid van de Stad Leuven
HET ZORGBOEKJE & DE ZORGWIJZER Instrumenten in de communicatie tussen school, ouders en CLB
HET ZORGBOEKJE & DE ZORGWIJZER Instrumenten in de communicatie tussen school, ouders en clb
De zorg voor een leerling is een opdracht van velen. Toch lijkt het soms of iedere betrokkene die zorg alleen draagt. Ouders kunnen de indruk hebben dat de school hun kind niet kent. De school ervaart een weigerachtige ouder bij een hulpaanbod. De rol van het CLB is niet voor iedereen duidelijk. Met de voorgestelde instrumenten willen we de communicatie over de zorg verbeteren. We beseffen dat er heel wat nodig is om gesprekken over zorg optimaal te laten verlopen. We zijn ervan overtuigd dat deze instrumenten een middel kunnen zijn om elkaar beter te begrijpen. Dit zal ons toelaten om nog beter zorg te dragen voor het kind.
1
Inhoud 3-klap en het ontstaan van de zorgfolders
3
Proces van de totstandkoming van de folders
5
Argumenten voor sommige keuzes
5
Het zorgboekje
6
De zorgwijzer
10
Vormingsaanbod voor schoolteams
13
Interessante websites over armoede
14
Dankwoord
15
2
1. 3-klap en het ontstaan van de zorgfolders 3-klap wordt gefinancierd in het kader van het flankerend onderwijsbeleid van de Stad Leuven. Het project is een samenwerking tussen VCLB Leuven en CLB GO! Leuven-Tienen-Landen met Leren Ondernemen (een vereniging waar armen het woord nemen) als bevoorrechte partner. De belangrijkste doelstelling van 3-klap is de communicatie tussen kansarme ouders, school en CLB verbeteren. (3-klap = 3 partijen klappen met elkaar) Van bij de start van het project brengen wij deze 3 partijen rond de tafel. Wij leren van elkaar welke valkuilen er zijn in die communicatie. Wij proberen ook naar oplossingen te zoeken waar alle partijen achterstaan. Een paar voorbeelden: - Op de startdag van 2005 zochten we een manier om voor alle partijen de oudercontacten ‘stressloos’ te maken. Op het einde van de dag bleek dat de elementen die voor de ene partij de stress verlagen, voor de andere partij net de stress verhogen. - In een school gingen we aan de slag rond kosten. Dit thema werd aangehaald als werkpunt. We werkten samen met directie, leerkrachten, ouders en CLB een voorstel uit waar iedereen zich in kon vinden.
3
Een paar elementen komen tijdens de bijeenkomsten van 3-klap steeds terug: - De zorg die elke partij heeft voor de leerling wordt vaak niet ervaren als gedeelde zorg. Het lukt niet altijd om die zorg bij elkaar op te merken. - Ouders hebben onvoldoende zicht op de relatie tussen school en CLB. Dit kan leiden tot het ontstaan van veel wantrouwen zowel naar de school toe als naar het CLB toe. - Als ouders, school en CLB elkaar voldoende kennen, lukt het om ieders rol te verduidelijken. We kunnen dan samen de zorg voor de leerling dragen. - De rol van diagnostiek in de zorg voor de leerling is voor ouders heel onduidelijk. Vanuit deze gezamenlijk aangevoelde noden maakten we dit zorgboekje en deze zorgwijzer voor de basisschool op maat van (kansarme) ouders. Het CLB stelt in het zorgboekje én op de zorgwijzer zijn stappenplan voor. Het is een gids over hoe het CLB wil samenwerken met ouders en school rond een ‘leerling met zorgen’. Het zorgboekje is er in de eerste plaats voor ouders. De zorgwijzer is er vooral voor onderwijsmensen.
4
We hopen dat deze instrumenten een handvat zullen zijn voor leerkrachten, ouders en CLB-medewerkers om de communicatie over de zorg voor het kind te verbeteren. Op die manier zal het zorgtraject nog beter afgestemd worden op het kind. 2. Proces van zorgfolders
de
totstandkoming
van
de
Wij probeerden in het proces van de creatie van de zorginstrumenten zoveel mogelijk mensen te betrekken: kansarme ouders van 3-klap en Fabota, directies van basisscholen in Leuven, CLB-medewerkers van het VCLB en CLB GO! in Leuven en zorgcoördinatoren van de Leuvense basisscholen. We hebben naar hun feedback geluisterd en zoveel mogelijk aanpassingen gedaan. 3. Argumenten voor keuzes in de zorginstrumenten We maken zorginstrumenten die voor zoveel mogelijk betrokken mensen toegankelijk zijn. Omdat elke school verschillend is, kiezen we voor woorden waar zoveel mogelijk mensen zich in kunnen herkennen. We moedigen scholen en ouders aan om kleine aanpassingen te doen, als de zorginstrumenten daardoor bruikbaarder worden. We pleiten er wel voor om zoveel mogelijk het traject van de stappen bewust te volgen, omdat we geloven dat dit werkt.
5
4. Het zorgboekje
Voor wie? Het zorgboekje is vooral bedoeld voor ouders.
Wanneer willen ouders een zorgboekje krijgen? Vanaf 1 oktober. Liefst niet in september, dan komt er al zeer veel info over de school bij de ouders. Goede momenten om het boekje aan de ouders te geven zijn:
(eerste) oudercontact (eerste) infomoment bij een zorgvraag van de ouder(s)
De ouderraad kan optreden als doorgeefluik van informatie over de zorginstrumenten.
6
Hoe presenteren?
Het gebruik van dit boekje vraagt een woordje uitleg. Het wordt dus best niet meegegeven met de kinderen. Het overbrengen van de informatie in het zorgboekje gebeurt best visueel en op verschillende momenten. Het gebruik van de instrumenten in het buitengewoon onderwijs vraagt extra zorg omdat de ouders daar minder op school komen.
Waar? De zorgboekjes worden verspreid in basisscholen, kinderwerkingen, buurtwerkingen en welzijnsorganisaties van Leuven.
Hoe gebruiken? Als een ouder een zorg uitspreekt, probeer dan te weten te komen wat zijn vraag precies is. Geef hen een zorgboekje mee en vul de nodige contactgevens in van de school én CLB-medewerker.
7
Uitleg bij de stappen: Als een ouder zich zorgen maakt over zijn kind vinden we het best dat … 1. Hij zijn zorgen eerst met de leerkracht op school bespreekt. In een gesprek tussen leerkracht en ouder kunnen gezinsgegevens en schoolgegevens uitgewisseld worden en kunnen afspraken gemaakt worden om het probleem aan te pakken. Als het probleem niet onmiddellijk oplosbaar lijkt, kan afgesproken worden dat een beroep gedaan wordt op het CLB. 2. De ouder contacteert bij voorkeur zelf het CLB om zijn hulpvraag te formuleren. Het CLB zal de hulpvraag beluisteren en zoveel mogelijk relevante gezinsgegevens verzamelen. Voor sommige kansarme ouders is dit een hoge drempel en kan het aangewezen zijn dat de leerkracht hem hierin ondersteunt. Leerkracht en ouder kunnen dan samen hun hulpvraag formuleren t.a.v. het CLB. 3. Als het probleem na het gesprek met de ouders onvoldoende verhelderd is, zal het CLB voorstellen om in een gesprek met de school het probleem verder te verhelderen. Het CLB probeert daarin na te
8
gaan hoe de school het probleem ziet en verzamelt zoveel mogelijk relevante schoolgegevens. 4. Als het probleem na de bespreking op school nog onvoldoende verhelderd is, zal het CLB contact met de leerling voorstellen. In dat contact kan het CLB de visie van het kind op het probleem nagaan. Tevens kan het CLB via gesprek en onderzoek nog meer kindgegevens verzamelen. 5. Het CLB heeft het probleem nu verhelderd via ouders, school en leerling en probeert tot een interpretatie en advies te komen over hoe het probleem best aangepakt wordt. 6. Het CLB bespreekt zijn conclusies eerst met de ouders en het ondersteunt hen in de voorgestelde aanpak 7. Als de ouders toestemming geven, bespreekt het CLB vervolgens zijn conclusies en voorstellen met de school. 8. Na verloop van tijd komen ouders, school en CLB opnieuw samen om de afgesproken aanpak te evalueren.
9
5. De zorgwijzer:
Voor wie? De zorgbladwijzer onderwijsmensen.
is
vooral
bedoeld
voor
Wanneer? Als handvat bij zorgvragen rond een leerling of als ondersteuning bij een gesprek met ouders.
Uitleg bij de stappen: Als de school zich zorgen maakt over een leerling, vinden we het best dat … 1. De school zijn zorgen eerst met de ouders bespreekt. In een gesprek tussen ouders en leerkracht kunnen gezinsgegevens en schoolgegevens uitgewisseld worden en kunnen afspraken gemaakt worden om het probleem aan te pakken. Als het probleem niet onmiddellijk oplosbaar lijkt, kan afgesproken worden dat een beroep gedaan wordt op het CLB.
10
2. De leerkracht kan er ook voor kiezen om vóór het gesprek met ouders het probleem te bespreken met het CLB. Het CLB beluistert in deze bespreking de hulpvraag van de school en probeert het probleem te verhelderen. Als het probleem in deze bespreking onvoldoende duidelijk wordt, zal het CLB voorstellen om de ouders en de leerling bij de probleemverkenning te betrekken. Het CLB bereidt met de leerkracht voor hoe het de ouders kan aanspreken over het probleem. Als de leerkracht dit moeilijk vindt, kan het CLB aanwezig zijn bij dit gesprek. Het is echter belangrijk dat de school (ondersteund door het CLB) het probleem dat het ondervindt, zelf aankaart bij de ouders. 3a. De leerkracht spreekt de ouders aan over het probleem en vraagt hen om mee te werken aan een CLB-begeleiding. 3b. Als de ouders wensen mee te werken aan een CLBbegeleiding, nemen zij contact op met het CLB en formuleren zij hun hulpvraag. Het CLB beluistert de hulpvraag van de ouders en verzamelt zoveel mogelijk gezinsgegevens.
11
4. Als het probleem na het gesprek met de ouders en de bespreking op school nog onvoldoende verhelderd is, zal het CLB contact met de leerling voorstellen. In dat contact kan het CLB de visie van het kind op het probleem nagaan. Tevens kan het CLB via gesprek, observatie en testing nog meer leerlinggegevens verzamelen. 5. Het CLB heeft het probleem nu verhelderd via ouders, school en leerling en probeert (via teamoverleg op het CLB) tot een interpretatie en advies te komen over hoe het probleem best aangepakt wordt. 6. Het CLB bespreekt zijn conclusies eerst met de ouders en het ondersteunt hen in de voorgestelde aanpak. 7. Als de ouders toestemming geven, bespreekt het CLB vervolgens zijn conclusies en voorstellen met de school. 8. Na verloop van tijd komen de ouder(s), de school en het CLB opnieuw samen om de afgesproken aanpak te evalueren.
12
6. Vormingsaanbod voor schoolteams Schoolteams die verder aan de slag willen rond communicatie met kansarme ouders kunnen een beroep doen op het project 3-klap. Op maat van de school bekijken we de ervaren knelpunten en zoeken we samen naar mogelijke oplossingen waar iedereen zich in kan vinden.
Met alle vragen en opmerkingen over deze zorgfolders en over 3-klap kan je terecht bij Project 3-klap Frances Perquy en Lieve Maesmans Karel Van Lotharingenstraat 5 3000 Leuven Tel: Fax:
016 28 24 95 (Frances), 016 28 24 41 (Lieve) 016 28 24 99
[email protected],
[email protected]
13
7. Interessante websites over armoede: www.armoede.be portaalsite rond armoede www.armoede-in-zicht.be databank met materialen om met leerkrachten te werken rond armoede
leerlingen
en
www.vlaams-netwerk-armoede.be info over de werking van de verenigingen waar armen het woord nemen
14
Dankwoord Eerst en vooral willen we dank zeggen aan de kansarme ouders van 3-klap. Hun advies heeft er voor gezorgd dat de zorginstrumenten op maat van kansarmen zijn. Ook de mensen van de steungroep van 3-klap, van Leren Ondernemen en van Fabota danken we voor hun ervaringen die ze met ons deelden. Ook bedankt aan alle CLB-medewerkers van het VCLB Leuven en CLB GO! Leuven-Tienen-Landen voor het geduld waarmee zij hun werkmodel op maat van kansarmen formuleerden. Wij danken tevens de zorgcoördinatoren en de directies van de Leuvense SKBL-basisscholen voor hun praktische adviezen. Tenslotte danken we de medewerkers van de Stad en de Schepen van Onderwijs voor het meedenken en de financiële steun.
15
