Het voorkomen van valincidenten binnen

Valpreventie

Het voorkomen van valincidenten binnen het ziekenhuis Vallen is een onbedoelde, plotselinge gebeurtenis waarbij u op de grond terechtkomt. Hierbij kan schade ontstaan aan het lichaam, zoals schaafwonden, kneuzingen maar ook breuken. Naarmate de leeftijd vordert, wordt de kans om te vallen groter. Een aantal oorzaken van het vallen zijn; een verandering in de gezondheidstoestand, het afnemen van het reactievermogen en het overschatten van de eigen situatie door verwardheid of vergeetachtigheid. Soms is opname op een afdeling geriatrie noodzakelijk (dagopname of klinische opname). De patiëntengroep op de afdeling geriatrie kenmerkt zich onder andere door een verhoogd valrisico. Op deze afdeling worden verschillende maatregelen getroffen om de kans op een val zo klein mogelijk te maken. In deze folder vindt u informatie over wat u, samen met uw familie of mantelzorger, kunt doen om het risico op vallen zo klein mogelijk te houden. Ook vindt u in deze folder informatie over slechtziendheid. Mensen die minder scherp zien hebben een verhoogde kans om te vallen. Oorzaken van vallen Vallen is geen ziekte, maar een gebeurtenis als gevolg van allerlei verschillende oorzaken. Verschillende oorzaken van vallen zijn: - Ongeluk door de omgeving, bijvoorbeeld over een voorwerp struikelen. - Loop- en/of balans problemen, bijvoorbeeld een ver minderde spierkracht en een kleinere stapgrootte. - Duizeligheid. - Flauwvallen. - Verwardheid. - Ziektes, bijvoorbeeld ernstige botontkalking en bloedarmoede. - Medicijngebruik. - Moeite met toiletgang (urine/ontlasting). - Slecht horen.

1

- Slecht zien; dit wordt aan het eind van de folder verder uitgelegd. Gevolgen van vallen Ook als een val niet leidt tot een beschadiging van het lichaam, kan het voor u als ingrijpend worden ervaren. Soms kan een val er ook toe leiden dat u minder zelfstandig wordt. Vaak ontstaat angst om een tweede keer te vallen. Hierdoor kunt u onzeker worden. Ook kan een valpartij uiteindelijk zorgen voor een langere opnameduur in het ziekenhuis, waardoor de kans op bedrust vanwege verwondingen groot is. Het voorkomen van een val is belangrijk. Iedereen wil immers zo lang mogelijk zelfstandig blijven. Dat kan door uw omgeving zo veilig mogelijk te maken en door zelf ook goed op te letten dat u geen onnodig risico loopt. Wat kunt u zelf doen bij opname in het ziekenhuis? Om een beter beeld te krijgen van de situatie vóór opname is het belangrijk dat u enkele details (zoals hieronder beschreven) doorgeeft aan de verpleegkundige. Deze zorgt ervoor dat de informatie bij andere hulpverleners terechtkomt. - Is er sprake geweest van een val in het afgelopen jaar? - Is er een verandering in het lopen opgetreden; dit kan snel of langzaam zijn geweest? - Hoort of ziet u de laatste tijd minder? - Is er sprake van duizeligheid? Om de veiligheid van onze patiëntengroep nog meer te waarborgen, treffen wij aanvullende maatregelen. Ook hierbij kunt u helpen. Hieronder vindt u informatie over hoe u een val kunt voorkomen in het ziekenhuis. Val door de omgeving 1. Zorg dat het bed op de laagste stand staat als u in of uit bed wilt stappen. 2. Klap uw nachtkastje in voordat u gaat slapen. Hetnachtkastje is geen goede steun, het kan verreden worden en maakt daardoor juist dat u uit balans kunt

2

raken. 3. Zorg dat alles wat u nodig heeft, binnen handbereik is en op een vaste plek staat. 4. Ruim rondslingerende spullen op. U kunt dit kwijt in uw kledingkast. 5. Maak gebruik van de nachtverlichting. Val door lopen en/of balansproblemen 1. Zorg voor goed passende schoenen, bij voorkeur een veterschoen met een rubberen zool zodat u niet uitglijdt of struikelt. 2. Probeer in beweging te blijven. Dit kan ook samen met uw bezoek. Overleg daarvoor even met de verpleegkundige of het kan en mag. Liever drie maal daags een klein stukje dan één keer een grote afstand lopen. Indien u gebruik dient te maken van een hulpmiddel, zorg dan dat dit op de juiste hoogte afgesteld is. Een fysiotherapeut kan u hierbij helpen en met u oefenen hoe u het hulpmiddel op een juiste manier gebruikt. Val door duizeligheid en flauwvallen 1. Zet de hoofdsteun van uw bed wat omhoog voordat u gaat slapen. De bloeddruk zakt dan minder bij het opstaan. 2. Wanneer u opstaat, doe dit dan langzaam en blijf even op de rand van het bed zitten. Span de spieren van de benen een paar keer aan door de tenen van uw voeten omhoog te bewegen. 3. Zet een stoel dicht bij uw bed, zodat u daarop kunt zitten wanneer u duizelig wordt. Val door verwardheid Als u verward bent kan het prettig zijn dat een familielid aanwezig is. In overleg met de verpleegkundige kunnen afspraken gemaakt worden over bezoek buiten de vastgestelde bezoektijden om.

3

Val door medicijngebruik Wees alert op het ontstaan van bijwerkingen zoals sufheid, stijfheid, verwardheid, duizeligheid en spierzwakte. Geef dit door aan uw verpleegkundige wanneer hier sprake van is. Val door moeite met toiletgang (urine/ontlasting) 1. Probeer te achterhalen hoe vaak u naar het toilet moet (welke tijden) zodat u dit op tijd kunt aangeven. De verpleegkundige kan u dan hulp en ondersteuning bieden. 2. U kunt altijd gebruikmaken van een po-stoel naast het bed. Val door slecht horen in combinatie met loopproblemen of slecht zien 1. Gebruik uw gehoorapparaat. Laat zo nodig de verpleegkundige het gehoorapparaat controleren. 2. U kunt zelf naar een audicien gaan om uw gehoor en gehoorapparaat te laten controleren. Het is van belang dat u dit regelmatig doet. Vallen door slechtziendheid Een van de oorzaken van vallen is slechtziendheid. Wanneer u slechter ziet, kunt u opstapjes of omgeklapte vloerkleedjes over het hoofd zien. Ook het slecht kunnen inschatten van diepte kan ervoor zorgen dat u sneller valt. Slechtziendheid is het meest voorkomende zintuiglijke probleem bij ouderen. Veel ouderen en hun familieleden denken dat slechtziendheid bij het ouder worden hoort. Tot op zekere hoogte is dat ook wel zo, ouder worden gaat vaak samen met minder goed kunnen zien. Hoewel slechtziendheid van enorme invloed kan zijn op het dagelijkse leven van de oudere, wordt vaak geen hulp gezocht. Een indeling van slechtziendheid is de volgende: - Blindheid: u oriënteert zich vooral op tast en geluiden. - Zeer slechtziend: u oriënteert zich vooral via het zien maar u kunt niet lezen met behulp van het visuele

4

schrift. U bent aangewezen op braille. - Slechtziend: u oriënteert zich via het zien en u kunt met extra hulpmiddelen lezen en schrijven. Slechtziendheid kan ontstaan door verschillende aandoeningen. De bekendste aandoening die bij ouderen tot slechtziendheid leidt, is ouderdomsstaar (cataract). Ouderdomsstaar is goed te behandelen. Hieronder staan tips hoe u met slechtziendheid in het ziekenhuis kan omgaan: 1. Wanneer u uit bed gaat, gebruik dan uw bril. 2. Het is belangrijk goed te kunnen zien. Wanneer u veel problemen heeft met het zien geef dit dan tijdig aan in het ziekenhuis. Zo kan de verpleegkundige rekening houden met de inrichting van de kamer en brengt zonodig herkenningspunten aan. Bijvoorbeeld een stoel op een vaste plek. 3. U kunt een verwijzing vragen voor een afspraak met een oogarts. U kunt met de arts uw zicht bespreken en kijken of er verbeteringen kunnen plaatsvinden. Natuurlijk kunt u ook zelf naar een opticien gaan om uw gezichtsvermogen en bril te laten controleren. Het is van belang dat u dit regelmatig doet. Wat kunt u doen als u thuis bent? Valpolikliniek Wanneer u thuis gevallen bent, meld dit dan aan uw huisarts. De huisarts kan zelf onderzoek doen en u eventueel doorsturen naar de valpolikliniek. Zij onderzoeken daar de oorzaak van uw val. De bevindingen worden met u besproken. Aan de hand daarvan kan een behandelplan opgesteld worden. Hulpmiddelen Thuis kunnen aanpassingen gemaakt worden om een veilige thuissituatie te scheppen. U kunt bijvoorbeeld denken aan het monteren van een douchestoel en handgrepen in de badkamer. Ook kunt u denken aan een antislipmat, een draagbaar alarmsysteem of een

7 5

postoel naast uw bed. Voor het regelen van hulpmiddelen, dient u contact op te nemen met een thuiszorgwinkel of uw huisarts. Ook kunt u terecht bij het WMO loket van de gemeente. Tot slot Helaas is het niet in alle gevallen mogelijk om in het ziekenhuis de juiste beschermende maatregelen te nemen. In dit geval proberen we u hier zo snel mogelijk van op de hoogte te stellen. Realiseert u zich dat het valrisico, door de onvoorspelbaarheid van de situatie, niet altijd volledig kan worden voorkomen. Wij als zorgverleners doen onze uiterste best om dit risico zo klein mogelijk te maken. Mocht u verder vragen over dit onderwerp hebben of signaleert u valgevaarlijke situaties dan vragen wij u vriendelijk deze te melden bij de verpleegkundige. Meer informatie Bartiméus Iemand die slechtziend of blind is, heeft dezelfde behoeften als ieder ander mens. Bartiméus wil de kwaliteit van leven voor mensen die slechtziend of blind zijn verbeteren. Met persoonlijk advies, ondersteuning en kennisoverdracht. Bartiméus Infolijn Telefoonnummer: 0900 778 8899 (€ 0,05 per minuut) Website: www.bartimeus.nl Consument en Veiligheid Bij Consument en Veiligheid werken ze aan het verbeteren van de veiligheid van de leefomgeving van mensen. Servicedesk Consument en Veiligheid Telefoonnummer: (020) 511 45 67 (op maandag tot en met vrijdag van 9.00 - 13.00 uur) E-mail: [email protected] Website: www.veiligheid.nl Nederlandse Vereniging van Blinden en Slechtzienden De NVBS is een landelijke vereniging van en voor mensen die slecht of niet meer kunnen zien. Samen

6

zoeken naar oplossingen voor problemen, praten over de beperkingen, samen leuke dingen doen. Daaruit bestaat lotgenotencontact binnen de NVBS. Secretariaat van de NVBS Telefoon: (030) 293 1141 (op maandag tot en met donderdag van 9.00 - 16.00 uur) E-mail: [email protected] Website: www.nvbs.nl Valpolikliniek, afdeling geriatrie Kennemer Gasthuis Boerhaavelaan 22 2035 RC, Haarlem Telefoonnummer: (023) 545 3045 Vragen Als u na het lezen van deze folder nog vragen heeft, dan kunt u deze stellen aan uw verpleegkundige, huisarts, fysiotherapeut of behandelende arts. De verpleegkundige kan u ook in contact brengen met maatschappelijk werk. Zij kunnen materialen voor thuis regelen, zoals een traplift. Of ondersteuning in psychosociale zorg geven, mocht u dit willen.

7

AANTEKENINGEN

8

www.kg.nl

Locatie noord Vondelweg 999 Haarlem Locatie zuid Boerhaavelaan 22 Haarlem Postadres Postbus 417 2000 AK Haarlem Telefoon: (023) 545 35 45 e-mail: [email protected]­­­

1096678-04-2011