Het Voedingscentrum. Stichting Voedingscentrum Nederland Postbus 85700, 2508 CK Den Haag Eisenhowerlaan 108, 2517 KL Den Haag

Het Voedingscentrum Stichting Voedingscentrum Nederland Postbus 85700, 2508 CK Den Haag

Eisenhowerlaan 108, 2517 KL Den Haag

Missie

Het Voedingscentrum informeert consumenten over – en stimuleert hen tot

een gezonde en meer duurzame voedselkeuze

Visie  Het Voedingscentrum is een autoriteit op het gebied van voorlichting en gedrag ten aanzien van voeding en voedsel  Het Voedingscentrum kiest voor een integrale benadering  Het Voedingscentrum bevordert gedragsverandering en een verantwoord voedselaanbod  Het Voedingscentrum geeft wetenschappelijk onderbouwde en onafhankelijke informatie

Visie  Het Voedingscentrum is een verbindende kracht  Het Voedingscentrum zoekt samenwerking met andere partijen  Het Voedingscentrum biedt medewerkers een uitdagende werkomgeving

Werkwijze

 Verzamelen – wetenschap als basis  Verrijken – vertaalslag naar concrete situaties en specifieke doelgroepen, resultaat bruikbare informatie en instrumenten  Verspreiden – rechtstreeks naar consumenten die daarom vragen (internet, boekjes) en actief via gerichte programma’s

Stephan Peters  Opleiding  HBO Biotechnologie  WO Voeding & Toxicologie  PhD Voeding en kanker cachexie

 Ervaring  TNO Voeding & Farma (onderzoeker)  Numico (Danone) Research (onderzoeker klinische voeding)  MCO Health (productontwikkelaar voedingssupplementen)  Voedingscentrum (specialist voedselveiligheid en kwaliteit)

Deze presentatie  Veiligheidsperceptie consument

 Wat zijn E-nummers?  Giftige E-nummers  Veiligheidsevaluaties (ADI)  Toekenning E-nummer  Aspartaam  Cyclamaat  Conclusie/Discussie

Enquête inschatting voedselrisico’s consument en wetenschappers  2006/2944 consumenten en 62/106 wetenschappers  Gevraagd grootte van voedselrisico in te schatten  Basis Ons eten gemeten RIVM  Nanotechnologie

Voedselrisico’s (obv Ons eten gemeten) 1.

Ongebalanceerd dieet

2.

Microbiële verontreinigingen

3.

Procescontaminanten

4.

Nanotechnologie

5.

Milieuverontreinigingen

6.

Bestrijdingsmiddelen

7.

Additieven

8.

GMO

Consument 1. Milieuverontreiniginge n 2. Ongebalanceerd dieet 3. Bestrijdingsm. 4. Procescontam. 5. Microbiële verontreinigingen 6. Additieven 7. GMO 8. Nanotechnologie

Wetenschapper 1. Ongebalanceerd dieet 2. Microbiële verontreinigingen 3. Procescontam. 4. Nanotechnologie 5. Milieuverontreiniginge n 6. Bestrijdingsm. 7. Additieven 8. GMO

Andere weergave Ongebalanceerd dieet* 4 GMO*

3

Voedselvergiftiging

2 Additieven*

1

Bestrijdingsmiddelen*

Procescontaminanten

Nanotechnologie

Milieuverontreinigingen*

Consument (n=2005) Wetenschapper (n=62)

Conclusies: chemofobie?  Onderschatting risico

 Ongebalanceerd dieet  Overschatting risico  Milieuverontreinigingen  Bestrijdingsmiddelen  Additieven  GMO

Discussie  Bestaat er risico dat gezonde producten niet worden

geconsumeerd uit angst verontreinigingen?  Regular frisdrank in plaats van light?

Veiligheid E-nummers

Voedseladditieven E-nummers zijn veilige stoffen  Niet van nature voorkomende stoffen in voeding maar die kwaliteit van het product ten goede komen  Groep van vele verschillende soorten stoffen  Gemene deler = additief

 Voorwaarden toelating  Voldoende technische noodzaak  Geen misleiding consument  Geen gevaar gezondheid

Toch giftige E-nummers?

18

Wat is giftig?  Alles is giftig  Hoeveelheid die je binnen krijgt is bepalend of iets giftig is…  Cyaankali en water  ‘Schadelijk effect’  Giftigheid hangt af van  Eigenschappen stof  Dosis  Drempelwaarde

19

Waarom zijn deze stoffen toch toegelaten? Van ADI naar E-nummer

ADI: vaststellen ‘giftigheid’  Veiligheidsdossier (JECFA)  Metabolismestudies  Veiligheidsstudies

 Genotoxiciteit, carcinogeniteit  (Sub)chronische blootstellingsstudies  Eventueel humane studies  ADI (Acceptabele Dagelijkse Inname)  Gemiddelde hoeveelheid die je gedurende je gehele leven binnen kan krijgen zonder dat dit gezondheidsrisico’s geeft

Vaststelling ADI Effect

NOAEL

0

Dosis 22

Vaststelling ADI Effect

Veiligheidsfactor (100 x)

0

Dosis 23

Vaststelling ADI Effect

ADI

NOAEL

Veiligheidsfactor (100 x)

0

Dosis 24

ADI  ‘Afwezigheid van onveiligheid’

 Overschrijdingen niet direct risico  Veiligheidsfactoren  Veilig voor gemiddelde inname hele leven  Geen ADI indien stof kankerverwekkend is  Niet toegestaan voor gebruik  Wat is risico?  Risico = gevaar * blootstelling 25

Vaststelling ADI Effect

ADI

NOAEL

Veiligheidsfactor (100 x)

0

Gevaar Dosis

26

Vaststelling veiligheidsnormen Effect

ADI

NOAEL

Veiligheidsfactor (100 x)

0

Dosis

27

Communicatie E-nummers gaat vaak over gevaar, maar…

28

… blootstelling bepaalt het risico

29

Goedkeuring EFSA Van ADI naar E-nummer  ADI is vastgesteld  Technische noodzaak  EFSA bekijkt veiligheidsdossier  Metabolisme/toxiciteitsstudies  Blootstelling wordt bepaald  Toetsing aan ‘worst-case Europees dieet’  Geen ADI-overschrijding voor toepassingen

 E-nummer  Goedkeuring door EFSA voor EU 30

Tussenconclusie  Onveilige stoffen worden simpelweg niet toegelaten

 Nulrisico  E-nummer betekent veilig  En dat je er niet te veel van binnen kan krijgen!  EFSA heeft als extra taak studies die nieuw licht werpen op vigerende veiligheidsvisies grondig te evalueren

Aspartaam E951 giftig?  Afbraakproducten

 Methanol – formaldehyde – mierenzuur  Zenuwtoxisch – Blindheid  Studies Ramazzini in muizen: Kanker

 Hele leven blootstelling  Totaal aantal tumoren toegenomen  ‘Het grote gif’  Kanker, MS enz. enz. enz.  Zie: www.aspartaam.nl

Metabolisme aspartaam  Aspartaam wordt na opname in lichaam omgezet in

 Asparaginezuur (aminozuur)  Fenylalanine (aminozuur) (PKU-waarschuwing)  Methanol  ‘In de fles’ bij langer bewaren  Diketopiperazine (DKP)  Heeft ook ADI (7.5 mg/kg)  Bij vaststellen ADI aspartaam is DKP meegenomen  Aspartaam : DKP = 3:1  EFSA bezig nieuwe evaluatie DKP en aspartaam

Aspartaam en methanol  Afbraakproduct aspartaam is methanol  In fruitsap zit 10 keer meer methanol  1 kop koffie geeft 30 mg formaldehyde  1 liter lightfrisdrank zit evenveel methanol als in halve appel

 Lever vangt alles weg  Lever maakt per minuut 22 mg formaldehyde = 32 gram per dag

 Formaldehyde essentieel voor purinesynthese

 Methanol/formaldehyde komen niet perifeer beschikbaar in deze hoeveelheden  Maag-darmkanaal plus lever vangt alles weg

Aspartaam niet kankerverwekkend  Ramazzinistudies  2 studies levenslange blootstelling aspartaam  Toename tumoren in ratten

 EFSA  Data onderzocht  Histologische beoordeling onjuist  Tumoren niet relevant voor mens  Groepen met infecties

 Conclusies niet valide en in samenhang met bekende literatuur: aspartaam niet kankerverwekkend

Cyclamaat  Voorzorgsadvies Voedingscentrum:

 Kinderen tot 4 jaar < 2 glazen light frisdrank per dag  4-8 jaar max. 3 glazen  Volwassenen max. 7 glazen  Dit op basis van worst-case in relatie tot ADI-overschrijding  Wat mag er maximaal toegevoegd worden in product  “Liefhebbers”  Echter reële blootstelling:

ADI vs blootstelling kinderen (RIVM 2009) Blootstelling Zoetstof

ADI

(gem)

 Acesulfaam-K

 15

 0,23

 Aspartaam

 40

 0,3

 Cyclamaat

 11

 0,11

 Saccharine

 5

 0,09

 Neohesperidine

 5

 0,03

Conclusies intensieve zoetstoffen  Met gemiddeld en liefhebbers ‘drinkpatroon’ geen ADI

overschrijdingen te verwachten  Herevaluatie conservatieve Voedingscentrum cyclamaat adviezen is in de maak  Benefits zoetstoffen worden meegewogen in evaluatie

Toch giftige E-nummers?

40

Conclusies  E-nummer = Veilig  Onterecht angst voor E-nummers  Aangejaagd door publicaties die voorbij gaan aan fysiologie en blootstelling  Continue screening op veiligheid  Bij twijfels of voortschrijdend inzicht verbod op toepassingen  Intensieve zoetstoffen zijn veilig

41