Voorwoord: Het verbeterplan Spelling obs de Lisdodde Daltonschool Het verbeterplan Spelling is gemaakt n.a.v. de klassenbezoeken en daaraan gekoppeld de analyse van de taal‐ opbrengsten. Tijdens de klassenbezoeken heb ik gezien dat er geen uniforme werkwijze wordt gehanteerd wat betreft het gebruik van onze taalmethode Taaljournaal. Vooral bij de hoeveelheid tijd voor keuzemomenten zijn er grote verschillen. Ook is de hoeveelheid instructie per dag en per groep heel verschillend. Daarom is het werken met de methode Taaljournaal tijdens enkele teamvergaderingen als agendapunt besproken. In de teamvergadering van 1 december 2010 is de zorg geuit over de kwaliteit van de spellinglessen en is er een inventarisatie gemaakt van wat er precies per dag wordt aangeboden. In de vergadering van 8 december 2010 is daar een verdere uitwerking van gemaakt. Zie hiervoor hoofdstuk 1. Ook de analyse van de opbrengsten verschaft extra informatie over de taalresultaten. Naar aanleiding van deze analyse kunnen we stellen dat het onderdeel spelling in vergelijking met andere onderdelen uitvalt. In hoofdstuk 2 wordt dit weergegeven. In de teamvergadering van 2 maart 2011 hebben we vastgelegd welke lessen er in de verschillende groepen gegeven moeten worden. Bovendien geeft de methode Taaljournaal een duidelijk opbouw weer van de wijze van corrigeren. Ook het corrigeren en daarbij het kritisch leren kijken naar je eigen schriftelijk werk is een verbeterpunt voor taal / spelling. Daarom hebben we ook afspraken gemaakt over hoe we het schriftelijk werk voor taal van kinderen corrigeren. Het overzicht van de lessen per groep (ook op welke dag) en de opbouw van het corrigeren staat in hoofdstuk 3. Het geheel moet er toe bijdragen dat er een systematische werkwijze t.a.v. spelling wordt gehanteerd. En uiteindelijk moeten hierdoor de resultaten voor spelling verbeteren. We willen dit bereiken door het jaarlijks volgen van de spellingsopbrengsten. Anne Koopman directeur obs de Lisdodde Daltonschool
Hoofdstuk 1 In de vergadering van 1 december 2010 hebben we een inventarisatie gemaakt van de lessen die de leerkrachten nu geven in hun groep. We kwamen tot dit punt, omdat tijdens de klassenbezoeken en de gesprekken met de leerkrachten opviel, dat niet iedereen op dezelfde manier omgaat met de taalmethode. Er bestaan grote verschillen in de hoeveelheid van het schriftelijk werk, de hoeveelheid instructie en in de hoeveelheid tijd voor de keuzemomenten. Tijdens de teamvergaderingen discussiëren we regelmatig in groepen, die een afspiegeling zijn van de school. De volgende punten zijn uit de discussie in groepen gekomen: Wat kunnen we extra aan spelling doen? Moeten we 2 dagen aan keuzeactiviteiten besteden? Huiswerk? Groep 1: ‐ de kopieerbladen voor spelling zijn onder de maat (vaak puzzeltjes). - Pre‐teaching kan heel mooi via de pakketten van Taaljournaal. - Let bij keuzeactiviteiten op dat de leerlingen niet alleen de internetopdracht doen. - Spelling oefenen in de klas in spelvorm. Groep 2: ‐ Extra aandacht voor spelling i.p.v. 2 keer keuzeactiviteiten - Extra herhalen van het woordpakket in een apart schrift / op het bord. - Zijn er speciale oefeningen voor het digitale schoolbord? Bart en René gaan dit onderzoeken. Groep 3: ‐ Eén keuzeactiviteit i.p.v. 2 - Huiswerk werkwoordspelling in groepen 7 en 8 Groep 4: ‐ Structureel extra dictee / oefening - Ajodakt spellingswerkboeken - Eén keuzeactiviteit i.p.v. 2 Deze uitkomst was mede aanleiding om tijdens de volgende vergadering het taal‐ en spellingonderwijs als agendapunt weer aan de orde te stellen. De teamvergadering van 8 december 2010 werd gebruikt om per bouw aan elkaar te presenteren welke taalactiviteiten de parallelgroepen per week op het programma hebben staan. Hieronder is een overzicht van de notulen van die vergaderingen. Teamvergadering 8 december 2010 groep 4 en 5: Op maandag en woensdag wordt gewerkt met het lesboek en is er een uitgebreide instructie. Op dinsdag en donderdag zijn er keuzeactiviteiten. Op vrijdag wordt een spel aangeboden In de praktijk: Op maandag en woensdag gewoon volgens de methode. Er wordt rekening gehouden met het schrijven van taal. In de les wordt vaak gevraagd 1a etc. op te schrijven. Wij vragen ook hele zinnen te schrijven. Er wordt één keuzeles aangeboden. De leerkracht bepaalt zelf wat de leerlingen gaan doen. Het aantal
keuzeactiviteiten wordt beperkt of de leerkracht kiest 1 opdracht. In de lessen wordt het schrijven van taal, zoals in invullessen het geval was, gemist. Er is nog geen uniforme invulling voor de donderdag lessen. De volgende suggesties worden genoemd: Nieuwsbegrip: dit is eigenlijk begrijpend lezen. Het schrijven van zinnen. Er moeten dan zinnen gemaakt worden met de woorden van de week. Het werken met sterkaarten. Het schrijven van een verhaal of stelopdracht. De vrijdag les vervalt nog wel eens i.v.m. de lange rekenles op deze dag. In principe is dit vaak een spel. Spelling: Dit wordt op drie dagen gedaan. De instructie wordt op dinsdag gegeven. Soms wordt er op vier dagen aan spelling gewerkt. Wanneer er wordt aangegeven dat er extra wordt geoefend met de woordpakketten, dan kan dat op kaartjes, wat zeer goed werkt. Er zijn nog geen eenduidige afspraken gemaakt. Teamvergadering van 8 december 2010: Korte samenvatting van de punten 9 en 10 door de groepen 6, 7 en 8. Welke dag welke taalactiviteit: -
op maandag de woordenschat les op woensdag de taalbeschouwing les op vrijdag toets of een taalactiviteit uit het activiteitenboek. op dinsdag of donderdag een keuzeactiviteit De groepen 7 beschouwen het kopieerblad als een taalles, de andere groepen doen dat niet, die zetten het erbij op de taak. Iedereen is van mening dat er niet genoeg taal wordt aangeboden. Ook zijn er onderdelen die veel te weinig aan bod komen. De leerkrachten hebben daar verschillende oplossingen voor bedacht, maar er zit nog geen doorgaande lijn in. Hetzelfde geldt voor spelling en stellen. Er zijn leerkrachten die 2x het dagboek en 1x een stelopdracht laten doen, maar dat doet niet iedereen. Het voorstel is, dat er tijdens een bouw‐ of werkvergadering per parallelgroep een map wordt gemaakt met spelling. Op de volgende bladzijde is een overzicht van de analyses van de laatste drie jaren.
Analyse Spelling Cito SVS en SP2008 Jaar 2007 – 2008 Toets:SP 2008 Groep 3 Groep 4 Totaal Toets: SVS Groep 5 Groep 6 Groep 7 Groep 8 Totaal Toets: SVS+SP Totaal
Aantal lln 74 72 146 68 74 56 61 259 405
Aantal DE scores 1 20 21
percentage
14,3%
23 13 12 7 55
21,2%
76
18,7%
Aantal lln 77 72 71 70 290 74 58 132 422
Aantal DE scores 1 10 23 17 51
percentage
17,5%
13 15 28
21,2%
79
18,7%
Aantal lln 82 75 66 71 70 364 73 73 437
Aantal DE scores 12 8 24 15 21 80
percentage
21,9%
11 11
15%
91
20,8%
Jaar 2008 – 2009 Toets:SP 2008 Groep 3 Groep 4 Groep 5 Groep 6 Totaal Toets: SVS Groep 7 Groep 8 Totaal Toets: SVS+SP Totaal
Jaar 2009 – 2010 Toets:SP 2008 Groep 3 Groep 4 Groep 5 Groep 6 Groep 7 Totaal Toets: SVS Groep 8 Totaal Toets: SVS+SP Totaal
Tijdens de laatste drie schooljaren (2007 t/m 2010) is het gemiddelde van de percentages van leerlingen met een D‐ of E‐score 19,4 %. Eenvoudig gezegd heeft één op de vijf kinderen een probleem met spelling. Dat is naar onze mening te veel. We willen in eerste instantie onderzoeken in hoeverre we betere resultaten kunnen krijgen door meer aandacht voor spelling tijdens de taallessen en door het maken van gelijke afspraken voor spelling / taal voor alle groepen.
Hoofdstuk 3 De voorgaande analyse geeft aan dat we moeten gaan inzetten op het verbeteren van spelling. In verschillende vergaderingen hebben we samen gekeken op welke dagen de lessen van taal en spelling worden gegeven. Dat kwam niet helemaal overeen. We zijn toen samen tot een matrix gekomen waarin alle onderdelen van de taal en spelling aan bod komen. In de teamvergadering van 2 maart 2011 gingen alle leerkrachten akkoord met de voorgestelde afspraken rondom taal. Wel waren er nog enkele aandachtspunten die meegenomen zijn in het overzicht. Het gaat hierbij om aandachtspunten die betrekking hebben op de zelfcorrectie van de spelling. De groepen 7 en 8 gaan op dezelfde wijze corrigeren als groep 6. Eerst kijken leerlingen zelf na. Wanneer er nog fouten in staan dan zet de leerkracht een kruisje voor de zin waarin de fout staat, de leerling zoekt de fout op en verbetert het. Dit alles wordt z.s.m. ingevoerd. De afspraken komen op het extern bureaublad, in de afsprakenmap onder “correctie” en “spelling”. Taal en spelling in de groepen 4 t/m 8. Taal Maandag
Dinsdag
Woensdag
Groep 4 Dagboekschrift Woorden van de week bespreken (semantiseren) Woorden van de week op het bord. Keuzeactiviteit + instructie Door de leerkracht geselecteerd Taalbeschouwings les
Donderdag Stelopdracht Sterkaart Kopieerblad
Vrijdag
huiswerk
Toets Taalspel of herhalen taalbeschouwings les
Groep 5 Dagboekschrift Woordenschat les Woorden van de week op het bord
Groep 6 Dagboekschrift Woordenschat les Woorden van de week op het bord
Groep 7 Dagboekschrift Woordenschatles Woorden van de week op het bord
Groep 8 Dagboekschrift Woordenschatles Woorden van de week op het bord
Keuzeactiviteit +instructie Door de leerkracht geselecteerd Taalbeschouwings les Kinderen maken zelfst. 2 blz. van het lesboek Stelopdracht, 10 goede zinnen maken met de woorden van de week Sterkaart in duo’s Toets Taalspel of herhalen taalbeschouwings les
Keuzeactiviteit + instructie Door de leerkracht geselecteerd
Keuzactiviteit + instructie Door de leerkracht geselecteerd
Keuzeactiviteit + instructie Door de leerkracht geselecteerd
Taalbeschouwings les
Kopieerblad
Taalbeschouwings les
Kopieerblad
Taalbeschouwings les
Kopieerblad
Toets of Taalbeschouwings les herhalen
Toets of Taalbeschouwings les herhalen
Toets of Taalbeschouwings les herhalen
* woordenschat
* Het nakijken van het huiswerk van de woordenschat valt ook onder een taalles.
Spelling Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
huiswerk
Groep 4 Woordpakket aanbieden Woordpakket op het bord Start met het verhaal, het woordpakket en 1e blz. werkboek Opdrachten werkboek bespreken
Groep 5 Woordpakket aanbieden Woordpakket op het bord
Introductie, oriëntatie en verhaal Woordpakket Opdrachten werkboek bespreken en nakijken Terugkoppeling Terugblik van vorige dag + 2e blz. dinsdag, welke werkboek regels hoe pas je Kopieerblad ze toe Opdrachten werkboek bespreken en nakijken Terugblik instructie Zelfstandig Kopieerblad werken aan afmaken keuzeopdrachten Zwakke spellers: op het extra instructie kopieerblad. Sterke spellers: Zwakke spellers sterkaart samen aan de instructietafel Sterke spellers sterkaart mixtoets of 3e week mixtoets remediëren met 3x per jaar sterkaarten en beoordelings‐ kopieerbladen toets herhalen herhalen Kopieerblad voor Kopieerblad voor thuis met thuis met bijbehorende regel bijbehorende aanbieden regel aanbieden
Groep 6 Woordpakket aanbieden Woordpakket op het bord
Groep 7 Woordpakket aanbieden Woordpakket op het bord
Groep 8 Woordpakket aanbieden Woordpakket op het bord
Spellingswerkboek
Spellingswerkboek 1e blz
Spellingswerkboek
Kopieerblad spelling
Spellingswerkboek 2e blz. en kopieerblad
Kopieerblad
Oefenen met het digibord
Slagwerk werkwoordspelling
Herhalen woordpakket.
mixtoets of herhalen
mixtoets of herhalen
mixtoets of herhalen
Kopieerblad voor thuis met bijbehorende regel aanbieden
*Werkwoord spelling 1 x per 2 weken
*Werkwoord spelling iedere week
* Het nakijken van het huiswerk spelling in de groepen 7 en 8 zijn ook volwaardige spellingslessen.
Tijdens de vergaderingen over het gebruik van de methode viel op, dat niet iedere leerkracht precies op de hoogte is van de leerlijn zelfcorrectie. Het is van groot belang dat kinderen kritisch omgaan met het gebruik van de spellingsregels. Tijdens de dictees gaan de woorden vaak wel goed, maar tijdens de vrije opdrachten worden dan dezelfde woorden fout geschreven. Vandaar dat we de hele methode hebben nagelezen en de opbouw van zelfcorrectie op een rij hebben gezet. Bij spelling willen we de kinderen stimuleren zelf goed na te denken over de gemaakte fouten en de toe te passen spellingsregels. Zelfcorrectie spelling
Groep 4
Groep 5 1e deel vh jaar: 1e deel vh jaar: De leerkracht kijkt De leerkracht na en schrijft het kijkt na en zet fout geschreven een golfje onder woord goed onder het woord. (zie de les. De leerling groep 4) schrijft dit over. 2e deel vh jaar: De leerkracht 2e deel vh jaar: zet een of De leerkracht kijkt na en zet een golfje meerdere kruisjes voor de onder het fout geschreven woord. regel waarin een fout is De leerling schrijft het woord opnieuw gemaakt. De onder de les en nu leerling gaat op goed. De leerling zoek naar de moet zelf nadenken fout en zet de waar de fout zit en woorden goed welke regel moet onder de les. worden toegepast. Bij de taalles We maken gebruik van de regels en het wegenplan. Kinderen kijken Kinderen kijken hun hun werk zelf na werk zelf na of in en verbeteren dit. tweetallen.
Groep 6
Groep 7
Groep 8
Zie groep 5 Kruisje voor de zin. In de taalles maar ook in het dagboekschrift en het spellingwerk boek Leerlingen maken gebruik van het opzoekboek. Leerlingen schrijven hun eigen moeilijke woorden in hun moeilijke woorden schrift zodat ze deze later nog eens kunnen opzoeken. Kinderen kijken hun werk zelf na en verbeteren de fouten met behulp van het opzoekboekje of een woordenboek.
Zie groep 6. Kruisje voor de zin waarin de fout staat, de leerling zoekt de fout en verbetert die. Kinderen kijken hun werk zelf na en verbeteren de fouten met behulp van het opzoekboekje of een woordenboek
Zie groep 7. Kinderen kijken hun werk zelf na en verbeteren de fouten met behulp van het opzoekboekje of een woordenboek.
Hoofdstuk 4: Borging en evaluatie. Na realisatie van dit plan volgt een bespreking van de inhoud van dit plan met het team en de medezeggenschapsraad. Het verbeterplan voor het team wordt besproken tijdens de teamvergadering op woensdag 13 april 2011. In het schooljaar 2011 – 2012 gaan de directeur en de ib‐ers op klassenbezoek om de taallessen te observeren. Na het klassenbezoek is er een korte nabespreking met de leerkracht. Knelpunten worden genoteerd, maar ook veel aandacht voor de sterke punten. Aan het eind van het schooljaar 2011 – 2012 wordt het geheel met het team tijdens een teamvergadering geëvalueerd. De resultaten / de opbrengsten worden jaarlijks met het team besproken. Dus ook de taalopbrengsten en nog specifieker de opbrengsten voor spelling.
