Het vak Informatica is constant aan veranderingen onderhevig. In de afgelopen jaren hebben we met u

Nieuwsbrief Informatica Nieuwsbrief voor docenten Informatica - Nr. 1, november 2003 Uitgeverij Edu’Actief b.v. Postbus 1056 7940 KB Meppel tel. 0522 235235

Inleiding In deze eerste nieuwsbrief van schooljaar 2003-2004 besteden wij aandacht aan de methode Informatica voor de tweede fase van het voortgezet onderwijs

et vak Informatica is constant aan veranderingen onderhevig. In de afgelopen jaren hebben we met u afgesproken dat we de methode daarom voortdurend verder ontwikkelen op basis van de wensen die er leven. Dat is de reden dat wij het werkboek van deel 1 weer gaan herzien. In deze nieuwsbrief besteden wij hier uitgebreid aandacht aan. We streven ernaar om de herziening van het werkboek deel 1 tijdens de gebruikersdag van 2004 aan u uit te reiken. Het werkboek deel 2 verschijnt in herziene vorm in 2005. In 2004 is het eerste lustrum van de gebruikersdag Informatica. Hierover ook meer in deze nieuwsbrief.

H

In deze nieuwsbrief vindt u verder de volgende onderwerpen: - gebruikersdag maart 2004 - Het Project - herziening Werkboek deel 1 - nieuwe auteur - visueel programmeren met Delphi - een website bouwen met HTML en CSS - nieuws - vragen? Hebt u vragen over deze nieuwsbrief of over de methode Informatica? Neem dan contact op met Judith ten Brummelhuis of Kristel Heiner via telefoonnummer 0522-235235 of via e-mail [email protected].

Gebruikersbijeenkomst 2004 – eerste lustrum! De afgelopen schooljaren hebben wij gebruikersbijeenkomsten georganiseerd voor de methode Informatica. We combineren telkens een inhoudelijk programma over informatica met een bedrijfsbezoek. De afgelopen jaren zijn we te gast geweest bij: - Toshiba (1999) - Space Expo (2000) - de Efteling (2002) - ECT (2003).

Nieuwsbrief Informatica nr 1 november 2003

1

Als we de reacties van de deelnemers aan de gebruikersdagen van de afgelopen vier naast elkaar leggen, dan zien we dat de waardering voor deze dag altijd erg hoog is! Vorig jaar kregen wij als cijfer voor de dag gemiddeld een 8! In 2004 is het de vijfde keer dat wij een gebruikersbijeenkomst Informatica organiseren. Het eerste lustrum dus! Van deze bijeenkomst willen wij een speciaal lustrumfeestje maken. Noteer dus alvast in uw agenda: vrijdag 26 maart 2004! Bij deze nieuwsbrief ontvangt u een speciale uitnodiging voor deze dag. Voor vragen over deze gebruikersdag kunt u contact opnemen met Judith ten Brummelhuis via e-mail [email protected]. U kunt zich voor deze bijeenkomst opgeven per e-mail: [email protected].

Het Project Naam: GUItig Schoolnaam: Van der Capellen SG, Zwolle Onderdeel van de methode Informatica is Het Project. Op de Van der Capellen SG besteden de leerlingen het laatste blok waarin ze het vak Informatica krijgen, aan Het Project. Op de school bestaat een jaar uit vier blokken. Het Project wordt in atheneum 6 in blok 2 gegeven en in havo 5 in blok 3. De belasting is ongeveer 30 SLU. Op de CODI-opleiding heb ik samen met mijn OPO-groep een project ontwikkeld dat ik twee jaar geleden heb aangeboden in atheneum 6. Vorig jaar had ik een project waarin de leerlingen een systeem moesten ontwikkelen dat zou kunnen worden gebruikt voor het uitlenen van materiaal, zoals boeken, computers, video’s en dergelijke in de nieuwe mediatheek. Dit jaar is dit niet actueel meer en doe ik voor de tweede keer het project GUItig. Het (mini)project met de naam GUItig van 6A gaat over het ontwikkelen en ontwerpen van een educatief programma voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Dit programma moet voorzien zijn van een Grafische Gebruikers Interface, een zogenaamde GUI en geheel of gedeeltelijk interactief zijn. De opdrachtgever (de docent) wil een projectplan met de fasen van het project, waaronder ideefase, ontwikkelfase, nazorgfase en presentatie. Na elke fase moet er een ‘mijlpaalproduct’ worden ingeleverd, dat wordt beoordeeld en waar de leerlingen een aantal punten voor kunnen halen. Is een fase niet goed afgesloten, dan moet na beoordeling de fase nog een keer worden doorlopen, totdat de opdrachtgever tevreden is over het resultaat. De fasen zijn aan tijd gebonden. Worden de deadlines niet gehaald, dan kost dat de leerling punten. De taken in een groep moeten worden verdeeld. Er moet een projectleider zijn, en projectmedewerkers die hun eigen taken binnen het project moeten vervullen. Hierbij kun je denken aan een documentmanager, een programmeur, iemand die verantwoordelijk is voor de gebruikershandleiding, maar ook personen die verantwoordelijk zijn voor het testen van het eindproduct en daar een verslag van maken. De leerlingen zijn, na overleg met de opdrachtgever, vrij in het kiezen van een programmeertaal en/of programma’s die ze willen gebruiken. Het stappenplan voor de leerlingen bestaat uit de volgende fasen: - ideefase - definitiefase - ontwikkelfase - nazorg - presenteren.

2

Nieuwsbrief Informatica nr 1 november 2003

In havo 5 doe ik eigenlijk iets soortgelijks, maar die leerlingen moeten in een groepje een spel ontwikkelen dat ze maken met GameMaker van Mark Overmars. Ook dit project is in fasen verdeeld en moet een faseproduct opleveren dat wordt beoordeeld. Mijn ervaring is dat je zo beter een vinger aan de pols houdt over de voortgang van het project. Je kunt de leerlingen dan eventueel bijsturen als het verkeerd dreigt te gaan. Ik vind het proces echter belangrijker dan het eindproduct. Als het project om de een of andere reden niet kan worden afgemaakt, kunnen de leerlingen nog steeds voldoende punten bij elkaar sprokkelen. Bij ieder (mini)project en bij praktische opdrachten werk ik met logboeken, tijdplanningen en werkplannen, zelfs bij kleine praktische opdrachten. De leerlingen vinden dit niet altijd even leuk, maar ik vind het belangrijk dat ze eerst over een opdracht nadenken en dan pas gaan implementeren. Ook de evaluatie moet er altijd bij. Elvira S.G. Hulst

Voor meer details over de opzet en uitvoering van het project GUItig verwijzen we u graag naar de methodesite van Informatica (www.edu-actief.nl/methodesites/informatica). U kunt het project GUItig na inloggen vinden onder het kopje ‘Nieuws’. Voor de methodesite kunnen gebruikers van Informatica een wachtwoord en gebruikersnaam aanvragen via [email protected].

Herziening Werkboek deel 1 Op basis van de wensen van onze gebruikers, vakinhoudelijke ontwikkelingen en de visie van de auteurs ontwikkelen we Informatica verder. Daarom komen we na drie jaar met een herziening van werkboek deel 1. Het theorieboek deel 1 blijft in de huidige uitvoering bestaan. Het werkboek zal aansluiten bij het bestaande theorieboek. Eventueel aanvullende theorie die nodig is in het nieuwe werkboek deel 1 zal worden bijgeleverd in het werkboek, grotendeels op de cd-rom. Op dit moment wordt er achter de schermen hard gewerkt aan deze herziening. In deze nieuwsbrief informeren wij u hierover.

Informatica steeds praktischer In de onderwijspraktijk blijkt er een steeds grotere behoefte te bestaan om het vak meer met praktijkopdrachten in te vullen. In het huidige werkboek staan drie grotere praktijkopdrachten. We zullen deze drie opdrachten handhaven, al wordt er geschaafd aan de inhoud. Het aanpassen van de werkboekonderdelen bij de meer theoretische hoofdstukken is lastiger. Het gaat met name om de hoofdstukken 1, 3 en 8 en in mindere mate om hoofdstuk 4 en 5. Het plan is het aantal niet-praktische opdrachten bij deze hoofdstukken in te perken. Dit worden korte opdrachten die vooral als zelftoetsvragen bij het leren van de theorie kunnen worden gebruikt. De overige opdrachten komen veel meer in dienst te staan van de grote praktijkopdrachten. We zullen bijvoorbeeld concrete opdrachten opnemen over het maken van een eerste HTML-pagina. Dergelijke opdrachten bereiden voor op de grote praktijkopdracht en verwijzen naar relevante stukken in het theorieboek. Op die manier willen we de link tussen theorie en praktijk duidelijker leggen. Delen van de methode werken nu eigenlijk al zo. In de delen over programmeren en SQL is deze structuur al aanwezig: eerst oefenopdrachten om de theorie te verwerken, daarna een praktische opdracht. De verandering van aanpak zal daarom vooral te zien zijn in de eerste vijf hoofdstukken.

Nieuwsbrief Informatica nr 1 november 2003

3

Inhoudelijke veranderingen in het werkboek Inhoudelijk zullen we een aantal aanpassingen doorvoeren. Ten eerste zullen we extra materiaal aanbieden bij de eerste vijf hoofdstukken om de praktische aanpak mogelijk te maken. We denken bijvoorbeeld aan concrete instructies over HTML-tags, tabellen, formulieren en frames. Mogelijk doen we daar wat extra's bij, zoals het werken met stylesheets. Het materiaal zal gedeeltelijk als digitaal lesmateriaal op de cd-rom komen, zoals nu ook al bij hoofdstuk 2 het geval is. Een ander deel verwijst naar bronnen op internet. Het programmeren in Javalogo is een goede inleiding in de basisstructuren van het programmeren en wordt zeker gehandhaafd. Javalogo is echter ook eenzijdig gericht op het maken van tekeningen en animaties. We willen in de nieuwe versie ook aandacht besteden aan het bouwen van eenvoudige applicaties in een objectgeoriënteerde taal als Delphi. Onze nieuwe auteur Kees Hommel zal hier een belangrijke bijdrage aan leveren. Verderop in deze nieuwsbrief vindt u van Kees Hommel een artikel over Delphi.

Structuur in het werkboek In het werkboek wordt meer toegewerkt naar de praktische opdrachten. Dit betekent dat er niet meer zo'n behoefte is om delen van het werkboek direct te koppelen aan hoofdstukken. We denken nu aan kleinere eenheden, afgeronde praktische lessen. Het lijkt alsof we de zaak op de kop gaan zetten, maar qua omvang zullen die eenheden lijken op de onderdelen in de hoofdstukken zoals ze er nu ook al zijn. Een flink aantal zal ook blijven. Een ander punt is de indeling van de hoofdstukken in vier activiteiten: - oriëntatie - aanpak bepalen - verwerking - evaluatie. Onze indruk is dat dit niet of nauwelijks functioneert bij de gewone hoofdstukken. We willen dat daarom niet meer expliciet naar voren halen. Overigens zullen er nog wel opdrachten zijn met een oriënterend of evaluatief karakter. Bij de praktijkopdrachten is dat anders. De fasering is daar belangrijk en dat willen we handhaven. Dit zal in de loop van het werkboek veranderen van ‘docentgestuurd’ naar ‘meer zelfstandig’.

Aansluiting tussen theorieboek en werkboek De aansluiting tussen theorieboek en werkboek is belangrijk, zeker omdat het werkboek wordt herzien en het theorieboek niet. De koppeling wordt zeker losser, dat mag uit het voorgaande duidelijk zijn. Dit wil niet zeggen dat hoofdstukken uit het theorieboek overbodig worden. Bij veel hoofdstukken is het theorieboek inderdaad constanter dan het werkboek. De theorie is in orde, maar de bijbehorende opdrachten in het werkboek werken niet. Een voorbeeld is hoofdstuk 1; dit hoofdstuk zet allerlei basisbegrippen uit de informatica goed neer, maar leerlingen vinden de bijbehorende opdracht niet prettig. Door het werkboek aan te pakken, willen we dit verbeteren. De nieuwe onderwerpen zullen we buiten het theorieboek om moeten aanbieden, vooral op de cd-rom.

Nieuwe auteur Vanaf september 2002 is het auteursteam van Informatica uitgebreid met Kees Hommel. Kees Hommel heeft zijn eerstegraads Wiskunde behaald aan de universiteit van Utrecht. Sinds 27 jaar is hij werkzaam in het onderwijs, met als motto ‘Leren door DOEN’. Op dit moment geeft hij les op CSG De Lage Waard in Papendrecht en aan de HRO in Rotterdam.

4

Nieuwsbrief Informatica nr 1 november 2003

Kees heeft de CODI-cursus afgerond in 2002. Momenteel geeft hij elf lessen Informatica in havo 4/5 en vwo 5/6. Daarnaast geeft hij aan deeltijdstudenten HRO het vak Financieel Management. Op De Lage Waard houdt hij zich tevens bezig met de implementatie van het nieuwe administratiepakket @VO. Kees werkt mee aan de herziening van het werkboek van deel 1 en in deze nieuwsbrief staan twee onderwerpen uitgewerkt.

Visueel programmeren met Delphi In de herziene versie van het werkboek deel 1 zal ook aandacht worden besteed aan visueel programmeren met Delphi. Nadat de leerlingen zelfstandig negen digitale practica hebben doorgewerkt, zijn zij in staat om een fraaie Windows-applicatie te bouwen. Omdat gebruik wordt gemaakt van standaardobjecten, is er voor het ontwerpen van een menustructuur en een fraaie interface slechts weinig programmeerkennis nodig. Tijdens de digitale practica zullen de volgende onderwerpen aan de orde komen: • visueel programmeren • keuzeopdrachten in Delphi • logische operatoren • applicaties voorzien van een menu • array’s gebruiken • herhalingsopdrachten in Delphi • strings opslaan op de harde schijf • multimedia • een mediaplayer bouwen. In de practica is extra stof opgenomen voor vwoleerlingen. De docentenhandleiding zal worden uitgebreid met een aantal suggesties voor praktijkopdrachten.

Een website bouwen met HTML en CSS Leerlingen die in de tweede fase het vak Informatica kiezen, hebben niet allemaal dezelfde achtergrond. Sommigen hebben al hun eigen webserver draaien, anderen hebben nog nooit van HTML gehoord. Speciaal voor die laatste groep is er op de cd-rom van de herziene versie van het Werkboek deel 1 een digitaal practicum HTML en CSS. Leerlingen kunnen het digitale practicum zelfstandig doorwerken en zijn daarna in staat om een fraaie website te bouwen. Als ontwerptool wordt het freeware-programma HTML-Kit gebruikt.

Nieuwsbrief Informatica nr 1 november 2003

5

Tijdens het digitale practicum zullen de volgende onderwerpen aan de orde komen: • een webpagina maken • een website bouwen met behulp van hyperlinks • frames gebruiken • een website uploaden met behulp van FTP • CSS gebruiken voor de opmaak van een website • multimedia op een website • een formulier ontwerpen • een beetje JavaScript. De docentenhandleiding zal worden uitgebreid met een aantal suggesties voor praktijkopdrachten.

Nieuws In elke nieuwsbrief besteden wij aandacht aan interessante websites of nieuwsitems. Ook in deze nieuwsbrief hebben de auteurs een selectie gemaakt.

Dvd verhuren Een dvd verhuren en je geen zorgen maken over dat deze te laat of niet wordt teruggebracht? Dat kan nu met EZ-D dvd’s. Op deze nieuwe vorm van dvd’s gaan de data na een bepaalde termijn verloren. Hoe het werkt? Ga naar http://electronics.howstuffworks.com/flexplay.htm.

Hulpmiddel voor informatieverwerving Soms zijn alleen favorieten niet voldoende als je informatie verzamelt over een bepaald onderwerp. Keebook is een e-book waarin je allerlei digitale materialen kunt verzamelen door eenvoudig te slepen en ze ook nog kunt toelichten. Voor elk onderwerp kun je het e-book in een virtuele boekenkast zetten. Handig voor het voorbereiden van werkstukken. Er is een educatieve versie. ga naar http://www.keeboo.com/enu/index.php.

Vragen? Hebt u vragen over de methode Informatica? Neem dan contact op met Judith ten Brummelhuis of Kristel Heiner via telefoonnummer 0522-235235 of e-mail [email protected].

6

Nieuwsbrief Informatica nr 1 november 2003