Het traditioneel gezag en het Decentralisatieprogramma in Suriname Presentatie voor het Decentralization and Local Government Strengthening Programme Door mr. dr. Ellen-Rose Kambel 28 mei 2007
Achtergrond
DLGP: versterking van districts en ressortraden Traditioneel bestuur niet opgenomen in DLGP Potentiele conflicten tussen twee bestuursorganen binnen zelfde jurisdictie.
December 2005: verzoek aan IDB vanuit inheemse en marron gezagsdragers om studie uit te voeren.
Doel van de studie:
Overzicht van internationale juridische verplichtingen van Suriname
Voorbeelden uit andere landen m.b.t. zelfbestuur en autonomie
Aanbevelingen voor wettelijke erkenning van traditioneel bestuur
Inhoud Concept Rapport: 1. Internationaal juridisch kader 2. Voorbeelden van inheems zelfbestuur en autonomie uit andere landen 3. Conclusies en Aanbevelingen Voorstel voor model van inheemse en marron districten
Internationaal Juridisch Kader
Internationaal erkende rechten van inheemse en tribale volkeren: Uitbanning van discriminatie (recht op speciale
maatregelen)
Territoriale Rechten Recht op zelfbestuur en autonomie Recht op participatie in besluitvorming
Discriminatieverbod/recht op speciale maatregelen
Inter-Amerikaans Hof (Yakye Axa vs Paraguay zaak, 2005)
“Staten dienen effectieve bescherming aan inheemse volken te verschaffen die hun eigenheden, hun economische en sociale kenmerken, en hun bijzonder kwetsbare situatie, alsmede hun gewoonterecht, waarden, tradities en normen in acht nemen”
Verbod van discriminatie
Negatieve verplichting van Staten: NIET discrimineren
Positieve verplichting: maatregelen nemen (iets DOEN) opdat inheemse en tribale volkeren hun mensenrechten gelijkelijk kunnen beleven
Maatregelen nemen m.b.t. territoriale rechten, zelfbestuur en participatie
Territoriale Rechten
Territoriale rechten: alle rechten met betrekking tot totale milieu dat wordt bewoond en gebruikt door inheemse en tribale volkeren. Valt ook onder: spirituele binding met voorouderlijk grondgebied
Territoriale Rechten (2) Jurisprudentie Inter-Amerikaans Hof: Traditionele eigendom staat gelijk aan volle eigendomstitel die is uitgegeven door de staat (Sawhoyamaxa vs Paraguay zaak, 2006) Inheemse volken hebben recht om formele erkenning en registratie van traditionele eigendom te eisen (Sawhoyamaxa-zaak) Staten verplicht om: inheemse en tribale eigendomsrechten op territoria juridisch te erkennen en om traditionele territoria te identificeren, af te bakenen en collectieve titel uit te reiken (Moiwana vs Surinamezaak, 2005)
Territoriale Rechten (3) Maatregelen door de Staat te nemen:
Wetgeving maken waarin inheemse en tribale traditionele grondeigendom wordt erkend Gebieden in kwestie identificeren, afbakenen Collectieve titel uitreiken als bewijs van eigendom Alles met participatie en toestemming van de betrokken volkeren (Moiwana-zaak)
Recht op Zelfbestuur
Maakt onderdeel van recht op zelfbeschikking: vrijelijk eigen politieke status bepalen, economische, sociale en culturele ontwikkeling bepalen, recht om eigen zaken te regelen; in overeenstemming met eigen instellingen en eigen recht.
Intern zelfbeschikkingsrecht: geen recht op afscheiding van nationale staat
Geaccepteerd door VN mensenrechtenorganen en VN Human Rights Council
Recht op participatie in besluitvorming CERD General Recommendation (1997): Verdragspartijen dienen te verzekeren dat leden van inheemse volken gelijke rechten hebben ten aanzien van effectieve participatie in het openbaar leven, en dat er geen beslissingen worden genomen die direct betrekking hebben op hun rechten en belangen, zonder hun weloverwogen toestemming (informed consent).
Recht op participatie in besluitvorming (2) Inter-Amerikaans Hof (Yatama vs Nicaragua-zaak, 2005): Verdragspartijen moeten speciale maatregelen nemen om te verzekeren dat inheemse volken op gelijke voet kunnen participeren in besluitvorming over zaken die hen aangaan of die van invloed kunnen zijn op hun rechten en op de ontwikkeling van hun gemeenschappen … en dat zij in staat zijn dit te doen middels hun eigen instellingen en in overeenstemming met hun waarden, gebruiken, tradities en eigen vormen van organisatie.
Samenvatting internationale juridische verplichtingen Suriname 1.
2.
3.
4.
Wettelijke erkenning van inheemse en tribale eigendom van gronden, territoria en hulpbronnen (inclusief afbakening en uitreiking van titel) Wettelijke erkenning van inheemse en marron bestuursvormen en gewoonterecht Effectieve mechanismen creeren voor participatie van inheemsen en marrons in besluitvorming Alle maatregelen nemen met volledige participatie en toestemming van inheemse volken en marrons.
Voorbeelden uit andere landen Canada, Panama, Colombia, Guyana & India
Colombia (800.000 inheemsen) Grondwet van 1991: “Territoriale Entiteiten”: 1) Departementen 2) Gemeenten 3) inheemse gebieden Inheemse gebieden bestuurd door raden en regelgeving ‘in overeenstemming met de gebruiken en tradities van hun gemeenschappen” “Resguardos”: collectieve inheemse eigendomsgronden (titels) binnen inheemse gebieden
Colombia (2)
Grondwet erkent ook eigendom van zwarte gemeenschappen (marrrons) op hun voorouderlijke bezittingen.
In de Grondwet zijn er twee zetels gereserveerd voor inheemse vertegenwoordigers (participatie in besluitvorming)
Guyana (60-70.000 inheemsen)
Amerindian Act (herzien 2005): erkent zelfbestuur van inheemse gemeenschappen Dorpsbestuur (village council): kapiteins en raadsleden gekozen door de gemeenschap Village Council houdt collectieve titel op grond van de gemeenschap Village council heeft bij wet de bevoegdheid om bindende regels te maken voor dorpsbewoners; regels moeten worden goedgekeurd door tweederde van de gemeenschap.
Guyana (2) Village council bevoegd om regels te maken m.b.t.: Gebruik, beheer, occupatie en bescherming van gronden en hulpbronnen Aanleg van wegen en bruggen Gedrag van niet-ingezetenen binnen gemeenschapsgronden Toestemming om zaken te doen binnen gemeenschapsgronden
Guyana (3)
Dorpsbestuur mag boetes opleggen bij overtreding van regels
Dorpsbestuur tevens bevoegd om: Belasting te innen van ingezetenen Toestemming te verlenen/onthouden voor mijnbouw binnen gemeenschapsgronden
Alle regels behoudens goedkeuring van de Minister van Inheemse Zaken
Uitspraak CERD over Guyana (2006):
Ernstig bezorgd dat besluiten van dorpsraden goedkeuring behoeven van de Minister
“doet beroep op de verdragspartij om de instelling van dorpsbesturen of andere toepasselijke instellingen in alle inheemse gemeenschappen te erkennen en te bevorderen, die de noodzakelijke bevoegdheden hebben voor de zelf-administratie en de controle over het gebruik, beheer en behoud van traditionele gronden en hulpbronnen.
Guyana (4) Nationale Dorpshoofden Raad (National Toushaos Council) Formele adviesraad van Minister van Inheemse zaken mbt ontwikkeling van inheemse volken en wetgeving die hen aangaat. Draagt vertegenwoordigers voor voor Constitutionele Commissie inzake Inheemse Volken Richt zich op conflictbemiddeling dorpshoofden en dorpsraden
Conclusies en aanbevelingen
Wettelijke erkenning territoriale rechten (inclusief demarcatie en uitgifte collectieve titel)
Wettelijke erkenning van participatie rechten
Wettelijke erkenning van zelfbestuur/autonomie
Nieuwe wetgeving maken Bestaande wetgeving aanpassen Met volledige participatie/ instemming inheemsen en marrons
Zelfbestuur beperking van souvereiniteit Suriname?
Souvereiniteit is geen carte blanche voor staten Souvereiniteit beperkt door mensenrechten en andere internationale afspraken (bijv. Internationaal milieurecht) Suriname heeft zich vrijwillig gecommiteerd aan deze beperkingen door toetreding tot verdragen
Zelfbestuur & duurzame ontwikkeling inheemsen en marrons Harvard studie: succesvolle economische ontwikkeling van inheemse volken afhankelijk van: 1. Zelfbestuur 2. Goed bestuur 3. Eigen bestuur (cultureel passend)
Zelfbestuur & individuele rechten
Inheems en tribaal zelfbestuur moeten volledige eerbiediging van alle mensenrechten en vrijheden verzekeren. Inheemse en tribale gewoonterechten worden beperkt door de wet, in overeenstemming met internationale mensenrechten. Gewoonterechten mogen dus geen inbreuk maken op internationale mensenrechten van personen. Bij conflicten: procedures creeeren, bijv. speciale tribunalen; Constitutioneel Hof, etc
Niet-juridische argumenten voor erkenning recht op zelfbestuur
Vergroting saamhorigheidsgevoel en natievorming: toont eerbied voor eeuwenoude bestuursvormen en erkenning van strijd Marrons om zich te bevrijden uit slavernij Positieve bijdrage aan duurzame economische, sociale en culturele ontwikkeling van inheemse volken en marrons (en dus aan nationale ontwikkeling) Voorkomt conflicten tussen traditionele en regionale bestuursorganen Efficienter: in plaats van geld en energie te investeren in nieuwe structuren, reeds bestaande structuren versterken en verbeteren.
Aanbevelingen Decentralisatieprogramma
Structuur opzetten voor formele participatie van inheemsen en marrons binnen Decentralisatieprogramma Onderzoek naar traditionele structuren: wat zijn sterke kanten, waar is verbetering nodig (participatief onderzoek) technische ondersteuning uit buitenland (wiel niet opnieuw uitvinden; verdiep kennis over bestaande modellen in andere landen middels expert seminars) Betrek alle relevante actoren binnen de overheid: ministeries RO, ROGB, NH, Presidentiele Grondenrechtencommissie, etc
Voorstel voor creatie van inheemse en marron districten Inheemse en marron districten:
Hebben zelfde juridische status als gewone districten Grenzen op basis van traditionele occupatie en gebruik (vast te stellen vlgs internationale normen) Bestuur in overeenstemming met eigen gewoonterecht en eigen traditionele structuren (Districtsbesturen worden vervangen door trad structuren) Binnen district kunnen er lagere bestuursniveaus zijn (dorpsbesturen). Districten collectief eigendom van inheemsen/marrons Grenzen ressorten blijven ongewijzigd
Ressortraden gewone districten
Bestuurlijke functie en functie binnen kiesstelsel blijft gehandhaafd
Ressortraden inheemse/marron districten
Functie kiesstelsel handhaven Bestuurlijke functie verdwijnt; overgenomen door traditionele organen
Uitzonderingen
Voor inheemse/marron gemeenschappen binnen stedelijk gebieden (Bernharddorp, Santigron, Pikin Poika, Columbia, Gran Kreek, etc) andere oplossing zoeken. Bijv. dorpsraden met vastgestelde bevoegdheden binnen bepaald geografisch gebied
Voor stedelijke centra binnen inheemse of marrongebieden (bijv. Albina, Moengo, Apura stad): aparte administratieve status creeeren, bijv. Stadsraad. Met formele samenwerkingsverbanden tussen stadsraden en traditionele districts- en dorpsbesturen.
Alle maatregelen: met volledige participatie van inheemsen en marrons
Kali’na en Lokono Ndyuka Kali’na en Lokono
Kali’na en Lokono
Lokono Paramaka
Kwinti
Aluku Ndyuka
Matawai
Saramaka
Wayana
Trio
