05 | 06 het temmen van de feeks van william shakespeare regie ivo van hove
liefde tussen beul en slachtoffer
tekst william shakespeare regie ivo van hove vertaling hafid bouazza
De rolverdeling met een korte toelichting staat op de achterzijde van deze brochure
assistentie regie jorinde keesmaat assistentie scenografie roel huisman stage scenografie willem heeffer stage lichtontwerp pepijn rozing productieleiding edith den hamer castingadviezen hans kemna kap en grime david verswijveren kleedster inge van den ende
scenografie/lichtontwerp
techniek henk bergsma (1e inspiciënt),
jan versweyveld
tim maks van den broek (1e inspiciënt), marc bender, emile bleeker, sander van
kostuumontwerp
elteren, anthony olthof, joris mittelmeijer,
lies van assche
dennis van scheppingen, hans pieksma e.a.
geluidsontwerp marc meulemans
kap en grime uitgevoerd door david verswijveren kostuums uitgevoerd door atelier toneelgroep amsterdam: farida bouhbouh, renske kraakman o.l.v. wim van vliet
dramaturgie
decor uitgevoerd door atelier amsterdam
alexander schreuder
fotografie chris van der burght, jasper zwartjes
De zakenman Baptista Minola heeft
niemand Bianca trouwt voordat er voor
levert. Helemaal en onvoorwaardelijk.
ziet. Daarbij is één ding zeker: Petruchio
twee dochters: de bekoorlijke Bianca
Katharina een echtgenoot is gevonden.
Parallel aan het verhaal van Katharina
en Katharina hebben hun relatie tot op
en de brutale Katharina. Katharina is
Wonder boven wonder verschijnt deze.
en Petruchio ontwikkelt zich de hofma-
de bodem uitgezocht.
de schrik van elke man, een feeks, die
Hij heet Petruchio en heeft het karakter
kerij van Bianca. Haar aanbidders heb-
met woorden en daden tegen de mannen
van een verwoestende orkaan. Hij is
ben een listig plan bedacht dat hen
Bij de voorstelling Het temmen van
is opgewassen. Iedereen om haar heen
bereid om Katharina te trouwen als
toegang verschaft tot hun felbegeerde
de feeks is een tekstboek verschenen
weet ze angst in te boezemen. Door haar
de bruidsschat hoog genoeg is. Maar
Bianca. Er ontwikkelt zich een rollen-
bij Uitgeverij Prometheus met de
afschrikwekkende reputatie wil geen man
Katharina wijst hem af. Vanaf dat mo-
spel met als resultaat dat een van
nieuwe vertaling van Hafid Bouazza.
met haar trouwen. Haar zus Bianca daar-
ment stelt Petruchio alles in het werk
de aanbidders, Lucentio, een affaire
Te koop in het theater of bij
entegen heeft aanbidders bij de vleet.
om Katharina te veroveren. Hij heeft
met Bianca krijgt en haar trouwt. Het
de boekhandel à €14,95.
Zij is gehoorzaam en voegt zich zonder
een methode die de feeks in Katharina
contrast tussen de beide verhaallijnen
tegensputteren naar de eisen van haar
zal vernietigen. Hij zal haar temmen als
werpt de vraag op welk van de huwe-
De voorstelling duurt ongeveer
vader. Baptista heeft echter beslist dat
een dier, totdat ze zich aan hem over-
lijken de mooiste toekomst tegemoet
twee uur, er is geen pauze.
amsterdam stadsschouwburg di 16, wo 17, do 18, vr 19*, za 20 aug, do 15, vr 16*,
den haag koninklijke schouwburg ma 24 okt | antwerpen desingel wo 26, do 27,
za 17 sep | hoorn schouwburg het park di 20* sep | enschede twentse schouwburg
vr 28 okt | maastricht theater aan het vrijthof di 01* nov | den helder schouwburg
do 22* sep | groningen stadsschouwburg vr 23*, za 24* sep | zoetermeer stads-
de kampanje do 03 nov | breda chassé theater | gouda goudse schouwburg di 08 nov
theater di 27 sep | den bosch theater aan de parade do 29 sep | turnhout de
| amsterdam stadsschouwburg do 10, vr 11*, za 12 nov, di 13, wo 14*, do 15 dec *Inleiding voorafgaand aan de voorstelling. Wijzigingen voorbehouden.
warande za 01 okt | hasselt cultureel centrum di 04 okt | brugge stadsschouwburg do 06* okt | ijmuiden schouwburg wo 12 okt | amstelveen schouwburg za 15 okt | leuven 30cc/schouwburg di 18 okt | brussel kaaitheater do 20, vr 21, za 22 okt |
zie voor aanvangstijden en telefoonnummers: www.toneelgroepamsterdam.nl
shakespeare en de feeks
een weerspiegeling van de wereld buiten:
het gezin te koesteren. Niet de liefde
theatermakers op uiteenlopende ma-
de politiek, de samenleving, de mensen,
voor zijn dochters, maar financiële af-
nieren geïnterpreteerd. Voor sommige
hun relaties. Het temmen van de feeks
wegingen zijn bepalend voor zijn gedrag.
is het een schoolvoorbeeld van vrouwen-
Shakespeare schreef Het temmen van
vindt zijn oorsprong in de traditie van
Daarin ligt ook het kritische commentaar
onderdrukking, maar volgens anderen
de feeks rond 1590. Deze komedie lijkt
volksvertellingen. Shakespeare is de
op de samenleving. Bij het uithuwelijken
gaat het stuk over een speelse afspraak
in eerste instantie een nogal rauwe farce
eerste die de feeks menselijke trekken
van zijn dochters is geld de enige factor
die twee geliefden hebben gemaakt, om
met veel vloek- en stampwerk bedoeld
geeft. Hij portretteert haar niet alleen
van betekenis: op Katharina draait hij
de omstanders met de nodige ironie in
om een breed publiek te vermaken.
in relatie tot haar echtgenoot, maar
verlies, maar de marktwaarde van Bianca
de maling te nemen. Weer anderen zien
Maar onder die komische laag wordt een
geeft haar ook een vader en plaatst
is hoog genoeg om dat te compenseren.
het als een perfecte balans, een uitwisse-
andere realiteit zichtbaar. Shakespeares
haar zelfs in een tamelijk scherp gede-
Maar weinig toneelstukken zijn zo om-
ling van pure liefde die gebaseerd is op
theater heette niet voor niets The Globe:
finieerde gezinssituatie. Een moeder
streden als Het temmen van de feeks.
de bereidheid alles voor de ander over
dat wat zich in het theater afspeelde was
ontbreekt en de vader is niet in staat
Door de jaren heen is het verhaal door
te hebben.
regisseur ivo van hove
van de mensen naar anarchie, naar een
Ivo van Hove is sinds 2001 als regisseur
Mee. Ivo van Hove neemt het huwelijk
fundamenteel ander en beter leven geka-
en directeur aan Toneelgroep Amsterdam
als uitgangspunt voor zijn theatraal onder-
naliseerd. Onder het masker van tolerantie
verbonden. In 2005 regisseerde hij Scènes
zoek naar de oorzaken van desinteresse
Ivo van Hove: ‘Het temmen van de feeks
en civilisatie is Padua een samenleving
uit een huwelijk. Vorig seizoen ensceneer-
in elkaar en de angst voor de andere,
is geen liefdesdrama, het is een stuk met
waarin het doel de middelen heiligt. Het
de hij ondermeer Othello, Rouw siert Elec-
die per definitie een vreemde is.
onverholen kritiek op de samenleving.
doel is economisch gewin en het middel
tra (genomineerd voor het Theaterfestival
Naast zijn werk bij Toneelgroep Am-
Padua is een stad waarin geen enkele
is het jaarlijks carnaval waarin iedereen
2004) en Kruistochten (geselecteerd voor
sterdam regisseert Ivo van Hove ook
visie op de toekomst wordt ontwikkeld,
zijn droom van een ander en beter leven
het Theaterfestival 2005). Het temmen van
bij De Nederlandse Opera en bij diverse
en profileert zich als een toonbeeld van
kan uitleven. Het verhaal van Petruchio
de feeks is na Scènes uit een huwelijk en
buitenlandse gezelschappen. Hij ontving
tolerantie. Een stad met een rijk universitair
en Katharina legt bloot dat de mens zich-
Kruistochten de derde van vier voorstel-
tal van prijzen in binnen- en buitenland,
leven, met een hoge cultuur. Het blijken
zelf en de anderen in zijn ware aard moet
lingen die hij rond het thema huwelijk
waaronder in 2005 vier OBIE Awards voor
allemaal moderne marketingtechnieken
erkennen en respecteren om tot een echte
regisseert. Dit seizoen wordt het vierluik
Hedda Gabler van The New York Theatre
avant la lettre. Padua heeft de drang
harmonische samenleving te komen.’
voltooid met Perfect Wedding van Charles
Workshop.
vertaling hafid bouazza
Marokko naar Nederland. Hij debuteer-
met Arabische liefdesgedichten: Schoon
het werk van Frederik van Eeden.
de als schrijver in 1996 met de roman
in elk oog is wat het bemint. In 2003 ver-
Op verzoek van Ivo van Hove vertaalde
De voeten van Abdullah, waarin hij het
scheen zijn roman Paravion, die bekroond
hij in 2000 The Massacre at Paris van
Hafid Bouazza maakte voor Toneelgroep
leven in een Marokkaans dorpje neerzet
werd met de Gouden Uil. Zijn bloemrijke
Christopher Marlowe en in 2003 Othello
Amsterdam een nieuwe vertaling van
dat ondanks de surrealistische tinten
taalgebruik is beïnvloed door zowel de
van William Shakespeare.
Shakespeare’s Het temmen van de feeks.
volstrekt natuurlijk aandoet. In 2000
sprookjes van 1001 Nacht, als Nederland-
Bouazza kwam als zevenjarige vanuit
publiceerde Bouazza een bloemlezing
se literatuur uit de 19e eeuw, waaronder
scenografie jan versweyveld
Katharina. In de scenografie komt dat thema terug: de verschillende verhaallijnen vinden simultaan plaats. Uitgangspunt was een foto van Wolfgang Tillmans. We creëerden een industriële ruimte/een loft, met een strak grid van zuilen, als een bos dat steeds dichter wordt. Daarin bevindt zich ook een ruimte waarin Bianca haar ‘muzieklessen’ volgt. We wilden
absoluut vermijden dat we tijd zouden verliezen met onnodige scènewisselingen: van het ene huis naar het andere, van een straat naar een plein. Daarom is een ‘eenheidsruimte’ ontworpen, die voldoet aan alle locatievragen van Shakespeare. De ruimte heeft bijna de vorm van een stad, maar ook van een appartement in diezelfde stad: een macrokosmos
Jan Versweyveld: ‘Het temmen van de feeks is een heel gebalde voorstelling waarin heel veel energie in een korte tijd vrijkomt. Twee verhalen klinken door elkaar, het zogenoemde ‘mooie’ huwelijk van Bianca en het ‘mislukte’ huwelijk van
en microkosmos ineen.’ Het oeuvre van Jan Versweyveld bevat zowel ontwerpen voor toneel als voor opera en dans. Hij werkte met tal van internationale regisseurs samen. In 2005 ontving hij voor zijn scenografie van Hedda Gabler (New York Theatre Workshop) een OBIE Award.
het temmen van de feeks en carnaval Net als in andere stukken van Shakespeare duiken in Het temmen van de Feeks elementen uit het carnavalsleven
op. De schrijver toont hiermee dat de economische ordening van de samenleving een zeepbel is. Van tijd tot tijd werd de officiële maatschappelijk hiërarchie opgeblazen en barstte het carnaval los. Een andere maatschappij werd gevestigd; het
normale, officiële leven werd omgedraaid, overhoop gehaald en vernietigd. Men at, dronk en stortte zich in het zondige leven. Het volk werd een massa, niet gedomineerd door (het streven naar) het hogere, maar door de lagere regionen.
Tot op de dag van vandaag zijn in onze cultuur de sporen van zulke carnavaleske gebeurtenissen aanwezig. Eens in de zoveel tijd barst de schil van het normale leven en worden de daarbij horende regels en codes tijdelijk verlaten...
Roeland Fernhout is sinds 1999 verbon-
van de feeks en Perfect Wedding. Behal-
Alwin Pulinckx is sinds 2001 verbonden
te zien Scènes uit een huwelijk, Het temmen
den aan Toneelgroep Amsterdam. Vorig
ve bij TA speelde hij ook bij Het Zuidelijk
aan Toneelgroep Amsterdam. Hij speelde
van de feeks en Perfect Wedding. Karina
seizoen speelde hij in Othello, Droomspo-
Toneel en in films als Kees de Jongen.
onder andere in Drie zusters, Othello,
Smulders maakte haar acteerdebuut in
ren en Kruistochten. Dit seizoen is hij te
Ook had hij zijn eigen tv-programma’s
Rouw siert Electra en Droomsporen. Dit
de televisieserie Onderweg naar morgen.
zien in Scènes uit een huwelijk, Het tem-
Circus Pavlov en de Hans Kesting show.
seizoen is hij te zien in Het temmen van
Daarnaast speelde ze in de film De Vriend-
men van de feeks, Kruistochten en Perfect
In 2005 is hij in de bioscoop te zien in
de feeks, Scènes uit een huwelijk, Perfect
schap en in Kaas van Annette Speelt.
Wedding. Roeland Fernhout werd in 1995
Een gelukkig hand, een film over tekenaar
Wedding en Madame de Sade. Voordat
bij het grote publiek bekend met de film
Peter van Straaten.
Alwin Pulinckx een vaste plek in het
Zusje. Op televisie was hij o.a. te zien in de serie All Stars. Hij speelde ook bij enkele andere gezelschappen, waaronder het Zuidelijk Toneel. En in diverse films zoals Blind Date, De Pijnbank en Baby Blue.
Marijn Klaver speelt zijn eerste gastrol bij Toneelgroep Amsterdam. Hij studeerde
ensemble van TA kreeg, speelde hij bij jeugdtheater Bronkx en bij Verwanten.
Leon Voorberg is sinds 1999 bij Toneelgroep Amsterdam. Hij was eerder onder andere te zien in Droomsporen, Drie zusters, Con Amore, Keetje van Heilbron
in 2003 af aan de Toneelschool in Amster-
Halina Reijn is sinds 2003 bij Toneel-
en Oom Wanja. Dit seizoen is is hij te
dam en speelde eerder o.a. bij Annette
groep Amsterdam. Ze was bij TA te zien
zien in Het temmen van de feeks, Perfect
Speelt, Het Nationale Toneel en De The-
in Rouw siert Electra (nominatie Theo
Wedding en Madame de Sade. Naast zijn
Fred Goessens speelt sinds de oprichting
atercompagnie. Op televisie was hij o.a.
d’Or 2004), Drie zusters en Con Amore.
werk bij Toneelgroep Amsterdam was hij
in 1987 bij Toneelgroep Amsterdam. Zo
te zien in De Afdeling, Wet en Waan en
Dit seizoen speelt zij in Het temmen van
onder andere te zien in de solovoorstel-
was hij te zien in Liefhebber, John Gabriel
Blauw Blauw. Ook speelde hij in diverse
de feeks, Scènes uit een huwelijk, Perfect
ling Marathon waarin hij tijdens zijn spel
Borkman, Drie Zusters en Othello. Dit
films, waaronder De zee die denkt.
Wedding en Huis van de toekomst. Halina
op een loopband een halve marathon
Reijn was voor haar werk bij TA verbon-
loopt en in 2004 speelde hij in de Poolse
den aan de Theatercompagnie waar zij
productie Cleansed van regisseur
in meerdere stukken speelde waaronder
Krzysztof Warlikowski (Droomsporen).
seizoen is hij te zien in Kruistochten, Het temmen van de feeks en Perfect Wedding. Naast zijn werk bij Toneelgroep Amsterdam was hij ondermeer te zien in de films De Jurk en Oude Tongen en van 1980 tot 1991 in diverse stukken bij o.a. Theatergroep Piek en Stichting Theater la Luna.
Hugo Koolschijn werkt sinds de oprichting in 1987 bij Toneelgroep Amsterdam en was ondermeer te zien in Zangles, De Franse zanger, Oidipous, Droomsporen en Oom Wanja. Dit seizoen speelt Hugo Koolschijn in Scènes uit een huwelijk, Het temmen van de
Een Meeuw en Lulu. Voor haar rol in Shopping and Fucking van De Trust ontving zij een Colombina. Verder speelt zij zeer regelmatig in films waaronder Zus & Zo, Polleke, Grimm en De Passievrucht.
Benjamin de Wit is sinds 2001 verbonden aan TA. Hij was o.a. te zien in John Gabriel Borkman, Keetje van Heilbron en speelde tijdens verschillende edities van
Hans Kesting is sinds 1992, met een
feeks, Perfect Wedding en Madame
korte onderbreking, verbonden aan
de Sade. Naast zijn werk bij Toneelgroep
Karina Smulders is sinds 2002 verbonden
(waarvoor hij in 2001 de Philip Morris
Toneelgroep Amsterdam. Hij speelde o.a.
Amsterdam speelde hij ondermeer bij
aan Toneelgroep Amsterdam. Tijdens haar
Award won). Dit seizoen is hij te zien
de titelrollen in Prometheus en Othello.
enkele andere gezelschappen, in films
theateropleiding liep ze stage in True Love.
in, Scènes uit een huwelijk, Het temmen
Dit seizoen is hij te zien in Kruistochten
als Soldaat van Oranje en Leedvermaak
Daarna speelde ze in Othello, Rouw siert
van de feeks, Perfect Wedding en Huis
(nominatie Louis d’Or 2005), Het temmen
en in televisieprogramma’s als Diamant.
Electra en Kruistochten. Dit seizoen is zij
van de toekomst.
Tamtam de solovoorstelling Geen kritiek
het temmen van de feeks liefde tussen beul en slachtoffer
perfect wedding première feesten met het hele gezelschap
denne een andere kijk op de wereld
toneelgroep amsterdam/ntgent
van charles mee
van barry atsma, esther gerritsen
première
van william shakespeare
regie ivo van hove
regie leon voorberg
eerste in een reeks gezamenlijke producties
regie ivo van hove
try-out 1 t/m 3 dec 05
de brakke grond 31 jan, 1 t/m 4 feb 06
regie ivo van hove
vanaf 16 aug 05
première 4 dec t/m 23 dec 05
tournee in januari 06
tournee t/m 15 dec 05
stadsschouwburg amsterdam
scènes uit een huwelijk de puinhopen van een bijna ideaal huwelijk
tamtam toneelgroep amsterdam in stadsschouwburg amsterdam
van ingmar bergman
drie weken lang theater, film,
try-out 23 t/m 25 feb 06
regie ivo van hove 05
monologen en meer
première 26 feb 06
Amsterdam zijn tijdens de tournees
van 23 t/m 26 aug 05
1 t/m 23 dec 05
tournee t/m 22 apr 06
door heel Nederland en België te zien.
huis van de toekomst première spannende reality-show
toneelgroep amsterdam,
van carina molier, maaike bleeker
amsterdam
try-out 26 mrt t/m 1 apr 06 première 2 apr 06
madame de sade première de opstand van een vrouw
tournee t/m 27 mei 06 toneelgroep amsterdam/ntgent
van yukio mishima regie krzysztof warlikowski De voorstellingen van Toneelgroep
stadsschouwburg amsterdam
don carlos première schreeuw om een betere wereld van friedrich schiller
kruistochten* theatermarathon over het burgerlijk leven
regie theu boermans
thuis in stadsschouwburg
regie carina molier
Meer weten over Toneelgroep
van alan ayckbourn
try-out 9 t/m 11 mrt 06
Amsterdam of de nieuwsbrief
try-out 18, 22 t/m 24 sep 05
regie ivo van hove
première 12 mrt t/m 1 apr 06
ontvangen? Een workshop of
première 25 sep 05
vanaf 14 jan 06
compagnietheater amsterdam
cursus volgen bij een voorstelling?
tournee t/m 18 dec 05
tournee t/m 16 apr 06
toneelgroep amsterdam/carina molier
www.toneelgroepamsterdam.nl
toneelgroep amsterdam/ de theatercompagnie
*Kruistochten is geselecteerd voor Topstukken 2005/2006. Topstukken presenteert in een serie van vier voorstellingen het beste dat het Nederlands toneel te bieden heeft.
of
[email protected], Prinsengracht 437, 1016 HM Amsterdam, T: (020) 531 84 84, F: (020) 531 84 85.
05 | 06 ensemble toneelgroep amsterdam joop admiraal, barry atsma, kitty courbois,
frieda pittoors, alwin pulinckx, halina reijn, eelco smits, karina smulders, gunilla
jacob derwig, roeland fernhout, renée fokker, fred goessens, janni goslinga, marieke
verbeke, leon voorberg, benjamin de wit gastacteurs marijn klaver, marjolein ley,
heebink, fedja van huêt, hans kesting, hugo koolschijn, chris nietvelt, hadewych minis,
hilde van mieghem, celia nufaar, sabri saad el hamus, frenk sheppard e.a.
rolverdeling het temmen van de feeks
hugo koolschijn baptista minola vader van katharina en bianca halina reijn katharina de feeks, oudste dochter van baptista karina smulders bianca jongste dochter en oogappel van baptista hans kesting petruchio wil met katharina trouwen fred goessens grumio knecht van petruchio leon voorberg gremio aanbidder van bianca, buurman van de Minola’s benjamin de wit hortensio aanbidder van bianca, doet zich voor als muziekleraar litio om bij haar in de buurt te komen roeland fernhout lucentio aanbidder van bianca, doet zich voor als leraar latijn cambio en slaagt erin haar het hof te maken alwin pulinckx tranio knecht van lucentio, neemt de rol van zijn meester over om baptista om de tuin te leiden marijn klaver biondello tweede knecht van lucentio fred goessens vincentio vader van lucentio marijn klaver kleermaker brengt de bruidsjurk van katharina inge van den ende weduwe die al heel lang op een huwelijk met hortensio wacht
www.toneelgroepamsterdam.nl
