Het plaatwerk aan de Spaarndamsche sluizen. Als een algemeene regel van waterschapsrecht mag worden (aanvaard, de besturen der lichamen, met waterkeering in zooverre welke ‘belast onderhoud van bruggen, sluischouw hielden op zen, duikers e.d. als deze voorwerpen niet ten laste Oudtijds van de geheele gemeenschap kwamen. onder dit toezicht. Immers bij vielen eveneens hiervan past men toe het systeem van het verhoefslaging. De term hoefslag houdt twee elehier voor in menten in. De benaming hoeve den zin van vlaktemaat. De grondgedachte hierbij is grond, noodig voor de dan, dat het is een De uitoefening van een hoeve besloeg zij in oppervlakte Holland en in het oosten van het gewest Utrecht als 1) A. Het Dijk- en Waterschapsrecht in Nederland, Dl. p. 1480. W. van Iterson, De historische ontwikkeling van de rechten op de grond in de provincie Utrecht, Dl. p. Is. Nijhoff, Geld. gedenkw., p. 66, noot 3.
196 regel 16 morgen. Het woord slaan In zijn eeuwsche beteekenis wil zeggen verdeelen. Hoefslag beteekent dus in dit verband, dat het onderhoud van omgeslagen een beden dijk werd verdeeld hoeven, welke door dien dijk direct of paald konden ook wegen indirect werden beschermd. en watergangen in hoefslagen worden verdeeld. Na verloop van tijd heeft men bij dijken dit stelsel van onderhoud verlaten omdat het bezwaren en risico’s met zich mede bracht. Er stonden te groote belangen op het spel; de waterschapsbesturen trokken de zorg der dijken geheel aan zich. en het Hoe stond het nu met de sluizen, waarvan het onderhoud niet uitsluitend ten laste van het kwam? Het principe was, dat sluizen gewoonlijk werden aangelegd door de rechtstreeks belangook de verplichting hebbenden. Op hen rustte tot onderhoud ervan. Deze methode van onderhoud werd dikwijls in practijk gebracht bij verschillende sluizen, welke dienden tot uitwatering van een gemoest de z.g. meenschappelijken waterboezem. Spaarndam gemaakt ten beWoerdersluis, in door het waterhoeve van het land van krachtens schap van dien naam een overeenkomst op 4 Aug. 1363 getroffen. Op welke wijze werden nu oorspronkelijk de onderhoudskosten der Spaarndamsche uitwateringssluizen omgeslagen over de belanghebbenden? Een antwoord op deze vraag geeft een aanteekening van het jaar 1) F. van
Gr. Charterb., Dl.
197 1483, voorkomende in een blaffaard van het HoogDeze notitie begint heemraadschap die dorpen, die in alle die met een opgave van leggen sluysen gehoefslaecht sijn, die in waer metten lote gevallen is.” Hierna volgt een verhoefslaging van de negen sluizen bij Spaarndam over de verschillende ambachten en het Grootwaterschap Woerden. De lijst dezer sluizen noemt de verschillende sluizen en opgave hunner grootde namen der ambachten ten), welke moesten bijdragen in de gemeene lasten der uitwatering te Daarachter vermeldt de aanteekening van nog het z.g. plaatwerk der sluizen. Hieronder men de van of planken. Het plaatwerk aan de verschillende onderhoud van over ‘dorpen verdeeld, dat elk sluizen werd hiervan een zekere lengte, uitgedrukt in roeden, voevoor zijn rekening moest nemen. Als ten en gebijlage laat ik hier volgen een afschrift van wijze van deelte der notitie. Deze omslag van plaatwerk ten behoeve negen nog gepubliceerd. sluizen. werd Dat dit plaatwerk van veel belang was, moge blijvan de St. Pieterschouw van ken uit een, volgende wordt geciteerd: 1454,s) waaruit 1) S. Fockema Andreae. De oude archieven Hoogheemraadschap van Rijnland, 1255-1857, No. 2) Een overzicht hiervan is te vinden bij S. Andreae, Het Hoogheemraadschap van Rijnland, p. 3) Fockema Andreae, a.w.. p.
van het 16. Fockema 49 e.v.
198 selven
soe gaven die te kennen,... sij meyninghe hebplaetwerck te kueren dat men ben, uit éénen handt maken dat al bocht sijn an te ‘brengen;. . M.a.w. de ambachten konden niet volstaan met ieder het hun toegewezen gedeelte beschoeiing te doch zij waren verplicht er met onderling overleg
gezamenlijk voor te zorgen, dat de beschoeiingen in de eischen voldeden. In de hun geheel practijk schijnt de uitvoering van deze keur achterwege te zijn gebleven. van Na de groote doorbraken en eeuw is ook te Spaarndam het begin der in onderhoud gekomen. geheel slagplicht is met zooveel afgedezen gang van is zij vanzelf schaft, doch komen te vervallen. W. VAN ITERSON. BIJLAGE. Dit is die van den dam tot Sparendam an die grote suytwaert tot den eynde van den dam tot die toe. Eerst an die grote sluyse heeft Warmonde roede, It. die van Alfen VIII roeden duym, It. die van der Aer roede, voet, duym,
It. Leymuyen It. Aer It. Segwaert It. Noortich
It. Alfen
roede, 111 voet, roede, voet, duym, roede, voet, duym, 11 roeden, voet, duym,
voet,
199 roede, voet, It. Haerlem 111 voet, X duym. lt. Suytwijc Dit plaetwerc an die sluyse van Woerden die en is niet is altesamen roeden, Vl voet. It. van die sluyse van Woerden hebben dese ven hoer plaetwerc: roede, V voet, VIII lt. Leyderdorp roede, voet, It. Oestgeest roede, I voet, lt. Koudekerc It. Leymuyen VII voet, 11 duym. Reynsterwouwe plaetwerc an die sluse van Alfen Dit is roeden, 1 voet, X duym. It. van die sluyse van Alfen hebben dese nagescreven hoir plaetwerc: It. Voerscoten Wassenaer roeden, voet, duym, It. Valkenburch X voet, roeden, 111 voet, It. Alfen roede, voet, It. Warmonde roede, It. Benthusen XV voet. lt. Sassenem an die eerste sluseput Dit voersz. plaetwerc houd roede, voet. Item dat oversz. plaetwerc is roeden voet. In van die voersz. sluysput hebben dese nagescreven hoor plaetwerc : Item Riedwijc Nuwerkerc I roede, voet, 111 1 roede, voet, Item Haserdsouwe roede, V voet, Item Eslikerwouwe roede, voet. Item Haserdsouwe plaetwerc an die sluysput Dit hout I roede voet. Item dat plaetwerc is V roeden, 1111 voet, duym.
200 Item van die sluysput hebben dese plaetwerck: Item die voet, Item Segwaert Soetermeer 1X voet, duym, Item Riedwijc Nuwerkerc roede, voet, Item Soetermeer roede, voet. Dit plaetwerc an die sluyse van Aelsmeer is 1111 roede, voet, duym. Item van die sluyse van Aelsmeer hebben dese hoer plaetwerc: Item Soeterwouwe roede, I voet, duym, 1 roede, V voet, duym, Item Vriesencoop Soeterwouwe 1 roede, voet. Dit plaetwerc an die sluyse van Alcma is roeden, VIII voet, VI duym. Item van die sluyse van Alcma hebben dese ven hoor plaetwerc. Item Soeterwouwe VIII voet, Item roede, V voet, Item Lis 1 roede, V voet, duym, Item Suytwijc voet, Item Leyderdorp VII voet, duym, Item Hillegom voet, Item Middelburch roede, voet, Item Soeterwouwe 1 roede, voet. plaetwerc an die sluyse van Woerden Dit is roeden, voet, VII duym. Item van die sluyse van Woerden hebben dese haar plaetwerc: Item Outshorn XVI voet, duym, Item Eslikerwoue roede. plaetwerc an die sluyse van Riedwijc Dit Nuwerkerc is roeden, X voet, 11 duym. Item van die sluyse van Riedwijck hebben dese hoor plaetwerck:
201 voet, Item Item Alcma roeden, voet, Dit plaetwerc an die sluyse van is 111 roeden, voet. Item van die sluyse van Haerlem hebben dese hoer plaetwerc: Item Arleveen roede, voet, duym, roede, V voet, Item Aelsmeer Item Randenburch VI voet, Item Groesfoort, voet. Suydelwijc roeden, Die plaetwerc an die sluyse van Noortich is VIII roeden, voet, duym. Item van die sluyse van Noortich heeft Aelsmeer Item Aelsmeer
VI roeden,
voet, 111 duym.
