Het overleg 4.0 volgens Kris Peeters & Ignace Van Doorselaere (Van de Velde)

Een maandelijkse uitgave van Voka - VEVIA Jaargang 9 - maart 2015 - Verschijnt niet in jan. en aug. Afgiftekantoor: Gent X - Erkenningsnummer: P708123

Gamechangers, aflevering 1

Het overleg 4.0 volgens Kris Peeters & Ignace Van Doorselaere (Van de Velde)

Ook in dit nummer: Disruptie in de HR-sector Bouwen: de 3D-printinghype voorbij

ST-LUC GROEIT OP EIGEN KRACHT

Onafhankelijk advies van uw eerste woning tot uw laatste wil

Blijven groeien in zwaar weer St-Luc Labels & Packaging uit Nazareth slaagt er als verpakkingsdrukkerij succesvol in om de malaise in de sector te omzeilen. Jaarlijks groeit het met gemiddeld vijf à tien procent, geruggesteund door een stevig investeringsprogramma. Het resultaat is een verdrievoudiging van het personeelsbestand in tien jaar tijd. Bregt Timmerman St-Luc Labels & Packaging is een Belgische familiale onder­ neming met twee vestigingen, één in Nazareth en één in Bondues in Frankrijk. De verpakkingsdrukkerij specialiseert zich in vier marktsegmenten: zelfklevende etiketten op rol, (shrink) sleeves, vlakkarton verpakkingen en flexibles. “We werken met verpakkingen voor onder meer voeding. Voedselveiligheid is dus een topprioriteit doorheen de hele productieketen”, legt managing director Fanny Dhondt uit. Ook verpakkingen voor cosmetica en chemie staan op het lijstje.

Netto, de personalfinance bijlage van De Tijd

Elk weekend als extra katern bij uw krant met gerichte tips en onafhankelijk advies, inspelend op de actualiteit.

Het bedrijf evolueerde de voorbije jaren van klassiek drukwerk naar een specialisatie in labels, shrinksleeves, folie en vlak­ kartonverpakkingen. Het is geen geheim, de sector verkeert al een tijdje in zwaar weer. “Het is knokken. Er wordt minder gedrukt, er zijn de internetalternatieven, de opkomst van digitale printers en de concurrentie uit Oost-Europa en China. Toch mikken we ook in 2015 op een groei van vijf procent.”

Modelcontracten op netto.be

Hoe vraagt u tijdskrediet aan? Hoe zegt u een verzekeringscontract op? Op netto.be vindt u een rijk aanbod van modelcontracten die u kan personaliseren.

Een dagelijkse geldtip in uw mailbox

Schrijf u in op de ‘Geldworp’, de dagelijkse gratis nieuwsbrief van onze redactie. En haal elke dag meer uit uw geld.

Hoe slaagt St-Luc daar in? “Innovatie, en investeringen, op verschillende terreinen. Groei is voor ons ook een conditio sine qua non om onze hoge investeringsgraad te kunnen voeden. De jongste jaren hebben we sterk geïnvesteerd in zowel het digitaal drukken als flexibele verpakkingen. In 2011 hebben we wereldwijd de eerste HP Indigo WS 6600-printer geïnstalleerd, dat was belangrijk voor onze positionering als expert in digitale druk van labels en shrinksleeves. Intussen is

er een tweede geïnstalleerd. Eind 2014 werd een breedbaans 10-kleuren flexopers geïnstalleerd. Deze moet alle mogelijk­ heden bieden om ons verder te specialiseren in folietoepassingen en shrinksleeves.” Deze investeringen hebben duidelijk hun vruchten afgeworpen. Vandaag telt het bedrijf meer dan 115 werknemers. Dat is een verdrievoudiging van het personeelsbestand in tien jaar tijd. “We zijn ook erg fier dat we nog altijd voor honderd procent een familiale onderneming zijn. Door doordacht om te gaan met financiering zijn we er tot nog toe steeds in geslaagd om alle investeringen te bolwerken met eigen kapitaal.”

“Groei is voor ons een conditio sine qua non om onze hoge investeringsgraad te kunnen voeden” Fanny Dhondt De meeste klanten komen uit België. Frankrijk en Nederland vertegenwoordigen respectievelijk reeds vijftien en twintig procent van de omzet. Het bedrijf viel vorig jaar ook internationaal in de prijzen. Het won de prestigieuze FINAT-award voor best gedrukte zelfklevende etiket. Het bedrijf werd eind vorig jaar ook Voka-ambassadeur bij Voka Oost-Vlaanderen. St-Luc sloot in 2014 af met 22 miljoen euro omzet. Fanny Dhondt: “De doelstelling is om van een kleinere familiale structuur uit te groeien tot een sterke professionele organisatie. Verder blijven we geloven dat een familiale onderneming een goede manier is voor een duurzame uitbouw door aanwending van de eigen middelen en te zorgen dat de bedrijfskapitalen binnen de onderneming blijven.”  www.st-luc.be

Netto magazine

Noteer alvast volgende data:

10 x per jaar krijgt u Netto als extra magazine opgebouwd rond 1 centraal thema: successie, vastgoed, belastingen, pensioenen, … De bewaargids bij uitstek.

Zaterdag 14/3: Netto Fondsendossier Zaterdag 28/3: Successiegids Zaterdag 25/4: Vastgoedgids Zaterdag 30/5: Belastinggids

^Fanny Dhondt: “We zijn

erg fier dat we nog altijd voor honderd procent een familiale

Netto, uw personalfinance gids.

onderneming zijn.”

Elk weekend bij De Tijd en dagelijks op netto.be

IN DE KIJKER © Johan Martens

3

Waarom we de huur wel mogen indexeren Ik vond het een leerrijke vraag. Is het verdedigbaar dat op een moment dat aan mensen gevraagd wordt hun index in te leveren, de verhuurders hun prijs wel zouden mogen indexeren? Los van het feit dat, gegeven de lage inflatie, we meestal bezig zijn over cijfers na de komma, is de discussie toch verhelderend.

G N I R A ERV

Lad

? r e s s er-lo

Indien men zich op de lijn van de loutere fairness zet, is het antwoord duidelijk. Mensen koopkracht doen inleveren en hen meer huur doen betalen, is niet verzoenbaar. Het is een inlevering.

in n e r e g n Laat jo de juiste jf i r d e b je en o d p o g ervarin apper r d n i v n e s. r e m e n werk

“Heeft ons land een achterstand met vergelijkbare landen in termen van rechtvaardigheid of hebben we eerder een deficit in termen van competitiviteit?” Jo Libeer Indien men zich op de lijn van de competitiviteit (of het gebrek eraan) zet, is het antwoord totaal anders. Een ingreep op de index is goed voor een loonlastenverlaging van 2,5 miljard euro en dat maakt bedrijven competitiever. De verhoging van de huurprijzen is een incentive voor investeringen in de bouw­ nijverheid. Wanneer bouwbedrijven zicht hebben op aanvaardbare rendementen op hun projecten, zullen ze blijven investeren. Dat investeren is noodzakelijk willen we op termijn niet geconfronteerd worden met een schaarste aan betaalbare woningen. Om het scherp te stellen (zelfs binair en ongenuanceerd) staan we hier voor de keuze: rechtvaardigheid of concurrentie­ vermogen? Of verder doorgedacht: heeft ons land een achterstand met vergelijkbare landen in termen van rechtvaardigheid of hebben we eerder een deficit in termen van competitiviteit? Er is veel materiaal voorhanden dat aantoont dat wij een (en terecht) zeer herverdelend en egalitair land zijn: 54 procent van het BBP gaat naar het gemenebest, 57 procent van de door bedrijven gecreëerde toegevoegde waarde gaat naar de staat, de inkomstenongelijkheid in ons land is sedert 2008 gedaald en dat in tegenstelling tot Europa, wij zijn het land met de meeste vrije tijd, we werken gemiddeld tweehonderd uur minder per jaar dan andere Europese landen en ons sociaal zekerheidssysteem (ziekte en werkloosheid) is een van meest genereuze ter wereld.

Ontdek alle mogelijkheden op www.ervaringwerkt.be

Er is ook veel materiaal voorhanden dat aantoont dat wat competitiviteit betreft, we minder goed scoren: de hoogste loonkost van Europa, energieprijzen die de pan uit swingen, een negatieve handelsbalans, een dalende productiviteit.

Laat er geen twijfel over bestaan. Het ultieme doel van beleid moet erin bestaan een faire maatschappij op te bouwen. Dat is het hoger doel en aan die globale ambitie wordt de graad van fatsoen van een maatschappij gemeten. Maar het betekent niet dat in elke maatregel die genomen wordt, de rechtvaardigheidsagenda moet worden ingebouwd. Dergelijke verwachting kan zelfs contraproductief werken. Om duidelijk te zijn. Ons land heeft eerder een probleem van competitiviteit dan een probleem van rechtvaardigheid. Meer nog, we betalen met zijn allen zeer veel aan de overheid opdat ze die fatsoenlijke maatschappij zou organiseren. Maar of we waar voor ons geld krijgen, is nog maar de vraag. Misschien zit daar het onbegrip en de woede van de mensen. Zoveel betalen en toch veel ongekwalificeerde uitstroom hebben in het onderwijs, kinderen school laten lopen in overjaarse gebouwen, wachtlijsten voor de kinderopvang en voor onze senioren. En misschien wordt dat ervaren als de grootste onrechtvaardigheid.

Jo Libeer Gedelegeerd bestuurder Voka – Vlaams netwerk van ondernemingen

Volg Jo Libeer op Twitter www.twitter.com/VOKA_jlibeer

BIJSLUITER VDAB_ervaringwerkt_VOKA_WG_220x310.indd 4

15/01/15 15:44

5

8

#voka Inhoud “Bij Voka ligt vandaag het zenuwcentrum van de macht”

Beatrice Delvaux, politiek commentator van Le Soir Knack, 25 februari

“Lesson for humans? MT @IntangibleEcon @auerswald @kearney_melissa @hamiltonproj Horses are still here. Changed from transport to recreation” @ericbryn Erik Brynjolfsson, auteur van het boek ‘The Second Machine Age’

IN DE KIJKER

3 Drukkerij St-Luc kijkt vooruit



5 BIJSLUITER

ONDERNEMING 4.0

8 Drie experts over disruptie in HR

GAMECHANGERS

“Bij de start van Mithra zei ik ook meteen: we worden het nummer 1 in België. Ik kreeg dan te horen: zou je niet eerst het nummer 1 van Luik worden?” François Fornieri, CEO van het Waalse farmabedrijf Mithra De Tijd, 7 februari

“@HRBuilders_be @jansoone @SteMaxime @VOKA_spanis Leuk interview, stevige gedachtenwisseling, wordt vervolgd in Voka Tribune!” @SteMaxime Marleen Smekens, managing partner bij Mentorprise

“Als je als ondernemer wilt groeien, kijk eerst naar de attitude van toekomstige medewerkers”



12

Aflevering 1: sociaal overleg 4.0

@VOKA_sdecock Stijn Decock, hoofdeconoom van Voka

“#Voka geeft op 26/2 het goede voorbeeld en laat werkzoekenden ervaring opdoen binnen de entiteiten #ervaringwerkt” @VOKA_jlibeer Jo Libeer, gedelegeerd bestuurder Voka

“Er waren klanten genoeg, de omzet was goed, maar niet goed genoeg om de kosten te dekken. Dus stopt het.”

12

© Kurt Desplenter



16

ACTUEEL



18

PROSIT

GROEIER

0 2

De Vynckeneers

AFGETOETST

22



Aansprakelijkheid als bestuurder

Onderneemster Inge Rock op Bryo4ever-event

“Lage rentes en pensioenen. Ooit zal men eens de correctie op ambtenarenpensioenen moeten maken. Want kloof loopt steeds verder op”

© Chak López

DOSSIER BOUWEN

24 27 2 8



8 Disruptieve trends in de HR-sector

Jongeren zullen hun eigen job moeten creëren, studeren aan de universiteit is ouderwets, en de HR-manager moet zich heruitvinden of hij wordt overbodig. Drie straffe uitspraken van drie straffe madammen: Katrien Devos (HRBuilders), Ilse Jansoone (Wijs), Marleen Smekens (Mentorprise).

12 Sociaal overleg van de toekomst

Waar moet het naartoe met het sociaal overleg? Kan het ons helpen om de overstap te maken naar een economie 4.0? een nieuwe sociaaleconomische omgeving waarin ondernemingen van de toekomst kunnen groeien en bloeien? Een gesprek met Kris Peeters en Ignace van Doorselaere.

24 3D-printing in de bouw

Het voorbije jaar was 3D-printing in de bouw een enorme hype. Het zou de sector voorgoed veranderen. Maar is dat echt zo? Het verhaal heeft veel nuances, vertellen drie experts: Simon Vermeir (Sirris), Sander Peters (Verstraete & Vanhecke), Marc Dillen (Vlaamse Confederatie Bouw).

24

3D-printing in de bouw De energieprestatienormen Architect Bart Lens

30 BRIGHT & YOUNG

Download nu Vokatribune op uw tablet



32 AGENDA



34



U kan Vokatribune ook lezen op uw tablet. U vindt er meer informatie, extra fotomateriaal en u kan meteen doorlinken naar ondernemingen die u inspireren. Download de app nu via Google Play of App Store.

HOE ZOU HET ZIJN MET…

De siersmid

Vincent Kompany over het einde van zijn sportbars De Volkskrant, 23 februari

6

7

“Onze kinderen gaan later niet meer solliciteren, ze gaan hun eigen job creëren” Katrien Devos Over welke competenties hebben we het dan? “Ondernemer­ schap”, zo klinkt het quasi unisono bij de drie dames. Ilse Jansoone: “Ik stel alleen maar vast dat dit bij de jongere generatie in de IT-sector waarin mijn bedrijf actief is, dikwijls een competentie is die er vanzelf ingebakken zit. Het is een generatie die denkt: ik weet alles, en kan alles zelf. Uiteraard denken ze dat, want ze weten dat alles digitaal beschikbaar is: kennis en tools. Tachtig procent van de mensen die het bedrijf verlaten, trekken naar Amerika of Londen, starten hun eigen bedrijf, gaan op zoek naar het avontuur.” Katrien Devos: “Ikzelf werk het liefst met zelfstandigen. Maar eigenlijk gaat het niet over het statuut, ook bij de werknemers op de payroll tref je ze aan. Het gaat over een mentaliteit, een houding. Het gaat over mensen die het visitekaartje van zichzelf willen zijn, die fier zijn. Die binnen de onderneming hun eigen mini-onderneminkje runnen. Als je die cultuur als bedrijf kunt installeren, dan ga je veel meer resultaten halen uit je mensen. En op zich heeft dat niets met de fysieke leeftijd te maken. Het gaat over de mentale leeftijd.”

ILSE JANSOONE (WIJS), KATRIEN DEVOS (HRBUILDERS), MARLEEN SMEKENS (MENTORPRISE)

Disruptie in het HR-beleid “Als HR-managers niet snel weer de taal van de business leren spreken, dan maken ze zichzelf binnenkort over­ bodig.” – “Studeren aan een universiteit om een job te vinden? Dat is een ouderwetse opvatting.” – En de toekomst van het contract van onbepaalde duur? “Totaal achterhaald. We evolueren naar bedrijven waar werknemers in een soepel statuut allemaal hun eigen mini-onderneming runnen.” Drie opvallende conclusies van drie HR-specialisten in hart en nieren. Sandy Panis

© Kurt Desplenter

Katrien Devos is gastvrouw van dienst. Op haar businesskaartje staat ‘Captain’, en dat is ze ook, letterlijk bijna, want ze staat aan het roer van HRBuilders dat kantoor houdt op een woonboot aan de Genste Stropkaai. Het is die woonboot die het decor vormt voor het rondetafelgesprek met drie ‘straffe madammen’ met een uitgesproken visie op HR-beleid, elk vanuit hun eigen invalshoek. Ilse Jansoone is People Manager bij Wijs, een digitaal agency ‘met een hoek’ af… zoals het zichzelf noemt op zijn site. Ilse startte haar carrière in de HRM-afdeling van een bank, verlegde later haar focus naar e-commerce, en combineert vandaag uiteindelijk haar twee ervaringsdomeinen – HRM en IT – door een job als HR-manager bij een webagency dat klanten helpt met het uittekenen en implementeren van hun webstrategie. Het parcours dat ze aflegde, maakt haar een bevoorrechte getuige van alle disruptieve trends die in de kamer van de ‘personeelsdirecteur’ zijn binnengeslopen. Bij de twee andere dames vormt HRM niet alleen hun tweede natuur, het is ook hun business. Marleen Smekens kan als past-voorzitter van Federgon RSS, de federatie van HR-dienstverleners, gezien worden als de kapitein van de sector. Als oprichtend vennoot en managing partner van selectie-, search- en HR-dienst-

verlener Mentorprise bouwde ze een jarenlange carrière op en zag ze de status van het HRM-beroep totaal veranderen. HRBuilders van Katrien Devos ten slotte is gespecialiseerd in HR interim management. Katrien Devos’ ogen gingen vooral open na een reis die ze met een aantal ‘gelijkgezinden’ maakte naar Silicon Valley. “Daar zie je pas hoe snel alles gaat, en hoe weinig wij daar in Europa klaar voor zijn. Onze kinderen gaan later niet meer solliciteren, ze gaan hun eigen job creëren.” De toon is meteen gezet…

IEDEREEN ENTREPRENEUR Disruptieve innovatie, snelheid van verandering, digitalisering, internet der dingen, mondialisering, social media, het zijn stuk voor stuk evoluties die bedrijven dwingen zich in sneltempo aan te passen. Maar hetzelfde geldt voor jobs. “De tijd dat we in bedrijven mensen vieren die dertig of veertig jaar in dienst zijn, is zo goed als voorbij”, zegt Marleen Smekens. “Net zoals technologieën aan een sneltempo elkaar opvolgen, zullen ook jobs aan hoog tempo veranderen. Dat maakt dat mensen zichzelf én hun job zullen moeten kunnen heruitvinden. Dat vraagt andere attitudes, andere competenties. Een diploma is uiteindelijk maar een velletje papier. Er gaat in de toekomst veel meer nodig zijn om jezelf in de markt te zetten.”

Ilse Jansoone: “Volledig mee akkoord. In de betogingen eind vorig jaar zag ik 25-jarigen lopen die tegen de verhoging van de pensioenleeftijd zijn. In hun hoofd zijn ze al 55 jaar, want al bezig met hun pensioen. Maar evengoed kom ik mensen tegen die zich op hun veertigste met al hun ervaring gaan herscholen. Zij hebben de spirit van een 25-jarige. Wat voor ons belangrijk is, is op zich niet de ervaring, zelfs niet het diploma, maar maturiteit. Dat gaat bijvoorbeeld over hoe je feedback kunt geven en verwerken, over leergierig zijn, over openheid ten opzichte van anderen. Maar ook over hoe je jezelf gaat organiseren.”

“Net zoals technologieën aan een sneltempo elkaar opvolgen, zullen ook jobs voortdurend veranderen” Marleen Smekens

Iedereen entrepreneur: als we die filosofie in het extreme doortrekken, dan evolueren we op termijn binnen de bedrijven naar zelfsturende teams. Marleen Smekens: “Bij Mentorprise werken we zo al. We hebben daarvoor onze volledige organisatiestructuur hertekend, met ownership van doelstellingen, alles in de cloud, afstandswerken, videosessies, en ga zo maar door. En ik kan u zeggen: het werkt. Het vraagt een behoorlijke investering, en evengoed een mentaliteitswijziging, maar de betrokkenheid en de verantwoordelijkheidszin bij mensen wordt zo groot, dat het loont.” Of dat voor alle functies en voor alle bedrijven is weggelegd, dat willen de dames aan tafel wel nuanceren. “Er moet ook een onderscheid gemaakt worden tussen zelfsturend en managerloos”, zo klinkt het nog. Want het blijft belangrijk dat er duidelijke doelstellingen uitgetekend worden, liefst gekwantificeerd, en dat dat goed gecommuniceerd wordt naar alle geledingen binnen het bedrijf. $

Download onze App

8

ONDERNEMING 4.0

9

OOK ALS MAATSCHAPPIJ MOETEN WE VOORUIT Is onze maatschappij wel klaar om op deze manier naar people management te kijken? En: bereidt het onderwijs de jongeren wel genoeg voor op deze nieuwe realiteit. Opnieuw zijn de dames het roerend eens: “neen.” Katrien Devos: “Wij hebben ons in België wettelijk niet aangepast om voldoende flexibel te kunnen inspelen op alle disruptieve veranderingen. Onder­ nemers roepen om meer flexibiliteit, en wat doen wij als maatschappij? We voeren het eenheidsstatuut in, wat de wetgeving nog meer rigide maakt dan voorheen.”

“De HR-directeur moet zichzelf heruitvinden, of hij maakt zichzelf overbodig” Ilse Jansoone

Grote infrastructuurprojecten op tijd en binnen budget realiseren is een uitdaging wereldwijd

East African Submarine Cable System (EASSy) – Afrika

ENERGIE Smart Grid opleveren

De nieuwe rol van HR-manager Het nieuwe werken, de digitalisering en mondialisering hebben ook de rol van de HR-manager grondig

TELECOM “Fiber to the Home” opzetten

3 jaar 50%

GEZONDHEIDSZORG Rusthuizennetwerk uitbreiden

MOBILITEIT Havens verder ontsluiten

hertekend. Marleen Smekens: “Vroeger was het simpel. Je had in elke bedrijf het triumviraat van de algemeen directeur, de financieel directeur én de personeelsdirecteur. Vandaag laat die laatste zich te vaak in een hoekje duwen. Voor een stuk komt dat ook door de economische crisis. Bedrijven zijn vooral gefocust op de corebusiness, ze zijn te weinig bezig met hun belangrijkste asset: investeren in mensen. Maar het zijn uiteindelijk wel zij die voor het bedrijf de doelstellingen moeten realiseren.” Ilse Jansoone: “Als HR-manager moet je niet de ene persoon zijn die binnen de organisatie focust op personeelsbeleid, maar je moet als een architect de hele organisatie zodanig hertekenen dat er in elke geleding van het bedrijf en door iedereen aandacht is voor people management.”

EEN HOLISTISCHE AANPAK is een noodzaak om complexe projecten succesvol op te leveren

beroep: rekrutering, coachen, faciliteren, … “Dat zijn uiteraard stuk voor stuk waardevolle elementen, het probleem is evenwel dat ze niet als een geheel benaderd worden. De eerste taak van elke personeels­

GINE E RING

JUR

IDISCH

F IN

A NCIE EL A

T

EN

wat daarvoor nodig is op het gebied van talent. Dat kan alleen als hij of zij deel uitmaakt van het directieteam. Bedrijven moeten daar ook open voor staan.”

met oplossingen uit de bus komen, flexibel zijn, snelheid kunnen maken. En als hij het niet doet, dan doen anderen het in zijn plaats. Er zijn nu al initiatieven die in die richting wijzen. Ik denk bijvoorbeeld aan Holacracy, een sociale technologie vaker voor ondernemers om hun bedrijf agile, doelgericht en zelf­ sturend te maken. Het is volledig gebaseerd op ownership van doelstellingen en gespreid leiderschap. Hier gaan we zeker nog van horen.”

E RE BE L A NG

NDE N

hadden, op de directietafel te leggen. Hij of zij moet uittekenen hoe het bedrijf hierop kan reageren, en

ND

BBE

BE S

E N ORG A N I

T IE

Marleen Smekens: “En het is ook de taak van de HR-manager om de nieuwe trends waarover we het

R UU

HE

je gaan kwantificeren, de return on investment aantonen.”

MILIE U E N

directeur zou moeten zijn: aantonen aan de CEO hoe zijn investering in mensen kan renderen. Dat moet

SA

ONDERNEMING 4.0

2 jaar 300%

www.rolandberger.be 10

250%

Pearl GTL – Qatar

Ilse Jansoone: “De HR-directeur moet zichzelf heruitvinden, of hij maakt zichzelf overbodig. Hij moet

“Het gaat over een mentaliteit. Over mensen die binnen de onder­ neming met fierheid hun eigen minionderneminkje runnen” Katrien Devos

8 jaar

Grote uitdagingen staan ons nog te wachten

© Kurt Desplenter

Volgens Katrien Devos zijn veel HR-managers vandaag te veel bezig met enkel de softe kant van het

Maar ook in het middelbaar onderwijs zitten we met een probleem. De digitalisering bijvoorbeeld is er nog niet echt doorgedrongen. En er is nog te weinig voeling met de nieuwe waarden op de arbeidsmarkt. Dat is een opdracht voor het onderwijs, maar ook voor de overheid, de burgers én de bedrijven, zegt Marleen Smekens: “Die laatsten kunnen door het aanbieden van stageplaatsen jongeren vanuit alle studierichtingen en studieniveaus laten proeven van verschillende jobs. We staan voor een grote mentaliteitsshift, en dat is ieders verantwoordelijkheid.”

Vertraging [vs. initieel plan]

150% Kostenoverschrijding [vs. initieel budget]

Barcelona Metro Lijn 9 – Spanje

“En dat is ook niet altijd in het voordeel van de werknemer”, vult Marleen Smekens aan. “Want door de proefperiode af te schaffen bijvoorbeeld, gaan bedrijven veel sneller teruggrijpen naar interimcontracten. Maar wie geeft graag een vaste job op om een nieuwe te proberen, die misschien wel uitdagender is, maar waar je wel aan de voorwaarden van de interim moet werken?” Maar ook het onderwijs is volgens de drie HR-specialisten niet aangepast aan de nieuwe realiteit. Katrien Devos verwijst naar haar ervaring in Silicon Valley waar ze een bezoek bracht aan onder meer Coursera, een ‘online-universiteit’ die aan studenten wereldwijd gratis cursussen aanbiedt van onder meer Stanford University en Berkeley. “Als de universiteiten van bij ons zich niet disruptief gaan heruitvinden, dan laten ze zich voor ze het goed en wel beseffen voorbijsteken door zulke initiatieven. En ja, ik durf de vraag stellen: doe ik er als moeder niet beter aan om mijn kinderen op hun achttiende niet te laten studeren aan een klassieke universiteit? Laat ik ze niet beter werken aan hun eigen projecten met gelijkgezinde jongeren, hen in functie daarvan zelf hun lessenpaketten samenstellen en workshops volgen? Kunnen ze zich niet beter individueel online laten challengen door begeleidende proffen, in plaats van hun tijd te verdoen in aula’s waar ex cathedra informatie wordt overgebracht… Ik weet het, het zijn uitdagende vragen. En ook niet alle bedrijven van bij ons zullen misschien klaar zijn om dergelijke ‘bright people’ te aanvaarden. Maar het is wel al een realiteit elders in de wereld…”

6 jaar

Berlijn Brandenburg Luchthaven – Duitsland

Gamechangers veranderen het spel Waar moet het naartoe met het sociaal overleg? Kan het ons helpen om de overstap te maken naar een ‘economie 4.0’, een nieuwe sociaal­economische omgeving waarin ondernemingen van de toekomst kunnen groeien en bloeien? En zo ja, hoe moet dat dan? Voka heeft vier ‘gamechangers’ geïdentificeerd. Het gaat om: • Sociaal overleg 4.0

• Ondernemerschap 4.0

• Groeikracht 4.0

• Competitieve randvoorwaarden 4.0

We leggen die thema’s in de volgende maanden telkens voor aan een duo: een beleids­ maker en een ondernemer. © Chak López

DE MINISTER EN DE ONDERNEMER OVER SOCIAAL OVERLEG 4.0

“Waar overlegt men eigenlijk over het overleg van de toekomst?” De federale minister van Werk die vindt dat het aantal paritaire comités sterk verminderd moet worden, en die van de politieke wereld respect vraagt voor de autonomie van het sociaal overleg. De ondernemer die een gemeenschappelijk project mist in dat overleg en die er op aandringt dat de sociale partners ook over hun overleg op de lange termijn zouden nadenken. Kris Peeters en Ignace Van Doorselaere nemen geen blad voor de mond. Tom Demeyer & Erik Durnez Vokatribune zet de minister en de CEO van lingeriefabrikant Van de Velde samen rond de tafel. Thema: het sociaal overleg van de toekomst. Peeters is gepokt en gemazeld in dat thema: in een vorig leven maakte hij als bestuurder van Unizo deel uit van zowel de Groep van tien, het federale sociaal overleg, als van de SERV, de Vlaamse tegenpoot. En als Vlaams minister-president zat hij jarenlang het informeel Vesoc voor, waar SERV-partners met de Vlaamse regering overleggen. Van Doorselaere heeft ervaring met het overleg in de onder­ nemingsraad. “Maar ik zat nooit mee aan tafel in het nationaal geïnstitutionaliseerde sociaal overleg”, zegt hij. Ze hebben beiden een verleden in de vechtsport – pardon, verdedigingssport. Kris Peeters was als scholier vele jaren een actieve judoka. En Ignace Van Doorselaere is een trouwe beoefenaar van KravMaga. Maar ze vliegen elkaar niet in de haren. Ze weten dat overleg nodig is.

12

GAMECHANGERS

VERVAGENDE SECTOREN “Ik kan me geen ander bedrijf voorstellen dan een dat het overleg ernstig neemt”, meent Ignace Van Doorselaere. “De cultuur in een onderneming is zo belangrijk. Het lot van werkgever en werknemer ligt verbonden in een betere toekomst voor het bedrijf. Hoe krijg je mensen mee in dat verhaal, in goede dagen, maar vooral ook als het niet goed gaat? Dat is essentieel. Daar moet je heel transparant mee omspringen in een cultuur van vertrouwen.” Kris Peeters is het daar mee eens: “Wat verstaan we onder sociaal overleg? Voor mij is dat duidelijk: het gesprek tussen werkgever en werknemer. Punt. Maar er zijn verschillende niveaus in die dialoog.” Voor Kris Peeters start het op het niveau van de onderneming. “Daar moeten we naar een vorm van ‘Mitbestimmung’, medebeheer. Ik bedoel daarmee niet noodzakelijk een copy-paste van wat in Duitsland bestaat, maar een model waarin de werkgever zijn medewerkers ziet

als zijn sociaal kapitaal, en waarin iedereen in de onderneming zich verantwoordelijk voelt voor de gang van zaken. En dus mee denkt over de aanpak van de dingen, op een volwassen manier met de ander praat en uiteindelijk ook deelt in de winst. Dat is het niveau waaruit alles moet groeien.”

“Het wordt tijd om sterk te snoeien in het aantal paritaire comités” Kris Peeters Het volgende niveau is dat van het sectorale overleg, de paritaire comités. Daar is voor de minister werk aan de winkel. “We zien dat de traditionele afbakening van de sectoren steeds meer vervaagt. De bouwsector levert diensten, klassieke sectoren verdampen. Het wordt tijd voor de sociale partners om het aantal paritaire comités sterk te verminderen.” En dan is er nog het interprofessionele niveau, de bekende ‘Groep van Tien’, die zich vooral met de loonvorming bezig houdt. “Ik vind dat de politieke wereld daar met enig respect naar moet kijken. Ze moet het sociaal overleg de nodige autonomie geven. Ja, de overheid kan een richting aangeven. Maar het is beter dat ze ruimte laat voor consensus tussen werk­ gevers en werknemers.” En als de politieke wereld maatregelen wil of moet nemen met impact op de sociaaleconomische wereld, dan gebeurt dat volgens hem het best in overleg met de sociale partners. “Omdat je dan gedragen oplossingen krijgt, en dat zorgt voor meer stabiliteit.”

VERTROUWEN De ondernemer zet daar zijn visie tegenover. Ignace Van Doorselaere: “Ik ken de wereld van het geïnstitutionaliseerde sociaal overleg niet goed. Maar als buitenstaander heb ik de indruk dat het altijd over de korte termijn gaat en dat er dus punten gescoord moeten worden. In mijn carrière in Nederland, enkele jaren geleden, zag ik toch een andere benadering. Daar is de insteek niet de tegenstelling tussen arbeid en kapitaal, maar het gemeenschappelijke belang van een sterke toekomst van de onderneming. Ik zie bij ons geen forum waar sociale partners praten over die lange termijn, over de arbeidsmarkt van de toekomst, over de sociale voorwaarden voor de sterke bedrijven van de toekomst.”

© Chak López

Van Doorselaere meent dat een sociale dialoog voor de lange termijn vier hoofdstukken kent. “Eerst en vooral: betrokkenheid van de mensen. Kwaliteit van leiding, communicatie, arbeidsvreugde… Ten tweede: flexibiliteit van functies, tijdsroosters…, want het onvoorspelbare ken je vooraf niet. Ten derde: loonvorming. Groei van koopkracht is de intentie, maar hoe willen we die verdelen? Lineair, aan iedereen evenveel? Of kunnen we dat bepalen in functie van prestaties en merites? En ten vierde: vertrouwen en transparantie. Niets werkt als mensen elkaar $

13

niet vertrouwen. Dat is de context die je nodig hebt voor een volwassen gesprek: gemeenschappelijke doelstellingen en weder­zijds vertrouwen. En dat mis ik toch vaak in het sociaal overleg.” Kris Peeters nuanceert die visie: “Er is zeker een spanningsveld, en dat is niet per definitie verkeerd. Je hebt werkgevers, je hebt werknemers. Dat zijn twee polen die elk op zoek zijn naar een maximaal resultaat voor hun kant. Dat is precies de kern van het gesprek. Het overleg gaat over de balans tussen de twee.”

TIEN De Groep van Tien, de vertegenwoordigers van de sociale partners die op interprofessioneel niveau (federaal) de loonvorming onderhandelen, is voor Peeters het summum van het

“Er is amper ruimte over om die mensen te belonen die het verdienen” Ignace Van Doorselaere

sociaal overleg. “Ik weet wel dat sommigen ervoor pleiten om alle overleg naar het sectoraal en het bedrijfsniveau over te hevelen. Maar je hebt dat interprofessionele nodig. Omdat je alle ondernemingen – sterke en zwakke – toch een werkkader moet aanreiken. Dat levert een hoge mate van solidariteit tussen sterk en zwak op, tussen werkenden en niet-werkenden. Hoe gaan we daar in de toekomst mee om? Dat vereist een diepgaand debat.”

Uw Voka Conferentie centrum

Daar heeft Ignace Van Doorselaere zichtbaar moeite mee. “Vandaag wordt 80 tot 90 procent van de loongroei collectief bepaald. Je hebt nog amper ruimte over om mensen die het verdienen meer te belonen. Daar moeten we toch ook eens over nadenken. En dan heb ik het nog niet gehad over de rigiditeit van de arbeidswetgeving, die helemaal niet aangepast is aan flexibel werken, of aan thuiswerken.”

Vergaderingen Opleidingen Seminaries Lezingen Evenementen

We vragen de twee naar hun slotbedenkingen. Van Doorselaere herhaalt zijn pleidooi voor een nieuw soort overleg. “Praten over de arbeidsmarkt van de toekomst, over de ondernemingen van de toekomst – een gemeenschappelijk project uitwerken voor de lange termijn… Ik heb echt niet de indruk dat dat hier ergens gebeurt. Het zou goed zijn als de sociale partners het overleg zouden starten over sociaal overleg anno 2020.” De minister geeft de ondernemer gelijk. “We moeten ons meer inlaten met innovatie, met de bedrijven van de toekomst. Innovatie aan de onderhandelingstafel ook.” En de bedrijven van de toekomst, dat zijn voor hem net bedrijven die op een innovatieve manier met hun sociaal kapitaal omgaan. “Ook daar moeten wij vanuit de politiek het grootste respect voor hebben.”

Multifunctionele vergaderzalen tot 100 personen Wi-Fi, audiovisueel en ICT-materiaal Vlot bereikbaar en ruime parkeermogelijkheden Catering service

© Chak López

“Modify or mummify” Welke toekomst heeft ons sociaal overleg? We leggen de vraag ook voor

wendbaarheid. Werkgevers en werknemers staan voor die gezamen-

aan Eric Vermeylen, directeur van het Voka-kenniscentrum. “Vandaag

lijke uitdaging. Maar in het geïnstitutionaliseerde sociaal overleg staan

geldt ook hier: modify or mummify. Zonder de nodige aanpassingen

we daar nog ver van af.”

dreigt de irrelevantie.”

Het gaat, zegt Vermeylen, vandaag veel te veel om belangenbehar-

Wij bieden u heel wat mogelijkheden en kunnen u professioneel ondersteunen bij de organisatie van uw event.

tiging en (her)verdeling. “Terwijl het in de onderneming 4.0 gaat om We zijn in een nieuw paradigma terecht gekomen, zegt Vermeylen: de

directe participatie van medewerkers, gericht op waardecreatie. Dus

new machine age. Robots en computers zullen een aantal taken over-

moeten we, zoals in Zweden, Duitsland en Oostenrijk, in feite naar een

nemen, in sommige sectoren zullen jobs verdwijnen, elders zullen er

model dat ondernemingen de ruimte gunt om op maat regelingen af te

nieuwe groeien. “In dat nieuwe tijdperk staat conflict niet langer voor-

spreken tussen werkgevers en werknemers. Dat maakt productiviteits-

op, maar samenwerking: tussen machines en mens, tussen werkgever

winsten nodig en dus inkomen voor medewerkers, financiers en over-

en werknemer. Het overleg moet gaan over competitiviteit, jobs en

heid. Daar wordt iedereen beter van.”

Wij bieden een voordeeltarief aan Voka-leden. Contact: [email protected] tel. 02 229 81 50 Koningsstraat 154-158 1000 Brussel www.voka.be/conferentiecentrum

14

GAMECHANGERS

Volgende maand in deze reeks: groeikracht 4.0

Quote

Telenet investeert in netwerk­ uitbreiding naar bedrijvenparken Naast het verhogen van de bandbreedte met De Grote Netwerf, breidt

“Goed en eerlijk ondernemerschap is vaak de winnende strategie, in tegenstelling tot het filmcliché dat onder­nemers altijd ontaarden in halve maffiosi”

Telenet in 2015 ook zijn netwerk uit. Om de strategische focus op bedrijvenparken te versterken, start Telenet for Business een investeringstraject waarbij het nog meer bedrijfszones en belangrijke B2B-assen op haar netwerk wil aansluiten. Voor 2015 werden intussen honderd bedrijvenparken geïdentificeerd. Die zullen in de loop van dit jaar aangesloten worden op het Telenet-netwerk. Hiermee wil het bedrijf een duizendtal nieuwe bedrijven bereiken. www.telenet.be

© Shutterstock

Altez wint Duurzaamheidsprijs 2015 Altez bouwgroep, gevestigd in Tielt en Meeuwen, heeft tijdens de Agrar-

Hervorming doelgroepenbeleid

tage in het Duitse Nieder-Olm de Duurzaamheidsprijs 2015 gewon-

De film ‘A Most Violent Year’ speelt nu in de zalen. Het gaat om een jonge zakenman die in het moeilijke jaar 1981 zijn oliebedrijf verder probeert uit te bouwen, zonder in de illegaliteit te belanden. Dit in tegenstelling tot zijn concurrenten die dat wel doen en zo een halt aan de groei van zijn bedrijf willen toeroepen. Volgens Voka’s hoofdeconoom Stijn Decock toont de film aan dat goed en eerlijk ondernemerschap vaak de winnende strategie is, in tegenstelling tot het filmcliché dat ondernemers altijd ontaarden in halve maffiosi. Het onderwerp doet sterk denken aan het boek ‘Why Nations Fail’. Daar wordt het onderscheid gemaakt tussen een extractieve en een inclusieve omgeving en instituties. In een extractieve omgeving is het toegangsrecht tot de macht of de welvaart geblokkeerd en in handen van een beperkte machtselite. In een inclusieve omgeving wordt een gelijk speelveld gecreëerd waardoor iedereen toegang krijgt tot welvaartsverwerving. Een land met inclusieve instituties en een goede rule of law leiden op termijn tot veel meer welvaart dan een van extractieve instituties. Een stelling die we volledig onderschrijven.

Analyse Nationale Bank op zelfde lijn Voka groeistrategie Voka deelt de analyse over de Belgische economie die de Nationale Bank van België (NBB) in haar jaarrapport maakt. De aanbevelingen en de analyses komen sterk overeen met degene die Voka in haar Groeipact ‘Voor de volle 2%’ heeft gemaakt. Meer groei, meer jobs in de private sector, lagere overheidsuitgaven en competitieve lonen zijn de sleutel om dit land opnieuw economisch gezond te maken. De NBB hamert in haar rapport vooral op de hoge loonkosten. Met een gemiddelde uurloonkost van 41 euro zijn we veel duurder dan de buurlanden.

8.400 euro per jaar om met de truck te rijden Wagens (vanaf 12 ton) moeten nu al 1.250 euro per jaar betalen als ze op

nen. Deze prijs mochten het in ontvangst nemen voor de energie-

De Vlaamse regering gaat naar aanleiding van de

verschuift naar andere sectoren die hier tot op

efficiënte bouwmethode die het toepassen in zijn gebouwen, met hier

zesde staatshervorming het doelgroepenbeleid

vandaag van werden uitgesloten.

de focus op wijnloodsen. De Altez-bouwmethode maakt gebruik van

hervormen. Dat is eind januari beslist. De contou-

grote onderhoudsvriendelijke betonwandelementen met ingebouwde

ren zien er alvast veelbelovend uit, met een focus

Toch stopt het werk hier niet. Het sociaal overleg en

warmte-isolatie, die dankzij de hoge opslagcapaciteit bijkomende

op een eenvoudige RSZ-korting en het snel aan het

het overleg met de regering moeten de modaliteiten

energiekosten om loodsen te verwarmen of te koelen overbodig

werk krijgen van jongeren. Ook ouderen vanaf 55

verder uitwerken en vastleggen zodat het akkoord

maken. Altez is met 470 werknemers actief in België, Nederland,

jaar en mensen met een handicap staan centraal.

zo snel mogelijk in werking kan treden. De regering

Luxemburg, Duitsland en Frankrijk. www.altez.be

Het budget voor de profitsector blijft ook op peil.

streeft naar een inwerkingtreding in 2016. De over-

en raak je de economie in het hart. Maar de files zullen niet afnemen. Dat

gang tussen het oude en het nieuwe beleid is hierbij

kan alleen als je ook rekeningrijden voor personenauto’s invoert.

SABIC ontvangt Top Employers-keurmerk

Het beleid zal open staan voor alle contracten

nog een aandachtspunt en moet verder uitgewerkt

zonder voorafgaandelijke beperkingen naar duurtijd,

worden.

soort contract, tewerkstellingsgarantie of andere vereisten. De RSZ-middelen die overkomen, worden

Tot zolang dit niet gebeurt en het nieuwe beleid nog

onze wegen wilden rijden. Maar vanaf volgend jaar komt er een nieuwe kilometerheffing. Daardoor moeten ook kleine vrachtwagens vanaf 3,5 ton betalen; en de factuur gaat een pak duurder uitvallen. De Vlaamse regering hanteert nu een tarief van 0,12 euro per kilometer voor een vrachtwagen. Zo knijp je de economie en het goederenverkeer kapot. Ondernemingen betalen opnieuw een hoge prijs voor de fileproblematiek. Met de kilometerheffing maak je alleen het vrachtverkeer duurder,

‘Ervaring werkt’ werkt zeker Investeringsregering blijft wenselijk

ook voornamelijk gefocust op profitsectoren, zoals

niet volledig is uitgewerkt in de nodige decreten en

Lage economische groeivooruitzichten en gebrek-

Net voor het maandelijks tijdschrift ‘Vokatribune’

Petrochemisch bedrijf SABIC is in België voor de tweede opeenvol-

in het verleden het geval was. De regering garan-

uitvoeringsbesluiten, blijven de huidige maatrege-

kige ervaring vormen voor jonge werkzoekenden

van de pers ging rollen, mocht zij proeven van een

gende keer erkend om zijn werkgeverspraktijken. Het bedrijf ontving

deert met andere woorden dat het budget niet

len zoals we ze vandaag kennen gewoon doorlopen.

verre van de ideale combinatie om een plaats op de

dag vol deadlines. Stagiaire Caroline De Bruyn: “Bij de

Er gaan meer en meer stemmen op voor een stevige investerings­

arbeidsmarkt te veroveren. Daarom zet Voka haar

publicatie van Vokatribune komt enorm veel kijken:

agenda voor de Vlaamse regering. De kortetermijndoelstelling om

schouders onder het project ‘Ervaring Werkt’. Met dit

stevige interviews met gepassioneerde onder­

via een vraaggericht relancebeleid de amechtige groei aan te zwen-

concept geeft Voka samen met VDAB, VRT, Unizo en

nemers neerpennen, opmerkelijke tweets eruit

gelen speelt daarbij een rol. Maar vooral de langetermijnmerites van

Adecco jongeren de kans om de werkvloer te verken-

plukken en een gigantische dosis aan relevante

een volgehouden investeringsimpuls zijn belangrijk. Vele studies tonen

nen en hun gewenste job in de praktijk te ervaren.

informatie produceren voor ondernemers. Alsof dat

immers een causaal verband aan tussen de kwaliteit van de infrastruc-

op 12 februari in Brussel een keurmerk vanwege de ondersteuning van medewerkers qua persoonlijke en professionele ontwikkeling. Op basis van onderzoeken van het Top Employers Institute en accountants van Grant Thornton positioneert SABIC zich bovengemiddeld in België in vergelijking met andere leidende werkgevers. Dit bevestigt dat ontwikkeling van talent binnen SABIC een belangrijke rol speelt om een voorkeurswerkgever te worden in de chemische industrie. www.sabic.com

Hooyberghs genomineerd voor Belgian Building Innovation Award

23

miljard

Hebt u al gehoord van mHealth? MHealth omvat alle welzijn- en zorgtoepassingen die moge-

Hooyberghs, dat deel uitmaakt van B&R Bouwgroep, is genomineerd voor de Belgian Building Innovation Award. Dit heeft het bouwbedrijf te danken aan zijn hybride zelfdragende CarbonCast Sandwichpanelen

allemaal nog niet genoeg is, slaagt het team er in

tuur van een land en de productiviteitsgroei. Met name de kwaliteit van

Om jongeren te helpen de vicieuze cirkel van een

om van de maandelijkse uitgave een visueel parel-

de transportinfrastructuur zoals wegen en breedbandverbindingen

gebrek aan ervaring te doorbreken, ontvingen alle

tje te maken. Het was voor mij dus zeker een kans

wordt daarbij beklemtoond. Die verminderen immers de reistijd van

Voka-kantoren jongeren om een dag mee te draaien

die ik niet mocht laten liggen: een volledige dag met

werknemers en verhogen de betrouwbaarheid van hun communicatie.

op de werkvloer. Op 26 februari was er ook in Brussel

een verstandige en geëngageerde ploeg samen­

een stagiaire aanwezig op de communicatiedienst.

werken doet mij zin krijgen in de toekomst.”

%Gedelegeerd bestuurder Jo Libeer komt even polsen hoe het gaat bij onze stagiaire.

Meer nuance nodig in btw-debat

lijk worden met de hulp van mobiele communicatiediensten en -toestellen. MHealth benut gsm’s, smartphones, tablets en draagbare toepassingen (zoals stappentellers of smart watches). De

Lage en doorsnee inkomens mogen niet getroffen worden door de

toestellen zijn vaak voorzien van sensoren die parameters rond levensstijl, welzijn en gezond-

taxshift. Dat zou volgens sommigen het geval zijn met btw-verhogingen.

heid monitoren en daarbij data verzamelen. Denk aan de ‘apps’ rond levensstijl en welzijn die op

Maar is dat wel zo? De Hoge Raad van Financiën en de OESO menen

wordt met carbonwapening. Het is de tweede keer in twee jaar tijd

zulke toestellen voorzien zijn, maar ook aan persoonlijke coachingsystemen, het voorzien van

alleszins van niet. In het debat over de taxshift verdient het alleszins

dat er een firma binnen de B&R groep genomineerd is. In 2013 was dit

gezondheidsinformatie en geneesmiddelen ‘reminder’ systemen, bijvoorbeeld per sms. Ook ‘klas-

aanbeveling steeds het globale plaatje voor ogen te houden. De Euro-

dochterfirma Arkana. B&R Bouwgroep telt zo’n twintig bedrijven waar-

sieke’ telezorg en telegeneeskunde evolueren naar mHealth door de incorporatie van mobiele

pese btw-richtlijn laat verlaagde tarieven toe. Quasi alle lidstaten

onder meerdere bouwbedrijven, enkele gespecialiseerde bedrijven in

componenten. MHealth zal in 2017 een wereldwijde marktwaarde kennen van 23 miljard dollar,

maken daar ook gebruik van, inclusief onze buurlanden. De vrijheids-

nichemarkten zoals elektriciteit, beton, sanitair, en wegeninfrastruc-

in 2008 was dat nog 1 miljoen. Interessant om weten is dat deze markt gedomineerd wordt door

graden in een kleine open economie om in het kader van een taxshift

tuur. www.hooyberghsbouw.be

individuele aanbieders en kleine ondernemingen.

deze tarieven eenzijdig te verhogen, zijn dan niet ongelimiteerd.

in architectonisch beton, waarin traditionele wapening gecombineerd

Download onze App

16

ACTUEEL

17

Prosit

%“2015 moet een jaar worden van nieuwe

%Na een geslaagde editie van Bryo4ever deelden laureaten Wim Van Buynder

%Tijdens Bryo4ever tekende Inge Rock van Rock Your Business voor

doorbraken in de grote mobiliteitsprojecten

(Next Apps), Sharon Duverger (Zonen 09), Wouter Uten (UgenTec) en de Byro-

de keynotespeech: “Wanneer je als ondernemer wilt groeien, kijk eerst

in de Brusselse metropool”, benadrukt

coördinatoren een afsluitende groepsfoto met o.a. Hans Maertens (Voka), Vlaams

naar de attitude van jouw toekomstige medewerkers.”

Voka Metropolitan-voorzitter Jean-Paul

minister voor Werk, Economie, Innovatie en Sport Philippe Muyters, Karel Vercruysse

Van Avermaet.

(Deloitte), Bryo-oprichter Eric Kenis en Philippe Verborgh (BNP Paribas-Fortis).

Op zaterdag 31 januari zette Bryo het nieuwe jaar in met een groots event in de boot ‘Ocean Diva’ aan het Kattendijkdok in Antwerpen. Ook tijdens deze editie van Bryo4ever werden drie deelnemers uit het startersnetwerk van Voka bekroond met een award: Next Apps , Zonen 09 en UgenTec. Enkele dagen later vond de nieuwjaarsreceptie van Voka Metropolitan plaats in de Spiegelzaal van het Brussels Parlement. Parlementsvoorzitter en gastspreker Charles Picqué loofde de Vlaamse ondernemingen in Brussel maar maakte zich eveneens sterk dat de regio voor grote uitdagingen staat: infrastructuur, organisatie en vooral mobiliteit.

%Jo Hofmans van New House Invest luistert

Brussels Parlementsvoorzitter Charles

Metropolitan nieuwjaarsrecepties aandachtig

de diverse overheden evenals van het

naar de conclusies van Brussels parlementslid

bedrijfsleven voor de rol van Brussel als

Brigitte Grouwels.

centrale spil in de Brusselse metropool.

tijdens het netwerkmoment van de Voka

Picqué verwacht nog meer steun van

© Chak López

© Frederik Herregods

© Frederik Herregods

^Daisy Baeten van de ondernemerswed-

strijd Bizidee maakt tijdens Bryo4ever kennis met één van de producten van distributeur Intriguing Brands van Dries Jacobs.

© Chak López

%Op donderdag 5 februari organiseerden werkgeversorganisaties

© Chak López

© Frederik Herregods

%Eind februari vergaderden de zeventien leden van de Stuurgroep Voka-Haven­

Voka, VBO, UWE en Beci een ontmoeting tussen ondernemers en

vereniging over strategie en prioriteiten. Voka en de Vlaamse Havenvereniging

diplomaten om het belang van de internationalisering van onze

– de bundeling van Alfaport (Antwerpen), Havencel (Zeebrugge) en Havenraad (Gent) –

ondernemingen extra te onderstrepen. Op de foto: Michèle Sioen (VBO),

sloten onlangs een samenwerkingsakkoord, met als ambitie voor 2020: tot de top-3

Michel Delbaere (Voka) en Vincent Reuter (UWE).

behoren van de logistieke performantie wereldwijd.

creativity is key. Met veel passie voor creativiteit heeft d-artagnan het beste van zichzelf gegeven voor Kasteelbier, UNILIN, Provincie West-Vlaanderen, VOKA, Copperhead gin, Boss Paints, SD Worx, De Standaard en vele andere enthousiaste klanten. Bekijk een selectie van ons werk op d-artagnan.be. © Triptyque

one for all, all for advertising 18

nijverheidsstraat 7 8310 brugge t +32 50 78 25 26 le lorrainstraat 21/1 1080 brussel t +32 2 427 70 88 [email protected] www.d-artagnan.be

Lees meer over onze activiteiten op www.voka.be/evenementen. Een selectie uit onze agenda vindt u op pagina 32-33.

19 © Chak López

adv. dartagnan_vokatribune_bandformaat.indd 1

23/01/15 10:54

PETER EN DIETER, DE VIERDE GENERATIE VYNCKE

“Groei veronderstelt stevige fundamenten” In 2002 namen ze de firma in Harelbeke over van hun vader Dirk. Toen draaiden ze een omzet van 19 miljoen euro. Vorig jaar haalden ze 92 miljoen, en de strategische doelstelling luidt: 150 miljoen euro omzet en 25 miljoen euro cashflow tegen 2020. Hoe kregen ze dat voor elkaar? “Groeien kan je enkel op stevige fundamenten”, relativeren Peter en Dieter Vyncke, de twee broers die vandaag het Harelbeekse familiebedrijf Vyncke leiden. Erik Durnez

Peter en Dieter zijn CEO en COO van het familiebedrijf dat al vier generaties vanuit Harelbeke opereert en dat zich nu toelegt op de ontwikkeling en de bouw van industriële energieinstallaties. “We zetten industriële biomassa-afvalstromen om in groene energie”, zegt Dieter. Hoe ze dat groeipad van de voorbije jaren hebben gerealiseerd? “Je hebt eerst en vooral de technologie nodig én de organisatie. Enkel met die twee in de hand kan je de volgende stap zetten: de durf om verder te bouwen, om nieuwe nederzettingen te plannen, om internationaal vooruit te gaan”, zegt Dieter. Hun vader Dirk Vyncke leidde het bedrijf dertig jaar lang, tot 2002. Het was zijn droom om in elk land van de wereld de Vyncke-vlag te planten. Dat is hem gelukt. De vierde generatie zet die ambitie verder: Vyncke wil in elk land de standaard zijn waar naar opgekeken wordt.

“Internationaal werken en groeien? Dan moet je bij de mensen zijn, logeren in lokale hotels, hun eten eten, hun bier drinken” Dieter Vyncke VYNCKENEERS Het is een lang verhaal, trouwens. Overgrootvader Louis Vyncke haalde zijn diploma van hoefsmid in 1912. In de inkomhal van het bedrijf hangt nog altijd een plakkaat die verwijst naar die gebeurtenis, die de start vormde van het ondertussen 103-jarige bedrijf.

ter plekke opnieuw gebruikt. “We focussen op hernieuwbare brandstoffen”, vertelt Dieter. “Uit de meest uiteenlopende afvalstromen: houtresten uit de houtverwerking of de spaanplatenindustrie. Restjes van de keukenbouwers. Afval uit de voedings- en de agro-industrie, denk aan afval van maïskolven, rijst, cocoa, koffie, soja…” De Vynckeneers zoeken voortdurend industrieën op die hun afvalstromen ter plekke willen omzetten in stoom, warm water, stroom, thermische olie, hete gassen. “We hebben doorheen de jaren expertise opgebouwd om een zo breed mogelijke waaier biomassa te verwerken, conform de emissienormen”, zegt Dieter. Tachtig procent van de klanten werkt met eigen afval. Dat heeft als voordeel dat ze de brandstof kennen en onder controle hebben. De overige twintig procent koopt biomassa aan. “Die heeft dus behoefte aan installaties die compatibel zijn met verschillende en variërende afvalstromen.”

KATHEDRAALBOUWERS

ouders, de twee broers die de zaak overnamen en de twee zussen die niet in het familiebedrijf zijn gestapt. Een ander charter regelt de afspraken tussen Peter en Dieter: wie doet wat, wat kan, wat kan niet? Nog een ander charter regelt de overstap naar de vijfde generatie. Is dat niet voorbarig? Peter Vyncke vindt van niet. “Dieter is nu 36 jaar, ik ben er 44. Hij heeft drie kinderen, ik heb er zes. Ze zijn allemaal tussen vier en achttien jaar oud. We kunnen beter nu, in tempore non suspecto, met elkaar afspreken hoe een mogelijke instap kan worden geregeld.”

raties steenkappers. De volgende generatie zet het werk voort van de vorige en geeft dan door aan de volgende. Het bedrijf is een kathedraal. Wij moeten die doen groeien en bloeien.”

%Peter Vyncke (op de foto

links), Vyncke: “Een kathedraal bouwen, dat vraagt eeuwen werk, met verschillende

www.vyncke.com

generaties steenkappers.”

Ontwikkelaar, geen constructuur Ze zijn geen installatieconstructeurs. Peter: “We zijn een technologiebedrijf dat oplossingen ontwikkelt

Charters, zeggen de broers, zijn altijd een ‘work in progress’. Regelmatig zoeken ze iets oudere collega’s op met soortgelijke ervaring en ze bespreken hoe die hun zaken hebben geregeld. Dat blijkt heel leerzaam.

op maat van de klant. We bekijken samen met hem de situatie, we doen de ontwikkeling en de detail­ engineering, en we kopen zoveel mogelijk materialen ter plekke. Die we dan monteren en installeren.” Het belangrijkste dat de Vynckeneers nog zelf bouwen, is het hart van de installatie: het verbrandingsrooster. Met die aanpak veroveren ze de wereld. “Internationaal werken en groeien?” Dieter glimlacht.

Peter vergelijkt de familie met kathedraalbouwers. “Een kathedraal bouwen, dat vraagt eeuwen werk, met verschillende gene-

“Je moet bij de mensen zijn, logeren in lokale hotels, hun eten eten, hun bier drinken, hun taal spreken. Dan pas begrijp je hun problemen. Anders lukt het niet.”

Twaalf jaar geleden namen ze samen de zaak over van hun ouders. En de cijfers liegen er niet om: ze deden dat met succes. Peter Vyncke relativeert. “We konden bouwen op een goede bedrijfsorganisatie, een goed product, een portie durf. En op een goede risicobeheersing: geografische spreiding, verschillende brandstoffen, uiteenlopende activiteiten.” De familiale overname werd ook goed voorbereid. Peter: “Vader is daar heel vroeg mee gestart, tien jaar voor het zo ver was. Hij was toen 48 jaar. Ik kan me voorstellen dat het voor hem geen makkelijke beslissing was, die ook emotioneel zwaar weegt. Maar voor ons was het een geschenk uit de hemel.” Peter ziet de familiale overdracht als een essentieel onderdeel in het beleid van een groeiend familiebedrijf. Even cruciaal als de andere managementonderdelen – marketing, HRM, financieel beleid, onderzoek en ontwikkeling. “De overdracht begint bij de start van de onderneming en ze stopt nooit. Tenzij de onderneming verdwijnt.”

Vandaag telt het familiebedrijf zowat 310 ‘Vynckeneers’, zoals de medewerkers in het bedrijfsjargon worden genoemd. Goed honderd van hen werken in Harelbeke, de rest is verspreid over de hele wereld: Brazilië, Tsjechië, Thailand, Maleisië en China.

De familie Vyncke had er natuurlijk een zekere ervaring mee: in de bedrijfsgeschiedenis was het al de derde familiale overdracht. Toch liet ze zich uitgebreid begeleiden. Eén van de belangrijkste adviseurs daarbij was Rik Donckels, de professor emeritus van de K.U. Brussel die decennialang opvolgings­ consulent was voor een reeks familiale kmo’s. Donckels schreef vorig jaar nog een boek over zijn ervaringen, onder de titel ’50 jaar kmo-biotoop’. Meer dan vijftig bladzijden in het boek gaan over de case-Vyncke.

Hun job is in de eerste plaats het ontwikkelen van energieinstallaties die voor industriële klanten de biomassa uit hun eigen industriële proces omzetten in energie die de klant dan

De Vynckes hebben nu over de verschillende generaties een reeks familiecharters uitgewerkt, met telkens heldere afspraken. Ze hebben de tijd gemaakt voor een charter tussen de © Chak López

20

GROEIER

21

CORPORATE GOVERNANCE IS EERSTE VERDEDIGINGSLIJN

Besturen: niet zonder risico

aansprakelijkheid: je krijgt het vertrouwen, je moet je opdracht tot een goed einde brengen en op het einde van het jaar een mooi resultaat voorleggen. Doe je het niet goed en het bedrijf gaat failliet, dan zal de curator bekijken of hij je namens de gefailleerde vennootschap kan vervolgen voor slecht bestuur. In een scenario kan je als bestuurder tot de orde worden geroepen door de aandeelhouders.” Dat gebeurt wel vaker in beursgenoteerde vennootschappen: aandeelhouders die de waarde van hun portefeuille zien kelderen, en daar – eventueel met de hulp van een gespecialiseerde aandeelhouders­activist – een zaak van maken.

Kan je je verzekeren voor bestuursaansprakelijkheid? Haast alle grote Belgische bedrijven hebben een polis. In de kmo-wereld is het pakweg de helft. Er zijn nog altijd een reeks familiale bedrijven die denken dat het hen niet kan overkomen. Wat dekt een polis? In principe dekt de verzekering alle gevolgen van een claim. Dat wil dus zeggen: de kosten van verdediging, de gevolgen van een veroordeling

In dezelfde zin is er ook een verzwaarde aansprakelijkheid voor het niet respecteren van de statuten of de verplichtingen van de vennootschapswetgeving. Dat staat gelijk met een vermoeden van fout. En ook als de sociale en fiscale verplichtingen niet zijn nagekomen, kan de RSZ of de fiscus daar de bestuurders privé voor aanspreken.

of een dading of minnelijke regeling, alsook de boete opgelegd door een administratieve autoriteit. Maar de strafrechtelijke boete kan niet gedekt worden, die boetes kan je in ons land niet afwenden op een derde. En er is nog een andere beperking: bedrog kan niet verzekerd worden. Tot welk bedrag gaat de verzekering?

“Er zijn nog altijd een reeks familiale bedrijven die denken dat het hen niet kan overkomen” Herman Kerremans PARKET Het tweede luik, naast de burgerlijke, is de strafrechtelijke aansprakelijkheid. Dan gaat het onder meer over arbeids­ veiligheid – een dodelijk ongeval op de werkvloer, bijvoorbeeld – en over milieudelicten. Herman Kerremans: “Dat zijn doorgaans heel mediatieke gevallen: meestal komt het parket er bij te pas, er volgt een dagvaarding en de volgende dag staat het in de kranten.”

De limiet op de Belgische markt ligt in de grootteorde van 300 miljoen euro. Een doorsnee Belgische onderneming komt tussen 20 en 50 miljoen euro uit. Is dat genoeg? Dat is natuurlijk koffiedik kijken. Claims kunnen in beginsel heel hoog oplopen. Dus bekijken we de limiet meestal in functie van het balanstotaal. En ook de premie bepalen we in functie van de balanscijfers.

Het gebeurt écht Bedrijfsleiders en bestuurders van ondernemingen die geconfronteerd

© Shutterstock

Als bestuurder van een vennootschap kan je persoonlijk aansprakelijk gesteld worden voor alles wat daar niet volgens de regels verloopt, en dat kan serieuze financiële consequenties hebben. “Het is een eenvoudige redenering: wie zich niet houdt aan deugdelijk bestuur, kan daar in zijn privévermogen op aangesproken worden”, zegt Herman Kerremans, die voor verzekeringsgroep AON de aansprakelijkheid van bestuurders opvolgt. Erik Durnez De regelgeving is niet zoveel strenger geworden, maar een aantal ‘grote’ zaken hebben de voorbije decennia de voor­ pagina’s van de kranten gehaald, en dat heeft het thema wel op het netvlies gezet. Twintig jaar geleden was er de heibel rond het faillissement van de laatste grote scheepswerf (de zogenaamde ‘zaak Begemann-Boelwerf’), dan kwam er de uitrol van een grote videoketen (de ‘zaak-Superclub’), begin deze eeuw was er het uiteenspatten van de internetbubbel, en zes jaar geleden de bankencrisis. Plots werden bestuurders van vennootschappen zich ervan bewust dat ze een risico lopen.

Hoe reëel is dat gevaar? Herman Kerremans zet voor ons de hoofdlijnen uiteen. “De juridische redenering is heel eenvoudig. Als je je niet houdt aan de regels van deugdelijk bestuur en dat leidt tot schade, dan kan je als bestuurder daarop in je privévermogen aangesproken worden.” Hij ziet drie belangrijke lijnen. Bestuurders kunnen eerst en vooral aansprakelijk gesteld worden bij een beheersfout. De bestuurder is, in de geest van de wet, een mandataris die een opdracht krijgt van de vennootschap. “Dat is een fiduciaire

Een derde deelgebied zijn de administratieve procedures van overheidsinstanties. Dan gaat het bijvoorbeeld om administratieve procedures, die soms tot een gerechtelijk onderzoek aanleiding geven. Denk in dit geval aan overheidsinstellingen als de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA), wanneer het over beursgenoteerde bedrijven gaat, of over het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV), of over de Nationale Bank, wanneer het over vergunningen voor banken en verzekeringsmaatschappijen gaat, of over de Raad voor Mededinging, wanneer er kartelvorming ter sprake komt.

worden met een reusachtige schade-eis? Het zijn echt niet alleen de grote ondernemingen die gevaar lopen. We citeren enkele voorbeelden – die we voor de gelegenheid anoniem hebben gemaakt. • Een Belgisch chemiebedrijf wordt verkocht aan een internationale groep. Kort nadien wordt de vennootschap strafrechtelijk veroordeeld voor illegale export van gevaarlijke stoffen en ze krijgt ook een fiscale boete voor het niet betalen van douanerechten. De nieuwe eigenaars dienen tegen de vroegere bestuurders een schadeclaim in van 150 miljoen euro. • De raad van bestuur van een onderneming kent een riante opzeg-

Over hoeveel zaken gaat het? Herman Kerremans schat het voorzichtig in. “Wij zien één of twee nieuwe zaken per week. Niet elke dag dus. En ze komen niet allemaal in de krant. Maar het is wel een reële dreiging. Wij noemen de bestuursaan­ sprakelijkheid een latent risico.”

vergoeding toe aan een van de bestuurders, en ze gaat daarmee in tegen de formele beslissing van de algemene vergadering om dat niet te doen. De AV stemt vervolgens de volledige raad van bestuur weg, en de vennootschap dient een claim in tegen zijn vroegere bestuurders. Grootteorde: de ten onrechte toegekende ontslagvergoeding.

Helpt deugdelijk bestuur? Er is, zegt Kerremans, juridisch geen zekerheid. “Corporate governance is een code, een afspraak die niet voor de rechtbank afdwingbaar is. Maar er is zeker een verband. Wie zich houdt aan de code-Buysse of de codeDaems, die heeft zijn ‘first line of defence’ toch klaar. Dan weet je hoe je de risico’s van het bedrijf kan beheren, zowel de strategische als de operationele. Het is de eerste verdedigingslinie.”

• Een chauffeur van een transportbedrijf valt in zijn vrachtwagen in slaap en veroorzaakt een verkeersongeval met verschillende zwaargewonden. De transportfirma en haar bestuurders worden strafrechtelijk vervolgd ‘omdat de chauffeur de rij- en rusttijden niet respecteerde omdat het management de werknemers dwong om overuren te maken’.

Download onze App

22

AFGETOETST

23

BOUWEN AAN DE TOEKOMST

“Leg het accent op 3D, niet op print” 3D-printing in de bouw. Iedereen had er enkele weken geleden de mond van vol. De aanleiding was de aankondiging van een Chinese firma dat zij in een mum van tijd een flatgebouw van vijf verdiepingen hadden opgetrokken. Wat een aardverschuiving. De bouwsector zou op zijn grondvesten daveren. Massale ontslagen zouden het gevolg zijn. In de toekomst zou in de bouw alles immers met de 3D-printer gebeuren. Maar loopt het allemaal wel zo’n vaart? Bregt Timmerman De Chinezen konden inderdaad met een indrukwekkend project uitpakken. Maar het verhaal is – zoals steeds – een pak genuanceerder. Drie specialisten in de bouw en/of de 3D-printingsector geven elk hun visie.

LAAGJES Allereerst stelt zich de vraag wat 3D-printing nu precies is. Het is alleszins meer dan wat de meeste mensen daaronder verstaan. Het is een verzamelnaam, vertelt Simon Vermeir, design engineer bij Sirris, een organisatie van en voor bedrijven in de technologische industrie. “Ik noem 3D-printen het laagsgewijs opbouwen van een product met een minimaal gebruik aan grondstoffen. Vooral in dat laatste zit normaal gezien de grote meerwaarde. En net dat is bij huizen een stuk minder evident. Als je te veel grondstof gaat weghalen, wordt het gebouw instabiel. De manoeuvreerruimte is beperkt.” Het is inderdaad een brede definitie. Zo vallen ook heel wat technieken onder deze noemer die in de regel niet meer zo innovatief zijn, terwijl velen 3D-printing toch zo percipiëren. “De techniek waarvan sprake is in China, is in feite gebaseerd op iets dat al langer bestaat. In China hebben ze verschillende lagen beton op elkaar gespoten om zo muren te construeren. De gebruikte techniek kunnen we vergelijken met wat in het vakjargon gekend staat als ‘FDM’, of Fused Deposition Modeling. Hierbij gaat men kunststof verwarmen en lokaal ‘extruderen’ door een spuitmond. In die zin is er niet echt iets nieuws onder de zon.”

BOUW + ENERGIE + MILIEU Innovaties zijn er alleszins genoeg in de bouwsector. Voka­tribune is onder meer gaan luisteren bij de Vlaamse Confederatie Bouw. Hoe kijken zij naar dit nieuws? En vooral, wat gebeurt er hieromtrent in Vlaanderen? Marc Dillen, directeur-generaal, zet het Chinese verhaal in perspectief.

24 DOSSIER BOUWEN

Het moet allereerst gezegd: Vlaanderen en China zijn andere werelden. “Een groot verschil tussen onze en de Chinese huizenmarkt, is de normering. Stevigheid is ontzettend belangrijk, veiligheid. Wij zetten gebouwen neer die tientallen jaren moeten kunnen meegaan. Dan is er ook de kwestie van de aansprakelijkheid, die kan voor de architect tot dertig jaar oplopen. Er moet dus bijzonder doordacht tewerk worden gegaan.” En er is de kwestie van het lifecycle-verhaal. Duurzaamheid, dus. “Bouw, energie en milieu zijn steeds meer in elkaar verweven. Isolatie, ventilatietechnieken, verwarming, luchtdichtheid. Er zijn zoveel mogelijkheden, zoveel innovaties. Vroeger schreef de architect het lastenboek, en de aannemer voerde uit. Dat is voorbij. Ze werken er samen aan, er zijn immers zoveel technieken dat de architect ze niet meer allemaal kan kennen.”

TWEE KEER BOUWEN “Dus, hoe stevig zijn die Chinese gebouwen? Hoe duurzaam zijn ze? Hoeveel kost het om die te printen? We hebben er amper zicht op. Daarbij moet gezegd dat alle elementen van dat appartementsgebouw eerder apart zijn samengesteld, en dan op korte termijn geassembleerd. Met de prefab-techniek gebruiken wij een gelijkaardige methode. De betonnen muren worden in de fabriek gegoten, aangevoerd en geïnstalleerd. Wanneer is de laatste keer dat je een metser een muur van vijf verdiepingen hebt zien bouwen? Een werf vandaag heeft veel weg van een meccanodoos.” Het ontwerp van een gebouw wordt ondertussen steeds minder op papier getekend. Hier is 3D-technologie ondertussen schering en inslag. “Building Information Modelling, heet dat, BIM. Het gebouw wordt volledig in 3D ontwikkeld. En niet enkel de muren, elk detail wordt er in opgenomen, de bedrading, de leidingen, de installaties. Als er achteraf iets hersteld moet worden, kunnen die plannen eenvoudigweg terug bovenge-

“Men begint zich te realiseren dat 3D-printing een techniek is die gewoon naast de andere technieken komt te staan, niet meer of niet minder” Simon Vermeir haald worden. En de technologie kan ook voor infrastructuurwerken gebruikt worden. Denk aan stadsontwikkelingsprojecten. Zo bouwt men een huis twee keer, virtueel en in het echt.”

RESTAURATIE Een huis 3D-printen in Vlaanderen zal dus niet voor morgen zijn. Maar lopen wij daardoor achter? Helemaal niet. “De 3D-printingtechniek moet gebruikt worden waar hij een meerwaarde kan bieden, waar hij functioneel is. Dat is gewoon niet overal het geval. 3D-printing is niet zaligmakend”, vertelt Sander Peters, projectleider bij het bedrijf Verstraete & Vanhecke.

kelijke glorie te herstellen. Enkele decennia geleden brokkelde het gebouw letterlijk af. Zelfs in die mate dat iemand een steen op zijn hoofd heeft gekregen met een schedelbreuk tot gevolg. Daarop werd in de jaren 50 beslist om de onnodige versieringen weg te halen en netten te spannen zodat het bij dat ene ongeval zou blijven. Later werd dan toch beslist om het gebouw zijn volledige ‘grandeur’ terug te geven. Vooral het stuk dat zowat volledig werd afgebroken – het deel boven de monumentale klok aan de uitgang aan de Keizerlei – moest helemaal heropgebouwd worden, dat gebeurde in de jaren 2007-2009.

Dit bedrijf heeft de 3D-scanningtechnologie als een van de eersten volledig omarmd. Zo heeft het bedrijf uit Wilrijk het Antwerpse Centraal Station mogen restaureren. En deze technologie bleek een bijzonder dankbare bondgenoot bij de verfraaiing van het ‘mooiste station van de wereld’.

Er was echter een probleem, enkele van de oude torentjes en versieringen waren voorgoed verwijderd. Sander Peters en zijn team moesten op basis van oude foto’s en tekeningen die verfraaiingen zien na te maken.

Het Centraal Station is een indrukwekkende plaats. Zijn monumentale hal wordt gezien als een van de Belgische kroon­ juwelen. Er is ook hard gewerkt om het gebouw in zijn oorspron-

“Voor de restauratie van sommige stukken is dat een fluitje van een cent”, vertelt Sander, “met een 3D-scanningapparaat kan je namelijk een object volledig inscannen. De beelden $

25

^Sander Peters: “Sommige

© Shutterstock

objecten waren te moeilijk om digitaal in 3D te tekenen. Dan komt de beeldhouwer in het spel die het stuk boetseert.”

ENERGIEPRESTATIENORMEN

Bestaande woningen lopen steeds sneller achterop worden naar de computer doorgestuurd, waar ze in 3D afgebeeld worden. Waar nodig worden in het computerprogramma ‘restauratiewerken’ uitgevoerd. Daarna is het aan de freesmachine om het object exact na te maken zoals dat door de computer bevolen is.” Maar soms moeten de beelden volledig digitaal getekend worden, wat bij heel wat van de objecten gebeurd is. Dan wordt er op basis van die tekening ofwel een gietvorm gemaakt, wat wegens zijn vaak ingewikkelde structuur vaak met een 3D-printer gebeurt. Daar wordt vervolgens kunststeen – of een andere grondstof – in gestort. Of een freesmachine houwt het gewenste object uit een stuk steen.

KLEI En ook dat volstaat niet altijd. “Sommige vormen zijn te moeilijk om digitaal te tekenen. De structuur is te complex en het zou daarom te veel uren in beslag nemen om het object volledig na te maken.” Dat was ook het geval bij de grotere versieringen van het station. “Daarom werd de versiering in klei nagemaakt door onze beeldhouwer. Eenmaal klaar werd daar een afdruk van genomen en zo in kunststeen gegoten.” Eens alle elementen ‘prefab’ gemaakt waren, werden ze vervoerd naar het station om ze er stuk voor stuk te monteren. Een belangrijke bedenking bij bovenstaand verhaal is dat er ook vandaag in dit segment nog heel wat manueel moet gebeuren. Bij freesmachine en 3D-printers kan je bijvoorbeeld duidelijk zien dat het object machinaal is vervaardigd. Dergelijke machines werken namelijk in laagjes, de ene breekt af, de andere bouwt op. En die laagjes kan je nog zien. De afwerking door een specialist is daarom van groot belang om het geheel mooi maken.

CONCLUSIE De drie heren zijn het alleszins over één ding eens: een volledig huis in 3D printen, zal waarschijnlijk nooit het geval zijn. Wegens te groot om te verplaatsen, een te lange tijdspanne om te produceren, te duur of gewoon het feit dat je niet onmiddellijk alles kant-en-klaar kan printen, zoals de kabels of de isolatie. “De 3D-printingtechniek is in 2014 op een voetstuk geplaatst”, meent Simon Vermeir. “Het zou alles vervangen, en het zou tot grote ontslagen in verschillende sectoren leiden. Vandaag begint men zich te realiseren dat het een technologie is die naast de andere komt te staan. Het is een perfecte aanvulling, het laat dingen toe die vroeger niet konden. Maar er is vooralsnog geen sprake van vervanging.”

“Een huis wordt vandaag twee keer gebouwd: virtueel en in het echt” Marc Dillen

De Europese en de Vlaamse energieprestatie-eisen worden alsmaar strenger. En dat heeft tot gevolg dat de kloof tussen nieuwbouw en bestaande woningen alsmaar groter wordt. Zo groot, dat zelfs grondige renovatie amper een stuk van de afstand kan dichten. Erik Durnez In Vlaanderen is het pad tot 2021 duidelijk uitgetekend. Sinds vorig jaar moet nieuwbouw – zowel residentiële als kantoor – voldoen aan de norm E60, vanaf 1 januari wordt dat E50 en tegen 2021 moet een peil van E30 worden bereikt. Hoe lager het E-peil, hoe moeilijker en technischer de opdracht wordt. En ook: hoe duurder. Maar vooral ook: hoe energie-efficiënter. “Tussen bestaande en nieuwbouwwoningen is er nu al een verschil van dag en nacht. Want voor die eerste bestaan er nauwelijks of geen normen”, zegt Marc Dillen van de Vlaamse Confederatie Bouw. Ze hebben het daar berekend. Een woning uit de jaren 70 heeft een E-peil van 400 tot 600. Dat wil zeggen: de energie vliegt buiten langs ramen en deuren.

Omdat we vaak slopen en vervangen. Die trend zal toenemen. We produceren nu al 12 miljoen ton bouw- en sloopafval per jaar. Dat zal in de volgende jaren oplopen tot 18-19 miljoen ton. Maar geen nood, 95 procent van het afval gaat de breekmolen in en wordt, na kwaliteitscontrole, opnieuw gebruikt.”

Werk voor dakwerkers De steeds strengere normen voor dakisolatie betekenen: meer werk voor dakwerkers. “We krijgen meer aanvragen dan in het verleden”, zegt Dave Maes (Dakwerken Maes, Opdorp). “We voelen het inderdaad”, bevestig Peter Naets (Dakwerken Dieltjes, Schriek). Maes werkt met negen mensen, en 95 procent van zijn werk is nu

“Tot E60 geraak je nooit, dan lopen de kosten te hoog op. Het alternatief is: afbreken en aan stadsvernieuwing doen” Marc Dillen

renovatie. “Het vraagt technisch soms hoogstandjes. Kan je het van binnenuit, is er een onderdak, of gaat het om een volledige dakrenovatie?” Bij Dieltjes zijn er 25 mensen aan de slag, en 80 procent is renovatie. “Op hellende daken leggen we nu twaalf centimeter isola-

Restauratiebedrijven die deze technieken willen implementeren kunnen met hun vragen terecht bij het project ‘3D voor restauratie’, een samenwerking tussen de VCB , Sirris en het WTCB met ondersteuning van het IWT. Dit project rond technische innovatie wil deze technologie (versneld) in de sector introduceren om

Betekent dat extra kansen voor de renovatiemarkt? Marc Dillen ziet het niet. “Om van E400 naar E90 te gaan, moet je dak en spouwmuren isoleren, nieuwe ramen steken, de verwarmingsketel vervangen. Tot E60 geraak je nooit, dan lopen de kosten te hoog op. Het alternatief is: afbreken en aan stadsvernieuwing doen.

efficiënt architectuurelementen te modelleren en deze virtuele modellen toe te passen in de verschillende productietechnieken.

Meer info via [email protected]

tie bovenop de daktimmer. Dat kan technisch nog. Als we straks naar 20 centimeter moeten gaan, wordt het moeilijker.” Jozef Engelen (Dakwerken Engelen, Nijlen) werkt met vijf mensen. Hij legt zich toe op nieuwbouw, en uitsluitend platte daken, vooral voor de residentiële markt. “We gebruiken alleen

Dat is voor hem ook de reden waarom we niet de Europese norm halen, die wil dat we jaarlijks 2,5 procent van de bestaande woningen grondig renoveren. “We zitten op 0,7 procent.

platen met de hoogste isolatiewaarde en we leggen ze 16 tot 20 centimeter dik, in twee lagen. Dat kost veel geld, maar de meeste klanten begrijpen wel dat ze zo het meest besparen.”

Download onze App

26 DOSSIER BOUWEN

27

BART LENS, LENS°ASS

Tussen tekentafel en paperassen Architectuur in België staat gelijk met kwaliteit. Al is het geen evidentie om die reputatie te bestendigen. De complexe regelgeving en een te brede invulling van duurzaamheid zorgen voor druk op de sector. Ook budget speelt steeds vaker een rol. “Mensen moeten leren kleiner te bouwen, elke vierkante meter kost geld en moet beter benut worden”, aldus toparchitect Bart Lens. Dimitri Cologne

Er wordt op het vlak van architectuur, interieur en design, naar ons gekeken. Zoveel is duidelijk. Er is het pionierswerk van bijvoorbeeld Maarten van Seeveren en Bob Van Reeth en ons land is intussen vermaard om zijn basic, cleane stijl. “We zijn gelukkig afgestapt van die rustieke fermettes”, zegt Hasselaar Bart Lens, oprichter van Lens°Ass Architecten. Ook initiatieven zoals de Vlaamse Bouwmeester hebben de kwaliteit en uitstraling van de sector de laatste vijftien jaar naar een hoger niveau getild. Kwaliteitsarchitectuur is niet enkel een grootstedenverhaal maar zit overal, het aantal talentvolle bureaus is spectaculair gestegen. “We doen mee met de grote jongens en zijn niet langer de underdog. Al voelen we ons wel goed in die rol. Zelfverklaarde wereldveroveraars zoals de Nederlanders kenden door de crisis een terugval en hebben plots veel oog voor onze approach en onze markt.”

KLUWEN Dat creatief talent in België wordt wel gecounterd door een administratief kluwen van regels. Lens, die al 32 jaar in het vak zit, bevestigt: “we leven eigenlijk in drie aparte landen met drie verschillende administraties. Een opdracht in Vlaanderen is qua papierwerk heel anders dan een gelijkaardig project in Wallonië of in Brussel. Ook al dienen wij onze aanvragen correct in, toch krijgen we nog te vaak feedback dat het dossier onvolledig is, meestal door een regel die onduidelijk of nergens beschreven staat. Dit vertraagt het bouwproces en fnuikt de creatieve input.” Vanuit de sector klinkt daarom al jarenlang de vraag naar administratieve vereenvoudiging maar dat laat op zich wachten. “Na verloop van tijd ga je daar gelaten mee om, ook al weten we dat het anders kan. Ons bureau heeft al gebouwd in Duitsland en in Londen maar je krijgt gericht en glashelder te horen welke richtlijnen er zijn en wat je daarvoor in orde moet brengen.” Lens is ook voorstander van een open en brede dialoog zoals in Nederland het geval is. “Een bouwoverleg ginder beperkt zich niet tot het politiek niveau maar is een comité van externe architecten dat bijvoorbeeld in overleg gaat met buurtbewoners. Niet alleen de administratieve regels komen aan bod, je kan tijdens zo’n gesprekken ook makkelijker wantrouwen of angst bij die mensen nuanceren. Dit zou in België ook moeten kunnen.”

OVERDREVEN DUURZAAM Net als in andere sectoren is er ook binnen architectuur sprake van disruptie. Nieuwe materialen, technologieën en milieuvereisten dwingen steeds tot een vernieuwende aanpak. “Dat is goed. Zo’n voedingsbodem moet er zijn. Zodra wij onszelf herhalen, sluit ik dit bureau”, benadrukt Lens. “Maar trends volgen elkaar in sneltempo op en wij moeten navenant schakelen.”

Duurzaamheid is zo’n trend die de laatste jaren onlosmakelijk verbonden is met de bouwsector. Al twijfelt Lens aan de logica ervan. “Als we gewoon ons boerenverstand gebruiken, zijn we vaak duurzamer bezig dan wanneer we constant software en technologie als oplossing naar voren schuiven. Hoe meer je zo’n dingen gaat integreren, hoe vergankelijker het geheel wordt en dat terwijl we net willen dat alles langer meegaat. Reken ook dat die nieuwigheden de nodige regelgeving met zich meebrengen. Dan zijn we terug bij het vorige punt, de administratieve rompslomp.” Vanuit de overheid wordt duurzaamheid in de brede zin nochtans aangemoedigd met zonnepanelen als bekendste voorbeeld. Particulieren krijgen kortingen en certificaten en mogen mee denken in het bouwproces. Maar dit leidt volgens tal van architecten tot een amalgaam van foute en lelijke bouwwerken. Lens kan er nog om lachen: “ja, dat is nu eenmaal de ontnuchterende realiteit. Mensen worden beboet voor te hard rijden maar er zouden straffen op domme architectuur moeten komen.”

DOWNSIZEN De lat ligt sowieso hoog, vanuit creatieve hoek maar ook de eisen van de klant zijn niet min. Vaak onderschatten zij hun budget en e:lke vierkante meter heeft volgens Lens een hoge prijs. “Het zit nu eenmaal ingebakken in het gen van de Vlaming. We kunnen echter niet langer groot en riant blijven bouwen. Mensen willen een hoge afwerkingsgraad, topkeukens en badkamers, en ze hebben gelijk. Maar als dat budgettair niet past, moet je downsizen. Wanneer je de oefening maakt van wat essentieel is qua oppervlakte en leefruimtes, merk je dat het ook met minder kan.” En speelt de crisis nog een vitale rol? Die is volgens Lens voorlopig gaan liggen en dat is zeker te zien op de markt. “Mensen willen terug investeren al zorgen de banken met hun strenge regels wel voor de nodige rationaliteit.”

Om aan de vraag naar kwalitatieve architectuur te blijven voldoen, staat er ook een nieuwe generatie talent klaar. Toch stelt Bart Lens twee opvallende trends vast. Het vak is als maar minder een roeping geworden. “De jongeren van vandaag denken ook heel anders na over hun carrière en hun doelstellingen en zo wordt het steeds moeilijker om de echte toppers er uit te halen.” De architect ziet ook een grote toename van vrouwelijke architectes. “Als ik kijk hoe deze discipline geëvolueerd is van een mannenbastion naar een sector met meer vrouwen dan mannen, kan ik dat alleen maar een positieve trend noemen.”

“We leven in drie aparte landen met drie verschillende administraties” Bart Lens Ook het internationale karakter primeert steeds meer. Er is als het ware een mondiale drive binnen de architectuur aan de gang en er zijn geen grenzen meer, aldus Lens. “Via blogs en andere communities trekken jonge mensen sneller naar het buitenland. Ook wij zien hier meermaals verschillende nationaliteiten die uit hun biotoop wegtrekken om in het centrum van Europa te werken.”

Lens°Ass architecten Het in Hasselt en Brussel gevestigde Lens°Ass Architecten kende sinds de oprichting in 1995 een gezond groeiproces van kleinschalige projecten tot middelgrote en grote projecten, zonder het ene door het andere te vervangen. Het zeventienkoppige bureau is multidisciplinair actief in onder meer verbouwing, renovatie en interieurvormgeving.

^Bart Lens: “Als we gewoon

ons boerenverstand gebruiken, Zaakvoerder en oprichter Bart Lens is naast architect ook designer en

zijn we vaak duurzamer bezig

probeert dit uit te werken in één geheel. Hij doceerde onder andere aan

dan wanneer we technologie

CAD in Brussel, Sint-Lucas en het Van de Velde instituut.

naar voren schuiven.”

© Bieke Claessens

28 DOSSIER BOUWEN

29

#bryo

Sizable lanceert onzichtbare onderhemden Sizable, een project van Bryo-deelnemer Kevin Verbesselt, zet volop in op de uitbreiding van hun lijn van onderhemden. Vanaf begin 2015 biedt Sizable een revolutionair product aan: onzichtbare onderhemden, vervaardigd uit bamboeviscose en organisch katoen met een duidelijke focus op pasvorm, looks en comfort. Om het merk te verstevigen en onder de aandacht te brengen zet het bedrijf een crowdfundingactie op. www.sizable.eu

WaterTrace haalt Farys binnen

Hobbyproject wordt prijzenpakker

Peter Jouret van het Gentse Jouret Mobile Solutions heeft met

Steeds vaker gaan mensen hun creativiteit uiten met het ontwerpen van kledij. Naaien is intussen de hype voorbij en is niet louter een stedentrend. We willen het allemaal zelf doen. “De DIY-mentaliteit zie je vandaag overal”, zegt Sharon Duverger van Zonen 09, een concept dat naaipatronen voor jongenskleding aanbiedt. Dimitri Cologne

zijn product WaterTrace watervoorzieningsmaatschappij Farys binnengehaald. Farys voorziet ongeveer 600.000 klanten van drinkwater. De cloudtool WaterTrace is een management- en inventorytoepassing die gebruikt wordt om afkoppelingsprocessen efficiënt en helder in beeld te brengen en dat op een gebruiksvriendelijke manier zowel op iPad als op dragers die draaien op Microsoft. www.watertrace.eu

Tijdens de afgelopen editie van Bryo4ever pronkte Sharon op het podium tussen de laureaten. Haar startup werd bekroond met een award in Creative Highlight-categorie. Zonen 09 bestaat sinds 2013 maar kreeg ongeveer zeven jaar geleden voor het eerst vorm: een hobbyblog en een naaiclub met Sharon als drijvende kracht. “Samen met een andere club uit Leuven organiseerden we een event voor het goede doel met 4.000 bezoekers en 60.000 euro opbrengst. Daarmee werden twee dingen duidelijk. Er zat zakelijk potentieel in het ontwerpen van naaipatronen en nog belangrijker, ik deed het enorm graag.”

CÎME is beste starter in Brussel Het biocosmeticabedrijf CÎME is aan een steile opmars bezig en werd vorige maand door Trends Gazellen verkozen als beste starter in Brussel. CÎME, een project van Isabel Coppens en Anke De Boeck, maakt verzorgingsproducten met biogrondstoffen uit onder andere Nepal en India. De producten zijn intussen in een honderdtal Belgische verkooppunten en een webshop te verkrijgen. Maar ook het buitenland lonkt met succesvolle introducties in Hongkong en Australië. www.cime-skincare.com

Sharon besloot daarom na bijna zeven jaar bij de SERV en enkele maanden bij Voka volop voor haar eigen ding te gaan. “Eerst ging ik bestaande naaipatronen voor jongenskleding aanpassen, daarna ben ik zelf patronen gaan ontwerpen en verkopen. Waarom focussen we ons op jongens? Ik ben zelf moeder van twee zonen en voor jongens is het confectieaanbod vaak veel te beperkt.”

Iluminas naar Zuidoost-Azië en Afrika Het West-Vlaamse Iluminas, ook bij de laureaten tijdens de afgelopen Trends Gazellen-verkiezing, laat zich steeds vaker opmerken met slimme straatverlichting in onder meer Zuidoost-Azië en Afrika. De verlichting van Iluminas draait op zonne-energie, vandaar de focus op landen met een groot aantal zonuren. Het Bryo-lid uit Roeselare mikt dit jaar op een forse omzetstijging naar twee miljoen euro. www.iluminas.com

Bryo Roadshows Ook dit voorjaar vinden Bryo Roadshows plaats. Tijdens deze bijeenkomsten maak je deel uit van een netwerk van recent gestarte en jonge ondernemers. Je krijgt hands-on tips over je strategie, vragen en ideeën, ontvangt feedback van ervaren ondernemers en van de mede-Bryo’s en je krijgt begeleiding in groep en individueel, altijd op basis van jouw vragen. www.bryo.be/roadshows

Bryo staat voor Bright en Young en is het startersproject van Voka. Het project biedt jonge, beloftevolle ondernemers gedurende twee jaar begeleiding aan tijdens de opstart van hun zaak. BNP Paribas Fortis is stichtend partner. Bryo wordt ook ondersteund door Deloitte Fiduciaire, SD Worx en de Vlaamse overheid (Startersinitiatieven Vlaanderen). Meer informatie op www.bryo.be

30

BRIGHT & YOUNG

Bedrijf Zonen 09 Plaats Gent Founder Sharon Duverger Business Ontwerp van naaipatronen en stoffen voor jongens­ kleding Oprichting 2013 Droom Voorzichtig maar zeker doorbreken www.zonen09.com

De patronen van Zonen 09 worden via de blog van Sharon gepromoot en in een dertigtal verkooppunten in Vlaanderen en Nederland aangeboden. De prijs van een gemiddeld patroon schommelt rond de zestien euro en zeven euro voor een digitale versie. Ook al gaat het ineens hard en zijn het lange dagen, toch wil Sharon niets overhaasten. “Ik ben een voorzichtige onder­ nemer maar doelgericht. Ik heb de laatste maanden de bedrijfsvorm van Zonen 09 geprofessionaliseerd en geïnvesteerd in een nieuwe huisstijl. Nu focus ik mij verder op het product. Ik ga onze doelgroep van 2 tot 9 jaar uitbreiden om aan de vraag naar tiener- en volwassenenmaten te beantwoorden.” Naast de naaipatronen wil Sharon ook uitpakken met een eigen stoffenlijn. “Daarvoor zoek ik nog een producent. Eens die stoffenlijn goed draait, ga ik misschien met freelancers samenwerken.” En wat als er een grote speler op de confectiemarkt interesse toont in Zonen 09? “Dan ga ik zeker luisteren. Zolang alles maar ethisch en duurzaam verloopt, want dat is toch wel de filosofie die ik wil blijven uitdragen.”

Michiel Hendryckx gaat voor Vokatribune maandelijks op pad om Bryo-ondernemers in beeld te brengen. Bekijk alle portretten op www.voka.be/bryoportretten

Agenda www.voka.be/antwerpen-waasland

www.voka.be/halle-vilvoorde

www.voka.be/limburg

Zekerheid en insolventie in de haven- en transportwereld

JongerenKamer: avond van de jonge ondernemer

Financiële gegevens verwerken en rapporteren met Excel

Basisopleiding onderhandelen

Brug Onderwijs - Bedrijfsleven

Welkom@Voka

17/3, 09u30 | Voka (Vilvoorde)

12/3 | Voka (Hasselt)

26/3 | Voka (Hasselt)

10/3, 09u30 | Voka (Antwerpen)

24/3, 19u00

10/3, 09u30 | Voka (Vilvoorde)

Sportstories

ISO 9001

The war for talent: hoe de jongere generaties aanwerven

KMO Branding

Groeifinanciering: groeien is bloeien

Invoeren en bijsturen van hr policies

14/3 | CC Ter Kommen (Hoeselt)

26/3 | Voka (Hasselt)

Fashion date

Netwerk vastgoed: Berlijn

16/3 | Voka (Hasselt)

26/3 - 28/3

Lunch & Learn India

Management Assistant Day

17/3 | Voka (Hasselt)

16/4 | Holiday Inn (Hasselt)

Zomeropera: Carmen

TEL. 03 232 22 19

10/3, 12u00 | Voka (Antwerpen)

Zakendoen met het Midden-Oosten 12/3, 12u30 | Voka (Antwerpen)

Prospectie, Pure Sport! 17/3, 13u30 | Voka (Sint-Niklaas)

Antwerp.SRL stelt voor: UAntwerpen backstage 17/3, 15u30 | Campus Drie Eiken – Q-gebouw (Antwerpen)

Winstgevende Projecten: controle en risicobeheersing 24/3, 13u30 | Voka (Antwerpen)

30/3, 13u30 | Voka (Antwerpen)

Ondernemersavond Oost 31/3, 17u00 | Zeelandia (Wommelgem)

Inspire, inspiratiesessie door Rik Vanwalleghem, directeur Centrum Ronde Van Vlaanderen 31/3, 19u00 | Voka (Antwerpen)

HR-Award Euromaintenance 1/4, 18u30 | Antwerp Expo, Antwerpen

InnovatieAcademie: Scoren met Service

TEL. 02 255 20 20

20/3, 12u00 | Voka (Vilvoorde)

10/3, 09u30 | Voka (Vilvoorde)

Assertief zijn, kan u leren

Talentgesprekken voeren met je medewerkers

24/3, 09u30 | Voka (Vilvoorde)

11/3, 12u00 | Voka (Vilvoorde)

Update gevaarlijke stoffen: CLP & REACH

Klant- en doelgericht e-mailen

24/3, 13u30 | Faculty Club (Leuven)

Iedereen kan (internationaal) groeien!

Mindful werken, heartful leven

24/3 | Voka (Hasselt)

12/3, 09u00 | Voka (Vilvoorde)

Workshops advertising in social media

www.voka.be/mechelen

TEL. 011 56 02 00

TEL. 015 45 10 20

27/5 | Alden Biesen (Bilzen)

Bar International: zakelijke opportuniteiten in Bulgarije

Lunch & Learn Zuidoost-Azië: ontmoet VLEV’s uit Japan en Zuid-Korea

11/3, 18u00 | Voka (Mechelen)

25/3, 12u15 | Voka (Mechelen)

Vokafé Neteland en Zuiderkempen: Actua@Voka: Hervorming doelgroepen­- houd mee halt bij innovatief Van Hool beleid en tewerkstellingspremies 12/3, 09u00 | Van Hool (Lier)

30/3, 08u00 | Voka (Mechelen)

LON Klein-Brabant/Vaartland: Infosessie PLATO

Exclusive@Voka

17/3 18u00 | Syneton (Bornem)

Actua@Voka MVO: Duurzame inzetbaarheid van medewerkers 17/3 8u00 | Voka (Mechelen)

31/3, 13u30 | Voka (Vilvoorde)

Wees voorbereid op sociale verkiezingen 2016: sessie 1

13/3, 13u30 | Voka (Vilvoorde)

31/3, 18u30 | Lamot (Mechelen)

Bar International: zakelijke opportuniteiten in Roemenië 1/4, 18u00 | Voka (Mechelen)

Interactieve infosessie: Psychosociale aspecten van overnames 21/4, 16u00 | Voka (Mechelen)

23/3, 13u00 | Voka (Mechelen)

Vokafé Zuiderkempen met Peter Vokafé Mechelen naar Kazerne Dossin Keyzer: Groei maakt gelukkig

21/4, 13.30 | Voka (Antwerpen)

24/3, 18u30 | Kazerne Dossin (Mechelen)

Btw bij invoer en uitvoer

23/4, 18u00 | Vink (Heist-op-den-Berg)

Actua@Voka - Stages: Ervaring? Werkt!

28/4, 09u30 | Voka (Antwerpen)

27/4, 08u00 | Voka (Mechelen)

www.voka.be/kempen

www.voka.be/leuven

TEL. 014 56 30 30

Seminarie MER screening en milieuvergunning in de praktijk 10/3, 13u30 | Huis van de Ondernemer (Geel)

HR Festival 20/3, 14u00 | Trainingscentrum BEMT (Geel)

Het Moment van de Jonge Ondernemer 25/3, 18u00 | Thomas More (Turnhout)

Ontbijtsessie ‘Komt uw groeistrategie in aanmerking voor financiële steun?’ 2/4, 08u00 | Huis van de Ondernemer (Geel)

Ontbijt & infosessie Executive Innovation Academy 3/4, 08u00 | Huis van de Ondernemer (Geel)

www.voka.be/oost-vlaanderen

TEL. 016 22 26 89

TEL. 09 266 14 40

Business Club USA

Motiveren van medewerkers

Te gast bij: Winge Golf

Incoterms in de praktijk

22/4, 09u00 | Huis van de Ondernemer (Geel)

12/3, 09u00 | Tiensevest 170 (Leuven)

25/3, 08u00 | Leuvensesteenweg 254 (St-Joris-Winge)

6/3, 09u00 | Voka (Gent)

Sales voor Singles

Facebookmarketing voor gevorderden

Groeien in leiderschap: traject voor leidinggevenden

10/3, 16u00 | Voka (Gent)

19/3, 13u30 | Voka (Gent)

Koud bellen, koud kunstje

De grote voorjaars-HR-update

10/3, 09u00 | Voka (Gent)

19/3, 08u00 | Voka (Gent)

Colloquium

Traject commercieel Frans

22/4, 18u00 | Huis van de Ondernemer (Geel)

vanaf 13/3, 12u00 | Tiensevest 170 (Leuven)

Voka Kempen Oost - Bedrijfsbezoek Segers Interieur

Extralegale voordelen, forfaitaire onkosten, bedrijfswagen

28/4, 18u00 | Segers Interieur (Retie)

16/3 | Tiensevest 170 (Leuven)

29/3 | Tiensevest 170 (Leuven)

Time- en stressmanagement 14/4, 09u00 | Tiensevest 170 (Leuven)

Seminarie Leer Chinees in één dag

Workshop ISO 9001 versie

30/4, 09u00 | Huis van de Ondernemer (Geel)

17/3, 09u00 | Medialaan 26 (Vilvoorde)

Workshop Mindmapping 19/5, 09u00 | Huis van de Ondernemer (Geel)

Slotevent ESF-traject Zorgleiderschap LinkedIn voor pro’s 12/3, 18u00 | Claerhout Communicatiehuis (Gent) 19/3, 09u00 | Voka (Gent)

Milieu: CLP en REACH

Lerend netwerk voor direct leidinggevenden

24/3, 13u30 | Groot-Begijnhof 14 (Leuven)

12/3, 14u00 | Voka (Gent)

23/3, 09u00 | Anima+ (Sint-Martens-Latem)

Starten met LinkedIn

Extralegale voordelen – forfaitaire kosten – bedrijfswagens

12/3, 09u00 | Voka (Gent)

12/6, 18u00 | Locatie nog niet gekend

Vlaamse dagen in Gdansk, symbool van Poolse economische groei 18/3-20/3 | Gdansk (Polen)

24/3, 09u00 | Voka (Gent)

Family Business Happening – Deugdelijk bestuur 24/3, 12u30 | Brouwerij Huyghe (Melle)

12/3, 08u30 | Voka (Kortrijk)

24/3, 18u30 | Voka (Kortrijk)

Succesvol starten en blijven

Vokafé Veurne & Westkust

17/3, 08u00 | Bedrijvencentrum (Roeselare)

25/3, 18u30 | De Dolle Brouwers (Esen)

Lunch & Learn India en Pakistan

Voka-actua: what’s next: 3D-printing

18/3, 12u30 | De Caese (Brugge)

26/3, 08u30 | Buda Lab (Kortrijk)

Industrial Scouting

Snellezen: lees sneller dan uw schaduw

18/3, 08u30 | Beaulieu International Group (Waregem)

27/3, 09u00 | Voka (Kortrijk)

Voka-actua: hoe zaken doen in Frankrijk?

31/3, 18u30 | Falck Safety Services (Oostende)

19/3, 08u00 | Voka (Kortrijk)

Te gast bij Voeding Lesage 19/3, 18u30 | Voeding Lesage (Oostvleteren)

Daarbij gaat er speciale aandacht naar de radicale

Op maandag 30 maart organiseert Voka Metropolitan zijn

een toespraak met als titel ‘bpost, veranderen om te blij-

Ondernemer’. Tijdens deze maand zet Jong Voka de

techno-sociale ontwikkelingen die elkaar razendsnel

voorjaarslunch.

ven. Ook in de Brusselse metropool.

jonge ondernemers en professionals in de spotlight.

opvolgen en waarbij de ene innovatie al vlug de vorige

Voorzitter Jean-Paul Van Avermaet en het bestuur van

tenietdoet.

Voka Metropolitan hebben het genoegen u uit te nodigen

Voka Metropolitan is het professioneel netwerk van

op deze voorjaarslunch die plaatsvindt in Hotel Le Plaza.

ondernemers die actief zijn in de Brusselse metropool.

We verwelkomen Koen Van Gerven, CEO van bpost, voor

Inschrijven kan via www.voka.be/voorjaarslunch

leren tijdens de Maand van de Jonge Ondernemer.

24/3, 09u00 | Deloitte (Roeselare)

Infosessie: Businessclub International Commercial Directors

In maart organiseert Jong Voka de ‘Maand van de Jonge

Een overzicht van de activiteiten vindt u op www.voka.be/maandvandejongeondernemer

Seminarie: btw-rapportering: do’s & don’ts

Businessclub Innovatie

Voorjaarslunch Voka Metropolitan

vraag waarop Jong Voka een antwoord tracht te formu-

AGENDA

12/3, 16u30 | Voka (Kortrijk)

Maand van de Jonge Ondernemer

Waar ligt de toekomst van wakker? Dat is de centrale

32

TEL. 056 23 50 51

Voka Fietst – buitenlandse stage Mojácar Persona’s: de nieuwe hype in échte klantempathie 18/3-22/3 | Mojácar

Self-marketing voor starters uit de creatieve economie

Jaardiner en uitreiking Prijs Ondernemen

www.voka.be/west-vlaanderen

Te gast bij Falck Safety Te gast bij Flanders International Airport Wevelgem 31/3, 18u30 | Flanders International Airport (Wevelgem)

33

HOE ZOU HET NOG ZIJN MET...

Lees de Vokatribune op uw tablet

Het vuur van de smidse

Vokatribune is het magazine van Voka, Vlaams netwerk van ondernemingen Koningsstraat 154 - 158

Tijdens de weekends werkten de broers gewoon door in hun atelier in Oostrozebeke. In 2001 besloten ze samen een bvba op te richten: Smederij Dujardyn Artconcept. Het was een droom die in vervulling ging. Ook vandaag is het orderboek nog steeds goed gevuld. De broers smeden voor binnen- en buitenlandse klanten onder meer poorten, luchters, luifels, trapleuningen, deurklinken en tuinbeelden, in klassieke, maar ook heel moderne uitvoeringen. “Het is heel arbeidsintensief. Het begint al met goed luisteren naar de wensen van de klant. Meestal maak ik, op basis van wat ik ter plekke hoor en zie, een schets. De observatie van de omgeving en de kennis van stijlkenmerken is daarbij heel belangrijk. Daarna vergroten we de schets uit tot de werkelijke afmetingen van het object of de structuur. Dan pas begint het smeedwerk in het atelier.”

want daardoor gaat veel kennis verloren. Vroeger bijvoorbeeld, bezochten architecten in opleiding vaak nog een siersmid om voeling te krijgen met de technieken. Nu gebeurt dat quasi niet meer. Bij openbare aanbestedingen van grote renovatieprojecten staan in de beschrijving nog nauwelijks details over het te restaureren smeedwerk. Gewoonweg omdat de kennis niet meer aanwezig is. We bekijken daarom samen met het ministerie van onderwijs mogelijkheden om in België een circuit van erkende stageplaatsen op te starten zodat jongeren, die in België of Frankrijk het vak leerden, zich als stagiair kunnen vervolmaken.”

“Naarmate de zwaarden beter, en dus ook scherper werden, vond vader het welletjes”

1000 Brussel Tel: 02 229 81 11 Fax: 02 229 81 00 [email protected] www.voka.be Redactie Dimitri Cologne Caroline De Bruyn Tom Demeyer Erik Durnez Bregt Timmerman Redactiecoördinator Sandy Panis Verantwoordelijke uitgever

Op de Handschoenmarkt voor de Antwerpse kathedraal bevindt zich de ‘Put van Quinten Metsijs’, een waterput waarvan het prachtige smeedwerk de legende van Silvius Brabo en Druon Antigoon uitbeeldt. Quinten Massijs (1466 – 1530), een van de laatste Vlaamse Primitieven, was naast schilder ook edelsmid. Hij was in zijn tijd een van de uitzonderlijke smeden die zich bezighield met kunst. Tot een halve eeuw geleden had elk dorp in Vlaanderen zijn eigen smid. Doorgaans maakten deze ambachtslui vooral functionele objecten: deurbeslag, poorten, omheiningen, wielbeslag, koetswerk…

ne smidse van zijn vader. Die laatste was ceremonieel koetsier, en moest nu en dan de rijtuigen repareren. De jongens waren al snel begeesterd door het vuur. En vóór vader Dujardyn het goed en wel besefte, waren zijn zonen zwaarden aan het smeden op het aambeeld. Maar naarmate de zwaarden beter, en dus ook scherper werden, vond vader het welletjes. Ze moesten nu ook maar eens nuttige dingen maken. En dat werden smeedijzeren onderleggers voor kookpotten. Familie, buren en vrienden waren in de wolken over het werk van de jongens. De eerste bestellingen kwamen al gauw binnen.

Maar de stiel is zeer arbeidsintensief, en bijgevolg ook duur. De smeden moesten de afgelopen decennia dan ook plaats ruimen voor lassers en aannemers. Zij gebruiken goedkopere alternatieven: aan mekaar gelaste buizen bijvoorbeeld, die bij benadering het originele smeedwerk evenaren. Maar niet helemaal, want het ambachtelijk bewerkte volle ijzer en de smeedijzeren voorwerpen van de smid hebben een eigen charme, een eigen traditie ook, die nu dreigt verloren te gaan. Zeker voor de renovatie van oude, historische gebouwen, is dat doodjammer.

“En toen begonnen we ons te interesseren in kunst”, vertelt Steven. “Vooral het prachtige smeedwerk van Victor Horta liet een diepe indruk op ons na. We probeerden het zelf na te maken in ons atelier. Maar toen zijn heel wat hamers door de lucht gevlogen. Het lukte ons gewoonweg niet. De smeedkunst kent heel wat oeroude technieken, die al eeuwenlang van oud naar jong al smedend worden doorgegeven. Handleidingen van middeleeuwse meestersmeden bestaan niet.”

Ook grote en in het oog lopende opdrachten staan op hun palmares. Zo waren de broers verantwoordelijk voor de restauratie van een deel van het deurbeslag van de Notre-Dame in Parijs. Vandaag zijn ze bezig met de restauratie van Maison Jamaer, het prachtige woonhuis van de negentiende-eeuwse Brusselse stadsarchitect Victor Jamaer, die onder meer instond voor de restauratie van het Brusselse stadhuis. Voor Steven Dujardyn is smeedkunst zijn leven. Hij kijkt met lede ogen naar de teloorgang van zijn vak. “Er zijn vandaag zelfs geen echte professionele opleidingen meer in België. Dat is jammer,

Steven Dujardyn staat erop ons rond te leiden in het atelier. Het vuur, het aambeeld (275 kilogram), de hamers, … Het is werkelijk indrukwekkend. Nog spectaculairder wordt het wanneer Steven, Brecht en een Franse leerjongen om de beurt met een gigantische hamer op een witgloeiende stalen staaf beginnen te kloppen. Voor we het goed en wel beseffen, vervormt het staal tot een prachtige en elegante krul… “De hamer en de tang vormen de verlenging van onze handen. Daarmee kunnen we het staal kneden in de meest minimalistische details. Daarmee kunnen we creëren. The sky is the limit.” Even zien we weer een achtjarig jongetje, trots zwaaiend met zijn zwaard in de lucht.

%Steven Dujardyn (op de foto

links): “De hamer en de tang

vormen de verlenging van onze handen. Daarmee kunnen we het staal kneden in de meest minimalistische details.”

Jo Libeer i.o.v. Vevia vzw Brouwersvliet 5 bus 4 2000 Antwerpen Advertenties Voka Mediaregie - Chris Lens Tel: 0475 856 232 [email protected] Foto cover Chak López Opmaak Group Van Damme, Oostkamp Druk PurePrint

Word lid van de groep ‘Voka, Vlaams netwerk van ondernemingen’ op LinkedIn

Volg Voka op Twitter via @VOKA_Jlibeer

Hoe zou het nog zijn met de siersmeden in Vlaanderen? Er zijn er nog een vijftal die echt professioneel bezig zijn met het vak. Een uitstervend ras? Niet als het van Steven Dujardyn afhangt. Samen met zijn jongere broer Brecht runt hij in het WestVlaamse Oostrozebeke, bij Kortrijk, een traditionele ambachtelijke smederij. Wij gingen hen opzoeken. Hoewel ze niet langer dik gezaaid zijn in Vlaanderen, kan iedereen zich nog wel iets voorstellen bij een smederij: het aambeeld uiteraard, dat het hart van de smidse vormt, het kolenvuur en gigantische hamers. Wel, het is niet anders. Nog steeds. Wie een ambachtelijke smederij binnentreedt, waant zich plots in een andere, vervlogen tijd. Steven Dujardyn is passioneel met zijn vak bezig. Het begon al als kind: toen hij samen met zijn broer ridder speelde in de klei-

Vanaf hun vijftiende volgden de broers de zeldzame smeed­ opleidingen in België. Maar ook esthetica, architecturale stijlenkennis, beeldhouwen, tekenen en kunstgeschiedenis behoorden tot het leercurriculum. “Dat is heel belangrijk. Ik vergelijk het altijd met een primaballerina of een kunstschilder met een klassieke opleiding. Zij kunnen doorgaans ook moderne varianten van het vak tot in de perfectie uitvoeren.” De jongemannen werden beter en beter. Brecht werd zelfs toegelaten in de gerenommeerde Ecole Internationale de la Ferronnerie Française in Muizon bij Reims, waar jaarlijks slechts twee buitenlandse studenten toegelaten werden. Steven, die een paar jaar ouder was, aanvaardde zijn eerste grote opdracht op een kasteeldomein in Brussel. Nadien trok hij naar het Waalse Manage waar hij anderhalf jaar woonde en werkte aan de renovatie van een kasteel aangekocht door Zweedse klanten. © Kurt Desplenter

34

Structurele partner van Voka

Journaliste Sandy Panis gaat terug in de tijd en zoekt naar verloren of vergeten gewaande producten, plaatsen, mensen en zaken.

Vraagt u zich ook af hoe het nog zou zijn met bepaalde producten, mensen, plaatsen of zaken, mail dan naar [email protected] / @VOKA_spanis

35

Telenet Security

voor een volledig geïntegreerde beveiliging

Met Telenet Security zijn uw ICT-omgeving en informatie optimaal beschermd tegen aanvallen van buitenaf. U kiest voor een kant-en-klare beveiligingsoplossing of we werken samen met u een oplossing op maat uit. Deze klanten lieten niets aan het toeval over en kozen al voor beveiliging van Telenet for Business.

Telenet bood een security-concept aan. Ze staan in voor de software, hardware, migratie én support. Rik Van Oost, ICT-manager AZ Sint-Blasius

De samenwerking met Telenet Security is gebaseerd op vertrouwen en proactiviteit. Bruno Delcourt, verantwoordelijke voor de dienst Netwerken Universiteit Namen

We kunnen bij Telenet rekenen op mensen die fulltime met security bezig zijn. Marnix Maes, CIO Metallo

Bel 0800 66 066 of surf naar telenet.be/security voor meer info