Het Nootgebouw Basisfaciliteit voor muzikanten in muziekdorp Bemmel
PLEITNOTA Aan de Gemeente Lingewaard
Stichting Muziekgezelschappen Bemmel i.o.
2
Inhoud Opmaat
3
1. Muziek in Bemmel
4
2. Faciliteiten
4
3. Het plan
5
4. Van idee naar werkelijkheid
6
Slotmaat
7
PLEITNOTA
Het Nootgebouw
Bemmel – juni 2008
3
Opmaat Bemmel kent een omvangrijke muziektraditie. Veel inwoners bespelen een muziekinstrument en zijn als muzikant actief bij één van de talrijke vormen van meer of minder georganiseerde, gezamenlijke muziekbeoefening in Bemmel. Daarnaast is er een grote groep vrijwilligers, die het elk jaar opnieuw mogelijk maakt om een grootschalig festijn als de Bemmelse Dweildag of een regionaal evenement als de Taptoe te organiseren. Het belang van muziek in onze gemeenschap wordt echter nauwelijks weerspiegeld in voor repetities en opslagruimte beschikbare faciliteiten. Er is een schrijnend gebrek aan geschikte lokaliteiten, die voldoen aan tegenwoordig gangbare muziektechnische en ruimtelijke eisen. Alleen drumfanfare ESKA heeft in het verleden een eigen voorziening weten te creëren. De andere muziekgezelschappen leiden sinds mensenheugenis een nomadenbestaan. De meeste orkesten zijn aangewezen op toevallig, veelal onderhands verkregen ruimten. Voor de duur van de huurperiode en de repetitiemomenten zijn ze volstrekt afhankelijk van de exploitanten. De afhankelijkheid van het toevallige aanbod en de daardoor wederkerende zoektocht naar nieuwe ruimten is een aantal muziekgezelschappen al langer een doorn in het oog. Bovendien is er op de korte termijn geen enkel uitzicht op enige verbetering van deze situatie. Daarom heeft een aantal muziekorganisaties het unieke initiatief genomen om op afzienbare termijn in welke vorm dan ook gezamenlijk een eigen muziekhuis in Bemmel te realiseren als repetitielokaliteit, dat tevens de benodigde voorzieningen biedt voor de ordentelijke opslag van instrumenten, kleding, decorstukken, technische installaties, administraties en archieven. Een dergelijke muziekvoorziening kan echter onmogelijk op eigen kosten worden gerealiseerd. Daarom wordt de gemeente aan de hand van deze nota opgeroepen bij te dragen in de lasten, via de beschikbaarstelling van bouwgrond dan wel de verwerving van een bestaand pand, en door subsidiering van de met nieuw- of herbouw en (her)inrichting verbonden kosten als ook de ambtelijke ondersteuning bij de realisering van dit plan. De exploitatie van dit muziekhuis zal worden gedragen door de bij dit initiatief betrokken organisaties die zich hebben verenigd in het Platform en Stichting Muziekgezelschappen Bemmel i.o.: • • • • • • • •
Harmonie UDI Stichting Bemmelse Dweildag Egerländer Kapel De Leemkuulers Big Band Bemmel Dweilorkest de Boemels Damesdweilorkest de Dreugtrommels Dweilorkest de Rotdweilers Dweilorkest Alarmfase 3
PLEITNOTA
Het Nootgebouw
Bemmel – juni 2008
4 1. Muziek in Bemmel Bemmel profileert zich in velerlei opzicht als een muziekdorp en staat ook zo op de kaart. Muziek is in de loop van de jaren geleidelijk een unieke sociale functie gaan vervullen in het Bemmelse gemeenschapsleven. Bemmel profiteert daarvan ook naar buiten toe qua aanzien en uitstraling. De Dweildag op de tweede zondag van de maand juni is wel de meest in het oog springende activiteit. Dit grootschalige evenement kan zich elk jaar opnieuw verheugen in een brede belangstelling, ook van landelijke media. Op de Dweildag geven elk jaar ruim 100 orkesten uit binnen- en buitenland acte de présence. Dit unieke gebeuren trekt doorgaans tussen de 35.000 en 40.000 bezoekers. Ongeveer 250 vrijwilligers, grotendeels gerekruteerd uit het georganiseerde Bemmelse muziekleven, maken dit festijn met landelijke uitstraling onder de geroutineerde regie en bezielende leiding van de Stichting Bemmelse Dweildag mogelijk. Naast de Dweildag organiseert drumfanfare ESKA jaarlijks in de tweede helft van juni een regionale publiekstrekker met de Taptoe op het grasveld voor de Kinkelenburg, waarvoor kwalitatief hoogwaardige fanfares uit het hele land worden aangezocht. Ook de traditionele Bemmelse Zwitserse Week rond de Nijmeegse Vierdaagse wordt opgeluisterd met een groot aantal muzikale activiteiten. Rondom koopzondagen en door de ondernemingsvereniging georganiseerde promotionele festiviteiten als ‘Beleef Bemmel’ wordt bovendien veelvuldig en nooit tevergeefs, een beroep gedaan op het ruime aanbod aan Bemmelse muziekgezelschappen, zowel van orkesten als van koren. Inwoners van Bemmel uit alle lagen van de bevolking en uit alle leeftijdsgroepen zijn ook zèlf actief als muziekbeoefenaar, al dan niet in min of meer georganiseerd verband. Naast de twee grote orkesten - Harmonie UDI en drumfanfare ESKA - zijn er in Bemmel vier dweilorkesten - de Boemels, Damesorkest de Dreugtrommels, de Rotdweilers en Alarmfase 3 – en twee specifieke orkesten, te weten Egerländer Kapel de Leemkuulers en Big Band Bemmel actief. In totaal bespelen in deze orkesten bijna 300 mensen een instrument. Deze muziekgezelschappen hebben gezien hun leeftijd, hun reden van bestaan al ruimschoots bewezen: de oudste bestaat al meer dan 80 en de jongste ruim 10 jaar. Bij elkaar opgeteld treden deze orkesten jaarlijks meer dan 100 keer op, niet alleen in Bemmel, maar ook in de wijdere omgeving, regionaal en soms ook landelijk. Afgezien van deze orkesten zijn er bovendien nog tal van muzikanten, die zich van klassiek tot pop en jazz in een losser verband hebben georganiseerd. Daarnaast zijn er in Bemmel nog zeker tien zangkoren op een breed geschakeerd scala van muziekgenres actief. Naar eigen schatting is zeker 5% van de Bemmelse bevolking als beoefenaar betrokken bij een muziekensemble. Overigens zijn hierbij de gerenommeerde koor-, orkest- en andere muzikale activiteiten van het Over Betuwe College in Bemmel nog buiten beschouwing gelaten. 2. Faciliteiten Afgezien van de medewerking bij evenementen als de Bemmelse Dweildag en de Taptoe is er vanuit de gemeente slechts een beperkt aantal faciliteiten beschikbaar voor het Bemmelse muziekleven. Harmonie UDI, drumfanfare ESKA, Big Band Bemmel en Egerländer Kapel de Leemkuulers profiteren van een subsidieregeling, die voor huur van repetitieruimten als ook de honorering en/of onkostenvergoedingen van dirigenten wordt aangewend. De subsidies zijn maar gedeeltelijk toereikend voor die doeleinden. De resterende instandhoudingkosten worden door de gezelschappen
PLEITNOTA
Het Nootgebouw
Bemmel – juni 2008
5 geheel zelf gedragen, te bekostigen uit contributies, private sponsoring en met optredens verworven inkomsten. Via de muziekscholen in Bemmel en Huissen ondersteunt de gemeente Lingewaard bovendien de algemene en instrumentspecifieke opleidingen van (aankomende) muzikanten. UDI werkt voor wat betreft de algemene opleiding samen met de muziekschool van de Kleine Academie, en neemt via het Klein Orkest de specifieke opleidingsaspecten van het spelen in een Harmonie voor eigen rekening. Overigens staat het voortbestaan van de muziekscholen ter discussie. Er moet dus ernstig mee rekening worden gehouden, dat de (grotere) orkesten in de toekomst de opleiding geheel zelf ter hand zullen moeten gaan nemen. Nagenoeg alle Bemmelse muziekgezelschappen kampen in meer of mindere mate met het probleem van een geschikte repetitieruimte en/of toereikende bergplaats. Alleen drumfanfare ESKA is er in een ver verleden in geslaagd met ondersteuning van de toenmalige gemeente Bemmel een eigen muziekhonk tot stand te brengen. Alle overige instrumentale muziekgezelschappen ervaren knelpunten ten aan zien van: • een vaste ruimte. Een aantal orkesten moet regelmatig uitwijken naar een andere dan de reguliere lokaliteit dan wel op zoek naar nieuwe repetitieruimte • ruimten die het mogelijk maken om zowel met het gehele ensemble als met kleinere groepen binnen een orkest te kunnen repeteren • de akoestiek en de (muziek)technische voorzieningen van de beschikbare ruimten • lokaliteiten, die voldoen aan minimale ruimtelijke eisen van toegankelijkheid en veiligheid, zowel materieel als ook fysiek. Het risico van gehoorschade in de huidige repetitieruimten is niet denkbeeldig • opslagmogelijkheden voor muziekinstrumenten, apparatuur, kleding, decorstukken en muziekarchieven, gekoppeld aan de repetitieruimten. In dit verband is ook het aanzienlijke opslagprobleem van de Stichting Bemmelse Dweildag om diens (technische en overige materiele) voorzieningen ordentelijk te kunnen onderbrengen in het geding • de huidige opslag is veelal versnipperd over de meest uiteenlopende locaties, die bovendien veelal slechts tijdelijk beschikbaar zijn. 3. Het plan In de wetenschap dat er vanuit het gemeentelijke beleid anno 2008 geen oplossingen op kortere termijn in zicht zijn of komen en in het besef dat de afzonderlijke organisaties ieder voor zich het geschetste ruimteprobleem niet zullen kunnen oplossen, heeft een aantal toonaangevende Bemmelse muziekgezelschappen de handen ineen geslagen om samen een passende ruimtelijke muziekvoorziening te realiseren voor in beginsel alle in aanmerking komende muziekgroepen. Voor dit doel is het Platform Muziekgezelschappen Bemmel in het leven geroepen, waarin vertegenwoordigers van betrokken organisaties zitting hebben. Dit Platform fungeert namens deze muziekgezelschappen als gesprekspartner voor de gemeente en andere in dit verband relevante belanghebbenden en belangenbehartigers. Vooralsnog hebben onderstaande groepen zich in het Platform verenigd: • Harmonie UDI • Stichting Bemmelse Dweildag • Egerländer Kapel De Leemkuulers • Big Band Bemmel • Dweilorkest de Boemels PLEITNOTA
Het Nootgebouw
Bemmel – juni 2008
6 • Damesdweilorkest de Dreugtrommels • Dweilorkest de Rotdweilers • Dweilorkest Alarmfase 3 Desgewenst staat in de toekomst het lidmaatschap ook voor andere muziekgroepen open, dan wel zullen deze in de gelegenheid worden gesteld om tegen een betaalbare vergoeding van de voorziening gebruik te maken. Het platform streeft er naar één gezamenlijke locatie tot stand te brengen om te voorzien in de repetitie- en opslagbehoeften van het Bemmelse muzikale verenigingsleven. Voor de nu in het platform samenwerkende orkesten is er sprake van een regulier ruimtebeslag voor repetities van 8 dagdelen per week gedurende circa 45 weken per jaar. Daarboven komen nog de extra repetities, nodig ter voorbereiding van concerten en deelname aan concoursen. Ruimtelijke concentratie heeft het voordeel van zowel kostenefficiency in verband met muziektechnische en veiligheidseisen, als wel doelmatig gebruik. Met een dergelijke ruimtelijke voorziening gaan ook andere synergievoordelen gepaard. Het gebouw kan worden benut in het kader van de opleiding van aankomende muzikanten, het kan dienen als ontmoetingspunt voor muzikale culturen en zo gemakkelijker de weg vrijmaken voor wederzijds gebruik van muziek, de uitwisseling en doorstroming van muzikanten, de afstemming van optredens, crossovers van muzikale stijlen, de gezamenlijke financiering en benutting van kwalitatief hoogwaardige installaties (geluid; licht), etc. Nog afgezien van andere maatschappelijke muzikale functies, waarvoor een dergelijke voorziening zijn waarde zou kunnen bewijzen, zoals het organiseren van ‘open podia’ of ‘jam’sessies met liefhebbers of bijvoorbeeld gehandicapten, het enthousiasmeren van muzikanten in de dop, etc. Dit unieke initiatief biedt aldus een uitgelezen kans voor de Bemmelse muziekgemeenschap om gezamenlijk verantwoordelijkheid te nemen en delen voor de instandhouding en verdere ontwikkeling van het Bemmelse muziekleven. Dit plan kan echter onmogelijk louter op eigen kracht door de Bemmelse muziekgemeenschap worden verwezenlijkt. Voor realisering van een gezamenlijke gebouwelijke voorziening is de hulp van de gemeente Lingewaard in de vorm van financiering en ambtelijke ondersteuning onontbeerlijk. 4. Van idee naar werkelijkheid De initiatiefgroep streeft naar de verwerving van een muziekhuis, onder regie van de gemeente tot stand te brengen met gemeentelijke middelen. Daarbij fungeert als wenkend voorbeeld en belangrijke inspiratiebron de meer dan voortreffelijke wijze, waarop de gemeente samen met de Bemmelse sportverenigingen draagvlak heeft gecreëerd en zorg heeft gedragen voor de komst en exploitatie van goede sportvoorzieningen. Een dergelijke vorm van samenwerking staat ook de initiatiefgroep voor ogen. De nieuwe muziekaccommodatie moet gelet op de behoeften en wensen van de huidige orkesten voldoen aan een aantal minimale voorwaarden, in de periode voorafgaand aan de bouwfase te specificeren in een nog nader op te stellen Programma van Eisen: • twee akoestisch verantwoorde repetitieruimten, waarvan één met een oppervlak van 225 m2;
PLEITNOTA
Het Nootgebouw
Bemmel – juni 2008
7 • • • •
enkele lesruimten; een bescheiden kantinevoorziening; eigen opslag- en archiefruimten voor de aangesloten orkesten; gemeenschappelijke werk- en opslagruimten voor technische aangelegenheden, stalling van decorstukken, aanhangwagen, gezamenlijke apparatuur (geluid; belichting); Op basis van een eerste globale bouwkundige inschatting moet als indicatie in het geval van nieuwbouw rekening worden gehouden met een investering van zeker € 1.000.000, exclusief bouwgrond. De aangesloten muziekgezelschappen zijn bereid de gezamenlijke verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid van het gezamenlijke muziekonderkomen op zich te nemen. Het materieel eigendom kan daartoe worden ondergebracht bij een door de initiatiefnemers in het leven te roepen Stichting, die de volledige verantwoordelijk draagt voor het beheer en de exploitatie van de nieuwe voorziening. De samenwerkende muziekinstellingen hebben daarom besloten tot de oprichting van de Stichting Muziekgezelschappen Bemmel. Deze komt in de plaats van het huidige Platform. De aangesloten muziekgezelschappen maken deel van uit van de Stichting via een door elk van hen uit eigen gelederen aan te wijzen bestuurder, aan te vullen met ten hoogste drie externe leden. Het Stichtingsbestuur fungeert vooral als toezichthouder. Het uitvoerend bestuur komt bij voorkeur in handen van gezaghebbende, uit de Bemmelse gemeenschap te werven externe kandidaten voor het lidmaatschap van het bestuur. De Stichting krijgt als opdracht zorg te dragen voor een gezonde bedrijfsvoering, onder meer via inning van abonnementsgelden en eventuele inkomsten van bijvoorbeeld de kantine of de verhuur aan externen, evenals de werving van subsidies en particuliere sponsormiddelen. Daarnaast dient het bestuur toe te zien op een optimaal gebruik van de voorzieningen en een adequaat onderhoud van zowel het gebouw als het interieur te waarborgen. Desgewenst en waar nodig wordt het bestuur op onderdelen via de instelling van commissies ondersteund bij de adequate vervulling van de haar toevertrouwde taken. In dit verband wordt gedacht aan bijvoorbeeld een onderhoudsgroep, een technische commissie, een kantinecommissie en een opleidingscommissie.
PLEITNOTA
Het Nootgebouw
Bemmel – juni 2008
8 Slotmaat De Stichting Muziekgezelschappen Bemmel i.o. is zich ervan bewust dat er – vrij naar de Vlaamse schrijver Willem Elsschot - tussen Droom en Daad, Idee en Werkelijkheid wetten en praktische bezwaren in de weg kunnen staan. Maar de samenwerkende muziekgezelschappen zijn overtuigd van de redelijkheid van hun pleidooi. Vandaar ook dit unieke initiatief: samen maken we het verschil! Wij zijn overtuigd van de wenselijkheid van een eigen onderkomen en geloven in de haalbaarheid. Te meer, nu we de afgelopen weken en maanden zoveel positieve reacties in op ons initiatief kregen uit zowel de Bemmelse gemeenschap als de Lingewaardse politiek. Daarom willen we graag op korte termijn met de Raad en het College van Burgemeester en Wethouders en het ambtelijke apparaat van de gemeente Lingewaard in constructief overleg treden over hoe we samen - met inachtneming van alle hindernissen - onze dromen en ideeën tot daden en werkelijkheid kunnen maken.
PLEITNOTA
Het Nootgebouw
Bemmel – juni 2008
