Het magische licht en wonderlijke water van Skagen

!Reizen

Het magische licht en wonderlijke water van Skagen Speeltuin van kunstenaars

Het is het licht, dat magische licht, in combinatie met het wonderlijke waterspel. Even boven het Deense Skagen is een natuurlijk fenomeen te zien, dat op weinig plekken op onze aarde wordt geëvenaard. Kunstenaars zagen als eersten dat dit een bijzondere, misschien wel unieke plek was en trokken naar het vissersplaatsje om te schilderen. Skagen werd in de negentiende eeuw een kunstenaarskolonie, en dat zou het vissersdorp voorgoed veranderen. De kunstschilders zijn verdwenen, maar nog altijd oefent Skagen een enorme aantrekkingskracht uit. TEKST & FOTOGRAFIE NIELS BAKKER

26 - Kijk op www.Nordicmagazine.nl

J

e moet er geweest zijn om het daadwerkelijk te geloven. Op het meest noordelijke puntje van Denemarken loopt de branding van de zee niet evenwijdig met het strand, maar verticaal van zee naar kustlijn. Gevoegd bij het magische licht dat zich hier manifesteert, vind je hier een

fascinerend natuurverschijnsel. Het ‘brandingswonder’ wordt veroorzaakt doordat Noord- en Oostzee hier elkaar ontmoeten, ook nog in twee verschillende zeekleuren. De Hollanders, die tijdens de Gouden Eeuw op de Oostzee voeren, wisten het al: op dat punt moet je oppassen, want de zee is er onstuimig en onbetrouwbaar. Op oud-Hollandse zeekaarten werd Grenen, zoals deze plek wordt genoemd, al in de zeventiende eeuw als waarschuwingsgebied opgetekend. Toch strandden destijds talloze schepen op de kust bij Skagen, ondanks de vier vuurtorens die langs de kust staan. Sommige overblijfselen van deze wrakken zijn in Skagen nog te zien, zoals eeuwenoude naamplaten van schepen en boegbeelden. Ook nu nog geldt Grenen (oud-Deens voor schiereiland) als een weliswaar betoverende, maar ook gevaarlijke plek. Het is strikt verboden om hier te zwemmen. Door de abnormaal sterke stroming, uiteraard ver-

en de Deense elite

oorzaakt door de ‘botsing der zeeën’, word je onverbiddelijk de zee ingesleurd. Berucht is het verhaal van een Amerikaanse jongen, die tot zijn knieën het water inging om een mooie klassenfoto te maken. Hij werd de zee ingezogen en verdronk. De Deense autoriteiten hebben hier ooit een test uitgevoerd met een professionele zwemmer, die aangelijnd het water inging om proberen te zwemmen. “Eens maar nooit weer”, was zijn › Links: De kust bij Grenen Onder: Oude naamplaten van aangespoelde schepen. Kunstschilder P.S. Krøyer spijkerde ze aan zijn woning in Skagen

Kijk op www.Nordicmagazine.nl - 27

!Reizen

Botsing der zeeën: de branding bij Grenen

fen en er dus veel waterreflectie is, zouden meespelen. Hoe dan ook, het licht is bijzonder helder in deze omgeving. Het mooist ervaar je de lichtinval wanneer je het duinpad naar Grenen volgt. Aan het eind gaat het omhoog, langs het graf van dichter Holger Drachmann en enkele Duitse bunkers, en dan sta je plotseling op de top van de duin. Met prachtig uitzicht op het laatste stukje land van Denemarken waar in de verte de botsende golven al een beetje zichtbaar zijn. Een fenomenaal gezicht. Het was dan ook slechts een kwestie van tijd voordat deze plek ontdekt zou worden door kunstschilders voor wie licht allesbepalend is. Eind negentiende eeuw kwamen ze, de Scandinavische meesters met hun ezels, verf en penselen. Skagen zou nooit meer hetzelfde zijn.

commentaar na afloop. Gevaarlijk om te baden dus, maar fasci-

Hip Hip Hurray!

nerend om te aanschouwen. En dat doen dan jaarlijks ook meer

P.S. Krøyer en Anna en Michael Ancher zijn de bekendste schil-

dan twee miljoen belangstellenden.

ders die hier neerstreken. Zij maakten onderdeel uit van een ware schilderskolonie die zich vanaf 1880 in Skagen vormde.

Licht en kunstenaars

Kunstschilder Michael Ancher ontdekte Skagen als ideale

In Frankrijk had je Barbizon en Pont-Aven. Dichterbij in Neder-

schilderlocatie, vond in de Skagense Anna Brøndum de ideale

land was er het Zeeuwse Domburg, maar ook Skagen is be-

vrouw en haalde zijn vrienden naar deze plek. De schilders die

roemd geworden om haar licht en kunstenaars. Want net zo

in en rondom Skagen schilderden, waren in hun tijd al be-

fascinerend als het water is op deze plek het licht. Magisch licht

roemd en exposeerden overal ter wereld. Geïnspireerd door

wordt het genoemd en, wellicht iets geholpen door vooringe-

het naturalisme schilderden ze de vissers op het strand en de

nomen verbeeldingskracht, is het licht bij Skagen inderdaad

natuur, maar ook het sociale leven van de kunstenaars zelf. Het

bijzonder te noemen als je het daadwerkelijk ziet. Natuurwe-

heeft klassieke werken opgeleverd zoals bijvoorbeeld Zomer-

tenschappers hebben er enigszins een verklaring voor. Er zou

avond op het strand van Skagen en Hip Hip Hurray! van P.S. Krøy-

hier sprake zijn van meer reflectie door de woelige zee. Ook het

er. Veel van die in Skagen gemaakte schilderijen, sculpturen en

hoge zoutgehalte en het feit dat de twee zeeën hier elkaar tref-

keramiek zijn nog steeds in Skagen te bewonderen. In het Sk-

Skagen, gezien vanaf de duinen


Het roemruchte Brøndums Hotel in Skagen

Het magische licht bij Skagen

agens Museum zijn maar liefst achttienhonderd werken geëx-

oudste in Denemarken. Daar aten ze, sliepen ze, hielden ze hun

poseerd, die allemaal in en rond het vissersstadje zijn gemaakt.

drankgelagen en maakten ze ruzie en vrienden voor het leven.

Het museum werd al in 1908 opgericht, met als doel de be-

De toenmalige eetzaal van het hotel, waar vele kunstwerken

roemde kunstwerken van de kunstenaarskolonie te behouden

hingen, is in zijn geheel, in originele vorm (!) met schilderijen

en te exposeren in de omgeving waar ze geschilderd waren.

en al verhuisd naar het Skagens Museum, waar het tegenwoor-

‘Net zo fascinerend als het water, is op deze plek het licht’

dig een unieke zaal is. In het spoor van de kunstenaars volgden al spoedig dichters, schrijvers en de onvermijdelijke bourgeoisie. Beroemde kunstenaars trekken nu eenmaal mensen aan die graag in die kringen verkeren. De elite kwam naar Skagen en ze komt er nog steeds. De eenvoudige vissersbevolking van Skagen zag de artiestenkolonie met gemengde gevoelens aan. Deels bewon-

Initiatiefnemer was Erik Brøndum, vader van Anna Ancher-

derden ze de kunstschilders, door wie ze vaak geportretteerd

Brøndum en eigenaar van het Brøndums Hotel in Skagen. De

zijn, maar deels verachtten ze de flamboyante levensstijl die de ›

kunstenaarskolonie vond onderdak in zijn hotel, een van de

kunstwereld nu eenmaal eigen is.

Een schoolklas krijgt kunstonderricht in Skagens Museum


Een van de markante geeloranje huizen van Skagen vlakbij het strand

Vissersbootjes in de haven

Oude, gerestaureerde pakhuizen in de haven


!Reizen

Week 29

legd, die in 1907 werd geopend door koning Frederik VIII. De

De Deense kroonprins met zijn echtgenote kun je er zo maar

meeste huizen in Skagen zijn traditioneel geel (Skagen-geel

tegenkomen, flanerend in de haven van Skagen en genietend

genoemd) geschilderd en zijn voorzien van oranje dakpannen.

van de zomerse taferelen die in deze omgeving gemeengoed

Het grootste deel van die karakteristieke huizen zijn tegen-

zijn. De Deense elite blijft komen in Skagen, ook nadat de kun-

woordig onbetaalbare zomerverblijven voor rijke Denen. Dat

stenaarskolonie al lang ter ziele was. De koninklijke familie,

maakt Skagen in de wintermaanden een wel erg rustig oord,

acteurs en actrices, ‘Kopenhagen met veel geld’; allemaal ko-

maar ook dat heeft zo zijn charme. De kronkelige straatjes zor-

men ze graag in de zomermaanden naar Noord-Jutland. Week

gen voor een dorps karakter, maar de haven is mondainer. Nog

29 is daarbij een begrip bij de jeugd. Traditioneel in die week in

altijd is Skagen een van de belangrijkste vissershavens in De-

juli komen de kinderen van rijke Kopenhagers naar Skagen,

nemarken. Die vissershaven zorgt samen met de pleziervaart

om feest te vieren natuurlijk en om gezien te worden. Maar ook bij de meer modale vakantievierder is Skagen zeer in trek en is het een van de meest geliefde vakantieadressen van Denemarken geworden. Begrijpelijk, want dit deel van Denemarken heeft alles in huis om van de zomer een feest te maken. Het 65 kilometer lange, prachtige strand en de schitterende duingebieden kunnen concurreren met Europa’s mooiste kus-

‘Dit deel van Denemarken heeft alles in huis om van de zomer een feest te maken’

ten. De enorme, in de buurt van Skagen gelegen ‘bewegende’ duin Råbjerg Mile zorgt zelfs voor een stukje woestijn in Dene-

voor leven in de brouwerij en daar komen de zomergasten

marken.

graag op af. Ook de oude, roodgeverfde pakhuizen staan er nog. Ze hebben tegenwoordig niet meer de functie van weleer,

Pakhuizen

maar zijn omgetoverd tot bijvoorbeeld visrestaurant of andere

En dan is er natuurlijk Skagen zelf. Het oorspronkelijke vissers-

geneugten voor toeristen.

plaatsje heeft een wat merkwaardige geschiedenis. In 1413 kreeg het stadsrechten, ondanks dat er geen straten of markt-

Het leven wordt dus gevierd in Skagen, dat zichzelf graag af-

plein waren. Skagen bestond toen nog slechts uit verspreid lig-

ficheert als mondain en beroemd. Dat mag, als het maar niet

gende woningen tussen de duinen. Visserij was eeuwenlang

vergeet dat het alles te danken heeft aan die twee basiselemen-

het enige parool, totdat de schilderkolonie de boel kwam op-

ten die zich juist hier zo bijzonder manifesteren: het magische

schudden. Pas begin twintigste eeuw werd er een haven aange-

licht en het wonderlijke water. n


Foto: Andreas Gradin, Shutterstock.com

De beroemde kerk van Skagen ligt voor een deel onder het zand

Mooie vakwerkhuizen

Foto: TTPhoto, Shutterstock.com

Fietsen of wandelen in Denemarken? 5500 vakantiehuizen in heel Denemarken! Info: tel. 0570 - 62 01 01 www.vakantiepartnerdenemarken.nl

Onderdeel Feriepartner Danmark

De karakteristieke vuurtoren van Skagen

Praktische Informatie Skagen Informatie

Vervoer

keuze aan (uitstekende) restaurants is in

Skagen ligt op het noordelijkste punt van

Met de auto is Skagen vanuit het zuiden

Skagen bovengemiddeld.

Noord-Jutland. De vissersplaats heeft

slechts over één weg te bereiken: weg 40.

ongeveer tienduizend inwoners, maar in de

Daar kan het tijdens de zomermaanden druk

Tips

zomermaanden verblijft een veelvoud aan

zijn. Het laatste stuk van de weg voert door

Het sfeervolle Brøndums Hotel bestaat nog

bezoekers in Skagen. De omgeving omvat

prachtig uitgestrekt duinlandschap. Skagen

altijd. Het is mogelijk om er tegen een

een prachtig kustgebied met fraaie stranden

is natuurlijk ook vanaf de Noord- en Oostzee

redelijke prijs te logeren.

en mooie duingebieden.

te bereiken en wordt onder andere aange-

Van het leven van de kunstenaarskolonie in

daan door cruiseschepen. Het dichtstbijzijn-

Skagen is in 1987 een speelfilm gemaakt

Klimaat en beste reistijd

de vliegveld bevindt zich in Aalborg (recht-

onder de titel Hip Hip Hurray! De film won

Skagen heeft een gematigd zeeklimaat. Dat

streeks en dagelijks vanaf Schiphol; zie:

diverse prijzen op filmfestivals. In de haven

betekent zachte winters en aangename

www.klm.com). De landtong Grenen kan

van Skagen staat het restaurant Pakhuset.

zomers. Skagen staat te boek als de plaats

het best lopend worden bereikt, maar er rijdt

Daar kun je uitstekend eten onder toezicht

met de meeste zonuren van Denemarken.

ook groepsvervoer naartoe voor wie slecht

van (replica’s van) ooit aangespoelde

Tijdens de zomermaanden is het prettig druk,

ter been is.

boegbeelden.

Accommodaties

Informatie

Skagen heeft vele overnachtingsmogelijkhe-

Voor meer informatie kun je terecht op:

den. Er zijn hotels in vele soorten en maten,

www.skagen-tourist.dk,

maar ook vele prima campings, vakantiepar-

www.visitdenmark.nl,

ken en vakantiehuizen in de omgeving. De

www.visitnordjylland.dk

maar in de wintermaanden is het vaak erg rustig.


Het magische licht en wonderlijke water van Skagen

Recommend Documents