Het klimaat in de kijker

Het klimaat in de kijker

Zever, gezever! de menselijke activiteit vanaf de industriële revolutie – het massaal gebruik van fossiele brandstoffen - hebben we de CO2-concentratie in de atmosfeer sterk verhoogd. Bij ongewijzigd beleid betekent dat in 2080 een verdubbeling van de pre-industriële hoeveelheid. Resultaat van dat omvangrijk gebruik van fossiele grondstoffen: de gemiddelde temperatuur op aarde stijgt. Dat heeft een nefaste invloed op ijskappen, biodiversiteit en weerfenomenen. De voorbije 20 jaar waren gemiddeld de warmste jaren sinds de laatste ijstijd, tienduizend jaar geleden.

natuurlijke OOrzaken Er zijn altijd al klimaatveranderingen geweest. Ook dat is een natuurlijk proces. We hoeven dus geen maatregelen te nemen om dat tegen te gaan. Niet alle informatie die je op de elektronische snelweg vindt,

Het klimaat verandert continu. Sinds het ontstaan van de

is geloofwaardig. Leerkrachten en leerlingen sprokkelen wel

aarde zijn er verschillende grote en kleinere klimaatveran-

eens kennis bijeen via niet al te betrouwbare bronnen. Soms

deringen geweest. Er zijn talrijke natuurlijke oorzaken voor

zijn de aangehaalde feiten wel correct, maar worden ze in

die veranderingen: vulkanisme (uitstoot van CO2), continen-

een verkeerde context gebruikt.

tendrift (veranderingen in zeestromingen), veranderingen in

De enige juiste houding is: wees kritisch en baseer je op

de baan van de aarde ten opzichte van de zon en inslag van

betrouwbare wetenschappelijke bronnen.

meteorieten. Die mechanismen veroorzaken warme perio-

MOSterd tekent enkele beweringen op uit de mond van leer-

des waarin er subtropische temperaturen op de polen heer-

lingen uit de derde graad van het secundair onderwijs en

sen. Dat was bijvoorbeeld het geval in het tijdperk van de

bekijkt ze kritisch.

Dinosauriërs. Ze kunnen ook koude periodes veroorzaken waarin ijskappen de continenten bedekken. Vandaag bevin-

Oh, Oh, ‘k heb geen zOrgen

den we ons in een koude periode. Maar sinds de industriële

CO2 en waterdamp (H2) zijn gassen die nu eenmaal in de na-

revolutie is er een extra oorzaak voor klimaatveranderingen:

tuur voorkomen. We hebben ze zelfs nodig om te leven. We

de activiteiten van de mens. De mens haalt fossiele brand-

ademen CO2 en waterdamp uit. We hoeven ons dus nergens

stoffen uit de bodem die bij verbranding in de atmosfeer

zorgen over te maken.

terechtkomen. We veranderen de samenstelling van de at-

Die gassen komen inderdaad in de natuur voor en heb-

mosfeer - we pompen er meer broeikasgassen in - waardoor

ben een gunstige invloed op het leven op de aarde. Zon-

het klimaat verandert. De huidige verandering is niet na-

der die gassen zou leven onmogelijk zijn. Ze zorgen voor

tuurlijk. Ze is door de mens gestart en zal nefaste gevolgen

een broeikaseffect waardoor de uiterste temperaturen op

hebben. Om die onnatuurlijke verandering te voorkomen

aarde worden afgezwakt. Zonder het broeikaseffect zou de

moeten we dan ook het gebruik van fossiele brandstoffen

temperatuur op aarde gemiddeld 33°C kouder zijn. Door

sterk reduceren.

2

Mosterd15_druk.indd 2

29/04/2010 11:35:06

niets is zeker, zelfs dit niet

trek het je niet aan

Sommige rapporten van wetenschappers bevatten fouten

De temperatuurverschillen op aarde hebben te maken met

en bewijzen dan ook om het even wat. Er is geen zekerheid

de “zonneactiviteit”. In periodes van verhoogde “zonneac-

wat de gevolgen betreft.

tiviteit” is het wat warmer, maar nadien neemt die warmte

In de rapporten van het IPCC (Intergovernmental Panel on

weer af.

Climate Change) komen inderdaad al eens kleine fouten

Het klopt dat de zon de grootste energieleverancier is voor

voor. Ze veranderen echter niets aan de eindconclusies. De

de aarde. De hoeveelheid energie die de aarde van de zon

temperatuur op aarde stijgt en de gevolgen voor de mens-

ontvangt, hangt echter af van verschillende factoren (Mi-

heid zijn al voelbaar: een grotere frequentie van zwaardere

lankovitch): de afstand aarde – zon, de hoek van de aardas

stormen en bosbranden, afsterven van planten over heel

t.o.v. het baanvlak van de aarde. Mogelijk is er ook een

grote gebieden. Dat is bijvoorbeeld het geval met de den-

verband met het aantal zonnevlekken. Tot op vandaag is

nenbossen in het noorden van Canada maar ook met de

dat echter niet aangetoond. Beweren dat het klimaat louter

beuken in het Zoniënwoud. Nog gevolgen: afsmelten van

afhangt van de zonneactiviteit is dus een brug te ver.

Paul Renders

gletsjers en ijskappen, verhoging van de zeespiegel. Van een heleboel fenomenen is nog niet geweten wat de gevolgen zullen zijn. Dus moeten we het voorzorgsprincipe han-

MOSterd sprak met

teren. De meeste wetenschappers zijn ervan overtuigd dat het risico groot is en dat de gevolgen voor de mensheid ne-

Nic Balthazar

fast kunnen zijn. Maatregelen om de CO2-uitstoot te verminderen, verlagen dat risico en kun je dan ook beschouwen als

en… actie!

een soort verzekering voor de toekomst.

Nic Balthazar maakte de clip ‘The Big Ask Again. Dance for the Climate’.

Hiervoor

kreeg hij de voorbije zomer meer dan tienduizend mensen bijeen op het strand van Oostende. Zij dansten voor het klimaat op ‘Magnificent’ van U2. In de aanloop naar de klimaattop in Kopenhagen vroegen zij op die manier aan politici om te

Voorzorgsprincipe

ijveren voor een sterk klimaatbeleid. De eerste clip ‘The Big

De overheid hoeft niet te wachten met het nemen van

Ask’ had dat ook al gedaan. Toen met zesduizend man op

milieubeschermende maatregelen, totdat een onomsto-

hetzelfde strand. MOSterd sprak met de man die duizenden

telijk bewijs van schadelijke effecten is geleverd. Het

mensen kan bewegen.

voorzorgsbeginsel legitimeert de overheid om te han-

MOSterd: Met jouw filmpjes wil je mensen aanzetten een

delen om bepaalde mogelijk schadelijke activiteiten te

“statement” te maken: “We moeten nu in actie schieten

reguleren. Wetenschappelijke onzekerheid is geen reden om geen maatregelen te nemen.

voor het klimaat.”

Het voorzorgsprincipe is trouwens een van de uitgangs-

Je moedigt mensen aan om zelf een filmpje te maken en het

punten van de Europese milieuwetgeving, net als het

op www.dancefortheclimate.org te zetten. Heeft dat succes?

principe “de vervuiler betaalt”.

Nic: De actie gaat ongelooflijk goed. De teller blijft lopen!

3

Mosterd15_druk.indd 3

29/04/2010 11:35:09

Scholen uit Bristol, Parijs, Seattle, Catalonië, kortom van

men, want we kunnen echt niet wachten tot bedrijven of

over heel de wereld, doen mee.

politici in gang schieten. Er moet écht een vraag, of eerder

Ook in Canada schieten ze in actie. Ik droom natuurlijk van

een eis, komen van de mensen zelf.

het “butterfly effect”: dat de actie zich echt heel snel begint

MOSterd: Denk je dat politici zelf geen verandering willen?

te verspreiden en dat de teller plots van vijfentwintigdui-

Nic: Dat wil het cliché. Ondertussen beseffen de meeste

zend op tweehonderdduizend springt. Dat zou fantastisch

politici me dunkt echt wel dat er iets aan de hand is met

zijn! Onlangs was ik op een internationale conferentie in

het klimaat en dat we actie moeten ondernemen. Verschil-

Brussel met kunstenaars en wetenschappers om te bespre-

lende factoren - de industrie is zo’n factor- vormen echter

ken hoe men mensen kan mobiliseren. Toen ik “Dance for

een hindernis. Om de drempel te verkleinen is het belangrijk

the Climate” voorstelde, was hun enthousiasme nauwelijks

dat er een breed maatschappelijk draagvlak wordt gevormd.

in te tomen!

Dan kunnen politici maatregelen treffen die effectief worden uitgevoerd. Dat brede draagvlak vormt zich pas als we anders beginnen denken, als er een transitie gebeurt. Daarvoor hebben we die eis van de mensen nodig. MOSterd: Vind je dat jongeren hun stem genoeg laten horen? Nic: Uit onderzoek blijkt dat jongeren van 12-13 jaar milieubewuster zijn dan ooit én er ook willen naar handelen. Maar vanaf 14-15 jaar blijkt dat bewustzijn plots weer te dalen. Op die leeftijd worden jongeren ook vanuit allerlei hoeken overrompeld door reclame: ze moeten die nieuwste gsm kopen, een mp3-speler hebben. Ze worden zodanig warm gemaakt als consument, dat ze hun ecologische principes vlug links laten liggen. Later komt dat oorspronkelijk milieubewustzijn vaak terug. Het is de kunst om ecologie “cool” en aantrekkelijk te maken bij jongeren. Het is niet eenvoudig om een gedragsverandering teweeg

MOSterd: Veel scholen nodigen je uit om mee te komen dansen. Hoe speel je daarop in? Nic: Ik zou dolgraag ingaan op al die uitnodigingen en delen in al dat enthousiasme van leerlingen en leerkrachten, maar het is spijtig genoeg onmogelijk. Ik moet velen teleurstellen. Het is wel fijn om te zien hoeveel mensen er actie onderne-

Het is niet eenvoudig om een gedragsverandering teweeg te brengen, maar het is toch mogelijk. Denk bijvoorbeeld aan sorteren: dertig jaar geleden dacht niemand eraan om dat te doen en nu zijn we koningen in het sorteren.

te brengen, maar het is toch mogelijk. Denk bijvoorbeeld aan sorteren: dertig jaar geleden dacht niemand eraan om dat te doen en nu zijn we koningen in het sorteren. MOSterd: Het is dus een kwestie van attitudeverandering? Nic: Inderdaad, we moeten een algemene gedragsverandering nastreven,

4

Mosterd15_druk.indd 4

29/04/2010 11:35:14

willen we het klimaat redden. Dat kan soms snel gaan, maar

de uitstoot van gigantisch veel broeikasgassen. Daarom is

het kantelmoment is er nog niet. Als die verandering op zich

“Donderdag Veggiedag” zo’n goed initiatief. Het stimuleert

laat wachten, wordt een ongecontroleerde kettingreactie in

mensen om voor een alternatief te gaan, om een bewuste

gang gezet die we niet meer in de hand kunnen houden.

keuze te maken. Het is beter om nu te matigen en het kli-

Een heel concreet voorbeeld om die negatieve spiraal te illu-

maat en de dieren te sparen. Op een dag zullen de zeeën

streren: door de aanhoudende droogte in Australië ontstaan

leeggevist zijn, en waar staan we dan? Dan heb je niet eens

er bosbranden. Dat heeft als gevolg dat er meer CO2 in de

meer de keuze. Zuinig omspringen met de planeet is de

lucht komt en er minder bomen zijn, waardoor er dus nog

boodschap. Maar ook gewoon de dingen durven herdenken.

meer CO2 de lucht ingaat, het klimaat nog meer opwarmt,

Niet enkel ‘minder slecht’ proberen doen. Maar ook van in

er dus weer meer droogtes en branden zijn enzovoort. Dat

het begin betere, slimmere producten en energieën ontwik-

fenomeen zal exponentieel groeien en is dus allesbehalve

kelen. En die zijn er echt wel. Er valt op één dag genoeg

positief te noemen. Om dat voor te zijn moet het bewustzijn

zonlicht op de aarde, om ons allemaal een jaar lang van

van iedereen eigenlijk nu exponentieel groeien.

energie te voorzien.

MOSterd: Houdt zo’n gedragsverandering in dat scholen bijvoorbeeld geen studiereizen meer zouden mogen organiseren naar Rome of Parijs? Nic: Reizen, dat is ook mijn zwarte beest. Ik heb ook jarenlang een reisprogramma gemaakt, waarin met het vliegtuig wordt gereisd. Ik ben dus zeker geen klimaatheilige, verre van. Enerzijds kan het geen kwaad om andere culturen te leren kennen. Integendeel. Anderzijds zullen we echt op andere manieren moeten beginnen reizen: weg met de citytrips met het vliegtuig die minder kosten dan een treinrit naar de kust! Hierin moeten we bewustere keuzes maken en de nieuwe technologieën benutten. En dat is net wat met vliegtuigen niet gebeurt. Er werd nog nooit belasting gevorderd op kerosine. Dus, men blijft vervuilende vliegtuigen maken en gebruiken. Toen de kerosine heel even fors duurder werd, zocht men wel naar alternatieven en plotseling kon er wel een stuk zuiniger gevlogen worden. Uiteindelijk zullen we een stuk minder moeten vliegen, het lijkt

Dans jij ook voor het klimaat?

me onontkoombaar. Maar er zijn nog andere mogelijkheden

Aarzel niet langer en dans met jouw klas of school de pannen van het dak. Volg het stappenplan!

voor snelle ‘klimaatwinst’. Denk aan vegetarisme. Nog niet

Stap 1: Trommel enkele flexibele leerkrachten, leerlin-

zoveel mensen (willen) weten dat niet verkeer maar wel de

gen of ouders bij elkaar om de dans ineen te boksen.

industriële veeteelt de grootste verantwoordelijke is voor

Gebruik hiervoor het lied ‘Magnificent’ van U2, maar verzin gerust jullie eigen bewegingen. Stap 2: Roep de rest van jouw klas of school bijeen en leer de dans aan. Stap 3: Zoek een cameraman of –vrouw. Zoek een leuk perspectief om te filmen: tussen, naast, boven, onder de dansers. Als het de sfeer maar weergeeft! Stap 4: Dans met iedereen de benen van het lijf en laat de cameramensen hun werk doen. Stap 5: Zet jullie filmpje op www.dancefortheclimate.org. Stuur de link door naar vrienden en kennissen met de oproep om ook actie te ondernemen.

5

Mosterd15_druk.indd 5

29/04/2010 11:35:18

hoeveel water ze mogen gebruiken om te blussen. OnderHet dansje van De Acacia / De Feniks, Gent, kun je

tussen is het brandalarm natuurlijk al uitgeschakeld, want

bekijken op: www.dancefortheclimate.org/video/

dat alarm bleef maar afgaan. In Kopenhagen vroeg de

Jenaplanschool-De-Feniks-De-Acacia-danst

brandweer (de wetenschappers dus) veertigduizend liter water om te blussen. En wij in Europa, die op de bovenste

Het filmpje van Buso Dominiek Savio uit Gits vind je

verdieping zitten, zeggen: “Je krijgt twintigduizend liter en

op de website van de school www.dominieksavio.be/

als de anderen meedoen, dan krijg je van ons dertigdui-

en op de website van “The Big Ask Again”.

zend liter”. De Amerikanen stellen dan uiteindelijk voor om vijfduizend liter te geven. Het spreekt voor zich dat op die manier de brand niet geblust raakt en er ondertussen slacht-

Donderdag Veggiedag:

offers vallen. Al meer dan twintig jaar doen wetenschappers

Donderdag Veggiedag is een initiatief van het Ethisch Vegetarisch Alternatief (EVA vzw): “Donderdag Veg-

voorspellingen. Waarom zouden we hen niet geloven en het

giedag is een campagne die jou wil stimuleren om ten-

voorzorgsprincipe hanteren? Als iedereen zijn verantwoor-

minste één keer per week lekker vegetarisch te eten.

delijkheid opneemt, van in het begin, dan staan we al veel

Eén dag in de week zonder vlees of vis, maar mét

verder. Stel nu nog dat we verkeerd zijn met die voorspellin-

veel groenten en fruit. Een veggiedag op donderdag.

gen en dat er over vijftig jaar niets aan de hand blijkt te zijn.

Donderdag wordt zonderdag.”

Wat hebben we dan verloren? Het enige dat kan gebeuren is dat we allemaal zonnepanelen hebben, perfect openbaar

MOSterd: Mensen met een hart voor het milieu, werden vaak door iets of iemand geïnspireerd. Waardoor werd jouw milieubewustzijn aangewakkerd? Nic: *denkt even na* Ik herinner het me weer! ‘De Kat’, een feuilleton op de toenmalige BRT. Dat was voor mij de Vlaamse Batman, een held. Die trok in elke aflevering ten strijde tegen vervuilende fabrieken! Ik vond het geweldig dat hij opkwam voor het milieu! Als klein kind was ik echt kwaad omdat wij niet meer in ‘ons water’ konden zwem-

Tegenwoordig vinden wij het evident dat je niet in de Schelde zwemt, terwijl dat nog geen eeuw geleden de normaalste zaak van de wereld was. Ook ozonalarm vinden wij normaal. Niemand kijkt er nog van op, terwijl kinderen dan niet buiten mogen spelen en ouderen aangeraden wordt om binnen te blijven. Dat vind ik echt erg.

vervoer, propere wagens enzovoort. We hebben dus niks te verliezen door de transitie wél te doen. In het andere geval nemen we een heel groot risico. MOSterd: Een oproep tot actie dus. Heb je nog een belangrijke boodschap voor onze lezers en de MOS-scholen? Nic: Dat het fantastisch zou zijn mochten we gaan voor dat “butterfly effect” waar ik het in het begin over had. Dat iedereen er elkaar van overtuigt dat een gedragsverandering, nu, de enige oplossing is. Ik doe dan ook een warme

men. Wij gingen vaak naar een meertje in Sint-Amandsberg en plots kon dat niet meer omdat het vervuilde slib van de Schelde er werd in gekieperd. Tegenwoordig vinden wij het evident dat je niet in de Schelde zwemt, terwijl dat nog geen eeuw geleden de normaalste zaak van de wereld was. Ook ozonalarm vinden wij normaal. Niemand kijkt er nog van op, terwijl kinderen dan niet buiten mogen spelen en ouderen aangeraden wordt om binnen te blijven. Dat vind ik echt erg. MOSterd: Het klimaatverhaal is complex. Velen zien de dringende noodzaak ook niet in. Hoe breng jij dat op een verstaanbare manier aan de man? Nic: Wel, ik stel het als volgt voor. De wereld is een flatgebouw, beneden brandt het en op de bovenste verdieping discussiëren wij met de onderbemande brandweer over

6

Mosterd15_druk.indd 6

29/04/2010 11:35:19

oproep aan alle leerkrachten om ook met hun klas of school

maal niet slecht. Maar

Uiteindelijk is het doel – en daar is toch iedereen het over eens – dat we onze aarde niet blijven vervuilen en doorgaan met allerhande stoffen in de atmosfeer te spuiten.

te dansen voor het klimaat! Maak een filmpje en zet het op de website. Doen!

Els De Latter, Paul Renders, Mike Stoens

MOSterd sprak met Sabine Hagedoren Overtuigd lid van de dekentjesclub

nogmaals, de cijfers zijn wat ze zijn en meer dan 99% van de

wetenschappers

erkennen

menselijke

activiteiten als de belangrijkste

oorzaak

van de warmer wordende wereld. En stel nu nog dat die 99% het fout heeft. Wat

De voorbije winter die ongemeen lang was. De

kan er dan gebeuren? Uiteindelijk is het doel – en daar is

mislukte klimaattop in

toch iedereen het over eens – dat we onze aarde niet blij-

Kopenhagen. Het ver-

ven vervuilen en doorgaan met allerhande stoffen in de at-

schil tussen weer en kli-

mosfeer te spuiten. We moeten milieuvriendelijker met onze

maat. Redenen te over

planeet omspringen.

voor een interview met weervrouw en gewezen leerkracht wetenschappen Sabine Hagedoren. Uw

MOSterd-reporters

trotseerden de winterkou en trokken naar het VRT-omroepgebouw aan de Reyerslaan. MOSterd: Sabine, kreeg je tijdens de voorbije koudegolf wel eens vragen of opmerkingen in de trant van: “Is die klimaatopwarming niet fel overtrokken? Het is in jaren niet zo koud geweest!” Sabine: Ja, die vraag werd wel eens gesteld. Maar meestal met de glimlach. De meeste mensen zijn snugger genoeg om te beseffen dat de opwarming er wel degelijk is. De cij-

MOSterd: Probeer je zelf al lang milieuvriendelijk te zijn?

fers zijn nu eenmaal wat ze zijn en tonen de opwarming ook

Sabine: Ik heb nog milieuchemie gestudeerd en heb dus

duidelijk aan. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de metingen van het

altijd wel voeling gehad met milieuthema’s. Toch merk ik

KMI. Metingen die teruggaan tot 1833. De verklaring voor

bij mezelf dat ik er vandaag veel meer mee bezig ben dan

de opwarming is het versterkend broeikaseffect. Wij men-

pakweg 10 jaar geleden. Toen we 10 jaar terug ons huis

sen pompen extra CO2 in de atmosfeer met dat versterkend

bouwden, hebben we veel aandacht besteed aan een goede

effect als gevolg. Dat wil echter helemaal niet zeggen dat

isolatie. In diezelfde periode bezocht ik ook voor het eerst

er geen koudegolven meer zullen voorkomen. Tendensen

een vegetarisch restaurant. Ik heb daar ongelooflijk lekker

die wel zichtbaar zijn: voor België zal het aantal hittegolven

gegeten. Heel veel groenten bovendien die ik nauwelijks

toenemen en het aantal koudegolven afnemen.

kende. Bij ons thuis aten we geen linzen of kikkererwten.

MOSterd: Klimaatsceptici wijten die tendensen aan fenome-

Later heb ik dan een cursus vegetarisch koken gevolgd en

nen als zonnevlekken en natuurlijke klimaatschommelingen.

nu eet ik toch minstens één keer per week geen vlees. Mis-

Sabine: Er zullen altijd mensen zijn die alles in vraag blij-

schien dat ik ooit nog vegetariër word? Weinig mensen besef-

ven stellen. Een kritische houding aannemen is ook hele-

fen trouwens de impact van onze vleesconsumptie op het klimaat.

7

Mosterd15_druk.indd 7

29/04/2010 11:35:23

“Donderdag Veggiedag” vind ik dan ook een goed initiatief.

Dat er meningsverschillen zouden ontstaan, was natuurlijk

Eén keer per week geen vlees eten zou een heel positieve

niet meer dan normaal. Het rijke westen heeft decennia-

impact hebben. Dat vergt natuurlijk een gedragsverande-

lang de grondstoffen opgebruikt. Het gaat niet op om te-

ring. En dat vraagt tijd.

gen landen als China – die hun achterstand op het westen

MOSterd: Zie je hierin een rol weggelegd voor een project als MOS?

aan het inhalen zijn – te zeggen: “En vanaf vandaag gelden

Sabine: Niet alle jonge mensen krijgen genoeg informatie

nieuwe regels.” Tja, dat ligt moeilijk natuurlijk. Toch is de

over milieu of klimaat in hun thuissituatie. Zeker dán is het

enige mogelijke oplossing: samenwerking. Ik geloof ook wel

heel belangrijk dat de school die informatie aanreikt. Ik denk

in de grote menselijke creativiteit in tijden van crisis. Maar

hierbij bijvoorbeeld aan jullie Dikke-truiendag.

de vraag blijft: gaat dat op tijd gebeuren?

Bij mij thuis staat de thermostaat op 20°. Sommigen vinden

MOSterd: Om die dringende noodzaak aan te tonen, wordt

dat te fris, maar als je bezig bent en niet de hele tijd stilzit,

vaak verwezen naar dingen die ver van ons af liggen: ijsbe-

is dat wel een aangename temperatuur. En ‘s avonds voor

ren die uitsterven of eilandengroepen in de Stille Zuidzee die

de tv neem ik mijn dekentje. Ik ben een overtuigd lid van

onder de zeespiegel verdwijnen.

de ‘dekentjesclub’. Je moet ook helemaal niet inboeten aan

Sabine: Het is aan ons om de ontwikkelingslanden te steu-

comfort. Je trui uittrekken omdat het 22° is, dát is pas ab-

nen. Zij zijn het die nu al het ergste te lijden hebben onder

surd. Voor mij is het gewoon

de klimaatopwarming. De arme boer in het zuiden ziet nu

een andere manier van denken. We gaan hiermee niet terug naar de middeleeuwen. We moeten gewoon kritisch naar ons gedrag kijken en leren op een andere manier met energie en grondstoffen om te gaan. MOSterd: Kritisch nadenken

Ik ben een overtuigd lid van de ‘dekentjesclub’. Je moet ook helemaal niet inboeten aan comfort. Je trui uittrekken omdat het 22° is, dát is pas absurd.

al zijn oogsten mislukken door droogte. Wij moeten hen helpen zich aan te passen, zodat ze bijvoorbeeld niet afhankelijk worden van roofbouw op de bossen als bron van inkomsten. MOSterd: Mogen we je ten slotte nog een stelling van een 19-jarige voorleggen? Zij zegt: “Voor de jeugd van vandaag is het heel erg moeilijk. We moeten consuminderen, maar worden overdonderd door de reclame. We zouden meer nee

Iedereen is nu terecht teleurgesteld in de klimaattop in Kopenhagen. Toch zie ik een lichtpunt. Alle wereldleiders zijn samengekomen en hebben met elkaar gesproken. Er is dus nog dialoog.

over milieu en klimaat moet dus in de lessen aan bod komen? Sabine: Jazeker. Toen ik nog in het onderwijs stond, probeerde ik ook altijd waar mogelijk ‘milieu’ bij de lessen te betrekken. Uiteindelijk merkte ik telkens weer dat ‘milieu’ de jeugd wel degelijk bezighoudt en boeit. In die zin is het ook goed dat leerkrachten hierin worden ondersteund en aangemoedigd. MOSterd: Denk je dat de tieners van vandaag de klimaatverandering aan den lijve zullen ondervinden? Sabine: Wij allemaal - niet alleen de jongeren - zullen

moeten leren zeggen. Maar de industrie en de markt doen ons net meer ja zeggen.” Sabine: Daar was ik me niet van bewust. Ik ben iemand die wel nee kan zeggen. Het helpt natuurlijk als je kritisch ingesteld bent en goed geïnformeerd. In die zin was ik ook aangenaam

de klimaatverandering ondervinden. Bij hittegolven heb je

verrast over de berichtgeving in heel wat kranten in verband

verhoogde ozonconcentraties. Slecht voor oudere mensen

met de klimaattop. Tijdens die periode deed wel elke krant

of astmapatiënten. Een hogere frequentie van hittegolven

moeite om op een heldere en bevattelijke manier die toch

heeft dus zeker gevolgen voor de volksgezondheid.

complexe materie te duiden. Ik heb echt veel goede dingen

Ook de fossiele brandstoffen geraken op. Ik vrees echter dat

gelezen. Ik hoop ook dat in de aanloop naar de klimaattop

die echt eerst helemaal op moeten zijn vooraleer er grote

van Mexico in november dit jaar, de mensen blijvend worden

veranderingen gebeuren. De vraag die we ons hierbij moe-

geïnformeerd over initiatieven i.v.m. klimaatveranderingen.

ten stellen is, of we die tijd nog hebben. Iedereen is nu

MOSterd: Zul je opnieuw reclame maken voor Dikke-trui-

terecht teleurgesteld in de klimaattop in Kopenhagen. Toch

endag?

zie ik een lichtpunt. Alle wereldleiders zijn samengekomen

Sabine: Altijd! Altijd!

en hebben met elkaar gesproken. Er is dus nog dialoog.

MOSterd: Waarvoor dank.

8

Mosterd15_druk.indd 8

Paul Renders, Mike Stoens

29/04/2010 11:35:23

verwarming een graadje lager en draag een dikke trui.

Jongeren keren het klimaat

w Kranig Water (maart 2011*) Drink kraantjeswater en verminder het verpakkingsafval.

GREEN wil zoveel mogelijk basis- en secun-

w Mobiel met minder CO2 (april 2011*)

daire scholen sensibiliseren omtrent de kli-

Ga te voet, neem de fiets of het openbaar vervoer.

maatproblematiek. De campagne bestaat

* Precieze data volgen op de site

uit vijf laagdrempelige acties die een

Dit schooljaar doen 400 scholen mee! Ook in Wallonië en Brus-

duidelijke invloed hebben op de CO2-uit-

sel zijn de acties van ‘Jongeren keren het klimaat’ ofwel ‘Effet

stoot. Samen staan we sterk om de strijd

de jeunes contre effet de serre’ na 3 jaar een vaste waarde.

tegen de klimaatverandering aan te gaan!

Schrijf jouw school in voor één of meer actiedagen en be-

Dit schooljaar staat er nog één actiedag op het programma:

spaar op jullie CO2-uitstoot. GREEN zorgt voor materiaal om

“Mobiel met minder CO2”. Op 30 april 2010 kiezen we het

de actie zichtbaar te maken en ondersteunt scholen om de

vervoermiddel waarvan de CO2-uitstoot zo klein mogelijk is:

actie invulling te geven.

we gaan te voet, met de fiets of met het openbaar vervoer

Meer informatie over de campagne vind je op www.jongerenkerenklimaat.be/nl, 02 893 08 08, [email protected].

naar school. Carpooling is ook mogelijk. Wil je meedoen met je school? Schrijf je dan in via www.jongerenkerenklimaat.be/nl.

Ecoshizzel Jeugddienst Globelink schiet in gang voor het klimaat. De organisatie roept jongeren en jeugdgroepen op om de handen uit de mouwen te steken voor het klimaat. In zes Vlaamse steden zoekt Globelink tien jongerengroepen om een originele, effectieve en opvallende actie uit te werken om de CO2-uitstoot in hun stad effectief te verlagen. De groepen maken tweemaal kans op een prachtige prijs: eerst voor de beste shizzel van hun eigen stad en vervolgens voor het beste Ecoshizzelproject van heel Vlaanderen. Een deskundige jury kiest de winnaars. De beste shizzel van de stad wint een lokale, ecologische partyshizzel. De eindwinnaar wint een privéconcert met een Vlaamse artieste met internationale allure: Lady Linn.

Ecoshizzel.be is het centrale luik van de campagne. Eco

Ook volgend schooljaar vliegen we erin met volgende actiedagen:

Daddy doet er de actie uit de doeken. Op zijn profielpagina

w Eet lokaal, denk globaal (oktober 2010*)

op Facebook post hij leuke inhoud en fungeert hij als aanspreekpunt voor iedereen die meer informatie wil over de

Eet lokaal geteeld seizoensfruit als tussendoortje.

wedstrijd. Maar Eco Daddy staat er allesbehalve alleen voor,

w Kringloopactie (november 2010*) Verzamel boeken, speelgoed en kleren voor de kring-

in elke stad kan hij rekenen op de steun van Bekende Vla-

loopwinkel.

mingen zoals Sioen, Axl Peleman en Tom Kestens.

w Dikke-truiendag (MOS) (februari 2011*) Sluit je aan bij het gekende initiatief van MOS, zet de

9

Mosterd15_druk.indd 9

29/04/2010 11:35:26