Het jaarverslag en de volledige jaarrekening kunt u downloaden op of op aanvraag toegestuurd krijgen

JAAR V E R SL AG 2 0 14

Colofon Dit is een uitgave van het Oogfonds Adres

Catharijnesingel 40 3511 GC Utrecht Postadres

Postbus 2086, 3500 GB Utrecht Telefoon (030) 254 57 11 E-mail [email protected] Website www.oogfonds.nl IBAN NL21 INGB 0000 0039 10 BIC INGBNL2A Het jaarverslag en de volledige jaarrekening kunt u downloaden op www.oogfonds.nl of op aanvraag toegestuurd krijgen. Ontwerp: Avant la Lettre, Utrecht

I N HOUDS O PGAVE Voorwoord4 Introductie nieuwe directeur 6 Visie, missie en strategische thema’s 7 Besteding aan de doelstelling 10 1. Wetenschappelijk onderzoek 10 2. Voorlichting en preventie 13 3. Toegankelijkheid 18 Fondsenwerving22 Bestuur en governance 26 Vooruitblik 2015 31 Financiën33 Verkorte jaarrekening 46 Controleverklaring accountant 49 Bijlage: Aangesloten organisaties 50 Comité van Aanbeveling 51

VOOR WOOR D Steeds meer mensen worden getroffen door blindheid en slechtziendheid. Een angstig vooruitzicht, want blindheid en slechtziendheid hebben grote gevolgen voor mensen, hun omgeving en de samenleving. Belangrijkste oorzaken van de groei van het aantal mensen met een visuele beperking zijn de toename van diabetes en de dubbele vergrijzing. Het Oogfonds wil de groei van het aantal mensen met een visuele beperking stoppen. Meer wetenschappelijk onderzoek, preventie en voorlichting zijn hard nodig. In dat licht startte het Oogfonds een nieuwe preventiecampagne ‘Oog voor preventie’ om het Nederlandse publiek bewust te maken van de risicofactoren en alarmsignalen van een oogziekte. Eén van de onderdelen van deze campagne is een oogtest. Deze digitale test die mensen alert maakt op alarmsignalen, is in 2014 door ruim 60.000 mensen gedaan. Daarnaast vroegen we aandacht voor het belang de ogen te beschermen tegen de zon. Kinderogen zijn extra kwetsbaar. Een boodschap die in de media veel aandacht heeft gekregen. Het voorkomen en verminderen van blindheid en slechtziendheid is een van de strategische thema’s van de in 2014 ingezette koers. Naast voorlichting en preventie richt het Oogfonds zich daarom nadrukkelijk op wetenschappelijk onderzoek. Het hoogstaande wetenschappelijk oogonderzoek in Nederland willen wij een impuls geven. In 2014 is gesproken met Nederlandse oogwetenschappers om samen initiatieven te ontwikkelen om extra aandacht te krijgen voor oogaandoeningen en extra middelen te verkrijgen om meer oogonderzoek te kunnen financieren. Dankzij de steun van onze donateurs en samenwerkingspartners hebben wij in 2014 een aantal toonaangevende wetenschappelijke onderzoeksprojecten mede kunnen subsidiëren. De jaarrekening laat een positief resultaat zien, onder andere door een toename van de inkomsten uit nalatenschappen aan het einde van het verslagjaar. Dit positieve resultaat zal volgend jaar voor een groot deel ten goede komen aan wetenschappelijk onderzoek. Hiervoor zijn in de jaarrekening bestemmingsreserves opgenomen. Het vergroten van de maatschappelijke toegankelijkheid voor mensen met een visuele beperking blijft een belangrijk strategisch thema. Ook in 2014 hebben we weer een aantal bijzondere projecten kunnen financieren. Een voorbeeld is de meerjarige samenwerking met Stichting Running Blind. Deze stichting organiseert hardlooptrainingen en Nordic Walking voor mensen met een visuele beperking en hun buddy’s. Doel van de samenwerking is om verspreid over heel Nederland loopgroepen te organiseren. Een ander meerjarig project is ‘Van Gogh op gevoel’. Dit project van het Van Gogh museum heeft tot doel kunst toegankelijk te maken voor mensen met een visuele beperking. Hiervoor bestaat veel belangstelling onder blinden en slechtzienden en hun naaste omgeving. En ook de Nederlandse musea zijn zeer geïnteresseerd in de aanpak van het Van Gogh Museum. Wij hopen dan ook dat veel musea dit voorbeeld zullen volgen, zodat dit bijzondere programma heel gewoon wordt.

Om de ambitieuze doelen te realiseren én efficiënt om te gaan met de beschikbare middelen is samenwerking noodzakelijk. Het is onze stellige overtuiging dat alleen in gezamenlijkheid vraagstukken rond blindheid en slechtziendheid daadwerkelijk zijn aan te pakken. Het bundelen van krachten is dan ook het derde strategische thema van de strategische koers 2014-2017 van het Oogfonds. Het Oogfonds is een kleine organisatie. In 2014 vonden verschillende veranderingen plaats. Op 1 maart 2014 verliet Ingrid Kolkhuis Tanke-Prinsenberg het Oogfonds. Edith Mulder volgde haar op. Daarnaast heeft het bestuur zich georiënteerd op een nieuw bestuursmodel: het raad van toezicht model. Deze bestuurlijke constellatie wordt voorgestaan binnen de goede doelen branche en wordt gezien als codificatie van hoe in de praktijk wordt gewerkt. Daarbij wil het Oogfonds invulling geven aan diverse adviesraden; een maatschappelijke en een wetenschappelijke adviesraad. De aanpassing zal naar verwachting in 2015 haar beslag krijgen. In 2014 vond de hertoetsing plaats door het CBF. Begin 2015 heeft de Commissie Keurmerk van het CBF besloten dat het Oogfonds opnieuw in aanmerking komt voor de erkenning als keurmerkhouder. Het Oogfonds heeft haar koers voor de jaren 2014-2017 bepaald. In 2014 zijn de bakens verzet en zijn de eerste stappen gezet. In 2015 zal de nieuwe koers duidelijk zichtbaar worden. Niet alle inkomsten van 2014 konden wij direct toekennen aan projecten, omdat wij bij de inzet van de aan ons toevertrouwde gelden de grootste zorgvuldigheid betrachten. Het positieve financiële resultaat van 2014 zullen wij in 2015 besteden en is daarom in de begroting 2015 opgenomen. Het resultaat zal ten goede komen aan onze doelen: wetenschappelijk onderzoek, voorlichting en preventie en maatschappelijke toegankelijkheid. De bijdragen van onze donateurs en partners als de VriendenLoterij hebben ons in 2014 weer in de gelegenheid gesteld ons in te spannen voor minder blindheid en slechtziendheid en een betere wereld voor mensen met een visuele beperking. Onze dank gaat uit naar onze donateurs en samenwerkingspartners voor het in ons gestelde vertrouwen. mr. Dina Aleman MBA mr. drs. Edith Mulder voorzitter bestuur directeur

Vo o r w o o rd • 5

INDRUKWEKKENDE ONTMOETINGEN “Mijn eerste jaar bij het Oogfonds kenmerkte zich door indrukwekkende ontmoetingen. Ik sprak veel mensen met een visuele beperking en was keer op keer onder de indruk hoe zij hiermee omgaan. Ook ontmoette ik bevlogen oogartsen en wetenschappers die zich inzetten voor betere oogheelkundige zorg. In ons land wordt baanbrekend onderzoek gedaan. De ontdekking dat we in Nederland slechts een zeer beperkt deel van de wetenschappelijke oogheelkundige onderzoeken kunnen financieren stelde me teleur. Het gaat om onderzoeken die het predicaat ‘excellent’ hebben gekregen van zowel onderzoekers uit buiten- en binnenland als van patiënten. En nog belangrijker: deze onderzoeken kunnen daadwerkelijk zorgen voor een zichtbaar betere toekomst. Om impactvol onderzoek mogelijk te maken is geld nodig. Hiervoor stroop ik graag mijn mouwen op. Daarnaast is het belangrijk dat er bij het Nederlands publiek meer kennis komt over oogaandoeningen, over de risicofactoren en alarmsignalen daarvan. Hierdoor kunnen problemen worden voorkomen of tijdig worden ontdekt, waardoor mensen behandeld kunnen worden. Blindheid en slechtziendheid kunnen in zeventig procent van de gevallen worden voorkomen. Blindheid en slechtziendheid hebben veel impact. Zelf ben ik opgegroeid tussen de braille- en gesproken boeken. Mijn opa was blind en ook mijn vader is blind geworden. Op mijn eerste ZieZo-beurs was ik diep onder de indruk. Wat zijn er de laatste decennia veel nieuwe mogelijkheden bijgekomen om mensen met een visuele beperking te ondersteunen. Tegelijkertijd besefte ik dat er voor blinden en slechtzienden dagelijks nieuwe toegankelijkheidsvraagstukken bijkomen in een wereld die continu in beweging is. Die ontwikkelingen zorgen er natuurlijk ook weer voor dat er steeds meer mogelijkheden komen. Dat inzicht geeft me hoop en haast. Er is nog veel te doen.“

Edith Mulder, directeur Oogfonds

6 • O ogfon ds J a a rve rsl a g 2014

MISSIE, VISIE EN S TR AT EGI SCHE TH EM A’S MISSIE Het Nederlandse Oogfonds maakt zicht sterk voor een betere toekomst voor mensen met een oogaandoening of mensen met een verhoogde kans daarop. Onze droom is oogaandoeningen en vermijdbare blindheid en slechtziendheid te voorkomen en te bestrijden. Ook willen we een beter perspectief voor blinden en slechtzienden door volwaardige participatie en integratie in de samenleving te bewerkstelligen. Daarom subsidieert het Oogfonds wetenschappelijk onderzoek en maatschappelijke projecten in Nederland en is het fonds pleitbezorger en voorlichter. Om de missie te realiseren werft het Oogfonds fondsen en werken we samen met partners in het veld.

VISIE Slechtziendheid en ook blindheid kan iedereen treffen en steeds meer Nederlanders krijgen ermee te maken. Op dit moment zijn er in Nederland naar schatting meer dan 350.000 blinden en slechtzienden. De impact van blindheid en slechtziendheid is enorm. Op de eerste plaats op het leven van de blinde of slechtziende zelf. Maar ook op diens omgeving én op de samenleving. Als we niets doen, zal het aantal blinden en slechtzienden enorm toenemen. Voorspeld wordt dat in 2020 zeker een half miljoen mensen blind of slechtziend is. Dat komt met name door de dubbele vergrijzing - steeds meer mensen worden steeds ouder - en door de toename van het aantal mensen met diabetes. Ongeveer de helft van de mensen met diabetes krijgt oogproblemen. De toename van het aantal blinden en slechtzienden in de Nederlandse samenleving is een zorgelijke en veelal onnodige ontwikkeling; in maar liefst zeventig procent van de gevallen kan dit worden voorkomen. Het Oogfonds wil vermijdbare blindheid en slechtziendheid zo snel mogelijk tot nul reduceren. Dat kan! Door wetenschappelijk onderzoek, preventie en voorlichting. Beperkt zicht en blindheid veranderen het persoonlijke leven drastisch en brengen vele beperkingen met zich mee in een samenleving die steeds visueler is ingesteld. Blinden en slechtzienden ondervinden hindernissen bij alle dagelijkse bezigheden en moeten hun weg vinden in een wereld die weinig rekening houdt met hun beperking. Openbare voorzieningen, producten en diensten zijn voor hen vaak slecht toegankelijk. Het Oogfonds maakt zich sterk voor een beter toegankelijke samenleving voor mensen met een visuele beperking en wil dat zij een duidelijke stem en inbreng krijgen in de diverse maatschappelijke ontwikkelingen.

O o g f o n d s J a a r v e r s la g 2 0 1 4 • 7

Kernwaarden

Deze waarden verwoorden ons morele kompas: • Het Oogfonds is eerlijk • Het Oogfonds durft • Het Oogfonds verbindt

STRATEGISCHE THEMA’S 2014-2017 Sinds 2014 vaart het Oogfonds een nieuwe strategische koers. Hierin zijn vier thema’s benoemd. Dit zijn: 1. Het voorkomen en verminderen van blindheid en slechtziendheid in Nederland 2. Het vergroten van de maatschappelijke toegankelijkheid voor blinden en slechtzienden 3. Het bundelen van krachten om doelen te realiseren 4. Het verder professionaliseren van de organisatie De drie pijlers van onze doelbestedingen zijn: wetenschappelijk onderzoek, voorlichting en preventie en maatschappelijke toegankelijkheid.

Wetenschappelijk onderzoek

Wetenschappelijk onderzoek naar oorzaken, symptomen en behandelmethoden van oogaandoeningen vervult een sleutelrol in de strijd tegen (vermijdbare) blindheid. Vroegtijdige ontdekking van een oogziekte of -aandoening kan ernstige slechtziendheid en blindheid in zeventig procent van de gevallen afremmen of voorkomen. Onnodige blindheid een halt toeroepen is mogelijk. Juist daarom wil het Oogfonds (samen met anderen) zoveel mogelijk geld en middelen beschikbaar stellen om wetenschappelijk onderzoek te bevorderen. Er is al veel bekend over de meest voorkomende oogziekten als maculadegeneratie, glaucoom, staar, retina pigmentosa. Toch blijven er nog veel vragen onbeantwoord over het ontstaan van oogaandoeningen. Wetenschappelijk onderzoek kan leiden tot meer inzicht in het ontstaan en behandelen van oogaandoeningen en tot nieuwe en verbeterde behandelmethoden. Het Oogfonds blijft belangrijk onderzoek financieren met behulp van geworven gelden. Samen met de oogheelkundige afdelingen van de Nederlandse ziekenhuizen proberen we slechtziendheid en blindheid goed op te sporen en mogelijkheden te faciliteren om deze zo goed mogelijk te behandelen.

8 • O ogfon ds J a a rve rsl a g 2014

“Ik heb goede hoop dat ik in de toekomst meer zal kunnen zien.” Joke van Rooden was zeventien jaar toen ze de diagnose Retinitis Pigmentosa (RP) kreeg. “Het voelde alsof de grond onder mijn voeten vandaan werd geslagen. Omdat er geen behandeling bestaat, is mijn zicht sindsdien geleidelijk achteruit gegaan. Ik zie nu zo onscherp dat ik alleen nog licht en donker kan onderscheiden. Een behandeling voor RP is er op dit moment niet. De enige manier om ervoor te zorgen dat die er in de toekomst wel komt, is wetenschappelijk onderzoek. Het Oogfonds maakt dit mogelijk. De ontwikkelingen op dit gebied gaan snel. Ik heb goede hoop dat ik in de toekomst meer zal kunnen zien. Zelfs al is het pas wanneer ik zeventig jaar oud ben, ik zou het geweldig vinden als ik mijn kinderen en kleinkinderen zou kunnen zien. Wetenschappelijk onderzoek vind ik daarom erg belangrijk. Als is het niet voor mezelf, dan voor de volgende generatie.”

Uitzicht

Uitzicht is het samenwerkingsverband van meerdere fondsen die subsidies verstrekken voor wetenschappelijk onderzoek op het terrein van slechtziendheid en blindheid. Dit samenwerkingsverband voorkomt dat subsidieaanvragers bij meerdere fondsen tegelijk aanvragen moeten indienen. Bovendien wordt de kwaliteit van de onderzoeken waaraan subsidie wordt toegekend, extra getoetst. Het Oogfonds heeft in 2014 via Uitzicht onderzoek gefinancierd op het vlak van de meest voorkomende oogziekten, zoals glaucoom en maculadegeneratie. Omdat de meeste onderzoeken een langere looptijd hebben, zijn de resultaten nog niet bekend. Een overzicht van de onderzoeken die het Oogfonds in 2014 heeft gefinancierd staat in het volgende hoofdstuk.

Voorlichting en preventie

Het Oogfonds wil de kennis over oogaandoeningen en het herkennen van de symptomen bij het algemene publiek vergroten, zodat vroegtijdig behandelen onnodige slechtziendheid en blindheid kan beperken of vermijden. Het Oogfonds geeft door middel van campagnes, informatie en voorlichting over de signalen van de meest voorkomende oogaandoeningen en over een leefstijl die slechtziendheid en blindheid kan voorkomen. Voorlichting is een belangrijk instrument in preventie. Wanneer mensen weten welk risico zij lopen bij bepaalde klachten en wat er aan gedaan kan worden, kan vermijdbare blindheid verder worden teruggedrongen.

Maatschappelijke toegankelijkheid

Het Oogfonds wil dat er bij het inrichten van de samenleving meer rekening worden gehouden met de belangen van mensen met een visuele beperking. Beleidsmakers en ontwikkelaars moeten op de hoogte zijn van de belemmeringen die slechtzienden en blinden ervaren bij het gebruiken van producten en diensten. Dit geldt voor veel maatschappelijke voorzieningen, zoals het openbaar vervoer en openbare ruimten. Daarnaast is onbelemmerde toegang tot informatie cruciaal voor actieve en volwaardige deelname aan de maatschappij. Het Oogfonds ondersteunt organisaties en activiteiten die gericht zijn op het verbeteren van de toegankelijkheid van de samenleving. O o g f o n d s J a a r v e r s la g 2 0 1 4 • 9

BEST EDI NG EN A A N D E DOEL ST EL L I NG 1. Wetenschappelijk onderzoek Het Oogfonds geeft structureel steun aan medisch wetenschappelijk onderzoek naar het voorkomen en genezen van oogaandoeningen. Dit is onmisbaar in de strijd tegen (vermijdbare) blindheid en slechtziendheid.

RadboudUMC

Meetmethoden van de voortgang van Stargardt verbeteren De ziekte van Stargardt is de meest voorkomende vorm van juveniele macula degeneratie, waarbij de vaak jonge patiënten geleidelijk hun gezichtsscherpte verliezen. In veel gevallen leidt dit uiteindelijk tot ernstige slechtziendheid of blindheid. Tot op heden is er geen therapie voorhanden voor deze aandoening, waardoor het verlies aan gezichtsvermogen onvermijdelijk is. Het natuurlijk beloop van Stargardt is nog onvoldoende beschreven; dit komt door het geringe aantal aangedane personen, de grote variatie in ziekteverloop en het ontbreken van een methode die gevoelig genoeg is om de voortgang binnen een beperkt aantal jaren te meten. In dit onderzoek wordt getracht dit laatste aan te pakken door verschillende parameters te combineren tot één meetpunt. Het multimodale progressiemodel zal de verschillende stadia beschrijven en subtypes van de ziekte onderscheiden. De kennis van de verschillende subtypes en stadia van de ziekte maakt het niet alleen mogelijk om het effect van therapie te meten, ook kan de oogarts een gedegen uitspraak doen over het te verwachten beloop bij een individuele patiënt. Ten slotte kan dit model uiteindelijk als basis dienen voor het monitoren van andere erfelijke netvliesaandoeningen.

Radboud UMC

Onderzoek naar de genetische oorzaak van visusstoornissen bij meervoudig gehandicapte kinderen Erfelijke slechtziendheid kan het gevolg zijn van stoornissen in het oog, de oogzenuw en de hersengebieden achter de oogzenuw. Oogzenuwafwijkingen bij kinderen kunnen het gevolg zijn van een probleem in de oogzenuw zelf of ten gevolge van andere hersenafwijkingen. In vervolg op het onderzoek van 2008, waar de oorzaken van visusstoornissen bij 2.843 Nederlandse kinderen zijn onderzocht en waarin 902 kinderen visus stoornissen achter de oogzenuw werd gediagnosticeerd, is er een nieuw onderzoek gestart om nieuwe genetische oorzaken te vinden. Er zijn 56 patiënten zonder risicofactoren van vroeggeboorte onderzocht. Ook werd chromosoomonderzoek verricht. Hiermee werden meerdere interessante genen voor visus stoornissen gevonden. In de huidige studie wordt er getracht om meer bewijs te verzamelen over het klinische beeld passend bij de gevonden genen. Daarom is het van belang om meer patiënten met dezelfde genetische oorzaak te vinden waarbij een nieuwe techniek wordt gebruikt

10 • O ogfon ds J a a rve rsl a g 201 4

om de genen te testen op het voorkomen van mutaties bij patiënten waarin nog niet herkende erfelijke slechtziendheid wordt verwacht. Deze studie zal in belangrijke mate de kennis vergroten over de oorzaken van visusstoornissen als gevolg van een afwijking of beschadiging van de hersenen bij kinderen, wat kan resulteren in vroegere diagnose en begeleiding van slechtziende kinderen.

Academisch Medisch Centrum (AMC)

Onderzoek naar het omvormen van stamcellen naar gezonde RPE-cellen Het retina pigment epitheel (RPE) is een laag cellen in het achterste deel van het oog en bestaat uit een soort van moedercellen die de fotoreceptoren verzorgen. Fotoreceptoren zijn de lichtgevoelige cellen van het netvlies, die signalen doorgeven naar het netvlies en de hersenen zodat beelden kunnen worden gevormd. Deze cellen zijn betrokken bij vele netvliesziekten. In het huidige onderzoek zullen stamcellen worden aangepast en getracht deze om te vormen naar nieuwe en gezonde RPE-cellen met als doel dat deze gebruikt kunnen worden voor transplantatie en uiteindelijk herstel van gezichtsvermogen.

Maastricht UMC+

Onderzoek naar het aantal mensen met nauwe kamerhoek glaucoom Bij een nauwe kamerhoek is de afstand tussen hoornvlies en iris verminderd. Het afvoersysteem in de kamerhoek kan hierdoor gemakkelijk worden afgesloten door beweging van de pupil. Dan kan de oogdruk stijgen en ontstaat er nauwekamerhoekglaucoom. Deze vorm kan zowel acuut als chronisch zijn. Het verraderlijke is dat je er heel lang niets van merkt en daardoor is er al veel gezichtsveldverlies opgetreden voor het wordt opgemerkt. Tijdens een oogheelkundig onderzoek kan een nauwe kamerhoek geconstateerd worden doordat er bepaalde afwijkingen gevonden worden. Dit kan middels gonioscopie. Bij gonioscopie wordt met een contactlens op het oog de kamerhoek beoordeeld. De praktijk laat echter zien dat patiënten die risico lopen op het ontwikkelen van nauwe kamerhoek vaak worden gemist tijdens routinematig onderzoek doordat gonioscopie beperkingen heeft. Het is een moeilijke techniek om uit te voeren, vereist juiste interpretatie en is lastig in te passen in routinematig oogheelkundig onderzoek. De laatste jaren zijn er hierdoor nieuwe technieken gekomen, bijvoorbeeld de specifieke netvliesscan SS-OCT. Dit apparaat kan de kamerhoek tot in detail in beeld brengen, zonder contact te maken met het oog. Het doel van deze studie is om bij mensen met een nauwe kamerhoek volgens nieuwe technieken: • na te gaan hoeveel mensen een nauwe kamerhoek hebben indien beoordeeld met gonioscopie (de contactlens) • na te gaan met een aantal metingen welk risico zij lopen op het krijgen van glaucoom • de patiëntrelevante kenmerken van deze specifieke groep te beschrijven. Deze studie zal bijdragen aan het correct gebruiken van de netvliesscan SS-OCT, ontwikkeling van klinische richtlijnen bij nauwe kamerhoek en het voorkomen van blindheid door beter inzicht in vroege ontdekking van nauwe kamerhoeken.


“Glaucoompatiënten hebben levenslang” Prof. dr. C.A.B. Webers Hoofd van de Universiteitskliniek voor Oogheelkunde Maastricht UMC+ “Glaucoom is chronisch en patiënten hebben als het ware levenslang. Dat vergt veel van de patiënt en diens omgeving. Dit onderzoek zal bijdragen aan het voorkomen van blindheid door beter inzicht in de vroege detectie van nauwe kamerhoeken.”

AFGERONDE ONDERZOEKEN IN 2014 Radboud UMC

Identificatie van nieuwe of gewijzigde genen die Retinitis pigmentosa (RP) kunnen veroorzaken Dit is onderzocht door gebruik van nieuwe technieken bij patiënten met de netvliesaandoening Retinitis pigmentosa. De resultaten die hier uit zijn gekomen, waren boven verwachting. Tijdens het onderzoek is gebleken dat bij een groot deel van de Nederlandse patiënten de oorzakelijke mutaties te vinden zijn. Retinitis pigmentosa (RP) is een verzamelnaam van een groep van erfelijke aandoeningen van het netvlies.

Leids Universitair medisch centrum (LUMC)

Invloed van leeftijd bij beginnend glaucoom Tijdens dit onderzoek is gekeken of de leeftijd en leeftijdsgebonden veranderingen, zoals ontstekingen, een rol spelen bij het ontstaan van glaucoom. Uit het onderzoek is inderdaad gebleken dat ontstekingen een rol kunnen spelen bij het ontstaan van glaucoom. Wat de onderliggende oorzaken zijn van deze ontstekingsreacties, zal nog verder onderzocht moeten worden.

Radboud UMC

Voorspellingsmodel voor leeftijdsgebonden maculadegeneratie (MD) Doel van deze onderzoeksperiode was het leveren van een bijdrage aan de ontwikkeling van een voorspellingsmodel voor leeftijdgebonden maculadegeneratie. Hierbij is gericht gekeken naar het identificeren van risicofactoren en is er een selectie gemaakt van hoog risico patiënten. Het zijn vooral deze personen die baat zullen hebben bij een juiste risicoschatting.

Academisch Medisch Centrum (AMC)

Onderzoek van functie van de bloed-retina barrière in het netvlies De onderzoekers hebben ontdekt welke mechanismen ten grondslag liggen aan verhoogde doorlaatbaarheid van de bloed-retina barrière (BRB) in het netvlies. Deze kennis zal helpen om nieuwe behandelprotocollen te ontwikkelen. In een gezond oog vormen de bloedvaatjes in het netvlies een barrière, waardoor geen vocht kan lekken uit deze bloedvaatjes. In oogziektes als leeftijdsgebonden maculadegeneratie, diabetische retinopathie en chronische oogontstekingen kan verhoogde vaatlekkage optreden. Dit kan leiden tot vochtophoping in de gele vlek (macula oedeem), waardoor cellen in het netvlies die belangrijk zijn voor het gezichtsvermogen, beschadigd kunnen raken.


Het effect is onderzocht van verschillende therapeutische middelen die momenteel gebruikt worden bij de behandeling van diabetisch macula oedeem. Door middel van een zelfontwikkeld model is ontdekt dat een specifiek eiwit essentieel is voor het transport door de vaatcellen en dat remming van dat eiwit verhoogde doorlaatbaarheid van deze vaatcellen kan voorkomen.

Erasmus MC

Evaluatie van innovatieve diagnostische technologieën op glasvocht bij chronische uveïtis Een chronische oogontsteking kan soms de aanwezigheid van een kwaadaardige vorm van kanker in het oog en centraal zenuwstelsel maskeren. Hierdoor kan een aanzienlijke vertraging optreden in het stellen van deze kwaadaardige vorm als diagnose. Met dit project is onderzocht of en hoe de diagnose van een kwaadaardig gezwel in het oog en centraal zenuwstelsel bij patiënten met chronische oogontsteking kan worden verbeterd door middel van nieuwe technieken. De eerste evaluaties van onderzoeken met nieuwe technieken lijken het mogelijk te maken om een kwaadaardig gezwel te kunnen onderscheiden van overige vormen van oogontstekingen.

Radboud UMC

Evaluatie van de behandeling en erfelijkheid van Retinitis centralis serosa (RCS) Retinitis centralis serosa (RCS) is een van de tien meest voorkomende aandoeningen van het netvlies. Het netvlies bestaat uit verschillende lagen; waarvan de diepste laag bestaat uit pigmentcellen (pigmentepitheel). Nog dieper, maar niet meer tot het netvlies behorend, ligt het vaatvlies: een bloedrijke structuur. Eén van de functies van het pigmentepitheel is het voorkómen van lekken van vocht uit het vaatvlies naar het netvlies. Bij RCS is het pigmentepitheel verzwakt. Er kan dan vocht door de zwakste plek (de ‘lekplek’) heen sijpelen en het bovenliggende gedeelte van het netvlies optillen. Tijdens dit onderzoek is DNA-materiaal verzameld van patiënten met RCS en van patiënten met chronische RCS om zo de erfelijke verbanden bij patiënten/families met RCS te onderzoeken. In totaal zijn ruim honderd patiënten opgenomen voor dit onderzoek. Tevens is er gekeken of de gebruikte behandelmethode aanslaat. Voortvloeiende uit dit onderzoek is er een trial gestart waarbij twee behandelmethodes met elkaar worden vergeleken.

2. Voorlichting en preventie Goede voorlichting is essentieel bij het voorkomen van vermijdbare blindheid. Het Oogfonds wil de kennis over oogaandoeningen en het herkennen van de symptomen bij het algemene publiek vergroten. Immers, tijdige opsporing van een oogaandoening maakt behandeling en remmen van het proces mogelijk. Aangerichte schade aan ogen is vaak onherstelbaar. Vandaar dat het Oogfonds zwaar inzet op preventie. Via persberichten, beurzen, nieuwsbrieven, brochures en onze website hebben we voorlichting gegeven over verschillende oogaandoeningen. Daarnaast ondersteunt het Oogfonds een aantal voorlichtingsactiviteiten.


Campagnes Wintersportcampagne

Met de campagne ‘Oog voor bescherming’ adviseert het Oogfonds wintersporters om de ogen te beschermen op de piste. In de bergen, en zeker in besneeuwde bergen is de UV-straling vaak tien keer zo sterk als in Nederland. Daarbij komt dat het sneeuwoppervlak een grote hoeveelheid Uv-stralen weerkaatst. Langdurige blootstelling aan UV-straling verhoogt het risico op staar (cataract) en maculadegeneratie (MD). Daarom wees het Oogfonds wintersporters op het belang van een goede skibril. Onder andere Editie NL besteedde aandacht aan onze campagne.

Zomercampagne

Bescherm de ogen van kinderen goed tegen de zon; dat was de boodschap van onze campagne ‘Oog voor de kleintjes’. Veel ouders beschermen de huid van kinderen met zonnebrandcrème, maar dat hun ogen ook erg kwetsbaar zijn voor de zon weten de meesten niet. Kinderen zijn kwetsbaarder voor veel licht en Uv-straling dan volwassenen. Hun pupil is groter en hun ooglens bevat minder beschermend pigment. Blootstelling aan overmatige Uv-straling beschadigt het hoornvlies en verhoogt het risico op oogziektes. In bijna alle landelijke dagbladen en in RTL Boulevard werd aandacht besteed aan het belang van goede bescherming van kinderogen.

Vuurwerkbrillencampagne

Nog steeds raken iedere jaarwisseling veel mensen gewond en zelfs blind aan hun ogen door vuurwerk. Ook in 2014 heeft het Oogfonds daarom samen met andere organisaties het belang van een vuurwerkbril onder de aandacht gebracht. Zanger en presentator Tim Douwsma gaf eind november het startschot voor de campagne ‘Ik zie je volgend jaar’ op de Valkenbossschool in Den Haag. Samen met de leerlingen speelde hij de speciaal ontwikkelde online quiz. Met de campagne en online quiz wordt aandacht gevraagd voor veiligheid en het dragen van een vuurwerkbril. Helaas is een dergelijke campagne nog steeds hard nodig; tijdens de jaarwisseling 2014-2015 zijn acht mensen in Nederland blind aan één oog geworden. Eén persoon is zelfs volledig blind geworden. Van de in totaal tien blinde ogen zijn er zes compleet verwijderd. Ondanks de halvering van de gedoogtijd voor het mogen afsteken van vuurwerk is er slechts sprake van een daling van 17% van het totale aantal slachtoffers. De helft van alle slachtoffers is 21 jaar of jonger. Iets meer dan de helft van de slachtoffers is geraakt door vuurwerk dat door iemand anders werd afgestoken.


Voorlichting Website

Oogziektes op tijd behandelen is cruciaal om onherstelbare schade te voorkomen. Via de website geeft het Oogfonds daarom voorlichting over (het herkennen van) oogziektes en het gezond houden van de ogen. Tienduizenden mensen hebben in 2014 gebruik gemaakt van onze online informatie.

Brochures

Naar aanleiding van hun bezoek aan onze website, hebben in 2014 meer dan duizend geïnteresseerden één of meerdere gratis informatiefolders aangevraagd. Deze brochures worden naar keuze digitaal gemaild of toegestuurd per post. Het Oogfonds heeft onder andere folders over: cataract (staar), diabetische retinopathie, glaucoom, maculadegeneratie, vlekken en flitsen, droge ogen, tranende ogen, contactlenzen, oogontsteking (rode ogen) en oogdruppels toedienen.

Online Oogtest

In samenwerking met oogartsen heeft het Oogfonds een online Oogtest ontwikkeld. Hiermee kan iedereen zelf controleren hoe het gesteld is met scherpte en contrast zien, het gezichtsveld en de centrale netvliesfunctie. Ook worden vragen gesteld over zaken die invloed kunnen hebben op de gezondheid van de ogen, zoals over diabetes, roken en leeftijd. De oogtest geeft geen diagnose, wel direct een indicatie of een bezoek aan een opticien, optometrist of oogarts nodig is. In 2014 is deze oogtest door meer dan 60.000 mensen gedaan.

Beurzen ZieZo-beurs

Het gebruik van hulpmiddelen is cruciaal bij het verkrijgen en/of behouden van vrijheid en zelfstandigheid voor mensen die worden geconfronteerd met een visuele beperking. In de praktijk blijkt echter dat zij vaak pas laat de weg vinden naar passende hulpmiddelen. Daarom organiseert het Oogfonds jaarlijks tot 2014 de ZieZo-beurs. De ZieZo-beurs trok op 10, 11 en 12 april 2014 duizenden blinde en slechtziende bezoekers naar Houten. De gratis toegankelijke beurs werd georganiseerd door het Oogfonds. Bezoekers werden er geïnformeerd over de nieuwste hulpmiddelen en diensten voor mensen met een visuele beperking. De ZieZo-beurs toont een uniek overzicht van de nieuwste hulpmiddelen, patiëntenverenigingen, geleidehonden, activiteiten, opleidingen, arbeidsbemiddeling, kunst, spelletjes, verenigingen, telefonie, sport en informatie over oogziektes. Bezoekers kunnen hulpmiddelen ter plekke uitproberen en krijgen daarbij persoonlijke uitleg. Met ruim vijftig standhouders presenteert de beurs een schat aan informatie over wonen, werken, leren, reizen en ontspannen met een visuele beperking. Daarnaast kunnen bezoekers gratis deelnemen aan informatieve, creatieve en sportieve workshops.


2014 was het laatste jaar dat het Oogfonds optrad als beursorganisator. Uiteraard blijft het Oogfonds de ZieZo-beurs ondersteunen.

Aandacht voor ogen op de 50PlusBeurs

Oogaandoeningen komen met name voor bij vijftigplussers. Achteruitgang van het zicht is vaak onherstelbaar. Belangrijk dus om oogaandoeningen zo vroeg mogelijk op te sporen en te behandelen. Tijdens de 50PlusBeurs, die plaatsvond van 16 tot 20 september in de Utrechtse Jaarbeurs, konden bezoekers daarom in de stand van het Oogfonds en de Oogvereniging gratis hun ogen laten testen. Honderden bezoekers maakten gebruik van deze mogelijkheid. Medewerkers van Ooglijn waren tijdens de 50PlusBeurs dagelijks aanwezig om vragen van bezoekers te beantwoorden en informatie te verstrekken.

Projecten partnerorganisaties Ooglijn - Oogvereniging

Een visuele beperking roept veel vragen op. En soms is het best lastig om een antwoord op deze vragen te vinden. Daarom maakt het Oogfonds de Ooglijn mogelijk. Deze hulplijn van de Oogvereniging is er voor iedereen die zelf of in zijn omgeving te maken heeft met een visuele beperking, oogaandoening of doofblindheid. De Ooglijn valt naast Voorlichting ook onder de doelstelling Toegankelijkheid. In de jaarrekening is de toegekende subsidie over deze twee doelstellingen verdeeld.

Vijfduizend vragen Ton van Weerdenburg, medewerker van de Ooglijn: “Mensen kunnen ons niet alleen bereiken per telefoon of mail. We zijn ook te vinden op Twitter. Sinds enkele maanden werken we samen met het Gezondheidsplein, waar mensen ook terecht kunnen op het online spreekuur voor laagdrempelige medische informatie. Uit het aantal mensen dat contact met ons zoekt blijkt wel dat er behoefte is aan de Ooglijn. Bijna vijfduizend waren het er dit jaar. En dat aantal stijgt ieder jaar. De OV-chipkaart was in 2014 een hot item onder blinden en slechtzienden.”

Geluidsfilm - Stichting Running Blind

Running Blind biedt mensen met een visuele beperking de gelegenheid om (meer) te bewegen door (hard)lopen of Nordic Walking. Beweging is voor iedereen goed, maar van extra belang voor deze groep, omdat de conditie van blinden en slechtzienden aantoonbaar te lijden heeft onder hun visuele beperking. Kenmerkend voor Running Blind is het principe ’zelf nemen van initiatief en verantwoordelijkheid’: Running Blind is bestemd voor en wordt bestuurd door blinden en slechtzienden, samen met de Running Blind buddy’s. De positieve effecten op de betrokkenheid, de deelname en het enthousiasme daarbij, zijn groot.


Met de film wil Running Blind uitdrukken wat blinde lopers ervaren en Running Blind bekend maken, De film zal te zien zijn op de website van Running Blind en aangeboden worden aan organisaties die zich bezig houden met revalidatie van slechtzienden.

10e Nationale Hoornvliesdag - Hoornvlies Patiënten Vereniging

De jaarlijkse Nationale Hoornvliesdag bestaat uit presentaties en workshops van deskundigen. De jubileumeditie die plaatsvindt in maart 2015, staat in het teken van de toekomst van de oogzorg en hoe daar gezamenlijk met oogartsen en paramedisch specialisten vorm aan kan worden gegeven. De dag wordt door ongeveer 250 personen bezocht.

AFGERONDE PROJECTEN IN 2014 New Born Eyes-project

In 2012 heeft het project New Born Eyes dankzij de VriendenLoterij een vliegende start gemaakt. Met dit project wil het Oogfonds een bijdrage leveren aan het voorkomen van blindheid bij te vroeg geboren baby’s. Daartoe financiert het Oogfonds vijf RetCams, speciale netvliescamera’s waarmee oogafwijkingen die tot blindheid kunnen leiden, zoals Prematuren retinopathie (ROP), in een vroeg stadium kunnen worden opgespoord. Tijdige opsporing en behandeling voorkomt blindheid bij premature baby’s in maar liefst 90% van de gevallen. Dankzij vermogensfondsen en donateurs was het mogelijk in 2014 de vijfde en laatste RetCam aan te schaffen. Deze konden wij in november 2014 aan de Isala klinieken te Zwolle overhandigen. Met deze vijfde RetCam is het doel van dit project bereikt en sluiten wij het project New Born Eyes succesvol af. In totaal zijn er nu veertien RetCams in Nederland beschikbaar. Het Oogfonds heeft samen met samenwerkingspartners en donateurs vijf RetCams kunnen plaatsen, namelijk in: Medisch Centrum Alkmaar, Sint Antonius ziekenhuis Nieuwegein, Sint Franciscus Gasthuis Rotterdam, Rijnstate Arnhem en Isala klinieken Zwolle. De artsen die werken met de RetCam blijven enthousiast. Door de mogelijkheid van het delen van gegevens worden kan blindheid worden voorkomen.

Prof.dr. N.E. Schalij-Delfos Leids Universitair Medisch Centrum “Ik bekijk ter medebeoordeling veel foto’s die genomen zijn met een netvliescamera. Er hoeven nu veel minder kinderen onnodig naar een gespecialiseerd ziekenhuis. Voorheen gingen er namelijk best veel kinderen naar zo’n ziekenhuis, die dan toch niet behandeld hoefden te worden. Nu wordt dat met foto’s ondervangen en gaan kinderen alleen als het echt nodig is.”

Beter Zien II - Unie KBO

In de periode van 2012 tot 2014 heeft Unie KBO circa twintig Themabijeenkomsten (met een opkomst van ongeveer vijftig ouderen per bijeenkomst) gehouden voor senioren en hun directe omgeving over gezichtsproblemen en wat zij zelf er aan kunnen doen. Tijdens deze bijeenkomsten is praktische informatie over signalering en behandeling van gezichtsproblemen gegeven door een optometrist of een oogarts.


3.Toegankelijkheid Om volwaardige deelname van slechtzienden en blinden in de samenleving mogelijk te maken, subsidieert het Oogfonds projecten die gericht zijn op toegankelijkheid. Bijvoorbeeld op het gebied van openbaar vervoer, gebouwen, lectuur, websites, onderwijs, arbeid, sport, recreatie en cultuur.

Oogvereniging

De Oogvereniging is ontstaan uit verschillende patiëntenorganisaties die in 2013 hun krachten bundelden om zo de belangen van mensen met een visuele beperking, een oogaandoening of doofblindheid beter te kunnen behartigen. De vereniging heeft meer dan zevenduizend leden en kent verschillende patiëntengroepen, themagroepen en regiogroepen. De Oogvereniging biedt een platform waar mensen elkaar kunnen ontmoeten, ervaringen kunnen uitwisselen en informatie kunnen krijgen. Op basis van die gedeelde ervaringen komt de vereniging op voor de belangen van blinden en slechtzienden. In 2014 heeft de Oogvereniging zich onder andere ingezet voor: • Toegankelijkheid van het openbaar vervoer (OV-chipkaart, reizen op rekening) • Verhoging van deelname aan de arbeidsmarkt van mensen met een visuele beperking • Toegankelijkheid van betalingsverkeer / betaalautomaten • Digitale toegankelijkheid • Transities in de zorg (AWBZ naar WMO) Het Oogfonds leverde in 2014 een financiële bijdrage aan de Oogvereniging ten behoeve van belangenbehartiging.

Gelukt: Reizen op rekening voor blinden en slechtzienden! Reizigers met een visuele beperking kunnen sinds oktober 2014 in heel Nederland ‘reizen op rekening’. Financiële risico’s zijn daarmee verleden tijd voor blinde en slechtziende reizigers. Niet kunnen zien of je nu bent in- of uitgecheckt. Het saldo op je kaart niet kunnen controleren. Voor reizigers met een visuele beperking of doofblindheid was de OV-chipkaart een bron van (financiële) zorgen. Met de nieuwe NS-Business Card voor Blinden en Slechtzienden kan in heel Nederland worden ‘gereisd op rekening’ in de trein, tram, bus en metro. Mislukte in- en uitchecks worden achteraf gecorrigeerd, waardoor nooit meer teveel wordt betaald. Ingeborg van der Pijl, themacoördinator Oogvereniging: “We hebben ons met de samenwerkende organisaties hard ingespannen voor toegankelijk openbaar vervoer. Deze kaart maakt het reizen een stuk gemakkelijker en is daarom een belangrijke stap vooruit. Er is dan ook veel interesse in dit nieuwe reisproduct.”


Van Gogh op gevoel - Van Gogh Museum

Van Gogh op Gevoel is een uniek interactief programma voor mensen met een visuele beperking en hun familie of vrienden. Het programma is ontwikkeld is samenwerking met slechtzienden en blinden. Onder leiding van speciaal getrainde gidsen komen deelnemers met behulp van driedimensionale reproducties letterlijk en figuurlijk in aanraking met het prachtige werk van Vincent Van Gogh. Ook aan reliëfkaarten en een maquette van De slaapkamer kan uitgebreid gevoeld worden. Voelen staat dus centraal, maar om te zorgen voor een totaalervaring komen ook andere zintuigen ruim aan bod. Zo wordt de neus geprikkeld met de geur van koren en lavendel uit Zuid-Frankrijk en kan worden geluisterd naar briefcitaten van Vincent van Gogh. Door deze unieke benadering van komt het werk en het indrukwekkende levensverhaal van een van de beroemdste kunstenaars ter wereld binnen het bereik van een grote groep mensen voor wie kunst in het verleden vaak onbereikbaar was. In 2014 is het programma ontwikkeld samen met mensen met een visuele beperking. In 2015, 2016 en 2017 zullen de workshops plaatsvinden.

Running Blind verovert Nederland - Stichting Running Blind

Vijf jaar geleden constateerde een internist verbonden aan het Oogziekenhuis Rotterdam dat ook de algehele conditie van blinden en slechtzienden te lijden heeft onder hun visuele beperking. Op initiatief van deze arts hebben toen enkele patiënten de stichting Running Blind opgericht met als doel hardlopen - en nu ook nordic walking - voor blinden en slechtzienden te faciliteren door een speciale looptraining met een buddy. Met hulp van het Oogfonds wordt Running Blind uitgerold over Nederland. Doel van dit meerjarige project is om binnen vier jaar minimaal tien afdelingen actief te hebben verspreid over Nederland.

Ceel van Rhee Buddy bij Running Blind “Buddy zijn is voor mij: met een héél klein beetje moeite, want je bent ook het paar ogen voor je medeloper, een ander een heel groot plezier doen. Maar het is voor mij ook gewoon gezellig samen sporten.”

Beeldhouwweekend - Stichting Kubes

Tijdens de beeldhouwweekeinden van Kubes kunnen cursisten kennis maken met het werken in steen en hun creativiteit ontwikkelen op het gebied van beeldhouwen. Een reactie van een deelneemster: “Wat het eerste opvalt, is de gezellige en gemoedelijke sfeer. Er waren vrijwilligers, die bij Ruud het beeldhouwen leerden of geleerd hadden en nu bereid waren om drie dagen lang alles voor onze groep van blinden en slechtzienden te


doen. Ze zorgden voor vervoer van en naar het hotel en station, ze gaven aanwijzingen en leerden je nieuwe dingen. En steeds weer zagen zij het, wanneer iemand de weg dreigde kwijt te raken of de verkeerde kant op liep. Dan zetten ze je op het goede spoor, of brachten ze je naar je doel. In het weekend heb ik veel geleerd (als beginneling) en heb erg genoten!”

Blindenschool – Dschang Kameroen

In Kameroen kunnen families vaak niet voor hun blinde of slechtziende kinderen zorgen. De blindenschool in Dschang vangt deze kansarme kinderen op en geeft ze een veilig thuis en onderwijs. Op dit moment moeten de kinderen de weinige hulpmiddelen die er zijn, samen delen. Inmiddels volgen twaalf kinderen basisonderwijs, vijf kinderen voortgezet onderwijs en dertien kinderen HBO-onderwijs In 2012 is besloten tot en met 2015 een jaarlijkse subsidie te verlenen aan dit project. In de nieuwe strategische koers heeft het Oogfonds besloten niet langer buitenlandse projecten te financieren.

Tandemtocht - Wielervereniging ‘Ons Verzet Schaijk’

De Wielerverening ‘Ons Verzet Schaijk’ heeft als doel het organiseren van fietstochten en het wekelijks gezamenlijk fietsen. Onderdeel van het programma is enkele tochten per jaar te organiseren voor blinden en slechtzienden. Aan een mede door het Oogfonds gesubsidieerde tandemtocht hebben 78 enthousiaste visueel beperkte fietsers deelgenomen.

AFGERONDE PROJECTEN IN 2014 Stimuleren van wielrennen voor jong volwassenen met een visuele beperking - KNWU

Het project heeft de Koninklijke Nederlandsche Wielren Unie (KNWU) de mogelijkheid gegeven een plan uit te zetten om het aangepast wielrennen in Nederland op de kaart te zetten. In de afgelopen jaren is hard gewerkt aan de opzet en uitvoering van kennismakingstrajecten op Revalidatiecentra, Speciaal Onderwijs en Mytylscholen. De wielerverenigingen zijn inmiddels bekend en enthousiast over discipline aangepast wielrennen. Tevens is de kaderopleiding Aangepast Wielrennen gestart en is er een start gemaakt met het opleiden van wielertrainers voor deze discipline. Er hebben in totaal 37 wielerverenigingen aangegeven het aangepast wielrennen te ondersteunen/integreren binnen hun vereniging. Daarnaast hebben nog eens zeven wielerverenigingen een handbike trainingsgroep opgezet voor jong volwassenen met een visuele beperking.

Samen op (het) pad - Wandelnet

Wandelnet ontwikkelt samen met de Nederlandse Spoorwegen al 24 jaar lang de NSWandeltochten. Dit zijn de wandelingen van station naar station, veelal via lange afstand wandelpaden. Tijdens het project is er met grote betrokkenheid van visueel beperkten onderzocht of deze wandeltochten ook geschikt zijn voor blinden en slechtzienden en waar nodig met aanpassingen geschikt gemaakt kan worden. Het project leverde als eindresultaat op dat de onderzochte wandelroutes wel geschikt zijn maar men dient wel met een buddy en als extra een taststok te gebruiken en/of met een geleidehond te lopen.


Intelligente blindenstok I-Cane Mobilo - I-Cane

De I-Cane Mobilo is een intelligente blindenstok waarin de functie van de traditionele ‘witte stok’ is verrijkt met moderne navigatie- en sensortechnologie. Via een verbinding met een smartphone werkt het als een navigatiemiddel dat tevens in staat is om hoogteobstakels in de looproute te detecteren. In april 2014 is de I-Cane Mobilo gelanceerd op de ZieZo-beurs in Houten. Bezoekers konden een demonstratie krijgen van deze intelligente blindenstok. Tevens konden ze, door een parcours af te leggen, zelf ervaren hoe het is om met de I-Cane Mobilo te lopen. In 2014 kreeg het Oogfonds het verzoek een additionele financiële bijdrage te leveren aan de verdere ontwikkeling van de I-Cane Mobilo. Besloten is geen additionele financiering toe te kennen. Het Oogfonds heeft sinds 2009 een substantiële bijdrage geleverd aan de eerste ontwikkelingsfasen van de I-Cane Mobilo en is van mening dat het gezien de eigen doelstelling niet de aangewezen organisatie is om de operationele fase mede te financieren. Inmiddels is de I-Cane Mobilo opgenomen in de basisverzekering van Achmea, hetgeen het Oogfonds een zeer positieve ontwikkeling vindt.


FO NDSEN W ER VI NG Kosten fondsenwerving en CBF

Het percentage ‘kosten eigen fondsenwerving’ ten opzichte van de totale bate uit eigen fondsenwerving was in 2014 12%. Dat is (ruim) onder het CBF gestelde maximum van gemiddeld 25% over drie jaar. Het gemiddelde over de afgelopen drie jaar is 14,3%.

Aanwas

2014 stond in het teken van het duurzaam interesseren van mensen in het werk van het Oogfonds. In 2015 en 2016 moet dat leiden tot een grotere aanwas van nieuwe donateurs. In 2014 was de aanwas daardoor beperkt tot 775. Dat is minder dan in 2013 maar meer dan in de jaren 2010-2012.

Donateursbrieven

In 2014 heeft het Oogfonds net als in de afgelopen jaren op zeven momenten donateursbrieven gestuurd naar op ieder moment opnieuw geselecteerde donateurs. Twee mailings waren in samenwerking met de partnerorganisaties Glaucoomfonds en MD-fonds. Met deze brieven infomeren we onze achterban over de meest recente projecten. Daarbij vragen we om een bijdrage. Gemiddeld krijgt een donateur 2,6 keer per jaar een brief. Drie keer per jaar zit daar onze nieuwsbrief Oogcontact bij. Voor wie dat anders wil maakt het Oogfonds dat zo gemakkelijk mogelijk met een uitgebreid Post-op-maat systeem (www. postopmaat.nl) en kunnen de wensen met één telefoontje worden aangegeven. Het aantal mensen dat aan het Oogfonds geeft in reactie op de donateurmailings is in 2014 iets gedaald ten opzichte van 2013. Ruim 11.021 mensen deden ruim 34.000 keer een gift, ruim 1.000 mensen minder dan in 2013. Het aantal mensen in ons bestand dat wij beschouwen als donateur van het Oogfonds (mensen die één of meerdere keren hebben gegeven in de afgelopen drie jaar) is iets gedaald. De meest voorkomende uitvalredenen zijn: geen interesse meer, overlijden, ouderdom en opzeggingen zonder reden. In het jaarplan van 2014 was begroot dat de donateurmailings in 2014 ruim € 245.000 aan inkomsten moesten opleveren. Deze jaarbegroting van de inkomsten was gebaseerd op de resultaten van 2013 aangepast naar verwachtingen van 2014. In werkelijkheid is er als rechtstreekse respons op de donateursmailings ruim € 297.000 opgehaald, ongeveer € 52.000 meer dan begroot. Gezien de daling van het daadwerkelijke aantal donateurs, een mooi resultaat. Dit kan worden gezien als het gevolg van een goede voorbereiding van de selectie voor een mailing en het steeds nauwkeuriger kunnen voorspellen van de te verwachten resultaten bij een bepaalde selectie.

Machtigingen

Donateurs die een machtiging afgeven, zorgen voor een constante vaste inkomstenbron waaruit projecten gesubsidieerd worden. Die machtigingen kunnen, overigens net als giften, desgewenst speciaal voor een bepaald project of geefonderwerp (bijvoorbeeld wetenschappelijk onderzoek naar een bepaalde oogaandoening) worden afgegeven. Ook zijn er donateurs die een machtiging afgeven voor ons werk in het algemeen. De machtigingen zijn van essentieel belang voor de continuïteit van ons werk. In 2014 heeft het Oogfonds bijna € 268.000 aan inkomsten uit machtigingen ontvangen. Dat is inclusief machtigingen van onze samenwerkingspartners.


Samenwerkingspartners

In april is samen met het MD Fonds gemaild en in oktober samen met het Glaucoomfonds. De giften voor samenwerkingspartners die bij het Oogfonds binnenkomen, gaan na aftrek van administratieve kosten rechtstreeks naar de betreffende partner. Het grote voordeel van deze samenwerking is dat er gezamenlijk meer wordt opgehaald dan wanneer er individueel zou worden gemaild en dat de kosten lager zijn. Dankzij de opbrengsten van deze gezamenlijke mailings kon worden bijgedragen aan wetenschappelijk onderzoek naar maculadegeneratie en glaucoom. Dat zijn de volgende: • Maastricht UMC: Onderzoek naar het aantal mensen met nauwe kamerhoek glaucoom (pagina 11). • Radboud UMC: Meetmethoden verbeteren om de voortgang van Stargardt (een vorm van maculadegeneratie) in kaart te brengen (pagina 10). • Academisch Medisch Centrum (AMC) – Onderzoek naar het omvormen van stamcellen naar gezonde RPE-cellen (pagina 11). Met de derde samenwerkingspartner op het gebied van donateurmailings, Het Oogziekenhuis Rotterdam, is in 2014 geen gezamenlijke donateursmailing geweest. Overigens heeft het Oogfonds als service ook de jaarlijkse eigen mailing van het Glaucoomfonds aan zijn eigen donateurs verzorgd.

Mailing en besteding

Sinds 2008 staat in de donateurmailings een vermelding over de manier waarop wij omgaan met de inkomsten. In de mailing wordt vaak een voorbeeldproject genoemd maar in de praktijk subsidieert het Oogfonds het genoemde project én andere projecten. We hebben immers zeven keer per jaar een donateursmailing maar we hebben meer projecten die we financieren. Welke dat zijn, is te vinden vanaf pagina 10. Een donateur kan aangeven aan welk project zijn of haar donatie moet worden besteed (een geoormerkte gift). In onze jaarmailing in januari 2015 hebben we zoveel mogelijk teruggekoppeld wat er met de giften is gebeurd.

Telemarketing

In 2014 is het Oogfonds begonnen met een andere manier van telefonische benadering van zowel bestaande als nieuwe (potentiële) donateurs. In plaats van het bellen van hele groepen zijn scherpere selecties toegepast, zodat mensen meer op maat benaderd konden worden.

Giften organisaties en stichtingen

Aan giften van organisaties en stichtingen is in 2014 het bedrag van ruim € 28.000 binnengekomen. Dit betreft maar voor een klein deel geoormerkte giften. Aan fondsenwerving eigen projecten Is binnengekomen € 180.000. Deze giften zijn altijd voor een specifiek project geworven.

Nalatenschappen

Nalatenschappen zijn voor het Oogfonds heel belangrijk. In 2014 is er aan nalatenschappen ruim € 524.000 ontvangen. Ongeveer de helft van het aantal


nalatenschappen komt van bij het Oogfonds bekende donateurs. Informatie over nalaten aan het Oogfonds is te vinden in een brochure die aanwezig is bij alle notariskantoren en telefonisch of via onze website is aan te vragen.

VriendenLoterij

Uit de opbrengst van de VriendenLoterij kreeg het Oogfonds de vaste jaarlijkse bijdrage van € 200.000. Daarnaast ontving het Oogfonds ruim € 83.000 uit de opbrengst van de verkoop van geoormerkte loten. Bij deze loten geven mensen aan dat ze Vriend van het Oogfonds zijn. De helft van elk verkocht lot is voor het Oogfonds. Het Oogfonds is sinds 2009 begunstigde van de VriendenLoterij. Over de jaren tot en met 2014 hebben wij bijna 1,7 miljoen euro ontvangen.

Marieke van Schaik, Managing Director van de VriendenLoterij, overhandigt een cheque aan Oogfonds-directeur Edith Mulder

VriendenFonds

Na een aanvraag van het Oogfonds bij het VriendenFonds, ontving Annemiek van Munster van de VriendenLoterij de laatst benodigde bijdrage voor deelname aan The Ethiopia Vip Xperience. Annemiek van Munster, die bij velen al bekend is van haar boeken ‘+23’ en ‘Expeditie Ribbelroute’, werd samen met vier andere visueel beperkte jongeren geselecteerd om mee te doen aan het unieke project The Ethiopia Vip Xperience. Dit project van Respo International is gericht op het ondersteunen van kleinschalige en betekenisvolle projecten voor kinderen met een visuele handicap in Ethiopië.

Samenwerking bedrijfsleven

Steeds meer bedrijven steunen goede doelen in het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Zo ook het Oogfonds. Samen zorgen we voor een zichtbaar betere toekomst. Wij danken hen dan ook hartelijk voor hun steun.


Onderstaande bedrijven steunden het Oogfonds in 2014: • Optiplus • Zonweringspecialist Tibelly • Webshop KidsPlaza.nl Om bij samenwerking met bedrijven onze onafhankelijkheid te waarborgen, is in 2014 een gedragscode samenwerking bedrijfsleven opgesteld.

SEPA en IBAN

Het Oogfonds was eind 2013 klaar voor SEPA (de nieuwe wijze van incasseren van machtigingen) en IBAN (de langere bankrekeningnummers). Begin 2014 is verder getest waarna de nieuwe werkwijze vanaf de ingangsdatum 1 februari goed verliep.


BEST UUR EN G OVER N A N C E Bestuursleden

Voorzitter mr. D.E.M. (Dina) Aleman MBA Vicevoorzitter ir. R.A. (Ronald) Korpershoek Secretaris drs. M.L.C. (Marlies) Raemaekers Penningmeester: G.J. (Jacques) Spiegels Bestuurslid drs. P.P.W. (Piet) Melenhorst

Reglement volgens de Statuten

• Bestuursleden worden benoemd door het Bestuur, op voordracht van de deelnemersraden A (2x) B en C. Zij hebben zitting voor een periode van 3 jaar en mogen 2 keer worden herbenoemd. Maximale zittingsduur is 9 jaar. • De voorzitter wordt door het bestuur benoemd voor 4 jaar. Hij is eenmaal herbenoembaar. • Uiterlijk drie maanden voor een periodiek aftreden van een bestuurslid, dient de betreffende deelnemersraad hiervan in kennis te worden gesteld.

Rooster van aftreden bestuursleden

2015 2016 2017 2017 2017

-

Deelnemersraad: Marlies Raemaekers: bestuurslid per 13-09-2012 B Ronald Korpershoek: bestuurslid per 14-06-2007 A Dina Aleman: bestuurslid (voorzitter) per 16-05-2013 Onafhankelijk Piet Melenhorst: bestuurslid per 18-04-2011 A Jacques Spiegels: bestuurslid per 08-09-2011 C

Herbenoemd in 2014 In 2014 zijn Piet Melenhorst en Jacques Spiegels herbenoemd. Herbenoembaar in 2015 Marlies Raemaekers

Directeur

Drs. I. (Ingrid) Kolkhuis Tanke-Prinsenberg tot 1 maart 2014 Mr. drs. E.H. (Edith) Mulder sinds 1 april 2014

Nevenfuncties bestuur en directie

Dina Aleman, voorzitter van het bestuur van het Oogfonds is tevens lid van de Raad van Commissarissen KPMG Nederland en lid van de Raad van Toezicht van Circus Elleboog in Amsterdam. Piet Melenhorst, bestuurslid, is tevens lid van de selectiecommissie Lezersraad Stichting Aangepast Lezen. Edith Mulder, directeur, maakt deel uit van een adviesraad van Roche Nederland die adviseert over de invulling van de symposia die jaarlijks worden georganiseerd voor patiëntenverenigingen. De hiervoor verkregen onkostenvergoeding wordt rechtstreeks overgemaakt naar het Oogfonds.


Bezoldiging bestuur en directie

De directeur wordt beloond volgens de richtlijnen VFI. Hierover wordt verslag gedaan in de jaarrekening. De bestuursleden van het Oogfonds ontvangen geen bezoldiging, maar een onkostenvergoeding (in 2014 in totaal € 5.280). Aan de bestuursleden en de directeur zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt.

Werkwijze bestuur

Het bestuur vergadert minimaal vijf keer per jaar. In deze vergaderingen worden de grote lijnen uitgezet voor beleid en wordt het functioneren van de organisatie gecontroleerd. Voor een bestuursbesluit is tweederde meerderheid nodig. Naast de reguliere bestuursvergaderingen hebben in 2014 verschillende bestuurlijke overleggen plaatsgevonden, waaronder een drietal strategiemeetings. Ook hebben meerdere bestuurlijke gesprekken plaatsgehad met samenwerkingspartners, zoals de oogwetenschappers en de patiëntenverenigingen. Daarnaast heeft het bestuur meerdere malen overleg gevoerd gericht op de werving en selectie van de nieuwe directeur. Oogfonds Nederland maakt iedere drie jaar een meerjarenplan. Dit wordt weer uitgewerkt in een jaarplan per jaar. De realisatie van de doelstellingen die daaraan gekoppeld zijn worden door het bestuur gevolgd en gecontroleerd. Het inkomsten- en uitgavenbeleid wordt elke vergadering besproken en over de financiële voortgang wordt gerapporteerd. Op minimaal drie momenten in het jaar worden subsidies toegekend aan de hand van vooraf inhoudelijke gestelde criteria. De directeur bereidt de aanvragen voor van de voorlichtingsprojecten en de toegankelijkheidsprojecten. Een bestuurslid en de directeur beoordelen de wetenschappelijke onderzoeksaanvragen die via Uitzicht worden ingediend. Het voltallige bestuur kent de subsidies toe. De verschillende projecten worden gedurende de looptijd gemonitord door het bureau.

Medewerkers

Het bureau van het Oogfonds is gevestigd in Utrecht. Het Oogfonds krijgt geen overheidssubsidie en is afhankelijk van giften van particulieren en bedrijven. Om dit geld zo zorgvuldig mogelijk te besteden, is een beperkt aantal betaalde professionele mensen in dienst. Door de inzet van goed gekwalificeerde medewerkers kan de werving van middelen worden gecontinueerd en worden de middelen zo goed en efficiënt mogelijk besteed. De bestedingen aan de voorlichtingsdoelstellingen voor blindheid en slechtziendheid worden gewaarborgd. Na het Oogfonds ruim twaalf jaar te hebben geleid, heeft directeur Ingrid Kolkhuis TankePrinsenberg in maart 2014 haar werkverband beëindigd om te beginnen aan een nieuwe uitdaging. Op 1 april 2014 is Edith Mulder in dienst getreden bij het Oogfonds als nieuwe directeur. Eind 2014 werkten er 8 betaalde medewerkers op het bureau van het Oogfonds. Het aantal fte (voltijd banen) ligt lager: op 4,9. Op de directeur na, werken alle medewerkers in deeltijd. In 2014 was het ziekteverzuim 6,56%. Door langdurige ziekte is het verzuimpercentage relatief hoog. Het korte en middellange termijnverzuim ligt op 3,43%.


Organogram Oogfonds Nederland per 1 april 2014

Bestuur

Directeur

Directiesecretaresse

Manager Fondsenwerving

Medewerker Communicatie en fondsenwerving

Administrateur

Medewerker projecten

Medewerker donateursadministratie

Fraudebestrijding

Personeelsleden die bij het Oogfonds in dienst treden, dienen een verklaring omtrent het gedrag te kunnen overleggen. Om de risico’s op fraude zo klein mogelijk te houden is er een uitgebreide fraudeprocedure opgesteld. In 2014 zijn er geen onregelmatigheden geconstateerd.

Vrijwilligers

Op het kantoor van het Oogfonds zijn regelmatig vrijwilligers actief. Zij ontvangen hiervoor geen beloning. Het Oogfonds stelt jaarlijks een werkervaringsplaats ter beschikking voor een jongere met een visuele beperking. Mede door de grote inzet van deze vrijwilligers kan een relatief klein bureau veel extra activiteiten uitvoeren.

VERANTWOORDINGSVERKLARING Bestuur en toezicht

Het bestuur van het Oogfonds bepaalt het beleid, beoordeelt jaarplannen, stelt de financiële richtlijnen vast en draagt eindverantwoordelijkheid voor de dagelijkse leiding. De dagelijkse leiding valt onder de verantwoordelijkheid van de directie. Iedere drie jaar wordt een meerjarenplan opgesteld met daarbij een meerjarenbegroting. Deze wordt opgesteld door de directeur en beoordeeld door het bestuur. Ieder jaar wordt een jaarplan geschreven met begroting conform het meerjarenplan. Jaarlijks worden de bestedingen inhoudelijk en financieel geëvalueerd door het bestuur. Het bestuur van de stichting bestaat uit vijf natuurlijke personen, afkomstig uit de groep van belangenbehartigers, instellingen en fondsen. De voorzitter wordt door de overige leden van het bestuur benoemd. De voorzitter is onafhankelijk, geniet maatschappelijk aanzien en beschikt over ruime bestuurlijke ervaring.


In 2014 heeft het bestuur zich georiënteerd op een nieuwe bestuursstructuur die meer recht doet aan hoe in de praktijk wordt gewerkt en die past bij de eisen die aan een eigentijds gezondheidsfonds worden gesteld.

Besteding van middelen

Het Oogfonds werkt voortdurend aan een optimale besteding van middelen zodat de gestelde doelen op een zo effectief en doelmatig mogelijke manier gerealiseerd worden. De bestedingsgebieden van het Oogfonds zijn: • Wetenschappelijk onderzoek naar oogaandoeningen en naar behandelmethoden; • Voorlichting en preventie: het Oogfonds stelt zich ten doel aan een breed publiek voorlichting te geven over oogaandoeningen waardoor vaker vroegtijdig met behandeling kan worden gestart en wil daarnaast hindernissen, die mensen met een visuele beperking ervaren, zichtbaar te maken door het geven van informatie; • Toegankelijkheid: het Oogfonds ondersteunt projecten en organisaties die ertoe bijdragen dat de positie van mensen met een visuele beperking verbetert en dat drempels voor visueel beperkten worden weggenomen, zodat zij volwaardig en zelfstandig deel kunnen nemen aan alle gebieden in de samenleving.

Financiën

Besteding van middelen vindt plaats in overeenstemming met de begroting. Het Oogfonds vraagt een uitgebreide projectadministratie van de subsidie-ontvangende organisaties. Het Oogfonds stelt een norm vast voor de hoogte van de kosten beheer en administratie. Voor financiële uitgaven is een interne betalingsprocedure ontwikkeld waarin de controle op uitgaven is gewaarborgd.

Verslaggeving

De jaarrekening wordt voor zover mogelijk ingericht in overeenstemming met ‘Richtlijn Verslaggeving Fondsenwervende Instellingen’.

Omgaan met belanghebbenden

Het Oogfonds streeft naar optimale relaties met belanghebbenden, met gerichte aandacht voor het verstrekken van informatie en het ontvangen en verwerken van wensen, vragen en klachten. Donateurs, patiënten, wetenschappers en pers kunnen eenvoudig telefonisch of via de mail contact met ons opnemen. Daarnaast is er ruimte voor persoonlijk contact, bijvoorbeeld tijdens de jaarlijkse gratis toegankelijke ZieZo-beurs. Mensen met (kans op) een visuele beperking in Nederland Meer dan 350.000 Nederlanders zijn slechtziend of blind. Dat aantal stijgt snel, door de vergrijzing en de toename van het aantal mensen met diabetes. Om zoveel mogelijk zicht te behouden is het van belang om een oogziekte zo snel mogelijk te herkennen. Daarom geeft het Oogfonds voorlichting over de alarmsignalen van een oogziekte. Dit doen wij via onze website, ons Oogcontact-magazine, social media, voorlichtingscampagnes en door gratis informatiematerialen te verstrekken, zoals brochures over oogziektes. Leven met een visuele beperking roept vaak vragen op. Daarom is het Oogfonds medefinancier van de Ooglijn. Deze hulplijn is er voor iedereen die zelf of in zijn omgeving te maken heeft met een visuele beperking, oogaandoening of doofblindheid.


Donateurs Het Oogfonds is afhankelijk van giften. Donateurs willen we zoveel mogelijk betrekken bij de thematiek en blijvend aan het fonds binden. Informatie aan belanghebbenden moet betrouwbaar, relevant en laagdrempelig zijn. Doordat het Oogfonds werkt met een postop-maat-systeem zijn klachten over het te krijgen van teveel post, sterk verminderd. Met elke donateur wordt de frequentie van het contact afgesproken. Dit wordt gewaardeerd. Wetenschappers Onderzoekers kunnen een beroep doen op onderzoeksgelden van het Oogfonds. Voor het toekennen van subsidies voor medisch wetenschappelijk onderzoek op het terrein van slechtziendheid en blindheid werkt het Oogfonds samen met andere fondsen in ‘Uitzicht’, een samenwerkingsverband van meerdere fondsen. Bij het beoordelen van de kwaliteit van de onderzoeken waaraan subsidie wordt toegekend, zijn naast wetenschappers ook patiënten betrokken in de vorm van een cliëntpanel. Door heldere informatie over ons beleid, zorgen we voor een goede relatie met wetenschappers.

Klachtenafhandeling

Het Oogfonds heeft een klachtenprocedure. Opmerkingen of klachten die het Oogfonds bereiken worden zo veel mogelijk direct door de bureaumedewerkers opgepakt en afgehandeld. Als het nodig is, worden betrokken externe partijen geïnformeerd en verzocht op de klacht te reageren. Naar aanleiding van nieuwsbrieven of donateurmailings komen regelmatig klachten, opmerkingen of suggesties ter verbetering binnen. Het Oogfonds reageert op alle opmerkingen. De meeste klachten zijn procedureel en administratief van aard en hierop wordt direct gericht actie ondernomen. Alle klachten geregistreerd.


V O OR UIT BL IK 2015 Het Oogfonds heeft haar koers voor de jaren 2014-2017 bepaald. 2014 kenmerkte zich als transitiejaar. In 2015 zal de nieuwe koers duidelijk zichtbaar worden. Omdat het Oogfonds met de huidige omvang niet op alle terreinen het verschil kan maken, heeft het Oogfonds keuzes gemaakt. De strategische thema’s van het Oogfonds zijn: • Voorkomen en verminderen van blindheid en slechtziendheid in Nederland • Vergroten van de maatschappelijke toegankelijkheid voor blinden en slechtzienden • Bundelen van krachten om doelen te realiseren • Verder professionaliseren van de organisatie

Meer wetenschappelijk onderzoek

In Nederland zijn meerdere organisaties financier van toonaangevend wetenschappelijk oogonderzoek. Hierdoor wordt het toch al beperkte beschikbare budget versnipperd ingezet en boeken we in Nederland minder vooruitgang dan zou kunnen. Daarom wil het Oogfonds initiatieven van verschillende betrokkenen verbinden. Op die manier en door te werken met een duidelijke onderzoeksagenda kan meer impactvol onderzoek worden gefinancierd. Naast het verbinden van initiatieven, ziet het Oogfonds het als haar taak om te zorgen dat door wetenschappelijk onderzoek opgedane kennis bekend wordt bij patiënten en publiek. Om meer wetenschappelijk onderzoek te kunnen financieren, wil het Oogfonds vanaf 2015 aanvullende fondsenwervende initiatieven ontwikkelen die extra inkomsten genereren.

Oog voor bescherming

Het in 2013 gestarte preventieprogramma ‘Oog voor bescherming’ wordt ook in 2015 voortgezet. Hierbij wordt onder andere aandacht besteed aan het belang van zonbescherming van de ogen, bijvoorbeeld tijdens de wintersport. Uit onderzoek is gebleken dat 95% van de Nederlanders weet dat de zon schadelijk kan zijn voor de huid, terwijl slechts zeven procent op de hoogte is dat UV-straling schadelijk kan zijn voor de ogen. Hierin gaat het Oogfonds verandering brengen. Daarnaast wil het Oogfonds nieuwe programma’s en tools ontwikkelen om onder het Nederlands publiek de kennis te vergroten over de werking van het oog, de factoren die het risico op een oogaandoening vergroten en de alarmsignalen. Het spreekt voor zich dat het Oogfonds voor de realisatie van deze projecten waar mogelijk kiest voor samenwerking met partners uit het veld. Om een steeds groter publiek te bereiken, kiezen we veelal voor een spraakmakende en verrassende aanpak.

Betrokkenheid doelgroep

Het Oogfonds kijkt bij de beoordeling van de te financieren projecten of bij de ontwikkeling hiervan de doelgroep betrokken is. Dit is een belangrijk selectiecriterium. Daarbij kiest het


Oogfonds bij projectfinanciering steeds vaker voor een meerjarige samenwerking. Een goed voorbeeld hiervan is de ontwikkeling en uitvoering van Expeditie Ribbelroute, een belevingswandeling van het MuZIEum. Deze wandeling door de Nijmeegse binnenstad laat mensen ondervinden welke verschillende oogaandoeningen er bestaan en welke invloed deze hebben op het dagelijks leven. De expeditie wordt begeleid door blinde en slechtziende gidsen die hiervoor speciaal worden opgeleid en op deze manier werkervaring opdoen.

ZieZo-beurs

Het Oogfonds blijft zich inspannen mensen met een visuele beperking in contact te brengen met (nieuwe) producten en diensten. Het gebruik van hulpmiddelen is namelijk cruciaal bij het verkrijgen of behouden van vrijheid en zelfstandigheid voor mensen die geconfronteerd worden met een visuele beperking. Daarom organiseert het Oogfonds jaarlijks de ZieZo-beurs. Nu deze beurs staat als een huis, zal het Oogfonds vanaf 2015 de organisatie aan een beursorganisatie overdragen. Uiteraard blijven we dé beurs voor mensen met een visuele beperking ondersteunen en onze bijdrage leveren.

Zichtbaar betere toekomst

In 2014 hebben we de eerste resultaten geboekt in de samenwerking met bedrijven. In 2015 zullen we hierop sterker inzetten. Veel bedrijven kiezen er voor om samen met maatschappelijke organisaties een meerwaarde te bieden voor de samenleving (creating shared value). In 2014 heeft het Oogfonds ondervonden dat steeds meer particulieren in beweging komen met eigen acties om middelen te werven ter voorkoming van oogaandoeningen en voor een betere wereld voor blinden en slechtzienden in Nederland. Deze trend zal zich naar het zich laat aanzien voortzetten. De particulieren die eigen acties opzetten, ondersteunen wij actief. Samen werken we aan een zichtbaar betere toekomst.


FINA NCIËN In dit jaarverslag is de verkorte jaarrekening 2014 van het Oogfonds opgenomen met een korte toelichting op de cijfers. Voor de precieze cijfers verwijzen wij naar de volledige jaarrekening. Deze kunt u vanaf eind mei vinden op www.oogfonds.nl of kosteloos opvragen bij het Oogfonds.

De inkomsten en uitgaven van het Oogfonds Er zijn drie categorieën inkomsten van het Oogfonds: • De baten uit eigen fondsenwerving die bestaan uit giften door particulieren en organisaties, sponsorbijdragen, opbrengsten uit speciale acties en inkomsten uit nalatenschappen. • De bijdragen van de Vriendenloterij (de baten uit acties van derden) • De baten uit beleggingen die bestaan uit ontvangen rente en dividenden en daarnaast uit de koersresultaten op de beleggingen. Er zijn vier soorten uitgaven van het Oogfonds: • De aan derden toegekende subsidies voor projecten die vallen onder de doelstellingen van het Oogfonds • Eigen projecten van het Oogfonds om de doelstellingen te realiseren • Kosten voor de werving van baten, onderverdeeld in dezelfde drie categorieën als de betreffende inkomsten • Kosten voor de eigen organisatie, zoals personeelskosten, huisvesting en algemene kantoorkosten Deze laatste groep kosten wordt toegerekend aan de diverse doelstellingen en de kosten voor werving op grond van de tijdsbesteding van de personeelsleden aan deze gebieden. Voor een toelichting op deze toerekening zie pagina 37.

Resultaat versus begroting en voorgaand jaar Uitleg van de Staat van baten en lasten

De staat van baten en lasten is opgenomen op pagina 47 van dit jaarverslag Het Oogfonds heeft het jaar 2014 afgesloten met een positief resultaat van € 621.124. Dit resultaat heeft een aantal oorzaken. In de laatste twee maanden van het jaar is een aantal grote nalatenschappen ontvangen die niet direct besteed konden worden in het boekjaar Hiertegenover staat dat de inkomsten door nieuwe donateurs zijn achtergebleven bij de begroting. Met ingang van 2014 worden de obligaties gewaardeerd op beurswaarde in plaats van aflossingswaarde. De waardestijging van de obligaties door deze wijziging is als koersresultaat verantwoord. Daarnaast zijn de koersresultaten op de beleggingen tijdens het jaar 2014 hoger dan verwacht. De inkomsten in 2014 zijn hierdoor in totaal ca. € 202.000 hoger dan begroot. De uitgaven in 2014 zijn lager dan begroot. Doordat de inkomsten uit nalatenschappen aanvankelijk achterbleven zijn er aan het begin van het jaar minder subsidies toegekend dan begroot. Door de sterke vermogenspositie van de huidige Oogvereniging is in


2014 ook besloten geen basissubsidie voor de organisatie meer toe te kennen aan de Oogvereniging. Hierdoor is de in 2013 verantwoorde voorlopige subsidie 2014 van € 200.000 komen te vervallen en in het boekjaar vrijgevallen. Naast lagere bestedingen aan subsidies is er ook minder geld uitgegeven aan voorlichting en aan fondsenwerving. De totale uitgaven in 2014 zijn ca. € 691.000 lager dan begroot, waardoor het resultaat per saldo ca. € 892.000 hoger is dan begroot.

Baten uit eigen fondsenwerving

Ten opzichte van 2013 zijn de inkomsten uit eigen fondsenwerving gestegen met ruim € 98.000. Dit komt vooral door een stijging van de inkomsten uit nalatenschappen met ruim € 134.000. De inkomsten uit particuliere donaties daalde met bijna € 44.000. De overige categorieën inkomsten uit eigen fondsenwerving veranderden minder sterk en stegen in totaal met bijna € 8.000 In onderstaande tabel is een overzicht van de inkomsten per categorie opgenomen, in vergelijking met de begroting 2014 en de werkelijke inkomsten in 2013. Baten uit eigen Fondsenwerving Werkelijk Begroting Werkelijk 2014 2014 2013 Donaties en giften 581.197 702.593 625.189 Opbrengst eigen projecten 180.000 200.000 161.400 Nalatenschappen 524.326 350.000 389.936 Overige baten uit eigen fondsenwerving 29.107 30.000 40.013 totaal

1.314.630 1.282.593 1.216.537

Baten uit acties van derden

In 2014 is van de VriendenLoterij voor het zesde jaar een basisbijdrage van € 200.000 ontvangen. De door het Oogfonds ingediende extra projectaanvragen zijn dit jaar niet gehonoreerd. Door extra acties zijn in 2014 de opbrengsten uit de voor het Oogfonds meespelende loten gestegen tot ruim € 83.000.

Baten uit beleggingen

De reguliere inkomsten uit de beleggingen zijn in 2014 gedaald met bijna € 4.000 met name door lagere rente-inkomsten op de obligaties. De reguliere opbrengsten uit beleggingen worden besteed om een deel van de kosten van de organisatie te betalen. De ongerealiseerde koersresultaten zijn waardestijgingen op papier die geen daadwerkelijke inkomsten zijn. Deze kunnen dus ook niet direct besteed worden. Volgens de regels voor de jaarverslaggeving (RJ650 voor fondsenwervende instellingen) moeten zij echter wel als inkomsten worden opgenomen. In 2014 is het koersresultaat door de wijziging van de waardering van de obligaties naar beurswaarde van € 103.188 opgenomen onder de ongerealiseerde koersresultaten.


Baten uit beleggingen Werkelijk Begroting Werkelijk 2014 2014 2013 Rente obligaties 31.706 35.000 36.620 Opbrengst aandelen 25.353 25.000 23.911 Rente bankrekeningen 8.354 8.000 8.780 Koersresultaten obligaties 2.145 26.650 Gerealiseerde koersverschillen aandelen 6.972 18.434 Ongerealiseerde koersresultaten 282.751 133.000 167.808 totaal

357.282 201.000 282.205

Totale baten

De totale inkomsten in 2014 zijn gestegen ten opzichte van 2013, vooral door de hogere inkomsten uit nalatenschappen en de koersresultaten zoals hiervoor toegelicht.

Lasten Toegekende subsidies

Bij de toekenning van subsidies aan projecten van derden wordt gekeken of het betreffende project past binnen de doelstellingen van het Oogfonds. Daarnaast wordt de kwaliteit van het project beoordeeld en de wijze waarop de aanvragende organisatie hierin sturend optreedt. Het Oogfonds streeft naar een evenwichtige verdeling van subsidies over de verschillende doelstellingen, maar is daarbij afhankelijk van de projectaanvragen. Hierdoor treedt vaak een verschuiving op in de verdeling van de toekenningen over de verschillende gebieden. In 2014 is de verdeling van subsidies aan derden over de verschillende doelstellingen als volgt: Subsidies aan derden naar Werkelijk Begroting Werkelijk doelstelling 2014 2014 2013 Toegankelijkheid en belangenbehartiging -34.882 250.000 228.318 Wetenschappelijk onderzoek 170.055 225.000 198.713 Voorlichting en preventie 55.000 50.000 29.000

190.173 525.000 456.031

In december 2013 is een voorlopige subsidie aan de Oogvereniging toegekend voor ondersteuning van de basisorganisatie. Na ontvangst van de jaarrekening 2013 en begroting 2014 van de Oogvereniging heeft het Oogfonds in 2014 besloten niet langer een basissubsidie toe te kennen. Hierdoor is het subsidiebedrag onder de doelstelling toegankelijkheid en belangenbehartiging negatief. Voor een toelichting op de toegekende subsidies zie pagina 10 en volgende.

Eigen projecten

Om een betere invulling te kunnen geven aan onze strategische thema‘s ontwikkelt het Oogfonds steeds meer eigen activiteiten. Hierdoor kunnen projecten die het Oogfonds belangrijk vindt door ons zelf opgezet en uitgevoerd worden.


In 2014 is de vijfde en laatste netvliescamera in het kader van het project New Born Eyes aangeschaft door het Oogfonds en geplaatst in de Isala klinieken in Zwolle, zie pagina 17. De Oogtest waar in 2013 mee is gestart is verder ontwikkeld en uitgebreid met een online versie. Er zijn voorlichtingsfolders over verschillende oogaandoeningen gemaakt in zowel papieren als digitale vorm. Daarnaast is er actief gewerkt aan preventie door diverse voorlichtingscampagnes. Eigen projecten Voorlichting Werkelijk Begroting Werkelijk en preventie 2014 2014 2013 New Born Eyes aanschaf camera’s 115.029 130.000 230.057 Voorlichtingsfolders en oogtest 47.198 50.000 29.020 Voorlichtingscampagne 167.944 299.070 0

330.171 479.070 259.077

Kosten voor de werving van baten

Het Oogfonds besteedt veel aandacht aan voorlichting door informatie te geven over het grote belang van preventie. Door mensen bewust te maken van alarmsignalen en risico’s en hen te wijzen op mogelijkheden van voorkoming van slechtziendheid door preventieve maatregelen. Veel activiteiten hebben daarom een gemengd karakter en zijn zowel voorlichtend als fondsenwervend. De toerekening van deze gemengde kosten aan fondsenwerving en voorlichting is gebaseerd op de verhouding in tijdsbesteding van de personeelsleden aan beide gebieden. De directe kosten voor de werving van baten uit eigen fondsenwerving bestaan uit ruim een derde van deze gemengde kosten. Werkelijk Begroting Werkelijk Werving baten 2014 2014 2013 Directe kosten eigen fondsenwerving 66.931 182.710 101.173 Kosten acties VriendenLoterij 36.300 35.000 36.300 Kosten effectenbeheer door ABNAMRO MeesPierson 21.172 23.000 19.293

124.403 240.710 156.766

Kosten eigen organisatie

De kosten van de eigen organisatie betreffen de personeelskosten, de kosten voor huisvesting en de algemene kosten. In 2014 waren deze als volgt verdeeld, vergeleken met de begroting 2014 en de werkelijke kosten in 2013: Werkelijk Begroting Werkelijk Kosten eigen organisatie 2014 2014 2013 Salariskosten 382.681 397.500 373.929 Overige personeelskosten 16.870 19.800 34.859 Huisvestingskosten 54.125 55.700 52.885 Algemene kosten 94.006 112.300 103.617 Afschrijving en rente 17.605 21.200 24.912


565.288 606.500 590.202

De kosten eigen organisatie zijn in 2014 ruim € 24.000 lager dan in 2013 door een aantal oorzaken. In 2014 waren de salariskosten hoger dan in 2013, met name doordat de ontvangen verzuimuitkering in verband met langdurige ziekte in 2013 hoger was dan in 2014. De overige personeelskosten, exclusief de kosten voor werving en vervanging wegens ziekte, zijn in 2013 en 2014 nagenoeg hetzelfde. In 2013 zijn er kosten voor werving gemaakt voor de nieuwe voorzitter van het bestuur en voor de vervanging van de begin 2014 vertrekkende directeur. Deze kosten zijn daardoor hoger dan in 2014. Ook is er in 2013 personeel ingehuurd vanwege langdurig ziekteverzuim. De totale personeelskosten zijn in 2014 gedaald. De huisvestingskosten zijn in 2014 opnieuw gestegen ten opzichte van 2013 met name door een stijging van de servicekosten. De algemene kosten zijn gedaald. Dit is vooral veroorzaakt door lagere kosten voor kantoor en automatisering. De kosten voor lidmaatschappen en contributies zijn in 2014 ruim € 3000 hoger door de hertoetsing door het CBF die eind 2014 heeft plaatsgevonden. Voor een gedetailleerd overzicht van de kosten eigen organisatie en de toelichting hierop verwijzen we u naar de volledige jaarrekening 2014 van het Oogfonds. Deze is vanaf eind mei te downloaden via onze website www.oogfonds.nl of op te vragen op ons kantoor.

Toerekening kosten eigen organisatie

De kosten van de eigen organisatie worden toegerekend aan de doelstellingen en aan fondsenwerving. De toerekening gebeurt op basis van de geschatte tijdsbesteding van de medewerkers aan de diverse gebieden. Op basis van de totale tijdsbesteding per gebied wordt een verdeelsleutel opgesteld voor de toerekening van de ‘kosten eigen organisatie’ aan de doelstellingen en fondsenwerving. Een gedeelte wordt niet toegerekend en vormt de post ‘kosten beheer en administratie’. De toerekening is in 2014 ten opzichte van 2013 niet gewijzigd en vindt als volgt plaats: Toerekening kosten Toegankelijkheid en belangenbehartiging Wetenschappelijk onderzoek Voorlichting en preventie Fondsenwerving Beheer en administratie

24% 13% 26% 16% 21%

Toerekening kosten eigen organisatie in 2014

21%

Toegankelijkheid en belangenbehartiging Wetenschappelijk onderzoek Voorlichting en preventie Fondsenwerving Beheer en administratie

24%

16%

13% 26%


Voor de exacte verdeling in cijfers zie de Toelichting lastenverdeling, model C op pagina 48.

Verdeling uitgaven

De totale bestedingen aan subsidies, eigen projecten, kosten werving baten en kosten eigen organisatie zijn als volgt. verdeling totale uitgaven Toegekende subsidies 190.173 14% Kosten eigen projecten en voorlichting 454.277 34% Directe kosten werving baten 124.403 9% Kosten eigen organisatie 565.288 43% 1.334.140 100% Toegekende subsidies Kosten eigen projecten en voorlichting Directe kosten werving baten Kosten eigen organisatie

14% 43% 34%

9%

Vermogen Uitleg van de balans

De balans is opgenomen op pagina 46 van dit jaarverslag. De balans is een momentopname van de vermogenspositie van het Oogfonds. Aan de linkerzijde (activa) staan alle bezittingen zoals computers, beleggingen, vorderingen en geld. Een gedeelte hiervan is niet direct beschikbaar om uit te geven. De vaste activa zijn investeringen waarin geld voor langere tijd wordt vastgezet. De vorderingen zijn binnen een jaar weer als geld beschikbaar. Aan de rechterzijde (passiva) staat hoe de bezittingen zijn gefinancierd: met eigen middelen of door schulden aan derden. Het vermogen van het Oogfonds wordt gevormd door haar bezittingen (activa) minus haar schulden (passiva). Per saldo is het vermogen van het Oogfonds door het positieve resultaat in 2014 gestegen van ruim € 2,83 tot bijna € 3,46 miljoen. Een groot deel hiervan is bestemd voor de uitvoering van projecten.


Activa Vaste activa

Materiële vaste activa Voor de materiële vaste activa zijn de (vervangende en aanvullende) investeringen lager dan de afschrijvingen (€ 4.100 investeringen tegenover € 4.900 afschrijvingen) waardoor de waarde per eind 2014 opnieuw is gedaald. Er is alleen geïnvesteerd in automatisering. In de komende jaren zal er opnieuw geïnvesteerd moeten worden om oude apparatuur te vervangen. Hiervoor is geld gereserveerd in de bestemmingsreserve activa. Financiële vaste activa Het Oogfonds heeft een volledig duurzame beleggingsportefeuille. Het beleggingsbeleid is vastgelegd in een beleggingsstatuut dat als richtlijn voor de vermogensbeheerder geldt. Een toelichting hierop vindt u op pagina 43. Vanaf 2014 worden de obligaties op de balans opgenomen tegen beurswaarde omdat deze vanwege veranderd beleid niet meer altijd tot aan de aflossing worden gehouden. Daarnaast is de vermogensbeheerrekening die aan de beleggingsportefeuille is gekoppeld en die onder de verantwoordelijkheid valt van de externe vermogensbeheerder opgenomen onder de beleggingen. Hierdoor en door positieve koersresultaten is de waarde van de beleggingsportefeuille in 2014 gestegen.

Vorderingen

De vorderingen zijn eind 2014 ongeveer gelijk aan eind 2013.

Overige vorderingen 31-12-2014 31-12-2013 Debiteuren 67 1.401 Terug te vragen ingehouden dividendbelasting 334 2.258 Te ontvangen nalatenschappen 0 0 Vordering Omzetbelasting 0 155 Overige vorderingen/vooruitbetaalde bedragen 37.235 33.280

37.635 37.094

Liquide middelen

Het totaalbedrag aan liquide middelen is in 2014 gestegen. Dit komt voornamelijk doordat er eind 2014 nog grote bedragen uit nalatenschappen zijn ontvangen die niet direct besteed konden worden.

Passiva Kortlopende schulden

De kortlopende schulden per het einde van het jaar betreffen vooral de al toegezegde subsidies die nog niet zijn uitbetaald, omdat de projecten een langere looptijd hebben. De meeste projecten voor wetenschappelijk onderzoek hebben een looptijd van meerdere jaren, waarbij het laatste gedeelte van het subsidiebedrag pas wordt uitbetaald na ontvangst van de eindverantwoording. Daarnaast duurt het soms enige tijd voor een projectfinanciering volledig rond is en de subsidie ook daadwerkelijk is aanvaard door de


betreffende organisatie. Pas daarna wordt de eerste betaling gedaan. Daardoor staat er altijd een aanmerkelijk bedrag van deze subsidies als nog te betalen op de eindbalans. In 2013 stond eind van het jaar een basissubsidie aan de Oogvereniging voor 2014 als nog te betalen post op de balans. In 2014 is er geen basissubsidie meer verleend en ook geen toekenning voor 2015 gedaan. Hierdoor is het te betalen bedrag aan subsidies voor toegankelijkheid en belangenbehartiging eind 2014 veel lager dan een jaar eerder.

Te betalen subsidies per doelstelling 31-12-2014 31-12-2013 Toegankelijkheid en belangenbehartiging 38.000 261.200 Wetenschappelijk onderzoek 148.888 113.405 Voorlichting en preventie 30.500 15.500

217.388 390.105

14%

17%

Toegankelijkheid en belangenbehartiging Wetenschappelijk onderzoek Voorlichting en preventie

68%

Naast de toegezegde subsidies zijn er kortlopende schulden aan leveranciers die betaald moeten worden en een aantal bedragen die betrekking hebben op 2014, maar pas in 2015 worden betaald. Het totale bedrag was eind 2014 iets lager dan het jaar daarvoor.

Overige schulden 31-12-2014 31-12-2013 Belastingen/premies en netto lonen 20.895 20.657 Opgebouwd vakantiegeld 12.290 11.680 Crediteuren 12.671 43.041 Afwikkeling project Strijders tegen blindheid 9.975 0 Te betalen bedragen 28.582 12.445

84.412 87.823

Reserves en fondsen De continuïteitsreserve van het Oogfonds is bedoeld om de vaste kosten van de organisatie te kunnen betalen in de situatie dat alle inkomsten zouden wegvallen. Om in dat geval voldoende tijd te hebben voor een noodplan of een eventuele afbouw van de organisatie, is deze reserve vastgelegd. Deze voldoet aan het maximum van 1,5 x de jaarlijkse kosten. Deze regel is door het CBF vastgesteld.


Naast de directe uitgaven en toezeggingen aan subsidies heeft het Oogfonds een aantal doelen die zij in de komende jaren wil realiseren. Naast de continuïteitsreserve die bedoeld is om de organisatie bij tijdelijk wegvallende inkomsten draaiend te kunnen houden of af te kunnen bouwen zijn de bestemmingsreserves bedoeld om bepaalde concrete doelstellingen voor de komende jaren te kunnen financieren. Voor beide soorten reserves geldt dat dit vermogen betreft dat nodig is (of kan zijn) in de komende jaren en dat daarom op dit moment niet vrij beschikbaar is. Omdat het doel van het Oogfonds is om de ontvangen gelden te besteden en niet om deze toe te voegen aan het eigen vermogen is het overschot van 2014 in de begroting 2015 opgenomen om alsnog te besteden aan subsidies en eigen projecten. De plannen hiervoor zijn opgenomen in het jaarplan 2015 en de begroting 2015. Voor de uitvoering van deze projecten zijn eind 2014 door het bestuur een aantal nieuwe bestemmingsreserves vastgesteld bij het opmaken van de jaarrekening. Daarnaast is er een aantal bestedingen geweest waarvoor een bestemmingsreserve in eerder jaren is gevormd en waaraan in 2014 het overeenkomende bedrag is onttrokken.

Wijzigingen aan de bestemmingsreserves Bestemmingsreserve activa bedrijfsvoering De bestemmingsreserve is afgenomen met de daling van de boekwaarde van de activa per eind 2014 tot € 6.007. Vooral voor de automatisering zal in de komende jaren vervanging nodig zijn. Hiervoor wordt een bedrag aan de bestemmingsreserve toegevoegd van € 18.993 zodat deze reserve eind 2014 € 25.000 bedraagt. Bestemmingsreserve subsidies De bestemmingsreserve (voor de geleidelijke afbouw van de subsidie aan de blindenschool in Kameroen) is afgenomen met het in 2014 uitbetaalde bedrag van € 8.000. In 2015 zal de laatste bijdrage van € 6.000 worden toegekend. Bestemmingsreserve voormalig stichting MDO Vanuit de bestemmingsreserve gevormd uit het vermogen van de voormalige stichting MDO is in 2014 € 20.000 aan subsidie toegekend. De reserve is met dit bedrag afgenomen. Het restantbedrag van € 18.093 zal in 2015 worden besteed. Bestemmingsreserve voorlichtingscampagne Voor de jaren 2014 tot 2016 is een uitgebreid plan opgesteld voor voorlichting en werving. Het bestuur heeft hiervoor een bedrag gereserveerd dat is opgenomen in een bestemmingsreserve. In 2014 is € 210.513 van dit plan besteed, waardoor de bestemmingsreserve eind 2014 nog € 320.737 bedraagt. Bestemmingsreserve belangenbehartiging Deze reserve was in eerdere jaren gevormd om het werk van de Oogvereniging (voorheen Viziris) als belangenbehartiger voor blinden en slechtzienden in de toekomst blijvend te kunnen ondersteunen door subsidie te verlenen voor de basisorganisatie. Aangezien de Oogvereniging in zijn huidige vorm voldoende eigen reserves heeft is door het Oogfonds in 2014 besloten geen basissubsidie meer toe te kennen. Deze bestemminsgreserve wordt daarom volledig afgebouwd. Dit betekent een onttrekking van € 450.000 Bestemmingsreserve Ooglijn De Ooglijn, die organisatorisch deel uitmaakt van de Oogvereniging, is voor veel blinden en slechtzienden en mensen uit hun omgeving van groot belang als informatieverstrekker


op het gebied van voorlichting en toegankelijkheid. Het Oogfonds wil de werkzaamheden van de Ooglijn uitbreiden en de exploitatie voor de komende jaren veiligstellen. Hiervoor is een bedrag van € 350.000 gereserveerd. Bestemmingsreserve voorlichting ziekenhuizen Het Oogfonds wil informatie over oogaandoeningen, risicofactoren en alarmsignalen meer onder de aandacht brengen van patiënten en hun naasten en de bekendheid van het Oogfonds vergroten. Voor de ontwikkeling en uitvoering van dit project wordt € 200.000 gereserveerd. Bestemmingsreserve wetenschappelijk onderzoek Het Oogfonds wil in 2015 vanuit het overschot van 2014 meer subsidies voor wetenschappelijk onderzoek verstrekken dan het afgelopen jaar. Hiervoor wordt € 250.000 gereserveerd. Daarnaast wil het Oogfonds een bijdrage reserveren voor het opzetten van een nationaal registratieprogramma. Hiervoor wordt een bedrag van € 200.000 gereserveerd. Bestemmingsreserve ZieZo-beurs Het positief saldo van de ZieZo-beurs 2014 van € 920 wordt toegevoegd aan de bestemmingsreserve Ziezobeurs. In 2015 zal een deel van deze reserve worden ingezet voor een inhoudelijk programma op de beurs. Bestemmingsreserve koersresultaten Door een wijziging in het beleid omtrent het omgaan met de obligaties in de beleggingsportefeuille worden per 1 januari 2014 de obligaties op de balans opgenomen tegen beurswaarde in plaats van tegen aflossingswaarde. Het verschil tussen de beurswaarde en de aflossingswaarde op 1 januari 2014 is als ongerealiseerd koersresultaat opgenomen in het resultaat. De koerswinsten in 2014 worden toegevoegd aan de reserve. Een gedeelte van de koersresultaten over 2014 is toegevoegd aan het Hoekstra-Quak fonds. Deze toerekening gebeurt naar rato van het aandeel van het vermogen van het Hoekstra-Quak fonds ten opzichte van het totale belegde vermogen op het moment dat beide beleggingsportefeuilles zijn samengevoegd. Het aandeel Hoekstra Quak fonds was destijds 7,3%. Omdat de bestemmingsreserve koersresultaten in de afgelopen jaren sterk is opgelopen zal vanaf 2015 jaarlijks een gedeelte van deze bestemmingsreserve worden beschouwd als gerealiseerd koersresultaat. Dit deel zal ingezet worden voor het uitvoeren van het beleid en beschikbaar worden gesteld voor het uitvoeren van projecten in het nieuwe jaar. Er zal altijd een bescheiden bestemmingsreserve koersresultaten worden gehandhaafd.

Bestemmingsfondsen De bestemmingsfondsen die het Oogfonds heeft betreffen een gedeelte van het vermogen waarvan de besteding door derden vooraf is vastgelegd. Het Hoekstra-Quak fonds betreft het vermogen dat door de stichting Hoekstra Quak aan het Oogfonds is overgedragen met de verplichting de opbrengsten uit dit vermogen volgens de doelstelling van die stichting te besteden ten behoeve van blinden en slechtzienden in Nederland. De Hoekstra Quak stichting had onder andere ten doel het bevorderen van het onderwijs aan blinden en slechtzienden en de bevordering van de oogheelkunde.


Het bestemmingsfonds nalatenschap T. Jansen betreft de verkrijging uit de nalatenschap van de heer Jansen waarbij hij heeft bepaald dat dit voor langere tijd moest worden vastgezet. De opbrengsten mogen jaarlijks worden besteed aan de doelstellingen van het Oogfonds.

Verdeling passiva De passiva van het Oogfonds zijn als volgt verdeeld.

balans passiva per 31/12/2014 31-12-2014 31-12-2013 Continuïteitsreserve 800.000 800.000 Bestemmingsreserves 2.253.871 1.645.149 Overige reserves 54.181 55.553 Bestemmingsfondsen 348.019 334.245 Kortlopende schulden 301.801 477.928

3.757.872 3.312.875

balans per 31/12/2014

8% 9%

21%

1%

Continuiteitsreserve Bestemmingsreserves Overige reservers Bestemmingsfondsen Kortlopende schulden

60%

Door het positieve resultaat van 2014 is het balanstotaal in 2014 iets gestegen tot ruim 3,7 miljoen.

Beleggingsbeleid Het Oogfonds houdt haar beleggingen om inkomsten te genereren (couponrente en dividenden) en hiermee een deel van de ‘kosten eigen organisatie’ te dekken. Het Oogfonds heeft een volledig duurzame beleggingsportefeuille.

Duurzaamheid

Er is gekozen voor beleggingen in bedrijven die hun verantwoordelijkheid nemen op het gebied van economische, sociale en omgevingsduurzaamheid. Omdat roken een negatieve invloed kan hebben op het gezichtsvermogen is de tabakssector uitgesloten. De tabaksindustrie is volledig uitgesloten; de verkoop van tabaksproducten is toegestaan als dit minder dan 5% van de omzet van een concern uitmaakt. Van de overige duurzame sectoren is steeds gekozen voor bedrijven en fondsen die het beste presteren op het gebied van duurzaamheid. Een overzicht van deze bedrijven en fondsen is op aanvraag verkrijgbaar.


De duurzame portefeuille wordt beheerd door ABN AMRO MeesPierson dat over jarenlange ervaring beschikt op het gebied van duurzaam beleggen. In 2012 is het beleggingsstatuut van het Oogfonds aangepast zodat de vermogensbeheerder van de bank duidelijke richtlijnen en criteria heeft. Ieder kwartaal rapporteert hij over de resultaten en het beheer van de beleggingen. Deze rapportages worden een à twee keer per jaar met de bank besproken. Zo nodig vindt er bijstelling van de afspraken over het beheer van de beleggingen plaats.

Begroting 2015 De begroting 2015 is opgesteld in aansluiting op het jaarplan 2015 en door het bestuur definitief vastgesteld in de vergadering van 19 februari 2015. Omdat er eind 2014 grote bedragen zijn ontvangen die niet direct besteed konden worden is 2014 afgesloten met een hoog positief resultaat. Ook is er in 2014 minder besteed dan gepland en gewenst aan de doelstelling wetenschappelijk onderzoek. Daarom zijn in de begroting voor 2015 bedragen voor bestedingen aan deze doelstelling opgenomen. In het jaarplan 2015 is veel aandacht besteed aan de invulling van de strategische thema’s voor de komende jaren en zijn naast subsidietoekenningen binnen de diverse doelstellingen ook verschillende eigen projecten opgenomen. Het totale resultaat in de begroting 2015 wordt ruim € 753.000 negatief. Na aftrek van het positieve resultaat 2014 van bijna € 621.000 blijft er een negatief resultaat van ruim € 132.000 Dit wordt gefinancierd uit een aantal bestemmingsreserves.

Bedragen x 1.000 euro

Begroting 2015

Begroting 2014

Inkomsten eigen fondsenwerving Inkomsten acties van derden (loterijen) Inkomsten uit beleggingen

1.064 280 167

1.282 270 201

Totaal inkomsten

1.511

1.753

342 649 830

398 303 865

1.821

1.566

246 36 22 139

278 35 20 126

2.264

2.025

753

- 272

Besteed aan doelstellingen: • toegankelijkheid en belangenbehartiging • wetenschappelijk onderzoek • voorlichting en bewustwording Totaal besteed aan doelstellingen Kosten Kosten Kosten Kosten

eigen fondsenwerving acties van derden beleggingen beheer en administratie

Totaal uitgaven Resultaat


-

Toelichting bij de begroting 2015

In de begroting voor 2015 is rekening gehouden met lagere inkomsten uit eigen fondsenwerving. Met name de inkomsten uit prospectwerving en donaties voor eigen projecten zijn lager begroot dan in 2014. Door de in eerdere jaren gevoerde acties voor de VriendenLoterij zullen de inkomsten uit acties van derden naast het toegezegde jaarbedrag van € 200.000 nog iets toenemen. De inkomsten uit beleggingen zijn voorzichtig ingeschat. Binnen de doelstellingen zal aan wetenschappelijk onderzoek meer subsidie worden toegekend dan in eerdere jaren en daarnaast zullen eigen projecten ten behoeve van onderzoek worden opgestart. Ook voor voorlichting en bewustwording zal een deel door eigen projecten worden gerealiseerd, naast de subsidietoekenningen aan derden. De nieuwe strategische koers vraagt om specifieke competenties. Daarom zal het team met 0,78 fte worden uitgebreid. Het uitgangspunt blijft de organisatie zo klein mogelijk te houden.


VERK OR TE J A A R R EKEN I NG Balans per 31 december 2014

(na voorstel verwerking resultaatbestemming) AKTIVA 31-12-2014 31-12-2013 Materiële vaste activa Voor de bedrijfsvoering 6.007 6.778 Financiële vaste activa Beleggingsportefeuille 3.009.400 2.686.613 3.009.400 2.686.613 Vorderingen en overlopende activa Lopende intrest op effecten/banken 25.517 24.084 Overige vorderingen 37.635 37.094 63.152 61.178 Liquide middelen 679.313 558.306 Totaal Activa 3.757.872 3.312.875 PASSIVA Reserves en Fondsen Reserves continuïteitsreserve 800.000 800.000 bestemmingsreserves 2.253.871 1.645.149 overige reserves 54.181 55.553 3.108.052 2.500.702 Fondsen bestemmingsfonds Hoekstra-Quak 213.789 200.015 bestemmingsfonds nalatenschap 134.230 134.230 T. Jansen 348.019 334.245 3.456.072 2.834.947 Kortlopende schulden Toegezegde subsidies 217.388 390.105 Overige schulden 84.412 87.823 301.801 477.928 Totaal Passiva 3.757.872 3.312.875


Staat van baten en lasten 2014 Werkelijk Begroting Werkelijk 2014 2014 2013 Baten Baten uit eigen fondsenwerving 1.314.630 1.282.593 1.216.537 Baten uit acties van derden 283.352 270.000 271.408 Baten uit beleggingen 357.282 201.000 282.205 Som der baten

1.955.264

1.753.593

1.770.150

102.111 262.978 639.243

396.980 303.226 863.906

371.349 274.837 573.574

Lasten Besteed aan doelstellingen Toegankelijkheid en belangenbehartiging Wetenschappelijk onderzoek Voorlichting en preventie Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Kosten acties van derden Kosten van beleggingen

1.004.332 1.564.112 1.219.760 155.204 36.300 21.172

277.419 35.000 23.000

193.337 36.300 19.293

212.675 335.419 248.930

Beheer en administratie Kosten beheer en administratie

117.132

125.671

122.294

1.334.140

2.025.202

1.590.984

621.124

-271.609

179.166

Som der lasten Saldo van baten en lasten

Bestemming saldo 2014 Toevoeging/onttrekking aan: onttrekking toevoeging totaal -690.656 1.311.780 621.124 Continuïteitsreserve Bestemmingsreserves: Bestemmingsreserve activa -771 18.993 Bestemmingsreserve subsidies -8.000 Bestemmingsreserve voormalig st MDO -20.000 Bestemmingsreserve belangenbehartiging -450.000 Bestemmingsreserve Ooglijn 350.000 Bestemmingsreserve voorlichting ziekenhuizen 200.000 Bestemmingsreserve wetenschappelijk onderzoek 450.000 Bestemmingsreserve ZieZo-beurs 919 Bestemmingsreserve Voorlichtingscampagne -210.513 Bestemmingsreserve koersresultaten 291.868 Overige reserves -1.372


Doelstelling

Werving baten

Beheer en


22.782

Algemene kosten

102.111

totaal

104.093

149.979

4.671

24.941

262.978 639.243

72.910

2.271

12.125

6.981 14.360

derden

0

0

0

0

0

0

0

155.204 21.172 36.300

88.273

2.749

14.680

0

0

2013

Totaal

228.495 414.632 285.673

540.357 1.004.070 715.108

17.605 21.200 24.912

94.006 112.300 103.617

117.132 1.334.140 2.025.202 1.590.982

117.132 565.288 606.500 590.202

3.648

19.479

11.215 54.125 55.700 52.885

overige uitvoeringskosten toegerekend. In 2014 is de toerekening niet aangepast ten opzichte van 2013.

De basis voor de toerekening van deze kosten is de ingeschatte tijdsbesteding van de personeelsleden over de verschillende bestemmingen. Volgens deze verhoudingen worden

De indirecte kosten kunnen niet direct aan een bestemming worden toegerekend. Dit zijn de kosten eigen organisatie, zoals personeel, huisvesting en algemene kosten.

Naast de subsidies zijn er eigen projecten op het gebied van voorlichting en soms op andere doelbestedingsgebieden. Deze directe kosten vallen onder de betreffende doelstelling.

De toegekende subsidies vallen vrijwel altijd onder een specifieke doelstelling en worden daaraan toegerekend.

2014

Begroot

82.790 399.551 417.300 408.788

36.300

0

21.172

8.452

62.392

66.931

2014

Totaal

acties van

385.171

51.534 106.007

0

190.068

eigen beleggingen fondsenwerving

Voor de toerekening van de kosten wordt onderscheid gemaakt tussen de kosten die direct kunnen worden toegerekend en de indirecte kosten.

Toelichting:

136.993

toegerekende uitvoeringskosten

4.267

13.117

Afschrijving en rente

96.828

Personeelskosten

0

-34.882

Huisvestingskosten

Directe kosten

Subsidies en eigen projecten

behartiging preventie

en

onderzoek

en belangen

toegankelijkheid wetenschapp. voorlichting

administratie

Bestemming

Specificatie en verdeling kosten naar bestemming

Toelichting lastenverdeling model C

CO N TRO L EVERKL A R I NG A CCOUNTANT Aan: de directie en het bestuur van Stichting Oogfonds Nederland De op pagina 46 tot en met 48 van het jaarverslag opgenomen samengevatte jaarrekening, bestaande uit de balans per 31 december 2014, de staat van baten en lasten en de toelichting lastenverdeling over 2014 met bijbehorende toelichtingen, zijn ontleend aan de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Oogfonds Nederland. Wij hebben een goedkeurend oordeel verstrekt bij die jaarrekening in onze controleverklaring van 30 april 2015. De samengevatte jaarrekening bevat niet alle toelichtingen die zijn vereist op basis van RJ 650 Fondsenwervende instellingen. Het kennisnemen van de samengevatte jaarrekening kan derhalve niet in de plaats treden van het kennisnemen van de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Oogfonds Nederland.

Verantwoordelijkheid van het bestuur

Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van een samenvatting van de gecontroleerde jaarrekening in overeenstemming met de grondslagen zoals beschreven in RJ 650 Fondsenwervende instellingen, artikel 519 en 520.

Verantwoordelijkheid van de accountant

Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de samengevatte jaarrekening op basis van onze werkzaamheden, uitgevoerd in overeenstemming met Nederlands Recht, waaronder de Nederlandse Standaard 810, ‘Opdrachten om te rapporteren betreffende samengevatte financiële overzichten’.

Oordeel

Naar ons oordeel is de samengevatte jaarrekening in alle van materieel belang zijnde aspecten consistent met de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Oogfonds Nederland en in overeenstemming met de grondslagen zoals beschreven in RJ 650 Fondsenwervende instellingen, artikel 519 en 520.

Utrecht, 30 april 2015 Ernst & Young Accountants LLP w.g. J-L. Geutjes RA


BIJL AGE: A A NG ES L OTEN O R GANISATI ES Leden Deelnemersraad A • Nederlandse Christelijke Blinden- en slechtziendenbond (NCB) • Oogvereniging • MaculaVereniging Nederland

Leden Deelnemersraad B • • • • • • • • • • • • •

Stichting Bartiméus Stichting Blizo Werkgemeenschap Robert Coppes Stichting Dedicon Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden (CBB) Koninklijk Nederlands Geleidehonden Fonds (KNGF) Blindenbibliotheek Le Sage ten Broek Koninklijke Visio Vereniging van Leesgehandicapten (voorheen NLBB) Huize ‘Het Schild’ Stichting De Luisterpost|Bralectah Stichting KUBES Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (NOG)

Leden Deelnemersraad C • • • • • • • • •

Algemene Nederlandse Vereniging ter Voorkoming van Blindheid (ANVVB) Vereniging Bartiméus Sonneheerdt Stichting Blindenbelangen Stichting Blindenhulp Stichting Blindenzorg Sint Lucia Gelderse Blinden Stichting Landelijke Stichting voor Blinden en Slechtzienden (LSBS) Stichting ‘Licht en Liefde’ Stichting Blindenpenning


CO MIT É VAN AA N B EVEL I NG

Beschermvrouwe H.K.H. Prinses Beatrix

Kees van der Waaij

Herman Wijffels

Frank Rijkaard

Hans Wiegel

Huub Oosterhuis

Jan Terlouw

Harry Kuitert

Rita Kok-Roukema

Olga Commandeur

Saskia Stuiveling

Rabbijn Soetendorp

Dries van Agt

Willeke van Ammelrooij


JAAR V E R SL AG 2 0 14

Het jaarverslag en de volledige jaarrekening kunt u downloaden op of op aanvraag toegestuurd krijgen

Recommend Documents