h n e t n e c o D
g n i d i AndLe
Inleiding Dit jaar staat de grote WNF-Rangeractie in het teken van de tijger. Dit dier heeft bescherming nodig, want wereldwijd leven er nog ongeveer 3200 tijgers in het wild. Hun leven wordt bedreigd door stroperij en een tekort aan leefruimte of voedsel. Het Wereld Natuur Fonds (WNF) helpt op verschillende manieren de tijger te beschermen. Bijvoorbeeld door voorlichting te geven aan de lokale bevolking in de leefgebieden van de tijger en op scholen. Met het Tijger Alarm in de klas! helpt u met uw leerlingen mee om de tijger te beschermen. Verhalend ontwerp Het Verhalend ontwerp bestaat uit drie voorleesbrieven, een werkmap en deze docentenhandleiding met lessuggesties. Het materiaal is gericht op basisschoolleerlingen van groep vijf tot en met acht. Met het Tijger Alarm in de klas! vergroten de leerlingen op een speelse manier hun kennis over tijgers en de natuur. Ze krijgen inzicht in de leefwereld van de tijger en de bedreigingen waar dit dier mee te maken heeft. Het materiaal daagt de leerlingen uit om met het onderwerp aan de slag te gaan en het leert hen hoe ze zelf kunnen bijdragen aan een gezonde en veilige leefwereld voor de tijger. Voorlichting aan lokale scholen is bijvoorbeeld erg belangrijk. U kunt zelf bepalen hoeveel tijd u wilt besteden aan het Tijger Alarm in de klas!. Daarnaast bestaat de mogelijkheid dat leerlingen individueel of in kleine groepjes actievoeren voor de tijger. Zie hiervoor ook Verwerking Brief 3 en het onderdeel Overig, achter in deze docentenhandleiding. De rode draad De drie voorleesbrieven van Rajneesh Singh vormen de rode draad van het project. Hij is het hoofd van de parkwachters in het Kanha Tijgerreservaat in Satpuda Maikal in India. Deze Forest Range Officer is niet verzonnen; de foto’s en praktijkverhalen zijn daadwerkelijk van hem afkomstig. Rajneesh legt in zijn brieven uit wat hij doet om de tijger te beschermen en hoe de speciale kinderraden in de buurt hem daarbij helpen. Rajneesh vraagt de Nederlandse leerlingen te helpen met het samenstellen van een voorlichtingsprogramma voor lokale scholen, in de vorm van een toneelstuk. Ook hebben zijn parkwachters nieuwe spullen nodig om hun antistroperij patrouilles goed te kunnen uitvoeren. Hij vraagt de klas om daar campagne voor te voeren en geld in te zamelen.
Op www.rangerclub.nl/indeklas kunt u deze brieven downloaden. Actie op internet U kunt met uw klas een online actiepagina aanmaken op www.rangerclub.nl/indeklas. Op deze actiepagina kunt u samen met de leerlingen foto’s en verslagen plaatsen, zodat heel Nederland kan volgen welke acties uw klas of school heeft gevoerd en wat ze hebben opgeleverd! Ook kunt u hier video’s uploaden en een blog bijhouden. Stuur uw verhalen ook naar de redactie van TamTam via
[email protected]! Als u een actiepagina aanmaakt, dingt u bovendien mee naar gratis Eftelingkaarten voor de hele klas, voor onder andere een bezoek aan de Pandadroom. De twee klassen die de leukste, origineelste of beste actie hebben gevoerd, mogen namelijk gratis naar de Efteling!
Lesopbouw stAp-voor-stAp Hoe werkt het? Elke brief dient als opmaat voor een discussie in de klas. Die kunt u klassikaal voeren en zo het onderwerp inleiden. Wat weten de leerlingen al van de tijger, wat is er precies aan de hand en hoe kunnen de kinderen helpen om de tijger te beschermen? Het is de bedoeling dat de leerlingen enthousiast raken over het onderwerp en op onderzoek uitgaan. Hoe ziet de optimale leefwereld van de tijger er uit, tegen welke obstakels loopt het dier aan en welke oplossingen kunnen daarbij helpen? Laat de klas brainstormen over diverse onderwerpen en de beste ideeën uitwerken. U stuurt de klas door gerichte vragen te stellen en (deel)opdrachtjes te geven. Hieronder vindt u enkele suggesties om de leerlingen te sturen (en aan te moedigen) om met de brieven aan de slag te gaan. Uiteraard kunt u ook een andere invalshoek kiezen. U bepaalt zelf met de klas het tempo en het tijdstip waarop u de nieuwe brieven presenteert. Zodra uw leerlingen ‘klaar’ zijn met hun zoektocht en het presenteren van hun bevindingen, ontvangt de klas ‘ineens’ de volgende brief van Rajneesh, met weer nieuwe vragen.
Verwerking brief 1 Samenvatting brief 1 - Introductie Forrest Range Officer Rajneesh Singh en zijn werk - Kennismaking met de tijger en zijn leefwereld - Spannend verhaal over stropers in het bos - Open einde... hoe loopt het af?
Voorbeeldvragen - Wat weten de leerlingen al van de tijger? - Hebben ze al wel eens een tijger gezien? Waar? En wat vonden ze er toen van? - Hoe zag die tijger er toen uit? - Waar wonen tijgers in het echt? - Waarom zouden mensen op de tijger willen jagen? Mogelijke uitwerking - Maak eens een tekening van een tijger en waar je die hebt gezien - Zoek uit welke tijgersoorten er zijn en wat de verschillen zijn - Leven al deze tijgersoorten nog? - In de Chinese astrologie staat elk jaar in het teken van een dier uit de Chinese dierenriem. Welk dier hoort er bij 2010? [2010 is het jaar van tijger!] - Zoek eens uit waarom mensen op tijgers jagen - In welke landen worden er medicijnen gemaakt van tijgers? - Waar ligt het Satpuda Maikal gebied in India?
Verwerking brief 2 Samenvatting brief 2 - Afloop van het stropersavontuur - Kennismaking met kinderraden in India - Uitleg wat een kinderraad doet en waarom - Uitleg leefgebied tijger en bedreigingen die er spelen aan de hand van logboek Rajneesh - Vraag aan leerlingen om mee te denken over oplossingen voor deze bedreigingen - Ideeën uitwerken tot script en storyboard (of tekeningen) voor nieuw toneelstuk
Verwerking in de klas U kunt de thematiek klassikaal inleiden en bespreken. Verderop leest u in het kort welke thema’s er spelen. Deze thema’s worden ook geïntroduceerd in het logboek van Rajneesh, dat bij de tweede brief hoort. Bewustwording van het belang van de tijger bij de lokale bevolking is erg belangrijk. Evenals het bedenken van praktische oplossingen om veilig en vreedzaam met de tijger samen te leven. Rajneesh vraagt de leerlingen hierover mee te denken. Na een introductie verdeelt u de klas in groepjes. Elk groepje verdiept zich verder in de problematiek en denkt na over geschikte voorlichting aan de schoolkinderen in India. Op basis van hun bevindingen, werken de groepjes de beste ideeën uit. Die dienen als basis voor een script en een storyboard voor een nieuwe toneelvoorstelling voor de kinderraad in India. Verderop leest u meer over het maken van een script en storyboard. Voor het doen van onderzoek kunnen de leerlingen gebruik maken van de bibliotheek, zoals de dierenbibliotheek van het WNF. Ook via het blad TamTam en internet is veel informatie te vinden, bijvoorbeeld op Wikipedia of op tal van sites die zijn te vinden via Google. Op de site www.rangerclub.nl/indeklas vindt u meer informatie, spreekbeurtpakketten en foto’s. Voorbeeldvragen aan de klas - De tijger woont in de jungle. Hoe ziet een jungle er uit? - Wat heeft de tijger nodig om in leven te blijven? Wat eet een tijger eigenlijk? - Welke dingen zijn goed voor een tijger? En welke dingen niet? - Wonen er ook mensen in de jungle? - Wat zouden die mensen van de tijger vinden? Waarom denk je? - Waarom zouden mensen jagen op de tijger? Enzovoorts!
Werkwijze - Discussie met de hele klas over de tijger - Wat is er aan de hand, en wat kunnen we doen om te helpen? - Korte brainstorm - Docent deelt klas in groepjes in en verdeelt onderwerpen - Groepjes doen onderzoek, overleggen en werken oplossingen uit - Presentatie en discussie met de hele klas - Met de klas kiezen wat de beste ideeën zijn - Brainstorm hoe dit idee is te vertalen naar een toneelvoorstelling - Idee uitwerken - Schrijven teksten, maken tekeningen voor storyboard - Presenteren & uitvoeren - Plannen plaatsen op de actiepagina en sturen naar de redactie van TamTam.
Toneelstuk en andere uitwerkingen Het toneelstuk kunt u natuurlijk daadwerkelijk opvoeren op school of in de klas. Ook is het leuk om in de klas een tentoonstelling te maken van alle tekeningen, scripts en storyboards. Maak ook vooral foto’s om op de actiepagina te plaatsen op www.rangerclub.nl/indeklas. Ook de redactie van het blad TamTam blijft graag op de hoogte van alle acties. Stuur daarom foto’s, tekeningen, brieven en actieverslagen naar
[email protected].
Verwerking brief 3 Samenvatting brief 3 - Rajneesh bedankt de leerlingen voor alle goede ideeën en tekeningen voor een nieuw toneelstuk! - Parkwachters hebben goede spullen nodig om antistroperij patrouilles uit te kunnen voeren, zoals warme waterdichte kleding en fotocamera’s - Dat kost geld. Leerlingen kunnen daarbij helpen! - Rajneesh verzoekt de leerlingen om een campagne op te zetten en geld in te zamelen voor deze spullen (maak een flyer, organiseer, schrijf teksten, voer online actie voor de tijger, enz.)
Tips voor verwerking: Aan het eind van de derde brief vraagt Rajneesh de leerlingen om hem te helpen; door een voorlichtingscampagne op te zetten en geld in te zamelen voor nieuwe spullen voor zijn parkwachters. Het is de bedoeling dat kinderen met de school, met de klas, in een groepje of individueel in actie komen voor de tijger. Dit kan door een leuke voorlichtingsactie te verzinnen, wedstrijden te organiseren of andere ludieke inzamelacties op touw te zetten. Bedenk een campagne - Organiseer een leuke activiteit of wedstrijd waar veel mensen op af komen. Denk aan een talentenjacht op school, een sponsorloop, een popquiz of een gesponsorde zakloopwedstrijd. - Zorg er voor dat veel mensen weten van de actie en ook waar het geld voor nodig is. Maak een actieposter, actiekrant, flyer of uitnodigingen en deel die uit op school of in de buurt. - Op www.rangerclub.nl/indeklas zijn foto’s en voorbeelden te downloaden die leerlingen mogen gebruiken om het actiemateriaal te maken. Op deze website staat ook een Quiz en meer informatie over de tijger. Leuke acties ook buiten school... Ook buiten school zijn er veel leuke dingen te organiseren! Op Koninginnedag of tijdens de vakantie kunnen leerlingen (individueel of in kleine groepjes) limonade, koffie, thee, taart of zelfgemaakte spullen verkopen op een Bevrijd-de-tijgervrijmarkt. Of zich verkleden als tijger of Forest Ranger om geld in te zamelen bij een huis-aan-huis-collecte. Wat te denken van een Tijger in Nood Roadshow? En de winnaar is... de tijger! Alle initiatieven zijn bedoeld voor het behoud van de tijger. Met het geld dat de leerlingen inzamelen, kan het WNF de tijger beter beschermen. Via de actiepagina’s op internet zijn alle acties van klassen te volgen. De digitale tijgerthermometer geeft aan hoe elke school of klas het er van af brengt. Alle deelnemende scholieren krijgen een Tijgertopper diploma. Die kunt u downloaden via www.rangerclub.nl/indeklas. De twee klassen die de leukste, origineelste of beste actie hebben verzonnen, ontvangen gratis Eftelingkaarten.
Overig Opbrengst inzamelacties: De opbrengst van de inzamelacties van uw klas of van individuele (groepjes) leerlingen voor de tijger kunt u storten op: Giro 25 ten name van WNF te Zeist o.v.v. Rangeractie Tijger Alarm Extra exemplaren Wilt u extra exemplaren van het Tijger Alarm in de klas! bestellen, vul dan het aanvraagformulier op de website in. Foto’s en Tijgerquiz Op www.rangerclub.nl/indeklas vindt u foto’s van de kinderraden en de medewerkers van Rajneesh Singh. U vindt hier ook een digitale Tijgerquiz waarin André Kuipers de kinderen allerlei vragen stelt over de tijger. Deze quiz is leuk om op een digibord in de klas te spelen!
Bijlage 1
Uitwerking bij brief 2: een veilige wereld voor de tijger Uit het logboek van Rajneesh komen de belangrijkste aandachtspunten voor de tijger naar voren: - Bestrijden van stroperij - Zorgen voor veilige, groene bossen tussen de beschermde natuurgebieden (doorgangsroutes) zodat de tijger soortgenoten kan ontmoeten om een tijgergezin mee te vormen. - Zorgen voor voldoende voedsel voor de tijger Thema bestrijden stroperij De tijger is een gewild dier: groot, sterk en machtig. Vooral in het Midden-Oosten en in Azië dragen mensen graag een bontjas van tijgervel. Dat is nog niet overal verboden. Ook worden er medicijnen en drankjes van de tijger gemaakt, in de hoop daar net zo sterk en machtig van te worden. Het is in India verboden om op de tijger te jagen, maar een dode tijger levert veel geld op. Vandaar dat stropers er een lucratieve handel in zien. Thema veilige doorgangsroute In de tijgerreservaten gelden strenge regels om de tijger en andere dieren te beschermen. Er liggen diverse reservaten bij elkaar in de buurt, maar de gebieden ertussen zijn niet beschermd. De bossen tussen de officiële parken vormen een groene corridor; een doorgangsgebied voor de tijger. Er staan geen omheiningen om de reservaten, dus de tijger loopt in en uit. Op zoek naar een geschikt tijgervrouwtje bijvoorbeeld. Thema voedsel De tijger is een roofdier dat leeft van herten, wilde koeien of zwijnen. In het bos buiten de parken kan de tijger tegenwoordig te weinig prooidieren vinden. Die prooidieren vinden namelijk op hun beurt geen voedsel (gras, plantjes) meer in het bos. Dit komt door overbegrazing door het vee van de lokale bevolking. Die mensen wonen in de corridors. De koeien en geiten hebben het bos daar helemaal kaal gegeten. Als er te weinig prooidieren zijn voor de tijger, krijgt het dier honger en komt dan soms naar de dorpen toe. En daar kunnen conflicten ontstaan tussen de mens en de tijger. Wat wil het WNF hier aan doen? Het WNF geeft voorlichting aan de lokale bevolking in India, dat - de tijger een belangrijk dier is dat niet mag uitsterven - stropen verboden en verkeerd is - er andere manieren zijn om het vee te voeden of om geld te verdienen* - er slimme oplossingen te bedenken zijn om je te waarschuwen als er een tijger in de buurt is - de overheid schadevergoedingen uitkeert als een tijger bijvoorbeeld een koe heeft gedood - er beschermende regelgeving moet komen voor de nog niet beschermde gebieden * Op www.rangerclub.nl/indeklas staan ook foto’s van alternatieve inkomstenbronnen, zoals servies van bananenbladeren, stoken op andere brandstoffen, enzovoorts.
Samen met de kinderraden bedenkt het WNF concrete plannen om het leven van de tijger én de lokale bevolking zo prettig mogelijk te maken. Maar daar kunnen ze altijd hulp bij gebruiken!
Bijlage 2
Uitwerking toneelstuk mAken Om een toneelstuk te kunnen spelen, maken de acteurs gebruik van een script. Dat is een beschrijving van de tekst en van de gebeurtenissen. Omdat de kinderen in India geen Nederlands spreken, is het belangrijk dat ook zij begrijpen wat de bedoeling is. Daarom is een uitgetekende versie, het storyboard, een goed hulpmiddel. Wat is een script? In een script staat wat er te zien en te horen is in een toneelstuk. Zo begrijpt iedereen die meedoet wat de bedoeling is. In het script staat wat de spelers doen, hoe ze bewegen én wat ze zeggen. Dat laatste heet de dialoog. Het moet duidelijk zijn wie er aan het woord is en wat er gebeurt. In een script staat ook de plek beschreven wáár iets gebeurt en hoe de ruimte er uit ziet. Ook de manier waarop iemand iets doet, staat in het script beschreven. Er zou bijvoorbeeld kunnen staan: Meneer A (kijkt verrast): “moet je nou eens horen wat ik heb gekregen!” Meneer B (nieuwsgierig): “nou, wat dan?” Meneer A staat op en loopt naar de brievenbus. Hij pakt een brief die hij net heeft ontvangen en leest hem hardop voor. Een goed verhaal Een toneelstuk moet bestaan uit een goed verhaal. Vaak hebben toneelstukken een vaste opbouw. Zoals deze bijvoorbeeld: 1. beginsituatie 2. verrassing: er gebeurt iets onverwachts 3. crisis: het lijkt allemaal mis te gaan 4. oplossing: het loopt goed af Een spannend verhaal is een optelsom. Door het verhaal stap voor stap te vertellen, wordt het spannend. De toeschouwer telt alles bij elkaar op: net zag ik dat, nu zie ik dit, dus (denkt de kijker) gebeurt er straks iets dat daar logisch op volgt. Een script is dus een verhaal in kleine stapjes. Voorbeeld: Stap 1
er ligt een bananenschil op de weg
Stap 2
er komt iemand aanlopen en die ziet de banenschil niet
Stap 3
?
De getekende versie Het storyboard is de uitgetekende versie van het script. Het lijkt een beetje op een stripverhaal. Tekeningen geven vaak het beste aan wat precies de bedoeling is. Er staat wel bij wie er meespelen in het toneelstuk (de namen van de personages) en een korte samenvatting van de scène.
