O-BOC/2012/2100
1) Waarom deze nota? Deze nota is tot stand gekomen in samenwerking met de gemeenten van het huidige politiedistrict Maas en Leijgraaf ( gemeenten Land van Cuijk, Boekel ,Uden ,Veghel en Landerd) om te komen tot een betere invulling en borging van het Integraal Veiligheidsbeleid. Het IV beleid is geen nieuw verschijnsel in de gemeente Boxmeer. Het vorige IV nota dateert van 2006-2010. Met de komst van de nieuwe politiewet treedt er verandering op betreffende de bestuurlijke aansturing van de politie. Dit betekent onder andere dat de beheerstaken landelijk worden opgepakt. Het bevoegd gezag heeft na vaststelling van de nieuwe wetgeving alleen nog de bevoegdheid met betrekking tot de lokale politie inzet. Dit wordt ondersteund met een regionaal kaderplan dat eens per vier jaar wordt vastgesteld. Tevens zal op niet al te lange termijn wettelijk worden vastgesteld dat gemeenten verplicht worden om een kadernota Integrale Veiligheid vast te stellen. In de wet wordt niet opgenomen hoe invulling te geven aan het plan. Daar zijn gemeenten vrij in. Het is van belang dat gemeenten hun regisseursrol nog nadrukkelijker op gaan pakken; die kan worden versterkt als gemeenten de bereidheid hebben om samen thema’s op te pakken. Middels deze kadernota wordt o.a. getracht de beleidsterreinen te benoemen die een relatie hebben met veiligheid. Dit wordt weergegeven aan de hand van de veiligheidsthema’s zoals benoemd in het kernbeleid methode veiligheid (handboek van de VNG). Dit model is door het Ministerie van BZK ontwikkeld om het kaderplan Integrale Veiligheid ( IVB) vorm te kunnen geven. De inhoud zal gebaseerd moeten zijn op een analyse van de lokale veiligheidssituatie. In zijn algemeenheid zal de kadernota Integrale Veiligheid thema’s bevatten als aanpak van overlast, alcohol en drugsproblematiek, coffeeshops, criminaliteit, huiselijk geweld en uitgaans en horecaproblemen. Ook het verbeteren van veiligheidsgevoelens en leefbaarheid en het ontwikkelen van beleid gericht op specifieke doelgroepen (zoals veelplegers, hangjongeren en verslaafden) en beleid betreffende de handhaving van de APV (algemeen plaatselijke verordening) kunnen onderdeel zijn van deze nota.
2) Wat is veiligheid Veiligheid is veelomvattend en kent verschillende dimensies. Het begrip veiligheid is een verzamelterm waar heel wat gemeentelijke activiteiten onder te rangschikken zijn. Veiligheid wordt wel omschreven “als het aanwezig zijn van een zekere mate van ordening en rust in het publieke domein en van bescherming van leven, gezondheid en goederen tegen acute of dreigende aantastingen”. Onveiligheid is te omschrijven als alles wat hierop inbreuk maakt. Die inbreuken op de veiligheid kunnen feitelijke aantastingen van de veiligheidssituaties betreffen (objectief) maar kunnen ook veiligheidsrisico’s en gevoelens van onveiligheid (subjectief) betreffen. Een veiligheidsrisico is de kans dat er een gebeurtenis plaatsvindt maal de gevolgen daarvan. Kort gezegd: risico= kans x effect.
- pag. 2/8 -
Om het begrip veiligheid verder te concretiseren kan er een onderscheid worden gemaakt tussen vier verschillende vormen van veiligheid. Onderstaande tabel beschrijft vier soorten veiligheid welke in te delen zijn in twee categoriën. Sociale en fysieke veiligheid enerzijds en objectieve en subjectieve veiligheid anderzijds. Deze categorieën hebben veel met elkaar te maken en kunnen moeilijk los van elkaar gezien worden. Dit houdt in dat bijvoorbeeld sociale veiligheid zowel objectief als ook subjectief beschouwd kan worden. Daarnaast is het belangrijk te weten dat soms het onderscheid tussen de soorten veiligheid moeilijk te onderkennen is, omdat overlap tussen de verschillende concepten mogelijk is.
Soort veiligheid
Betekenis
Sociale veiligheid
De mate waarin men beschermd is tegen de gevolgen van misdrijven, overtredingen en overlast door anderen . het gaat om het gedrag van mensen tegenover elkaar. Het is een breed begrip dat ook reikt tot persoonlijke integriteit , weerbaarheid opvattingen , gewoonten en bezittingen.
Fysieke veiligheid
De mate waarin men beschermd is tegen de gevolgen van ongevallen en onheil van niet menselijke oorsprong. Daarbij gaat het om natuurrampen en epidemieën maar ook om de gevolgen die voortvloeien uit opslag productie , het gebruik en vervoer van allerlei goederen , gebouwen en voorzieningen. Den hierbij bijvoorbeeld aan ongevallen . Een veiligheidssituatie die gebaseerd is op feitelijkheden. Objectieve veiligheid kan worden gemeten en is vast te stellen op basis van feitelijk waarneembare verschijnselen. Criminaliteit kan bijvoorbeeld worden gemeten worden aan de hand van een aantal aangiften /meldingen of een aantal veroordelingen. Verkeersveiligheid kan bijvoorbeeld feitelijk worden vastgestel door het aantal ongelukken te tellen.
Objectieve veiligheid
Subjectieve veiligheid
De veiligheidsbeleving van mensen , ook wel angst of onveiligheidsgevoelens genoemd . Het gaat hierbij om de mate waarin mensen zich veilig voelen. Subjectieve veiligheid is een persoonlijke aangelegenheid en wordt gevormd door 1) persoonlijke kenmerken van mensen , 2) kenmerken van de directe omgeving en 3) signalen uit de maatschappij die angstgevoelens aanwakkeren (bv nieuwsberichten).
- pag. 3/8 -
3) Integraal veiligheidsbeleid
Integraliteit heeft niet alleen een inhoudelijke dimensie maar ook een organisatorische. Het inhoudsaspect verwijst naar de noodzaak om evenwicht te realiseren tussen de verschillende onderdelen van de veiligheidsketen: • proactie (het structureel voorkomen van onveiligheid) en • preventie (het treffen van maatregelen die direct invloed hebben op de oorzaken van onveiligheid) tot en met • preparatie (daadwerkelijke voorbereiding op de bestijding van inbreuken op veiligheid) • repressie (bestrijding van onveiligheid) en • nazorg (maatregelen om zo spoedig mogelijk terug te keren naar de normale situatie) Het organisatorische aspect verwijst naar de noodzaak om niet alleen als publieke actor het veiligheidsbeleid te verbeteren, maar om dat te doen in gedeelde verantwoordelijkheid : publieke , private sector en de burgers zelf. Integrale veiligheid kan dus worden getypeerd met de volgende drie elementen: compleet naar inhoud, evenwicht tussen de veiligheidsschakels en gedeelde verantwoordelijkheid. Integraal veiligheidsbeleid is meer dan het uitvoeren van taken op het gebied van openbare orde en veiligheid. Behalve tussen sociale en fysieke veiligheid gaat het ook om objectieve veiligheid (cijfers) , subjectieve veiligheid (beleving) en om handhaving daarvan. Veiligheid loopt daardoor als een rode draad door het totale gemeentelijke beleid, en wordt daarom ook wel facetbeleid genoemd Veiligheidsvelden Het integraal veiligheidbeleid wordt ontwikkeld aan de hand van de methode Kernbeleid Veiligheid (uniform model dat is ontwikkeld door het ministerie van BZK in samenwerking met de VNG), Handreiking voor gemeenten. De methode richt zich op gemeentelijke veiligheidsthema’s door onderscheid te maken tussen vijf veiligheidsvelden. Op deze manier beslaat het veiligheidsbeleid alle voor gemeenten relevante onderwerpen. De integraliteit richt zich op die beleidssectoren die direct of indirect werken aan verbetering van de veiligheid in onze gemeente en waarbij voor al sprake is van onderlinge samenhang en afstemming met andere beleidssectoren of het beleid van betrokken organisaties. Gemeentelijke beleidsvelden die vooral betrokken zijn bij integrale veiligheid: openbare orde en veiligheid, ruimtelijke ordening, externe veiligheid, en handhaving , sociaal beleid ( jeugdbeleid , educatie en evenementen) , verkeer en vervoer, en crisisbeheersing. Het integrale werken betekent niet dat alles met alles moet worden gecombineerd en dat iedereen met iedereen moet samenwerken . Er kan sprake zijn van integraal werken als twee beleidsvelden maatregelen en acties op elkaar afstemmen of als twee overheidslagen samenwerken op een beleidsveld.
- pag. 4/8 -
Veiligheidsvelden en thema’s Betekenis veiligheidsvelden Het veld veilige woon en leefomgeving bundelt veiligheidsthema’s die direct met de alledaagse kwaliteit van wonen en leven in buurten en wijken te maken hebben
Bedrijvigheid en veiligheid gaan om de onveiligheid die bedrijvig heid genereert of waar zij mee te maken heeft die niet van ‘fysieke’ aard is
Jeugd en veiligheid gaan over de veiligheidsproblemen die met jeugd te maken hebben . Het gaat daarbij zowel om de 12- minners al om de oudere jeugd.
Het veld fysieke veiligheid bevat de vormen van onveiligheid die samenhangen met gevaarlijke stoffen, verkeer, gebouwen en natuur.
Integriteit en veiligheid bundelen de bedreigingen die de grondvesten van de maatschappij aantasten. Ze bedreigen de integriteit van de samenleving
Thema’s Veilige woon en leemomgeving • Overlast tussen bewoners/botsende leefstijlen • Verloedering /kwaliteit woonomgeving • Onveiligheidsgevoelens • Huiselijk geweld • Woninginbraak • Geweld op straat • Voertuigcriminaliteit • Overige veel voorkomende vormen van criminaliteit • Drugs en alcoholoverlast. • Bedrijvigheid en veiligheid • winkelcentra • bedrijventerreinen • uitgaan/horeca • toerisme en onveiligheid • grootschalige evenementen
Jeugd en veiligheid • Overlastgevende jeugdgroepen • Criminele jeugdgroepen • Alcohol en drugs • Individuele criminele jongeren • Veilig in en om de school • 12 minners Fysieke veiligheid • verkeersveiligheid • brandveiligheid gebouwen • risico’s gevaarlijke stoffen / externe veiligheid • risico’s natuurrampen • risico’s infectieziekten Integriteit en veiligheid • radicalisering • terrorisme • georganiseerde criminaliteit • organisatiecriminaliteit • bestuurlijke integriteit
- pag. 5/8 -
4) Partners in de veiligheid De zorg voor openbare orde en veiligheid is van oudsher een van de voornaamste taken van de overheid. De gemeente vervult vooral een initiërende en regisserende rol ten aanzien van de verschillende instellingen en organisaties die een bijdrage kunnen leveren aan het verbeteren van de lokale veiligheid. Zij bevordert de probleemgerichte aanpak en een verbreding van de samenleving. Binnen het college heeft de burgemeester het primaat voor openbare orde en veiligheid. Dit vloeit voort uit de wettelijke taken. Veel onderwerpen maken onderdeel uit van het thema veiligheid waar andere portefeuillehouders voor verantwoordelijk zijn . Het gaat dan bijvoorbeeld om veiligheidsthema’s als jeugd , onderwijs, milieu, ruimtelijke ordening en verkeer. Dit maakt dat het college gezamenlijk verantwoordelijk is voor de aanpak van veiligheidsvraagstukken . Het Sinds 2010 is er sprake van een nieuw politiedistrict Maas en Leijgraaf. Dit district telt een negental gemeenten. De gemeente Uden (als grootste) is voorzitter van de districtelijke driehoek. Tijdens de overleggen worden de veiligheidsonderwerpen besproken die voor het district van belang zijn. De ambtelijke driehoek (de ambtenaren integrale veiligheid van de negen gemeenten, de politie en het Openbaar Ministerie) bereiden de agenda van de districtelijke driehoek voor. Naast agenda voorbereiding worden ook onderwerpen districtelijk opgepakt en uitgewerkt. Met de komst van de nieuwe politiewet worden de districtelijke grenzen ook weer verlegd. Momenteel is dit echter nog niet officieel besloten. 5) Planning en controle De voorliggende kadernota heeft een looptijd van vier jaar. Het uitvoeringsprogramma wordt elke twee jaar opgesteld, vastgesteld en uitgevoerd. Het eerste uitvoeringsprogramma heeft betrekking op de jaren 2012 en 2013 Over het programma wordt naar de raad twee jaarlijks gerapporteerd.
6) Prioriteiten Landelijke en regionale prioriteiten De bestuurscommissie integrale veiligheid heeft in overleg met de 41 adviseurs integrale veiligheid in Brabant Noord en Brabant Zuid Oost een strategische top vijf opgesteld. Deze twee regio’s zullen bij invoering van de nieuwe Politiewet samengevoegd gaan worden tot regio Oost Brabant. Deze prioriteiten zijn gebaseerd op de landelijke prioriteiten van het ministerie van Veiligheid en Justitie en zijn de grootste gemene deler van alle regionale IVB prioriteiten van de 41 gemeenten. Het betreft hier thema’s op het brede terrein van IVB ( integraal veiligheidsbeleid) . Hierbij moet onderscheid gemaakt worden tussen de strategische agenda IVB en de voorgestelde prioriteiten in het (nog op te stellen) regionaal beleidsplan 2013-2014 van de politie–eenheid Brabant Oost . Uiteraard zijn er grote overeenkomsten. Het politiebeleid wordt een onderdeel van het IVB. Dit zijn thema’s die binnen elke van de 41 gemeenten opgepakt en uitgewerkt worden . Een regionale aanpak is hier van belang opdat niet elke gemeente het wiel opnieuw moet uitvinden. De doelstelling van het benoemen van de strategische top vijf is te komen tot regionale aanpak . Het betreft hier de volgende thema’s :
- pag. 6/8 -
• • • • •
Bestuurlijke aanpak georganiseerde criminaliteit (Wet BIBOB, mensenhandel, RIEC, Vrijplaatsen) Veiligheidshuizen (harmonisatie veiligheidshuizen , huiselijk geweld, nazorg, Jeugd Veelplegers) Softdrugs (aanpak hennep, coffeeshopbeleid) Woninginbraken (best practises) Multidisciplinaire samenwerking (evenementen , sociale calamiteiten etc)
Geconcludeerd kan worden dat de genoemde thema’s zich in alle gemeenten afspelen, echter kan de grootte van het probleem afhangen van de schaalgrootte/ligging van een gemeente. Lokale prioriteiten In Boxmeer is men redelijk tevreden over de veiligheid in onze gemeente. Uit de Veiligheidsmonitor die in 2009 en in 2011 is gehouden kreeg Boxmeer in 2009 het rapportcijfer 6,9 en afgelopen jaar zelfs een 7,2. Mede op basis van de uitkomsten van de Veiligheidsmonitor en de politiegegevens willen wij de komende jaren de aandacht vestigen op de volgende lokale prioriteiten: • Woninginbraken • Geweld (geweld op straat , huiselijk geweld) • Jeugd en Veiligheid (hangjongeren, alcoholgebruik, criminele jeugdgroepen) • Evenementen • Verkeersveiligheid (parkeerexcessen, hardrijders in 30-km zone)
Woninginbraken In Boxmeer is er minder sprake van woninginbraken dan in overige delen van de politieregio Brabant Noord. Het blijft, ondanks de daling, een constant punt van aandacht. Om stijging te voorkomen blijft dit een prioriteit . Diverse jaargetijden laten een lichte verhoging zien (piekmomenten). Geweld Het aantal bedreigingen en mishandelingen geregistreerd in onze regio ligt ook lager dan in de regio. De toenemende mate van agressie richting diverse hulpverleners is uit den boze en verdient daarom een hoge mate van alertheid en aandacht van alle spelers op veiligheidsgebied. Jeugd en veiligheid Ook al is het beeld van de jeugd in Boxmeer positiever dan dat van de regio blijft dit een constante prioriteit. Inwoners ervaren minder overlast van jongeren en signaleren minder overlast van jongeren in hun eigen buurt dan in de rest van onze regio. Er is echter geen aantoonbare vermindering in het aantal meldingen bij de politie geregistreerd. Evenementen Veiligheid bij evenementen door multidisciplinair te kijken naar de aanvraag en organisatie om met toepassing van crowdmanagement en calamiteitenplannen de evenementen nog veiliger te maken. Verkeersveiligheid Het aanhoudende aantal klachten inzake te hard rijden (voornamelijk in 30 km zones) en fout parkeerders in heel Boxmeer, geeft aan dat hier op dit thema extra aandacht gewenst is.
- pag. 7/8 -
7) Financiën / Veiligheidsfonds / Uitvoering lokale prioriteiten. Budgetten voor het veiligheidsbeleid zijn terug te vinden in diverse productgroepen binnen de gemeentelijke begroting. Het is echter zeer wenselijk om binnen de begrotingspost integrale veiligheid van de gemeente één post op te nemen van waaruit diverse regionaal / districtelijke onderwerpen worden bekostigd. Uit deze post (Veiligheidsfonds) kunnen landelijke dan wel regionale prioriteiten op veiligheidsgebied, waarbij nauw wordt samengewerkt met andere gemeenten binnen oost Brabant Oost, worden voldaan. Bij inwerkingtreding van de nieuwe politiewet wordt onze politieregio uitgebreid met de regio Brabant Zuid Oost en zal de nieuwe regio Brabant Oost gaan heten met daarin 41 deelnemende gemeenten. Op deze wijze ontstaat er niet alleen uniform beleid in de gehele regio maar kunnen ook de kosten voor het oppakken van nieuwe gezamenlijke onderwerpen worden beperkt. Het gezamenlijk oppakken is goedkoper dan ieder voor zich. Voor het goed invullen van de regisseursrol in het IVB is niet alleen de structuur van belang. Het beschikken over financiële middelen is één van de voorwaarden om projectmatig op veiligheidsthema’s samen te kunnen werken. Daarom wordt voorgesteld om een Veiligheidsfonds op te richten waar alle 41 gemeenten een structurele financiële bijdrage leveren. Uit dit fonds kunnen veiligheidsprojecten worden gefinancierd, zonder eerst de besluitvorming van de 41 gemeenten , terzake een financiële bijdrage, af te hoeven wachten. Een nader voorstel aan de raad t.a.v. voeding van dit fonds zal worden gedaan. Momenteel werken de gemeenten in Brabant Zuid Oost al met een dergelijk fonds. Deze kadernota bevat het overkoepelende beleidskader waarbinnen op het gebied van openbare orde en veiligheid wordt (samen) gewerkt . Elke twee jaar wordt op basis van de prestatie van de politie en de invulling van de haalplicht politie een Uitvoerings / Activiteitenplan integrale veiligheid opgesteld. Om een aantal lokale prioriteiten ter hand te nemen wordt voorgesteld om voor de begroting vanaf 2013 structureel een post op te nemen van € 5.000,-
- pag. 8/8 -
