HET HUISHOUDEN VAN JAN STEEN Blijspel in twee bedrijven
door C.J. SLIJKOORD
TONEELUITGEVERIJ VINK B.V. (Grimas Theatergrime verkoop) Tel: 072 - 5 11 24 07 E-mail:
[email protected] Website: www.toneeluitgeverijvink.nl
VOORWAARDEN Alle amateurverenigingen die het stuk: HET HUISHOUDEN VAN JAN STEEN gaan opvoeren, dienen in alle programmaboekjes, posters, advertenties en eventuele andere publicaties de volledige naam van de oorspronkelijke auteur: C.J. SLIJKOORD te vermelden. De naam van de auteur moet verschijnen op een aparte regel, waar geen andere naam wordt genoemd. Direct daarop volgend de titel van het stuk. De naam van de auteur mag niet minder groot zijn dan 50% van de lettergrootte van de titel. U dient tevens te vermelden dat u deze opvoering mag geven met speciale toestemming van het I.B.V.A. Holland bv te Alkmaar. Copyright: 2014 © Anco Entertainment bv - Toneeluitgeverij Vink bv Internet: www.toneeluitgeverijvink.nl E-mail:
[email protected] Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, verfilming, video opname, internet vertoning (youtube e.d.) of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van I.B.V.A. HOLLAND bv te Alkmaar, welk bureau in deze namens de Uitgever optreedt. Het is niet toegestaan de tekst te wijzigen en/of te bewerken zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van I.B.V.A. HOLLAND bv te Alkmaar, welk bureau in deze namens de Uitgever optreedt. Vergunning tot opvoering van dit toneelwerk moet worden aangevraagd bij het Auteursrechtenbureau I.B.V.A. HOLLAND bv Postbus 363 1800 AJ Alkmaar Telefoon 072 - 5112135 Website: www.ibva.nl Email:
[email protected] ING bank: 81356 – IBAN: NL08INGB0000081356 BIC: INGBNL2A
Geen enkele andere instantie dan het IBVA heeft de bevoegdheid genoemde rechten van u te claimen, of te innen. Auteursrechten betekenen het honorarium (loon!) voor de auteur van wiens werk door u gebruik wordt gemaakt! Auteursrechten moeten betaald worden voor elke voorstelling, dus ook voor try-outs, voorstellingen in/voor zorginstellingen, scholen e.d. Vergunning tot opvoering: 1. Aankoop van minimaal 7 tekstboekjes bij de uitgever. 2. U vult het aanvraagformulier in op www.ibva.nl of u zendt de aanvraagkaart (tevens bewijs van aankoop), met uw gegevens, naar I.B.V.A. Holland. Uw aanvraag dient tenminste drie weken voor de eerste opvoering in bezit te zijn van I.B.V.A. Holland. 3. U krijgt daarop de nota toegestuurd. Na betaling wordt u de vereiste vergunning toegestuurd. Vergunning tot HER-opvoering(en): 1. U vult het aanvraagformulier in op www.ibva.nl of u zendt de aanvraagkaart met uw gegevens naar I.B.V.A. Holland. Uw aanvraag dient tenminste drie weken voor de eerste opvoering in bezit te zijn van I.B.V.A. Holland. 2. U krijgt daarop de nota toegestuurd. Na betaling wordt u de vereiste vergunning toegestuurd. Opvoeringen zonder vergunning zijn niet toegestaan en strafbaar op grond van de Auteurswet 1912. Zij worden gerechtelijk vervolgd, terwijl de geldende rechten met 100% worden verhoogd. Het tarief wordt met 20% verhoogd voor opvoeringen waarvoor geen toestemming werd aangevraagd binnen drie weken voorafgaand aan de voorstelling. Het is verboden gebruik te maken van gekregen, geleende, gehuurde of van anderen dan de uitgever gekochte tekstboekjes.
Rechten BELGIË: Toneelfonds JANSSENS, afd. Auteursrechten, Te Boelaerlei 107 - 2140 Bght ANTWERPEN Telefoon (03)3.66.44.00. Geen enkele andere instantie heeft de bevoegdheid genoemde rechten van u te claimen, of te innen.
PERSONAGES EN KLEDING. Kitty: Kitty is een (te) levenslustige jonge vrouw. Ondanks haar leeftijd weet ze nog steeds niet wat ze verder met haar leven moet. Ze heeft al geruime tijd een vriend, maar denkt nog dikwijls de vrijgezelle jonge vrouw uit te moeten hangen. Alhoewel er aan de vertolkster van deze rol geen kledingadvies wordt gegeven, moet Kitty gekleed gaan als een begeerlijke jonge vrouw van ongeveer 25 á 28 jaar (geschminkt of werkelijke leeftijd). Hierbij kan gedacht worden aan een vrouw op pumps met hoge hakken, een strakke broek of kort rokje en een open vallende blouse. Kitty draagt veel sieraden en is opvallend opgemaakt. Robert: Robert is de vriend van Kitty. Hij is serieus, heeft een zacht karakter en is diep in zijn hart verschrikkelijk bang Kitty te verliezen. Een kledingadvies wordt aan de vertolker van deze rol niet gegeven. Robert mag best wat ouder zijn dan Kitty (ongeveer 35 á 38 jaar, als zodanig geschminkt of werkelijke leeftijd) en gekleed in leuke vrijetijdskleding. Zacharias: Zacharias heeft al een bewogen leven achter de rug met de nodige drank en maar liefst drie huwelijken en evenzoveel echtscheidingen. Zacharias moet gezien deze achtergrond vertolkt worden door een man van ongeveer 60 jaar (geschminkt of werkelijke leeftijd). Hij ziet er sjofeltjes uit en gaat ouderwets gekleed in een kostuum, compleet met overhemd en stropdas. Helen: Helen is de jongere zus van Kitty en in vrijwel alle opzichten haar evenbeeld. Ze draagt haar hart op het puntje van haar tong en komt gevraagd en ongevraagd met haar mening. Qua kledingstijl en opmaak kan verwezen worden naar de kledingstijl van Kitty. Alleen moet de vertolkster van deze rol wat jonger zijn dan Kitty. (geschminkt of werkelijke leeftijd). Jan: Jan vertoont veel gelijkenis met Onslow, uit de bekende Engelse serie “Keeping Up Appearances”, ofwel “Schone Schijn”. Jan is uitermate slordig gekleed, zijn haar zit verschrikkelijk in de war, hij is duidelijk ongeschoren en is liever lui dan moe. Er wordt geen ander kledingadvies gegeven dan “slordig” De vertolker van deze rol moet ongeveer 55 jaar zijn. (ofwel als zodanig geschminkt)
4
Rika: Rika, de vrouw van Jan, is ook niet het toonbeeld van een nette, schone vrouw. Ze komt nogal slonzig over en is heel goed vergelijkbaar met Daisy, de vrouw van Onslow uit de serie “Keeping Up Appearances”. Er wordt geen kledingadvies gegeven aan de vertolkster van deze rol, maar ze moet er absoluut slonzig uitzien. Dat moet o.a. tot uitdrukking komen in haar slordige kapsel (waarin talrijke haarspeldjes en pijpenkrullen) en het ontbreken van make-up en sieraden. Verder moet ze ongeveer even oud zijn als haar man Jan (geschminkt of werkelijke leeftijd). Aal: Aal heeft de mooie naam Alida bij haar geboorte meegekregen, maar wordt door iedereen Aal genoemd. Aal is net als haar dochter Rika slordig gekleed. Ze ziet er vrij slonzig uit, hetgeen o.a. tot uitdrukking komt in haar slordige kapsel en haar kleding. Make-up en sieraden zijn aan haar niet besteed en de vertolkster van deze rol moet ongeveer 70 jaar zijn (geschminkt of werkelijke leeftijd). BENODIGDHEDEN + INRICHTING KAMER. Voor kledingadviezen en bijbehorende attributen (sieraden, pruiken, etc.) wordt verwezen naar de persoonsbeschrijvingen en de daarbij behorende kledingadviezen. De kamer waarin dit toneelstuk zich afspeelt heeft twee (eventueel denkbeeldige) deuren. De rechter deur leidt naar de overige vertrekken van de woning, zoals de keuken, slaapkamers, etc., etc.. De linker deur leidt naar buiten en naar het toilet in de hal. Er moet een deurbel aanwezig zijn die vanachter de coulissen bediend kan worden. (Dat kan bijvoorbeeld een simpele trekbel zijn, nagebootst door een losse scheepsbel o.i.d.) In de kamer staat een tafel met vier stoelen, een bank met bijzettafeltje welke naast een van de fauteuils staat, twee fauteuils met een voetenbankje, alsmede een bergmeubeltje. Op het bergmeubel staat een (liefst oude) telefoon. In het bergmeubel ligt een pen, een klein bloknootje en een briefopener. 5
Een recente krant voor Jan. Een pen en puzzelboekje moet op tafel liggen. Een leeg bierblikje op het bijzettafeltje naast de fauteuil van Jan. Nog een extra geopend bierblikje achter de coulissen wat steeds hergebruikt wordt.. In de kamer staat een krantenbak. De kamer moet “opgeleukt” worden met wat ouderwetse schilderijen en prullaria die niet bij elkaar passen. In het bergmeubel staat een vrijwel volle fles jonge jenever (water) en een jeneverglaasje. Jan heeft in het tweede bedrijf een envelop en een brief in zijn zak. Een A4-envelop met daarin een zogenaamd deurwaardersexploot achter de coulissen.
6
EERSTE BEDRIJF Let op: In de tekst komen vetgedrukte woorden voor. Op die woorden moet tijdens de voordracht het accent gelegd worden. Jan zit in een ouwe (sport)broek, een onderhemd, met de meest afschuwelijke en afgetrapte pantoffels in een fauteuil met zijn voeten op het voetenbankje en leest de krant. Hij heeft een leesbril op. Op het bijzettafeltje naast de fauteuil van Jan staat een open bierblikje waaruit hij zo af en toe slurpend een slok neemt. Zijn vrouw Rika zit aan tafel met een pen en een puzzelboekje. Rika: Kan ik nog wat voor je doen, lieverd? Jan: (laat zijn krant zakken, kijkt Rika veelbetekenend over zijn leesbril aan en zegt cynisch) Had je het tegen mij? Rika: (kijkt opzichtig rond en zegt eveneens cynisch) Zijn er dan nog meer mensen in de kamer? Jan: (zo droog mogelijk) Ik dacht dat je mijn naam aan het verkrachten was. Je weet dat ik een pest hekel heb aan die stomme koosnaampjes van jou. Rika: (kijkt Jan lief aan) Ben je mijn lieverd dan niet meer? Jan: Stop toch eens met die onzin. Je lijkt wel een overjarige, belegen puber. Rika: De romantiek is weer ver te zoeken bij jou. Jan: Voor romantiek moet je bij de jeugd zijn. Ons romantische tijdperk ligt al mijlen ver achter ons. Rika: Toch was dat een mooie tijd. We hadden toen een prachtig leven. Jan: Klopt. Nu moeten we overleven! (sarcastisch) Ook een manier van leven. (gaat verder met het lezen van zijn krant) Rika: Wat ben je toch een mopperkont! Gelukkig meen je er niets van. Jan: (sikkeneurig) Laat mij nou maar m’n krantje lezen, dan ben ik dik tevreden. Kitty: (komt door de rechter deur de kamer binnen en gaat aan tafel zitten. Tot Rika) Heb jij het nummer van zakkie bij de hand? Jan: (laat zijn krant zakken en kijkt nu over zijn leesbril naar Kitty) Zakkie? Je bedoelt Zacharias! Die relatiedinges! Kitty: Als je met relatiedinges onze relatietherapeut bedoelt, heb je het goed. Jan: Waarom moet je die bellen? Kitty: Om onze volgende afspraken af te zeggen. Ik heb zakkie niet meer nodig. Jan: Ik zou niet weten waarom. Kitty: Omdat ik afgelopen nacht onze verkering heb uitgemaakt. 7
Jan: (zo nonchalant mogelijk) Alweer??? Kitty: (chagrijnig) Ja! Alweer!!! Rika: En waarom nu weer? Kitty: Omdat ik schoon genoeg heb van die saaie Piet. Jan: (staat op, zet zijn bril boven op zijn hoofd, bergt de krant op in de krantenbak en gaat weer in zijn fauteuil zitten) Op die manier kan ik me niet concentreren. Altijd datzelfde gezeur over jouw verkering. Wacht nou maar even voordat je zakkie belt. Kitty: Waarom? Jan: Omdat jouw verkering even snel van status verandert als een kameleon van kleur. Kitty: (venijnig) Goh, waar heb je al die deftige woorden geleerd? Hoe krijg je het uit je strot zonder te stotteren! Jan: Dat zal ik je piekfijn vertellen. Ik lees zo af en toe nog wel eens wat en daar steek je altijd wat van op. Waarschijnlijk begrijp jij dat niet, want helaas ben jij dom geboren en heb je er nooit wat bijgeleerd. Kitty: (sarcastisch) Van wie zal ik dat hebben? Jan: Volgens de geleerden erft een dochter de meeste genen van haar moeder. Rika: Nou moet je ophouden. Ik heb m’n mond nog niet open gedaan en word bij voorbaat al schuldig bevonden aan het levensgeluk van mijn dochter. Jan: Levensgeluk!!! Als er iemand is die sinds afgelopen nacht het levensgeluk heeft gevonden, is het Robert wel. Die jongen is van een hoop ellende verlost al beseft hij dat zelf niet. Alleen vrees ik dat het van korte duur zal zijn. Kitty: Hoe dat zo? Jan: Omdat jullie verkering verdomd veel lijkt op die ouwe TV van ons. Kitty: Dat ouwe ding dat nu bij mij op m’n kamer staat? Jan: Inderdaad. Toen we’m nog in de kamer hadden staan, was het soms helemaal oké en dan was het weer één brok ellende. Je kon er geen peil op trekken. Net als op jouw verkering! Kitty: (verontwaardigd) Doe toch eens normaal, man. Jan: En nu ik er over nadenk is er nog een overeenkomst. Die uhhhh….., relatie…. dinges…., zakkie zal ik maar zeggen, is kennelijk niet in staat om jouw verkering goed te laten verlopen. Die TV monteur was dat ook niet. Telkens mankeerde er wel wat aan die TV. Trouwens, op het laatst kwam hij niet eens als je’m belde. Kitty: Vind je het gek! Als je netjes je rekeningen had betaald, had hij heus wel terug gekomen. Jan: Ik ga toch niet betalen als hij niet in staat is om die TV te maken? 8
Rika: Laten we het maar even over wat anders hebben, want deze discussie leidt alleen maar tot ruzie. Kitty: (tot Rika) Heb jij nog iets leuks meegemaakt de laatste tijd? (sarcastisch) Ik niet hoor! Rika: (met een lach op haar gezicht) Ik toevallig wel. Jullie kennen Linda de Zwart toch wel? Kitty: Jij bedoelt die kakmadam? Rika: Precies! Die wil er altijd toppie-toppie uitzien zoals je weet. Wat is er nou gebeurd? Die heeft een grote fles van dat ontharingsspul gekocht om haar poezelige beentjes te ontharen. Kennelijk heeft ze dat spul onder de douche gebruikt. En wat is nu het geval? Harrie, die klojo van haar, heeft zijn haar met dat spul gewassen. Na een paar dagen begon zijn haar als een idioot uit te vallen en nu loopt hij rond met een kop die zo kaal is als een biljartbal. (terwijl Kitty hartelijk lacht, zegt Jan:) Jan: Je moet eens aan Linda naar het merk van dat ontharingsspul vragen. Kitty: Waarom? (spottend) Wil jij ook zo graag een kale knikker hebben? Jan: Nee, ik hoef het ook niet voor mezelf. Ik wil het een keer door jouw thee doen. Dan raak je misschien het haar op je tanden kwijt. Kitty: (met duidelijk ingehouden woede) O, o, wat zijn we weer leuk. Aal: (komt via de rechter deur de kamer binnen en ploft verre van elegant in de fauteuil) Jan: (spottend) Zo schoonheid. Kom je er weer gezellig bij zitten? Aal: Als je daar wat op tegen hebt, moet je maar lekker een eindje gaan wandelen. Jan: De appel valt niet ver van de boom. Je dochter kan ook zo elegant plaatsnemen op de bank of in haar stoel. Rika: Laat mij er alsjeblieft buiten, wil je? Aal: (kijkt iedereen beurtelings aan en richt zich tot Kitty) Waar is Robert? Jan: (nog voor Kitty iets kan zeggen) Die is met de muziek mee. Waarschijnlijk loopt hij nu tot zijn immense vreugde de polonaise. Die jongen heeft tenminste weer wat te vieren. Aal: Wil je hiermee zeggen dat het weer eens gedaan is met de liefde? Jan: (cynisch) Jij mag nooit meer raden, schoonheid. Kitty: Pa, bemoei je alsjeblieft met je eigen zaken. Als ik je advies nodig heb, ben ik mans genoeg om hierom te vragen. Ik ben echt wel in staat om m’n eigen boontjes doppen. Aal: Dat geloof ik graag, maar kan en wil je mij vertellen waarom je nu weer een punt achter jullie relatie hebt gezet. 9
Kitty: Dat is gemakkelijk genoeg. Zoals je weet waren we in gesprek met zakkie. Onze relatietherapeut. Dat is de grootste miskleun die ik ooit heb begaan. Jan: (cynisch) Dat betekent nogal wat, want jij hebt inmiddels al heel wat miskleunen begaan!!! Aal: (bits) Kappen jij! (tot Kitty) In welk opzicht vind je dat je met Zacharias een miskleun hebt begaan. Kitty: Ik wil de schuld van mijn relatieproblemen niet zozeer in de schoenen van zakkie schuiven. Maar gisterenavond had mijn therapeutje niet genoeg aan één neutje. Hij was werkelijk stomdronken. In zijn benevelde toestand gaf hij ons een aantal adviezen waar ik werkelijk doodziek van werd. Aal: Zoals? Kitty: In de eerste plaats stelde hij zich op als ervaringsdeskundige. Toen ik hem vroeg wat hij daarmee bedoelde, vertelde hij ons dat hij zelf al drie mislukte huwelijken achter de rug had. En zoiets probeert ons te vertellen hoe wij onze relatieproblemen op moeten lossen. Aal: En wat was de reactie van Robert. Kitty: (schouderophalende) Ach, wat zal ik zeggen. Hij gedroeg zich weer als een eersteklas “Penis Aqua Rosa”. Rika: Wat??? Penis Aqua Rosa??? Wat is dat nou weer? Kitty: Volgens mij is dat Latijns voor “Lulletje Rozenwater”. Aal: Oké. En waarom vond jij hem een Penis….., uhhh akla…., “Lulletje Rozenwater”? Kitty: Omdat hij tegen die dronken lor zei dat zoiets in de beste families voorkwam. En daar geef ik m’n goeie geld aan uit! Rika: Aan Robert? Kitty: (verontwaardigd) Nee, natuurlijk niet. Aan zakkie. Aal: Oké. Maar dan begrijp ik het nog steeds niet. Dan kunnen jullie toch beter een andere relatietherapeut nemen in plaats van een einde te maken aan jullie relatie? Kitty: Dat is helemaal niet meer nodig. Waarom zou ik een relatietherapeut in de arm moeten nemen als ik geen relatie heb. Jan: Dat is juist het moment om dat te doen? Kitty: Jij bent nog gestoorder dan de grootste waanzinnige die op deze aardbodem rondloopt. Jan: (onverstoorbaar) Valt mee hoor. Maar als je arm in arm met je therapeut door het leven kan gaan, heb je’t financieel nog niet zo slecht volgens mij. Kitty: (nog steeds verontwaardigd) Man, doe toch eens een keer normale praat. 10
Jan: (met een brede grijns op zijn gezicht) Jij was het toch die zojuist vertelde dat je zakkie in de arm had genomen. Kitty: (zegt niets, kijkt Jan aan en wijst met haar wijsvinger naar haar voorhoofd) Aal: Laat maar. Maar vertel nu eens waarom je ineens niets meer van Robert wil weten. Kitty: Omdat we onderweg van zakkie naar huis een geweldige ruzie hebben gehad. Hij betichtte mij van asociaal gedrag en dat pik ik niet van hem. Jan: (tergend) De waarheid is soms hard, hè? Aal: (venijnig tot Jan) Dimmen jij! (tot Kitty) Waarom betichtte Robert jou van asociaal gedrag. Kitty: Omdat ik onze “peut” piekfijn aan zijn verstand had gebracht waarom wij hem thuis allemaal zakkie noemen. En ik kan je verzekeren dat dat echt wel tot zijn alcoholische brein doordrong. Rika: Ik kan me enigszins indenken hoe dat gegaan is. En ik kan me ook enigszins indenken dat Robert zich op dat moment opgelaten voelde. Kitty: (op dezelfde toon) En ik kan me helaas niet indenken dat hij me daarom uitmaakte voor een asociaal figuur. Ik weet zeker dat hij hetzelfde over zakkie denkt als ik. Alleen durft hij het niet te zeggen. Jan: En jij wel, hè! Kitty: (fel) Precies! Ik wel. Jan: (sarcastisch) Hoe is het mogelijk! Ik had nooit gedacht dat…… (wordt onderbroken door de bel van de voordeur) Krijg nou wat. Misschien staat zakkie wel voor de deur. Rika: Ik ga wel even kijken. (verlaat de kamer door de linker deur) Jan: Ik ben benieuwd wie ons nu weer met een bezoek komt vereren. Kitty: Als je daar echt zo benieuwd naar bent, had je van je krent moeten komen en naar de deur moeten gaan. Jan: Daar ben ik helaas niet op gekleed, schat. Kitty: (sarcastisch) Dan hoef jij nooit van je leven de deur open te doen. Jan: (quasi verbaasd) Doe ik dat dan weleens? Rika: (komt wapperend met een A4 enveloppe weer terug en gaat aan tafel zitten) Dit heb ik gehad van een meneer in driedelig grijs. Hij vertelde me dat hij een deurwaardersexploot voor ons had. Ik heb hem uiteraard netjes bedankt voor die enveloppe, maar ik weet in de verste verte niet wat het is. Een deurwaardersexploot. Klinkt verdacht veel op een explosie. Kitty: Dat is het in zekere zin ook. Jan: (gebiedend) Geef maar hier. En geef me gelijk de briefopener. 11
Aal: Je mankeert toch niets aan je hoeven? Sta op en pak zelf de briefopener. Jan: (staat op, pakt de briefopener uit het dressoir, pakt de brief van Rika en gaat weer zitten) Het gebeurt niet zo dikwijls dat wij post krijgen. Eens even lezen. (leest de brief aandachtig) Krijg nou tieten! Volgens mij staat de woningbouwvereniging op het punt om ons uit ons huis te gooien en kunnen we dat alleen maar voorkomen als we onze achterstallige huur van maar liefst acht en veertig honderd euro op korte termijn betalen. (reikt de brief aan Kitty) Berg dit maar op in het vierkante archief. Kitty: (compleet verbaasd) Vierkante archief? Jan: Inderdaad! Gewoon in de vuilnisbak! Rika: Dat kan toch niet! Jan: Ik zou niet weten waarom niet. Of heb jij soms nog ergens acht en veertig honderd euro in een of ander donker hoekje liggen? Rika: Nee, natuurlijk niet. Jan: (met een vanzelfsprekende logica) Nou dan? Dan kunnen we hier toch helemaal niets mee? Daarom kan je dit (leest nu op een moeilijke toon uit de brief voor) deurwaardersexploot net zo goed in de vuilnisbak deponeren om in dezelfde mooie bewoordingen te blijven als (leest weer voor uit de brief) onze fraaie woningbouwvereniging. Aal: Ik krijg toch zo het vermoeden dat je deze brief serieus moet nemen. Helen: (komt via de linker deur de kamer binnen en gaat aan tafel zitten) Wat een heerlijke dag. Prachtig, stralend weer. Een feest om buiten te zijn. Kitty: Volgens mij beleven wij deze dag een ietsepietsie anders dan jij, zuslief. Helen: Hoe dat zo? Jan: (geeft de brief aan Helen) Lees maar. (iedereen wacht tot Helen de brief heeft gelezen) Helen: Zo! Dat is niet gepiest en toch nat! Rika: Zeg dat wel! Helen: En wat nu? Jan: (laconiek) Geen idee. Ik zou me er maar niet al te druk om maken als ik jullie was. (vouwt zijn handen en kijkt devoot omhoog) Mijn vadertje zaliger zei altijd: “Komt tijd, komt raad”. Aal: De vraag is echter wel hoeveel tijd je nog krijgt voordat de deurwaarder in je nek hijgt. Jan: (stoïcijns) Ach, dat is weer eens wat anders dan het gehijg van je dochter. Niet dat ze mij zo dikwijls uit hartstocht amechtig in m’n nek 12
hijgt, maar die enkele keer dat ze min of meer een poging waagt om in m’n nek te hijgen, is dat te wijten aan één van haar min of meer chronische astma aanvallen. En nu zou ik wel een biertje lusten voor de scheuren spontaan uit pure droogte in m’n rug springen. Rika: (zegt niets, staat op en sloft de kamer uit via de rechter deur) Helen: (tot Jan) Die is ook niet goed bij haar hoofd. Jij hoeft maar te kikken en ma komt in actie. Jan: (op spottende toon) Actie? Het is maar wat je onder actie verstaat! Heb je ze naar de keuken zien sloffen? Zelfs een slak kan haar tempo met gemak bijhouden. Kitty: Nu je toch over zo’n beest hebt dat zijn eigen huis op zijn rug draagt, heb ik nog een leuke vraag voor je. Wat moeten wij doen als we ons huis uitgezet worden? Jan: Dat is een goeie vraag. Daar zal ik eens goed over nadenken. Maar nu wil ik eerst m’n biertje. Rika: (komt door de rechter deur de kamer binnen met een geopend blikje bier) Hier is je biertje. Ik heb je blikje al open gemaakt. Wil je’t op je tafeltje? Jan: Nee. Geef maar hier. (vanaf nu neemt Jan af en toe een slok) Rika: (sloft weer naar de tafel en gaat zitten) Jan: Jij moet eens een keer normaal je voeten leren optillen. Ik betaal me scheel aan pantoffels voor jou. Geen wonder dat we geen geld overhouden om de huur te betalen. Aal: (knikt nadrukkelijk in de richting van Jan zijn bierblikje en haar mimiek spreekt boekdelen) Ik heb zo het donkerbruine vermoeden dat er aan andere zaken meer geld opgaat dan aan pantoffels voor Rika. Jan: Als ik jouw advies nodig heb dan vraag ik daar wel om. Houdt die donkerbruine vermoedens van jou voorlopig maar voor jezelf. Aal: Wat ben je toch een aso! Jij denkt alleen maar aan jezelf. De rest interesseert je kennelijk niets. Ik zou wel eens….. (wordt hier onderbroken door de deurbel) Helen: (loopt richting de linker deur) Blijf maar zitten ma, ik kijk wel even wie er aan de deur staat. (verlaat nu de kamer) Kitty: Ik ben benieuwd welk onheil ons nu weer boven ons hoofd hangt. Het kan in ieder geval niet slechter zijn dan de deurwaarder. Helen: (komt weer terug in de kamer, op de voet gevolgd door Zacharias) Deze meneer wil graag even met Kitty praten. Zacharias: (stelt zich improvisorisch aan iedereen voor en blijft wat stijfjes in de kamer staan) Jan: Zacharias??? Kijk eens aan! Dan ben jij dus zakkie! 13
Zacharias: (zichtbaar niet op zijn gemak) Uhhhh, dat weet ik niet meneer. Jan: (sarcastisch) Je weet toch zeker wel wie je bent? Zacharias: Ja meneer. Helen: Laat dat “meneer” maar weg voordat hij zich gaat verbeelden dat hij heel wat is. Ga maar zitten. Dat is een stuk comfortabeler dan te blijven staan. Zacharias: Dank je wel. (wijst naar de stoel aan tafel) Is deze stoel vrij? Helen: (cynisch) Zo te zien zit er niemand op. Schuif dus maar aan. Kitty: (scherp) Ben je niet aan het verkeerde adres? Ik kan me tenminste niet herinneren dat wij een afspraak hebben. Zacharias: Nee, dat klopt. Kitty: Wat kom je dan doen? Zacharias: Kunnen we misschien ergens rustig praten? Kitty: Maak van je hart geen moordkuil, zakkie. Dat doen wij ook niet. En aangezien wij nogal klein behuisd zijn, is dit de enige kamer waar we met elkaar kunnen praten. Helen: Of ga je liever met mijn grote zus naar haar slaapkamer. Dat is misschien ook een optie om even gezellig met elkaar te lullen. Rika: HELEN!!! Wat is dat nou voor praat? Gedraag je alsjeblieft! Wat moet die meneer wel niet van ons denken? Helen: Sorry hoor. Het was er uit voor ik er erg in had. Jan: Dat zijn we van jou wel gewend. Aal: Ik heb je al meer gezegd dat de appel niet ver van de boom valt. Kitty: (tot Zacharias) Maar vertel, wat kom je hier doen? Zacharias: (zichtbaar nerveus) Ik kwam eigenlijk mijn excuus aanbieden. Ik zit nogal in m’n maag met die hele toestand. Het spijt me dat het zo uit de hand is gelopen. Ik hoop dan ook dat je mijn excuses wil aanvaarden. Helen: Ik vind jou echt een lieverd. Ben je nu helemaal hierheen gekomen om je excuses aan te bieden? Zacharias: Ja……., eigenlijk wel. Kitty: En waarvoor wil jij je excuses dan aanbieden? Zacharias: Ik wist dat jullie zouden komen en toch was ik zo onverstandig om een borrel te pakken. Alhoewel ik daar volgens mij een goeie reden voor had. Kitty: Er bestaan geen goeie redenen om te drinken. Zeker niet als je nog moet werken. Zacharias: Ik weet het. Maar toch…… Neem in ieder geval de moeite om even naar mij te luisteren. Oké? Kitty: Nu je hier toch bent kan ik moeilijk weigeren. 14
Zacharias : Fijn. Op de dag dat jij en je verloofde… (wordt ruwweg onderbroken) Jan: Ex verloofde. Zacharias: (schrikt overduidelijk en slaat zich met zijn vlakke hand tegen zijn voorhoofd) Eerlijk??? Mijn hemel! Heb ik dat aangericht? Jan: Zoals het er nu naar uitziet is dat inderdaad het geval. Maar maak je daar maar niet al te druk om, want dat komt vijf á zeven keer per week voor. En dit is pas de eerste dag. Zacharias: Niet druk om maken??? Ik vind dit verschrikkelijk! Hoe kan ik dat in hemelsnaam goed maken? Jan: Het is dat je er zelf over begint, maar voor acht en veertig honderd euro en een kratje bier maak je geheid de hele familie blij. Kitty: (verschrikkelijk boos) PA!!! Houd je klep een poosje dicht! Je moet je niet bemoeien met zaken die je niet aangaan. Jan: Ik kreeg toch het ernstige vermoeden dat de brief van de woningbouwvereniging wel degelijk aan mij gericht was. Kitty: (nog steeds woedend) Man, daar heb ik het helemaal niet over! Jan: Maar ik wel. Kitty: Houd nou maar je mond en bemoei je nergens mee. Zakkie komt hier om over Robert en mij te praten en niet over die brief van de woningbouwvereniging. Jan: (quasi verbaasd) Robert en jou? Is de verkering dan weer aan? Kitty: (ten einde raad) Stop alsjeblieft met je stompzinnige geleuter en laat zakkie z’n verhaal doen. Zacharias: Ook al gedraag ik me soms als een zakkie, dat neemt niet weg dat ik Zacharias heet en heel graag met die naam aangesproken wil worden. Kitty: Oké zakk…., uhhh, Zacharias. Maar vertel me nu maar wat je komt doen. Zacharias: Eigenlijk heb ik dat al verteld. Ik kwam hier mijn excuus maken voor mijn onbehoorlijke gedrag. Maar nogmaals, daar was een goeie reden voor. Jan: Dat geloof ik direct. Mensen die zo af en toe wat drinken hebben daar altijd wel een goeie reden voor. Aal: Nu moet je echt kappen met je gezwets. (tot Zacharias) En wat was die goeie reden van jou? Zacharias: Gelooft u in toeval? Aal: (weifelachtig) Uhhhh, ja…., wat zal ik zeggen. Ik ben van nature nogal argwanend, maar anderzijds geloof ik soms dat er sprake kan zijn van toeval. Maar vertel op welk toeval jij doelt. Helen: Heb jij soms last van “luddevede”? Zacharias: “Luddevede”? Wat is dat nou weer? 15
Helen: Ken je die uitdrukking niet? Dat zeggen wij altijd als iemand last heeft van “liefdesverdriet”. Zacharias: Oh nee, het is veel erger. Rika: Stop nou maar met die geheimzinnigheid en kom nu eindelijk eens voor de draad met je goeie reden om te drinken. Zacharias: Oké. Jullie hadden het zojuist over een brief van de woningbouwvereniging. Ja toch? Helen: Klopt. Zacharias: Laat mijn vadertje nu ook een brief van de woningbouwvereniging hebben ontvangen. Rika: Eigen schuld, dikke bult! Dan had hij zijn huur maar op tijd moeten betalen. Zacharias: Nee-eehh! Ik ben bang dat jullie het niet begrijpen. Mijn vader had bij de woningbouwvereniging een heel hoge functie. Hij was namelijk voorzitter van de “Raad van Commissarissen”. In die brief werd gesteld dat ze het bewijs hadden gevonden dat papa de spil vormde van een omvangrijke graaicultuur. Nu kan hij kiezen of delen. Of hij neemt vrijwillig ontslag en krijgt een mooie bonus mee, of hij vecht zijn ontslag aan en hij krijgt datgene wat hem wettelijk toekomt. En daar zit hij geweldig mee. Jan: Even alles goed op een rijtje zetten, Zacharias. Van welke woningbouwvereniging kreeg jouw vader die brief? Zacharias: Van woningbouwvereniging “Prettig Wonen”. Jan: Daar was ik al bang voor. Wij huren bij woningbouwvereniging “Woongenot”. Zacharias: Dat is inderdaad een andere woningbouwvereniging, maar door zijn functie kent mijn vader daar ook heel veel invloedrijke mensen. Jan: (veert omhoog uit zijn stoel) Dat opent wellicht geweldige perspectieven, zakkie! Wij moeten eens als volwassen kerels met elkaar praten. Zacharias: (nog steeds onzeker, maar wel hoopvol) Ziet u een opening voor Kitty en Robert? Jan: Ik kan je niet genoeg op je hart drukken dat er wel degelijk openingen zijn, zoals jij dat aanduidt. Misschien niet zo zeer direct voor Kitty en Robert, maar indirect is er wellicht heel wat te verhapstukken. Laten we maar gelijk een afspr…… (wordt onderbroken door Kitty) Kitty: KAPPEN!!! NU!!! (tot Zacharias) Ik begrijp dat het een vervelende situatie is voor je vader. Wat ik niet begrijp is het feit dat jij daardoor zo van streek bent geraakt. 16
Zacharias: Dat kan ik gemakkelijk verklaren. Op z’n zachtst uitgedrukt moet ik stellen dat mijn bedrijfje maandelijks in de rode cijfers zit. Dat is op dit moment niet zo erg, omdat papa mijn boekhouding verzorgt en het tekort altijd aanvult. Nu hij van plan is om zijn ontslag te accepteren, staat hij van de ene op de andere dag op straat. Helen: Maar hij krijgt toch een….., hoe noemde jij dat ook alweer? Oh ja, hij krijgt toch een bonus mee? Jan: Zulke gasten komen heus wel aan hun trekken. Je weet het wel hè, dieven en schuimmarcheerders dekken elkaar altijd. Maar hij heeft wellicht openingen voor ons waar wij nog eens gebruik van kunnen maken. Kitty: (verschrikkelijk kwaad) Pa, als je nu je mond niet houdt kan je zo dadelijk niets meer zeggen. Volgens mij praat je hoogst ongemakkelijk met al je tanden los in je mond. Helen: Let maar niet op die twee, Zacharias. Even terug naar het begin. Je vader wordt met ontslag gedreigd en krijgt daar dan waarschijnlijk een gouden handdruk bij. Leed geleden, zou ik zo zeggen. Zacharias: Financieel wel. Maar hij vindt zelf dat hij dan een bevlekt blazoen heeft. En hij is zo in de war dat hij niet weet of hij mij nog verder wil helpen. Hij is bang dat dat uitkomt en dan ben ik ook de Sjaak. Jan: Even wachten. Die bonus waar jij het over hebt, hoeveel is dat? Zacharias: Dat weet hij nog niet precies. Daar moet hij over gaan praten. Gezien het aantal dienstjaren verwacht papa dat dit een bedrag tussen de acht ton en één miljoen zal zijn. Jan: (zijn mimiek moet nu boekdelen spreken) WAT??? Voor tien procent wil ik ook wel zo’n bevlekt blazoen hebben. Voor dat bedrag mogen ze mij met pek overgieten! Zacharias: Geld maakt niet gelukkig, meneer Steen. Jan: Dat kan best, maar het is wel verdomd handig om genoeg te hebben. Helen: Als je vader zo’n bonus opstrijkt, waarom helpt hij jou dan niet meer? Zacharias: Omdat hij bang is dat dat uitkomt. En als dat zo is en de pers duikt er op, dan denkt hij dat ik het ook voor m’n kiezen krijg. En dat is nu precies wat hij niet wil. Maar ik draai elke maand verlies. Hoe moet ik nu verder? Jan : (vouwt wederom zijn handen devoot ineen en kijkt omhoog) Neem een voorbeeld aan mijn vader zaliger. Weet je wat die goeie man altijd zei?
17
Rika: (onderbreekt als het ware de monoloog van Jan) Ja hoor, daar komt’ie weer. Die zei altijd: (met uitzondering van Zacharias zegt iedereen tegelijk) Komt tijd, komt raad! Jan: Jullie kunnen daar wel de gek mee steken, maar ik koester nog altijd warme gevoelens aan wijlen mijn vadertje lief. Helen: Ik wist niet dat jij gevoelens had. Aal: (zo cynisch mogelijk) O, jawel hoor. Jouw vadertje heeft wel degelijk gevoelens. Helaas zijn dat diep weggestopte gevoelens. Hééééééél diep weggestopt. Kitty: Goed, dat weten we ook weer. (tot Zacharias) En wat nu? Zacharias: Ik hoop dat je mij de kans geeft om mijn fout goed te maken. Kitty: Ik accepteer je excuses. Is daarmee alles goed? Zacharias: Nee Kitty. Ik ben er de oorzaak van dat jouw verloving is beëindigd. Ik zou het liefst nog een gesprek willen hebben met jou en Robert. Maar dan wel bij mij thuis. Ik wil met je afspreken dat dat consult gratis is. Wil je daarmee instemmen? Kitty: (kijkt bedenkelijk om zich heen alsof ze hulp zoekt) Ik weet het niet. Jan: En ik vind dat je de contacten met zak…., sorry….., met Zacharias moet aanhouden. Als je dat niet doet, heb ik het idee alsof je….., hoe moet ik het zeggen…., of je een pot met goudstukken van de aardbodem laat verdwijnen. Kitty: Wat bedoel je hier precies mee? Jan: (voelt zich duidelijk in het nauw gedreven) Nou…, gewoon. Ik kan dit niet zo gemakkelijk onder woorden brengen. In ieder geval moet je alles, maar dan ook alles in het werk stellen om contact te houden met Zacharias. Duidelijk? Kitty: Nee, niet erg. Zacharias: Ik denk dat ik je vader wel begrijp. Hij bedoelt waarschijnlijk te zeggen dat je een relatie die je zo zorgvuldig hebt opgebouwd niet zomaar overboord moet gooien. Jan: Precies! Je haalt me de woorden uit m’n bakkes. Helen: Ik dacht mijn vader ook te begrijpen, maar ik had een heel ander idee. Een idee door hebzucht ingegeven. Maar wellicht houdt onze ouwe er veel edeler ideeën op na. Laat ik hem maar het voordeel van de twijfel geven. Jan: Ik weet niet waar jij het over hebt. Maar gelukkig ben ik niet de nieuwsgierigste van deze familie, dus wil ik het niet eens weten. Helen: (op plagerige toon) Echt niet? Rika: (sussend) Laat nou maar. (tot Kitty) Ik vind overigens wel dat jij je wat toegeeflijker op kan stellen naar Zacharias. 18
Als u het hele stuk wilt lezen dan kunt u via www.toneeluitgeverijvink.nl de tekst bestellen en toevoegen aan uw zichtzending. Voor advies of vragen helpen wij u graag.
[email protected] 072 5112407
“Samenspelen” is ons motto
