Het grote 136 Ideeënboek voor beleggers. Top 40 Aandelen Top 40 Beleggingsfondsen Top 30 Trackers En kansrijke structured products

Doe als de Kennedy’s

magazine

Corné van Zeijl trekt lessen uit de crisisjaren dertig

Brokeronderzoek 2009

Welke grootbank of nieuwkomer stopt de zegetocht van Binck Bank?

Medisch Centrum Arseus

“Als het economisch slechter gaat, neemt het doktersbezoek toe”

jaargang 6 • nummer 2 maart / april 2009 ¤ 4,95

www.iex.nl

Het grote 136 Ideeënboek voor beleggers Top 40 Aandelen Top 40 Beleggingsfondsen Top 30 Trackers En... 26 kansrijke structured products

INH O U D

18 | Wie is de beste broker van Nederland?

24 | Trackers In de achtervolging

VA N B E L E G G E R S

BROKE R O N D E RZO E K 20 0 9

14 Corné van Zeijl

AEX

Net als de Kennedy’s

Internet derzoek Brokeron 2009

50 Warrum Buffet

Binck Beste Broker

Red de krijtstreephaan!

IEX presenteert de resultaten van het IEX Netprofiler Internet Brokeronderzoek 2009: Binck Bank is nog steeds de beste online broker, maar nieuwkomers Lynx en Today’s Brokers zetten de achtervolging in.

Wat is een ETF of tracker | Een ETF – ook wel tracker genoemd – is

een passief beheerd open-end beleggingfonds dat een bepaalde index volgt. Trackers zijn beursgenoteerd en worden net zoals aandelen verhandeld. Via NYSE Euronext Amsterdam zijn er inmiddels meer dan driehonderd trackers verkrijgbaar. De precieze verhoudingen en componenten van de tracker zijn gelijk aan die van de ‘volgindex’. Als de waarde van de index te groot is, dan wordt de tracker vanwege de verhandelbaarheid op bijvoorbeeld 1/10 of 1/100 van de index verhandeld. Trackers kunnen dividend uitkeren, tussen de één en vier keer per jaar, afhankelijk van de index. Vanwege het passieve karakter – de fondsmanager probeert de index niet te verslaan, maar volgt alleen maar – liggen de kosten van trackers onder die van beleggingsfondsen. Het beter doen dan de index is er echter (in bijna alle gevallen) niet bij.

door Pieter Kort

te k als bes Binck Ban • Websiteeeld Today’s beoord mers Lynx en Binck • Nieuwko zitten Alex en Brokers en de op de hiel de klanten van te van egt • 38% anken overwe grootb van broker n switche

D

e website van Binck Bank is net als in 2006 en 2008 als beste uit het onderzoek naar voren gekomen. Binck Bank scoort vooral goed op gebruiksvriendelijkheid, geboden informatie en geboden functionaliteiten. Zusterbedrijf Alex eindigt op de tweede plaats, net voor de nieuwkomers Lynx en Today’s Brokers. Met een groeiend klantenbestand manifesteren Lynx en Today’s Brokers zich als serieuze concurrenten voor BinckBank en Alex in de markt voor veeleisende, zeer actieve beleggers. Lynx scoort net even hoger dan Today’s Brokers in het klantenonderzoek en sleept hiermee de prijs voor beste nieuwkomer binnen. Het is niet opvallend dat de top-vier bestaat uit beleggingsspecialisten, maar de grootbanken zijn dit jaar wel een stapje dichter bij de beste brokers gekomen. Met een derde en vierde

18

plek in de expertanalyse scoren met name de Rabobank en ABN Amro enkele punten hoger dan Today’s Brokers en Lynx.

Onderzoeksresultaten Van de grootbanken heeft ABN Amro de beste papieren in de strijd met de specialisten. De site van de SNS Bank is ten opzichte van vorig jaar het meest verbeterd door diverse nieuwe functionaliteiten en meer informatie. Een nieuwe vraag in het klantenonderzoek dit jaar was of de beleggers al een keer zijn veranderd van broker. Van de 50% die eerder ergens had belegd kwamen de meeste bij de Postbank en ABN Amro vandaan. Als redenen van de switch gaf ruim 60% aan dat hun huidige belegger goedkoper is en ongeveer 55% dat de gebruiksvriendelijkheid beter is. Net als vorig jaar is in de online enquête aan de klanten gevraagd of ze serieus overwegen om een overstap te maken naar een andere internetbroker. Van de 28% die een overstap overwegen wil een groot deel (40%) overstappen naar Today’s Brokers. De tweede keuze is Binck Bank. Van de grootbankklanten overweegt 38% om te switchen. Opvallend is dat van de klanten van grootbanken die hebben aangegeven te willen switchen ruim de helft voor Binck Bank kiest. Op de vraag: “Zou u van beleggingsinstelling switchen als u kunt besparen op de kosten?” gaf 30% aan dat ze

Rubrieken

zouden switchen als het meer dan een 20% kostenbesparing zou opleveren. Van de respondenten gaf 25% echter aan dat ze tevreden zijn en de kosten niet relevant vinden.

Prijzen Net als voorgaande jaren zijn er dit jaar een aantal prijzen uitgereikt. In totaal hebben

Shorttracken |

Met trackers is het nu ook mogelijk om short te gaan. Voordelen daarvan zijn dat beleggers geen derivaten hoeven te gebruiken, geen exposure naar beneden hebben en niet te maken hebben met margin calls of kosten om de derivatenposities door te rollen.

Prijswinnaars per categorie Beste broker overall

Binck Bank

Beste broker expert analyse

Binck Bank

Beste broker klantenonderzoek

Binck Bank

Beste grootbank overall

ABN Amro

Beste grootbank expert analyse

Rabobank

Beste grootbank klantenonderzoek

SNS Bank

Beste nieuwkomer Best verbeterde website

VOOR BELEGGERS

10 Bedrijfsbezoek

Medisch toeleverancier Arseus

34 Fonds van de Maand Carmignac Investissement

Lynx SNS Bank

Netprofiler en IEX acht prijzen uitgereikt aan de winnende internetbrokers. Bij de prijzen is onderscheid gemaakt tussen de beleggingsspecialisten en de grootbanken. De grootbanken kunnen zich niet volledig richten op het beleggen. Het is hierdoor lastig voor de grootbanken om de beleggingsspecialisten te verslaan. De prijs voor beste nieuwkomer en de prijs voor meest verbeterde website zijn twee prijzen die die-

indirect een index trackt. De tracker is genoteerd en dagelijks verhandelbaar, maar wat daaronder gebeurt, dat zie ik niet dagelijks. Nu is het een belegging voor lange termijn – olie heeft zo laag gestaan – en kijk ik er niet eens wekelijks naar om, dus dat geeft niet, maar over het algemeen zijn deze producten minder transparant dan een ordinaire AEXETF.

PLUS bruikmaken van swaps is het counterparty risk. Dit is een duur woord voor het risico dat u neemt door niet op de beurs te handelen (die garant staat voor het succesvol afhandelen van de transactie) maar direct met de tegenpartij.

3. Risico en kosten Het belangrijkste verschil tussen bijvoorbeeld reguliere trackers en ETF’s die ge-

IEX MAGAZINE • MAART / APRIL 2009

MAART / APRIL 2009 • IEX MAGAZINE

25

IEX presenteert de uitslag van het IEX Netprofiler Internet Broker onderzoek. In totaal hebben Netprofiler en IEX acht prijzen uitgereikt aan de winnende internetbrokers. Net als vorig jaar is Binck Bank de grote winnaar!

De trackers van nu volgen allang niet meer alleen een standaard index. Er zijn onder meer trackers op thema, stijl, sector, olie, obligatie, private equity, vastgoed en valuta. Dat maakt de keuze niet eenvoudiger. IEX helpt u op weg.

28 | Dé geschiktste note voor elk scenario

33 | Nieuw! IEX Fonds-40 AANDELEN OPKOMENDE LANDEN

AANDELEN EUROPA Comgest Growth Europe

RENDEMENT

RENDEMENT

Gezocht: Gezo www.optiecompetitie.nl Speel nu gratis mee en maak kans op

AANDELEN EUROPA SMALLCAPS Carmignac Euro - Entrepreneurs

26 Bijzondere notes Gestructureerde producten worden door veel beleggers argwanend bekeken, maar ze kunnen heel aantrekkelijk zijn om te profiteren van diverse scenario’s. Specialist Marcel Tak selecteert 26 mogelijke scenario’s en kiest daarbij een passend structured product, dat al dan niet met fikse discount op de markt te verkrijgen is. door Marcel Tak

M

et gestructureerde producten kunt u alle kanten op. Bent u een risicomijdende belegger dan kunnen garantienotes aantrekkelijk zijn. Is uw overtuiging dat de aandelenkoersen slechts beperkt zullen stijgen, dan is een product dat die koersstijging, tot een vastge-

steld maximum, dubbel uitkeert misschien interessant. Wenst u regelmatige hoge inkomsten, dan is een constructie met een coupon die afhangt van een aandelenindex een idee. Streeft u vermogensgroei na, dan is er een ruime keus aan notes die kans maken op een hoge aflossingswaarde.

28 IEX MAGAZINE • MAART / APRIL 2009

Met gestructureerde producten kunt u profiteren van bijna alle mogelijke toekomstscenario’s op de beurs. Specialist Marcel Tak geeft u 26 mini-scenario’s en presenteert daar het meest kansrijke gestructureerde product bij.

ytd: -5,24% 1 jr: -54,69% 3 jr: -15,52% TER: 2,07% ISIN: LU228659784

Alan Conway

Fon d

s4

Schroder BRIC

Vanaf 23 maart 2009

De beste Optiebelegger van Nederland

B E L EG G I N GS FO N DS E N TO P V E E RT I G 0

GESTRU CT U R E E R D E P R O D U CT E N

4 Snapshots 43 IEX Top-40

ytd: -8,05% 1 jr: -27,20% 3 jr: -25,85% TER: 1,61% ISIN: IE0004766675

RENDEMENT AFGELOPEN 12 MAANDEN

Laurent Dobler


400 350 300 250 200 feb

RISICO

apr

jun

jul

KANSEN

sep

okt

dec

feb

feb

RISICO

apr

jun

jul

KANSEN

sep

okt

dec

ytd: -2,74% 1 jr: -42,81% 3 jr: -36,63% TER: 1,51% ISIN: FR0010149112

feb

feb

Jordan Cvetanovski


17 16 15 14 13 12 11 10

450

260 240 220 200 180 160 140 120 100 80 60

RENDEMENT

RISICO

apr

jun

jul

KANSEN

sep

okt

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

9,1% China Mobile 7,4% Petrobas 5,4% Gazprom 4,0% CVRD 3,6% CNOOC

8,7% Roche 7,4% Danone 6,4% Reckitt Benckiser 6,2% Capita 6,2% H&M

4,3% K+S AG 4,1% Gold Bullion Securities 4,1% Colruyt 3,7% Novo Nordisk 3,6% Caretech Holdings

SECTORSPREIDING

LANDENSPREIDING

Rusland (12%)

BraziliÎ (33%)

BraziliÎ (33%)

AANDELEN EUROPA

Christoffer Stensrud

Tim Stevenson

feb

apr

jun

KANSEN

jul

sep

okt

dec

feb

feb

RISICO

apr

jun

jul

KANSEN

sep

okt

% TOP-HOLDINGS

9,1% Electrobas 7,9% Samsung Electronics 7,7% Pride Int. 7,2% Indosat 4,0% Bharti Airtel

3,6% Synthes Inc. 3,4% Roche 3,1% Fresenius Medical Care 3,1% Münchener Rück 3,1% Reckit Benckiser

LANDENSPREIDING

dec

feb

feb

apr

jun

jul

KANSEN

sep

okt

dec

feb

% TOP-HOLDINGS

2,1% Nutreco 1,8% Hannover Rück 1,8% Serco Group 1,8% Telenet Group 1,8% Trygvesta

LANDENSPREIDING

Brazilië (21%)

Overig (23%)

Korea (15%)

Aylin Suntay


SECTORSPREIDING

Duitsland (23%)

Overig (49%)

Indonesië (7%)

ytd: -7,84% 1 jr: -44,71% 3 jr: -45,83% TER: 2,03% ISIN:LU0130732364

RISICO

% TOP-HOLDINGS

Verenigde Staten (8%)

Gezondheidszorg (18%) Industrie (17%)

600 550 500 450 400 350 300 250

17 16 15 14 13 12 11 10

RISICO

voor 2 personen

AANDELEN EUROPA SMALLCAPS


260 240 220 200 180 160 140 120 100 80 60

Antislipcursus

RENDEMENT



voor 2 personen

Pictet Small Cap Europe

RENDEMENT

ytd: -8,73% 1 jr: -33,72% 3 jr: -19,52% TER: 2,5% ISIN:NO0010140502

IndoorSkydive

Consumenten niet-duurzaam (21%)

Overig (27%)

Basismaterialen (17%)

Henderson Pan European Equity

RENDEMENT

Hotel Pulitzer

China (41%)

India (13%)

AANDELEN OPKOMENDE LANDEN Skagen Kon-Tiki

feb

SECTORSPREIDING

Rusland (12%) China (41%)

India (13%)

dec

voor 2 personen

% TOP-HOLDINGS

Overig (33%)

Industrie (30%)

Frankrijk (14%) Zwitserland (21%) Verenigd Koninkrijk (19%)

IT (9%) Financials (13%)

Gezondheidszorg (15%)


Een compleet overzicht van veertig beleggingsfondsen die samen de ideale, goed gespreide portefeuille vormen. Met de IEX Fonds 40 hebt u meteen een maatstaf waaraan u uw eigen rendement kunt spiegelen. MAART / APRIL 2009 • IEX MAGAZINE

3

APS H OTS • SNAPSHOTS • SNAPSHOTS • S N A PS H OTS • S N A PS H OTS • S N A PS H OTS • S N A PS H

Goud versus overheid:

SUPERBELEGGERS VLUCHTEN IN GOUD, MAAR OP DE EEN OF ANDERE MANIER WIL DIE RALLY TOT VER BOVEN DE 1000 DOLLAR MAAR NIET BEGINNEN.

D

e beleggerswereld is op het ogenblik, lekker overzichtelijk, verdeeld in twee stromen: de hersteldenkers, die menen dat de overheden het financiële systeem plus de rest van de economische

boedel voor de poorten van de hel kunnen wegslepen en de hyperinflatiedenkers, die denken dat al die dure reddingsacties erger dan de kwaal zijn en dat de overheden zichzelf en het financiële systeem alleen maar verder ondermijnen. Groep één gelooft in obligaties, stapt voorzichtig weer in aandelen en durft misschien zelfs alweer wat financials te kopen, groep twee zoekt zijn heil in inflatiebuffer nummer één: goud.

Iedere groep heeft zijn eigen roeptoeters en goeroe’s, maar de meest vocale vinden we over het algemeen onder de financiële doemdenkers. Grondstofbaron Jim Rogers is een bekende scepticus als het gaat om overheidsingrijpen en Nederland heeft in Willem Middelkoop een al even welbespraakte pleitbezorger voor beleggen in goud. Sinds kort hebben ze gezelschap gekregen van misschien wel de meest gezaghebbende belegger van deze tijd: John Paulson. Hedgefundmanager Paulson – niet te verwarren met zijn naamgenoot en nemesis Henry Paulson, voormalig minister van Financiën – verdiende de afgelopen jaren miljarden dollars aan een indrukwekkende serie griezelig nauwkeurige calls op de subprime hypothekenmarkt en de nationalisatie van de Britse bankensector. Half maart liet Paulson zich opnieuw in de kaart kijken en daar zal geen centrale bankier blij van geworden zijn. De su-

perbelegger stak meer dan een miljard dollar in de Zuid-Afrikaanse goudproducent AngloGold Ashanti, waarmee hij zich definitief schaarde in het kamp dat geen vertrouwen heeft in de biljoenenverslindende bailouts en stimuleringspakketten. Inmiddels is het rijtje beleggers dat zich heeft gewend tot goud als ultieme hedge tegen een verwachte inflatiegolf stevig gegroeid. Opvallend is dat het vaak gaat om hedgefunds die eerder al net als Paulson verdienden aan de kredietcrisis.

Magische 1000 De stellingen zijn betrokken. De goudprijs is ondertussen wel iets opgelopen, maar als je het afzet tegen de luidruchtigheid van de goldbugs valt dat eerlijk gezegd allemaal wel mee. De inflow in Goud/ETF´s is in de laatste twee maanden bijna verdubbeld, maar toch is de voorspelling dat de goudprijs met een noodgang de 1000 dollar zou passeren en pas voorbij de 2000 – of nog wel

H

20 15 10 5

25/02

4

10/03


24/03

Goudprijs $ per ounce 900 800 700 600

22/07

11/09

01/11

meer – weer eens halt zou houden nog lang niet uitgekomen. Zelfs de mededeling dat Paulson flink op goud had ingezet wist het goud niet door de magische 1000 euro te duwen. Volatiel als de markt is kan dat binnen een vloek en een zucht alsnog gebeurd zijn, maar feit is dat de klapper vooralsnog is uitgebleven. Is de vlucht naar waardevast metaal nu al tot stilstand gekomen, ondanks al die miljarden

Stemlokaal

aalt Timothy Geithner de zomer? Dat is wat veel Amerikaanse beleggers zich momenteel afvragen. De nieuwe minister van Financiën – door critici vooraf te licht bevonden – heeft het moeilijk bij het maken van een duidelijk anti-crisis aanvalsplan. Laat staan het goed overbrengen aan de gemiddelde Amerikaan. Vandaar dat beleggers op www.intrade.com (waar beleggers op alles kunnen inspelen; van het weer tot de winnaar van American Idols 2009) positie kunnen innemen op Geithner. Is hij weg voor 30 juni 2009 of overleefd hij deze crisis? De grafiek laat zien dat beleggers het vertrouwen in Geithner behoorlijk aan het verliezen zijn.

22/12

11/02

vers gedrukte dollars die uit de helikopter van Ben Bernanke zijn komen dwarrelen? Dat zou goed nieuws zijn voor het financiële systeem, maar het is reëler om vast te stellen dat de strijd nog lang niet gestreden is. Toen de vorige piek, 2300 dollar per ounce in 1980, werd bereikt, stond goud een jaar eerder ook nog onder de 1000 dollar. Tegen Paulson wedden was de afgelopen jaren een slecht idee en voorlopig is de kans groot dat dat ook nu niet de winnende strategie gaat zijn.

Waar vindt de11% AEX klei onder de klompen? (2135 stemmen) 12%

Bij 120 (6%) (173 stemmen)

Bij 150 (27%) (575 stemmen)

Editorial Ideeënjacht

IEX

1000

INDEX ZOEKT BODEM.

Grafiek van de maand | Hup Timothy Geithner 25

0-0 bij rust

Bij 80 (12%) (249 stemmen)

Bij 180 (55%) (1174 stemmen)

goes VT Wonen? Je zou het bijna zeggen met een covertekst als ‘Het grote 136 ideeënboek’, maar we leven in beurstijden waarvan de inspiratie je aardig in de schoenen kan zakken als je niet uitkijkt. Van welke belegging kun je nog op aan? Zelfs obligaties zijn ineens een stuk griezeliger geworden dan ze decennia zijn geweest. De vraag ‘wat gaat het snelste stijgen’ is vervangen door ‘waar is mijn geld veilig’? En het enige antwoord dat beleggers daarop weten te geven is een vlucht naar behoudendheid: wachten langs de zijlijn met een stapel cash of je belangen zó breed spreiden dat er hopelijk altijd wel een belegging tussenzit die wèl stabiel blijkt te zijn. Toch jammer. De wereld is misschien veranderd, maar dat betekent niet dat het geen zin meer heeft om na te denken over de kansen die in de markt verscholen liggen. Het zijn hele andere kansen dan waar we twee jaar geleden naar zochten, maar ze zijn er wel. De aandelen, fondsen, trackers en andere producten die u voorheen ter beschikking stonden zijn er nog (bijna) allemaal; sterker, er zijn er zelfs meer bij gekomen en ze zijn over het algemeen ook nog goedkoper dan een jaar geleden. Vandaar dat Ideeënboek. Zie het als een grote inventarisatie van het Nederlandse beleggingsaanbod: waar liggen de kansen en waar zitten de risico’s? Nieuw in dit nummer is onze Beleggingsfondsen Top-40: in twintig categorieën selecteerden we twee van de meest toonaangevende fondsen en we keken hoe die fondsen ervoor staan. Daarnaast selecteerden we voor u de best presterende trackers van de laatste tijd en structured product-specialist Marcel Tak zoekt voor u bij 26 (!) mogelijke koersscenario’s de best bijpassende beleggingsproducten. Hoe die fondsen, trackers en scenario’s in uw wereldvisie passen moet u zelf maar bedenken; als we u een handje kunnen helpen om wat meer in kansen te denken is onze missie geslaagd.

Pieter Kort, hoofdredacteur iex


5

APS H OTS • SNAPSHOTS • SNAPSHOTS • S N A PS H OTS • S N A PS H OTS • S N A PS H OTS • S N A PS H Questie in Quotes

Adrenalinestootje

Toxic Assets

De keerzijde van volatiliteit

Nu ook voor de particulier

V

oor beleggers die af en toe een adrenalinestootje kunnen gebruiken, heeft weblog Bespoke de vijftig meest volatiele aandelen over een periode van vijftig dagen op een rijtje gezet. De volatiliteit wordt gemeten door het verschil te nemen tussen de laagste koers en de hoogste koers op één dag. Over de periode van ruim twee maanden kwam Alcoa als meest volatiele aandeel uit de bus rollen, met een gemiddelde intraday spread van liefst 35,88%. Het aandeel wordt gevolgd door Cascade Bancorp (gemiddelde dagbeweging: 27,6%) en Cervus Financial Group (ruim 26%). De 50

meest volatiele aandelen hebben enkele opvallende gemene delers. Van de 50 zitten er liefst 48 in een duidelijke downtrend, gemeten naar het 50 daags gemiddelde (MACD). Daarnaast zitten 34 van de 50 aandelen in de sectoren Financials en Basismaterialen. En tot slot hebben 49 van de 50 aandelen een koers onder de 10 dollar. Logisch, want hoe lager de koers, hoe groter de kans op exceptionele grote koersuitslagen in procenten. Maar hoewel de volatiliteit gouden kansen oplevert voor daghandelaren, maakt de downtrend van 48 van de 50 aandelen ze ongeschikt voor buyand-hold-beleggers.

IEX Funds of Fonz

Fonz herstelt zich knap DE TWEE GEDACHTENSTRATEGIE VAN FONZ HEEFT IN 2008 NIET ECHT HET GEWENSTE RESULTAAT OPGELEVERD.

N

a een dramatisch 2008 lijkt de fondsenselectie van Fonz in 2009 wel succesvol. De MSCI World verloor dit jaar al 11% (peildatum

20 maart), terwijl IEX Funds of Fonz 1,6% mocht bijschrijven. De daling van de aandelenmarkt werd opgevangen door de vlakke tot zelfs licht positieve performance van twee zwaargewichten in de portefeuille, mixfonds Carmignac Patrimoine en het marktneutrale fonds JP Morgan Highbridge. Ook de sectorfondsen van Blackrock, World

140 130 120 110

80 70 60 7/2006

6

Funds of Fonz MSCI World

11/2006

3/2007

“Het publiek vraagt: waarom zouden we deze mensen überhaupt betalen? Ik zal u zeggen waarom: ik probeer wanhopig om een ongecontroleerde ineenstorting van die bedrijfsonderdelen te voorkomen.” AIG-topman Edward Liddy, tegenover Amerikaanse congresleden

e toxic assets, die giftige leningen die de wortels van de kredietcrisis vormen, worden opgekocht door de Amerikaanse overheid én door grote private investeerders. Dat is in elk geval het nieuwe plan van MinFin Timothy Geithner dat Wall Street op 23 maart tot een bullrun verleidde. Maar die

giftige leningen kan de particuliere belegger straks ook in portefeuille hebben, als het aan vermogensbeheerder Blackrock ligt. Het fondsenhuis overweegt een Toxic Assets Fonds te openen voor beleggers – al zal er ongetwijfeld een geliktere naam aangegeven worden. Afblijven is het devies.

Mining en World Gold deden het ruimschoots beter dan de aandelenmarkt. De portefeuille is met de recente aanschaf van Schroder ISF BRIC ook weer terug bij de vier grote groei-economieën van deze aarde: Brazilië, Rusland, India en China. Op India na maken de vier markten van de toekomst een aardig herstel mee en dat is reden genoeg om op dit niveau weer in te stappen. Twee andere fondsen

waar Fonz veel van verwachtte, Pictet Biotech en Robeco High Yield, blijven iets teleurstellen. Het biotechnologiefonds bleek niet echt een veilige haven in negatieve aandelenmarkten en de markt voor highyield obligaties is nog steeds erg volatiel. Met de goede start van dit jaar is de voorsprong van Fonz op de MSCI World sinds lancering in juli 2006 weer opgelopen tot 12%.

“Vorig jaar lente besloot AIG al om de bonussen voor 2008 vast te leggen op hetzelfde niveau als in 2007, ondanks duidelijke tekenen dat het rendement in 2008 desastreus zou uitpakken in vergelijking met het jaar ervoor.” Attorney General Mario Cuomo schiet een gat in de bewering van AIG dat die bonussen nu eenmaal vastlagen. “Het is de bedoeling dat ons bailout-geld verantwoord wordt aangewend: op een wijze die zich volledig buiten ons blikveld afspeelt, om bedrijfsprocessen in stand te houden waar niemand iets van snapt.” Nep-neoconservatief Stephen Colbert “Ik ga er niet over, ING is geen staatsbank.’’ Wouter Bos, nadat bekend werd dat ING ondanks miljarden aan staatssteun ook miljoenen aan bonussen verstrekt

“Diezelfde werknemers gingen eerder akkoord met een salaris van één dollar in ruil voor het behoud van hun retentiebonusregelingen. Dat AIG daar wèl over onderhandelde is in flagrante tegenspraak met de bewering van AIG dat ze niet anders kon dan deze miljoenenbonussen uitkeren.” Opnieuw Mario Cuomo, die bloed ruikt. “Ik heb dit waargenomen. En ik heb gevraagd of dit nu echt wel noodzakelijk was” Lodewijk de Waal, binnenkort te benoemen als staatscommissaris bij ING, was ‘toehoorder’ bij de gesprekken waarin de signing bonus van bestuurder Patrick Flynn werd toegekend. “Het probleem is dat ze wettelijk recht op dat geld hebben, dat is het dilemma. Maar ik heb een idee dat zou kunnen werken, binnen de grenzen van de wet. In plaats van die bonuscheques naar hun huis op te sturen zou ik ze verzwaren met stenen en op de bodem van een enorme piranhatank midden op Times Square leggen. Wil je het hebben? Zwemmen maar.” Komiek Jimmy Kimmel

100 90

D

De echte economische problemen zitten dieper, maar de volkswoede richt zich vooral op overbetaalde managers en de bonussen die ze nog steeds opstrijken, hoewel hun bedrijven alleen door de staat van een failissement konden worden behoed. Ergens zit iets goed scheef en het lijkt wel of de comedians dat beter doorhebben dan de bestuurders.

7/2007

11/2007

3/2008


7/2008

Column Bonusbehoud

D

e wereld is ernstig verdeeld. De ene helft van de wereld is boos, de andere helft zegt ‘sorry’. Het eerste kamp is een stuk groter en is vooral boos op de bonusbooswichten. Wie een bonus krijgt, is zijngebeente niet veilig. Of je nu bij AIG of ING werkt, zodra je bonus bekend wordt, ben je het haasje. Bonussen zijn oneerlijk. Bonussen zijn onethisch. Bonussen zijn vies. En de Amerikanen weten er onder de wind of change van president Barack Obama wel raad mee. “Zo meneer, u wilt een bonus? Prima, maar draagt u wel eventjes 90% af aan de schatkist…” Het duurt niet lang meer of Nederland zal deze Amerikaanse attitude adopteren. Want we zijn nu weer boos op Bos, die niet verder komt dan een moreel appèl af te dwingen bij ING. De financial keert gewoon bonussen uit, maar zegt er wel bij dat de gelukkigen zich vooral heel erg schuldig moeten voelen. Topman Hommen staat bij de poort en deelt uit. “Hier Jansen, één zak met onverdiende, onethische en oneerlijke euro’s. Veel plezier met je bespottelijke bonus.” Jansen – die van het andere kamp – mompelt onverstaanbaar een ‘sorry’. De uitwassen moeten aangepakt worden, maar laat het daar bij. Banken worden al gedwongen zichzelf te herontdekken als saaie, slapende nutsbedrijven. Als elke prikkeling tot betere prestaties straks met 90% belast wordt, worden we een suf, ingeslapen landje vol grijze muizen die om 17:00 wakker worden omdat de wekker op het bureau ratelt. Een crisis moet juist leiden tot innovatie, motivatie en vernieuwende ideeën om jezelf uit de recessie te werken. Zoals het nu gaat, slaan we weer helemaal door naar de andere kant. Slaap lekker. Of moet ik zeggen: rust zacht? Peter van Kleef, redacteur iex

11/2008 MAART / APRIL 2009 • IEX MAGAZINE

7

APS H OTS • SNAPSHOTS • SNAPSHOTS • S N A P [email protected]

Sorry hoor TOCH WEL VREEMD. GEEF IK EEN KEER MIJN KRITISCHE MENING OVER IEMAND, ZIJN ZE BLIJ MET DE AANDACHT. EN IEDEREEN MOET ZIJN EXCUSES GAAN AANBIEDEN.

N

ormaal gesproken geef ik niet af op mijn collega vermogensbeheerders en al helemaal niet als ze hun mening durven te geven over de markt. Immers ik vind het nobel en noemenswaardig als iemand zijn nek durft uit te steken door zijn mening te geven. Zeker omdat niemand de wijsheid in pacht heeft en dus niemand het continu goed heeft. Op IEX.nl heb ik me al een paar keer zeer

kritisch uitgelaten over partijen die het steeds minder doen dan de markt en vaak net op de verkeerde momenten adviseren om bescherming te nemen. Vreemd, maar ik ben blijkbaar niet kritisch genoeg. De mensen die ik bekritiseer zijn toch vaak blij als ze in de belangstelling komen en bedanken me vaak voor – mijn overigens negatief bedoelde – opmerkingen. Ik moet de komende tijd dus nog veel kritischer en scherper worden.

Iedereen Over in de belangstelling staan gesproken... Bankiers staan wereldwijd in de belangstelling door de huidige economische

crisis. En nu gaan ze zich opeens verontschuldigen voor de huidige problemen. Maar hoe kunnen ze nu gemeend sorry zeggen voor iets waar ze helemaal geen schuld aan hebben? Oké het heeft te maken met een vergrote hoeveelheid geld en te gemakkelijke kredieten, maar is dit nu echt de schuld van de bankiers? Ik denk dat de centrale banken voor hun beleid van extreem lage rente zich eerder zouden moeten verontschuldigen. En wat dacht u van al die particulieren die veel schulden gemaakt hebben. Veel particulieren leefden op de pof (van hun creditkaart) en ze trokken de schulden later weer bij hun hypotheek. En dan

zijn er nog de accountants die de boel niet goed controleerden, de rating-agents die de kredietwaardigheid niet hebben aanpast en de autoriteiten en de toezichthouders die hebben zitten dutten… En waarschijnlijk is deze lijst met schuldigen aan de crisis nog heel veel langer. Mijn excuses als ik u of uw buurman ben vergeten.

ADVERTENTIE

DeDe De beurzen beurzen beurzen zijn zijn zijn dede de afgelopen afgelopen afgelopen maanden maanden maandenveranderd veranderd veranderdininineen een een wildwaterbaan wildwaterbaan wildwaterbaan met met met een een een flinke flinke flinke kans kans kans opop op een een een nat nat nat pak, pak, pak, maar maar maar ook ook ook met met metvolop volop volopnieuwe nieuwe nieuwekansen! kansen! kansen! Keyword Keyword Keywordlevert levert levertsoftware software softwareenen en boeken boeken boeken voor voor voor actieve actieve actieve beleggers, beleggers, beleggers, die die die gebruik gebruik gebruik maken maken maken van van van techtechtechnische nische nischeanalyse, analyse, analyse,beleggingsbeleggingsbeleggingssoftware software software enen en derivaten derivaten derivaten ofofof zich zich zich hierin hierin hierinwillen willen willengaan gaan gaanverdiepen. verdiepen. verdiepen. Dus Dus Dus ambitieuze ambitieuze ambitieuze beleggers, beleggers, beleggers, die die die geen geen geen kans kans kans onbenut onbenut onbenut willen willen willen laten, laten, laten, gaan gaan gaan nunu nu naar naar naar dede de site: site: site: www.keyword.nl www.keyword.nl www.keyword.nl

Succesvol Succesvol Succesvol traden traden traden ininin opties, opties, opties, futures futures futures enen en turbo’s turbo’s turbo’s Software Software Software voor: voor: voor: Technische Technische Technische Analyse Analyse Analyse Koersinformatie Koersinformatie Koersinformatie z zPortefeuillebeheer z Portefeuillebeheer Portefeuillebeheer

Praktijkgids Praktijkgids Praktijkgids Indicatoren Indicatoren Indicatoren

Het Het Het complete complete complete boek boek boek voor voor voor actieve actieve actieve traders! traders! traders!

Handleiding Handleiding Handleiding technischetechnischetechnischeanalyse-indicatoren, analyse-indicatoren, analyse-indicatoren, inclusief inclusief inclusief Turtle Turtle Turtle Trading Trading Trading

160 160 160 pagina’s, pagina’s, pagina’s, € €39,95 €39,95 39,95 ISBN ISBN ISBN 978-90-77553-06-0 978-90-77553-06-0 978-90-77553-06-0 NUR NUR NUR 794 794 794

130 130 130 pagina’s, pagina’s, pagina’s, € €39,95 €39,95 39,95 ISBN ISBN ISBN 978-90-77553-07-7 978-90-77553-07-7 978-90-77553-07-7 NUR NUR NUR 794 794 794

z zz z zz

www.keyword.nl www.keyword.nl www.keyword.nl–––software software softwareen en enboeken boeken boekenvoor voor voorde de deambitieuze ambitieuze ambitieuzebelegger belegger belegger 8


B E D R I JFSBEZOEK Arseus Ger van Jeveren Omzet 2008: Nettowinst 2008: Beurswaarde: Aantal medewerkers: Grootste aandeelhouders: 9,5 9 8,5 8 7,5 7 6,5 6 5,5 5

3/2008

4/2008

6/2008

354,5 miljoen euro 20,9 miljoen euro 177,8 miljoen euro 1605 Omega Pharma NV/Coucke 36,4%, Fortis Investment Management Belgium 8,4%, Arseus NV (treasury shares) 3,2%.

8/2008

9/2008

11/2008

12/2008

“Het lijkt overdreven om met tien man een bedrijf te onderzoeken, maar aan het eind van het proces weten wij vaak meer van een bedrijf dan de huidige eigenaar en dat geeft ons een goede uitgangspositie”

10



11

B E D R I JFSBEZOEK

Arseus

One-stop-concept Ger van jeveren, topman van medisch toeleverancier Arseus, is opvallend optimistisch over 2009. door Fleur van Dalsem/fotografie Ruud Binnekamp

A

rseus topman Ger van Jeveren draait al bijna twintig jaar mee in de farmaceutische sector. In 1990 startte hij Fagron (farmaceutische grondstoffen), dat hij in 2000 verkocht aan Omega Pharma. Van Jeveren nam daarna plaats in de raad van bestuur van Omega – voor stoppen was én is hij naar eigen zeggen te jong en hij piekert er dan ook niet over. Sinds de beursgang van Fagron en een drietal andere divisies - Arseus Dental, Arseus Medical en Corilus – onder de naam Arseus in oktober 2007, staat Van Jeveren weer zelf aan het roer.

Eigen merk Beleggers verwarren Arseus volgens Van Jeveren vaak met een groothandel. “Dat zijn we zeer zeker niet. Een groot deel van onze jaaromzet wordt gerealiseerd met eigenmerkproducten. Daarnaast is het zo dat we niet alleen producten leveren, we kunnen bijvoorbeeld ook een hele apotheek of tandartsenpraktijk inrichten. Van het ontwerpen, tot inrichten, software en onderhoud. De divisie Fagron biedt kwalitatief hoogwaardige grondstoffen, halffabricaten, kant-en-klare producten aan apothekers, ziekenhuizen en de farmaceutische, cosmetische en veterinaire industrie. Fagron verkoopt aan apotheken alles van lege capsules tot aan de machines om ze te vullen. Ook maken wij zalven en crèmes die precies de juiste dosering hebben per patiënt. Op dit moment is Fagron actief in zestien Europese landen en heeft het bedrijf een leidende positie in negen landen.” De strategie van Arseus Dental is gericht op het segment van dentale apparatuur en

12


dentale labs. In deze segmenten is Arseus Dental marktleider in Nederland en België en neemt zij in Frankrijk nu nog de tweede positie in. “Daarnaast ontwikkelen we ook software voor tandartsen en dentale beeldvormingapparatuur (X-ray units, Panoramische units, intra-orale digitale sensors en camera’s). Momenteel zijn we druk bezig om het ‘one-stop-concept-shop-principe’ rondom de tandartsstoel te verkopen. Onze interieurarchitecten nemen dan de hele inrichting van een tandheelkundige praktijk voor hun rekening. Denk daarbij niet alleen aan de stoel, maar alles wat een praktijk verder nodig heeft: instrumenten, licht, maar ook televisie om de patiënt af te leiden en massagestoelen om het tandartsbezoek nog aangenamer te maken.”

Marktleiders Dental en Fagron zijn de grootste divisies van Arseus, gevolgd door Medical en Corilus. Van Jeveren: “Arseus Medical is marktleider in België en heeft een sterke positie in Nederland bij de verdeling van medische gebruiks- en verbruiksgoederen. Hierbij richten wij ons hoofdzakelijk op rust- en verzorgingsinstellingen (inclusief thuisverzorging), ziekenhuizen, artsen (huisartsen, specialisten) en oogspecialisten. Corilus biedt automatiseringsoplossingen voor een hele reeks medische en paramedische beroepen, zoals apothekers, tandartsen, huisartsen, oogartsen en dierenartsen. Corilus is marktleider in België. Vanwege landspecifieke eisen is het vooralsnog lastig om de softwarepakketten in Europa uit te rollen. Het vergoedingensysteem is immers in elk land anders.”

Jullie verkopen eigen producten en diensten en producten van derden. Wat is de verhouding daartussen en hoe zit het met de marges? Die van eigen producten zijn hoger? “Ongeveer 58% van onze omzet is afkomstig van eigen merken. Uit concurrentieoogpunt wil ik geen uitspraken doen over de marges op onze producten. In onze trading updates geven we wel inzicht in de recurring EBITDA (terugkerende brutowinst - red.) per divisie. Voor Fagron was dit 17,9% in 2008, Dental 8,9%, Medical 6,6% en Corilus 27,5%. De komende tijd willen we de productmix nog verder verbeteren en opschuiven naar eigen producten. Kijk, een tandartsstoel kopen we kant-en-klaar in, maar alles wat er verder bij komt, is maatwerk. Bij Arseus hebben we zo’n zevenhonderd salesen marketingmedewerkers die dagelijks in direct contact staan met onze klanten om de toegevoegde waarde van onze innovatieve maatproducten, diensten en concepten aan te prijzen en te verkopen.”

Totale inrichting Het totaalconcept van Arseus werkt volgens Van Jeveren ook goed in economisch slechte tijden: “Een tandarts kan alles bij ons kopen, maar kan ook bij ons terecht als zijn boor – die hij nu veel vaker gebruikt - stuk is. Dit betekent dat zij producten van Arseus Dental blijven gebruiken en verbruiken en dat hun praktijk onderhouden moet blijven worden. Goed nieuws voor ons dus. Daarnaast worden tandartspraktijken steeds groter en efficiënter. Er komen steeds meer tandartsstoelen waarbij assistenten het voorbereidingswerk doen en de tandarts langs-

loopt voor grote klussen. Eigenlijk net zoals het al bij veel Nederlandse orthodontisten gaat. De laatste maanden merken we wel dat er tandartsen zijn die de aankoop van een nieuwe stoel uitstellen. Maar van uitstel komt geen afstel.”

seren en centraliseren.” Bij het onderdeel Medical heeft in 2008 de nadruk gelegen op het consolideren van de sterke positie in de Benelux en het verbeteren van de productmix. Overnames zijn hier niet te verwachten in 2009.

Hoe is het met de concurrentie? “Er is geen ander bedrijf dat op dezelfde vier gebieden van de professionele gezondheidszorg actief is. Concurrentie hebben we wel bij de individuele divisies. Fagron is de enige speler die in meerdere landen in Europa actief is. Er is dan ook geen echte concurrent van formaat. We streven er in elke divisie naar om in ieder land en in elk productsegment waarin we actief zijn, nummer een of twee te zijn of op korte termijn te kunnen worden. Dat lukt prima.”

Wie gaat al die plannen betalen? Of, hoeveel kapitaal hebben jullie voor de groei beschikbaar? “In september 2007, in aanloop naar de beursgang, hebben we een akkoord gesloten over een doorlopende kredietfaciliteit van 200 miljoen euro. Deze faciliteit heeft een looptijd van maximaal zeven jaar. In het bijbehorende convenant is als een voorwaarde opgenomen dat de netto financiële schuld/recurring EBITDA ratio van Arseus

Jullie hebben als doelstelling een omzet van 500 miljoen euro in 2010. Is dat in de huidige markt nog haalbaar? “Ja, dat is zeker haalbaar, maar geen doel op zich. Het is een aanduiding voor onze buy and build- strategie. Als we 470 miljoen euro halen bij een goede winstmarge, dan ben ik een blij man. Het gaat goed met Arseus. We verwachten in 2009 een omzetgroei tussen 5 en 10%. De terugkerende EBITDA zal naar verwachting zelfs sneller groeien dan de omzet. In 2008 hebben we alleen overnames gedaan voor de divisies Fagron en Dental. Deze twee onderdelen hebben het afgelopen jaar ook allebei een sterke organische groei van circa 10% gerealiseerd. Met Fagron hebben we acquisitieplannen in Centraal- en Oost-Europa. Denk hierbij bijvoorbeeld aan Slovenië, Polen en Hongarije. Bij Dental ligt de nadruk op het versterken van de marktposities in de landen waarin deze divisie al actief is, te weten België, Frankrijk en Nederland. Bij het versterken van de marktpositie spelen showrooms waar de uitrustingsgoederen staan opgesteld een belangrijke rol. Ou-

“Als het economisch slechter gaat, neemt het doktersbezoek toe. Tegenvallers leiden tot stress en ziek zijn. Het onderdeel Fagron vaart hier wel bij” derwets? Nee, showrooms zijn belangrijk, want tandartsen willen de producten kunnen zien en vooral testen voordat ze tot aankoop overgaan.”

Financiële discipline Bij een mogelijk geschikte overnamekandidaat gaat Arseus zeer zeker niet over één nacht ijs. Financiële discipline en een uitgebreid boekenonderzoek zijn van essentieel belang bij overnames. Van Jeveren: “Het lijkt overdreven om met tien man een bedrijf te onderzoeken, maar aan het eind van het proces weten wij vaak meer van een bedrijf dan de huidige eigenaar en dat geeft ons een goede uitgangspositie. Na de overname kunnen we vaak snel geld besparen door bijvoorbeeld de inkoop te reorgani-

niet hoger mag zijn dan 3,5. Eind december was deze ratio 2,25 bij een netto financiële schuld van 104,4 miljoen euro. Dit betekent dat er meer dan voldoende ruimte is om onze strategie te financieren.” Wat zijn momenteel de belangrijkste trends in de sector en hoe kunnen jullie daarop inspelen? “Als het economisch slechter gaat, neemt het doktersbezoek toe. Tegenvallers leiden tot stress en ziek zijn. Dit komt bovenop de vergrijzing die al gaande is. Fagron vaart hier wel bij. Aan de andere kant zijn wij continu bezig met het ontwikkelen van nieuwe innovatieve producten. Denk daarbij aan innovatieve infuusvoeding, maar ook aan lollies om de medicijninname voor terminaal zieke kinderen te veraangenamen..” MAART / APRIL 2009 • IEX MAGAZINE

13

C R I S I S LESSEN

Net als de Kennedy’s

Zweeds woongenot

De geschiedenis herhaalt zich. Stel dat dat echt zo is, dan kunnen we de huidige crisis mooi

FROM 15/2/95 TO 15/2/15 QUARTERLY

400

spiegelen aan die van bijvoorbeeld de jaren dertig in de Verenigde Staten. Drie crises en nu.

Zweden

350

door Corné van Zeijl 300

D

e voorspellingen voor de economische groei zijn dramatisch. Zelfs het Centraal Planbureau, over het algemeen niet de snelste en zeker niet de somberste voorspeller gaat uit van een grote economische krimp. Moeten beleggers daar nu van schrikken? Nou, eigenlijk weten ze al lang dat er een zware recessie aan komt. Ze hoeven maar op hun bankafschrift te kijken. Het jaar 2008 was een van de slechtste jaren ooit. Alleen 1931 komt qua omvang in de buurt. Weinigen hebben deze daling aan zien komen. Van de tachtig experts die ik eind 2007 heb geënquêteerd, gingen de grootste pessimisten uit van een AEX-stand van 400. Nog altijd ruim 60% boven de uiteindelijke stand.

Vorige crises

Corné van Zeijl is senior portfolio manager bij sns Asset Management waar hij verantwoordelijk is voor de Nederlandse aandelenportefeuilles. Van Zeijl beheert het sns Nederland Aandelen Fonds.

14

Maar beleggen is vooruitzien. Hoe gaat het toekomstbeeld worden? Dat is de grote vraag waar iedereen mee worstelt. Immers niemand heeft dit ooit meegemaakt. Een idee is om te kijken hoe financiële crises in het verleden zijn afgelopen. Bedenk wel daarbij dat history doens’t repeat itself it rhymes. De jaren dertig in de Verenigde Staten bijvoorbeeld. Op zich is het afschrikwekkend om te zien dat de schuldenratio’s nu net zo hoog zijn als op het hoogtepunt in 1929. Toen zaten de schulden vooral bij het bedrijfsleven, nu bij de banken en de consumenten. Ik denk dat er toen sprake was van een overshooting naar beneden. Bovendien zijn er diverse fouten gemaakt, waar we nu van kunnen leren. ! Er was vrijwel geen sociaal stel-


sel. Nu is dat beter geregeld, hoewel het Amerikaanse systeem nog niet ruimhartig te noemen is. Iemand met een werkeloosheiduitkering heeft nog een bepaald – zij het niet hoog – minimum bestedingspatroon. @ In de jaren dertig verhoogde de Hoover-regering de belastingen om de overheidstekorten niet te veel uit de hand te laten lopen. Nu is er juist sprake van belastingverlaging. # Toen gingen er maar liefst 10.763 banken failliet van de 24.970 die er waren. Nu is er in de Verenigde Staten slechts één grote

Als iedereen dat doet, wordt uiteindelijk iedereen er minder van. Dat zien we nu nog niet gebeuren. Het vindt vooral plaats bij populistische regeringen en de huidige leiders lijken redelijk de effecten van dit gedrag in te zien. Maar politiek voorspellen is nog moeilijker dan de economie voorspellen. De deflatie van toen is nog wel een punt van aandacht. Dat had een dramatisch effect op de economie en de bedrijfswinsten. Immers bij een deflatie van 10% daalt de omzet met 10% en de variabele kosten ook met

In iedere bearmarkt zitten periodes met hele grote koersstijgingen; de Kennedy’s hebben hun fortuin verdiend in de crisisjaren dertig. bank failliet gegaan en dat was eigenlijk al te veel. Achteraf kan worden geconstateerd dat het omvallen van Lehman Brothers ervoor zorgde dat de grote onrust leidde tot paniek bij de banken onderling. Maar daar lijkt het voorlopig bij te blijven. $ In de jaren dertig vond er monetaire verkrapping plaats. Nu is er een ongekende monetaire verruiming. % Als laatste was er sprake van protectionisme. In het streven de eigen economie te beschermen, werden de landsgrenzen gesloten voor buitenlandse goederen.

10%. Maar omdat veel kosten gelijk blijven zoals huur, personeelskosten en rente gaat de winst extra hard naar beneden. Er rest ondernemers niets anders dan personeelskosten fors te reduceren, door werknemers te ontslaan of minder loon te geven. Maar deflatie is meer het gevolg van slechte economische omstandigheden dan de oorzaak ervan. Als we over de hele dertiger jaren kijken hebben de koersen nu een hardere tik gekregen dan toen.

Zweden en Japan Andere financiële crises waren die van de jaren negentig. In 1990 was

er zowel in Zweden en Japan een financiële crisis. Ook hier lag een overmatige kredietverlening aan ten grondslag. Deze crises zijn verschillend opgelost. In Zweden werd er hard ingegrepen en is vrijwel het hele bankensysteem genationaliseerd. Bovendien werd de Zweedse kroon sterk gedevalueerd. In Japan werden de slechte leningen vrijwel niet afgeschreven, waardoor het probleem nog decennia lang de nieuwe kredietverlening belemmerde. De Japanse yen steeg in tegenstelling tot de Zweedse kroon juist sterk waardoor de exportsector sterk werd belemmerd. Het is dan ook niet voor niets dat de Zweedse economie en de beurs betrekkelijk snel uit de problemen waren, terwijl Japan nog altijd niet op het niveau van 1990 is. Beide landen profiteerden toen van goede economische omstandigheden elders in de wereld. Dat geluk hebben de landen die nu in de problemen zitten niet. Als we de schuldenberg van deze landen vergelijken met die van de Verenigde Staten nu, moeten we het ergste vrezen. De bedrijfsschulden zijn vijf keer hoger dan in Japan en Zweden toen en de consumentenschulden zijn zelfs tienmaal zo hoog.

Een Amerikaans probleem De gemiddelde Amerikaan zal flink moeten gaan sparen. (Misschien moeten ze eerst in het woordenboek opzoeken wat sparen ook al weer is.) Omdat de economie van de Verenigde Staten de grootste ter wereld is (een kwart van de totale wereldeconomie) gaat iedereen last krijgen van het stijgende aantal spaarders daar.

Immers een dollar gespaard is een dollar minder economische groei. Er is een aantal landen in Europa waar de schulden minstens zo hard gestegen zijn. In Spanje, Ierland en het Verenigd Koninkrijk zijn schulden harder gestegen dan in de Verenigde Staten: deze landen gaan dan ook de hardste klappen krijgen. Een derde vergelijking kan getrokken worden met de jaren zeventig. Hoewel er toen juist sprake was van een overmatige inflatie als gevolg van de eerste oliecrisis. Opvallend is dat de beurzen en de economische indicatoren zich op precies dezelfde manier bewegen als toen. En dat geeft de burger moed. Want dan zou 2009 overeenkomen met 1975. En 1975 was het enige jaar in de jaren zeventig dat er echt geld verdiend kon worden. De CBS-index, de AEX-index van toen steeg met 42% en daar kwam nog 8% dividendrendement bovenop.

Economisch vasten Zo zijn er in iedere bearmarkt tussentijdse periodes te vinden met hele grote koersstijgingen. De Kennedy’s hebben hun fortuin gemaakt in de dertiger jaren. En superondernemer Richard Branson zei dat je moet sparen in goede tijden en investeren in slechte? Het worden economisch zware tijden. Overmatige kredietverlening verlangt een lange tijd van economisch vasten. Daar gaan banken en bedrijven flink last van krijgen. Er zal menig bedrijf failliet gaan en de werkeloosheid zal flink stijgen. Maar de koersen hebben al veel van deze ellende ingeprijsd. Of het genoeg is,

250

200

150

Verenigde Staten

Japan

100

50

95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 LAG#(SDRLESTTF,10Y) LAG#(JPCITYPRF,10Y) US S&P/CASE-SHILLER NATIONAL HOME PRICE INDEX NADJ Source: DATASTREAM

Verloop van de Japanse, Zweedse en Amerikaanse huizenprijzen.

Amerika volgt Japan FROM 15/3/95 TO 15/3/15 MONTHLY INDEXED

190 180 170

Zweden

160 150 Verenigde Staten

140 130 120

Japan

110 100 90

95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 LAG#(SDOCLDNG ,10Y) LAG#(JPOCLDNG ,10Y) US COMPOSITE LEADING INDICATOR (TREND RESTORED) Source: DATASTREAM

OECD Leading Indicators, de graadmeter van herstel of verslechtering van economische activiteit. is de vraag. Maar ook in langdurige bearmarkten kunnen aandelenkoersen tussentijdse flinke sprongen maken. Als het u lukt om daarvan te profiteren, kunt u net als de Kennedy’s in de jaren dertig nu uw fortuin maken.


15

B R O K E RONDERZOEK 2009

et Intern nderzoek Brokero 9 0 20

Binck Beste Broker

vlnr: Nick Bortot (Binck Bank), Pieter Kort (IEX), Rogier Groen en Jeroen Kramer (Lynx) en Frans Appels (Netprofiler).

IEX presenteert de resultaten van het IEX Netprofiler Internet Brokeronderzoek 2009: Binck Bank is nog steeds de beste online broker, maar nieuwkomers Lynx en Today’s Brokers zetten de achtervolging in. door Pieter Kort

este nk als b inck Ba B e it s • Web eeld Today’s beoord mers Lynx en inck nB ko • Nieuw s zitten Alex e Broker len n de ie op de h de klanten va te n a g v e t • 38% anken overwe b t r o e gro rok n van b switche

D

e website van Binck Bank is net als in 2006 en 2008 als beste uit het onderzoek naar voren gekomen. Binck Bank scoort vooral goed op gebruiksvriendelijkheid, geboden informatie en geboden functionaliteiten. Zusterbedrijf Alex eindigt op de tweede plaats, net voor de nieuwkomers Lynx en Today’s Brokers. Met een groeiend klantenbestand manifesteren Lynx en Today’s Brokers zich als serieuze concurrenten voor BinckBank en Alex in de markt voor veeleisende, zeer actieve beleggers. Lynx scoort net even hoger dan Today’s Brokers in het klantenonderzoek en sleept hiermee de prijs voor beste nieuwkomer binnen. Het is niet opvallend dat de top-vier bestaat uit beleggingsspecialisten, maar de grootbanken zijn dit jaar wel een stapje dichter bij de beste brokers gekomen. Met een derde en vierde

18


plek in de expertanalyse scoren met name de Rabobank en ABN Amro enkele punten hoger dan Today’s Brokers en Lynx.

Onderzoeksresultaten Van de grootbanken heeft ABN Amro de beste papieren in de strijd met de specialisten. De site van de SNS Bank is ten opzichte van vorig jaar het meest verbeterd door diverse nieuwe functionaliteiten en meer informatie. Een nieuwe vraag in het klantenonderzoek dit jaar was of de beleggers al een keer zijn veranderd van broker. Van de 50% die eerder ergens had belegd kwamen de meeste bij de Postbank en ABN Amro vandaan. Als redenen van de switch gaf ruim 60% aan dat hun huidige belegger goedkoper is en ongeveer 55% dat de gebruiksvriendelijkheid beter is. Net als vorig jaar is in de online enquête aan de klanten gevraagd of ze serieus overwegen om een overstap te maken naar een andere internetbroker. Van de 28% die een overstap overwegen wil een groot deel (40%) overstappen naar Today’s Brokers. De tweede keuze is Binck Bank. Van de grootbankklanten overweegt 38% om te switchen. Opvallend is dat van de klanten van grootbanken die hebben aangegeven te willen switchen ruim de helft voor Binck Bank kiest. Op de vraag: “Zou u van beleggingsinstelling switchen als u kunt besparen op de kosten?” gaf 30% aan dat ze

zouden switchen als het meer dan een 20% kostenbesparing zou opleveren. Van de respondenten gaf 25% echter aan dat ze tevreden zijn en de kosten niet relevant vinden.

Prijzen Net als voorgaande jaren zijn er dit jaar een aantal prijzen uitgereikt. In totaal hebben

Prijswinnaars per categorie Beste broker overall

Binck Bank

Beste broker expert analyse

Binck Bank

Beste broker klantenonderzoek

Binck Bank

Beste grootbank overall

ABN Amro

Beste grootbank expert analyse

Rabobank

Beste grootbank klantenonderzoek

SNS Bank

Beste nieuwkomer Best verbeterde website

Lynx

nen als beloning voor de inspanningen die de deze brokers hebben geleverd.

delde van deze cijfers resulteerde in het eindcijfer van de expertanalyse.

Expertonderzoek

Klantenonderzoek

Het Internet Brokeronderzoek 2009 vond plaats in de maanden december 2008 en januari 2009. Het is inmiddels de derde maal dat het onderzoek is uitgevoerd. Het onderzoek bestaat uit een expertanalyse en een klantenonderzoek. In de expertanalyse zijn de websites van de tien voornaamste Nederlandse brokers onderworpen aan de kritische blik van de usability-experts van Netprofiler. Hierbij zijn de basismodules voor de beginnende belegger geanalyseerd. Diverse instellingen zoals Binck Bank, Alex en ABN Amro beschikken over geavanceerdere platformen die alleen beschikbaar zijn tegen extra kosten of voor de actievere belegger. Deze zijn in de expertanalyse niet meegenomen. De sites van de brokers zijn beoordeeld aan de hand van de elf criteria. Elke broker heeft een cijfer van 1 tot 10 gekregen voor deze elf criteria. Het gemid-

Het tweede gedeelte van het onderzoek bestaat uit een uitgebreid klantenonderzoek. De respondenten zijn geworven via de websites www.iex.nl, www.debeurs.nl, eurobench.com en via nieuwsbrieven die IEX

Voorproces Usability voor de login

Netprofiler en IEX acht prijzen uitgereikt aan de winnende internetbrokers. Bij de prijzen is onderscheid gemaakt tussen de beleggingsspecialisten en de grootbanken. De grootbanken kunnen zich niet volledig richten op het beleggen. Het is hierdoor lastig voor de grootbanken om de beleggingsspecialisten te verslaan. De prijs voor beste nieuwkomer en de prijs voor meest verbeterde website zijn twee prijzen die die-

Wat vinden de klanten van hun broker? Usability Informatie Order plaatsen Veiligheid, service, kosten Website Gemiddeld eindcijfer ABN Amro

Lynx

7,25 7,68 7,79 7,22 7,30

6,84 7,24 7,21 6,48 6,89

7,40 8,04 7,87 8,05 8,36

7,43 7,59 7,76 7,73 7,37

7,08 6,86 7,19 7,56 7,67

7,20 7,48 7,56 7,41 7,52

Postbank

6,42

5,54

7,38

6,71

6,65

6,54

Rabobank

7,25

6,25

7,21

7,06

5,86

6,73

Robeco (Younique)

6,75

5,98

7,00

6,70

5,50

6,39

SNS Bank

7,71

7,05

7,45

7,73

7,62

7,51

Today’s Brokers

7,12

6,98

7,71

7,50

7,61

7,38

Alex Binck Bank Fortis

Alle cijfers en resultaten vindt u op magazine.iex.nl/brokeronderzoek2009

Alle expertcijfers per criterium

SNS Bank

Aanmeldproces Geboden functionaliteiten Geboden informatie Design Usability na de login Order plaatsen Contactmogelijkheden Betrouwbaarheid en Techniek Interactie

verstuurd. In totaal hebben meer dan 1000 beleggers hun mening gegeven over de broker waar ze beleggen. De respondenten hebben de website van hun broker beoordeeld op de volgende aspecten: usability, order plaatsen, geboden informatie en beste website, de veiligheid, geboden service en kosten. Het gemiddelde van deze cijfers leverde het eindcijfer op van het klantenonderzoek.

ABN Amro

Alex

Binck Bank

Fortis

Lynx

Postbank

Rabobank

SNS Bank

Today’s Brokers

Robeco (Younique)

6 7,8 6 7 8

8,5 7,5 7,5 8 8

10 8 8 8,5 9,5

6 7,3 6 4,5 5

7 7,3 7 9 7,3

6,5 7,2 6,5 5 5

6 7,9 7 6,5 7,2

6 7,8 5 7,9 7,3

7 7,2 7 9 7,3

6 7,6 6,5 5,5 5,5

7,9 7 7,5 7,8 9,5 4,5

8,5 7,5 8,1 6,5 6,5 5

8,3 6,7 9 8 8,7 5

5,5 5,3 6 6 6 w,5

5 7 9,5 7,2 6,5 4,5

5,5 w5 5 7,5 6,5 7,5

8 6 8 8,5 8,7 5,5

5,5 5,5 7,3 7 7 4,7

5 7 9,5 8 6,5 4

5,5 5,8 6 8,5 6 7,7


19

B R O K E RONDERZOEK 2009 Resultaten experts en klanten opgeteld Expertanalyse

Klantenonderzoek

Eindcijfer

8,15 7,42 7,03 7,05 7,18 7,21 6,45 5,55 6,42 5,55

7,56 7,48 7,52 7,38 7,2 6,73 7,51 7,41 6,39 6,54

7,86 7,45 7,39 7,22 7,19 6,98 6,97 6,48 6,41 6,33

ABN Amro Alex Binck Bank Fortis Lynx Postbank Rabobank Robeco (Younique) SNS Bank Today’s Brokers

N.B. De getallen in bovenstaand overzicht zijn afgerond op twee decimalen.

Binck Bank Driedubbelslag • Beste broker overall • Beste broker volgens klanten • Beste broker volgens experts

B

ij Binck is de sfeer prima. Als we langskomen om de drie prijzen voor Beste Broker 2009 (overall, door experts en door klanten) te overhandigen heeft het bedrijf net prima jaarcijfers – zeker naar omstandigheden – naar buiten gebracht. Ondanks de malaise opende de marktleider in de eerste twee maanden van dit jaar ruim tienduizend nieuwe rekeningen. De expansie in België en Frankrijk verloopt voorspoedig en in een tijd waarin de grootbanken naarstig op zoek zijn naar manieren om hun kapitaalpositie te versterken imponeert Binck met een solide vermogenspositie – zelfs na de overname van Alex. Hoewel we hebben afgesproken dat we het vooral over het winnende handelsplatform van Binck zullen hebben, steekt bestuurder Nick Bortot zijn strategische ambities niet onder stoelen of banken. “Ons doel is om de Charles Schwab van Europa te worden; de leidende online broker. Dat zullen we echt niet vandaag of morgen bereiken, maar vroeg of laat willen we die positie gaan innemen. We hebben in Nederland een voorsprong. Zowel in aantal klanten als in dienstverlening. Die willen we vasthouden


en uitbouwen. Op het gebied van prijs komt een aantal banken wel in de buurt, maar we concurreren op meer onderdelen. Het is een combinatie van prijs, platform en service. Daar werken we constant aan.” “Ik breng nog altijd één uur per dag door met het praten of mailen met klanten. Van alle klachten die we per mail krijgen gaat er altijd een cc naar mij. Je mag mijn mailadres ook gerust in je artikel zetten. Als mensen zich bij mij melden met klachten reageer ik altijd. Ik bel ze of ik kom er op een andere manier op terug. Van klachten leer je het meest. Ik haal daar meer uit dan uit honderd rapportages. Service is een heel breed begrip. Dat varieert van het oppakken van de telefoon en mensen netjes te woord staan, tot het bieden van extra toegevoegde waarde. Die service zie ik als een heel belangrijk onderscheidend element. Daar moet onze hele organisatie van doordrongen zijn. We streven naar on-Nederlandse service. Bij grote partijen zit dat niet in het DNA. Ik spreek altijd klasjes met nieuwe medewerkers toe. Ik zeg dan altijd: je mag veel vergeten van wat ik zeg, maar onthoud één ding: verbaas de klant. Ga altijd één stap verder dan een klant verwacht.” Dat sommige niche-spelers op sommige gebieden goedkoper zijn accepteert Bortot als een fact of life. De strijd speelt zich volgens hem op andere fronten af. “De prijzenslag is zo’n beetje wel voorbij. Nu is vooral innovatie belangrijk. In mei komen we met een nieuwe applicatie voor zeer actieve beleg-

vlnr: Rob Langezaal, René Kamerling en Ben van Blokland (SNS Bank). gers. Een trading-applicatie die echt sterk verbeterd is.” Ook op beleggingsfondsengebied kondigt Bortot de nodige innovaties aan. “We willen geen fondsensupermarkt worden, we gaan wel diverse tools introduceren die je als belegger kunt gebruiken om een goede beleggingsfondsenportefeuille op te bouwen. Hoe vind je je weg in het aanbod?” En om aan te geven hoe sterk de distribution power van Binck inmiddels is vertelt Bortot ook en passant dat de fondsenwereld moet gaan wennen aan een nieuwe vorm van transparantie. “Nieuw is dat we gaan melden hoeveel we aan kickback ontvangen van de fondsaanbieders. Zo wordt het volledig transparant hoe wij daaraan verdienen. We rekenen geen aan- en verkoopkosten voor beleggingsfondsen. Niet alle aanbieders zijn daar nog even gelukkig mee, maar we gaan het toch doen. En wie dat niet wil, moet dan maar niet meedoen.”

SNS Bank Meest verbeterd • Meest verbeterde website • Beste grootbank volgens klanten

V

oor het tweede jaar op rij wint het beleggingsplatform van SNS Bank de publieksverkiezing in de categorie grootbanken. Daarmee steekt de ‘Zo-kan-het-ook’-bank grote spelers als ABN Amro en Rabobank de loef af. Daarnaast mag SNS het komende jaar ook de trofee voor Meest Verbeterde Website in de vitrine zetten. Een tevreden bedrijfshoofd SNS Effectenlijn Ben van Blokland en René Kamerling, productmanager Vermogensopbouw, nemen in het Utrechtse SNS-kantoor de prijzen in ontvangst. Aan welke innovaties hebben ze die prijs voor verbeterde website te danken? “Anderhalf jaar geleden zijn we een project begonnen om te kijken wat er te verbeteren viel aan het internetbeleggen”, zegt Kamerling. “We zijn er toen met een puur marketingoog naar gaan kijken. Naar de routing van de site, de toegevoegde

waarde, de zoekfuncties, noem maar op. In navolging daarvan hebben we de functionaliteit van de hele beleggingssite verbeterd. Zo hebben we bijvoorbeeld obligaties toegevoegd en kunnen beleggers nu de fondsanalyses van SNS Securities raadplegen.” Van Blokland: “Wat ik zelf ook een belangrijke innovatie vind is de introductie van technische analyse. Je kunt nu zelf vanuit de fondsgegevens analyses maken. Dat wordt heel goed gewaardeerd.”

beleggingsplatform hoge ambities bljven koesteren. De overmacht van Binck is nu nog groot, maar Van Blokland durft de strijd aan: “Ik heb er een fles wijn op staan dat we volgend jaar nóg een prijs meenemen.”

ABN Amro Groot maar fijn • Beste grootbank overall

“Het belangrijkste blijft hoe de klant de site ervaart”, zegt marketeer Kamerling. “Dat betekent dat de kwaliteit van de bereikbaarheid heel belangrijk is. Hoe snel werkt het? Hoe inzichtelijk is het proces?” Met de introductie van obligaties, vorig jaar zomer al, speelde SNS al voor de grote klap kwam in op de nieuwe risicomijdendheid van beleggers. Zijn er ook op andere manieren verschuivingen in het aanbod geweest? “De trend is natuurlijk dat beleggen minder spectaculair is dan in het verleden”, zegt Van Blokland. “Maar toch zien we nog steeds een groei in het aantal klanten. Ik loop al wat langer mee; dit is een heel heftige dip. Maar als de rente zakt en er op andere manieren ook niet veel te verdienen is, zullen mensen toch weer de beurs opzoeken. Op die golfbeweging kun je wachten. Wij blijven ondertussen gewoon ons ding doen.” Kamerling constateert dat binnen de bank het accent op het moment meer op sparen ligt dan op beleggen. “Dat is begrijpelijk. Wij zijn geen nichespeler als Binck of Alex. Voor ons is beleggen onderdeel van het totale aanbod voor vermogensopbouw.” Dat neemt niet weg dat de mensen achter het

G

een bank die het laatste jaar zo’n krankzinnige ontwikkeling doormaakte als ABN Amro. Eerst opgesplitst door drie buitenlandse huizen, daarna als eerste Europese grootbank in handen van de overheid beland. Eén ding bleef constant: volgens dit brokeronderzoek heeft de bank nog steeds de beste online-beleggingssite onder de grootbanken. We hebben het dan over de overall-score, oftewel de gecombineerde score van zowel het expertonderzoek als de peiling onder klanten. Een knap resultaat, zeker als je bedenkt dat het in 2008 nieuw geïntroduceerde tradingplatform Trade Box niet is meegenomen in het expertonderzoek. Merijn Hudig, productmanager Beleggen, had dat liever wel gezien, want hij is behoorlijk trots op het nieuwe handelssysteem. “Het is een veel klantvriendelijker systeem. Je kunt bijvoorbeeld versneld orderen; je hoeft niet voor iedere transactie opnieuw in te loggen. Wat ook scheelt is dat het een heel stabiel platform is. Vanaf juli kunnen beleggers ook combinatie-orders en stoplossorders opgeven. En natuurlijk heb je de be-

schikking over realtime streaming nieuws en koersen.” Met Trade Box heeft ABN Amro zich in de strijd om de hyperactieve belegger geworpen en het hernieuwde zelfvertrouwen van de bank helpt daarbij ook mee. “Het is heel belangrijk dat het vertrouwen in de bank terug is,” zegt Hudig. “De nationalisatie heeft daarin ook een rol gespeeld. Niet dat we dat nodig hebben om inflow te creëren. Maar er is nu duidelijk wel een nieuw elan bij de bank met Gerrit Zalm aan het hoofd.” Voor het komende jaar zet ABN Amro sterk in op informatievoorziening en educatie van beleggers, onder andere via de Trade Globe Academy. “Op tarievengebied lijkt de strijd een beetje geluwd”, zegt Hudig. “Maar op dit moment vinden we met name de informatievoorziening aan beleggers belangrijk. Er is heel veel honger naar kennis en die gaan we nog beter proberen te delen met beleggers.”

Rabobank Dichtbij huis • Beste grootbank volgens experts

N

et als in de strijd om de meest solide Triple A-ratings – die van de staat of die van de coöperatieve Rabobanken – ging het ook in het expertonderzoek van de online brokers dit jaar tussen ABN Amro en de Rabobank. Na een beoordeling op elf criteria ligt het eindcijfer voor de brokersites van deze twee banken slechts drie honderste uit elkaar – met de rest van de grootbanken op gepaste


21

TO P V EERTIG

vlnr: Rob Langezaal en René Kamerling (SNS Bank).

afstand. De Rabobank trekt net aan het langste eind en dat heeft vooral te maken aan een aantal wijzigingen die de bank doorvoerde aan de voorkant van de site, nog voor de inlog en het daadwerkelijke beleggingsgedeelte. Want verder, geeft directeur private banking Pim Mol toe, is er voor de gebruiker het afgelopen jaar niet veel veranderd. “We hebben het afgelopen jaar alles gestoken in een complete nieuwe back office. De gebruiker heeft daar vrijwel niets van gemerkt. Nu gaan we kijken naar de voorkant van het platform. Dus het komende jaar gaat er veel gebeuren. Qua navigatie en gebruiksvriendelijkheid zijn we nog niet waar we moeten zijn.” Flitsende trading-applicaties hoeven online Rabo-belegers niet te verwachten. De Rabobank heeft duidelijke keuzes gemaakt over wat het online wil. Je moet je beseffen wat je kracht is. Daar richten we ons online platform ook op in. In nieuwe concepten moet je meer denken aan hulp bij portefeuillebeheer dan aan daghandel. Beleggen is geen doel, maar een middel. Wij willen meer de breedte laten zien van het beleggingsaanbod en dat ook nadrukkelijk laten aansluiten bij de rol van de adviseur in de huidige beleggingstijden.” In private banking streeft de Rabobank naar een “Rabowaardig” marktaandeel van 25 à 35%, zegt Mol. In de categorie ‘welgestelden’, met een vermogen van 80.000 euro of meer, heeft de bank die positie al en de ambitie van Mol is om dat aandeel ook in de categorie boven circa 2 miljoen euro te bereiken. Een van de instrumenten die de bank daarbij inzet is internet, maar zeker niet met het doel om de klant het allemaal zelf te laten doen. “Voor de Rabobank is het belang-


rijk om niet te ver bij de basis vandaan te raken. Het hoeft niet al te vooruitstrevend. In ons hele businessmodel gaat het erom dat we altijd dichtbij de klant zijn.” “De virtualisering van het hele proces is wel belangrijk. En daar kunnen we grote slagen maken. Je kunt dichtbij de klanten zijn via de lokale banken, maar ook online. Wat we gaan doen moet goed zijn toegesneden op die klantgroepen. Daarbij is snelheid belangrijk, maar ook beschikbaarheid en eenvoud.” Dus, wat kunnen online-beleggers het komende jaar verwachten van de Rabobank? Uit de woorden van Mol is op te maken dat de bank vooral zijn best gaat doen om het hele vermogensassortiment inzichtelijk te maken voor beleggers, maar specifieke tools onthult hij nog niet.

Groen Lynx Groot denken • Beste nieuwkomer

U

it het niets een online broker beginnen is geen makkelijke opgave. Dat merkte onder andere het platform Online Trader van beursbedrijf Van der Moolen. Na een ambitieuze start sloot het geavanceerde handelsplatform vorig jaar de deuren. Ook nieuw aan het firmament – maar nog wel volop in actie – is Lynx. Met zo’n 2000 klanten is de jonge broker nog een kleine speler, zeker in vergelijking met Binck, dat er bijna 300.000 heeft. Waar Binck zich nog altijd positioneert als luis in de pels van de grootbanken zijn

kleine partijen als Lynx en Today’s Brokers op hun beurt de lastige horzels rond het hoofd van de marktleider. Zowel Lynx als Today’s maken gebruik van het platform van het Amerikaanse Interactive Brokers, dat zij geschikt hebben gemaakt voor Nederlandse gebruikers. Met name voor heavy users biedt het Interactive-platform gunstige tarieven en een zeer uitgebreid aanbod. “Tarieven plus handelsmogelijkheden, dat is waar wij het van moeten hebben”, zegt Lynx-oprichter Rogier Groen. “We bieden zestig beurzen in zestien landen aan. Dat vind je niet bij de grote spelers. We hebben Amerikaanse opties, Duitse futures, noem maar op.” Waar Today’s al wat langer aan de weg timmert, is Lynx nog niet zo lang actief. In 2007 werd de eerste transactie verricht: “Honderd aandelen Apple door een vriend van me” , zegt Groen. “In de eerste maand maakten we 3 euro omzet.” Toch heeft de kleine broker in korte tijd grote ambities getoond. Inmiddels heeft Lynx ook kantoren – en brokersites – in België en Duitsland. “Interactive heeft daar nooit echt voet aan de grond gekregen, maar ze zijn heel tevreden met hoe wij het daar doen”, zegt Groen. De jonge ondernemer – begin deze eeuw richtte hij ook de beurssite Wallstreetweb op – durft groot te denken, maar mikt wel consequent op dezelfde doelgroep. “Tegenover Today’s hoeven we ons niet te positioneren. Zij hanteren hetzelfde platform. Dat doen we wel tegenover Binck. Die hebben een breed aanbod, wij zijn er meer voor de zeer actieve belegger.” Uit dit onderzoek blijkt dat Lynx vooral goed scoort op het plaatsen van orders, de interactiviteit en de bereikbaarheid.

T RAC K ERS AEX

In de achtervolging Een tracker kan tegenwoordig veel meer dan alleen een standaard wereldindex volgen. Een prima zaak voor beleggers: keus uit meer dan 1600 trackers wereldwijd. Maar dat maakt het soms niet eenvoudiger. De werking, kosten en risico’s van twee ETF-constructies op een rij.

T

Wat is een ETF of tracker | Een ETF – ook wel tracker genoemd – is

een passief beheerd open-end beleggingfonds dat een bepaalde index volgt. Trackers zijn beursgenoteerd en worden net zoals aandelen verhandeld. Via NYSE Euronext Amsterdam zijn er inmiddels meer dan driehonderd trackers verkrijgbaar. De precieze verhoudingen en componenten van de tracker zijn gelijk aan die van de ‘volgindex’. Als de waarde van de index te groot is, dan wordt de tracker vanwege de verhandelbaarheid op bijvoorbeeld 1/10 of 1/100 van de index verhandeld. Trackers kunnen dividend uitkeren, tussen de één en vier keer per jaar, afhankelijk van de index. Vanwege het passieve karakter – de fondsmanager probeert de index niet te verslaan, maar volgt alleen maar – liggen de kosten van trackers onder die van beleggingsfondsen. Het beter doen dan de index is er echter (in bijna alle gevallen) niet bij.

door Fleur van Dalsem

rackers – ook bekend als ETF’s, Exchanged Traded Funds – zijn begonnen als passief beheerde fondsen die één-op-één een grote wereldwijde index volgen. De S&P ETF van State Street, bijnaam de Spider, was in 1993 de eerste tracker die in de Verenigde Staten op de markt werd gebracht. Deze indexproducten zijn er nog steeds – en zijn succesvol – maar het ETF-aanbod is sindsdien enorm gegroeid. Ter vergelijking: de spider wordt op dagbasis vaker verhandeld dan een giga-aandeel zoals Microsoft. Nu bestaat het beleggingsuniversum uit meer dan 1600 ETF’s. Er zijn thema-, stijl-, sector-, olie-, obligatie-, private equity-, vastgoed-, valuta- en short-ETFs. Noem iets en het bestaat. Ook de structuur van de fondsen is aan verandering onderhevig. Er worden niet alleen trackers gemaakt op bestaande indices, maar ook op indices die hiervoor speciaal gecreëerd worden. Deutsche Bank heeft bijvoorbeeld recent een ETF gelanceerd die een mandje hedgefunds volgt. De index die zij daarvoor gebruiken hebben ze zelf geconstrueerd en bestaat uit vijf hedgefundstrategieën. Ook worden er steeds vaker constructies opgezet met swaps – een derivaat waarbij een partij een bepaalde kasstroom of een bepaald risico wisselt


tegen dat van een andere partij. Natuurlijk is het voor beleggers geweldig dat er steeds meer verschillende soorten trackers op de markt komen waarmee zij hun ideale portefeuille eenvoudig kunnen construeren. Hoe meer keuze, hoe beter. Aan de andere kant, omdat de trackers al lang niet meer alleen de standaard, wereldwijde, transparante en liquide indices volgt, is het zaak de werking, de kosten en de risico’s goed op een rijtje te zetten. ‘Normale’ indextrackers zijn niet beter of slechter dan ETF-swaps, maar het risicoprofiel is wel anders. Ik geef u een kort overzicht.

1. Werking De meest eenvoudige ETF-vorm is een passief beheerd beleggingsfonds dat een index volgt. De beheerder zit niet actief aan de knoppen, maar wijzigt alleen in de posities van het fonds als de index verandert. De kosten blijven zo laag en een belegger loopt niet het risico dat een fondsmanager de verkeerde beleggingsbeslissingen neemt en verslagen wordt door de index. Aan de andere kant zullen beleggers in trackers de index nooit kunnen verslaan, aangezien de beheerkosten nog van het bruto(index)rendement af gaan. ETF-swap’s volgen de index door er derivaten op te kopen. Ze beleggen dus niet direct in de aandelen in de index. Swaps

worden ook niet op de beurs verhandeld, maar direct tussen twee partijen: OTC, overthe-counter. Een voordeel van swaps is hun flexibiliteit. Ze kunnen op maat gemaakt worden voor elke index en over iedere periode. Omdat swaps termijncontracten (niet open-end zoals trackers) zijn, is tussentijds verkopen niet slim. Dit kan zorgen voor extra kosten voor het opzeggen van het contract. Doordat er precieze afspraken gemaakt kunnen worden met tegenpartijen, is de tracking error – de mate waarin van de index wordt afgeweken – laag tot zeer laag. Over het algemeen lager dan bij reguliere ETF’s, waar door het steeds aanpassen van het product aan de index, er altijd een tracking error optreedt.

2. Transparantie Een tracker die een bekende index volgt, de S&P 500, is het meest transparant. Die indexstand is immers elke moment van de (handels)dag bekend. Trackers lijken op aandelen. Ze worden doorlopend geprijsd en zijn tussen het openen en sluiten van de beurs constant verhandelbaar. De koersvorming van swap-trackers die zelfgemaakte of bijzondere indices volgen is vaak minder eenvoudig te volgen. Neem de crude oil tracker die ik zelf heb. De onderliggende waarde van die tracker is een oliefuture die

Shorttracken | Met trackers is het nu ook mogelijk om short te gaan.

Voordelen daarvan zijn dat beleggers geen derivaten hoeven te gebruiken, geen exposure naar beneden hebben en niet te maken hebben met margin calls of kosten om de derivatenposities door te rollen.

indirect een index trackt. De tracker is genoteerd en dagelijks verhandelbaar, maar wat daaronder gebeurt, dat zie ik niet dagelijks. Nu is het een belegging voor lange termijn – olie heeft zo laag gestaan – en kijk ik er niet eens wekelijks naar om, dus dat geeft niet, maar over het algemeen zijn deze producten minder transparant dan een ordinaire AEXETF.

3. Risico en kosten Het belangrijkste verschil tussen bijvoorbeeld reguliere trackers en ETF’s die ge-

bruikmaken van swaps is het counterparty risk. Dit is een duur woord voor het risico dat u neemt door niet op de beurs te handelen (die garant staat voor het succesvol afhandelen van de transactie) maar direct met de tegenpartij. MAART / APRIL 2009 • IEX MAGAZINE

25

T RAC K ERS ETF Top-15 van nu | Short, dat is de grootste gemene deler van de succesvolste ETF’s gemeten over de afgelopen maand. En dan gaat

het niet allen om financials shorten, ook de DAX-index, gezondheidszorg (toch een vrij recessie-bestendige sector) en technologie hebben het als short prima gedaan. Rusland was een uitzondering. De trackers van Lyxor en Market Access wisten flinke plussen neer te zetten. Wat verder opvalt is dat geen van de fondsen uit de Top-15 een rendement over drie jaar laat zien, vandaar dat ik die kolom weg heb gelaten. Zo jong zijn deze toppers nog. Naam

db x-trackers DJ STOXX 600 Banks Short ETF db x-trackers DJ Euro STOXX 50 Short ETF Lyxor ETF Russia (DJ Rusindex Titans 10) (GBP) db x-trackers Short DAX ETF db x-trackers DJ STX 600 Health Care Short ETF db x-trackers DJ STOXX 600 Technology Short ETF db x-trackers S&P 500 Short ETF db x-trackers CAC 40 Short ETF db x-trackers FTSE 100 Short ETF db x-trackers DJ STOXX 600 Oil & Gas Short ETF Lyxor ETF Russia (DJ Rusindex Titans 10) db x-trackers DJ STX 600 Telecomunnications Short ETFS Zinc Market Access DAX global® Russia Index Fund ETFS Copper

1 maand in %

3 maanden in %

1 jaar in %

24,8 16,4 14,3 14,2 13,8 13,7 12,8 12,0 11,6 10,4 9,1 8,9 8,1 6,7 5,9

37,8 19,2 -18,1 18,3 13,1 11,5 15,9 17,3 9,1 8,7 -16,7 9,4 -9,1 -12,7 -7,7

133,7 65,2 60,9 18,1 68,8 50,8 24,4 -64,8 29,7 -61,3 -67,5 -60,4

Bron: Lipper. Selectie uit alle ETF’s die een vergunning hebben om in Nederland verkocht te mogen worden.

ETF Top 15 op termijn |

Obligaties, inflation linked-obligaties, China en Telecom zijn de ETF’s die het gemeten over drie jaar het beste hebben gedaan. De Eurozone obligaties laten – als echte veilige havens – zelfs over alle perioden zwarte rendementscijfers zien. China staat inmiddels op korte termijn onder water. Naam

iShares eb,rexx® Jumbo Pfandbriefe (DE) Lyxor ETF EuroMTS Global iShares FTSE/Xinhua China 25 USD iShares EUR Corporate Bond EUR iShares EUR Inflation Linked Bond EUR EasyETF Euro Telecom C/D iShares USD Corporate Bond USD iShares DJ STOXX 600 Telecommunications Swap (DE) StreetTRACKS MSCI Europe Telecom Services ETF iShares MSCI Brazil USD iShares DJ STOXX 600 Chemicals Swap (DE) StreetTRACKS MSCI Europe Consumer Staples ETF iShares DJ STOXX 600 Food & Beverage Swap (DE) iShares GBP Corporate Bond GBP StreetTRACKS MSCI Europe Utilities ETF

3 jaar in %

1 maand in %

3 maanden in %

1 jaar in %

11,48 10,66 5,51 3,11 2,27 0,64 -4,82 -4,92 -7,59 -10,62 -11,01 -11,16 -13,23 -16,45 -17,85

0,58 0,8 -12,37 -1,5 -0,22 -5,21 -7,67 -8,77 -9,7 -8,99 -7,58 -7,93 -7,61 -4,04 -16,41

1,76 0,68 -5,8 3,98 2,9 -8,79 3,96 -9,64 -9,26 3,21 -5,67 -7,73 -9,47 -4,78 -15,45

4,85 5,73 -49,81 2,04 -2,08 -20,24 -10,63 -27,53 -28,45 -56,93 -35,49 -25,42 -25,69 -11,64 -37,95

Bron: Lipper. Selectie uit alle ETF’s die een vergunning hebben om in Nederland verkocht te mogen worden. Bij deze tracker bestaat de kans dat de tegenpartij, meestal een bank, die verantwoordelijk is voor het genereren van het indexrendement, niet meer aan zijn verplichtigen kan voldoen, aldus Barclays Global Investors. Aan de andere kant, onder de nieuwe Europese beleggingsregels, UCITS III, wordt het counterparty risk beperkt tot 10% van de intrinsieke waarde van een ETF. ETF’s hebben doorgaans een eenvoudige


kostenstructuur; aan-en verkoopkosten en beheerkosten op jaarbasis. Vanwege het passieve karakter van het product liggen deze kosten lager dan bij actief belegde fondsen en dat maakt ze zo geliefd bij beleggers. De kosten van ETF-swaps zijn minder transparant omdat het geen standaardproducten zijn, zo schrijft Barclays Global Investors in een rapport hierover. De grootste kostenposten voor swaps zijn fees en financierings-

kosten. Maar denk ook aan doorrolkosten van de onderliggende derivaten. De future in mijn olietracker moet ook af en toe doorgerold worden. Aan de andere kant blijft zoals gezegd door deze constructie de tracking error beperkt en in sommige gevallen is het zelf mogelijk dat de beheerder van de tracker het beter doet dan de index omdat zij de onderliggende producten beter kunnen afstemmen op de ETF.

G EST RUCTUREERDE PRODUCTEN

26 Bijzondere notes Gestructureerde producten worden door veel beleggers argwanend bekeken, maar ze kunnen heel aantrekkelijk zijn om te profiteren van diverse scenario’s. Specialist Marcel Tak selecteert 26 mogelijke scenario’s en kiest daarbij een passend structured product, dat al dan niet met fikse discount op de markt te verkrijgen is.

Rente Scenario Note

!

Onderliggende waarde

Langdurig groot verschil tussen korte en lange rente

Scenario

Rabo 7% Steepener (koers 59%)

Note

Verschil tussen 10-jaars en 2-jaars rente, einddatum 2035 (vervroegde aflossing mogelijk)

OW

Verschil tussen 10-jaars en 2-jaars rente, einddatum 2035

Werking

10 jaars rente altijd > 2-jaars rente: coupon 5,6%, rendement 12,5% per jaar

M


ABN Amro Range Accrual Note (koers 47%)

Coupon 4 keer renteverschil 2-/10-jaars, mogelijk snel aflossing op 100%

Waarom

Doel

Als verschil 10-jaars/2-jaars 2%: coupon 8%, mogelijk aflossing op 100%

Bij normale rentestructuur loopt rendement op tot 12,5% per jaar

Risico

Risico

Geen verschil 10-jaars/2-jaars: langdurig 2% coupon mogelijk

10-jaars rente langdurig onder 2-jaars rente: lage tot zelfs 0% coupon

Scenario

@

Europese economie herstelt, weinig faillissementen en hoge inflatie

Note

Rabo Inflatie Bonus Obligatie (koers 83%)


Inflatie en mandje Europese bedrijfsleningen, einddatum 2016

Werking

Coupon = inflatie, bonus maximaal 100% bij geen credit events

Doel Risico Scenario Note

#

Kredietcrisis * Scenario

Kredietcrisis leidt tot minder faillissementen dan gevreesd

Note

Asset Backed Renteplus Obligatie A (koers 14%)

Hoge inflatie is hoge coupon, geen credit events: aflossing op 200%


Portefeuille obligaties met onderpand, einddatum 2012

Werking

Beperkt aantal faillissementen, aflossing op100%

Veel credit events: aflossing op 100%, lage inflatie is lage coupon

Doel

Weinig faillissementen: koers naar 100% + minimaal 4% rente per jaar

Normale rentestructuur, met name 10-jaars/30-jaars in Europa

Risico

Veel faillissementen: obligatie is niets meer waard. Banken blijven overeind, geen nationalisatie en/of herstructurering balans

Rabo 30/10 Rente Clicker (koers 81%)


10-jaars rente en verschil tussen 30-jaars en 10-jaars rente, aflossing 2018

Scenario

Werking

Coupon 10-jaars rente +1,1% als 30-jaars rente > 10-jaars rente

Note

Doel

Langdurig de 10-jaars rente plus een mooie opslag van 1,1%


Mandje (bancaire) perpetuele leningen

Risico

Langdurig 30-jaars rente < 10-jaars rente: dan lage coupon tot zelfs 0%

Werking

Belegging in mandje aandelen die nu extreem laag gewaardeerd zijn

Doel Scenario

Hoge inflatie in Europa

Banken overleven crisis: grote koersstijging perpetuele leningen mogelijk

Risico

Nationalisatie, schuldenherstructurering, faillissementen: verdere waardeling

Note

$

Rabo Inflatie Obligatie (koers 95%)

(

ABN Amro Perpetuele Portefeuille Note 2 (koers 22%)


Europese inflatie, einddatum 2018

Werking

Coupon = 1,6 * inflatie

Doel

Hoge inflatie van bijvoorbeeld 5% is hoge coupon van 1,6 * 5% = 8%

Scenario

Lage inflatie of deflatie is lage coupon tot zelfs 0%


Portefeuille bedrijfsobligaties, einddatum 2015

Werking

Aflossing op 100% afhankelijk van credit events (bijvoorbeeld faillissementen)

Doel

Weinig faillissementen: koers naar 100% + minimaal 4,3% rente per jaar

Risico

Veel faillissementen: note is niets meer waard.

Risico Scenario Note

%

Note

ABN Amro Digital Spread Note (koers 62%)


Verschil tussen vijfjaars en tweejaars rente, einddatum 2021

Werking

Coupon 4,25% coupon)als 5-jaarsrente 0,16% hoger dan 2-jaars rente

Doel

4,25% coupon en aflossing op 100% betekent een rendement van 9,5%

Risico

Renteverschil kleiner dan 0,16%, dan coupon 0%

Scenario

De korte rente blijft de komende jaren laag

Note

^

ABN Amro Ladder Obligatie 2005-2015 (koers 93%)

Kredietcrisis leidt tot minder faillissementen dan gevreesd Rente Plus Note 4 (koers 7%)

Fiscaal

BM

Fiscale stimulans groenprojecten blijft komende jaren gehandhaafd

Note

ABN Amro Groenbank Groen 1,75% Rente Vast Note V (koers 89%)

Coupon (nu nog 0%) loopt op bij lage korte rente

OW

Mandje aandelen, groen belastingvoordeel, einddatum 2013

Korte rente laag: in 2010 hoge coupons mogelijk, eventueel vervroegde aflossing

Werking

Minimaal 1,7% rente plus maximaal 2,5% fiscaal voordeel

Doel

Behalen rendement van 7,5% per jaar

Stijgende korte rente betekent lage tot zelfs 0% coupons

Risico

Afschaffen belastingvoordeel door overheid


Zesmaands rente (euribor)

Werking Doel Risico

BL

Verschil tussen 5-jaars/2-jaars rente is minsten 0,16%

Scenario

steld maximum, dubbel uitkeert misschien interessant. Wenst u regelmatige hoge inkomsten, dan is een constructie met een coupon die afhangt van een aandelenindex een idee. Streeft u vermogensgroei na, dan is er een ruime keus aan notes die kans maken op een hoge aflossingswaarde.

Normale rentestructuur voor 10-jaars/2-jaars rente in Europa

Werking

door Marcel Tak

et gestructureerde producten kunt u alle kanten op. Bent u een risicomijdende belegger dan kunnen garantienotes aantrekkelijk zijn. Is uw overtuiging dat de aandelenkoersen slechts beperkt zullen stijgen, dan is een product dat die koersstijging, tot een vastge-

&


29

G EST RUCTUREERDE PRODUCTEN Aandelen Europa BN

Aandelen Nederland BS

Scenario

Gematigd herstel Europese aandelenkoersen in vijf jaar

Note

Rabo Top Europe Note (koers 63%)


Eurostoxx 50 (ES50), einddatum 2014

Note

Werking

Bij ES50 van 2113 lost de note af op minimaal 128,6%

Doel Risico Scenario Note

BO

Scenario

Aandelen Verenigde Staten en Azië CL Scenario

Herstel Chinese aandelenmarkt

Scenario

Note

ABN Amro China Airbag Certificaat (koers 91%)

Note

Rabo AEX Top Note (koers 46%)


Hang Seng Chinese Enterprise Index, einddatum 2012



AEX, einddatum 2014

Werking

Chinese renminbi ten opzichte van Amerikaanse dollar, einddatum 2012

Stijging ES50 met 10%, note stijgt met 100%

Werking

Bij stijging AEX naar 291 lost de note af op minimaal 113,8%

Dubbele participatie in koersstijging index tot maximum aflossing 156%

Werking

90% in eerste 15% koersstijging, daarna 150% participatie

Daling ES50 met 50%, note daalt met 56%. Geen dividend.

Doel

Stijging AEX met 40%, note stijgt met 147%

Doel

Index +44%: aflossing certificaat 156% (+71%)

Doel

Chinese renminbi +30%, aflossing note 143,5% (+54%)

Risico

Daling AEX met 50%, note daalt met 50%. Geen dividend.

Risico

Bescherming tot index 4069, maar index bijvoorbeeld -70%: certificaat -41%

Risico

Dollar wordt sterker ten opzichte van renminbi; aflossing mogelijk slechts 100%

Flink, maar niet spectaculair herstel Nederlandse aandelenkoersen in vijf jaar

Zeer sterk herstel Europese aandelenkoersen in vier jaar Rabo Europe Triple Tracker (koers 43%)

Scenario

Eurostoxx 50 (ES50), einddatum 2013

Note

BT

Beperkt koersherstel Royal Dutch Shell


Rabo High Yield Note op Royal Dutch Shell (koers 63%)

Scenario

Werking

Bij ES50 boven 4157: stijging drie keer doorgegeven (met maximum 200%)


Royal Dutch Shell, einddatum uiterlijk 2011

Note

Werking

Bij koers Royal Dutch Shell van 20,55 euro, aflossing op 100%


Nikkei 225 index, einddatum 2010

Doel

Stijging ES50 met 170%, note stijgt met 365%

Doel

Royal Dutch Shell + 15% is aflossing in 2011 op 100% (+59%)

Werking

Nikkei boven 6711 betekent aflossing op 100%

Risico

Daling ES50 met 50%, note daalt met 42%. Geen dividend

Risico

Royal Dutch Shell -50%, note -50%. Geen dividend

Doel:

Index onveranderd: aflossing note 100% is 19% rendement

Risico Scenario

Valuta

CM

ABN Amro Japan Airbag Accelerator (koers 84%)

Stijging Chinese munt ten opzichte van Amerikaanse dollar ABN Amro China Valuta opportunity Note (koers 93%)

Grondstoffen CQ Scenario

Gestage gelijkmatige prijsstijging agrarische producten

Note

ING Soft Commodity Clicker (koers 94%)

Bescherming tot index 6711, maar index bijvoorbeeld -70%: note -60%


Agrarische index van landbouwproducten , einddatum 2013

Werking

Elk half jaar mutatie index (minimaal -5% tot maximaal +10% wordt vastgeklikt

Enig herstel zwaar getroffen bouw en financiële sector in de Verenigde Staten

Waarom

Bij regelmatige stijging index vanaf dieptepunt, aflossing op maximaal 170%

Risico

Daling per half jaar telt voor maximaal-5%; tast hoogte aflossing aan

Uitzendaandelen herstellen van forse koersklappen

Scenario

ABN Amro Klik & Klaar Performance Note Uitzendbureau’s (koers 39%)

Note


AEX, einddatum uiterlijk 2011

Scenario:


USG en Adecco, einddatum 2012

Werking

Werking

USG en Adecco minstens 70% van startwaarde: aflossing 100%

Hoog rendement (inclusief 5,5% coupon) als AEX boven de 190,91 punten blijft

Note:

ING Financials & Homebuilders Income Note (koers 34%)

Doel

USG + 71% én Adecco +12%: aflossing note 100% (+156%)

Doel

AEX boven 190,915 punten, aflossing note minimaal 100% (+56%)


US financials en homebuilders trackers, einddatum 2015

Risico

Eén van de aandelen haalt de stijging niet: aflossing 70% of lager

Risico

Doorbreken 190,915 grens (op enig moment) betekent mogelijk groot verlies

Werking

In 2009 en 2010 coupon 10,25%: aflossing op basis van prestatie trackers

Scenario:

Enig herstel Oost en West Europese aandelen

Doel

Beide sectoren herstellen 20%: twee keer 10,25% coupon + aflossing op 40%

Note


Mandje met zink, koper, aluminium en nikkel, einddatum 2012

Risico

Financial tracker daalt nog eens 75%: aflossing op 10% (wel de 2 coupons!)

Werking

Garantie op 60%, aflossing op 150% als mandje > 60% van startwaarde

Doel Scenario

Japanse aandelen doen het (op korte termijn) beter dan Amerikaanse

Koersstijging mandje vanaf huidig niveau + 60%, aflossing 150% (+138%)

Risico

Mandje stijgt minder dan 60%, aflossing op 60%

Note

Note

BP

BQ

Mandje Eurostoxx 50 en CECE (Oost Europa), einddatum uiterlijk 2014

Werking

ING kan vervroegd aflossen op 110% in 2012 bij stijging indices

Doel

Stijging 20-25% mandje: mogelijk vervroegde aflossing, rendement 49%

Risico

Daling mandje meer dan 35% ten opzichte van start: groot verlies mogelijk

Note

BR

ABN Amro AEX Coupon Klik Note (koers 64%)

CN

ING Rebound Note (koers 74%)


Scenario

BU

AEX blijft kwakkelen, maar noteert nooit onder de 191 punten

Stabilisatie Japanse aandelenmarkt

CP

Beperkt koersherstel van de Europese aandelenindex Barclays 7% DJ Eurostoxx 50 Income Lock In Note (koers 64%)


Eurostoxx 50 index , einddatum 2013

Werking

Coupons 7%, deels afhankelijk koers Eurostoxx 50

Waarom

Bij koersstijging Eurostoxx 50 van 15%, rendement 25% op jaarbasis mogelijk

Risico

Eurostoxx 50 stijgt beperkt of daalt: geen coupons, groot koersverlies mogelijk

Bijzondere notes Jaarlijks worden veel nieuwe producten uitgegeven en in mijn rubriek 10 van Tak op IEX.nl bespreek ik bijna alle openbare uitgiftes. Maar niet altijd zijn er nieuwe notes of certificaten die aansluiten bij de visie of het risicoprofiel van de belegger. Geen nood, want in de secundaire markt noteert er een grote hoeveelheid producten die de afgelopen jaren zijn uitgegeven en waarin u volop kunt handelen. Met


veel van deze notes is iets bijzonders aan de hand. Op het moment van uitgifte hebben de producten bepaalde karakteristieken die de note meer of minder aantrekkelijk maken voor beleggers. Tijdens de looptijd kan de aantrekkelijkheid van die karakteristieken, voornamelijk door het koersverloop van de onderliggende waarde (bijvoorbeeld een index of een aandeel), flink wijzigen. Ik geef een voorbeeld. Stel dat een vijfjarige note op de AEX wordt uitgegeven met 100% hoofdsomgarantie. Als de AEX met 25% zou stijgen, neemt de prijs van de note toe naar bijvoorbeeld 110%. Een garantienote zal tijdens de looptijd bijna nooit de stijging van de onderliggende waarde één-op-één volgen. Dat betekent enerzijds dat de belegger die deze note op 110% koopt, een koersverlies van 10% kan lijden. De note is voor de nieuwe koper dus geen echt garantieproduct meer. Aan de andere kant ligt er nog 15% koersstijging in het verschiet, die in ieder geval bij aflossing wordt ingelopen, als de index niet meer in koers zou wijzigen. Deze impliciete wijziging in karakteristieken van de note maakt de secundaire markt in gestructureerde producten weinig transparant. Daar staat tegenover dat er aantrekkelijke mogelijkheden zijn, afhankelijk van uw visie en risicoprofiel.

Mini-scenario’s Ik heb voor u verschillende mini-scenario’s op een

CO

Note

ING Outperformance Japan Note II (koers 108%)


S&P 500 en Nikkei 225, einddatum 2009

Werking

Outperformance Nikkei ten opzichte van S&P (vanaf startwaarde): aflossing 154% in 2009

Doel

Nikkei presteert vanaf huidig niveau 15% beter dan S&P: aflossing 154%

Risico

Beperkte underperformance: aflossing 100%, grote underperformance: groot verlies

rij gezet betreffende de rente, de aandelenmarkten en de grondstoffenprijzen. Voor elk scenario heb ik een bijbehorende kansrijke note geselecteerd. Bij het overzicht maak ik een paar kanttekeningen. De beschrijving van de werking van het product is uiteraard lang niet volledig. In het overzicht wordt slechts de kern weergegeven van de werking, die aansluit bij het gegeven mini-scenario. In het overzicht kunt u zien welk rendement mogelijk is als het scenario uitkomt, maar ook welk risico u loopt als het scenario zich niet ontvouwt. De scenario’s zijn gebaseerd op de veronderstelde mutaties vanaf de koersniveaus die golden halverwege maart 2009. De

Scenario

CR

Flink herstel van de industriële grondstoffenprijzen Barclays 200% Commodity Bull & Bear Note (koers 63%)

markten veranderen snel, dus controleer goed of het scenario nog geldig is op het moment dat u dit leest. Houdt u er rekening mee dat uitsluitend de werking van het product wordt beoordeeld. Op elk gestructureerd product loopt u een kredietrisico op de uitgevende instelling, en dat is niet elke keer apart aangegeven in het overzicht. De meeste uitgevende instellingen maken een markt in hun eigen producten, maar de liquiditeit is niet altijd even ruim. Let u daarop bij eventuele aanschaf. Lees ook altijd eerst goed de werking van het product in de brochure en het liefst ook in de prospectus. Koop alleen financiële producten als u de werking daarvan goed begrijpt. Beschouw het overzicht niet als een concreet advies, maar als inspiratie om eens wat vaker de mogelijkheden van gestructureerde producten op de secundaire markt te onderzoeken. Ga naar magazine.iex.nl/10vanTak voor alle productrecensies van Marcel Tak.


31

m a ga z i ne

Fonds 40Index IEX presenteert de IEX Fonds 40, de nieuwste en beste benchmark voor (fonds)beleggers. De index bevat veertig fondsen die stuk voor stuk tot de top van hun eigen categorie behoren en die samen een meer dan uitgebalanceerd geheel bevatten. Daarmee is de index zowel in bullmarkten als bearmarkten een bruikbare maatstaf om uw portefeuille aan te spiegelen. De IEX Fonds 40 is samengesteld volgens een variant op de klassieke asset allocatie: 40% aandelen, 20% obligaties, 20% thema’s, 15% onroerend goed, 5% liquiditeiten. De performance van de index is dan ook een weerspiegeling van de markt als geheel, en niet zoals bijvoorbeeld de veelgebruikte MSCI World een maatstaf voor de aandelenmarkt alleen. De index is samengesteld (zie het kader op pagina 35) op basis van strenge selectiecriteria. Omdat alleen topfondsen in de index komen, mag verwacht worden dat het rendement op de lange termijn boven het marktgemiddelde ligt.

ook Carmignac Investissement een vermelding verdiend, als enige aandelenfonds dat een plus scoorde (1,79%). Het fonds bereikte die outperformance door de flinke kaspositie (20%) en de vlucht naar goudmijnaandelen. Het slechtste rendement binnen de IEX Fonds 40 kwam in de eerste maanden van dit jaar op naam van ING Global Real Estate dat -27,78% minder waard werd. Daarbij bleef het fonds ruim 2% achter op de andere geselecteerde sectorgenoot Invesco Global Real Estate. Dat is een opvallend verschil, temeer daar vier van de vijf top-holdings van beide fondsen hetzelfde zijn. Over de afgelopen twaalf maanden doet het ING fonds het wel ruim beter dan de concurrenten van Invesco.

Rendement IEX Fonds 40 per asset class in 2009

Eén oogopslag In het overzicht op de volgende pagina’s worden de veertig individuele fondsen één voor één uitgelicht. De grafiek, de taartdiagram met sector- of regiospreiding en de top-5 holdings geven direct een goed beeld van het fonds. Daarnaast ziet u ook in één oogopslag welke kosten u betaalt. Bovendien verbindt IEX een waardeoordeel aan elk fonds, door middel van twee dobbelstenen. De rode dobbelsteen geeft het risicogehalte aan, de witte de koerspotentie. Het zoeken is daarbij naar fondsen waarbij de witte dobbelsteen hoger scoort dan de rode.

-25

-20

-1 0

-5

0

5

Aandelen

Thema's

Onroerend goed

Opvallende feiten Het rendement van de IEX Fonds 40 Index in 2009 bedraagt op 12 maart -7,54%. Het negatieve rendement is vooral toe te schrijven aan de vastgoedfondsen die over die periode gemiddeld een negatief rendement van liefst -22% scoorden. Daarmee was onroerend goed veruit de slechtste assetclass. Aandelen deden het met -8% ook nog niet echt geweldig. Het beste rendement werd neergezet door het Threadneedle Emerging Market Bond Fund met 4,26%, terwijl

-1 5

Obligaties

Liquiditeiten

IEX Funds 40

peildatum 15 maart 2009


33

FO N DS VAN DE MAAND

IEX Fonds 40 Index De IEX Fonds 40 Index is de nieuwe benchmark voor (fonds)beleggers. De index bestaat uit 40 topbeleggingsfondsen in 20 verschillende categorieën, verspreid over vijf assetclasses. Daarmee is het de perfecte maatstaf voor beleggers met een breed gespreide portefeuille.

Carmignac Investissement

Scoren met cash en goud

Opbouw IEX Fonds 40 Index De IEX Fonds 40 Index is opgebouwd uit vier assetclasses: aandelen, obligaties, onroerend goed en liquiditeiten, plus een vijfde poot, de zogenoemde thema’s waarin fondsen zitten die bijvoorbeeld ook in futures handelen. De weging binnen de index is als volgt: 40% aandelen 20% obligaties 20% thema’s 15% onroerend goed 5% liquiditeiten

Carmignac Investissement durft stevig in goud en uit de aandelenmarkt te stappen. Dat ruime mandaat leidt tot een aanzienlijke outperformance in deze crisis, maar ook op lange termijn. De eigenwijze aanpak wordt, ondanks een mislukt jaar af en toe, ruimschoots beloond. door Peter van Kleef

B

ij het eerste overzicht van de IEX Fonds 40 kunnen we niet om het vlaggenschip van de Franse vermogensbeheerder Carmignac Gestion heen. Het wereldwijd beleggende aandelenfonds, Carmignac Investissement, is het enige van de aandelenfondsen die medio maart een plus laat zien. En dat is geen toeval. Fondsbeheerder Edouard Carmignac maakt, op basis van de algemene opinie van het fondshuis, enkele zeer uitgesproken keuzes. Zo had het fonds ultimo februari een kaspositie van 20%, waar bijna alle concurrenten vastzitten in hun mandaat om vol belegd te zijn. En dan is er nog een tweede opvallende beweging in de portefeuille van het fonds. Met de dalende dollar, heeft het fonds de wijk genomen naar goud. Vier van de vijf stockpicks zijn (goud)mijnaandelen, samen goed voor 16% van het fondsvermogen.

Snel schakelen Het mag duidelijk zijn, met 20% cash en 16% in mijnaandelen trekt Carmignac Investissement zich niets aan van welke benchmark dan ook. Met 20% cash zou er sprake zijn van een blootstelling van 80% aan de aandelenmarkt, maar de Franse beheerder spreekt zelf per eind februari van een blootstelling van slechts 60%. Dat lijkt in tegenspraak, maar Carmignac maakt graag gebruik van shortposities op aandelenindices om de exposure te beperken. Dat biedt het fonds ook de kans om snel te schakelen. Het risico van deze positionering is ook duidelijk. Als de aandelenmarkten een forse


Selectie fondsen Sinds 1989 ligt het totaal rendement van het fonds op 622%, tegenover 26% voor de MSCI World. Ook binnen de peer group (aandelen wereldwijd largecap) behoort het fonds over alle verschillende periodes tot het eerste kwartiel. Overigens was 2008 wel het slechtste jaar uit de geschiedenis van Carmignac Investissement met een rendement van -29,88%. Al was dat 11% beter dan de MSCI World (-40%).

TOP 10 4,7% Kinross Gold Corp 4,2% Newmont Mining 3,9% Schlumberger 3,7% Goldcorp Inc. 3,4% Barrack Gold Corp 3,1% Freemont McMoran Copper & Gold 3,1% Smith International 2,8% Roche Holding 2,8% Nestlé 2,7% First Solar

AANDELEN NOORD-AMERIKA Pioneer US Research

RENDEMENT

RENDEMENT

ytd: 1,79% 1 jr: -24,89% 3 jr: -6,56% TER: 1,5% ISIN: FR0010148981

Edouard Carmignac


8000 7500 7000 6500 6000 5500 5000 4500 4000


John Peckham


4,5 4 3,5 3 2,5 2

feb

apr

RISICO

Q

jun

jul

KANSEN

r

sep

okt

dec

feb

feb

RISICO

apr

R

jun

KANSEN

jul

okt

dec

feb

r

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

4,7% Kinross Gold Corp 4,2% Newmont Mining 3,9% Schlumberger 3,7% Goldcorp 3,4% Barrick Gold

4,1% Exxon 3,5% Chevron 3,2% Verizon 2,5% McDonald's 2,5% Apple

SECTORSPREIDING

sep

SECTORSPREIDING

Overig (24%)


IT (17%)

Overig (41%)

Gezondheidszorg (15%) Gezondheidszorg (14%)

Kas (20%)

Energie (14%)

Banken (16%)

Consumenten (13%)

AANDELEN WERELDWIJD

AANDELEN NOORD-AMERIKA

Fortis Obam

Threadneedle American Select

RENDEMENT

RENDEMENT

Indexkarakteristieken

stijging meemaken, dan zal goud achterblijven of zelfs dalen en werkt ook de kaspositie tegen het fonds. Grappig genoeg blijkt uit het rendement over de afgelopen tien jaar dat het fonds ook in staat blijkt om in stijgende markten de MSCI World bij te benen of te verslaan. Dat leidt tot de conclusie dat de Fransen iets heel goed doen. De durf om markten te timen is rijkelijk uitbetaald.

Dat de fondsbeheerders de plank ook wel eens misslaan, blijkt uit twee andere rampjaren 1994 en 2001, waarin het fonds niet alleen 26% verloor, maar in beide gevallen ook mijlenver op de index achterbleef (respectievelijk -8% en -12%). Daar tegenover staat dan weer een jaar als 2002, waarin de wereldindex 32% verloor en het fonds 3% pluste. Never a dull moment met dit stelletje eigenwijze Parijzenaren.

CARMIGNAC INVESSTISSEMENT

8000 7500 7000 6500 6000 5500 5000 4500 4000

De fondsen worden binnen hun categorie geselecteerd op verschillende criteria: • prestaties over drie en vijf jaar • fondsomvang • reputatie fondsbeheerder en aanbieder • dagelijkse prijsvorming • maximaal drie fondsen per aanbieder in de index Fondsen moeten zowel op het punt van prestaties als op volume tot de beste 25% van de peer group zitten.

AANDELEN WERELDWIJD Carmignac Investissement

De IEX Fonds 40 Index is niet een verzameling van ‘de beste 40 fondsen wereldwijd’, maar een uitgebalanceerde selectie van 40 fondsen die in hun eigen speelveld tot de top behoren. Elke assetclass bestaat uit verschillende categorieën die elk weer twee fondsen bevatten. Alle fondsen wegen gelijk mee in de index, voor 2,5% van het totaalgewicht. De index beoogt dan ook niet een zo hoog mogelijk rendement te halen, maar geeft het rendement van de markt als geheel aan (aandelen, obligaties, onroerend goed en cash), gebaseerd op de bovengenoemde wegingen. Elk jaar, per 1 januari, wordt gekeken of de fondsen nog aan de selectiecriteria voldoen en zullen er eventueel mutaties plaatsvinden.

Over het fondsoverzicht Behalve rendementen, topholdings en spreiding vindt u in het overzicht: TER: Total expense ratio, het totaal kostenpercentage dat het fonds in rekening brengt ISIN: De code waarmee het fonds bij uw bank of broker te vinden is

ytd: -2,88% 1 jr: -58,85% 3 jr: -50,70% TER: 1,14% ISIN: NL0006293888

Rolf Stout


180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 feb

RISICO

apr

S

jun

KANSEN

jul

sep

okt

dec

s

ytd: -8,15% 1 jr: -12,10% 3 jr: -18,22% TER: 1,68% ISIN: GB0001529238 RENDEMENT AFGELOPEN 12 MAANDEN

100 95 90 85 80 75 70 65 60

feb

Cormac Weldon

feb

RISICO

apr

Q

jun

KANSEN

jul

sep

% TOP-HOLDINGS

3,7% K+G AG 3,6% ABB 3,0% Alapsis 2,9% CVRD 2,5% Hess Corp

,0% DirecTV 4 3,5% Google 3,2% Pfizer 3,1% Apple 2,8% Johnson & Johnson

LANDENSPREIDING Japan (2%)

dec

feb

r

% TOP-HOLDINGS

Pacific (ex-Japan) (21%)

okt

SECTORSPREIDING Noord-Amerika (45%)

IT (24%)

Overig (33%)

Q Risico’s s Kansen feb

apr

jun

jul

sep

okt

dec

feb

1= zeer laag, 2= laag, 3= benedengemiddeld, 4= bovengemiddeld, 5= hoog, 6 = zeer hoog

Europa (32%)


Gezondheidszorg (17%) Financials (14%)


35

B E L EG GINGSFONDSEN TOP VEERTIG

RENDEMENT

RENDEMENT


Alan Conway

ytd: -8,05% 1 jr: -27,20% 3 jr: -25,85% TER: 1,61% ISIN: IE0004766675



s4 0

AANDELEN EUROPA Comgest Growth Europe

Fon d

AANDELEN OPKOMENDE LANDEN Schroder BRIC

Laurent Dobler


400 350 300 250 200 feb

RISICO

apr

S

jun

jul

KANSEN

s

sep

okt

dec

feb

feb

RISICO

apr

R

jun

jul

KANSEN

r

sep

okt

dec

AANDELEN AZIË

AANDELEN HOOG DIVIDEND

Delta Deelnemingen Fonds

DWS Invest Top 50 Asia

DWS Top Dividende

RENDEMENT

RENDEMENT

RENDEMENT

RENDEMENT


Jack Jonk

RISICO

apr

R

jun

jul

KANSEN

r

sep

okt

dec



feb

Thomas Gerhardt


160 140 120 100 80

feb

apr

R

RISICO

jun

jul

KANSEN

r

sep

okt

dec

feb

feb

RISICO

apr

S

jun

jul

KANSEN

sep

okt

ytd: -6,91% 1 jr: -33,79% 3 jr: -28,13% TER: 1,45% ISIN: DE00098481191

dec

feb

feb

r

Thomas Schüssler


95 90 85 80 75 70 65 60 55 50

200 180

55 50 45 40 35 30 25 20 feb

feb

Jordan Cvetanovski

ytd: -10,67% 1 jr: -47,80% 3 jr: -40,69% Alex Otto TER: 1,61% ISIN: NL0000288389


17 16 15 14 13 12 11 10

450

260 240 220 200 180 160 140 120 100 80 60

AANDELEN NEDERLAND

Carmignac Euro - Entrepreneurs

RISICO

apr

R

jun

jul

KANSEN

sep

okt

dec

r

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

9,1% China Mobile 7,4% Petrobas 5,4% Gazprom 4,0% CVRD 3,6% CNOOC

8,7% Roche 7,4% Danone 6,4% Reckitt Benckiser 6,2% Capita 6,2% H&M

4,3% K+S AG 4,1% Gold Bullion Securities 4,1% Colruyt 3,7% Novo Nordisk 3,6% Caretech Holdings

1 4,2% Imtech 9,3% Smit International 7,4% TKH Group 7,4% Grontmij 6,7% Arcadis

5,2% China Mobile 4,8% Sembcorp Marine 4,7% Taiwan Semi. 4,5% China Life Ins. 3,8% China Shenhua Energy

2,6% PG&E Corp 2,4% K+S AG 2,3% Lorillard 2,3% France Telecom 2,4% Diamand Offshore Drilling

SECTORSPREIDING

LANDENSPREIDING

Rusland (12%)

SECTORSPREIDING

Rusland (12%) China (41%)

India (13%)

SECTORSPREIDING


Overig (27%)

SECTORSPREIDING Energie (16%)

Japan (20%)

Overig (33%)

IT (5%)

China (41%)

India (13%)

LANDENSPREIDING

Overig (14%)

Overig (48%) Consumenten niet-duurzaam (13%)

Voeding (6%)

BraziliÎ (33%)

AANDELEN OPKOMENDE LANDEN

AANDELEN EUROPA

Hongkong (18%)

Industrie (56%)



BraziliÎ (33%)

India (13%)

Consumentendiensten (19%)

Industrie (17%)


AANDELEN NEDERLAND

Nuts (12%) Telecom (11%)

China (16%)

AANDELEN AZIË

AANDELEN HOOG DIVIDEND

Skagen Kon-Tiki

Henderson Pan European Equity

Pictet Small Cap Europe

SNS Nederlands Aandelenfonds

Fidelity Funds - Asean

Orange European Dividend Fund

RENDEMENT

RENDEMENT

RENDEMENT

RENDEMENT

RENDEMENT

RENDEMENT

ytd: -8,73% 1 jr: -33,72% 3 jr: -19,52% TER: 2,5% ISIN: NO0010140502

Christoffer Stensrud



Tim Stevenson


260 240 220 200 180 160 140 120 100 80 60

RISICO

apr

R

jun

KANSEN

jul

sep

okt

dec

feb

s

Aylin Suntay

feb

RISICO

apr

R

jun

jul

KANSEN

r

sep

okt

dec

ytd: -14,27% 1 jr: -48,76% 3 jr: -50,04% TER: 1,0% ISIN: NL0000291037


feb

Corné van Zeijl

RISICO

apr

R

jun

jul

KANSEN

r

sep

okt

dec

feb

Gillian Kwek


25

8 7 6

15

5 4

10

RISICO

apr

R

jun

jul

KANSEN

r

sep

okt

dec

feb

feb

RISICO

apr

R

jun

jul

KANSEN

sep

okt

dec

feb

s

feb

RISICO

apr

R

jun

KANSEN

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

9,1% Electrobas 7,9% Samsung Electronics 7,7% Pride Int. 7,2% Indosat 4,0% Bharti Airtel

3,6% Synthes Inc. 3,4% Roche 3,1% Fresenius Medical Care 3,1% Münchener Rück 3,1% Reckit Benckiser

2,1% Nutreco 1,8% Hannover Rück 1,8% Serco Group 1,8% Telenet Group 1,8% Trygvesta

2,9% Royal Dutch Shell 2 12,8% Unilever 9,0% Arcelor Mittal 8,8% KPN 7,6% Philips

7,1% Singapore Telecom 6,0% United Overseas Bank 5,3% DBS Group 4,9% Oversea Chinese Banking 4,2% Telekomunikasi Indonesië

2,5% Terna 2,4% Swisscom 2,4% OPAP 2,3% Telefónica 2,2% Vodafone

LANDENSPREIDING

LANDENSPREIDING

Brazilië (21%)

Overig (23%)

SECTORSPREIDING

Duitsland (23%)

Overig (49%)

Overig (33%)

SECTORSPREIDING Industrie (30%)

Overig (28%)

LANDENPREIDING Energie (25%)

Jorik van den Bos

10 9

20

feb

ytd: -13,12%% 1 jr: -43,95% 3 jr: -48,97% TER: 1,07% ISIN: NL0000293330


30

60 55 50 45 40 35 30 25 20 feb



600 550 500 450 400 350 300 250

17 16 15 14 13 12 11 10 feb


feb

sep

okt

dec

feb

r

SECTORSPREIDING

Overig (9%) Indonesië (12%)

jul

Financials (16%) Singapore (41%)

Overig (47%) Nuts (15%)

Korea (15%) Indonesië (7%)



Thailand (13%)

Frankrijk (14%) Zwitserland (21%) Verenigd Koninkrijk (19%)



Basismaterialen (13%) Financials (15%)

Consumentengoederen (19%)

Maleisië (25%)

Olie en gas (10%)

Telecom (12%)


37

B E L EG GINGSFONDSEN TOP VEERTIG ENERGIE

GRONDSTOFFEN

EDELMETALEN

DUURZAAM

VASTGOED WERELDWIJD

VASTGOED EUROPA

ING Energy

Robeco Commodities

Blackrock World Gold Fund

Dexia Sustainable World

ING Global Real Estate

Fortis ASR Europa Vastgoed Fonds

RENDEMENT

RENDEMENT

RENDEMENT

RENDEMENT

RENDEMENT

RENDEMENT

ytd: 1 jr: 3 jr: TER: ISIN:

-8,38% -49,96% -27,97% 1,48% LU119201019

Frederic Van Parijs

ytd: -4,43% 1 jr: 3 jr: TER: ISIN: NL0000290708


Peter van der Spek


35

25 20 15

RISICO

R

jun

jul

KANSEN

r

sep

okt

dec

feb

feb

RISICO

apr

S

jun

jul

KANSEN

s

sep

okt

dec

feb

Roland Kölsch


16

175

12

RISICO

S

jun

jul

KANSEN

r

sep

okt

dec

150

10

125

8

100

feb

feb

apr

RISICO

R

jun

jul

KANSEN

r

sep

okt

dec

feb

feb

RISICO

apr

S

jun

jul

KANSEN

q

sep

okt


dec

feb

feb

RISICO

apr

S

jun

jul

KANSEN

q

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

9,8% Exxon 9,2% Chevron 7,0% BPG Group 6,4% Total 6,2% Southwestern Energy

11,1% Olie 11,1% Benzine 11,1% Aardgas 6,7% Goud 6,7% Zilver

8,7% Kinross Gold Corp 8,7% Newcrest Mining 8,1% Barrick Gold 6,8% Newmont MIning 6,3% Goldcorp

2,2% IBM 2,2% Royal Dutch Shell 2,1% Nestlé 2,1% Pepsico 1,9% Johnson & Johnson

,8% Westfield 5 4,9% Unibail Rodamco 4,6% Mitsubishi Estate 4,3% Sun Hung kai 3,6% Simon Property

9,7% Land Securities 8,6% Klepierrre 7,8% Britisch land 7,2% Icade 5,6% Corio

LANDENSPREIDING

SECTORSPREIDING

LANDENSPREIDING

Overig (9%)

Overig (18%)

Eurozone (10%)

SECTORSPREIDING

LANDENSPREIDING

Overig (48%)

Europa (8%)

Financials (13%)

sep

okt

dec

feb

LANDENSPREIDING

Duurzaam bouwen (9%)


Overig (12%)

Verenigd Koninkrijk (7%)

Menno Sloterdijk


60 55 50 45 40 35 30 25 20

200

14

apr

Michael Lipsch

250 225

18

feb



65 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15

30

apr

Graham Birch

ytd: -11,0% 1 jr: -38,82% 3 jr: -49,88% TER: 1,77% ISIN: BE0946893766


40

2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 feb


Duurzaam bouwen (9%) Duurzame energie (45%)

Natuur/landschap (20%)

Duurzame energie (45%)


Cash (14%) Zuid-Afrika (11%)




ENERGIE

GRONDSTOFFEN

Energie (13%)

Noord-Amerika (55%)

Australië (14%)

IT (12%)

EDELMETALEN

Biologische landbouw (25%)

DUURZAAM


VASTGOED WERELDWIJD

VASTGOED EUROPA

Invesco Energy

Schroder Commodity

Blackrock World Mining Fund

Triodos Groenfonds

Invesco Global Real Estate

Petercam Real Estate Europe

RENDEMENT

RENDEMENT

RENDEMENT

RENDEMENT

RENDEMENT

RENDEMENT


Andrew Lees

Tyler Dann II



Robert Howell


140 120 100 80

RISICO

R

jun

jul

KANSEN

r

sep

okt

dec

feb

feb

RISICO

apr

S

jun

jul

KANSEN

s

sep

okt

dec

feb

Daniël Povel

54 52 50

RISICO

R

jun

jul

KANSEN

r

sep

okt

dec

feb

feb

apr

RISICO

Q

jun

jul

KANSEN

q

sep

okt

dec

ytd: -19,98% 1 jr: -58,76% 3 jr: -61,53% TER: 1,25% ISIN: BE0058187841


58

apr

Joe Rodriguez

feb

Olivier Hertoghe

300 250 200 150 100 feb

RISICO

apr

S

jun

jul

KANSEN

q

sep

okt

dec

feb

feb

RISICO

apr

S

jun

jul

KANSEN

q

sep

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

,8% Occidental Petroleum 4 4,4% BP 4,2% Total 3,9% Sempra Energy 3,1% Apache

6,6% Ruwe aardolie 2 5,8% Sojabonen 5,7% Suiker 5,5% Goud 5,5% Koper

1 1,9% CVRD 10,2% BHP Billiton 5,2% Impala Platinum 5,0% Minas Buenaventura 5,0% Newcrest Mining

3,7% Westfield 3,4% Unibail Rodamco 3,2% Sun Hung Kai 3,0% Digital Reality 2,5% Bear Stearns Com Mtg.

,8% Unibail-Rodamco 8 6,2% Land Securities 5,6% British Land 5,5% Wereldhave 4,2% Corio

LANDENSPREIDING

SECTORSPREIDING

Overig (18%)

-

LANDENSPREIDING

SECTORSPREIDING

LANDENSPREIDING

Duurzaam bouwen (9%)

Overig (20%)

Metalen (24%)


Eurozone (10%)

Energie (38%) Verenigde Staten (57%)


Landbouw (38%)

dec

feb

Frankrijk (29%)

België (12%)

Zuid-Afrika (14%)


Overig (20%)

Duurzame energie (45%)


okt

LANDENSPREIDING

Duurzaam bouwen (9%) Duurzame energie (45%)

Damian Marichal


14 12 10 8 6 4 2 0

56

feb

ytd: -25,48% 1 jr: -61,43% 3 jr: -56,67% TER: 1,71% ISIN: IE00B0H1QD09


60

125 110 95 80 65 50 35 20

160

apr

Evy Hambro

ytd: 0,58% 1 jr: 4,94% 3 jr: 6,88% TER: ISIN: NL0000440204


200 180

45 40 35 30 25 20 15 10 feb


Noord-Amerika (37%) Europa (29%)



Nederland (18%)



39

B E L EG GINGSFONDSEN TOP VEERTIG

Chris Reilly

ytd: -3,9% 1 jr: -3,23% 3 jr: --26,32% TER: 1,43% ISIN: LU0029871042


Michael Hasentab

8 6 4

RISICO

apr

S

jun

jul

KANSEN

q

sep

okt

dec

RENDEMENT

RENDEMENT

RENDEMENT

RENDEMENT

ytd: 1,61% 1 jr: -27,00% 3 jr: -22,40% TER: 1,44% ISIN: LU0041345751

2100 1800 1500 feb

apr

RISICO

Q

jun

jul

KANSEN

q

sep

okt

dec

feb

feb

RISICO

apr

R

jun

jul

KANSEN

q

sep

okt

dec



2700

14

Philippe Berthelot

feb

Bernard Laliere

ytd: 0,19% 1 jr: 3,72% 3 jr: 10,98% TER: 0,2% ISIN: IE0004237156


2006

RISICO

2006

Q

2006

KANSEN

2006

2007

2007

2007

feb

2007

q

RISICO

apr

R

jun

jul

KANSEN

r

sep

okt

dec

Daniela Meier


185 170 155 140 125 110 95 80

110 100 90 80 70 60 50 40 30

2400

15

feb

Gorky Urquieta



16

10

feb

Fortis Global Liquidity Fund Euro

3000

17

12

GELDMARKT

Petercam Bonds Higher Yield


18

16 14

OBLIGATIES HIGHYIELD

AXA Euro Credit Plus

s4 0

RENDEMENT


OBLIGATIES EUROPA

ING RentE EM Debt

Fon d

RENDEMENT

OBLIGATIES OPKOMENDE LANDEN

s4 0

OBLIGATIES WERELDWIJD Templeton Global Bond

Fon d

VASTGOED AZIË Henderson Asia-Pacific Property

GEEN DATA BESC HIKB AAR

feb

RISICO

O

KANSEN

o

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

9,8% Sun Hung Kai 8,4% China Overseas Land Invest 7,6% Mitsui Fudosan 6,4% Sumitomo Realty 6,3% Mitshubishi Estate

5,7% Korean 5,5% 2017 4,8% Mexico 10% 2024 4,8% Zweden 5,3% 2011 3,6% Rusland 7,5% 2030 3,1% Zweden 4,00% 2009

,0% US 5yr 2009 6 3,5% Kazmunaigaz 9,125% 3,5% US Long Bond 2009 3,4% Russian Federation 12,75% 2,9% Brazil 2007

7,5% Duitsland 5yr 5,8% Duitsland 10yr 2,9% Caisse d'Epargne 2,8% Foncie 1,8% Duitsland 2yr

1,8% Argenta Spaarbank Perp. 1,6% Kverneland Asa 1,5% Unity Media GmbH 1,4% Lottomatica Spa 1,3% Ivg Immobilien

5,8% cash/deposito 4 32,7% CP 12,7% Corporate deposito 8,8% FRNs

LANDENSPREIDING

LANDENSPREIDING

Overig (12%) Australië (8%)

KREDIETWAARDIGHEID

KREDIETWAARDIGHEID

Overig (45%)

B (9%)

BBB (19%)

Korea (10%)

0


Angeline Ho

OBLIGATIES OPKOMENDE LANDEN

JP Morgan US Dollar Treasury Liquidity

RENDEMENT

RENDEMENT

RENDEMENT

RENDEMENT

RENDEMENT

ytd: -2,74% 1 jr: -38,40% 3 jr: -46,60% TER: 1,44% ISIN: GB0001533685

Peter Allwright

55 50 45 40

0 feb

RISICO

apr

S

jun

jul

KANSEN

q

sep

okt

dec

ytd: 4,26% 1 jr: -27,96% 3 jr: -24,32% TER: 1,7% ISIN: GB0002365608

feb

Richard House

RISICO

apr

Q

jun

jul

KANSEN

q

sep

okt

dec

feb

Adam Cordery

14

55

13,5

50

13

45

12,5

RISICO

apr

R

jun

jul

KANSEN

q

sep

okt

dec

feb

Sander Bus

feb

RISICO

apr

P

jun

jul

KANSEN

q

sep

okt

dec

ytd: 0,0% 1 jr: 0,72% 3 jr: 9,64% TER: 0,56 ISIN: LU0176037280


feb

11480 11450 11420 11390 11360 11330 11300 feb

RISICO

apr

R

jun

jul

KANSEN

sep

okt

dec

feb

feb

r

RISICO

apr

O

jun

KANSEN

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

% TOP-HOLDINGS

9,2% Mitshubishi Estate 8,2% Mitsui Fudosan 7,2% Westfield Group 6,2% Guangzhou Prop. 5,1% Kerry Properties

8,1% Japan 1,4% 2018 7,5% US Treasury 2031 7,4% New South Wales 5,5% 2017 6,9% Stadshypotek AB 6% 2012 6,6% Rabobank 0,8% 20111

9,3% US note 3,75 2018 8,8% Russia 7,5% 2030 7,3% Mexico 6,75% 2034 5,3% Brazil 5,875% 2019 4,4% Russia 11% 2018

1,5% Rabobank 4,375% 2014 1,4% EIB 3,625% 2011 1,4% Deutsche Telekom 6% 2017 1,3% EIB 4,375% 2013 1,3% SocGen 4,2% 2012

5,0%Consumenten cyclisch 2 19,0% Communicatie 14,0% Financials 10,0% Basisindustrie 9,0% Consumenten niet-cyclisch

LANDENSPREIDING Overig (17%)

KREDIETWAARDIGHEID

SECTORSPREIDING

Overig (13%)

Hongkong (33%)

Overig (33%)

LANDENSPREIDING Industrie (30%)

A (7%)

Overig (40%)

sep

okt

dec

feb

o

KREDIETWAARDIGHEID cash (9%)

Communicatie (18%)

Overig (40%)

jul

-

SECTORSPREIDING Frankrijk (21%)

John Tobin


24 22 20 18 16 14 12 10

12 feb

ytd: -0,52% 1 jr: -23,37% 3 jr: -23,48% TER: ISIN: NL0000290062


60

40 feb

ytd: 0,15% 1 jr: -2,35% 3 jr: -0,52% TER: 1,28% ISIN: LU0113257694


60

5

GELDMARKT

Robeco High Yield Obligaties


10

OBLIGATIES HIGHYIELD

Schroder Euro Corporate Bond

70 65

15

OBLIGATIES EUROPA

Threadneedle EM Bond


20

Financiële instellingen (87%) Financials (20%)

Threadneedle Global Bond

s4 Fon d

RENDEMENT

Telecom (10%)

A (39%) AAA (24%)

BB (31%)

OBLIGATIES WERELDWIJD

Corporates (13%)

Industrie (44%)

BBB (37%)

Mexico (9%)

Zweden (8%)

Hongkong (29%)

VASTGOED AZIË

SECTORSPREIDING

Overig (26%)

AAA (13%)

AAA (9%)

China (15%)

Morgan Stanley Asian Property

SECTORSPREIDING

Overig (5%)

Overig (14%)

Cash (28%)

Japan (36%)

repurchase agreements (52%)

China (9%) BBB (7%) Nederland (15%)

AAA (53%)

Australië (11%) Japan (30%)


AA (20%)



Consumenten cyclisch (17%) Verenigde Staten (10%)


Nuts (12%)

treasury bills (39%)

Industrie (13%)


41

TOP VEERT I G

m a ga z i ne

40

SIGNALEN Analistenmomentum ( /  / ) Worden taxaties naar boven of naar beneden bijgesteld? Technisch ( /  / ) De richting van de (middel)lange trend Fundamenteel ( /  / ) Hoe zijn de financiële vooruitzichten Winstgroei De verwachte wpa-groei in 2008/2009

TOP-5 De favorieten uit de IEX 40 voor de komende maanden.

Ahold Vooral de opmerking van de CEO dat het koopgedrag van consumenten in de eerste maanden van 2009 hetzelfde was als in 2008 – een jaar waarin Ahold prima draaide – stelt gerust. De vraag is in hoeverre Ahold op de kleintjes moet gaan letten om geen marktaandeel te verliezen aan de goedkope Duitse supers. Zal de crisis zich verergeren en komt er een nieuwe oorlog tussen de grote supers of houden we het droog? 150

Crucell

140 130 120 110 100 Crucell AEX

90 80 3/08

3/08

4/08

4/08

4/08

5/08

Imtech Er is momenteel werkelijk geen analist of belegger te vinden die geen fan is van Imtech. Crisis of niet, deze technische dienstverlener heeft nergens last van. Althans operationeel niet, de koers heeft wel een forse afstraffing gehad. Imtech is vol vertrouwen over de toekomst, dat het bedrijf de doelstellingen voor de lange termijn handhaaft.

PEG Price/Earnings Growth. Geeft aan hoe de koers-winstverhouding zich verhoudt tot de winstgroei. Hoe lager, hoe relatief goedkoop het aandeel is ten opzichte van de verwachte groei. De score van de topman Wat verdiende de CEO sinds zijn aantreden voor u? Bron: VEB, peildatum: 17 maart 2009

Nu wij Fortis definitief verbannen hebben uit deze Top 40, kwam er een plek vrij. En wie kan die plek nu beter invullen dan het meest populaire beursfonds? Dankzij overnamefantasie werd Crucell het best renderende midcapfonds van de laatste maanden, maar zo langzamerhand krijgen analisten hoogtevrees. Toch blijft Crucell bovenaan ons lijstje van begeerlijke jonkvrouwen in torenkamers staan. Wie doet de aandeelhpuders een plezier en komt dit beursfonds redden?

Super de Boer Alsof het niets is, werd de winst in 2008 verdievoudigd. Toch zijn er een paar mogelijke beren op de weg. Analisten van ING denken dat de operationele marge mogelijk terug kan lopen, ondanks de introductie van nieuwe producten en huismerken. Super de Boer kan een overnameprooi worden voor Schuitema of Ahold, maar wie zegt dat dat slecht is voor de aandeelhouders?

150

Vopak

140

Het wordt een beetje saai, maar ook deze maand staat de aanbieder van industriele opslag van olie en andere grondstoffen weer in ons top 5-lijstje. Ook hier lijkt de crisis voorlopig weinig vat te krijgen op de onderneming. De outlook 2009 is prima, voorlopig blijft Vopak als een van de weinige aandelen in ons overzicht een ‘raket’.

Vopak AEX

130 120 110 100 90 80 3/08

3/08

4/08

4/08

5/08


43

TO P V EERTIG Aalberts

TO P V E E RT I G Aalberts

Aegon

Corio

Analistenmomentum O Technisch N Fundamenteel O Winstgroei 2% PEG 4,7

Analistenmomentum M Technisch N Fundamenteel N Winstgroei -10% PEG nvt

Analistenmomentum N Technisch N Fundamenteel O Winstgroei 2% PEG 3,7

2

Jan Aalberts Rendement sinds 6 april 1987 755%

Serene rust rond Aalberts Industries. De cijfers over 2008 vielen niet mee en niet tegen en ondanks de schuldpositie handhaaft Aalberts het dividend. ING houdt er rekening mee dat Aalberts enkele bankconvenanten zal breken in 2009. Van kralen rijgen is al maandenlang geen sprake meer.

A

nalisten zijn het er niet over eens. Is het aandeel nu een buy, hold of sell? Op deze koers is het in ieder geval een koopje. En met nog steeds de heer Aalberts himself aan het roer, geeft vertrouwen in de toekomst. Aalberts komt ook hier wel weer doorheen. Vraag is even in hoeverre Aalberts goed is met de banken, maar ook daarmee zijn ongetwijfeld goede relaties. Nu is het vooral een tijd van kosten in de gaten houden, hand op de knip – aan het overnamefront is het stil – en doorgaan.

Boskalis

70 Boskalis

50

Analistenmomentum M Technisch O Fundamenteel O Winstgroei 4% PEG 2,7


Analistenmomentum O Technisch N Fundamenteel N Winstgroei 2% PEG 3,1

Analistenmomentum N Technisch N Fundamenteel N Winstgroei -2% PEG nvt

1

30 10 3/03

41/03 27/03

John Rishton Rendement sinds 16 november 2007 -10%

Doet het zeker niet slecht in deze zware tijd; 9% meer winst in kw4 2008, verbetering bij Stop & Shop. Volgens topman Rishton is het consumentenkoopgedrag in de eerste maanden van dit jaar niet veranderd. Minder horecabezoek en meer dinertjes thuis, is het credo. In Tsjechië nog wat problemen, maar das geen grote markt.

9/04

22/04

5

Hans Wijers Rendement sinds 1 mei 2003 32%

Het vierde kwartaal leverde een miljoenenverlies op door bijzondere afschrijvingen, maar Akzo Nobel houdt ondanks ‘uitdagende markt’ vast aan de margedoelstellingen tot 2011. De eerste maatregelen om de storm het hoofd te bieden, zijn al aangekondigd. Akzo Nobel staakt de inkoop van eigen aandelen en wil 100 miljoen op kosten besparen.

ASML

Harrie Noy Rendement sinds 1 juli 2000 187%

Analistenmomentum O Technisch N Fundamenteel O Winstgroei 0% PEG nvt

4

Eric Meurice Rendement sinds 1 oktober 2004 10%

Lagere omzet en winst en geen outlook 2009: het vroeg-cyclische ASML merkt als geen ander dat er sinds najaar vorig jaar iets loos is. Niettemin blijft het aandeel redelijk liggen, blijkbaar hebben beleggers er vertrouwen dat ASML de crisis doorstaat en misschien wel sterker uit tevoorschijn komt.

5/06

M

et de jaarcijfers 2008 waren analisten en beleggers bepaald niet blij. Niet vanwege het prima jaar 2008 – geweldig gepresteerd – maar de vooruitzichten. Nu het geld in oliestaten zoals Dubai opdroogt en de geldkraan bijna is vastgeroest, worden de baggeropdrachten steeds magerder. De orderportefeuille is kleiner, vooral omdat er projecten geschrapt zijn die pas veel later of helemaal niet uitgevoerd zullen worden. Infrastructurele (water)projecten van overheden om de economie aan te zwengelen zouden welkom zijn, maar vooralsnog blijft het stil daaromtrend.


6

Gerard Hoetmer Rendement sinds 20 april 2005 -60%

Winst 2008 was met een daling van 66% niet best. Toch viel het analisten mee, vooral omdat de bakkerijingrediënten het ok deden. Ondanks de daling van de olieprijs en de kostenfocus van klanten verwacht CSM dat de vraag naar Bioplastic (divisie Purac) zal blijven toenemen. De top is niet pessimistisch, maar ook voor CSM zal 2009 geen topjaar worden.

8

DSM

Fugro Analistenmomentum N Technisch N Fundamenteel O Winstgroei 18% PEG 0,3

6

DSM schrapte 1000 banen en is bereid nog meer jobs te cutten. Maar het bedrijf houdt ook de optie voor kleine overnames open en opende een nieuwe fabriek in Waalwijk. Voor 2009 werd geen outlook gegeven, wat de onzekerheid versterkt. In maart werd een nieuwe obligatie voor 500 miljoen euro uitgegeven.

2

Heijmans




Analistenmomentum O  Technisch N Fundamenteel N Winstgroei -10% PEG nvt

2

De winst 2008 viel tegen en de bouwer merkt nu volop de crisis. De orderportefeuille bedroeg eind 2008 13,1 miljard euro, tegen 14,1 miljard euro aan het einde van het derde kwartaal 2008. “De kwaliteit van de orderportefeuille is gelijk aan die van 2007. Ook de orders tot nu toe in 2009 geven vertrouwen”, zegt Van Oosten. Wel even voorzichtig.

2

De jaarcijfers vielen, ondanks een winststijging van 15%, tegen. Dat lag aan twee negatieve verrassingen: een impairment op Smit en het negatieve hedgeresultaat. Ook zijn er projecten uit het orderboek omdat die waarschijnlijk niet of pas heel laat doorgaan. Boskalis verwacht resultaat 2009 lager zal zijn dan in 2008. Verwacht geen vuurwerk in 2009.

2

In West-Europa en de Verenigde Staten heeft Heineken te maken met volumedruk, maar in 2009 worden de prijzen – conform de strategie – evengoed verhoogd. 2009 staat in het teken van schuldenreductie door het vrijmaken van kasmiddelen. En kijk, daar houden beleggers van in slechte tijden.

110 Klaas Wester Rendement sinds 1 okober 2005 -2%

8

100

90 Heijmans AEX

85 80 3/08

3/08

3/08

4/08

4/08

5/08

D Rob van Gelder Rendement sinds 1 juli 2008 -72%

Onder het mom van ‘kan het nog erger’ worden de adviezen over Heijmans voorzichtig verhoogd. Gezien de afstraffing, geen gek idee. Maar aan de andere kant, bij collega-bouwers begint de crisis zich te doen gelden. Dus misschien oogt het aandeel wel goedkoop, maar de ellende kan wel eens nog niet voorbij zijn.

  Snelle groei / 2  Trage, gestage groeier / 3 Even geduld, er staat iets te gebeuren / 7  Voor een gokje 1 5Mogelijk slecht nieuws in aantocht / 6  Niet vooruit te trekken / 8  Niet aankomen / 4  Jojo-fonds

105

95

Heineken

Jean-François van Boxmeer Rendement sinds 1 oktober 2005 -21%

115

Dik 30% meer winst in 2008, maar een gehalveerde koers. Dat beleggen vooruitkijken is, weet nu ook Fugro. “Bij kleinere opdrachtgevers merken we dat projecten soms worden uitgesteld, vanwege problemen met de financiering. Het annuleren van projecten hebben we nog niet meegemaakt.” Onzekerheid alom en daarom ook geen vooruitblik op 2009.

Boskalis

Peter Berdowski Rendement sinds 8 mei 2006 -1%

Sandy Lyons Rendement sinds 1 oktober 2007 -84%

everage, dat is een woord dat beleggers nu liever niet horen. Vandaar dat vastgoedbedrijven hun schuld terugbrengen en de andere kant – het eigen vermogen – het liefst zo robuust mogelijk laten zijn. Corio heeft in januari slim geherfinancierd en is voor bijna heel 2009 klaar. De prima portefeuille, gezonde balans en het doorlopende inkomen uit huur, maakt dat banken het vastgoedbedrijf als solide partner blijven zien. En dan doe je het – ondanks de meer forse koersdaling afgelopen jaren – goed bij beleggers.

Heijmans

BAM

Joop van Oosten Rendement sinds 1 januari 2006 -62%

L

Weer een reorganisatie, het verlagen van de investeringen en het skippen van het dividend: Draka maakt zich op voor zware tijden. De neergang in sommige eindmarkten zal sterker zijn dan voorspeld, zegt Draka. SNS Securities denkt dat Draka in staat moet zijn een substantiële omzetdaling te incasseren zonder dat de kasstroom wordt geraakt.


Feike Sijbesma Rendement sinds 27 maart 2007 -46%

Ronald Brus Rendement sinds 26 januari 2004 57%

Dankzij overnamefantasie werd Crucell het best renderende midcapfonds van de laatste maanden, maar zo langzamerhand krijgen analisten hoogtevrees. Toch blijft Crucell bovenaan ons lijstje van begeerlijke jonkvrouwen in torenkamers staan. Wie komt haar redden?

Draka

Infrastructuur is tot nu toe hét toverwoord als er wordt gesproken over maatregelen om de economie te stimuleren. En laat Arcadis daar nu net heel goed in zijn. Toch geeft het bedrijf geen outlook voor 2009 en het is maar de vraag hoe hard de recessie op ander gebied toeslaat. Even afwachten.

AEX

3

CSM

5

90

Van de Nederlandse vastgoedfondsen is Corio een van de meest bestendige in deze storm. Vooral vanwege stevige balans en dito portefeuille. Wat betreft de vooruitzichten: Corio heeft in 2008 een licht hoger direct resultaat geboekt dan in 2007, en verwacht in 2009 een direct resultaat te boeken dat daarmee in lijn is. Gewoon doorgaan.

Akzo Nobel

Arcadis

110

Dat het lek boven is, zal niemand durven beweren, maar Aegon is – we spreken half maart – alweer een poosje niet al te rampzalig in het nieuws. De onderliggende activiteiten houden zich kranig in een lastige markt, al blijft de kapitaalpositie zorgenkind nummer één. Nog niet echt rustig slapen.

2 2

Gerard Groener Rendement sinds 1 mei 2008 -26%

Corio

Crucell Analistenmomentum  M Technisch M Fundamenteel O Winstgroei 2% PEG >50

Ahold

Analistenmomentum O Technisch O Fundamenteel N Winstgroei 6% PEG 1,6

130

4

Alex Wynaendts Rendement sinds 23 april 2008 -62%

40 p To

e analisten van SNS durfden op 20 februari als eerste weer een koopadvies te geven voor deze Hollandse bouwer. Zij gaan er ook van uit dat Heijmans winst maakt dit jaar, terwijl andere analisten daar nog wat voorzichtiger over zijn. De vraag is ook of Heijmans binnen de bankconvenanten blijft. De SNS-analist denkt van wel, maar vergeet de zomer niet wanneer de markt slap wordt en de inkomsten idem dito. Andere bouwers hebben ook aangegeven het gure economische klimaat flink te voelen en daarmee lijkt 2009 voor een (flink) herstel bij Heijmans mogelijk te vroeg.

/


45

TO P V EERTIG ING

TO P V E E RT I G Imtech

ING

Royal Dutch Shell

SBM Offshore



Analistenmomentum N Technisch O Fundamenteel O Winstgroei 5% PEG 2,4

Analistenmomentum O Technisch O Fundamenteel N Winstgroei 0% PEG -

7

René van der Bruggen Rendement sinds 23 april 2002 43%

Koersafstraffing of niet, Imtech gaat onverdroten door met waar ze het beste in is: opdrachten binnenhalen. In 2008 leverde dat 23% meer nettowinst op en het bedrijf is zo vol zelfvertrouwen dat het de doelstellingen voor de lange termijn handhaaft. Deze boodschap lijkt op de beurs alleen aan dovemansoren gericht.

K

oersen van plus 15% of min 15% op één dag. Duidelijk is dat beleggers zich nog geen eenduidig beeld hebben gevormd over de toekomst van ING. Gaan ze het (zelfstandig) halen of niet en hoe dan? Met deze swings zijn koersdoelen en adviezen lastig. Bij de analistenschattingen van de winst staan allemaal nullen. Om echt zicht op ING in 2009 te krijgen is het ook voor hen te vroeg. Wacht de halfjaarcijfers eerst maar eens even af.

Océ

Smit International


Analistenmomentum M Technisch O Fundamenteel O Winstgroei 11% PEG 0,8



2

90 80 Oce AEX

70 60 3/08

Ad Scheepbouwer Rendement sinds 1 november 2001 155%

KPN was de ultieme vluchtheuvel voor beleggers tijdens de kredietcrisis. Redelijk stabiele winst, keurige dividenduitkeringen en nog weinig last van de recessie. Nu er weer voorzichtig gespeurd gaat worden naar herstelaandelen kan KPN iets meer onder druk komen.

3/08

3/08

4/08

4/08

5/08

M

et koersdoelen tussen 2 en 5 euro zijn de verwachtingen over de printerfabrikant uit Venlo niet echt hoog gespannen. En het zal ook heel moeilijk worden om in 2009 nette cijfers te schrijven. De klanten van Océ - architecten, bouwers en financials - zijn net die groepen die het meest te lijden hebben in deze crisis. Maar ook financieel gaat het ze niet echt voor de wind. Zal het lukken de lening van 491 miljoen volgend jaar te herfinancieren. Voorlopig is het kostenbesparen en kostenbesparen.


2

Analisten zijn nog steeds enthousiast over Nutreco. Het diervoeder- en zalmkweekbedrijf verwacht 2 à 3% volumegroei dit jaar, maar zag de financieringslasten in 2008 flink toenemen. Ondanks de recessie een stabiele factor, maar geen spektakelfonds.

OPG

Rokus van Iperen Rendement sinds 1 september 1999 -83%

Kosten besparen, kosten besparen is het motto bij Océ. Door de crisis zijn alle financiële doelstellingen op de lange termijn geschoven en is het maar afwachten of het concern dit jaar zwarte cijfers weet te schrijven. Aandeelhouders liggen vooral wakker van diie leening van 491 miljoen euro die volgend jaar moet worden hergefinancierd.


8

Randstad

Analistenmomentum N Technisch N Fundamenteel N Winstgroei 6% PEG 4,2


Gerard Kleisterlee Rendement sinds 30 april 2001 -61%

Gloeilampen zullen het niet meer worden, maar wordt verlichting toch weer dé business van Philips, de LED-fabrikant uit het weten van het land? Weliswaar zet het concern zwaar in op medische apparatuur, maar de Cure & Care heeft door de kredietcrisis natuurlijk ook centen makke. Consumentenelektronica? Ach, consumentenelektronica.

Marc van Gelder Rendement sinds 1 december 2005 -37%

De nettowinstdaling van 90% in Q4 van vorig jaar was een tegenvaller, en analisten weten het ook niet meer. RBS en Petercam verlaagden hun advies, SNS en ING verhoogden hun advies juist na de cijfers. Het bedrijf zelf verwacht een omzetgroei van 5% in 2009, maar doet geen voorspelling over de winstgevendheid.

Philips

8

Wout Dekker Rendement sinds 1 juli 2000 32%

8

2

De jaarcijfers 2008 waren beter dan verwacht en ondanks dat er geen spectaculaire groei wordt verwacht, zijn beleggers en analisten momenteel over het algemeen blij met Sligro. Adviezen gaan omhoog en de koers herstelde ook iets. Sligro heeft eerder bewezen zijn mannetje te staan in tijden van crisis en ook hier komt Sligro wel doorheen.

Het wordt topman Ben Noteboom nog vast lang nagedragen: het schrappen van het dividend 2008. “Ik merk het zelf ook in portemonnee en commissaris Frits Goldschmeding was het met het besluit eens”, zei Noteboom hierover. Randstad is hoogst onzeker over 2009 en houdt daarom liever iedere euro in huis als mogelijk appeltje voor de dorst.

7

SNS Reaal

Super de Boer Analistenmomentum O Technisch N Fundamenteel O Winstgroei 2% PEG >50

8

Sjoerd van Keulen Rendement sinds 18 mei 2006 -71%

Eerst zeggen geen overheidgeld nodig te hebben dan toch je hand ophouden, vervolgens de markt verrassen met een aanmerkelijk groter dan verwacht verlies en het schrappen van het dividend. SNS heeft niet alleen een financieel, maar ook een geloofwaardigheidprobleem. Alleen voor herstelgokkers.

Winstgroei PEG

8

-2% nvt

40 p To Ad Swartjes Rendement sinds 1 mei 2005 50,5%

Na een korte maar forse koersopleving is TMG weer terug bij af. De cijfers over 2008 waren conform de verwachtingen, maar in de outlook voor 2009 werd een somber beeld geschetst. Beleggers konden dat maar matig waarderen. Omdat deelneming ProSieben Sat1 het dividend schrapt, loopt Telegraaf nog eens extra miljoenen mis.

110 Anthony Mace Rendement sinds 15 mei 2008 34%

90 70 Royal Dutch Shell

50

AEX 30 10 3/03

14/03

1/04

14/04

25/04

9/05

D Ben Vree Rendement sinds 1 juni 2002 68%

Het aandeel Smit International lijkt weer een beetje op te krabbelen. Topman Ben Vree wakkerde de hoop ook weer aan door bij de presentatie van de jaarcijfers een strategische samenwerking met Boskalis niet uit te sluiten. “Ook een bod op Smit als geheel is niet uit te sluiten”, aldus Vree. Hoop doet leven.

Analistenmomentum M Technisch N Fundamenteel N Winstgroei -4% PEG nvt

Telegraaf Media Groep Analistenmomentum O Technisch N Fundamenteel N Ben Noteboom Rendement sinds 1 maart 2003 80%

Koen Slippens Rendement sinds 1 september 2008 -32%

130

Het begrip kostenoverschrijdingen is de grote Angstgegner. Vorig jaar werd de koers om deze reden gekielhaald . Klanten stellen opdrachten uit. Door de economische crisis durft ook SBM geen verwachtingen voor 2009 uit te spreken, maar reken er maar op dat het allemaal wat minder wordt. Nu maar hopen dat er niet te veel kostenoverschrijdingen zijn.

Sligro Food Group

8

100

Alsof er geen kredietcrisis en duurzaamheidshype bestaan gaat Shell onverstoorbaar zijn eigen gang: dividend verhogen en de zon- en windactiviteiten staken. Het eerste kan volgens WSJ lastig worden bij de huidige olieprijs. Daar staat tegenover dat het concern 15 miljard dollar in cash heeft.

6

Nutreco

Océ

110

Zo hard als ING is geen financial van zijn voetstuk gevallen. Terecht? Dat zal nog geruime tijd onbeantwoord blijven, maar het is moeilijk om te zien waar de fantasie vandaan moet komen. Als ING overleeft zonder Bos volgt herstel, maar dit aandeel hoort meer te zijn dan een plat herstelgokje.

2

Jeroen van der Veer Rendement sinds 3 maart 2004 1%

KPN

Analistenmomentum N Technisch N Fundamenteel N Winstgroei -10% PEG 1,1

120

6

Jan Hommen Rendement sinds 26 januari 2009 -49%

Royal Dutch Shell

e grafiek van Shell van de laaste maanden ziet eruit als een hele grote kwartelschaar met uitschieters naar 22 en 16 euro. Momenteel zit het olieconcern aan de onderkant van deze schaar, iets wat met een weer oplopende olieprijs waarschijnlijk zo opgelost is. Verder goed vooral goed nieuws. er wordt volop geïnvesteerd in 2009 en het dividend over het eerste kwartaal van 2009 zal 5% hoger zijn dan in 2008. Maar Shell heeft dan ook wat goed te maken bij zijn trouwe aandeelhouders.

Telegraaf Media Groep

1

Jan Brouwer Rendement sinds 29 augustus 2006 0%

Super de Boer verdrievoudigde de winst in 2008 en liet daarmee analisten met stomheid geslagen achter. Maar de operationele marge kan teruglopen denkt ING, ondanks de introductie van nieuwe producten en huismerken. Zij zien Super de Boer na de geslaagde facelift vooral als overnameprooi voor CVC/Schuitema of Ahold.

E

Ten Cate Analistenmomentum N Technisch N Fundamenteel O Winstgroei 12% PEG 0,5

7

Loek de Vries Rendement sinds 24 augustus 2008 43%

Geen outlook voor 2009, maar Ten Cate is volgens topman Loek de Vries wél goed gepositioneerd voor groei als de markten weer aantrekken. Voor 2009 geeft Ten Cate geen winstprognose af, maar het bedrijf houdt wel vast aan het langetermijndoel van 10% winstgroei voor amortisatie.

  Snelle groei / 2  Trage, gestage groeier / 3 Even geduld, er staat iets te gebeuren / 7  Voor een gokje 1 5Mogelijk slecht nieuws in aantocht / 6  Niet vooruit te trekken / 8  Niet aankomen / 4  Jojo-fonds

igenlijk zijn er drie hoofdslachtoffers in deze crisis. Financials natuurlijk - al kun je je afvragen of die alleen maar slachtoffer zijn - de bouw en de media. De Telegraaf Groep heeft te kampen met een zeer slappe advertentiemarkt en dan zitten we nu nog in een goede tijd. Wacht maar tot de zomer en als er dan geen verbetering is – wat zeer onwaarschijnlijk is – dan zou 2009 in zijn geheel wel eens een slecht jaar kunnen zijn voor de uitgever. Maar ze zijn in ieder geval niet alleen, dit geldt voor alle (print) media.

/


47

TO P V EERTIG TNT 115 110

TNT

Tom Tom



6

105 100

6

95 90 TNT AEX

85 80 3/08

3/08

3/08

4/08

4/08

5/08

T

oen half vorig jaar duidelijk werd dat een overname van TNT er door de crisis niet inzat, is de fantasie in het aandeel weg en nog niet terug. Berichten in de media over flinke kostenbezuinigingsoperaties (vaak gunstig voor aandeelhouders, maar TNT moet een hoop betalen) en de - eindelijk - liberalisering van de postmarkt zorgen er in ieder geval niet voor een terugkeer van de populariteit. Meer dan een houdadvies heeft het aandeel dan ook niet bij de meeste analisten.

USG

Peter Bakker Rendement sinds 1 november 2001 -21%

Per 1 april wordt de postmarkt alsnog geliberaliseerd, net nu TNT de economische tegenwind serieus begint te voelen. TNT Express heeft het al bijzonder zwaar. Voordeel is wel dat de mogelijke tegenspelers die net zo hard, zo niet harder voelen.

Unilever

USG People Analistenmomentum O Technisch N Fundamenteel N Winstgroei -2% PEG nvt

2

Paul Polman Rendement sinds 1 januari 2009 -16%

In Paul Polman heeft Unilever een nieuwe topman per 2009. Zaak is nu om problemen van de dalende marge en de druk op de volumes binnen de perken te houden. Al wordt in de eerste helft van 2009 een lagere marge te verwachten dan in 2008. Unilever moet opboksen tegen de goedkopere (huis)merken.

Vopak

John Paul Broeders Rendement sinds 1 januari 2006 -11%

Iedereen houdt van Vopak. De gigant in olie-, gas- en chemcaliënopslag blijft stoïcijns groeien en mooie resultaten presenteren. In een jaar tijd deed het aandeel het 30% beter dan de AEX-index. Kopen, roepen analisten in koor. Nu nog steeds? Wij gaan er maar vanuit dat u ze allang heeft.


8

Na een half jaartje in de eredivisie te hebben gespeeld is USG People alweer gedegradeerd naar de AMX. Kosten- en schuldenbeheersing is ook in 2009 het credo voor de uitzender, dat ook nog geen einde aan de crisis zit. Beleggers zien derhalve ook nog geen einde komen aan de koersdaling, terwijl het aandeel al zo is gedecimeerd.


7

Wereldhave

Wolter Kluwer Analistenmomentum O Technisch N Fundamenteel O Winstgroei 4% PEG 2,8

Gijs Verweij Rendement sinds 1 maart 1994 -19%

De laatste loodjes voor topman Verweij die bijna met pensioen gaat. De zeer kleine lichtpuntjes op de vastgoedmarkt de Verenigde Staten zullen hem goed doen, maar in Engeland en op het Europese vasteland duurt de crisis nog wel even voort. Vooralsnog slaat Wereldhave zich daar prima doorheen en dat zal zo blijven.

Philip Houben Rendement sinds 17 oktober 2006 -76%

Wavin leeft nog en presteerde het zelfs om temidden van conjunctureel noodweer de schuldpositie genoeg te verbeteren om niet definitief bij de banken in de touwen te komen hangen. Knap, maar gaat Wavin het daarmee halen? Gokje.


2

Ron Icke Rendement sinds 16 november 2005 -43%

Wavin

1 ok dit aandeel zit nog steeds in de beursachtbaan met op sommige dagen vele procenten erbij of eraf. Zeker is dat het niet goed gaat in de uitzendbranche, ook hier gaat het om kosten besparen en schuld saneren Bij de halfjaarcijfers zal duidelijk worden in hoeverre de onderneming de verslechterende markt kan bijhouden met bezuinigen. Tot die tijd is dit aandeel niet waar je moet zijn.

Never a dull moment met Tom Tom. Progressie in de samenwerking met Toyota en Renault, patentruzie met Microsoft en de navigatieproducent houdt vast aan de doelstelling om de nettoschuldratio in 2009 terug te brengen tot 3. Ook denkt Tom Tom binnen de bankconvenanten te blijven ‘onder normale omstandigheden’.


Analistenmomentum M Technisch N Fundamenteel O Winstgroei 2% PEG 4,7

O

6

Harrold Goddijn Rendement sinds 27 mei 2005 -74%

6

Nancy McKinstry Rendement sinds 1 september 2003 -7%

Het is stil aan het front bij Wolters Kluwer. De cijfers over 2008 waren het laatste teken van leven en bovendien iets beter dan verwacht. Het uitgeversconcern spreekt – hoe verrassend – van ‘moeilijke marktomstandigheden’. De kostenbesparingen (16 miljoen euro in 2008) worden in 2009 opgevoerd tot 55 miljoen euro.

1  Snelle groei / 2  Trage, gestage groeier / 3 Even geduld, er staat iets te gebeuren / 7  Voor een gokje / 5Mogelijk slecht nieuws in aantocht / 6  Niet vooruit te trekken / 8  Niet aankomen / 4  Jojo-fonds

Red de krijtstreephaan!

m agazi ne

CO LU M N

Alles wat een man als Stout nodig heeft, is tegenwoordig voor een

Zesde jaargang Nummer 2 maart/april 2009

habbekrats verkrijgbaar.

Hoofdredactie: Pieter Kort ([email protected]) Eindredactie: Laura Iseger ([email protected])

door Warrum Buffet

van de vijf sterren van zijn revers. Stout liet het gebeuren. Vijf sterren of één ster, op zijn menukaart staan nog steeds basismaterialen, grondstoffen, Indonesië, Thailand en wat Griekse liflafjes die niemand kent.

Salarisreductie

B

rekend nieuws: de krijtstreephaan wordt met uitsterven bedreigd. Bij Fidelity vliegen de slecht presterende fondsbeheerders eruit. ING gaat de prestaties van de fondsbeheerders strenger in de gaten houden. Robeco zet het mes in de organisatie en bijna alle haantjes van ABN Amro zijn al in stilte vervangen door Fortis-dudes. Het wordt een hard gelag voor wie niet tot de top behoort. Voor elke procent underperformance zijn dat 40-minéén stokslagen. Of zweepslagen, naar keuze. Kalf verdronken, put gedempt. Nog even en Schraalhans is weer keukenmeester in vijf sterrenrestaurant L’Étoile de Matin.

Capuchonhooligans Warrum Buffet geniet wereldwijde bekendheid als bedenker en beoefenaar van de blijzin en de bijkomkomma. Buffet wenst niet verantwoordelijk te worden gehouden als hij in zijn columns de draad, zichzelf en de lezer kwijtraakt (in willekeurige volgorde).

Alleen het boegbeeld van de Nederlandse fondsenindustrie, Rolf Stout, zit nog steeds op zijn plaats. Als Stout minder goed had opgelet op school en gewoon voetbaltrainer was geworden in Rotterdam of Eindhoven, stond hij nu op straat, werd zijn vrouw belaagd door capuchonhooligans en moest zijn kroost onder begeleiding naar de universiteit worden gebracht. De gemeneriken van Morningstar rukten vier


Bij Fortis Obam is het paniekvoetbal nog niet binnengedrongen. Obam bestaat zo’n 275 jaar en is pas aan zijn vierde of vijfde beheerder toe. En nog lopen ze niet naast hun Van Bommels. Ik acht Stout zelfs in staat vrijwillig de laatste ster die hij nog overheeft met gebogen hoofd terug te brengen naar Morningstar. En het zou zomaar kunnen dat hij in zijn functioneringsgesprek heeft aangedrongen op een salarisreductie. Stout is niet zoals de jongens van Kempen die zich nog steeds afvragen waarom hun salaris met 10% is gekort. En ze konden ook al geen bonusfeestje vieren – geheel buiten hun schuld natuurlijk. Natuurlijk, een man als Stout kan best met 10% minder leven. Alles wat hij nodig heeft is nu voor een habbekrats verkrijgbaar. Op Marktplaats.nl zijn de Blackberry’s (zgan, teab of pnotk) met hooguit wat krasschade en de krijtstreeppakken (‘slechts twee keer gedragen tijdens de FD/Morningstar Award’) tegen spotprijzen te koop. Stout hoor je niet zeggen dat hij ‘niet te benijden’ is. In tegenstelling tot al die haantjes, die tot voor kort alleen maar weggingen bij hun bank om hun eigen hedgefund te beginnen. Sja, hedgefunds verdwijnen nog sneller dan fondsen. Ja, het zijn zware tijden. En straks, op een willekeurige ochtend, worden de krijtstreephaantjes wakker en komen ze tot de conclusie dat de zon ook opgaat als zij niet kraaien.

Art direction en vormgeving: Studio Jaap van der Zwan, Amsterdam Met medewerking van: Alain Cohen Redactie: Fleur van Dalsem ([email protected]), Arend Jan Kamp ([email protected]), Peter van Kleef (peter. [email protected]) en Michiel Pekelharing (michiel. [email protected]) Medewerkers: Warrum Buffet, Cees Smit alias Frank van Dongen, Marcel Tak en Corné van Zeijl Beeld: Ruud Binnekamp en Robert Elsing Directie: Peter van Sommeren (uitgever) en Hans-Poul Veldhuyzen van Zanten Abonnementsprijzen: Jaarabonnement in Nederland en Belgïe ¤ 39,60 (8 nummers) Voor andere landen geldt een verzendtoeslag van ¤ 30,Losse nummers: ¤ 4,95, nazending: ¤ 6,95 Abonnementen en bezorging: Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan en lopen automatisch door, tenzij vier weken voor de vervaldag schriftelijk wordt opgezegd. Nieuwe aanmelding via Abonnementenland: www.aboland.nl Adreswijziging: Leden van IEX.nl kunnen zelf hun gegevens wijzigen via www.iex.nl/leden. Overige abonnees via Abonnementenland: tel: 0900-aboland of 0900-22 65 263 (¤ 0,10 per minuut) of www.aboland.nl Advertenties: Sergio Bouterse, Jan Willem Goed, Frans Gunnink en Niek den Tex (sales manager): [email protected] Traffic: Joyce Wong: [email protected] Marketing en sitemanagement: David Jessurun, Rogier de Ruijter, Suzanne Stokhof en Chiel Versteege: [email protected] Drukkerij: Senefelder Misset Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van free media groep bv zijn van toepassing de voorwaarden welke zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam. IEX magazine bevat informatie en wenken, die met de meeste zorgvuldigheid zijn samengesteld. Free media groep bv en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen, die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van in deze uitgave opgenomen informatie en wenken. De gegevens zoals wij die van u hebben ontvangen, kunnen worden gebruikt voor het toezenden van informatie en/of aanbiedingen door free media groep bv en speciaal geselecteerde bedrijven. Indien u dit niet wenst, gelieve een briefje te sturen naar: free media groep bv t.a.v. de klantenservice, Postbus 75662, 1070 AR Amsterdam. IEX magazine en IEX Profs verschijnen acht keer per jaar. © IEX 2009

Het grote 136 Ideeënboek voor beleggers. Top 40 Aandelen Top 40 Beleggingsfondsen Top 30 Trackers En kansrijke structured products

Recommend Documents