Het GielsBos
vzw Gouverneur Kinsbergen
J A A R V E R S L AG 2 0 1 0
Kunstwerk op voorpagina: Maria Aznar Kindercarnaval 2010 acrylverf op doek 43 x 43 cm Maria Aznar is een bewoonster van Het GielsBos.
2
Inhoud VOORWOORD
4
vzw gouverneur kinsbergen
7
De cliënten
7
De medewerkers
8
De overlegorganen
8
Comité voor preventie en bescherming op het werk
9
De financiën
Raad van bestuur
59
Dagelijks bestuur en directiecomité
59
Contactadressen
60
11
het gieLSbos
13
Bewoners van het GielsBos
14
Een plek om te wonen
17
Een goed gevulde dag
31
Focus op behandeling
33
Werken aan het team
35
Leren en verbeteren in de ondersteunende diensten
38
Medewerkers van Het GielsBos
41
Kwaliteit evalueren
50
Ouders als partners in de zorg
53
Ook wie wacht krijgt onze volle aandacht
56
Werkgroep Gehandicaptenzorg zonder grenzen
56
Het GielsBos
vzw Gouverneur Kinsbergen
3
Voorwoord Het gielsbos, Masterplan wonen
Fotomateriaal en gielsbos!
Het GielsBos bestaat ondertussen al meer dan 30
In 2010 bracht fotograaf Koen Broos bewoners,
jaar. Hoog tijd om onze woningen en gebouwen een
cliënten en omgeving van Gierle en Wilrijk in beeld.
grondige facelift te geven. Begin 2010 startte het
U kan in dit jaarverslag zelf merken hoe mooi zijn
architectenbureau DierendonckBlancke uit Gent
foto’s “de mens” als centraal aandachtspunt in
met de ontwikkeling van een nieuw masterplan
onze organisaties weergeven.
voor de volledige vernieuwing van de huidige 25
Ook verscheen in de zomer de eerste editie van het
woningen in de paviljoenen op het domein van Het
nieuwe magazine ‘GielsBos!’als opvolger van de
GielsBos. De ontwerpfase verliep in overleg met de projectgroep waarin naast directie en medewerkers van Het GielsBos ook de dienst infrastructuur van de Provincie Antwerpen participeert.
voor onze bewoners met ernstig probleemgedrag.
concept waarin de nieuwe huisstijl volledig tot zijn
We legden de plannen voor aan alle medewerkers
recht komt. Uit de talrijke reacties bleek dat het
op twee grote personeelsvergaderingen en aan een
magazine erg gesmaakt werd.
Op 28 oktober 2010 keurde de raad van bestuur het
klankbordgroep met leden van de gebruikersraad.
nieuwe Masterplan Wonen en het voorontwerp van
De reacties op het nieuwe woonconcept zijn zeer
De nieuwe huisstijl werd ook doorgetrokken in
de eerste 7 woningen goed. Op 8 december 2010
positief.
een nieuwe website waaraan maanden hard werd
dienden we het subsidiedossier in.
4
vertrouwde Kr@nt. Het werd een totaal vernieuwd
gewerkt en die vanaf 2011 operationeel zal zijn. Als alles volgens plan verloopt, starten we eind
Van deze nieuwe woningen zijn er 5 voor bewoners
2011 met de werken. Pas als de nieuwbouw klaar
met intensieve verzorgingsnoden en 2 woningen
is, wordt het eerste oude paviljoen gesloopt.
Voorwoord
Noteer alvast www.hetgielsbos.be !
DiREctiEWiSSEL biJ hEt GiELSbOS
GielsBos! het leven in het gielsbos
Wintereditie 2010
Belgie - Belgique P.B. 2350 Vosselaar BC1103
NR.3
In de zomer van 2010 ging Piet De Roeck, algemeen directeur van Het GielsBos, op pensioen. Op 8 juni namen de bewoners en medewerkers, tijdens het muziekfestival, afscheid van hem. Naadloos werd
werking MultiDisciplinaire Teams (MDT). We vinden het belangrijk om onze stem te laten horen. Op die manier zetten we onze organisatie sterker op de kaart en leveren we een bijdrage aan de provinciale invulling van het gehandicaptenbeleid.
de overgang gemaakt naar zijn opvolger, Pol Vanden
Er kan geen twijfel over bestaan: 2010 was duide-
Weygaert. Hij presenteerde in het najaar zijn
lijk een jaar waarin we veel realiseerden. Gelukkig
plannen voor een nieuwe organisatie- en overleg-
konden we hiervoor rekenen op de inzet van onze
> De kikker met het kroontje
structuur. In een notendop wil deze vernieuwing de
medewerkers, stagiairs en vrijwilligers. Het doet
sterke punten van Het GielsBos accentueren en de
heel veel deugd te merken hoe ze allen dag na dag,
> Werner heeft tWee families
verbeterpunten aanpakken. Zo kan de kwaliteit van
week na week, maand na maand, driehonderdvijf-
> moeke stien en vake louis vertellen
de organisatie nog verhogen, met als ultieme toets-
enzestig dagen lang er met toewijding mee hun
steen ‘de kwaliteit van leven van de bewoners’.
schouders hebben onder gezet.
pROVinciALE VERAnkERinG
Uiteraard wens ik namens het bestuur alle bewo-
Als vzw met een sterke band met de Provincie Antwerpen is het niet meer dan logisch dat we onze verantwoordelijkheid in het provinciaal overleg opnemen. Daarom namen we in 2010 deel aan de stuurgroep ROG (Regionaal Overleg Gehandicaptenzorg) en aan onderliggende werkgroepen en fora, zowel vanuit de invalshoek zorg als vanuit de
ners, cliënten en familie te bedanken voor hun vertrouwen, alsook allen die door subsidies en giften onze werking mogelijk maken. De voorzitter, Marc Wellens gedeputeerde
Voorwoord
5
Gouverneur
vzw
Kinsbergen
Gehandicaptenzorg Provincie Antwerpen
VZW GOUVERNEUR KINSBERGEN Gehandicaptenzorg Provincie Antwerpen De vzw Gouverneur Kinsbergen – Gehandicaptenzorg Provincie Antwerpen stelt zich tot doel bij te dragen tot het welzijn, de maatschappelijke integratie en de zorg voor personen met een handicap, voor personen met een functiebeperking en voor minderjarigen van wie de gelijke ontwikkelingskansen in het gedrang zijn of dreigen te komen door een problematische leef- en opvoedingssituatie.
De cliënten HET GIELSBOS: • Het GielsBos is een woongemeenschap voor personen met een verstandelijke handicap die een intensieve ondersteuning bij alle facetten van het leven nodig hebben. Op 31 december 2010 woonden er een totaal van 285 personen: 241 volwassen mannen en vrouwen en 44 min21-jarigen; 252 bewoners verbleven in woningen op het terrein van Het GielsBos in Gierle en 33 wonen in 5 geïntegreerde woningen in Beerse. • In 2010 kende Het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) aan Het GielsBos 100 logeerdagen toe. Halverwege het jaar bleek dit aantal toegewezen logeerdagen onvoldoende om aan de vragen voor opvang tijdens vakanties en weekends tegemoet te
ziening 20 extra logeerdagen overgedragen, zodat het totaal voor Het GielsBos op 120 dagen kwam. Daarvan werden 118 dagen benut door 10 personen met een verstandelijke handicap, waarvan 9 kinderen en 1 volwassene. 1 cliënt verbleef 7 dagen in Het GielsBos ten laste van zijn Persoonlijk Assistentiebudget. • Ook personen met een verstandelijke handicap die thuis wonen of gebruik maken van de diensten van een andere zorgaanbieder kunnen ondersteuning krijgen van Het GielsBos via de ‘externe dienstverlening’. Zo kunnen zij het advies inroepen van logopedisten, kinesitherapeuten en verpleegkundigen, gebruik maken van de gespecialiseerde tandarts of beroep doen op de infrastructuur van Het GielsBos (zwembad, snoezelruimte,
trilvloer,
sportinfrastructuur,
ontmoetingscentrum, de boerderij …).
komen. Op vraag werd door een andere voor-
vzw Gouverneur Kinsbergen
7
GOUVERNEUR KINSBERGENCENTRUM:
DE MEDEWERKERS
• In 2010 voerde het COS Antwerpen 1.027 onder-
Op 31 december 2010 waren er 568 personeelsleden in dienst van de vzw.
zoeken uit, waarvan 282 onderzoeken van Vaste
Tijdelijke
Vaste
Tijdelijke
medewerkers
medewerkers
medewerkers
medewerkers
2010
2010
2009
2009
Het GielsBos
437
78
433
91
Gouverneur
52
1
51
2
489
79
484
93
prematuren in het kader van een follow-upprogramma. • Het Oriëntatiecentrum zag 224 jongeren en volwassenen voor diagnostiek van ontwikkelingsstoornissen. • Door GA Antwerpen werden 312 gespecialiseerde
Kinsbergencentrum totaal
arbeidsonderzoeken uitgevoerd, waarvan 126 individuele. Er vonden 109 basisscreeningen en 311 activeringsscreeningen plaats. Daarnaast kregen 85 mensen een loopbaanbegeleiding. • MODEM, communicatie- en computercentrum
ONDERNEMINGSRAAD
voor personen met een handicap, deed 88 huis-
De Ondernemingsraad heeft bevoegdheden van sociale, financiële en economische aard. In dit kader bezorgt
bezoeken en verstrekte 229 consultaties in
de werkgever de leden van de Ondernemingsraad jaarlijks de economische en financiële informatie. Op
de demoruimte. 978 cliënten werden van op
sociaal vlak mag de Ondernemingsraad advies uitbrengen, suggesties of bezwaren formuleren over maatre-
afstand geholpen en er waren meer dan 2.500
gelen die de arbeidsorganisatie, de arbeidsvoorwaarden en het rendement kunnen beïnvloeden.
deelnemers in de vorming & bijscholing.
8
DE OVERLEGORGANEN
vzw Gouverneur Kinsbergen
De Ondernemingsraad heeft elk jaar weer een drukke agenda. Onderwerpen zoals de reorganisatie van de poetsdienst, het preventief alcohol- en drugsbeleid, de toepassing van de sociale wetgeving in Het GielsBos, de opvolging van de problemen van personeelsleden van Het GielsBos die werken op woningen waar de bewoners agressief gedrag vertonen en de evaluatie van medewerkers werden uitgebreid besproken. In 2010 kreeg de vzw 2,41 fte (fulltime equivalent) bijkomend en definitief toegekend in het kader van Sociale Maribel 6. In overleg met de ondernemingsraad werden deze middelen toegewezen deels door aanwerving van 1,7 fte in Het GielsBos en 0,71 fte bij het Gouverneur Kinsbergencentrum. Verder kon ook in 2010 de vzw weer rekenen op eenmalige bijkomende Sociale Maribel middelen, waarmee gedurende 7,5 maand extra medewerkers aangeworven werden.
COMITÉ VOOR PREVENTIE EN BESCHERMING OP HET WERK In het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW) overleggen werkgevers– en werknemersafgevaardigden samen om, in overeenstemming met de wetgeving, alle problemen te behandelen die verband houden met het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. Onder impuls van het CPBW werden er nieuwe afspraken over het verwijderen en ophalen van restafval gemaakt. Zo werden er posters rond GFT, batterijen, … uitgehangen. Ook startten we de sensibiliseringscampagne rond het thema “Respect voor materialen”. De opmerkingen uit deze campagne kunnen we onderbrengen in drie rubrieken zijnde: onderhoud van materialen, verspilling en orde. Ook hierover werden overal posters opgehangen. In 2010 boog het CBPW zich opnieuw over de verkeersveiligheid op het terrein van Het GielsBos.
Doorgedreven snoeiwerk in de bochten verbeterde de zichtbaarheid aanzienlijk. Het rond punt ter hoogte van paviljoen Merel werd heringericht, wat ook de veiligheid van onze bewoners en personeel ten goede komt. Bovendien brachten we op het terrein extra verlichting en bijkomende verkeersborden aan. Het comité ontwikkelde een nieuwe brandprocedure. Deze nieuwe procedure werd aan de medewerkers van behandeling, logistiek, administratie en boerderij via een presentatie toegelicht. Daarnaast vonden tijdens de maanden mei en juni op alle woningen evacuatieoefeningen plaats, die nadien ook door de Private Dienst voor het Voorkomen en Bestrijden van Brand (PVVBB) werden doorgenomen. Alle opmerkingen voor aanpassingen werden aan de technische dienst doorgegeven. Eveneens werd een interventiedossier van de externe woningen in Beerse aan de bevoegde brandweerdienst overgemaakt.
vzw Gouverneur Kinsbergen
9
In het kader van een preventief alcohol- en drugsbeleid werd een tijdelijke werkgroep opgericht. Deze werkgroep maakte een inventaris op van de huidige praktijken op de werkvloer en legde een tekst ter bespreking aan de ondernemingsraad voor. In het kader van het globaal preventieplan 2009 -2014 werd voor 2010 een aanvulling voorzien. Op voorstel van de interne dienst voor preventie en bescherming op het werk en met goedkeuring van het comité werden de risicoanalyses voor 2009 in de inwerklijsten opgenomen. Tijdens de zomermaanden hebben alle teams en woningen de gevaarlijke producten die ze in gebruik hebben opgelijst. Deze nieuwe lijsten worden met de leverancierfiches verder vergeleken, om zo de nieuwe veiligheidsinformatie en –instructies te vervolledigen en ter beschikking van alle medewerkers te stellen. Het Gouverneur Kinsbergen Centrum koos er in 2010 voor om te werken aan de thema’s afval en ergonomie. Een actieplan werd op touw gezet met een nieuwe afsprakennota tot gevolg.
10 vzw Gouverneur Kinsbergen
DE FINANCIËN De totale exploitatiekosten van de vzw en haar
Deze kosten worden gefinancierd door:
Het verdere overzicht van de financiële toestand
voorzieningen bedragen 28.370.000 euro:
- het VAPH
over 2010 is beschikbaar in:
- Het GielsBos
- de VDAB
25.193.000 euro
19.236.000 euro
- COS
1.108.000 euro
- de provincie Antwerpen
- Oriëntatiecentrum
1.100.000 euro
- de persoonlijke bijdrage
- MODEM
394.000 euro
van bewoners/cliënten
- Projectontwikkeling
280.000 euro
- andere ontvangsten
- algemene diensten
295.000 euro
554.000 euro
• de jaarrekening 2010 van de vzw en haar voor-
1.800.000 euro
zieningen in de vorm zoals deze moet worden neergelegd bij de Nationale Bank van België
2.655.000 euro 3.716.000 euro
(incl. sociale balans) • de economische en financiële inlichtingen te verstrekken aan de Ondernemingsraad • de begrotingsvergelijkingen per 31 december
4%
4% 1%
1%
2010 van de vzw en haar voorzieningen
13%
1% Het GielsBos COS Oriëntatiecentrum MODEM
VAPH VDAB
10%
• de begroting 2011 van de vzw en haar voorzieningen.
Provincie Antwerpen 6%
persoonlijke bijdragen
2%
andere ontvangsten
Projectontwikkeling 89%
Algemene diensten
Exploitatiekosten van de vzw en haar voorzieningen
69%
Financiering van de vzw en haar voorzieningen
vzw Gouverneur Kinsbergen 11
Het GielsBos
vzw Gouverneur Kinsbergen
Het GielsBos Het GielsBos is een vaste waarde in de provincie Antwerpen: we zijn gekend als woongemeenschap voor mensen met een ernstige tot diep verstandelijke handicap, vaak met bijkomende meervoudige problematieken en een intensieve zorgbehoefte. We genieten een positief imago door de kwalitatief hoogstaande zorg die we aan deze mensen aanbieden. Dit is niet vanzelf tot stand gekomen: jaar na jaar streven we naar het beste, zoeken we naar verbeteringen, vernieuwen we om met onze tijd mee te gaan. Naast het woonaanbod heeft Het GielsBos ook een interessant aanbod voor wie hier niet permanent woont: logement, gehooronderzoek, tandartsbezoek, zwemmen, advies enz. Tot slot is Het GielsBos ook een werkplek voor personen met een arbeidshandicap. Dit jaarverslag geeft hiervan een beeld. Informatief, hopelijk ook inspirerend.
Het GielsBos 13
Bewoners van Het GielsBos BEWONERSKENMERKEN
Alle cijfergegevens in de tabellen geven de situatie op 31 december 2010 weer.
Het GielsBos is erkend als internaat en als tehuis voor niet-werkenden met een totale capaciteit van
25
In 2010 overleden 2 bewoners; 1 bewoner verliet Het GielsBos en verhuisde naar een andere voorziening dichter bij zijn ouders. Gedurende het jaar namen 3 nieuwe bewoners de vrijgekomen plaatsen in.
14 Het GielsBos
Leeftijdspiramide bewoners
1
1
1
71-75
76-80
81-85
3 0 66-70
onderwijs in de buurt.
0
8
61-65
9 bewoners gingen naar scholen voor buitengewoon
5
8
56-60
te Beerse woonden.
15
51-55
10
20
46-50
bewoners woonden op het terrein van de voorzie-
21
41-45
15
19
36-40
ners, waarvan 182 mannen en 103 vrouwen. 252
20
31-35
20
21
26-30
Op 31 december 2010 telde Het GielsBos 285 bewo-
ning te Gierle en 33 in vijf geïntegreerde woningen
29
30
21-25
opgenomen.
41 35
35
16-20
236 in het stelsel van nursingtehuis kunnen worden
40
11-15
senen, waarvan er maximaal 35 in het internaat en
42
45
6-10
verstandelijk gehandicapte kinderen en volwas-
0-5
287 plaatsen voor het opnemen van matig tot zwaar
-21- en +21-jarige bewoners in Het GielsBos volgens hun hoofdhandicap - 12 jaar
12-21 jaar
+ 21 jaar
totaal
matig verstandelijk beperkt
0
4
3
7
ernstig/diep verstandelijk beperkt
5
20
156
181
motorisch beperkt
7
8
82
97
12
32
241
285
totaal
arrondissement van herkomst van de bewoners van Het GielsBos aantal Antwerpen
105
Mechelen
28
Turnhout
147
buiten provincie Antwerpen totaal
5 285
Het GielsBos 15
LOGEREN
300
In 2010 kreeg Het GielsBos 100 logeerdagen toegekend door het Vlaams Agentschap voor Personen
250
Aantal bewoners
met een Handicap (VAPH). Toch bleek al in de helft van het jaar dat dit aantal onvoldoende was om
200
aan de vragen voor opvang tijdens de zomervakantie tegemoet te komen. Op vraag werd door
150
een andere voorziening 20 extra logeerdagen overgedragen, zodat het totaal voor Het GielsBos op 120 dagen kwam. Daarvan werden uiteindelijk 118
100
dagen benut door 10 personen met een verstandelijke handicap, waarvan 9 kinderen en 1 volwas-
50
sene. 1 cliënt verbleef 7 dagen in Het GielsBos ten
2010
2008
2006
2004
2002
2000
1998
1996
1994
1992
1990
1988
1986
1984
1982
1980
1978
TOTAAL
laste van zijn Persoonlijk AssistentieBudget. 0
197819791980198119821983198419851986198719881989199019911992199319941995199619971998199920002001200220032004200520062007
Jaar Evolutie van het aantal bewoners
16 Het GielsBos
EXTERNE DIENSTVERLENING
EEN PLEK OM TE WONEN
Ook personen met een verstandelijke handicap die
Wonen in Het GielsBos is een keuze tussen wonen
thuis wonen of gebruik maken van de diensten van
op het beschermde en veilige centrale terrein
een andere zorgaanbieder kunnen ondersteuning
te Gierle, optimaal aangepast aan de specifieke
krijgen van Het GielsBos via de externe dienstverle-
behoeften van personen met intensieve ondersteu-
ning. Zo staan het zwembad, de snoezelruimte, de
ningsnoden en met heel wat extra faciliteiten, en
trilvloer, de sportinfrastructuur, het ontmoetings-
wonen in het naburige dorp Beerse. Maar waar de
centrum, de boerderij en het mooie terrein open
bewoner ook woont, steeds streven we naar een
voor zowel particulieren als organisaties. De logo-
optimale kwaliteit van leven voor ieder individu.
pedische dienst voert gespecialiseerd gehooronderzoek uit. De kinesitherapeutische of verpleegkundige diensten geven advies over bv. hulpmiddelen. En een bezoek aan de gespecialiseerde tandarts is
Hoe werken we hier dag in dag uit aan? Het antwoord bestaat uit zowel grote als kleine verhalen.
een oplossing als het niet (meer) lukt in de gewone zorgverlening.
Het GielsBos 17
MASTERPLAN WONEN De meeste bewoners wonen en leven op het centrale domein van 85 hectare met alle faciliteiten voor wonen, dagbesteding, behandeling, begeleiding en recreatie, maar met een open blik op de samenleving. Een audit heeft aangetoond dat de meeste woningen op het domein, de paviljoenen, conceptueel, bouwfysisch (isolatie) en bouwtechnisch (HVAC) niet meer aan de huidige concepten over kwaliteitsvol wonen voldoen en dat een stapsgewijze, volledige vervangingsnieuwbouw noodzakelijk en subsidieerbaar is binnen het Vlaams Infrastructuurfonds voor Persoonsgebonden Aangelegenheden (VIPA-reglementering). Uiteindelijk plant het bestuur dat tegen medio 2020 de 5 paviljoenen van Het GielsBos, op basis van de krachtlijnen van het Masterplan Wonen, vernieuwd zullen zijn. Begin
2010
vatte
DierendonckBlancke
het
architectenbureau
Architecten
uit
Gent
de
ontwerpfase aan in overleg met de projectgroep waaraan naast directie en medewerkers van
18 Het GielsBos
Het GielsBos ook de dienst infrastructuur van de
De woningen worden met moderne toestellen en
provincie Antwerpen participeert.
hulpmiddelen uitgerust, en de indeling stelt de
Zoals gepland waren in september het definitief ontwerp voor het Masterplan (inrichting van het domein) en het voorontwerp voor de eerste 7
privacy van de bewoners voorop. Per woongroep zouden we maximaal 10 bewoners huisvesten, en iedere bewoner krijgt een eigen slaapkamer.
nieuwe woningen klaar.
Er worden ook twee nieuwe ankerwoningen voor-
- 5 woningen zijn bestemd voor personen met
zien, omdat daaraan binnen Het GielsBos acute
medisch-motorische zorgbehoefte (MED), - 2 woningen voor personen met gedrags- en emotionele stoornissen (GES), steeds in combinatie met een ernstige verstandelijke beperking. Hoe ziet het eruit? We hebben aan het architectenbureau expliciet de opdracht gegeven om in het ontwerp geen paviljoenen uit te tekenen, maar eerder te kiezen voor aparte woningen in woonerven. Dit wil zeggen dat er clusters van huizen rond een erf gebouwd worden. Elke woning zal ook werkelijk een huis zijn, met
nood is. Een lusring zal de verschillende woonerven met elkaar verbinden. Zo geven we ook aan de verkeersveiligheid op ons domein de nodige aandacht. Daarna werden alle betrokken actoren ingelicht en gaf in oktober de Raad van Bestuur groen licht. In december werd het VIPA-dossier ingediend. 2011 staat in het teken van bouwaanvraag en aanbesteding. Zonder tegenslag kunnen we eind 2011 beginnen bouwen en worden de nieuwe woningen in 2013 in gebruik genomen.
een eigen voordeur, dat in nauwe verbondenheid staat met andere woningen op het erf.
Het GielsBos 19
SOCIAAL AANVAARDBAAR GEDRAG Op Langoor 3 wonen opgroeiende kinderen. Het team vroeg zich af hoe ze zich best kunnen voorbe-
Op een gezellige ouderavond werden de stand-
enkel nog voorwaarts mars’, beweert een begeleid-
punten uiteengezet en de gemaakte afspraken met
ster. Benieuwd naar het vervolg …
de ouders persoonlijk besproken.
reiden op de ontluikende puberteit, met de inhe-
Hieraan ontleent het team nog steeds heel wat
rente uitdagingen op het vlak van sexualiteit en
houvast.
sociaal wenselijk gedrag. Preventief de neuzen in dezelfde richting zetten…
HEFT IN EIGEN HANDEN
In een eerste vergadering werd de ontwikkeling van
De bewoners van Schildpad 2 hebben het heft in
kinderen vanuit diverse standpunten (cognitief, sociaal, emotioneel enz.) nader bekeken. Als huiswerk paste elke ABO (aandachtsbewoner-opvoeder) deze inzichten toe op zijn aandachtskind. Zo is er sociaal gedrag dat je kan aanvaarden van kinderen (bv. bij vreemde mensen kiekeboe spelen onder de kleren), maar niet van volwassenen. Op basis van deze inzichten werd afgesproken dat gedragsafspraken gebaseerd moeten zijn op de regel: nu al aanleren wat gewenst en ongewenst gedrag is, zodat we over 5 jaar niet massaal ongewenst gedrag moeten afleren.
20 Het GielsBos
eigen handen genomen. Als dat geen groot nieuws is! In het voorjaar vielen ze binnen op de teamvergadering en claimden er hun zitje. Sindsdien zijn ze er niet meer weg te branden: ‘Tenslotte gaat het hier over ons’, verklaart een bewoner. Het resultaat? Een maximum aan inbreng en inspraak. Bewoners nemen kordaat en met een zekere fierheid allerlei thema’s onder de loep die voor hen belangrijk zijn. En stellen kritische vragen: ‘Kan dat wel? Is dat wel volgens het boekje?’ Het team volgt en verzekert ons dat alles naar wens verloopt. Stap voor stap groeit de inbreng. ‘Onze bewoners doen geen stap meer terug en willen
ANDERS OP VAKANTIE In Beerse wonen 33 bewoners verspreid over 5 woningen. Die bewoners gaan graag op vakantie. En ze dromen en praten daar ook graag over. Maar bij de uiteindelijke vakantieplanning werden
ze vaak niet rechtstreeks betrokken. Dat moest
kijkt vol spanning uit naar het verdere verloop van
anders, vonden de begeleiders. En dus stelden ze
dit project.
een werkgroep samen met de ‘vakantieverantwoordelijken’ van elk team. Hier ontstond al snel de idee om een vakantiesalon te organiseren voor de bewoners! Ieder lid van de werkgroep werkte op een visueel aantrekkelijke manier (met playmobil, affiches, concreet materiaal enz.) enkele vakantievoorstellen uit. Volgende vakanties werden voorgesteld: een boerderijvakantie, een strandvakantie met vliegreis, een wandelvakantie, een mobilhome-vakantie, een citytrip met vliegreis, een citytrip met treinreis, een welnessvakantie, een bootvakantie en een pretparkvakantie. Alle bewoners bezochten het vakantiesalon en mochten zelf hun voorkeur uiten. Ook een aantal ouders en familieleden kwamen een kijkje nemen op zo de mogelijkheden te leren kennen. Op basis hiervan werden de vakanties gepland. Om deze zo geïntegreerd mogelijk te laten verlopen, werden groepjes samengesteld van maximaal 4 vakantiegangers. De begeleiders werken nu de vakanties uit. Iedereen
OUDER WORDEN 24, 26, 44, 49, 55, 62, 62, 63, 80, 81. Niet de
Hoe evalueren we dit initiatief? Opvallend was
winnende lottonummers, wel de leeftijden van de
dat de meeste bewoners kozen voor een zorgeloze
bewoners van Merel 5. De helft heeft dus de (pre)
vakantie waarin het genieten centraal staat. Zo
pensioengerechtigde leeftijd bereikt. Daarom boog
waren er geen kandidaten voor de wandelvakantie,
het team zich over de vraag: hoe kunnen we onze
hoewel of misschien juist omdat dit een vakantie is
omgang beter afstemmen op de ouder wordende
die reeds jaarlijks door de teams van Beerse wordt
bewoners?
georganiseerd. Voor de bewoners met een jonge ontwikkelingsleeftijd, was het zelf kiezen te hoog gegrepen en was de inbreng van ouders cruciaal om een goede keuze te maken.
Het vertrekpunt was de studiedag onder de welluidende titel ‘Kraaienpootjes’. Hier stond de visie van Bob Schalock centraal. Volgens deze Amerikaanse psycholoog zijn er 8 levensdomeinen belangrijk voor een goede kwaliteit van leven, ook als je ouder wordt: materieel welbevinden, fysiek welbevinden, emotioneel welbevinden, persoonlijke ontwikkeling, sociaal welbevinden, zelfbepaling, inclusie en rechten. In de omgang met ouder wordende bewoners moet op alle 8 domeinen ingespeeld worden op de stilaan veranderende behoeften. En dit moet dan vertaald worden in een aangepast zorgplan.
Het GielsBos 21
Een voorbeeld: voor één bewoner leidde deze analyse tot de aanschaf van een rolstoel op maat, extra handgrepen in de slaapkamer om zich staande te kunnen houden tijdens het omkleden, aanvullende kine- en zwemoefeningen, een meer rolstoelvriendelijke slaapkamer, en een vernieuwde garderobe (fysiek en materieel welbevinden). Ook werd veel aandacht besteed aan het rouwproces dat hij doormaakte na het overlijden van zijn moeder (emotioneel welzijn). In zijn slaapkamer werd een herdenkingshoekje ingericht met een foto, een kaarsje en persoonlijke spulletjes van zijn moeder. Zijn weekprogramma werd uitgebreid met een extra activiteit, nl. boccia (persoonlijke ontwikkeling). Hopelijk komt er ook nog een extra muziekactiviteit. Wat het team hieruit leerde? Dat het uitwerken van een aan de leeftijd aangepast zorgplan leidt tot heel wat verbeteringen in de kwaliteit van leven van een bewoner.
GENTLE TEACHING
Wat bleef hen hiervan bij?
Niets nieuws onder de zon, zou je zeggen. In de
Gentle Teaching leert hoe je op een positieve
eerste helft van de jaren ‘90 werd Gentle Teaching
manier in relatie kan staan met de bewoner, een
in Vlaanderen (en Nederland) geïntroduceerd door
relatie die gekenmerkt wordt door verbondenheid,
John McGee, Amerikaans psycholoog en grondlegger
gelijkwaardigheid, respect en warmte. Dit alles
van deze beweging. In de ‘pedagogische driehoek’
resulteert in een ‘veilig gevoel’, wat enkel bereikt
van Het GielsBos (acceptatie - houvast – ruimte)
wordt als begeleiders de bewoner onvoorwaardelijk
kreeg het een vaste plaats onder ‘acceptatie’,
waarderen en accepteren. Gentle Teaching kijkt
waarmee we stelden: zeer waardevol, maar niet
steeds naar de persoon zelf en niet naar de groep.
alleenzaligmakend.
Het laten maken van keuzes is hier belangrijk. Het
Door de inspanningen van Karel De Corte, orthopedagoog in Den Dries te Evergem, wordt het gedachtengoed van Gentle Teaching nog steeds aan nieuwe generaties begeleiders doorgegeven. Ook in Het GielsBos krijgt het daardoor opnieuw meer aandacht. Zo volgden enkele begeleiders van Vos 3 een cursus Gentle Teaching bij Karel De Corte, wat hen ertoe bracht om er bewust rond te gaan werken.
kan zijn dat de bewoner andere keuzes maakt dan de groep. Toch moet daar dan in de mate van het mogelijke rekening mee worden gehouden. Voor het kunnen maken van keuzes hebben onze bewoners aangepaste communicatievormen nodig. Het team van Vos 3 had het gevoel dat deze inzichten reeds impliciet verweven zaten in hun werking, maar ervaart het nu als een grote meerwaarde om hier explicieter mee aan de slag te gaan. Het is ook aangenaam om vanuit deze invalshoek naar bewoners en begeleiding te kijken. Wordt zeker vervolgd…
22 Het GielsBos
VRIJETIJD ZINVOL INVULLEN Het voorbije jaar werkte het team van Vos 5 vooral aan de optimalisatie van de individuele vrijetijdsbesteding en de groepsuitstappen. Om de 3 maanden werd het resultaat geëvalueerd en bijgestuurd. Wat veranderde er precies? Iedere ABO (aandachtsbewoner-opvoeder) stelde voor zijn aandachtsbewoner een lijst samen met mogelijke vrijetijdsactiviteiten, gaande van ‘moet zeker’, over ‘doet graag’ tot ‘doet niet graag’. Zo werden ook de voorkeuren van mogelijke uitstappen in kaart gebracht. En iedere bewoner kreeg een plaatsje in het weekprogramma, met zijn voorkeuractiviteiten. Het team paste zijn werkwijze hierop
tiger aan bod bij de invulling van de vrijetijdsmomenten. Het activiteitenschema werd goed opgevolgd en bood de nodige houvast om het overzicht te behouden, ook wanneer door omstandigheden (het weer of de behoefte van de bewoner) van het vaste schema moest worden afgeweken. Een verbetering waar het team best trots op is! VERPLAATSINGSTECHNIEKEN Verplaatsingstechnieken, al dan niet met hulpmiddelen, zijn stevig ingeburgerd in Het GielsBos. Voor iedere bewoner – waar relevant - wordt een tilprotocol neergeschreven. Het tilteam, bestaande uit verpleegkundigen en kinesitherapeuten, begeleiden, volgen op en sturen bij.
aan. ‘s Morgens spraken ze onderling af wie de
Merel 4 herbekeek de tilprotocols op hun woning.
huishoudelijke taken op zich nam en wie reeds met
Hoe langer hoe meer bewoners moeten met de
de bewoners een activiteit startte. En het liep op
tillift worden getild. Maar die bleek verouderd en
rolletjes! Bewoners komen nu beter en evenwich-
onvoldoende aangepast aan de tilnoden van de
Het GielsBos 23
nieuwe bewoners. En dus werd in overleg met het
op een rugvriendelijke manier aan te brengen, en
India in contact met moeder Shantala die haar
tilteam beslist om een nieuw toestel uit te testen
kennis aan collega’s door te geven.
kind masseerde, zoals zij dat geleerd had van haar
en tenslotte aan te kopen.
Deze cursus, al vlug gekend als ‘de pampercursus’,
De aandacht voor verplaatsingstechnieken beperkt
was een schot in de roos. Dat bleek overduidelijk
zich echter niet tot het wonen. Ook bij de tech-
uit de evaluatieformulieren. Een praktische cursus
nische diensten is dit een belangrijk werkpunt.
vol bruikbare tips waarmee men dadelijk aan de
Daarom kwam een medewerker van Mensura onze
slag kon gaan. Een concrete aanleiding voor diverse
medewerkers van de technische diensten opnieuw
teams om nog efficiënter te gaan pamperen.
opleiden in het verplaatsen van lasten. Want zonder regelmatige opfrissing blijft het niet (preventief) werken.
SHANTALAMASSAGE Masseren is een dankbare en deugddoende acti-
EFFICIËNT PAMPEREN
viteit bij onze bewoners. Beslist werd om het
In samenwerking met de firma SCA organiseerde
aan te pakken dan in het verleden. Na lang wikken
de verpleegkundige dienst meerdere sessies over
en wegen werd beslist om Shantalamassage als
het efficiënt gebruik van incontinentiemateriaal.
basis te nemen. Shantalamassage is oorspronke-
De doelstellingen waren duidelijk: opfrissen van
lijk een vorm van totale lichaamsmassage die in
de kennis van de producten die in Het GielsBos
India gebruikt wordt tijdens de dagelijkse verzor-
gebruikt worden, in staat zijn om uit het beschik-
ging van baby’s. De Franse arts Frederick Leboyer,
bare gamma (in functie van absorptievermogen
bekend voor zijn baanbrekend werk in de verlos-
en maat) de juiste keuze te maken, het materiaal
kunde en kindvriendelijke bevallingen, kwam in
24 Het GielsBos
aanleren van massagetechnieken systematischer
moeder. Hij was enthousiast en was van mening dat ouders in het Westen, naast alle hygiënische verworvenheden van de moderne tijd, hun kinderen ook deze warmte en geborgenheid zouden moeten geven, zodat ze kunnen opgroeien tot emotioneel evenwichtige mensen. Hij maakte er een prachtig fotoboek van: Shantala babymassage. Een eerste groep van 11 medewerkers werd in mei 2010 opgeleid door Josine de Moffarts met als doel: massage toe te passen in verzorgingssituaties of in het dagelijks leven (masseren van voeten, handen, hoofd) met de juiste ‘bezieling’ en ‘afstemming op de bewoner’. Enkele medewerkers trekken nu aan de kar om Shantalamassage verder ingang te doen vinden.
AANDACHT VOOR PRIVACY Op Vos 1 wonen bewoners met een ernstige meervoudige beperking. Bewoners dus met intensieve verzorgingsnoden. Zo wordt er heel wat tijd doorgebracht in de badkamer. Het viel het team op dat heel wat medewerkers van buiten de woning zomaar de badkamer binnen stappen tijdens de verzorging. Dit werd soms wel als storend ervaren, ook al deden zij dit discreet en respectvol. Maar het team vond dat ook deze bewoners recht hebben op privacy tijdens het wassen en de snoezelbadjes. En dus werd beslist om voortaan de badkamerdeur dicht te houden en een bericht op te hangen ‘niet storen a.u.b.’. Eenvoudig, maar het werkt!
gecreëerd waar bewoners echt tot rust kunnen komen. En ook werden hen meer individuele activiteiten aangeboden, wat rustgevender is dan groepsactiviteiten. REFERENTIEPERSOON VRIJHEIDSBEPERKING Het OOg-project (opvang en ondersteuning van personen met gedragsmoeilijkheden), met de psychopedagogische
dienst
als
opdrachtgever,
werkte het voorbije jaar intensief verder aan het gepast omgaan met vrijheidsbeperkende middelen. In Het GielsBos circuleren namelijk een waaier van vrijheidsbeperkende middelen, gaande van gewoonweg de kast op slot doen tot het fixeren van
EEN WONING DIE RUST BRENGT
bewoners. De beslissing om vrijheidsbeperkende
Voor de bewoners van Merel 2 was 2010 een zeer
overleg (nooit individueel) in aanwezigheid van de
druk, zeg maar hectisch jaar. De grote uitdaging
psycholoog/orthopedagoog genomen. Ook ouders
voor het team lag dan ook voor de hand: hoe breng
worden erbij betrokken. Het moet immers voor
ik de rust terug in de groep? Dit resulteerde in
iedereen duidelijk zijn waarom, wanneer, op welke
enkele eenvoudige maar doortastende ingrepen.
wijze de vrijheidsbeperkende middelen worden
In de woning werden meerdere kleine ‘rusthoeken’
ingezet.
middelen toe te passen, wordt steeds op het team-
Het GielsBos 25
Per woning werd een referentiepersoon aange-
niet verslapt. Tijdens de jaarlijkse vergadering
toegepaste vrijheidsbeperking per bewoner kritisch
steld die de toepassing van vrijheidsbeperkende
met de referentiepersonen gaan ze in op vragen,
geëvalueerd. Op deze maandelijkse ‘grote verga-
middelen nauwgezet opvolgt. Deze persoon heeft
wisselen ze ideeën uit en krijgen ze informatie over
dering’ kwam telkens één bewoner uitgebreid aan
een doorgedreven kennis van de op de leefgroep
nieuwe ontwikkelingen. Er is continue back-up door
bod. Vooraf lijstte de ABO de bestaande gedrags-
gebruikte middelen, ziet toe op een juist gebruik,
de verpleegkundigen voor wat betreft de lenden-
afspraken (en het waarom) en de toegepaste vrij-
controleert permanent mogelijke slijtage, draagt
pols-enkelfixatie en door de OOg-medewerkers voor
heidsbeperkende middelen (met bedenkingen) op.
kennis over aan nieuwe collega’s, agendeert het
de overige middelen zoals smeerpakjes, body’s of
Van iedere bewoner werd ook een schema gete-
thema op het teamoverleg enz. Het is immers zeer
wantjes. Ook werd een fotoboek samengesteld met
kend waarin ‘de persoon’ centraal staat, met zijn
belangrijk dat het gebruik van vrijheidsbeperkende
de in Het GielsBos aanwezige vrijheidsbeperkende
specifieke noden en interesses, wat hij belangrijk
middelen geen routine, geen automatisme wordt,
middelen, voorzien van de nodige uitleg betreffende
vindt en wat niet, waarmee hij het moeilijk heeft
maar dat er kritisch over het waarom en over moge-
materialen, toepassingsgebieden en aandachts-
enz. Vervolgens noteerde het team de toegepaste
lijke alternatieven gereflecteerd wordt.
punten. Dit bleek een efficiënt leermiddel te zijn.
vrijheidsbeperkende middelen één voor één in
Kwaliteit van leven wordt hier hoog in het vaandel
VRIJHEIDSBEPERKING IN DE PRAKTIJK
gedragen.
De woning Egel 5 gebruikte vrij frequent vrijheidsbe-
De medewerkers van het OOgproject en de verpleeg-
perkende middelen. Toch wilde het team zijn kriti-
kundigen startten in 2010 met een nieuw initiatief.
sche kijk behouden en voorkomen dat de toepassing
Ze lanceerden de halfjaarlijkse “nieuwsbrief voor
ervan als vanzelfsprekend wordt beschouwd. Om
referentiepersonen”. Via dit initiatief onstaat er
deze reden zette het team zich aan tafel met de
een continue sensibilisering, zodat de aandacht
wooncoördinator en de orthopedagoge, en werd de
26 Het GielsBos
het schema met de vraag: klopt deze maatregel in dit plaatje? Zijn we hierbij niet teveel vanuit onze eigen waarden en normen vertrokken waardoor deze maatregel zijn effect voor de bewoner verliest?
gedrag van de bewoners bleef stabiel of verbeterde.
te kunnen bieden. U leest hierover meer in ons
Een mooi resultaat!
volgend jaarverslag.
OMGAAN MET GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG
Eén van die woningen is Schildpad 3. Het team
In januari 2007 gingen de ankerwoningen open, specifiek voor de doelgroep personen met ernstig grensoverschrijdend gedrag, zowel naar zichzelf als naar anderen toe. Maar vergis je niet: ook andere woningen worden hiermee geconfronteerd. Het GielsBos profileert zich immers als een voorziening die kwaliteitsvolle opvang biedt, ook aan personen met een verstandelijke beperking Zo werden alle bestaande vrijheidsbeperkende
én gedrags- en emotionele stoornissen (in het
middelen herbekeken, vertrekkende van het totaal-
vakjargon: GES).
beeld over en het standpunt van de bewoner. Gevolg:
enkele
vrijheidsbeperkende
Dit gaat verder dan de 12 bewoners van de anker-
middelen
woningen, en ook verder dan wonen alleen. In
werden teruggeschroefd en het gebruik van de
2010 werden voorbereidingen getroffen om vanuit
time-out ruimte werd tot een minimum beperkt.
dagbesteding een GES-team op te richten, om
Het team gaat er nu bewuster mee om, en het
zo aan deze bewoners aangepaste dagbesteding
wordt regelmatig geconfronteerd met agressie. Dat is dan ook een vaak weerkerend thema op het teamoverleg. Daarom werd in het najaar vorming over omgaan met agressie georganiseerd, onder de deskundige leiding van een vormingsmedewerker van vzw Impuls. Twee dagen lang boog het voltallige team zich over instrumentale agressie, frustratie-agressie en agressie die veroorzaakt wordt door een psychisch ziektebeeld. Veelal is het de reactie op deze uiting van onmacht die voor een ongewenste dynamiek in de woning zorgt. Het team kreeg tips over hoe men met stemgebruik en lichaamstaal de spanning kan doorprikken, en hoe men situaties stressverminderend kan laten verlopen. Aan de hand van kring-
Het GielsBos 27
gesprekken en video-opnames werd het team met
eens onderschat. Een aanleiding voor het team van
Anker 2 is een woning waar je als begeleider regel-
hun valkuilen en leerpunten geconfronteerd. Het
Anker 1 om samen met een vormingsmedewerker
matig geconfronteerd wordt met grensoverschrij-
deed ook deugd om samen als team aan de slag te
van vzw Impuls één dag te werken aan ‘het belang
dend gedrag. Zowel van bewoners ten aanzien van
gaan en van elkaar te horen welke impact dit werk
van en omgaan met afspraken en feedback in het
zichzelf als van bewoners ten aanzien van bege-
heeft. Echte teambuilding, waarmee men verder
kader van een preventieve aanpak van gedrags-
leiding. Hiermee correct omgaan op het moment
aan de slag kan.
problemen’. Het was een interactieve studiedag
zelf en nadien vraagt heel wat van een begeleider.
waarbij aan de hand van persoonlijke ervaringen en
Steun en begrip van collega’s is hierbij van cruciaal
voorbeelden werd stilgestaan bij wat belangrijk is
belang.
Ook het team van Egel 3 werd geconfronteerd met een bewoner die een zeer moeilijke periode doormaakte. De jaardoelstelling (het individualiseren van het werken aan de autibox) kwam daardoor op de achtergrond te staan. Alle aandacht ging naar het afstemmen van de aanpak op het moeilijke gedrag. Als het gaat om fysieke agressie of destructief gedrag is de betekenis en impact voor iedereen duidelijk. Maar sommige bewoners berokkenen zichzelf of anderen op een minder uitgesproken manier schade. Daardoor wordt het belang van duidelijke en eenduidige afspraken in de ondersteuning en begeleiding van deze bewoners wel
28 Het GielsBos
als je afspraken maakt. Ook werd gepraat over hoe ieder teamlid persoonlijk omgaat met feedback en op welke manier hij of zij die graag krijgt, zodat
Door de vele personeelswissels op Anker 2 merkten we een verschil in het omgaan met grensoverschrij-
het niet op een verkeerde manier overkomt.
dend gedrag tussen de ‘oude’ en de ‘nieuwe’ mede-
Bij wijze van besluit werden een aantal concrete
terecht, best wel moeite hadden met dit gedrag,
richtlijnen omtrent het maken en kenbaar maken
zag je bij de anderen vaker een houding van ‘het
van afspraken vastgelegd. In de praktijk heeft dit
hoort erbij en nu gaan we verder’. Hierdoor werd
er voor gezorgd dat iedereen mee is met gemaakte
de lat voor nieuwe collega’s meteen gelegd waar
afspraken en dat er indien nodig, via de juiste
ze niet hoort te liggen. Tevens kregen die nieuwe
weg, op afspraken kan worden teruggekomen. Het
collega’s het gevoel dat er niet te veel bij eigen
omgaan met feedback, in de beide richtingen, blijft
belevingen aangaande grensoverschrijdend gedrag
echter iets wat niet voor iedereen even vanzelf-
moest worden stilgegestaan.
sprekend is.
werkers. Daar waar de nieuwe krachten, volkomen
Om dit ongezonde onevenwicht recht te trekken, planden we met een vormingsmedewerker van vzw Impuls een studiedag over ‘Omgaan met agressie is geen vanzelfsprekendheid, open communicatie helpt’. Net als op de studiedag met Anker 1 werd ook hier aan de hand van praktijkvoorbeelden en theorie stilgestaan bij alle mogelijke reacties op agressie en wat kan helpen om jezelf staande te houden. Ook werd van iedereen verwacht te vertellen wat agressie voor hem of haar emotioneel betekent en wat nodig is om hiermee te kunnen omgaan. Het werd uiteindelijk een zeer interessante dag waarop de ‘nieuwe’ en ‘oude’ medewerkers meer begrip kregen voor elkaars belevingen
SLAAPWEL In 2010 werkten de nachtdiensten vooral aan een optimale informatiedoorstroming. Voor bewoners met extra zorgen kwam er een wensenschriftje. Hierin kunnen ook de nachtdiensten hun bevindingen en vragen noteren, en zo blijven ze nauwgezet op de hoogte van alle nieuwe afspraken. Ook dragen ze hun steentje bij aan de multidisciplinaire bewonersbesprekingen (MDO’s) zodat met informatie over het nachtverloop ook rekening kan worden gehouden. NAAR EEN ANDERE WONING
van agressie. Daarnaast kreeg het team ook nog
Op Egel 2 stond het jaar hoofdzakelijk in het teken
een methodiek (IMI, Intervisie Methode Incidenten)
van de verhuis van een bewoner en de komst van
aangereikt. Met deze methode kan het team enkele
een nieuwe bewoner. Eén van de bewoners had al
keren per jaar grensoverschrijdend gedrag en zijn
langer een interne overplaatsingswens, en kreeg
gevolgen voor het team bespreekbaar maken.
nu plots de kans om te verhuizen naar een andere woning. Zoiets vraagt van bewoner, familie, leefgroep en team een hele aanpassing en voorberei-
Het GielsBos 29
ding. Maar het was de moeite waard, want het gaat prima met hem! Ook de komst van een nieuwe bewoner brengt heel wat in beweging: inschatten van behoeften, afstemmen van aanpak en activiteitenprogramma, nieuw evenwicht zoeken in het samenleven. Zo werden rituelen uitgewerkt, bv. voor het opstaan en het slapengaan, die duidelijkheid en veiligheid bieden. Vaak groeit zoiets met vallen en opstaan. Voor Schildpad 4 eindigde 2009 in mineur door het overlijden van een bewoner. Gelukkig krijgen bewoners én begeleiders hier ruim de tijd om dit een plaats te geven. Dat vinden we belangrijk. Begin maart kwam dan een nieuwe bewoner ‘overgewaaid’ van Egel 2. Vooraf werd alle noodzakelijke informatie voor een vlotte start uitgewisseld.
AFSCHEID NEMEN In 2010 betreurden we twee overleden bewoners. Op 18 november stierf Michel Borglevens (Merel 4) en op 7 december, Katrien Demaere (Anker 1). De werkgroep sterven en rouw zet zich in voor een waardig afscheid en rouwverwerking, en neemt hiertoe diverse initiatieven. De leden volgen ook de nieuwe ontwikkelingen op de voet, ondermeer via studiedagen. Voor de tweede maal vond een herdenking voor overleden bewoners plaats. Op 22 maart 2010 namen 123 familieleden, bewoners en begeleiders deel aan de herdenking die in het thema stond van ‘Een bloem als teken van …’.
Toch blijft het wennen voor iedereen, zoals Egel 2
Belangrijke momenten in de levensloop van een
hierboven zo treffend beschrijft. Gelukkig kunnen
dierbare zijn momenten waar vaak bloemen een
we daarvoor de tijd nemen. En dat werkt, want als
teken zijn van genegenheid, van dankbaarheid,
we nu terugblikken stellen we met tevredenheid
van vreugde, van … . Daarom stelden we in deze
vast dat hij op Schildpad 4 een nieuwe thuis heeft
herdenking een boeket samen van bloemen, teksten
gevonden.
en gedichten die ons aan vreugdevolle, ontroe-
30 Het GielsBos
rende of droevige momenten deden terugdenken. Na de herdenking schoven de aanwezigen bij aan de koffietafel. Na evaluatie van deze herdenking werd besloten om dit initiatief jaarlijks te herhalen. Om de palliatieve zorg nog te verfijnen is het palliatief zorgplan geïntroduceerd. De bedoeling van dit zorgplan is om alle informatie te bundelen en om de communicatie tussen alle betrokkenen in de zorg van de palliatieve bewoner te bevorderen. Omdat het toch om zeer persoonlijke informatie gaat, wordt er heel zorgvuldig mee omgesprongen. Het eerste deel bestaat uit het wensenboek. Dit kan worden ingevuld op basis van informatie die ouders geven in een gesprek met de sociale dienst, ter gelegenheid van een multidisciplinaire bewonersbespreking, een overleg met de arts over het beperkingsformulier of een andere gelegenheid. Het tweede deel bestaat uit het palliatief zorgplan. Dit bestaat uit voorgedrukte bladen met de dagelijkse observaties en de actuele afspraken m.b.t.
pijn, hygiëne, voeding en vocht, stoelgang en urine, wisselhouding en decubituspreventie, enz. In september besliste Het GielsBos om op het terrein zelf een permanente herdenkingsplaats voor overleden bewoners in te plannen. Dit zal in de infrastructuurwerken van het Masterplan Wonen worden ingepast. Een beeldende kunstenaar wordt aangesproken om, zo mogelijk samen met bewoners, een duurzaam kunstwerk te creëren.
EEN GOED GEVULDE DAG BASAAL JAAR Sinds enkele jaren is er in Het GielsBos een nieuwe traditie: de traditie om een jaar lang rond één bepaald thema te werken. De kinesitherapeuten beten de spits af met een sportief jaar, de diëtiste hield ons een jaar lang lekker en gezond bezig, en de ergotherapeuten dompelden ons onder in een creatief jaar. In 2010 was het de beurt aan het A-team met het ‘basaal jaar’, waarin basale stimulatie centraal stond. Het jaar werd reeds eind 2009 geopend met een week belevingstheater in een speciaal daarvoor ingerichte circustent. Het ganse jaar 2010 werden activiteiten georganiseerd, soms bestemd voor iedereen, soms voor een beperkt publiek. Twee zintuigenwandelingen werden klaargezet: één met het thema groenten en fruit en één met het thema Afrika. Het A-team organiseerde een
namiddag sacraal dansen en een sessie bewegen op muziek. Ze doken het versierde therapeutisch bad in voor een dagje snoezelzwemmen en er was een dag met aangepaste Sherborne-bewegingssessies. Vervolgens was er een verwendag die bestond uit een speciaal ontbijt, verwenactiviteiten en een English tea-moment, en tot slot organiseerde het A-team een klankbad waarin ze met muziek, geluid en zang een vooraf bepaald scenario opvoerden voor de bewoners en hun begeleiders. Zo bereikten ze ook bewoners die normaal gezien niet met het A-team in aanraking komen. DE AUTIHOEK OP LANGOOR Paviljoen Langoor kwam op het leuke idee om in de polyvalente ruimte een autihoek in te richten voor bewoners met autisme die nood hebben aan een gestructureerde vrijetijdsbesteding. Vijf bewoners van Langoor 4 en Langoor 5 kwamen in aanmerking.
Het GielsBos 31
De activiteiten zijn: puzzelen, sorteerwerk en
‘klusjesdienst voor de gemeente Lille’. Sinds maart
past. Ze werkten nog verder aan een sjabloon om
ander licht industrieel werk. Na drie maanden
2010 werken 4 bewoners een volledige dag per
de bekomen informatie zo efficiënt mogelijk in het
proefdraaien, werd vastgesteld dat de bewoners
week in de manège te Beerse, en 4 anderen doen
ORBIS-DOSSIER te kunnen implementeren.
het graag doen en voldoende afwisseling hebben.
hetzelfde in de manège te Merksplas.
Een geslaagde vernieuwing! 10 JAAR JOB COACHING Het project ‘begeleid werken’ onder begeleiding van de job coaches telt 23 bewoners die verspreid over 32 diverse werkplaatsen een halve dag, een hele dag of meerdere dagen gaan werken. Zij werken samen gemiddeld 146 uren per week. In 2010 startten 4 bewoners met een nieuwe screening naar werk. Twee nieuwe tewerkstellingen startten op, twee werden stopgezet. In het project arbeidszorg werken meerdere ploegen onder begeleiding van een medewerker, goed voor in totaal 84 werkuren per week: 4 bewoners werken wekelijks een namiddag in de ‘bankenservice Beerse’ (poetsen van openbare banken), 4 bewoners werken wekelijks een halve dag in de
32 Het GielsBos
Job coaching startte op 1 mei 2000. Dit 10-jarig jubileum werd gevierd op dinsdag 12 oktober 2010 met alle bewoners die in het project werken. In de namiddag konden de bewoners op een werkbeurs hun werk voorstellen met teksten, foto’s en materialen. En iedereen van Het GielsBos mocht komen kijken. Daarna ging deze groep noeste werkers feestelijk eten in het restaurant en ’s avonds kwamen ouders en werkgevers meevieren. Het jubileum kende een groot succes en kreeg ook
GENIETEN VAN MUZIEK EN DANS Ritmo do Mundo werd dit jaar samengebald tot een zomerfestival. Tijdens de maanden juli en augustus werd bijna wekelijks een concert georganiseerd. Het team van DraMuDa haalde artiesten van uiteenlopende genres in muziek, dans of drama naar Het GielsBos. Sinds de grote vakantie organiseerde BRIEZZ (www. briezz.be) open repetities in Het GielsBos, zodat onze bewoners deze konden bijwonen. Dat was
de nodige aandacht in de pers.
mooi meegenomen.
INFORMEEL ONDERZOEK AUTISME
Ook was er op 23 december een nieuwe voorstelling
Het autiteam werkte aan het communicatieve
stukjes die ze gedurende de sessies dans ontwik-
gedeelte van het informeel onderzoek autisme. De
keld hadden.
scorelijst van de actieve vaardigheden is aange-
van ‘dansfluisteringen’. Bewoners brachten dans-
FOCUS OP BEHANDELING GENEESMIDDELENBEHEER De artsen en de verpleegkundigen introduceerden een nieuw geautomatiseerd distributiesysteem (GDS) voor medicatieverdeling. Daar waar vroeger de aangeleverde medicatie voor gans Het GielsBos door de verpleegkundige dienst door middel van een blistersysteem werd uitgezocht en verdeeld, wordt de medicatie voortaan per cliënt aangeleverd. Hiervoor volstaat het alle benodigde gegevens via computer naar een externe apotheek door te sturen, waar automatisch het merendeel van de medicatie per bewoner en per medicatietoediening wordt gesorteerd en verpakt. Deze wordt dan voor een periode van één week per woning in
belangrijke tijdsbesparing, waardoor er meer aandacht naar andere taken kan gaan. En de externe apotheker kan vanuit zijn expertise medicatieschema’s kritisch beoordelen. Ook worden menselijke fouten bij het vullen van blisters tot nul herleid. Uiteraard vergde de invoering van het GDS nieuwe werkafspraken met de externe apotheek, verpleegkundige dienst, artsen, ouders, begeleiders, en kwamen er tijdens de testfase enkele kinderziektes aan het licht. Maar dankzij de goede onderlinge samenwerking stond het GDS in Het GielsBos na enkele maanden reeds op punt en werd het door iedereen als positief geëvalueerd.
Het GielsBos bezorgd. Bepaalde medicatie kan niet
Eveneens legden de artsen de basis voor de ontwik-
volgens dit systeem bezorgd worden, zoals druppels
keling van een eigen geneesmiddelenformularium.
en siropen.
Dit moet begin 2011 operationeel zijn en resul-
De voordelen van dit nieuwe systeem zijn legio. Voor de verpleegkundige dienst betekent dit een
teren in een rationeel geneesmiddelengebruik met uniforme toepassing, zowel door de artsen van Het GielsBos als door extern geraadpleegde artsen.
Het GielsBos 33
VOEDING DIE WERKT Om beter aan de HACCP normen (een Amerikaanse norm voor risico-inventarisatie voor voedingsmiddelen) tegemoet te komen, werden o.a. de kleedkamers en douches van het keukenpersoneel verplaatst. Hierdoor moest ook het magazijn van de diëtiste verhuizen. De magazijnier ontwierp elektronische bestellijsten en op vraag werd ook een nieuw eenvoudig bestelsyteem voor de klinische PRIORITEITEN BEPALEN
TINETTI-TEST
De dienst kinesitherapie werkte een prioriteiten-
De stappatronen die jaarlijks van de bewoners
kader uit voor individuele behandelingen en bewe-
worden opgenomen op video werden aangevuld
gingsactiviteiten. Dit houdt in dat behandelingen
met de Tinetti-test. Bij deze test wordt naast het
worden gescoord op een aantal (para)medische en
stappatroon ook het evenwicht geëvalueerd. Dit
agogische indicaties. Doel is om op een zo objectief
om een beter en vollediger beeld te krijgen van de
mogelijke wijze prioriteiten te kunnen vastleggen.
motorische functionaliteit en een betere inschat-
Deze werkmethode is nog in ontwikkeling en zal
ting van het valrisico te kunnen maken.
dieetproducten, sondevoeding en toebehorend materiaal uit het magazijn ontwikkeld. Voordeel is dat dit per woning een duidelijk beeld van het verbruik per week/maand/jaar oplevert. Hierdoor kan de diëtiste eventuele onregelmatigheden gemakkelijker opsporen. Nieuwe producten of naamsveranderingen worden door de diëtiste onmiddellijk in het systeem geregistreerd.
verder getoetst worden aan de gezamenlijk visie op
In de nabije toekomst zullen deze bestellijsten
zorg binnen Het GielsBos.
aan de voorraad worden gekoppeld, waardoor de diëtiste deze stock beter kan beheren en haar begroting nauwkeuriger kan inschatten. Zij zal daartoe een bijscholing Microsoft Excel volgen.
34 Het GielsBos
COMMUNICATIE ONDERSTEUND Dit jaar werd door de dienst logopedie voor de derde maal de interne cursus over ondersteunde communicatie georganiseerd. Verdeeld over vijf namiddagen kregen de cursisten theoretische vorming afgewisseld met ervaringsgerichte oefeningen over communicatie in het algemeen, communicatie en autisme, non-verbale communicatie en lichaamstaal, totale communicatie en uitlokken van communicatie. Op basis van de ervaringen en evaluaties uit het verleden werd de kwaliteit van de cursus verbeterd door filmpjes van onze bewoners te maken, videobanden te digitaliseren, meer voorbeelden uit te werken, oplossingen van opdrachten uit te schrijven en te bewaren. Daarnaast kreeg ook iedere cursist een naslagwerk mee van de communicatiecursus in de vorm van een boekje met teksten, zodat hier na de cursus nog naar teruggegrepen kan worden.
communicatiesystemen van bewoners. Waar nodig werden ze meer gepersonaliseerd. Enkele bewoners kregen een totaal nieuw pictobord, anderen kregen een kalender om de week te overbruggen.
WERKEN AAN HET TEAM HELDERE PROFILERING Het autiteam paste zijn werkingsvisie aan en vatte deze in een beknopte tekst samen. Ook werd het paviljoensgericht werken (het koppelen van medewerkers aan paviljoenen, waardoor er een nauwere band en samenwerking ontstaat) geëvalueerd en bijgestuurd. Dit wordt ervaren als zeer positief en motiverend. Het team van Langoor 1 evalueerde zijn werking en doelstellingen aan de hand van de 16 kwaliteitscriteria van Het GielsBos (beleidsnota 2000-009). Dit werk begon reeds in 2009. Samen met de orthopedagoge werd in 2010 de werking afgetoetst aan de criteria ‘gezondheid en veiligheid’ en ‘sfeer’. Zo’n kritische zelfreflectie vormt de basis voor verandering, verbetering van visie, doelstellingen, dagelijkse handelingen.
En daarna gingen de begeleiders hiermee aan de slag. Vos 4 herbekeek met de logopediste alle
Het GielsBos 35
Is het speelgoed op onze woning wel veilig? Hoe brengen we variatie in de voeding? Hoe kunnen we een ‘verwaterde’ activiteit terug opfrissen? Dit alles leidde tot zeer concrete nieuwe afspraken. Het doorlichten van de werking aan de hand van kwaliteitcriteria, het samen bekijken, bespreken, brainstormen, formuleren en aanpakken van werkpunten
FEEDBACK De laatste jaren zijn heel wat teams expliciet aan de slag gegaan met het thema ‘feedback geven en krijgen’. Het is immers essentieel voor een goede teamwerking dat open communicatie mogelijk is zonder dat iemand zich daardoor aangevallen of
werd door het team als zeer positief ervaren.
gekwetst voelt. En het vergt de juiste communica-
Merel 1 is een ‘activeringsgroep’ geworden. Wat
constructieve manier te geven aan collega’s.
betekent dit precies? Het team zocht het uit en herschreef het groepsprofiel. Dit vertaalde zich in extra activiteiten voor de bewoners en, in functie hiervan, aanpassing van het uurrooster van het personeel. Het blijft belangrijk om het zelfstandig handelen van de bewoners te bevorderen. Merel 1 wil een thuis zijn voor de bewoners en iedereen draagt z’n steentje bij overeenkomstig zijn mogelijkheden. Het team streeft naar een zo gewoon mogelijke manier van leven, werken en wonen.
tievaardigheden om kritiek op een aanvaardbare en
Een voorbeeld. Het team van Merel 3 verdiepte zich eerst in wat theorie over feedback en voerde dan een open dialoog aan de hand van een aantal stel-
kregen de laatste woningverantwoordelijken een computeropleiding voor het werken met het digitale woningdossier. Dit is het dossier waarin de werking van een team (een woning) wordt geregistreerd. Je vindt er doelstellingen, visieteksten, werkafspraken enz. in terug. Het digitale woningdossier is nu volledig operationeel. En ondertussen is het proces opgestart om in het kader van de zorgcoördinatie de bestaande inhoudelijke dossiers over bewoners te herdenken. Wordt vervolgd … METHODISCH WERKEN
lingen. Dit resulteerde in nieuwe afspraken die het
Iedere bewoner in Het GielsBos heeft een bege-
geven van feedback aan elkaar vergemakkelijken.
leider die een oogje heeft op hem of haar! Deze
Sindsdien start elke vergadering met een kleine
begeleider waakt over de individuele kwaliteit van
feedbackronde.
leven, neemt het specifiek voor hem of haar op, en
DIGITAAL WONINGDOSSIER Het GielsBos gebruikt ORBIS-DOSSIER hoofdzakelijk voor het registreren van gegevens over bewoners.
36 Het GielsBos
Dit proces begon in 1999 en … is nooit af. In 2010
brengt het individuele dossier in orde. Zo’n begeleider noemen we een ABO, wat de afkorting is van aandachtsbewoner-opvoeder. Niets nieuws (het werd ingevoerd rond 1990), maar nog steeds essentieel voor een goede werking. Het blijft dan ook
van groot belang om continu te werken aan verbe-
Dit wordt voorbereid door de ABO, dus spreken we
tering van dit ABO-systeem, dat een onderdeel is
over de ‘ABO-bespreking’. Noden en behoeften van
van wat we noemen ‘het methodisch werken op de
de bewoner worden opnieuw in kaart gebracht en
leefgroep’.
dit leidt tot nieuwe initiatieven om de kwaliteit
In Egel 1 wonen 10 bewoners met een ernstige meervoudige beperking. Comfort en kwaliteit van leven zijn begrippen die voor het team heel belang-
van leven te verbeteren. De neerslag van zo’n ABObespreking is ook heel bruikbaar als informatiebron voor nieuw personeel.
rijk zijn. Maar hoe ga je hiermee concreet aan de
Het team van Schildpad 1 koppelde de verdie-
slag? Voor dit team is het essentieel dat dit vertaald
ping van de ABO-werking aan taakdifferentiatie.
wordt in het ondersteuningsplan, het dagverloop en
Naast de verantwoordelijkheid voor een bewoner
in de ABO-werking (aandachtsbewoner-opvoeder).
is iedere begeleider ook verantwoordelijk voor
Maar een allereerste voorwaarde is: alles wat er
één of meerdere werkingsaspecten: taken, activi-
nu is loslaten, een nieuwe start durven nemen en
teiten, praktische klussen, enz. Onder het motto
‘dromen’ over wat de ideale situatie zou zijn voor
‘op ieder potje past een dekseltje’ werden taken
elke bewoner op het vlak van daginvulling, activi-
verdeeld in functie van persoonlijke competenties
teitenplanning, verzorging, enz. Dit kan bedreigend
en interesses. Ook vrijetijdsactiviteiten met bewo-
of verrijkend zijn. Voor het team van Egel 1 was
ners werden zo toegewezen. Als hulpmiddeltje
dit een verrijkende oefening. Vooreerst zal dit een
gebruikten ze de activiteitenpuzzel. Dit resulteerde
vertaalslag krijgen in een vernieuwde ABO-werking.
in een aangepaste activiteitenkalender.
Het team van Langoor 5 bespreekt maandelijks één bewoner uitgebreid op zijn teamvergadering.
Het GielsBos 37
LEREN EN VERBETEREN IN DE ONDERSTEUNENDE DIENSTEN UITBREIDING HUISHOUDHULPEN
een directere band met de organisatie van de
voor de schoonmaak buiten de woningen. Groep 2
woning, is als het ware een lid van het team.
bestaat uit de huishoudelijke hulpen: zij verzorgen
• Organisatie van het werk van de huishoudhulp:
de schoonmaak in alle woningen (12 uur per week
door de nauwe betrokkenheid kan de huishoud-
Voor de huishoudelijke dienst was de belangrijkste ingreep in 2010 de reorganisatie van de schoonmaak. De aanleiding van de reorganisatie was de positieve ervaring van / met de huishoudhulpen
hulp meer in eigen handen nemen, zij kan zelf beslissingen nemen, kan mee de prioriteiten bepalen. • Vertrouwdheid met bewoners en personeel: de
binnen Geïntegreerd Wonen in Beerse.
huishoudhulp kent de bewoners en het perso-
In 2010 werd het schoonmaakpersoneel opgesplitst
kan eventueel ook kleine taken i.v.m. bewoners
in huishoudhulpen (specifiek voor de woningen) en
uitvoeren, zoals bv. een bewoner naar de kapper
huishoudelijk personeel (voor onderhoud van de
brengen.
neel, wat afspraken maken vergemakkelijkt. Ze
per woning). De grote schoonmaken in de woningen blijven behouden, dit wordt een samenwerking tussen twee huishoudhulpen en één schoonmaakster uit de centrale ploeg. De coördinator huishoudelijke diensten stuurt de centrale schoonmaakploeg, de grote schoonmaken en de aankoop van producten en machines aan. De wooncoördinatoren sturen de huishoudhulpen aan.
facilitaire gebouwen). De huishoudhulpen vallen
• Overleg van de begeleiders met de huishoud-
voortaan onder de verantwoordelijkheid van de
hulp: ze is een direct aanspreekpunt, er kan zo
Deze nieuwe regeling i.v.m. schoonmaak is van
wooncoördinatoren,
korter op de bal gespeeld worden.
kracht sinds 4 oktober 2010.
terwijl
het
huishoudelijk
personeel onder de verantwoordelijkheid van de coördinator huishoudelijke diensten blijft. Als voornaamste argumenten werden aangehaald: • De betrokkenheid van de huishoudhulp bij de leefgroep: de huishoudhulp is op de hoogte van het reilen en zeilen op de woning, heeft
38 Het GielsBos
Om tot deze reorganisatie te komen werden de
VEILIGHEID VOOROP IN TECHNISCHE DIENSTEN
logistiek assistenten en de huidige schoonmaakploeg samengevoegd tot één ploeg. Deze nieuwe
In 2010 zagen we ons genoodzaakt om, met het oog
ploeg werd ingedeeld in twee groepen. Groep 1
op de veiligheid en hygiëne, een aantal onvoor-
is de centrale schoonmaakploeg: deze staat in
ziene werken uit te voeren.
We maken een overzicht van deze uitgevoerde
Hygiëne:
GROEN:
werkzaamheden.
• We hadden te kampen met een verouderde,
In het kader van de bouw van nieuwe woningen
Veiligheid: • Op aanwijzen van onze wijkagent hebben we een ingreep gedaan op het rond punt tussen Merel en Vos. Door het plaatsen van enkele betonelementen, een reeks verkeersborden en het enkel richting maken van een klein stukje weg, hebben we een onveilige situatie weggewerkt. Als iedereen zich hier aan de verkeersregels houdt, wordt het ook voor onze bewoners een stuk veiliger. • Om stofexplosie te voorkomen, plaatsten onze eigen diensten in het atelier van de houtbewerking een nieuw systeem van stofafzuiging. Het is niet alleen veiliger, maar ook een stuk aangenamer werken in een atelier waar al het stof en zaagsel naar een andere locatie wordt afgezogen!
weggezakte rioolbuis op een diepte van 5m en
(zie Masterplan Wonen) zullen bomen worden
een gebroken waterleiding. Om verdere schade
gerooid. Om dit te compenseren werden in het
te beperken, werd als noodoplossing in eerste
najaar van 2010 ruim 9000 boompjes geplant.
instantie een bypass aangebracht. Op een later
Meer dan de helft hiervan is in samenwerking met
tijdstip pakten we dit probleem ten gronde
ouders en familieleden van onze bewoners uitge-
aan: we plaatsten een nieuwe toezichtsput en
voerd, waarvoor onze dank.
herstelden de riolering. • De thermostatische kranen in paviljoen Langoor leverden het gewenste resultaat: een belangrijke reductie van het risico op legionellabesmettingen. Daarom besloten we deze investering uit te breiden. Nu beschikken onze drie oudste paviljoenen (Langoor, Egel en Schildpad) over thermostatische kranen. Zo beschikken
INZETTEN OP INFORMATISERING In 2010 werden verschillende automatisatieprocessen ingevoerd of verbeterd om het werk zo efficiënt mogelijk te laten verlopen en up-to-date te blijven in de steeds meer geïnformatiseerde werkomgeving.
de verbruikers over water van 65°C tot aan
De informaticadienst zorgde ervoor dat de bewo-
de kraan, wat het meeste risico op legionella-
nersadministratie voortaan via elektronische weg
besmettingen de wereld uit helpt.
mailings aan de ouders en wettelijke vertegenwoordigers kan versturen. Ouders en wettelijke
Het GielsBos 39
vertegenwoordigers die hun e-mailadres door-
in het uurrooster. Afwijkingen worden onmiddel-
ORBIS-UURROOSTER, het aanvullend personeels-
gaven, zullen voortaan via deze weg hun informatie
lijk in een kleurtje aangeduid. Dit vergemakkelijkt
dossier in ORBIS-DOSSIER en het programma voor
ontvangen. Voor de anderen blijft de klassieke
de controle door de coördinatoren aanzienlijk. De
de berekening van de vrije uren vormen binnen
verzending via post natuurlijk bestaan.
personeelsdienst testte deze nieuwe functie in
onze organisatie een belangrijk hulpmiddel bij het
2010 uitgebreid zodat de implementatie begin 2011
uitvoeren van een aantal administratieve taken.
kon gebeuren.
Omdat het belangrijk is dat alle gebruikers de
Door de invoering van het geautomatiseerd systeem voor medicatieverstekking moest ook de facturatiemodule worden aangepast. Ook hier zorgde de eigen informaticadienst voor een pasklare oplossing. De bestaande en verouderde tikklok werd vervangen door een goedkoper en eenvoudiger tijdsregistratiesysteem. De informaticadienst zorgde voor de installatie van het systeem en de personeelsdienst zorgde mee voor een vlekkeloze overgang: nieuwe badges (fobs) coderen en verdelen, de gegevens van alle medewerkers inbrengen in het programma, enz. Het elektronisch uurrooster van ORBIS kan nu de tikgegevens van de tikklok automatisch inlezen en deze gegevens vergelijken met de registraties
40 Het GielsBos
mogelijkheden van deze pakketten goed kennen, gaf de personeelsdienst hierover opleidingen. Verder voerde de informaticadienst een aantal fundamentele wijzigingen uit aan het netwerksysteem: vervangen van servers en het gebruik van een nieuw backup-systeem. Windows 7 werd uitgetest op het netwerk van Het GielsBos. De financiële dienst nam een geïntegreerde module in het boekhoudpakket in gebruik om een aantal belastingsfiches automatisch te kunnen genereren. Tevens kunnen hiermee de attesten voor belastingvrijstelling voor giften aangemaakt worden.
MEDEWERKERS VAN HET GIELSBOS Het totaal aantal medewerkers van Het GielsBos
140
bestond in de loop van 2010 uit:
120
• 451 vaste personeelsleden
100
5 sociale dienst
6 9 woningverantw.
6
verpleging
3
stafmedewerker
2
muziektherapeut
logistiek assistent
4
psych/orthopedagoog
8
medewerker OOG
2 kinesitherapeut
directie
job coach
diëtiste
3 geneesheer
2
logopedist
medewerkers in de zorg en 85 medewerkers in de
1
16
7
logistiek personeel
neelsleden in Het GielsBos: 2 directieleden, 350
8
ergotherapeut
Op 31 december 2010 werkten er 437 vaste perso-
3 coördinator OD
PERSONEELSKENMERKEN (VASTE MEDEWERKERS)
1
0
9
6
coördinator zorg
krijgen die hen toekomen.
10
beg/opv klasse 2B
nisatie goed draait en dat de bewoners alle zorgen
20
30
23
beg/opv klasse 2A
Samen zorgen zij ervoor dat Het GielsBos als orga-
40
beg/opv klasse 1
• 122 vrijwilligers.
autiwerking
deeltijds leren
59
60
animator
• 4 jongeren uit het project deeltijds werken/
80
administratief pers.
• 76 stagiairs
92
activiteitenbegeleiding
• 113 tijdelijke medewerkers
122
administratieve en logistieke diensten. Functies
Het GielsBos 41
Van de 437 vaste personeelsleden werkten er:
De gemiddelde leeftijd van de 437 vaste personeelsleden was 42 jaar en 3 maanden.
• 173 voltijds (49,17%) • 88 halftijds en 176 deeltijds, wat overeenkomt met 178,85 voltijdse equivalenten (50,83%).
100 80
19,22%
2,06% 0,92%
man voltijds (50) man deeltijds (9) man halftijds (4) vrouw voltijds (123)
28,15% 38,21%
vrouw deeltijds (167) vrouw halftijds (84)
Verdeling man/vrouw en arbeidsstelsel
42 Het GielsBos
74 65
58
60
11,44%
83
79
40
33
20 0
0
8
<20
20-24
32
5 25-29
30-34
35-39
40-44
Gemiddelde leeftijd
45-49
50-54
55-59
60-64
AAN- EN AFWEZIGHEDEN (VASTE EN TIJDELIJKE MEDEWERKERS) Met afwezigheden bedoelen we meer dan alleen ziekte. Het omvat ziekte, arbeidsongeval, moederschapsbescherming, zwangerschapsverlof, tijdskrediet en thematische verloven. Ter vervanging van langdurig afwezigen werd 217 maal een tijdelijke medewerker aangeworven. Deze 217 vervangingen werden waargenomen door 113 personeelsleden. uren vaste en tijdelijke medewerkers in dienst allerlei afwezigheden gepresteerde uren
%
861.714,44
100,00
-287.798,60
-33,40
573.915,84
66,60
Uren afwezigheden
12,17%
17,12%
arbeidsongeval/ziekte
0,88% 0,40%
educatief verlof familiaal verlof/klein verlet
9,63%
feestdag
0,55%
syndicaal verlof/openbaar mandaat
31,81%
tijdskrediet/thematisch verlof verlof (alle soorten) 27,44%
zwangerschap/moederschapsbescherming
Verschillende afwezigheden
Het GielsBos 43
VORMINGSBELEID
uitgaven vorming 2010
In Het GielsBos krijgt iedereen levenslang … de kans om te leren. Leren kan op zeer diverse manieren, zeker ook gewoon op de werkplek. In 2010 gaven we 71.222,07 euro uit aan vorming, d.i. interne en externe vorming en mediatheek (boeken en
totaal E
per VTE
interne en externe vorming
53.613,17
152,37
mediatheek
17.608,90
50,05
71.222,07
202,42
totaal
tijdschriften), exclusief verplaatsingsonkosten en uurloonkost medewerkers. Door een sanering in
financiering vorming 2010
de uitgaven voor tijdschriften en abonnementen konden we een halt toeroepen aan de steeds hoger oplopende uitgaven voor mediatheek.
totaal E VIA-subsidies VIVO-subsidies
aandeel
46.300,00 8.785,09
In 2010 werden 6.463,94 uren interne en externe
giftenfonds
vorming gepresteerd, wat overeenkomt met 18 uren
ICOBA-subsidies
1.032,16
andere inkomsten
1.400,22
eigen bijdrage
1.787,93
2%
71.222,07
100%
per VTE. Medewerkers die betrokken zijn bij beleid, zorg en zorgondersteuning volgen opmerkelijk meer vorming dan de medewerkers in de ondersteunende diensten (21 versus 8 uren per VTE). 50% van de medewerkers nam minder dan 10 uren vorming op, 6% nam meer dan 40 uren op.
44 Het GielsBos
totaal
11.916,67
98%
Als plafond hanteert Het GielsBos 60 uren vorming
60% (gemeten op basis van vormingsuren). In
Slechts 1% van de externe opleidingen duurt meer
per jaar voor een voltijdse medewerker: daarboven
2009 lag de verhouding op 64%-36%, in 2010 op
dan 40 uren. Blijkbaar vormen meerdaagse externe
staan we in principe geen vorming meer toe, ook al
67%-33%. Dit betekent dat net zoals in 2009, ook
opleidingen geen bezwaar, al is er nog een duidelijk
is het inhoudelijk relevant. Ook vorming moet een
in 2010 een zware inspanning werd gedaan om
overwicht van de eendagsopleidingen.
doordachte en verantwoorde keuze zijn. We staan
interne vorming te organiseren. Nog nooit hebben
ze nooit automatisch toe.
we zoveel vormingsuren gerealiseerd via interne
We streven er ook naar zoveel mogelijk medewerkers met vorming te bereiken. In 2010 namen 460 van hen deel aan één of andere vorming (titularissen én interimarissen). Over de voorbije 13 jaar investeerde Het GielsBos jaarlijks gemiddeld 60.832,33 euro in vorming: 1/3 hiervan voor mediatheek (18.900 euro), 2/3 voor interne en externe cursussen (41.313 euro).Gemiddeld investeerde een medewerker jaarlijks 30 uren
vorming. Interne vorming heeft interessante voordelen: doelgericht maatwerk op de eigen werkplek tegen een scherpe prijs of gratis indien verzorgd door eigen medewerkers. In aantal cursussen uitgedrukt: in 2010 werden
Een aantal medewerkers rondden hun opleiding af met een bijkomend getuigschrift of diploma: hierbij denken we aan gegradueerde in de orthopedagogie en bachelor in de gezinswetenschappen. In 2010 volgden 30 medewerkers een opleiding met educatief verlof.
307 opleidingen gevolgd, waarvan 120 interne en 187 externe (verhouding 39%-61%). Met 39% interne opleidingen realiseerden we dus 67% van de vormingsuren. Het heeft dus een zeer groot bereik.
in vorming. Er is echter een groot verschil tussen
Een analyse van de duur van de gevolgde oplei-
medewerkers in de zorg en zorgondersteuning
dingen leert dat 86% van de intern georganiseerde
(gemiddeld 35 uren) en medewerkers in de adminis-
opleidingen maximaal 8 uren duren. De overige 14%
tratieve en logistieke diensten (gemiddeld 12 uren).
van de opleidingen duren maximaal 40 uren.
De voorbije 13 jaren was de verhouding tussen
De duur van externe opleidingen ligt voor 57%
interne en externe vorming gemiddeld 40% versus
onder de 8 uren en voor 42% tussen 8 en 40 uren.
Het GielsBos 45
opleiding
aantal studenten
EEN LEERWERKPLEK VOOR STAGIAIRS Het GielsBos speelt een belangrijke rol als stageplaats voor studenten uit diverse richtingen en met verschillende opleidingsniveaus. Ook personen die les volgen in het volwassenenonderwijs zijn
bachelor orthopedagogie
6
bachelor verpleegkunde
8
bachelor voeding en dieetleer
1
bachelor ergotherapie
10
bachelor sociaal Werk
1
bachelor Logistiek management
1
bachelor creatieve therapie, dans
1
en beweging
welkom. Studenten krijgen de kans om de schoolse
Bachelor secundair onderwijs
3
theorie op een leerrijke en aangename manier om
graduaat orthopedagogie
3
te zetten in de praktijk.
jeugd- en gehandicaptenzorg
10
bijzondere jeugdzorg
4
leefgroepenwerking
2
school overlegt. We bieden onze stagiairs verschil-
4° graad verpleegkunde
9
lende mogelijkheden om bij te leren. Ze kunnen
logistieke hulp
6
interne vormingen volgen om de werking van
Kinderzorg
1
Zorgkundige
3
sociale stage
5
Medical Management Assistant
1
Bijzonder onderwijs Voeding
1
We zorgen voor een goede begeleiding. Elke stagiair heeft een eigen mentor die regelmatig met de
andere disciplines te leren kennen. Een stage bij Het GielsBos is dan ook een springplank naar een job in de zorgsector.
totaal
46 Het GielsBos
76
Ondanks deze inspanningen vond een stagiair van
reikt op volgende gebieden: competentieontwik-
Langoor 2 dat zij onvoldoende eenduidige informatie
keling, coachingsvaardigheden, observeren, feed-
kreeg over de verwachtingen en taken. En daarom
back geven en actief luisteren, reflecteren en
nam het team het initiatief om een stagemap aan te
motiveren. De algemene tevredenheid (8/10) én
leggen, specifiek voor de stagiairs op Langoor 2. Dit
de lange wachtlijst heeft ons doen besluiten deze
mapje werd van de inwerklijst voor begeleiders (zie
vorming opnieuw te organiseren in 2011.
(GES). Het is dan ook belangrijk om medewer-
In samenwerking met studenten 3e jaar toegepaste
deze doelgroep te werken. Zo heeft Het GielsBos
psychologie, richting arbeids- en organisatiepsy-
ondermeer nood aan (psychiatrisch) verpleeg-
aangesteld om deze stagemap actueel te houden.
chologie, van de Lessius Hogeschool Antwerpen
kundigen. Daarom was onze aanwezigheid op de
werd een enquête opgesteld om stagiairs over hun
jobbeurs van de KHK Turnhout voor laatstejaars-
In het kader van het project ‘werkplekleren’ van
stage-ervaringen in Het GielsBos te bevragen. Doel
studenten bachelor verpleegkunde en studenten
het HIVSET Turnhout konden enkele mentoren in
is om vanaf 2011 deze vragenlijst systematisch bij
hoger beroepsonderwijs niet toevallig. Een staf-
2009 deelnemen aan een externe vorming voor
elke stagiair af te nemen. De ingevulde formu-
medewerker zorg creëerde een powerpointpresen-
mentoren die stagiairs begeleiden. Door het grote
lieren zullen eind 2011 door studenten van Lessius
tatie en een stand met kleurrijke foto’s die mocht
succes van deze vorming werd beslist deze vorming
verwerkt worden. Deze informatie zal worden
gezien worden. De studenten kregen een exem-
in 2010 aan te bieden als interne vorming van 4
gebruikt om het stagebeleid te evalueren en zo
plaar van ons magazine GielsBos! en een kleurrijke
halve dagen onder leiding van Wendy Franquet van
mogelijk te verbeteren.
bladwijzer. Deze laatste was ontworpen door onze
beleidsnota 2001-007) afgeleid. In het mapje staat nu duidelijk wat van een stagiair wordt verwacht en wie hem daarbij begeleidt. Twee begeleiders zijn
JOBBEURS VOOR VERPLEEGKUNDIGEN De bewoners die de laatste jaren worden opgenomen, hebben vaak een ernstige meervoudige beperking (EMB) of gedrags- en emotionele stoornis kers aan te trekken die competent zijn om met
HIVSET Vormingscentrum. Er waren 41 kandidaten,
ergotherapeuten en nodigde hen uit om zich in te
slechts 16 konden deelnemen. Er werd inhoudelijk
schrijven voor een bezoek aan en een rondleiding
geoefend en theoretische kaders werden aange-
in Het GielsBos tijdens de kerstvakantie. Het resultaat: vijf ingevulde sollicitatieformulieren en vier inschrijvingen voor het bezoek aan Het GielsBos!
Het GielsBos 47
Op 3 februari 2010 namen twee vrijwilligers deel
VRIJWILLIGERS
aan de interne kennismakingscursus autisme. Daar-
De vrijwilligerscommissie vergaderde vier maal
naast volgden op 23 april 23 vrijwilligers de interne
met als agenda: rekrutering van vrijwilligers, voor-
vorming ‘voorkomen van rugklachten’ door Tinneke
bereiding en evaluatie van het vrijwilligersfeest,
Van Hove, kinesiste in Het GielsBos. Deze vorming
onkostenvergoedingen,
vorming,
werd specifiek georganiseerd voor vrijwilligers met
jongerenkampen, enz. Enkele extra vergaderingen
als doel rugbelasting preventief aan te pakken. Het
werden besteed aan ‘Omgaan met vertrouwelijke
is belangrijk om een aantal basisprincipes en basis-
informatie en het beroepsgeheim’. Dat alles resul-
houdingen goed te kennen en te begrijpen. Vrijwil-
teerde in een nieuwe afsprakennota. Vrijwilligers
ligers volgen niet alleen vorming, soms geven ze
zijn echt niet weg te denken uit onze werking.
het ook. Joris Frederickx, de bezoekvrijwilliger van
Daarom doen we ook met veel plezier een inspan-
Gerrit Van den Langenbergh, stelde in april het vrij-
ning opdat zij zich in onze organisatie echt thuis
willigerswerk voor op de basiscursus voor nieuwe
zouden voelen.
medewerkers.
In de loop van het jaar kwamen twaalf kandidaat
De eerste week van maart is traditioneel de week
vrijwilligers op kennismakingsgesprek. Dit resul-
van de vrijwilliger. Deze gelegenheid laten we niet
teerde in acht nieuwe vrijwilligers. Vacatures
aan ons voorbij gaan. Het vrijwilligersfeest van
werden
wandelvrijwilliger,
woensdag 3 maart 2010 werd door 67 vrijwilligers
zwembegeleider, cafetariahelper en begeleider van
bijgewoond. Ze kregen een lekkere breugheltafel
de hobbyclub Boccia. In het tijdschrift ‘Onderox’
aangeboden en konden genieten van een mooie
verscheen een mooi artikel waarin drie vrijwilligers
dansvoorstelling. Danstherapie maakt al een tijdje
over hun werk en motivatie getuigden.
deel uit van het vaste activiteitenaanbod. Margriet
uitgeschreven
48 Het GielsBos
afsprakennota,
voor
De Haene, danstherapeute in Het GielsBos, kreeg de gelegenheid om te illustreren wat de bewo-
• 27 vrijwilligers begeleidden groepsactiviteiten: joggen, volksdansen, paardrijden, wandelen en fietsen in groep, begeleiding op een woning
ners kunnen, maar liet ook het dansplezier dat ze
• 14 vrijwilligers stonden in voor de afwerking van de producten uit de Bijenkorf
beleven duidelijk aan bod komen.
• 17 leden van de OKRA van Onze-Lieve-Vrouw-Vosselaar boden een tweewekelijkse wandeling aan
Eén van de peilers van een goede vrijwilligerswerking is het werken met coaches. Ze begeleiden vrijwilligers en dat verdient onze steun. En dus bracht
• 7 vrijwilligers werden ingezet voor hulptaken zoals vervoer, cafetaria, naaikamer • 11 vrijwilligers maakten tijdens de vakantiemaanden kennis met de werking van Het GielsBos. Opmerking: vijf vrijwilligers combineerden verschillende taken.
de coördinator van het vrijwilligerswerk de coaches samen om over hun taakomschrijving en de nieuwe afsprakennota voor vrijwilligers te praten. Tevens een gelegenheid om nieuwsjes en ervaringen uit te wisselen. Hun ervaring en hun kennis is van grote
9,02% 5,74%
37,70%
waarde. In 2010 vonden meer vrijwilligers de weg naar Het
activiteitenbegeleiders (in groep) 13,93%
afwerkgroep Bijenkorf
GielsBos dan dat er vrijwilligers met hun activi-
OKRA wandelvrijwilligers
teiten stopten. Dat is een goed teken. Eind 2010 kon Het GielsBos rekenen op 122 vrijwilligers die verschillende taken opnemen: • 46 vrijwilligers begeleidden activiteiten voor
activiteitenbegeleiders (individueel)
hulptaken
11,48%
vrijwilligers van korte duur 22,13%
één bewoner: wandelen, fietsen, rolstoeldansen, ergens mee naar toe gaan
Vrijwilligerstaken
Het GielsBos 49
Enkele vrijwilligers hebben gevraagd om tijdelijk
NEEL). Dit personeelsdossier is bestemd voor vaste
Op 26 november 2010 voerde regio-inspecteur Ch.
op non-actief te staan om gezondheidsredenen of
medewerkers, interimarissen, stagiairs, sollici-
Masselus een tussentijdse audit uit.
om voor een partner of gezinslid te kunnen zorgen.
tanten én … vrijwilligers. De coördinator van het
Op Het GielsBos mogen we met regelmaat ervaren hoe –op het eerste zicht- kleine bijdragen van vrijwilligers een groot verschil maken in de levenskwaliteit van onze bewoners. Vos 4 getuigt: ‘Vrijwilligers zijn belangrijk voor onze bewoners, ze geven een houvast door de regelmaat waarmee ze een activiteit begeleiden. Enkele bewoners hebben het geluk om een persoonlijke vrijwilliger te hebben en dit jaar kwam er een extra vrijwilligster bij. Met z’n allen hebben we een dropping gedaan en een paar maanden later
vrijwilligerswerk brengt systematisch adresgegevens, activiteiten van de vrijwilliger en informatie over de contacten die plaats vonden in. Met één druk op de knop kan hij nu adresetiketten afdrukken en allerlei overzichten van de verschillende activiteiten maken. KWALITEIT EVALUEREN EXTERNE AUDIT Om de kwaliteit van de hulp- en dienstverlening in de voorzieningen voortdurend te kunnen verbe-
Zestien elementen van het kwaliteitshandboek werden geaudit. Er werden vijf aandachtspunten geformuleerd en geen afwijkingen. Globale beoordeling: • Beschrijving: Er is een goede beschrijving van de procedures in de vorm van beleidsnota’s. • Implementatie/aantoonbaarheid: De gevraagde documenten werden op eenvoudig verzoek aangetoond. • Samenhang
kwaliteitssysteem:
Er
is
een
teren, voorziet het kwaliteitsdecreet dat iedere
voldoende samenhang van het kwaliteitssys-
werd.’
voorziening een kwaliteitshandboek moet hebben
teem.
dat voldoet aan de SMK’s (sectorspecifieke minimale
• Betrokkenheid personeel op het gevoerde
ORBIS-DOSSIER wordt niet enkel gebruikt voor
kwaliteitseisen). Om dit te controleren, voeren 1 of
kwaliteitsbeleid: Het bevraagde personeel in de
dossiers over bewoners, maar ook als aanvullend
2 auditoren van de zorginspectie van de Vlaamse
woningen, het personeelslid verantwoordelijk
personeelsdossier (aanvullend op ORBIS-PERSO-
overheid jaarlijks een externe audit uit.
voor de nieuwe personeelsleden en het perso-
een feestje voor onze oudste vrijwilliger die 70 jaar
50 Het GielsBos
neelslid verantwoordelijk voor de vrijwilligers
De 5 aandachtspunten ter verbetering zijn:
waren bijzonder bedreven in het omgaan met
• m.b.t. 4.6.7. Afhandelen van klachten van
de voor hen toepasselijke procedures. • Algemeen:
gebruikers: Het verdient aanbeveling een termijn
procedures
van antwoord op de mondelinge klachten of
rond personeel en VTO (vorming, training en
opmerkingen in de werkwijze van de procedure
opleiding). Bijzonder veel aandacht voor de
te beschrijven.
Goed
uitgewerkte
aandachtspunten uit de vorige audits. Er werd
• m.b.t. 4.6.11. Ondersteunen en evalueren van
veel werk gemaakt van de procedure rond de
het personeel: Het verdient aanbeveling
mondelinge klachten en de implementatie
- het systeem van coaching gesprekken nog
ervan. • Aandacht voor kwaliteitsbeleid binnen alle woon-, begeleidings- en opvangvormen: Er is grote aandacht voor de kwaliteit in de opvangvormen.
verder uit te werken. - na te trekken of de functiebeschrijvingen nog actueel zijn. - een goede registratie van de loopbaanevaluaties te hebben.
• Evolutie van het gevoerde kwaliteitsbeleid: Er
• m.b.t. 4.6.16. Het detecteren van en gepast
is een goede evolutie van het kwaliteitsbeleid,
reageren op misbruik en geweld ten aanzien van
onder andere merkbaar in de omgang met de
gebruikers: Het verdient aanbeveling deze infor-
mondelinge klachten.
matie bevattelijk over te maken aan de personeelsleden.
Het GielsBos 51
Om de vier jaar bestaat de externe audit uit een
Van de 300 verstuurde formulieren kwamen er 141
overleggen over hoe het gaat met hem of haar
erkenningsaudit. Vorige erkenningsaudits waren in
ingevuld terug. Deze formulieren werden in 2010
en wat er verbeterd kan worden. 13% wil dat we
2003 en 2007. Dit betekent dat er in 2011, gedu-
verwerkt en leverden ons de volgende gegevens op.
dit doen wanneer dit nodig is en 12 % wil dat we
rende twee dagen, door twee inspecteurs een
• Bijna 60% velt een positief oordeel over de
dit om de twee jaar doen. 6,5% wil dat we dit
nieuwe erkenningsaudit zal worden uitgevoerd. Het
manier waarop ze met de verschillende disci-
volledige kwaliteitshandboek wordt dan aan een
plines kunnen communiceren. Daarnaast is er
audit onderworpen.
een groep van 32% die hierover een neutraal
TEVREDENHEIDSMETING 2009 In het kader van het kwaliteitsbeleid en de inspraak van gebruikers organiseert Het GielsBos om de twee jaar (oneven jaren) een tevredenheidsmeting bij de gebruikers, i.c. de ouders en wettelijke vertegenwoordigers van onze bewoners.
kunnen we besluiten dat er nood is aan meer
te maken om deel te nemen aan zo’n overleg in
contact met de nachtdiensten, de medewerkers
Het GielsBos.
dagbesteding en de medewerkers behandeling. • 44,7% heeft een positief gevoel bij de manier waarop ze inspraak hebben. 43,1 % heeft een neutraal inspraakgevoel. Hier komen we tot de vaststelling dat er vooral meer behoefte is aan
leden van de bewoners een schriftelijke bevraging
• 80 % is tevreden tot zeer tevreden over de
zijds en de ouders en familieleden anderzijds.
52 Het GielsBos
plinair overleg over hun kind, broer of zus. • 89,5% stelt dat het haalbaar is zich overdag vrij
inspraak wanneer het gaat over dagbesteding.
naar de communicatie tussen de voorziening ener-
• 55,4 % wenst aanwezig te zijn bij een multidisci-
oordeel heeft. Uit de schriftelijke commentaren
Begin december 2009 kregen alle ouders en familiein hun brievenbus. In deze bevraging peilden we
meerdere keren per jaar doen.
antwoorden die ze krijgen op hun vragen. • 70% van de gebruikers wil dat alle medewerkers die met hun kind, broer of zus werken, jaarlijks
Aan de hieruit voortvloeiende verbeteringsacties zal ook nog in 2011 doorgewerkt worden. Bovendien zal in 2011 een nieuwe tevredenheidsmeting opgezet worden.
OUDERS ALS PARTNERS IN DE ZORG COLLECTIEF OVERLEG IN DE GEBRUIKERSRAAD In 2010 vergaderde de gebruikersraad vijf maal. Tijdens de vergaderingen werden allerhande zaken met de directie besproken o.a. stand van zaken van het Masterplan Wonen, project Ekeren (dat uiteindelijk niet doorging), procedure mondelinge klachten, opstarten project ‘ouders, partners in de zorg’, invoeren van all-in-one dekbedden, het nieuw medicatiesysteem en de resultaten van de
Tijdens de jaarlijkse informatievergadering voor
iedereen uit het sociale netwerk van een bewoner
alle ouders en wettelijke vertegenwoordigers werd
die nauw betrokken is bij de zorg.
het project ‘ouders, partners in de zorg’ voorgesteld en toegelicht.
De tekst werd bij medewerkers en ouders getoetst
Nog steeds verlenen gebruikersraad, ouders en
komen. Een groep van zeer enthousiaste familie-
wettelijke vertegenwoordigers van bewoners hun
leden hielp om de sensibiliseringcampagne uit te
medewerking aan commissies en werkgroepen,
werken. Ze bedachten spreuken die het gesprek
waarvan in elke gebruikersraad verslag wordt uitge-
over de samenwerking binnen de driehoek kunnen
bracht.
uitlokken. De spreuken werden samen met affiches
om tot een zo breed mogelijk gedragen tekst te
PROJECT OUDERS PARTNERS IN DE ZORG
tevredenheidsenquête 2009. In de vergadering
uitgehangen over heel het domein in Gierle én in Beerse. Ze stelden een kaft samen met materiaal dat gebruikt kan worden om de discussie te voeren.
van mei 2010 werd een nieuwe penningmeester
Zo kreeg ieder team uit wonen, dagbesteding en
verkozen.
behandeling voldoende materiaal om het project te bespreken.
Jaarlijks organiseert de gebruikersraad activiteiten waaraan ouders en wettelijke vertegenwoordigers
Op de jaarlijkse informatievergadering van de
kunnen deelnemen, o.a. de voorjaarsactiviteit. In
Dit project, opgestart in 2009, werd in 2010 gepro-
2010 vond geen themavergadering plaats maar als
gebruikersraad werd het project ‘Ouders partners
moot over heel Het GielsBos. Een multidisciplinaire
extra activiteit werd in het najaar een nazomerbal
in de zorg’ aan de hand van de visietekst en toepas-
werkgroep van ouders en medewerkers stelde een
en een boomplantdag gehouden.
selijke rollenspelen voorgesteld aan de aanwezige
visietekst over ‘ouders, partners in de zorg’ op.
familieleden.
Met ouders bedoelen we niet enkel ouders, maar
Het GielsBos 53
Dit thema kwam ook op alle teamvergaderingen
Voor het team van Vos 2 zijn de begeleiders (opvoe-
aan bod. Elk team boog zich over de samenwerking
ders) het belangrijkste aanspreekpunt voor ouders.
met ouders en familieleden, en over wat er anders
Zo staat het ook in de visietekst. Dit betekent dat
en beter kon. We staan even stil bij enkele voor-
zij een belangrijke verantwoordelijkheid dragen
beelden van hoe teams ermee aan de slag gingen.
om ouders goed te informeren over hun kind,
Het team van Schildpad 5 staat volmondig achter de trend om ouders en wettelijke vertegenwoordigers nog nauwer bij de gesprekken over de bewoner te betrekken. De psychologe lichtte de visietekst toe op het teamoverleg. Dan werd het sociale netwerk van iedere bewoner in kaart gebracht. Hun bekommernissen en kritische bedenkingen op praktisch, medisch, pedagogisch, … vlak werden opgelijst zodat het team dit scherp in beeld kreeg. Hieruit werd afgeleid hoe zij wensen betrokken te worden.
des te meer omdat de bewoners zelf niet verbaal kunnen communiceren. Daarnaast vinden de begeleiders het belangrijk om de meningen van ouders zo goed mogelijk te kennen. Zo ontstaat een positieve samenwerking. Het team vulde per bewoner de driehoek bewoners – ouders – begeleider in om zo meer zicht te krijgen op de thuissituatie en de wensen van ouders. Zowel wat goed loopt als de knelpunten kwamen duidelijk in beeld. Hiermee ging het team aan de slag.
Ook was er aandacht voor de broers en zussen
Het team van Vos 5 maakte een gelijkaardige oefe-
van bewoners. De participatie van ouders aan een
ning. Wat hen daarbij opviel was de grote betrok-
bewonersbespreking werd ingeoefend aan de hand
kenheid tussen ouders en bewoners en de zeer
van een rollenspel. Dit leverde enkele interessante
respectvolle en zorgzame relatie tussen ouders en
leerpunten op, zoals zoals de vraag of je in aanwe-
begeleiders. Da’s deugddoend.
zigheid van ouders thema’s kan bespreken waarover binnen het team nog uiteenlopende meningen bestaan.
54 Het GielsBos
De teams zullen ook in 2011 verder aan de slag gaan met deze driehoek.
CONTEXTUELE HANDVATEN In 2010 schoolden de vijf teams in Beerse zich intensief bij in het ‘contextuele denken’ onder de deskundige leiding van Caroline Steman, een
Samen werd de vertaalslag naar de dagelijkse praktijk gemaakt. Dit leidde tot een opvallende verbreding van hun denkwereld en een beter begrip voor ouders en hun reacties.
Nederlandse psychologe met wie we in contact
Maar niet alleen de ouders kwamen in het vizier,
kwamen via de vormingsorganisatie ‘Leren over
ook de eigen achtergrond van begeleiders kwam
leven’. Caroline was medeauteur van het schitte-
op tafel. Je kan immers je eigen opvoeding niet
rende boekje ‘Beperkte burgers. Over volwaardig
wegcijferen in communicatie. Alleen al het feit
burgerschap voor mensen met verstandelijke beper-
dat je daar bewuster mee omgaat, leidt tot anders
kingen’ uit 1997, een ‘klassieker’ in onze sector.
denken en meer begrip voor de ander.
Ondertussen werkt zij in Kliniek Altrecht te Utrecht als psychologe geestelijke gezondheidszorg met jongvolwassenen met een lichte of matige verstandelijke handicap en psychiatrische problemen, en heeft zij ook een eigen praktijk voor contextuele en cognitieve therapie. Gedurende vier halve dagen werden de teams in het contextuele begrippenkader ingeleid. Doel was hen de nodige handvaten aan te reiken om hun samenwerking met ouders in een nieuw perspectief
Dit miste zijn effect niet op de teamvergaderingen. In de gesprekken over ouders komt nu een andere kijk naar boven, die de samenwerking in de driehoek bewoners – ouders – begeleiders faciliteert. En die tevens perfect aansluit bij het project ouders, partners in de zorg. Conclusie: een bewoner kan maar echt groeien als persoon, als er een goed evenwicht is tussen familie, begeleiders en bewoners.
te plaatsen. Het waren stuk voor stuk oogopeners.
Het GielsBos 55
OOK WIE WACHT, KRIJGT ONZE VOLLE AANDACHT Op 31 december 2010 telde de wachtlijst van Het GielsBos 55 minderjarigen, waarvan 27 met urgentie 1. Er zijn nog 14 vragen in behandeling. In 2010 realiseerden we 3 opnames en boden we 118 logeerdagen aan. In de provincie Antwerpen wordt reeds vele jaren met een centrale registratie van zorgvragen (CRZ) gewerkt. De zorgvragen uit de provincie Antwerpen worden volledig digitaal beheerd. Het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) ontwikkelde een eigen webapplicatie en databank zorgregie. Sinds 1 december 2010 is de webapplicatie van de provincie Antwerpen opgenomen in de webapplicatie van het VAPH. Hierdoor kan er beter over de provinciegrenzen heen gewerkt worden. Ook is er een heuse reorganisatie van de CRZ en het Regionaal Overleg Gehandicaptenzorg (ROG)
56 Het GielsBos
uitgewerkt. De meest opvallende verandering is dat er een onderscheid tussen basiszorg en gespecialiseerde zorg gemaakt wordt. Het huidige onderscheid tussen minderjarigen en meerderjarigen zal vervagen, met hopelijk een meer naadloze overgang van minderjarigenzorg naar meerderjarigenzorg tot gevolg.
WERKGROEP GEHANDICAPTENZORG ZONDER GRENZEN De millenniumdoelstellingen richten zich op het uitbannen van wereldwijde armoede. Regeringsleiders van 189 landen hebben in september 2000 de United Nations Millennium Declaration ondertekend. Daarmee verbinden zij zich tot het behalen
Er wordt een profielencommissie opgericht, zodat
van de doelstellingen. De millenniumdoelstellingen
de gespecialiseerde zorgvragen op een uniforme
zijn vertaald in acht concrete doelen, die in 2015
en deskundige manier op basis van strenge criteria
moeten worden behaald.
geselecteerd worden. Daarnaast wordt een prioriteitencommissie geïnstalleerd met als opdrachten: het toekennen van de status ‘prioritair te bemiddelen zorgvraag’ en goedkeuring verlenen als een voorziening een zorgvrager opneemt die niet het statuut heeft van prioritair te bemiddelen.
Bij de opstelling van de millenniumdoelstellingen was echter te weinig aandacht voor personen met een handicap. Men meent vaak ten onrechte dat handicap louter een medische oplossing vereist. Even essentieel is de aandacht voor de sociale uitsluiting opdat personen met een handicap ook
Dit alles zal leiden tot vernieuwde vergaderstruc-
maximale kansen tot participatie in de samenleving
turen en een totaal vernieuwde werking van de
krijgen. Dit is de focus van de Werkgroep Gehandi-
centrale zorgregistratie.
captenzorg zonder Grenzen.
De werkgroep doet lange termijn investeringen in
tegie van gemeenschapsontwikkeling met aandacht
3 projecten: Egypte, India en Senegal. Daarnaast
voor gelijke kansen en sociale integratie van alle
wordt steun verleend in acute noodsituaties.
personen met een beperking.
PROJECT EGYPTE
In oktober maakten enkele leden van de werkgroep
Wij kregen een vraag voor de inrichting van een keuken voor de gehandicaptenwerking op de drie plaatsen en hebben hiervoor dit jaar 1.000 euro geschonken. Gezonde en gevarieerde voeding is belangrijk. Een tekort aan vitamine A is een gekende oorzaak van bijvoorbeeld blindheid. Een tekort aan jodium leidt tot een vertraagde verstandelijke ontwikkeling bij kinderen. PROJECT INDIA Het dagcentrum Prasanthi Manovikas vangt momenteel 15 personen met een verstandelijke en 10 met een fysieke beperking op en werd geholpen met 2.250 euro. Naast zorg, training, behandeling en revalidatie wordt er aandacht gegeven aan CBR (Community Based Rehabilitation). Dit is een stra-
een reis door India. Ze bezochten de verschillende projecten in de regio. Ter gelegenheid van hun bezoek is 1.000 euro geschonken voor de aankoop van tien gehoortoestellen en didactisch materiaal. Ook werd het dorp bezocht dat in 2009 zwaar getroffen werd door brand. Dank zij een extra injectie van 1.800 euro zijn 22 nieuwe huizen netjes afgewerkt en in gebruik genomen. PROJECT SENEGAL De werking wordt ter plaatse door de NGO Bevrijde Wereld en de Provincie nauwlettend opgevolgd. Het centrum voor opleiding voor personen met een visuele beperking ontving 3.250 euro voor de aanschaf van nieuw kantoormateriaal en voor werkingskosten.
Het GielsBos 57
HANDICAP INTERNATIONAL
AFSTANDSLOPERS VOSSELAAR
Na de aardbeving in Haïti op 12 januari ging
De vier jaarlijks terugkerende acties die de werk-
deze organisatie onmiddellijk aan het werk.
groep met zijn partner, de atletiekvereniging
Wij schonken 1.000 euro om de eerste noden te
‘Afstandslopers Vosselaar’, organiseert om de drie
lenigen. In hun informatieblad lezen we dat er
bestaande projecten in India, Senegal en Egypte te
bijzondere aandacht is voor de ontwikkeling van
steunen kennen nog steeds een groeiend succes. Dit
verenigingen voor personen met een handicap om
is ook maar mogelijk dankzij de steun van directie
de elementaire rechten op onderwijs, werk en
en van vele medewerkers in Het GielsBos. Waarvoor
toegang tot openbare gebouwen te verbeteren.
dank!
Anderzijds heeft Handicap International overal ter wereld teams werken die vermijdbare oorzaken van handicaps proberen te voorkomen en personen met een handicap verzorgen en begeleiden naar meer zelfstandigheid. Deze organisatie willen we verder steunen omdat wij ons in hun doelstellingen terugvinden.
58 Het GielsBos
RAAD VAN BESTUUR voorzitter Marc Wellens, gedeputeerde ondervoorzitters Koen Helsen, gedeputeerde Rudy Cornelis, directeur Gezondheid en Welzijn van De VoorZorg – Socialistische Mutualiteit van de provincie Antwerpen
Ellen Moermans, verantwoordelijke sociale dienstverlening Onafhankelijk Ziekenfonds Sabine Vander Mierde, teambegeleider regio Noord CAW dienst maatschappelijk werk Christelijke Mutualiteit Turnhout Johan De Muynck, algemeen directeur OCMW Zorgbedrijf Antwerpen Luc Vloemans, schepen en vertegenwoordiger van de gemeente Lille Charles De Weze, eregedeputeerde Martine De Graef, eregedeputeerde
secretaris
adviseurs
Els Bénéré, directeur administratie van de Christelijke Mutualiteit van het
Andries Kinsbergen, minister van Staat en eregouverneur van de provincie
arrondissement Antwerpen penningmeester Leo Van Miert, provincieraadslid bestuurders Lut Cateau, provincieraadslid Dirk De Smedt, provincieraadslid Michel Meeus, provincieraadslid Frank Sels, provincieraadslid Lili Stevens, provincieraadslid (lid van het dagelijks bestuur)
Antwerpen dr. Alfons Uytterhoeven waarnemer Gustaaf Meeus, vertegenwoordiger van de gebruikersraad van Het GielsBos dagelijks bestuur In de schoot van de raad van bestuur fungeert een dagelijks bestuur. Dit dagelijks bestuur omvat de voorzitter, de twee ondervoorzitters, de secretaris, de penningmeester en een bestuurder.
Jan Zander, provincieraadslid
DIRECTIECOMITE
Marcel Ceulaers, bestuurder Liberale Mutualiteiten Provincie Antwerpen
Piet De Roeck, algemeen directeur Het GielsBos (tot juni 2010)
Lutgard Luyten, diensthoofd CAW – Sociale Dienst van het Vlaams & Neutraal
Pol Vanden Weygaert, algemeen directeur Het GielsBos (vanaf juni 2010)
Ziekenfonds
Guy Bruyninckx, directeur zorg Het GielsBos Lieve Heene, directeur Gouverneur Kinsbergencentrum
59
VZW GOUVERNEUR KINSBERGEN – GEHANDICAPTENZORG PROVINCIE ANTWERPEN Maatschappelijke zetel Koningin Elisabethlei 22 B-2018 ANTWERPEN
[email protected] www.vzwkinsbergen.be VOORZIENINGEN Het GielsBos Vosselaarseweg 1 B-2275 Gierle Tel. 014 60 12 11 Fax 014 61 71 71
[email protected] Gouverneur Kinsbergencentrum Doornstraat 331 B-2610 Wilrijk Tel. 03 830 73 10 Fax 03 828 69 64
[email protected]
Gouverneur
vzw
Kinsbergen
Gehandicaptenzorg Provincie Antwerpen
