Het gezonde en veilige kindcentrum beleidsafspraken
1
Inleiding Sinds 2008 is er binnen het kindcentrum een werkgroep gezonde en veilige school actief. In het verleden is dit gebeurd in samenwerking met de GGD. Het doel van de werkgroep is het bevorderen en verbeteren van de gezondheid en de veiligheid binnen het kindcentrum. Dit heeft o.a. geleid tot beleidsafspraken op het gebied van voeding (2009). De werkgroep heeft in 2011 besloten dat het belangrijk is dat er in kaart wordt gebracht wat er allemaal al gebeurt op het gebied van een gezond en veilig kindcentrum en dat deze afspraken in een plan met concrete beleidsafspraken wordt beschreven. Het doel hiervan is dat deze afspraken een betere inbedding en borging krijgen in de organisatie van het kindcentrum, waardoor er een klimaat van structurele en integrale aandacht voor gezondheidsbevordering ontstaat. Deze beleidsafspraken zullen jaarlijks worden geëvalueerd in het MT en in het bouwcoördinatorenoverleg. Het belangrijkste doel is dat er praktische en werkbare afspraken worden gemaakt met de betrokkenen, waardoor de aandacht voor gezondheid tot het dagelijks aandachtsveld van de medewerkers behoort. Ook zullen deze afspraken worden opgenomen op de website en benoemd worden in de informatiegids. Op deze manier brengen we ook (aspirant) ouders op de hoogte van onze afspraken. Ouders spelen een belangrijke rol bij de uitvoering van de afspraken in dit plan. Dit gebeurt op 2 manieren: individuele ouders betrekken we bij mogelijke activiteiten op het gebied van het gezonde en veilige kindcentrum en informeren we over afspraken; de drie oudervertegenwoordigingsorganen binnen het kindcentrum: Oudervereniging, Medezeggenschapsraad en Oudercommissie spelen een rol in het evalueren en eventueel het aanscherpen van de beleidsafspraken. Op de agenda van deze organen zal dit onderwerp jaarlijks terugkeren. Gezamenlijk (ouders en teamleden) zijn we verantwoordelijk voor het uitvoeren en levendig houden van de afspraken en het uitdragen van onze visie.
2
HET GEZONDE EN VELIGE KINDCENTRUM. Kindcentrum De Troubadour is een gezonde organisatie met duidelijke afspraken op het gebied van gezondheid en veiligheid. Het kindcentrum is, naast het gezin, een voor de hand liggende omgeving voor het bevorderen van de gezondheid en een gezonde leefstijl bij kinderen. In de eerste plaats beïnvloeden kindcentra de gezondheid van kinderen en personeel via educatie, het klimaat, hygiënische aspecten, het zorgsysteem, geschreven en ongeschreven regels en het (voorbeeld)gedrag van medewerkers en van kinderen onderling. In de tweede plaats hangen onderwijsresultaten, gezondheid en welzijn met elkaar samen. Gezonde, fitte leerlingen leren beter. Het overslaan van ontbijt, overgewicht, pesten of gepest worden en ADHD hangen samen met minder goede schoolprestaties en hogere schooluitval. Voldoende frisse lucht in het klaslokaal en voldoende beweging dragen bij aan een betere concentratie tijdens de les. Andersom versterken goede onderwijsresultaten het zelfvertrouwen. Op langere termijn vergroten goede onderwijsresultaten de kans op maatschappelijk succes en deze dragen daarmee bij aan een kleinere kans op gezondheidsproblemen. Ook de onderwijskerndoelen ‘oriëntatie op jezelf en de wereld’ en ‘bewegingsonderwijs’ zijn aangrijpingspunten voor het vormgeven van gezondheidsbevordering binnen de onderwijsafdeling van het kindcentrum. Wil een gezondheidsbeleid echt “wortelen” in de dagelijkse structuur van het kindcentrum dan zal er op verschillende niveaus aandacht moeten zijn voor dit beleid. Er zijn vier niveaus van gezondheidsbevordering te onderscheiden:
signalering; gezondheidseducatie; omgeving; beleid.
Prioriteiten krijgen bij voorkeur aandacht op alle vier de niveaus. Met signalering, gezondheidseducatie en schoolomgeving worden leerlingen direct met het thema geconfronteerd en dat heeft de grootste invloed op gezondheid gerelateerd gedrag en gezondheid. Beleidsafspraken over gezondheid en de evaluatie er van dragen bij aan de structurele verankering van activiteiten en maatregelen. Gezondheidsbevordering heeft het meeste effect als activiteiten op vier niveaus worden aangeboden en inspelen op verschillende doelgroepen: de kinderen, de medewerkers en de ouders of verzorgers. Aandachtspunt is ook dat individuele en collectieve zorg goed op elkaar aansluiten. Niveau 1: signalering Signalering betekent in dit verband: vroegtijdige signalering van risicofactoren bij individuele of een groep kinderen. Tot vroegtijdige signalering komen we o.a. door de observaties van 3
de kinderen in het kind en leerlingvolgsysteem, het leerlingtevredenheidsonderzoek en de uitkomsten van veiligheidsscan. Signalering geeft de mogelijkheid om met individuele leerlingenzorg in te spelen op collectieve preventie en andersom. Ieder teamlid van het kindcentrum heeft hier een rol in. Zij zijn verantwoordelijk voor het doorspelen van signalen naar IB/MT en daarnaast dienen zij op de hoogte te zijn van de protocollen en werkafspraken die er gelden op dit gebied . Ook ouders kunnen uiteraard een signalerende rol vervullen. Hun signalen kunnen zij direct doorspelen naar de leerkracht/PM-er, het MT of de oudervertegenwoordiging (Oudervereniging, Medezeggenschapsraad en oudercommissie.) Niveau 2: gezondheidseducatie Gezondheidseducatie is het (klassikaal) aanbieden van informatie en voorlichting over gezondheid aan kinderen, het doel hiervan is preventie. De informatie kan gaan over bestaande afspraken (bijvoorbeeld gezonde voeding) maar ook over nieuwe gesignaleerde problemen. Ook kindcentrum brede voorlichtingsactiviteiten of projecten kunnen een onderdeel zijn van de gezondheidseducatie (bv Schoolontbijt, smaaklessen GGD). Het kindcentrum voert een actief beleid om te kunnen deel nemen aan de aangeboden projecten (gemeentelijk of landelijk). Ook ouders zullen we hierbij betrekken door ze te informeren over de projecten of eventueel in de ondersteuning van de activiteiten. Ook in de methodes en lesaanbod wordt gebruik gemaakt van onderwerpen die gaan over gezondheidseducatie. (bijvoorbeeld thema: eet smakelijk bij peuters/kleuters, Lente kriebels, thema’s uit Brandaan). Niveau 3: schoolomgeving De schoolomgeving is gezond als de fysieke en sociale omgeving optimaal is voor de kinderen (om te leren) en voor het personeel (om te werken). Voorbeelden van een gezonde fysieke schoolomgeving zijn: een beweegvriendelijk en veilig schoolplein, goede luchtkwaliteit, een veilige schoolroute en een gezonde werkplek. Voorbeelden van een gezonde sociale omgeving zijn: gedragsregels, voorbeeldgedrag van leerkrachten en voorlichting aan ouders over gezondheid. Het kindcentrum kan niet als een geïsoleerd element in de omgeving worden gezien. Het kindcentrum speelt een actieve rol als het gaat om projecten op het gebied van gezondheidsbevordering in de wijk en de gemeente. De activiteiten van het kindcentrum kunnen hierbij aansluiten. De activiteiten gericht op het creëren van een veilige verkeersomgeving rondom het kindcentrum zijn hiervan een voorbeeld.
Niveau 4: schoolbeleid en regelgeving Onder ‘schoolbeleid en regelgeving’ worden afspraken, regels, protocollen en de handhaving daarvan verstaan. Voorbeelden zijn kindcentrumbreed beleid over gezonde traktaties, afspraken over veiligheid en hygiëne. Opname van gezondheid in het schoolbeleid draagt bij aan de structurele en blijvende aandacht voor een gezondheidsbeleid. 4
Evaluatie Het invoeren van nieuwe afspraken vraagt inzet van alle partijen: MT, team, kinderen en ouders. Het is belangrijk dat de afspraken werkbaar zijn voor het team en dat de gemaakte afspraken worden getoetst haalbaarheid en doelmatigheid. Daarvoor moet binnen diverse geledingen op verschillende manieren worden geëvalueerd. -Kwaliteitskaarten. Er wordt door het MT een kwaliteitskaart over de gezonde school opgesteld waardoor dit onderwerp terugkomt in op de agenda in de vergadercyclus. -Onderdeel ouder/school/leerling tevredenheidsonderzoek -Onderdeel jaarlijkse veiligheidsscan voor groep 5-8 -Leerlingvragenlijsten ZIEN -Terugkerend onderwerp agenda OV/MR/OC Beleidsafspraken Binnen het kindcentrum zijn veel beleidsafspraken die een relatie hebben met het gezondheidsbeleid. Met de werkgroep Gezond Kindcentrum en het MT zijn in het verleden de volgende speerpunten vastgesteld. -Voeding -Hygiëne -Veiligheid -Bewegen
Voeding: -Gezonde voeding als onderdeel van het onderwijs/educatieve aanbod: In alle groepen is jaarlijks aandacht voor gezonde voeding. Dit kan in de vorm van projecten of thema’s. Het aanbod kan ook voortkomen vanuit het methodisch jaarprogramma, bijv. via de methode ‘Leefstijl’ of de WO-methode. Voorbeelden van projecten die aan bod komen zijn; Smaaklessen, schoolontbijt, -Afspraken mbt traktaties: In onze informatiegids en tijdens infoavonden geven we aan dat we een gezonde traktatie zeer op prijs stellen. Het trakteren van cadeautjes keuren we af. Ouders kunnen bij twijfel overleg plegen met de leerkracht/pedagogisch medewerker. We stimuleren in de groepen kleine, gezonde traktaties, zoals fruit en gezonde hapjes. We ontmoedigen het uitdelen van chips, koeken en snoep. Teamleden geven het goede voorbeeld door zo veel mogelijk gezond te trakteren. Ook rondom feestdagen (Kerstmis, Sinterklaas, Carnaval en Pasen) zijn we alert op een beperkt aantal trakteermomenten. 5
-Allergieën In alle gevallen wordt binnen ons kindcentrum rekening gehouden met kinderen met allergieën, als de teamleden hiervan op de hoogte zijn gebracht. Voor deze kinderen is een alternatieve traktatie toegestaan/aanwezig. Deze wordt geregeld door de eigen ouder. -Afspraken m.b.t. eetmomenten en tussendoortjes De kinderopvang (kdv/pa en Klub Kongzi) werkt met een voedingsprotocol. Hier wordt alleen gegeten en gedronken volgens dit voedings- en hygiëne- protocol van Kanteel. In de groepen van de basisschool wordt in principe alleen het gebruik van gezonde tussendoortjes toegestaan. De nadruk ligt dan op fruit, groente, een boterham, rijstwafels of crackers. Ook ouders hebben hierin een eigen verantwoordelijkheid. Het eten van snoep, koek of andere ongezonde zaken is niet de bedoeling! De ouders en/of de oudere kinderen worden hier door de leerkracht op aangesproken. Ook staat dit vermeld in de informatiegids -Afspraken binnen de TSO Kinderen van de basisschool kunnen tussen de middag overblijven bij TSO ‘De Smikkelclub’. De organisatie is in handen van Kanteel. Vast onderdeel tijdens het overblijven is de lunch. De lunch wordt in broodtrommels van thuis meegebracht. De TSO schenkt hierbij melk of water. Als een kind iets anders wil drinken, mag dat ook in een beker van thuis worden meegebracht. Er wordt wel op gelet dat dit ook een gezond drankje is (zeker niet koolzuurhoudend). Verdere richtlijnen m.b.t. de lunch en de gehanteerde regels daarbij zijn terug te vinden in het ‘Werkplan Overblijven’. De TSO heeft 4 keer per jaar een zogenaamd uitdeelmoment. Alle overblijvende kinderen krijgen dan ‘iets lekkers’ na de maaltijd. In alle gevallen is die traktatie echt gezond (groente en/of fruit) . Hygiëne. Afspraken rondom hygiëne zijn vastgelegd in een aantal “dagelijkse afspraken” maar ook in richtlijnen die wettelijk geregeld zijn. Zo moet het onderwijs en kinderopvang zich houden aan de regelgeving zoals die is vastgelegd in de RIE (risico-inventarisatie). Binnen de groepen van de kinderopvang is een van de pedagogisch medewerkers de hygiëne-coördinator: zij draagt zorg voor de implementatie van alle afspraken op het gebied van hygiëne en heeft een controlerende rol. De dagelijkse afspraken die we met elkaar hebben gemaakt zijn afspraken over: -Schoonmaak en schoonmaakbeleid. Er wordt gewerkt met een professioneel schoonmaakbedrijf dat volgens een vast werkprogramma werkt. Minimaal twee keer per jaar vindt er structureel een evaluatie plaats van de geleverde diensten. Indien nodig zal deze frequentie verhoogd worden. Het schoonmaken van de luchtroosters is vooralsnog een handeling die door het team zelf uitgevoerd moet worden 6
-Luizenbeleid. Er is een hoofdluiscoördinator en per klas controle-ouders. Zij zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de afspraken die vastgelegd zijn in dit beleidsplan. Na iedere vakantie worden alle kinderen gecontroleerd op hoofdluis. -Afspraken over douchen na de gymles Vanaf groep 3 wordt er na de gymles door de kinderen in principe gedoucht. We moeten constateren dat met name in de bovenbouw dit niet structureel gebeurt. Ivm de privacy kunnen wij hier alleen een stimulerende rol in hebben. We zullen het belang van douchen uiteraard wel bespreken met de groepen. -Groepsafspraken voor toiletbezoek Door de veelvuldige vervuiling van de toiletten zijn er in iedere groep met de kinderen afspraken gemaakt over het toiletbezoek. Bij de start van ieder schooljaar worden deze besproken en indien nodig herhaald in de loop van het jaar en bij incidenten. -Protocollen kinderopvang: flesvoeding en Hygiëne, Voeding en Hygiënecode, Meldingsplicht infectieziekte, zandbakbeheer, medisch handelen. Wettelijke richtlijnen op het gebied van hygiëne zijn vastgelegd in: -RIE onderwijs: Inventarisatie en actieplan; algemeen, hygiëne, bedrijfshulpverlening, brandveiligheid, arbeidsomstandigheden veiligheid en arbeidsomstandigheden gezondheid -RIE kinderopvang: Inventarisatie en actieplan; fysieke veiligheid, brandveiligheid, gezondheidsrisico’s overdracht ziektekiemen, gezondheidsrisico’s binnenmilieu, gezondheidsrisico’s buitenmilieu en gezondheidsrisico’s medisch handelen. Beide RIE”s worden jaarlijks (kinderopvang) en twee jaarlijks (onderwijs) ingevuld en er wordt een plan van aanpak bij geschreven. -Richtlijnen RIVM; gezondheidsrisico’s in een basisschool, BSO en kinderdagverblijf Veiligheid. Het begrip veiligheid is een “containerbegrip” omdat we dit uit kunnen splitsen in een aantal deelgebieden die elkaar ook vaak raken. -veiligheid gebouw en omgeving -lichamelijke veiligheid -sociale veiligheid Binnen het kindcentrum dragen diverse functionarissen zorg voor de veiligheid: -Preventiemedewerker ARBO (onderwijs) -RIE-medewerker (kinderopvang) -Hygiëne-coördinator (kinderopvang) veiligheid gebouw en omgeving -calamiteitenplan (BHV-ers) Op de Troubadour is er een BHV werkgroep die jaarlijks het calamiteitenplan onder de loep neemt. Na aanpassing van dit plan wordt dit besproken in de bouwvergadering. De BHV-ers volgen jaarlijks de verplichte herhalingscursus. Ook vinden onaangekondigde oefeningen
7
plaats (ieder jaar minimaal 1). Deze oefeningen worden geëvalueerd door de BHV-ers en er worden indien nodig verbeterafspraken opgesteld. Ook vindt evaluatie in het team plaats. -Ongevallen registratie De ongevallen waarbij een bezoek van een huisarts/tandarts en of ziekenhuis nodig is, worden geregistreerd. Bij ieder ongeval wordt bekeken of er (veiligheids-) maatregelingen getroffen moeten worden. Jaarlijks vindt een analyse van alle genoemde incidenten plaats om mogelijke overeenkomsten te kunnen signaleren zodat maatregelen genomen kunnen worden. -Alarm en brandmeldinstallatie en maandelijkse controle De brandalarmmeldinstallatie moet onderhouden worden en maandelijks getest. Hiervan wordt een logboek bijgehouden. Twee teamleden worden schooljaar 2012-2013 geschoold om de installatie te testen. De armaturen van de vluchtroute alsmede de vrije doorgangen moeten maandelijks worden gecontroleerd. -Verkeersveiligheid Uiteraard is “verkeer” een vast onderdeel van het lesprogramma. Daarnaast is er een verkeerswerkgroep actief op de Troubadour. Kinderen en ouders bewust maken hoe ze zich veilig in het verkeer kunnen bewegen is een belangrijk doel van deze groep. Met de jaarlijkse verkeersweek wordt hier veel aandacht aan besteed. Ook het veilig houden van de omgeving van de Troubadour is erg belangrijk . De Troubadour heeft het Brabants verkeerveiligheidslabel maar deze moet wel regelmatig worden gecontroleerd of we nog voldoen aan de vereiste voorwaarden. -Keuring speeltoestellen Volgens de wettelijke eisen worden de speeltoestellen jaarlijks gekeurd en wordt er een logboek bijgehouden van incidenten en mankementen aan de toestellen. Op basis van de uitkomsten van de keuring worden reparaties of aanpassingen verricht. Lichamelijke veiligheid -Samenwerking GGD Op het gebied van de lichamelijk veiligheid is er een samenwerking met GGD Hart voor Brabant. Deze samenwerking resulteert oa in de volgende activiteiten: -logopedische screening kleuters -gezondheidsscreening; 5 jarige, kinderen groep 7 -spreekuur sociaal verpleegkundige - Jaarlijkse voorlichting alcohol en drugsgebruik groep 8 -Deelname aan project; Lentekriebels, Voorlichting en lessencyclus over relationele en seksuele vorming. -Methode Leefstijl over relationele en sociale vorming -Protocollen Kanteel: veilig slapen, weren zieke kinderen, Voorzorgsmaatregelen warm weer, medisch handelen, Overlijden van een kind, Wettelijke afspraken -Richtlijn RIVM en meldingsplicht infectieziekten
8
sociale veiligheid -Schoolcontactpersoon voor schoolkinderen, teamleden 4-12, ouders en verzorgers Bij klachten en vragen over ongewenste omgangsvormen op het kindcentrum zijn er twee schoolcontactpersonen benoemd. Voor het personeel in dienst van Kanteel is er een aparte vertrouwenspersoon. -brochures met gedrags- en omgangsafspraken kindcentrum breed Alle afspraken die we hebben gemaakt zijn vastgelegd in 3 brochures; een voor kinderen, teamleden en hulpouders. De brochures worden jaarlijks uitgedeeld en indien nodig aangepast. -veiligheidsscan Jaarlijks wordt in de groepen 5-8 van de basisschool door de vertrouwenspersonen een sociale veiligheidsscan gehouden. Deze digitale scan brengt het welbevinden van de groep en de kinderen individueel in kaart. De algemene uitkomsten worden in het team besproken en er zijn gesprekken met de individuele leerkrachten over de uitkomsten van hun groep. En er wordt een actieplan van gemaakt. -Kind en leerling- volgsystemen op sociaal gebied; “Zien”, : Werken aan welbevinden” en “Zo doe ik” zijn de 3 volginstrumenten op sociaal gebied die door de verschillende afdelingen (onderwijs en kinderopvang) gebruikt worden. Onze focus ligt op het welbevinden van ieder kind. Een kind dat zich veilig, gewaardeerd en gezien voelt komt toe aan zijn eigen talentontwikkeling en dat is waar wij op de Troubadour voor staan. -Kindcentrum brede protocollen: Pestprotocol, internetprotocol en contract Deze protocollen worden jaarlijks in iedere afdeling besproken Bewegen. Kinderen en bewegen zijn twee begrippen die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Wij zien het als onze taak om kinderen zoveel mogelijk, zo goed mogelijk en zo bewust mogelijk te laten bewegen. Binnen alle afdelingen van het kindcentrum zijn dagelijkse afspraken over dit onderwerp. Ook speelt het kindcentrum een rol in het kenbaar maken van allerlei bewegingsmogelijkheden (bv: Sportstimulering kennismakingscursussen) die er zijn in de omgeving van het kindcentrum. Hierbij kan gedacht worden aan: tennis, softbal, hockey, voetbal, schaatsen. Ook ouders proberen wij zoveel mogelijk actief te betrekken bij allerlei bewegingsactiviteiten. Hierbij kan gedacht worden aan de sportdag, wandel 3-daagse.
9
Actielijst Actie Algemeen: Opstellen flyer gezond kindcentrum Gezonde Voeding - minimaal 2 keer per jaar stukje in info -bulletin -Onderdeel info avonden -Onderdeel instroomochtenden -Lijst en foto kinderen met allergie maken en up to date houden -Afspraken TSO maken en afspraken up to date houden Hygiëne -Controle en evaluatie schoonmaakbedrijf -Implementatie en controle hygiëne afspraken kinderopvang -Hoofdluis coördinator en controle ouders werven -Groepsafspraak toiletbezoek en douchen - Uitvoeren en implementatie richtlijnen RIE -Controle en schoonmaakluchtrooster Veiligheid -Calamiteitenplan up to date houden -Controle brand- en alarmmeldinstallatie -Controle vrije vluchtwegen -Verkeersveiligheid -Afspraken GGD -faciliteren interne vertrouwenspersonen -Aanpassen en verspreiden brochure gedragsregels -Veiligheidsscan -Bespreking pestprotocol en internet protocol Bewegen -Jaarlijkse sportdag -Ouders informeren over
Verantwoordelijk
Tijd
MT
schooljaar 2012-2013
MT
jaarlijks Aug/Jan
Team 4-13 MT Leerkracht/ pedagogisch medewerksters
jaarlijks maandelijks lopend
TSO-coördinator
lopend
MT
per kwartaal
hygiëne coördinator
maandelijks
MT Team
jaarlijks start schooljaar Jaarlijks
MT
(Twee) jaarlijks
MT
Half jaarlijks
Hoofd BHV
jaarlijks
Conciërge/Pm-er
maandelijks
Team Verkeerswerkgroep MT/IB MT
dagelijks lopend Indien nodig jaarlijks
Vertrouwenspersonen
Indien nodig
Vertrouwenspersoon/MT Team
jaarlijks twee jaarlijks
MT MT
lopend indien gewenst 10
beweegmogelijkheden -Ouders betrekken bij sportactiviteiten Evaluatie Kwaliteitskaart opstellen Ouder/Leraar/kindtevredenheid onderzoeken Jaarlijks evaluatie oudervertegenwoordiging
Team en OV
lopend
MT MT
ZSM minimaal twee jaarlijks lopend
OV,MR, OC
11
