Het coffeeshopbezoek in Nijmegen Een inventariserend onderzoek naar de omvang en kenmerken van het bezoek aan de Nijmeegse coffeeshops
Onderzoek en Statistiek Augustus 2008
2
Het coffeeshopbezoek in Nijmegen Een inventariserend onderzoek naar de omvang en kenmerken van het bezoek aan de Nijmeegse coffeeshops
Uitgave Gemeente Nijmegen Directie Wijk en Stad Afdeling Onderzoek en Statistiek Augustus 2008 Verkrijgbaar Stadswinkel Gemeentelijk Informatiecentrum Open Huis Mariënburg 75 6511 PP Nijmegen telefoon: (024) 3292408 ook te vinden via: www.nijmegen.nl Opdrachtgever Gemeente Nijmegen Afdeling Veiligheid Mw. Carin Brunenberg Uitvoering Directie Wijk en Stad Afdeling Onderzoek en Statistiek In samenwerking met: INTRAVAL, bureau voor onderzoek en advies Rapportage: Marieke Peters
Onderzoek en Statistiek Augustus 2008
Inhoudsopgave (vervolg)
2
Inhoudsopgave 1
Samenvatting
5
2
Inleiding
11
2.1 2.2 2.3 2.4
Coffeeshops in Nijmegen Weinig overlastsituaties Het Nijmeegse coffeeshopbeleid Aanleiding voor het onderzoek
11 12 12 13
3
Onderzoeksopzet
15
3.1 Probleemstelling en opzet onderzoek 3.2 Onderzoeksopzet
15 16
4
Aantallen bezoekers in Nijmeegse coffeeshops
17
4.1 4.2 4.3 4.4 4.5
Openingstijden Aantallen coffeeshopbezoekers Jet Set de coffeeshop met meeste bezoekers Doordeweekse dag net zo druk als in het weekend Avond drukste moment van de dag
17 17 17 18 18
5
Bezoekerskenmerken
19
5.1 Veelal mannelijke bezoekers 5.2 Veel Nijmeegse coffeeshopbezoekers, aandeel Duitsers laag 5.3 Meeste coffeeshopbezoekers hebben betaald werk
19 19 20
6
21
Softdrugsgebruik
6.1 Wekelijks softdrugsgebruik bij meerderheid coffeeshopbezoekers 6.2 Gebruik van softdrugs thuis, in coffeeshops en bij vrienden
21 21
7
23
Bezoekgedrag Nijmeegse coffeeshopbezoekers
7.1 Veel wekelijkse coffeeshopbezoekers 7.2 Veel vaste klanten 7.3 Meerdere coffeeshops op één dag bezoeken
23 23 24
Inhoudsopgave (vervolg)
7.4 7.5 7.6 7.7 7.8
Ook wel eens bezoek coffeeshop elders, maar meestal toch in Nijmegen Goede kwaliteit softdrugs belangrijk bij keus coffeeshop Coffeeshopbezoek meestal met de auto Coffeeshopbezoek meestal alleen Weekend en (begin) avond het populairst onder coffeeshopbezoekers
24 24 25 26 27
8
Koopgedrag van coffeeshopbezoekers
29
8.1 8.2 8.3 8.4
Kopen van softdrugs bijna altijd in coffeeshop Het kopen van softdrugs bij meerdere coffeeshops op één dag Grote variatie in uitgave coffeeshopbezoek Uitgaven Duitsers: voornamelijk aan softdrugs en eten & drinken
29 29 29 30
9
Waardering coffeeshopbezoekers
31
9.1 Onder bezoekers tevredenheid over Nijmeegse coffeeshops 9.2 Voldoende coffeeshops; coffeeshop rand stad voor deel bezoekers alternatief
31 31
10 Het coffeeshopbezoek in vergelijking met andere (grens)steden
33
11 Bijlagen
35
4
Samenvatting
1
Samenvatting Aanleiding Rond het Nijmeegse coffeeshopbeleid zijn een aantal zaken in ontwikkeling die hebben geleid tot dit onderzoek. Ten eerste bestaat bij het gemeentebestuur de behoefte om het huidige coffeeshopbeleid van Nijmegen te herijken. Daarnaast dient Nijmegen rekening te houden met landelijke richtlijnen in het coffeeshopbeleid. Het Rijk verwacht dat gemeenten iets doen aan afstanden tot scholen en dat grensgemeenten coffeeshops in de grensstreek tegengaan. De vraag daarbij is of het huidige coffeeshopbeleid voortgezet kan worden of dat er, door landelijke of lokale ontwikkelingen, aanpassingen nodig zijn in het Nijmeegse coffeeshopbeleid. Maar voordat Nijmegen haar beleid kan evalueren en actualiseren is er meer informatie nodig over de Nijmeegse coffeeshopvestigingen en het huidige bezoek aan coffeeshops. Betrouwbare, actuele bezoekcijfers waren tot dusver niet voorhanden. Vraagstelling Ten behoeve van de benodigde basisinformatie wil dit onderzoek inzicht geven in de aantallen coffeeshopbezoekers, de coffeeshopbezoeker beter in beeld brengen, en meer te weten komen over het koopgedrag van de Nijmeegse coffeeshopbezoeker. De vraagstelling in dit onderzoek luidt derhalve als volgt: Hoeveel mensen bezoeken de coffeeshops in Nijmegen, wat zijn de kenmerken van de coffeeshopbezoekers (leeftijd, herkomst) en wat is hun koopgedrag (wat wordt er gekocht, wat wordt er uitgegeven)? Opzet onderzoek Voor het onderzoek zijn de afgelopen maanden (april-mei) op verschillende dagen en tijdstippen tellingen uitgevoerd. Daarnaast zijn er zo’n 200 enquêtes afgenomen onder de Nijmeegse coffeeshopbezoekers. Het onderzoek is opgezet en gerapporteerd door de afdeling Onderzoek en Statistiek, in samenwerking met het bureau INTRAVAL, dat met name het veldwerk heeft uitgevoerd.
Aantallen bezoekers Wekelijkse aantal bezoekers bij de 15 coffeeshops ongeveer 33700 Nijmegen kent 15 coffeeshops, allemaal gelegen in of vlakbij het stadscentrum (zie ook de kaart op bladzijde 7). Op basis van de tellingen waren er tijdens de onderzoeksperiode tussen de 4500 en 5100 coffeeshopbezoekers per dag. In totaal komt dat neer op 30700 tot 36700 bezoekers per week. Niet alle bezoekers kopen ook daadwerkelijk softdrugs in de coffeeshop1. Het aantal klanten dat softdrugs koopt is dan ook wat lager en bedraagt per dag ongeveer 4400 en per week 30500 personen. 1
In de enquête geeft 90,5% aan per bezoek ook daadwerkelijk softdrugs te kopen in de coffeeshop. Het aantal bezoekers is daarom met dit aandeel gecorrigeerd om tot het aantal klanten te komen. De overige 9,5% koopt iets anders (frisdrank, etc) of verblijft er alleen.
5
Met name de meest centraal gelegen coffeeshops trekken veel bezoekers. Uit de tellingen is gebleken dat Jet Set (gericht op klanten die komen afhalen) de coffeeshop is met de meeste dagelijkse bezoekers en klanten. Op enige afstand volgen de coffeeshops Het Wonder (met zitgelegenheden), Dreadlock (richt zich op zowel de afhaal- als de verblijvende klanten) en de Kronkel (een populaire, ruime coffeeshop waar bij voorbeeld ook gebruik gemaakt kan worden van internet en pooltafel) met een groot aantal klanten per dag. Coffeeshop Smoke vh Buggy is de coffeeshop met verreweg de minste klanten. Hiervoor is geen direct aanwijsbare redenen te geven (locatie is in het centrum). Wel zijn de openingstijden van deze coffeeshop erg beperkt. Jet Set kan gemiddeld op enkele honderden bezoekers per dag rekenen, bij Smoke vh Buggy zijn er slechts enkele tientallen bezoekers per dag. Ook door de week veel coffeeshopbezoekers; avond drukste moment Het grootste aandeel van de geënquêteerde coffeeshopbezoekers geeft aan vooral op wisselende dagen een coffeeshop te bezoeken. Verder worden dagen in het weekend door veel respondenten genoemd als dagen waarop men geregeld naar een coffeeshop gaat. Opvallend is dat uit de tellingen blijkt dat niet zozeer alleen het weekend, maar vooral ook bepaalde doordeweekse dagen erg druk zijn. In de onderzoeksperiode bleek de dinsdag de drukste dag, gevolgd door de zaterdag en de woensdag. Op het begin van de avond (tussen 18 uur en 21 uur) is het gemiddeld genomen het drukst bij de Nijmeegse coffeeshops. De ochtend en de nacht zijn het rustigst.
Bezoekerskenmerken Gemiddelde leeftijd 29, de meeste bezoekers hebben betaalde werkzaamheden De meeste bezoekers van de Nijmeegse coffeeshops zijn man. De leeftijd van de Nijmeegse coffeeshopbezoeker varieert tussen de 18 en 61 jaar. Maar een groot deel van de coffeeshopbezoekers bevindt zich in de leeftijdsklasse van tussen de 20 en 25 jaar. De gemiddelde leeftijd is 29 jaar. Verder hebben de meeste coffeeshopbezoekers betaalde werkzaamheden (62%), een klein deel is student/scholier (17%), zit in de WAO of is werkeloos (10%). Voor een groot deel van de respondenten is Vmbo/Mavo (28%) of het MBO (24%) de hoogst voltooide opleiding. Verder heeft een deel van de respondenten Havo/Vwo (14%), het HBO (10%) of een universitaire opleiding (5%) afgerond. De meeste respondenten (56%) zijn (mede)hoofdbewoner van een zelfstandige woning, 27% woont bij ouders en 16% woont op kamers. Aandeel Duitse coffeeshopbezoekers laag Uit het onderzoek valt af te leiden dat de Nijmeegse coffeeshopmarkt voornamelijk gericht is op lokale bezoekers. Het aandeel Duitse coffeeshopbezoekers is nog geen 10%. Een vierde van de coffeeshopbezoekers komt uit gemeentes rond Nijmegen (Arnhem, Groesbeek, Wijchen, Grave, Elst, Cuijk). Bijna tweederde (63%) van de coffeeshopbezoekers komt uit Nijmegen zelf. Binnen Nijmegen komt een groot deel van de bezoekers uit de stadsdelen Oud-West, Nieuw-West en Oost. De Duitse coffeeshopbezoekers bezoeken voornamelijk coffeeshops in het centrum van de stad. De coffeeshops in Altrade en Bottendaal hebben relatief weinig Duitse klanten.
6
Samenvatting
Van de geënquêteerde coffeeshopbezoekers hebben de meesten (74%) de Nederlandse nationaliteit en 10% heeft de Duitse nationaliteit. Een klein aandeel is van Marokkaanse (6-9%) of Turkse (2-6%) herkomst.
Bezoek- en koopgedrag Nijmeegse coffeeshopbezoekers Veel frequente coffeeshopbezoekers Veel van de Nijmeegse coffeeshopbezoekers zijn frequente bezoekers. 37% van de geënquêteerde coffeeshopbezoekers gaat dagelijks naar een Nijmeegse coffeeshop, 38% gaat 2 a 3 keer per week en 10% van de coffeeshopbezoekers gaat 1 keer per week naar een Nijmeegse coffeeshop. Het aandeel coffeeshopbezoekers dat minimaal 1 keer per week een coffeeshop bezoekt is dus groot. Een schatting op basis van de enquêteresultaten en de telgegevens wijst uit dat op het totaal van 30.700 bezoeken het aantal verschillende bezoekers zo’n 14.000 tot 15.000 is per week, waarvan 6.000 tot 7.000 frequente bezoekers (minstens 2 keer per week). Bezoek aan meerdere coffeeshops Van de geënquêteerden geeft 30% aan wel eens meerdere coffeeshops op één dag te bezoeken. Het aantal Duitsers dat dit aangeeft is iets groter dan het aantal Nijmeegse coffeeshopbezoekers. Toch geven de meesten aan meestal maar één coffeeshop per dag te bezoeken. Veel van de coffeeshopbezoekers geven aan vaak naar dezelfde coffeeshop in Nijmegen te gaan. Soms bezoekt men ook wel eens wisselende coffeeshops in Nijmegen of een coffeeshop buiten Nijmegen, zoals bijvoorbeeld in Amsterdam of Utrecht. Maar 88% van de respondenten geeft aan het vaakst een coffeeshop in Nijmegen te bezoeken. Goede kwaliteit softdrugs belangrijk bij keuze coffeeshop Naast gezelligheid, dicht bij huis en goede bereikbaarheid van de coffeeshop is de kwaliteit van softdrugs een belangrijke reden om een bepaalde coffeeshop te bezoeken. Voldoende parkeerplekken en anonimiteit is voor de meeste geënquêteerden minder belangrijk bij de keuze van een coffeeshop. Auto meest gebruikte vervoermiddel bij bezoek aan coffeeshop Veel coffeeshopbezoekers (38%) geven aan met de auto een Nijmeegse coffeeshop te bezoeken, van de Duitse coffeeshopbezoekers geeft 74% aan met de auto te komen. Het grootste deel van de coffeeshopbezoekers komt lopend, met de bus of fiets. Uitgaven Gemiddeld geven geënquêteerde coffeeshopbezoekers 174 euro per persoon per maand uit aan softdrugs (gekocht in een coffeeshop of elders). Ongeveer een vierde van de geënquêteerde coffeeshopbezoekers geeft per maand onder de 50 euro uit aan softdrugs, 18% tussen de 50 en 100 euro per maand, 34% tussen de 100 en 250 euro per maand, 18% tussen 250 en 500 euro per maand, en een aandeel van 4% geeft per maand meer dan 500 euro uit aan softdrugs. Op het moment van afname van de enquête had men gemiddeld 1,6 gram softdrugs gekocht, en gemiddeld 10 euro uitgegeven. Alleen bij de Duitse coffeeshopbezoekers lag het aantal gekochte grammen softdrugs wat hoger.
7
Softdrugs worden meestal gekocht in een gedoogde coffeeshop De meeste coffeeshopbezoekers kopen hun softdrugs in gedoogde coffeeshops, zoals de 15 onderzochte coffeeshops in Nijmegen. Slechts een klein aantal geeft aan ook wel eens op andere manier softdrugs te verkrijgen (thuiskweek, dealpand). De geënquêteerde coffeeshopbezoekers kopen meestal alleen softdrugs voor zichzelf (72%), de rest soms ook voor anderen. Veel dagelijkse sofdrugsgebruikers Aan de respondenten is niet alleen gevraagd hoe vaak en waar men softdrugs koopt, maar ook hoe vaak men ze gebruikt. Tweederde van de geënquêteerde coffeeshopbezoekers gebruikt dagelijks softdrugs. De rest gebruikt merendeels meerdere keren per week softdrugs. Slechts 5% geeft aan minder dan 1 keer per week softdrugs te gebruiken. Softdrugs wordt vaak thuis, in de coffeeshop of bij vrienden gebruikt. Gebruik op straat of in uitgaansgelegenheden wordt aanzienlijk minder gedaan. Tevredenheid over Nijmeegse coffeeshops; coffeeshop rand stad voor deel bezoekers alternatief Het grootste deel van de geënquêteerde coffeeshopbezoekers is tevreden over de Nijmeegse coffeeshops. Er zijn voldoende coffeeshops vinden de meeste respondenten (72%). Verder geeft men aan dat er een relaxte sfeer is in Nijmegen en dat de kwaliteit over het algemeen goed is. Alleen de spreiding van coffeeshops zou wat beter kunnen geeft men aan. Op de vraag of men ook een coffeeshop zou bezoeken als deze aan de rand van de stad gevestigd was, geeft 45% van de respondenten aan dit wel te zullen doen. Coffeeshop bezoekers uit Duitsland of van buiten Nijmegen geven verhoudingsgewijs net iets vaker aan eventueel een coffeeshop buiten het centrum te bezoeken. Van alle respondenten die hebben aangegeven ook wel eens een coffeeshop aan de rand van de stad te zullen bezoeken, geeft 44% wel aan dan nog even vaak een coffeeshop in het centrum te bezoeken, 37% minder vaak, en 10% zou helemaal geen coffeeshop in het centrum meer bezoeken.
Het Nijmeegse coffeeshopbezoek in vergelijking met andere (grens)steden Recent zijn er in Terneuzen (2007) en Venlo (2006) vergelijkbare onderzoeken uitgevoerd naar het coffeeshopbezoek. Op basis van deze gegevens kan er een vergelijking gemaakt worden met het Nijmeegse coffeeshopbezoek. Opvallend is dat de bezoekers van de Nijmeegse coffeeshops voornamelijk lokale bezoekers zijn. De meerderheid van de bezoekers is afkomstig uit Nijmegen zelf. Een kleine 10% van de coffeeshopbezoekers komt uit Duitsland. In Venlo en Terneuzen is het aandeel lokale coffeeshopbezoekers echter veel lager, en het aantal buitenlandse coffeeshopbezoekers (drugstoeristen) vele malen hoger (resp. 50 tot 75% en 90%). Een ander verschil is dat het totaal aantal wekelijkse coffeeshopbezoeken in Nijmegen een coffeeshop komt bezoeken (zo’n 34.000) het dubbele is van het aantal coffeeshopbezoeken in Terneuzen, maar dat het aantal coffeeshopbezoeken per coffeeshop in Nijmegen een stuk lager ligt dan in Terneuzen. Terneuzen heeft maar
8
Samenvatting
twee coffeeshops (vergeleken met 15 coffeeshops in Nijmegen). Het aantal bezoeken per coffeeshop per dag is in Terneuzen daardoor aanzienlijk hoger. Tenslotte is een groter aandeel van de Nijmeegse coffeeshopbezoekers tevreden over het aantal coffeeshops dan dat het geval is bij de coffeeshopbezoekers in Terneuzen en Venlo.
9
10
Inleiding
2
Inleiding
2.1
Coffeeshops in Nijmegen In Nijmegen bevinden zich op dit moment 15 gedoogde coffeeshops, waarvan er 4 buiten het stadscentrum liggen, zij het op korte afstand, in de wijken Bottendaal en Altrade. Verder liggen de coffeeshops redelijk geconcentreerd in het stadscentrum. Met name in en rond de Vlaamse Gas doet zich een concentratie van coffeeshops voor (de Kronkel, Jet Set, Dreadlock, Jamaica, Lucky Luck en ‘t Kunsje). Bijna alle coffeeshops zitten al meer dan 20 jaar op de locatie waar ze nu zitten. Uitzonderingen hierop vormen Headshop (verhuisd in 2001), Jamaica (verhuisd in 2003 van andere centrumlocatie) en 't Nijmeegs Wonder (nieuw gestart midden jaren negentig).
Figuur 1: ligging van coffeeshops in Nijmegen
De verschillende coffeeshops hebben verschillende functies. Hoewel coffeeshops verplicht zijn om zitplekken aan te bieden, zijn er een aantal coffeeshops die niet ingericht zijn voor langdurig verblijf maar zich richten op klanten die komen afhalen (Jet Set is hier het beste voorbeeld van). In deze coffeeshops lopen bezoekers in en uit om softdrugs af te halen, maar men gaat vaak niet zitten (hier zijn ook weinig mogelijkheden voor) en de softdrugs wordt meestal mee genomen om ergens anders te gebruiken.
11
Er zijn ook een aantal coffeeshops die juist wel ingericht zijn op verblijf van bezoekers en het gebruik van softdrugs ter plekke. Kenmerkend voor deze coffeeshops is een ruimer zitgedeelte. De Kronkel is de coffeeshop in Nijmegen die wat betreft functies het meest uitgebreid is. Naast de verkoop en gebruik van softdrugs kan men in de Kronkel ook voor andere activiteiten terecht: er is een pooltafel, er staan meerdere computers die aangesloten zijn op internet, er zijn verschillende hoekjes waar mensen kunnen zitten (loungen) en er is een uitgebreide menu kaart met lunchgerechten en avondmaaltijden. De meeste coffeeshops richten zich echter op zowel afhaalklanten als op het verblijf van klanten.
naam coffeeshop Dakota Jamaica Jet Set De Kruidentuin Headshop Het Wonder Dreadlock De Kronkel Lucky Luck ’t Kunsje Smoke vh Buggy Ketama Labda Panorama De Wedren
locatie Centrum Centrum Centrum Centrum Centrum Centrum Centrum Centrum Centrum Centrum Centrum Bottendaal Bottendaal Bottendaal Altrade
Tabel 1: locatie Nijmeegse coffeeshops
2.2
Weinig overlastsituaties Op dit moment is in Nijmegen de overlast van coffeeshops goed beheersbaar. De buiten het centrum gevestigde coffeeshops bevinden zich in een gebied met een overwegende woonfunctie, en zouden daardoor iets meer (subjectieve) overlast kunnen veroorzaken voor de omgeving dan in een gebied met een gemengde functie (zoals het stadscentrum). Toch zijn er op dit moment geen signalen van ernstige, acute overlast. Wel is er in het collegeadvies in 2001 aangegeven dat coffeeshops in woongebieden niet wenselijk zijn, ter voorkoming van aantasting van het woon- en leefklimaat.
2.3
Het Nijmeegse coffeeshopbeleid Het coffeeshopbeleid in de afzonderlijke gemeenten in Nederland is een lokale uitwerking van het landelijk cannabisbeleid. Naast algemene landelijke voorwaarden is het coffeeshopbeleid verder voornamelijk een taak voor lokaal bestuur (zie bijlage 1). Er bestaan verschillende beleidsvormen voor coffeeshopbeleid. Nijmegen hanteert met betrekking tot de coffeeshops een maximumbeleid, wat inhoudt dat er
12
Inleiding
een maximum is aan het aantal coffeeshops dat wordt gedoogd. Daarnaast moeten de reeds gevestigde coffeeshops buiten het centrum verdwijnen door middel van een uitsterfbeleid, wat inhoudt dat de huidige exploitant mag blijven, maar zijn zaak niet kan overdragen aan een nieuwe exploitant. In navolging van landelijke ontwikkelingen wil Nijmegen in de toekomst geen coffeeshops meer in woongebieden om aantasting van het woon- en leefklimaat te voorkomen. Ook wordt er in het Nijmeegse coffeeshopbeleid rekening gehouden met de afstand van coffeeshops naar scholen en andere jongerenvoorzieningen. Verder is er op grond van de landelijke richtlijnen geen toegang van en verkoop aan jongeren onder de 18 jaar. Nijmegen heeft in haar drugsbeleid tot nu toe geen maatregelen met betrekking tot drugstoeristen opgenomen. Het Rijk verwacht dat grensgemeenten in hun coffeeshopbeleid concrete maatregelen vastleggen om drugstoerisme in te dammen2. Nijmegen is een grensgemeente, maar over de omvang van drugstoerisme in Nijmegen is weinig bekend. Concrete maatregelen tegen drugstoerisme zijn dus ook nog niet genomen.
2.4
Aanleiding voor het onderzoek Rond het Nijmeegse coffeeshopbeleid zijn een aantal zaken in ontwikkeling die hebben geleid tot het kader van dit onderzoek. Ten eerste bestaat de behoefte om het huidige coffeeshopbeleid van Nijmegen te herijken. De vraag is of er een evenwicht is tussen het aantal coffeeshopbezoekers en het aantal coffeeshops. Daarvoor is meer (statistische) informatie nodig met betrekking tot de Nijmeegse coffeeshopvestigingen en het huidige bezoek aan coffeeshops. Daarnaast is er landelijk beweging in het coffeeshopbeleid: het Rijk verwacht dat gemeenten iets doen aan afstanden tot scholen en dat grensgemeenten coffeeshops in de grensstreek tegengaan. In Nijmegen is echter, zoals gezegd, weinig bekend over het aantal drugstoeristen. Gegevens over aantallen lokale, regionale en internationale bezoekers kunnen van invloed zijn op het coffeeshopbeleid. Deze zaken hebben geleid tot de vraag naar en de opzet van dit onderzoek.
2
Project ‘Veiligheid begint bij voorkomen’ Ministerie van Justitie (2007)
13
14
Onderzoeksopzet
3
Onderzoeksopzet
3.1
Probleemstelling en opzet onderzoek Achtergrond van dit onderzoek is de herijking van het Nijmeegse coffeeshopbeleid. De vraag is of het huidige coffeeshopbeleid voorgezet kan worden of dat er, door landelijke of lokale ontwikkelingen, aanpassingen gedaan dienen te worden in het Nijmeegse coffeeshopbeleid. Er is dus behoefte aan het actualiseren van beleid. Maar om beleid te kunnen actualiseren is er in eerste instantie informatie nodig over de huidige situatie omtrent Nijmeegse coffeeshops en coffeeshopbezoekers. Door middel van dit onderzoek willen we meer gegevens verkrijgen over de aantallen coffeeshopbezoekers, de hoeveelheid toeristen die de Nijmeegse coffeeshops bezoeken en het koopgedrag van coffeeshopbezoekers. De centrale onderzoeksvraag in dit onderzoek naar de Nijmeegse coffeeshops luidt dan ook als volgt: Hoeveel mensen bezoeken de coffeeshops in Nijmegen, wat zijn de kenmerken van de coffeeshopbezoekers (leeftijd, herkomst) en wat is hun koopgedrag (wat wordt er gekocht, wat wordt er uitgegeven)? Uit de centrale vraagstelling kunnen we afleiden dat er in het onderzoek 3 dingen zijn die we willen weten: Ten eerste willen we kijken naar hoeveel mensen coffeeshops in Nijmegen bezoeken. Ten tweede willen we de coffeeshopbezoeker beter in beeld brengen. Ten derde willen we kijken naar het koopgedrag van de coffeeshopbezoekers. Deze vragen zijn uit te breiden naar meerdere deelvragen.
a. b.
Aantallen bezoekers Wat zijn de aantallen coffeeshopbezoekers op de verschillende dagen op verschillende tijden in de verschillende coffeeshops in Nijmegen? Welke coffeeshops worden veel bezocht en welke weinig?
d. e. f.
Bezoekers kenmerken Is de Nijmeegse coffeeshopmarkt vooral gericht op lokale, regionale of internationale bezoekers (met andere woorden; waar komt de coffeeshopbezoeker vandaan)? Binnen welke leeftijdscategorie valt de coffeeshopbezoeker? Wat voor dagelijkse werkzaamheden hebben coffeeshopbezoekers? Wat is de woonsituatie van coffeeshopbezoekers?
g. h.
Sofdrugsgebruik Hoe vaak gebruikt de coffeeshopbezoeker softdrugs? Waar wordt softdrugs gebruikt?
c.
i. j.
Bezoekgedrag Hoe vaak bezoeken coffeeshopbezoekers een coffeeshop? Waarom kiezen coffeeshopbezoekers om naar een bepaalde coffeeshop te gaan?
15
k. l. m.
n. o. p. q.
r. s. t.
3.2
Welk vervoersmiddel gebruiken coffeeshopbezoekers om naar de coffeeshop te komen? Wordt een coffeeshop alleen bezocht of in gezelschap? Op welke dagen en welke tijdstippen gaan bezoekers het liefst naar een coffeeshop? Koopgedrag bezoekers Wat koopt de coffeeshopbezoeker bij een bezoek aan de coffeeshop (enkel softdrugs of ook iets van eten of drinken)? Worden er ook op 1 dag meerdere coffeeshops bezocht? Wat wordt er per bezoek uitgegeven? Hoe denken de coffeeshopbezoekers over de coffeeshop in Nijmegen? Tevredenheid Nijmeegse coffeeshops Wat vinden de coffeeshopbezoekers van de Nijmeegse coffeeshops? Wat vinden coffeeshopbezoekers van de hoeveelheid coffeeshops in Nijmegen? Als er op een coffeeshop op een goed bereikbare, meer aan de rand van de stad gelegen coffeeshop zou zijn, zouden de coffeeshopbezoekers deze dan bezoeken?
Onderzoeksopzet Het onderzoek naar de coffeeshops in Nijmegen is uitgevoerd in april, mei en juni 2008. het onderzoek is opgezet en uitgevoerd door de afdeling Onderzoek en Statistiek, in samenwerking met het onderzoeksbureau INTRAVAL. Voor het onderzoek zijn verschillende methoden van onderzoek gebruikt: 1. 2. 3.
Tellingen en observaties op verschillende dagen en tijdstippen bij de verschillende coffeeshops Enquêtes onder coffeeshopbezoekers Enkele gesprekken met sleutelpersonen (politie, gemeentefunctionarissen)
De tellingen en enquêtes zijn uitgevoerd door c.q. onder regie van onderzoeksbureau INTRAVAL. Bij de 15 gedoogde coffeeshops in Nijmegen zijn in april en mei 2008 op verschillende dagen en tijdstippen (van 9 uur ’s ochtends tot 1 uur ’s nachts) tellingen uitgevoerd. De tellingen hebben buiten de coffeeshops plaatsgevonden, waarbij alle mensen die de coffeeshop binnen gegaan zijn geteld werden, ongeacht of er iets gekocht werd of niet. Er zijn ook enquêtes afgenomen onder de bezoekers van de Nijmeegse coffeeshops. In totaal hebben 202 coffeeshopbezoekers meegewerkt aan de enquête3. De enquêtes zijn, afhankelijk van de coffeeshop, binnen of buiten de coffeeshop afgenomen. De duur van een enquête was ongeveer 10 minuten. Een groot deel van de vragenlijst bestond uit voorgecodeerde vragen. De vragenlijst die gebruikt is, is vergelijkbaar met eerdere onderzoeken onder bezoekers van coffeeshops in Venlo (gemeente Venlo 2006) en Terneuzen (INTRAVAL 2007). 3
Er is gewerkt met een aselecte werkwijze, waarbij elke 10e bezoeker is aangesproken. 60% van de aangesproken coffeeshopbezoekers heeft meegewerkt aan het onderzoek. De non-respons bedraagt dus 40%.
16
Aantallen bezoekers in Nijmeegse coffeeshops
4
Aantallen bezoekers in Nijmeegse coffeeshops
4.1
Openingstijden De meeste coffeeshops in Nijmegen gaan open tussen 9 uur en 12 uur, en de sluitingstijden variëren van 23 uur tot 1 uur ’s nachts. Een aantal coffeeshops heeft andere openingstijden gedurende het weekend. Op de dagen vrijdag, zaterdag en zondag zijn veel coffeeshops iets langer open. Een uitzondering is de coffeeshop Smoke van het Buggy. Deze coffeeshop is van maandag tot en met woensdag alleen in de ochtend open. Donderdag tot en met zondag is de coffeeshop officieel tot 21uur open, maar de openingstijden wisselen.
4.2
Aantallen coffeeshopbezoekers In de onderzoeksperiode waren er over alle 15 coffeeshops gemeten gemiddeld tussen de 4500 en 51004 mensen per dag die een bezoek brachten aan één van de Nijmeegse coffeeshops. In een week tijd werden er tussen de 30700 en 36700 bezoeken afgelegd aan een Nijmeegse coffeeshop5. Er moet echter een onderscheid gemaakt worden tussen bezoekers die wel of geen softdrugs kopen in de coffeeshop. Uit de enquête blijkt dat 90,5% van de bezoekers softdrugs koopt, de andere 9,5% koopt frisdrank, iets te eten of koopt niks. Het gemiddelde aantal drugskopende klanten per dag in de onderzoeksperiode bedroeg dan ook rond 4400.
4.3
Jet Set de coffeeshop met meeste bezoekers Van alle 15 coffeeshops heeft de in de Vlaamse Gas (Centrum) gevestigde coffeeshop Jet Set de meeste bezoekers, namelijk tussen de 4000 en 4600 per week. De centrale locatie van de coffeeshop zou hierin een rol kunnen spelen. Maar bijvoorbeeld ook de waardering van de kwaliteit softdrugs. Verder is Jet Set een coffeeshop die zich richt op afhalende klanten, en de doorloop van bezoekers is daar groot. Op enige afstand van Jet Set volgen de coffeeshops Het Wonder, Dreadlock en de Kronkel met veel bezoekers. Het Wonder is gevestigd vlakbij het station, wat een reden kan zijn waarom daar veel bezoekers komen. Dreadlock en De Kronkel, zijn net als Jet Set, midden in het centrum gevestigd in het straatje de Vlaamse Gas. Naast de locatie kan het soort coffeeshop ook invloed hebben op de aantallen bezoekers. Dreadlock heeft zowel afhaal als verblijf, het Wonder en de Kronkel hebben juist veel bezoekers die ook verblijven, waardoor de doorstroom misschien iets minder groot is. Desalniettemin hebben deze laatste twee coffeeshops per week ook een groot aantal bezoekers.
4
5
Uit de enquête onder coffeeshopbezoekers blijkt dat 29,5% van de bezoekers meerdere coffeeshops op één dag bezoekt. Hiervoor is een correctie toegepast. We hebben een extra controle uitgevoerd door onze telgegevens te vergelijken met de (omzet) gegevens van één van de grotere coffeeshops. Bij deze controle bleek dat onze bezoekersaantallen overeenkomen met de gegevens van de coffeeshopeigenaar.
17
Tijdens het onderzoek bleek dat met name Smoke van het Buggy een coffeeshop is waar wekelijks relatief weinig bezoekers komen. Het is moeilijk om aan te geven waarom deze coffeeshop, ook gelegen in het centrum, minder bezoekers trekt, maar de geringe openingsuren kunnen hier een rol in spelen. Tenslotte hadden ook de coffeeshops Jamaica (Centrum) en Panorama (in de wijk Bottendaal, net buiten het centrum) tijdens de onderzoeksperiode aanzienlijk minder bezoekers vergeleken met de andere coffeeshops.
4.4
Doordeweekse dag net zo druk als in het weekend Uit een eerder uitgevoerd onderzoek in Terneuzen6 blijkt dat coffeeshops met name op de vrijdag en zaterdag druk worden bezocht. De tellingen in dit onderzoek laten echter zien dat er in Nijmegen niet zozeer sprake is van een piekdag in het weekend wat betreft het aantal bezoekers. In de weken van de tellingen bleek de dinsdag gemiddeld het drukst. Daarnaast waren zaterdag en woensdag ook drukke dagen bij de coffeeshops. dag maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag
aantal bezoekers per dag 4700 5700 4900 4600 4400 5000 4500
Tabel 2: totaal aantal coffeeshopbezoekers per dag in Nijmegen
Als we kijken naar de afzonderlijke coffeeshop zien we dat in de onderzoeksperiode slechts 4 van de 15 coffeeshops de drukste dag in het weekend hadden. De overige 11 coffeeshops hebben ieder een doordeweekse dag waarop de meeste bezoekers kwamen.
4.5
Avond drukste moment van de dag Gemiddeld genomen is het op het begin van de avond (tussen 18 uur en 21 uur) het drukst bij de Nijmeegse coffeeshops. Maar ook op het eind van de middag (tussen 15 uur en 18 uur) zijn er veel coffeeshopbezoekers. De ochtend en de nacht zijn de meest rustige tijdstippen (een uitzondering hierop vormt Smoke v.h. Buggy; deze coffeeshop is vaak alleen maar in de ochtend geopend).
6
Bieleman, B., Naayer, H. (2007) Onderzoek coffeeshops Terneuzen
18
Bezoekerskenmerken
5
Bezoekerskenmerken
5.1
Veelal mannelijke bezoekers De meeste bezoekers van de Nijmeegse coffeeshops zijn man (86%). De leeftijd van de geënquêteerde coffeeshopbezoekers is uiteenlopend, die ligt namelijk tussen de 18 en 61 jaar. Zoals in onderstaande tabel af te lezen valt, bevindt het grootste aandeel coffeeshopbezoekers zich tussen de 20 en 25 jaar. De gemiddelde leeftijd van de Nijmeegse coffeeshopbezoeker ligt op 29 jaar. Leeftijd coffeeshopbezoeker 18 tot 20 20 tot 25 25 tot 30 30 tot 35 35 tot 40 40 tot 45 45 tot 50 50 tot 60 ≥ 60
Aandeel in percentages 14 % 30 % 17 % 11 % 11 % 10 % 4% 3% 0,5 %
Tabel 3: aandeel coffeeshopbezoekers per leeftijdscategorie
5.2
Veel Nijmeegse coffeeshopbezoekers, aandeel Duitsers laag Hoewel mensen soms gevoelsmatig het idee hebben dat de Nijmeegse coffeeshops veel Duitse bezoekers hebben, blijkt uit dit onderzoek dat het aandeel Duitse coffeeshopbezoekers niet heel groot is en zeker niet vergelijkbaar is met andere grensgemeenten, zoals bijvoorbeeld Maastricht of Venlo.
Buitenland, anders dan Duitsland Duitsland Nederland, buiten Nijmegen Nijmegen
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
Figuur 2: Aandeel coffeeshopbezoekers naar woonplaats
19
Uit de enquête resultaten valt af te leiden dat de Nijmeegse coffeeshopmarkt zich voornamelijk richt op lokale bezoekers. Bijna tweederde (63%) van de geënquêteerde coffeeshopbezoekers woont in Nijmegen. Van de geënquêteerde Nijmegenaren kwamen de meeste respondenten uit de stadsdelen Nijmegen-Oud-West, Nijmegen-Nieuw-West en Nijmegen Oost. Een vierde van de respondenten komt wel uit Nederland, maar niet uit Nijmegen. Meestal komen deze bezoekers uit omliggende gemeenten van Nijmegen (Arnhem, Groesbeek, Wijchen, Grave, Elst, Cuijk). Daarnaast komt een deel van de coffeeshopbezoekers van buiten Nederland: iets minder dan 10% van de Nijmeegse coffeeshopbezoekers komt uit Duitsland7 (grotendeels uit Kleve), en 2% komt uit een ander land buiten Nederland. Van de geënquêteerde bezoekers van de Nijmeegse coffeeshops heeft bijna driekwart (74%) de Nederlandse nationaliteit en 10% is heeft de Duitse nationaliteit. Verder is nog een klein aandeel van Marokkaanse (6-9%) of Turkse (2-6%) herkomst.
5.3
Meeste coffeeshopbezoekers hebben betaald werk Van de geënquêteerde coffeeshopbezoekers heeft bijna tweederde (62%) betaalde werkzaamheden, de overige bezoekers zijn voornamelijk student/scholier (17%) of zitten in de WAO of zijn werkeloos (10%). Van één vierde (28%) van de respondenten is de hoogst voltooide opleiding VMBO/Mavo, 24% heeft het MBO afgemaakt. Verder is voor een deel van de respondenten (14%) Havo/Vwo de hoogst voltooide opleiding, HBO (10%) of universiteit (5%). Wat betreft de woonsituatie; meer dan de helft van de respondenten (56%) is (mede)hoofdbewoner van een zelfstandige woning, 27% woont bij ouders en 16% woont op kamers.
7
Eén van de coffeeshopeigenaren geeft aan dat deze aantallen Duitse coffeeshopbezoekers overeenkomen met de werkelijkheid.
20
Softdrugsgebruik
6
Softdrugsgebruik
6.1
Wekelijks softdrugsgebruik bij meerderheid coffeeshopbezoekers Uit het onderzoek blijkt dat het grootste deel van de geënquêteerde coffeeshopbezoekers (96%) wel eens softdrugs gebruikt. Van deze softdruggebruikers gebruikt tweederde dagelijks softdrugs.
nooit ≤1 keer per maand
4% 6%
2 a 3 keer per maand
3%
1 keer per w eek
3% 20%
2 a 3 keer per w eek
64%
dagelijks
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
Figuur 3: Frequentie gebruik van softdrugs
Van de geënquêteerden die aangegeven hebben softdrugs te gebruiken, gebruikt een groot deel (94%) wekelijks (dagelijks, 2 a 3 keer in de week of eenmaal per week) softdrugs.
6.2
Gebruik van softdrugs thuis, in coffeeshops en bij vrienden Softdrugs gebruikt men vaak thuis, geeft 76% van de geënquêteerden aan. Maar ook de coffeeshop in Nijmegen (73%) en bij vrienden thuis (51%) worden vaak genoemd als locatie om softdrugs te gebruiken. Het gebruik van softdrugs op straat of hangplekken (22%) en in uitgaansgelegenheden (18%) wordt aanzienlijk minder vaak genoemd door de geënquêteerden. Een klein deel van de geënquêteerden (bijna 5%) geeft aan ook wel eens op school softdrugs te gebruiken. Het gebruik van softdrugs wordt vaker in gezelschap (38%) gedaan dan alleen (15%). Maar de meeste Nijmeegse coffeeshopbezoekers (47%) gebruiken softdrugs zowel alleen als in gezelschap.
21
22
Bezoekgedrag Nijmeegse coffeeshopbezoekers
7
Bezoekgedrag Nijmeegse coffeeshopbezoekers
7.1
Veel wekelijkse coffeeshopbezoekers We kunnen uit de enquêteresultaten afleiden dat veel van de geënquêteerde coffeeshopbezoekers met regelmaat een coffeeshop bezoeken. Bijna 85% van de geënquêteerden gaat minimaal 1 keer per week naar een coffeeshop in Nijmegen, en een groot deel (37%) gaat dagelijks. Slechts voor 1% van alle geënquêteerden was het de eerste keer dat ze een coffeeshop bezochten.
dit is de eerste keer 1 keer per maand 2 a 3 keer per maand 1 keer per w eek 2 a 3 keer per w eek dagelijks 0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
Figuur 4: Hoe vaak bezoek je een coffeeshop in Nijmegen?
Op basis van de enquêtegegevens en de telgegevens kunnen we behalve het aantal bezoeken die er per week aan de Nijmeegse coffeeshops worden gebracht, ook het aantal verschillende bezoekers benaderen. De coffeeshopbezoekers hebben in de enquête aan kunnen geven of zij dagelijks, 2 à 3 keer per week, 1 keer per week, of minder dan 1 keer per week een coffeeshop bezoeken. Een schatting op basis van deze gegevens wijst uit dat er per week, op een totaal van 30.700 bezoeken, zo’n 14.000 tot 15.000 verschillende bezoekers zijn. Van dit aantal zijn er zo’n 6.000 tot 7.000 bezoekers die frequent (dat willen zeggen, minstens 2 keer per week) een coffeeshop bezoeken.
7.2
Veel vaste klanten De coffeeshopbezoekers geven aan vaak naar dezelfde coffeeshop te gaan. Van alle geënquêteerden was het voor slechts 6% de eerste keer dat ze de coffeeshop waar de enquête werd afgenomen bezochten. Meer dan de helft van de respondenten bezoekt wekelijks dezelfde coffeeshop, 28% gaat zelfs dagelijks naar dezelfde coffeeshop. Met name de coffeeshops Headshop en Ketama hebben veel vaste klanten: van de geënquêteerden bij deze coffeeshops zegt meer dan de helft deze coffeeshop dagelijks te bezoeken. De geënquêteerde coffeeshopbezoekers bij ’t Kunsje geven het minst vaak aan wekelijks in deze coffeeshop te komen.
23
Bijna tweederde van de geënquêteerde coffeeshopbezoekers gaat ook wel eens naar een andere coffeeshop in Nijmegen. Coffeeshop de Kronkel is in dit verband de vaakst genoemde coffeeshop; veel coffeeshopbezoekers geven aan naast hun ‘vaste’ coffeeshop ook wel eens naar de Kronkel te gaan.
7.3
Meerdere coffeeshops op één dag bezoeken Van alle geënquêteerden geeft 30% aan wel eens meerdere coffeeshops in Nijmegen op één dag te bezoeken. De geënquêteerden afkomstig van buiten Nijmegen, bezoeken net iets vaker meerdere coffeeshops op één dag dan geënquêteerde Nijmegenaren. Van de geënquêteerde Nijmegenaren bezoekt 27% wel eens meerdere coffeeshops op een dag, voor mensen buiten Nijmegen is dit 31%, en 32% van de Duitse coffeeshopbezoekers geeft dit aan.
Duitsland
31,60%
68,40%
Nederland, buiten Nijmegen
31,40%
68,60%
Nijmegen
0%
26,60%
20%
ja nee
73,40%
40%
60%
80%
100%
Figuur 5: Bezoek van meerdere coffeeshops op 1 dag naar herkomst
7.4
Ook wel eens bezoek coffeeshop elders, maar meestal toch in Nijmegen De helft van de Nijmeegse coffeeshopbezoekers geeft aan ook wel eens een coffeeshop buiten Nijmegen te bezoeken. Voor de Nederlandse coffeeshopbezoekers van buiten Nijmegen is dit aandeel iets meer (65%). Van de Duitse respondenten geeft 37% aan wel eens een coffeeshop buiten Nijmegen te bezoeken. Met name coffeeshops in de grote steden (Amsterdam, Utrecht) worden wel eens bezocht. Ook Arnhem wordt een aantal keer door de geënquêteerden genoemd. Een aantal respondenten geeft aan dat waar men komt, men daar ook een coffeeshop bezoekt. Maar op de vraag waar men het vaakst een coffeeshop bezoekt, antwoord 88% van de respondenten Nijmegen.
7.5
Goede kwaliteit softdrugs belangrijk bij keus coffeeshop Waarom bezoeken coffeeshopbezoekers een bepaalde coffeeshop? Uit de enquête blijkt dat coffeeshopbezoekers diverse redenen hebben om een bepaalde coffeeshop te bezoeken. Veel coffeeshopbezoekers vinden een goede kwaliteit softdrugs een belangrijke reden om naar een specifieke coffeeshop te gaan. Andere redenen om voor een bepaalde coffeeshop te kiezen zijn bijvoorbeeld gezelligheid en omdat vrienden ook
24
Bezoekgedrag Nijmeegse coffeeshopbezoekers
altijd bij die specifieke coffeeshop komen. Verder kiezen de Nijmeegse coffeeshopbezoekers vaak een coffeeshop die dicht bij huis ligt. De coffeeshopbezoekers waarderen het als een coffeeshop goed bereikbaar is. Voldoende parkeerruimte is echter voor weinig geënquêteerden een reden om naar een specifieke coffeeshop te gaan. Naar een bepaalde coffeeshop gaan vanwege de anonimiteit is voor bijna geen van de geënquêteerde coffeeshopbezoekers een belangrijke motivatie. Officieel moeten alle coffeeshops de mogelijkheid bieden om te zitten, maar niet alle coffeeshops zijn voorzien van comfortabele zitplekken. Een aantal respondenten geeft aan dit wel belangrijk te vinden. Voor een aantal bezoekers van De Kronkel, Het Wonder, ’t Kunsje en Ketama zijn de zitmogelijkheden een belangrijke reden om deze coffeeshops te bezoeken. Verder zijn er een aantal geënquêteerden die aangeven het te waarderen als er in de coffeeshop ook iets gegeten kan worden. Met name de bezoekers van de Kronkel geven dit aan (waar deze mogelijkheid er ook is), de bezoekers van andere coffeeshops vinden dit minder belangrijk. Bijna de helft van de geënquêteerde bezoekers van Jet Set en Dreadlock vindt de prijs van softdrugs een belangrijke reden om deze coffeeshops te bezoeken. De specifieke reden om een coffeeshop in Nijmegen te bezoeken in plaats van in een andere stad, is voor de meeste geënquêteerden (73%) de nabijheid tot het woonadres. Maar ook gezelligheid (10%), het tegenkomen van vrienden (7%) en een goede kwaliteit van softdrugs (7%) is voor mensen een motivatie om naar een Nijmeegse coffeeshop te gaan.
7.6
Coffeeshopbezoek meestal met de auto Uit het onderzoek blijkt dat veel bezoekers van de Nijmeegse coffeeshops bij een bezoek, de auto als vervoersmiddel gebruiken. Van de Duitse coffeeshopbezoekers gaat (74%) met de auto naar de coffeeshop8.
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
lopend trein / bus fiets / brommer auto
Nijmegen
Nederland, buiten Nijmegen
Duitsland
Figuur 6: Vervoermiddel naar de coffeeshop, naar woonplaats 8
Een klein aandeel van de Duitse coffeeshopbezoekers geeft aan lopend naar de coffeeshop te gaan. Dit zijn waarschijnlijk mensen die in Nijmegen overnachten (bijvoorbeeld bij Nijmeegse vrienden of in een hotel).
25
Ook coffeeshopbezoekers uit Nijmegen en van buiten Nijmegen gaan vaak met de auto, maar het aandeel ligt wat lager; 30% van de bezoekers uit Nijmegen komt meestal met de auto, en 42% van de bezoekers van buiten Nijmegen pakt vaak de auto bij een bezoek aan een coffeeshop. Naast de auto worden ook andere vervoersmiddelen gebruikt om een coffeeshop te bereiken. De coffeeshopbezoekers van buiten Nijmegen gaan wat vaker met trein (23%) of bus (14%) naar de Nijmeegse coffeeshops. Van de bezoekers uit Nijmegen komen velen lopend (27%) of met de fiets (18%). Het verschilt per coffeeshop met wat voor vervoersmiddel de bezoekers naar de coffeeshop komen. Van de coffeeshops Jamaica, De Wedren, Panorama en Ketama komt de helft of meer dan de helft van de bezoekers met de auto. De Wedren, Panorama en Ketama liggen buiten het centrum en zijn daardoor ook beter te bereiken voor auto’s. Bij coffeeshop Jamaica is het minder voor de hand liggend dat bezoekers met de auto komen; Jamaica ligt in een ringstraat rondom het centrum (in de Van Weldrenstraat), waar coffeeshopbezoekers betaald moeten parkeren. Jamaica is echter wel een shop waar de meeste bezoekers softdrugs komen afhalen. Uit de enquête blijkt verder dat de bezoekers van de coffeeshops die moeilijker te bereiken zijn met de auto (zoals de coffeeshops in de Vlaamse Gas) iets vaker voor andere vervoersmogelijkheden kiezen.
7.7
Coffeeshopbezoek meestal alleen Van de geënquêteerden bezoeken meer mensen een coffeeshop alleen (42%) in plaats van in gezelschap (29%). Daarnaast geeft 29% van de coffeeshopbezoekers aan de ene keer alleen en de andere keer in gezelschap een coffeeshop te bezoeken. Nijmegenaren bezoeken relatief het vaakst een coffeeshop alleen. Coffeeshopbezoekers afkomstig van buiten Nederland bezoeken het vaakst een coffeeshop in gezelschap.
Duitsland
16%
Nederland, buiten Nijmegen
58%
26% alleen
42%
29%
29%
in gezelschap w isselend
Nijmegen
0%
48%
20%
22%
40%
60%
30%
80%
100%
Figuur 7: Coffeeshopbezoek alleen of in gezelschap, naar woonplaats
Op het moment van de enquête hebben we de respondenten gevraagd met hoeveel personen ze de coffeeshop bezochten. In de meeste gevallen bezocht men de coffeeshop met 1 andere persoon (68%) of 2 andere personen (21%). Groepen van 3 personen of meer kwam weinig voor.
26
Bezoekgedrag Nijmeegse coffeeshopbezoekers
7.8
Weekend en (begin) avond het populairst onder coffeeshopbezoekers Het is moeilijk 1 specifieke dag aan te wijzen waarop de meeste coffeeshopbezoekers naar een coffeeshop gaan. De meeste bezoekers geven in de enquête aan op wisselende dagen te gaan (35%) of op alle dagen een coffeeshop te bezoeken (38%). Verder worden de vrijdag, zaterdag en zondag net iets vaker genoemd dan doordeweekse dagen om een coffeeshop te bezoeken. Eerder bleken de tellingen aan te geven,dat de weekenddagen er niet uitspringen en dat met name de dinsdag relatief veel bezoekers trekt. In overeenstemming met de bevindingen uit de tellingen, geven de meeste coffeeshopbezoekers (37%) aan meestal vroeg in de avond (tussen 18 uur en 21uur) een coffeeshop te bezoeken. Daarnaast bezoeken ook veel respondenten (30%) op gevarieerde tijdstippen een coffeeshop in Nijmegen. De ochtend (van 9 uur tot 12 uur) is het minst populair om een coffeeshop te bezoeken; 8% geeft aan meestal in de ochtend naar een coffeeshop te gaan.
27
28
Koopgedrag van coffeeshopbezoekers
8
Koopgedrag van coffeeshopbezoekers
8.1
Kopen van softdrugs bijna altijd in coffeeshop Uit het onderzoek blijkt dat 37% van de coffeeshopbezoekers dagelijks softdrugs koopt. Daarnaast geven ook veel respondenten aan minimaal 1 keer (16%), of 2 a 3 keer (35%) per week softdrugs te kopen. De resterende 11% geeft aan minder vaak softdrugs te kopen. De softdrugs kopen de meeste geënquêteerden meestal in een gedoogde coffeeshop (zoals de 15 Nijmeegse coffeeshops). Maar af en toe verkrijgt men ook wel eens softdrugs op een andere manier. Een klein aandeel geeft aan ook wel eens te kopen van vrienden of softdrugs te verkrijgen via thuiskweek. Verder geeft een aantal respondenten aan wel eens softdrugs te kopen bij een dealpand (in Nijmegen / Nederland / België / Duitsland), maar het aantal respondenten dat dit aangeeft is erg klein. Geen van de geënquêteerden geeft aan softdrugs te kopen bij uitgaansgelegenheden of bij een niet gedoogde coffeeshop.
8.2
Het kopen van softdrugs bij meerdere coffeeshops op één dag Zoals reeds aangegeven bezoekt 30% van de respondenten wel eens meerdere coffeeshops op één dag in Nijmegen. Maar velen doen dit slechts af en toe, de helft geeft aan vaak toch bij één coffeeshop per dag softdrugs te kopen. 37% koopt gemiddeld per dag bij twee coffeeshops softdrugs. Maar slechts enkele respondenten kopen softdrugs bij drie of meer coffeeshops op één dag. De geënquêteerde coffeeshopbezoekers van buiten Nijmegen (c.q. de Duitse coffeeshopbezoekers) bezoeken minder vaak meerdere coffeeshops op 1 dag dan de Nederlandse respondenten. Van de geënquêteerden geeft 29% aan af en toe meerdere keren per dag softdrugs bij dezélfde coffeeshop in Nijmegen te kopen, 4% zegt dit altijd te doen. Een groot deel (67%) geeft echter aan dit nooit te doen.
8.3
Grote variatie in uitgave coffeeshopbezoek Er zit grote variatie in de bedragen die respondenten aangeven maandelijks te besteden aan softdrugs. Gemiddeld geven de geënquêteerde coffeeshopbezoekers 174 euro per maand per persoon uit aan softdrugs. In tabel 4 (op de volgende pagina) is te zien dat hierbij een grote spreiding bestaat tussen lage en hoge bedragen. 4% van de geënquêteerden geeft aan tussen de 500 en 1000 euro per maand te besteden. Indien we deze 4% weglaten bij de berekening van het gemiddelde bedrag dat respondenten maandelijks zeggen uit te geven aan softdrugs, daalt het gemiddelde van 174 naar 150 euro per maand. We hebben de respondenten gevraagd wat men op het moment van het afnemen van de enquête ging kopen, waarbij bijna de helft (47%) van de respondenten aangaf alleen softdrugs te kopen. Maar ook iets te eten of te drinken (16%) of de combinatie van softdrugs en iets te eten of te drinken (35%) werd vaak genoemd. Met name de Duitse respondenten (68%) geven vaak aan alleen softdrugs te kopen in de coffeeshop. Nijmeegse coffeeshopbezoekers geven vaker aan ook iets te eten of te drinken te kopen (20% tegenover 11% van de Duitse respondenten).
29
uitgaven per maand aan softdrugs (in euro’s) 0 - 25 26 - 50 51 - 100 100 - 250 251 - 500 >500
aandeel coffeeshopbezoekers (in percentage) 10 % 15 % 18 % 34 % 18 % 4%
Tabel 4: uitgaven aan softdrugs per maand per persoon
Gemiddeld kochten de respondenten 1,6 gram softdrugs bij hun bezoek9 en men gaf gemiddeld 10 euro aan het bezoek uit. Met name Duitsers kochten bij hun bezoek meer; 26 % van de Duitse geënquêteerde bezoekers gaf aan op dat moment 5 gram of meer gekocht te hebben. Van de coffeeshopbezoekers uit Nederland, maar buiten Nijmegen geeft 12% aan op dat moment 5 gram of meer gekocht te hebben. Van de Nijmeegse bezoekers geeft 2% aan 5 gram of meer gekocht te hebben. Over het algemeen kopen de coffeeshopbezoekers alleen softdrugs voor zichzelf (72%), een aantal bezoekers koopt soms ook voor anderen (25%) en een klein deel koopt vaak softdrugs voor anderen (3%).
8.4
Uitgaven Duitsers: voornamelijk aan softdrugs en eten & drinken Bij een bezoek aan de Nijmeegse coffeeshops geven Duitse respondenten het meeste geld uit aan softdrugs. Daarnaast geven Duitsers geld uit aan eten en drinken (gemiddeld 15 euro per bezoek). Aan benzine wordt gemiddeld 11 euro per bezoek uitgegeven. Duitse coffeeshopbezoekers geven echter bijna geen geld uit aan kleding.
9
Het aantal gram wat er in Nijmegen per bezoek gekocht is ligt een stuk lager dan in Terneuzen. In het onderzoek wat INTRAVAL (2007) daar uitvoerde kwam naar voren dat bezoekers gemiddeld 5,8 gram softdrugs kochten per bezoek aan de coffeeshops in Terneuzen.
30
Waardering coffeeshopbezoekers
9
Waardering coffeeshopbezoekers
9.1
Onder bezoekers tevredenheid over Nijmeegse coffeeshops De meeste geënquêteerde coffeeshopbezoekers zijn tevreden over de Nijmeegse coffeeshops; volgens 83% van de respondenten voldoen de Nijmeegse coffeeshops aan hun wensen. De respondenten zijn tevreden over de goede kwaliteit softdrugs en de relaxte sfeer. Minder tevreden is men over de spreiding van de coffeeshops in de stad, die zou volgens een aantal wel beter kunnen. Een aantal keer wordt er genoemd dat een coffeeshop aan de rand van de stad zou moeten komen. En ook wordt de opmerking gemaakt dat het jammer is dat sommige coffeeshops alleen maar verkooppunten zijn geworden, waar niet gezellig gezeten kan worden. Met name coffeeshop de Kronkel, waar men uitgebreid kan zitten, eten, spelletjes kan doen, wordt daardoor velen als een fijne coffeeshop ervaren.
9.2
Voldoende coffeeshops; coffeeshop rand stad voor deel bezoekers alternatief De meeste respondenten (72%) vinden dat er op dit moment voldoende coffeeshops zijn in Nijmegen. Van de respondenten vindt 11% dat er te veel coffeeshops zijn, 11% vindt dat er te weinig zijn en 6% van de respondenten heeft hier geen mening over.
80%
72%
70% 60% 50% 40% 30% 20%
11%
11% 6%
10% 0% te veel
voldoende
te w einig
geen mening
Figuur 8: Mening over de hoeveelheid coffeeshops in Nijmegen
De meeste geënquêteerde coffeeshopbezoekers zijn dus tevreden over het aantal coffeeshops. Maar in de vorige paragraaf is al aangegeven dat een aantal respondenten een betere spreiding zou willen zien van coffeeshops in de stad. We hebben de respondenten gevraagd of ze een coffeeshop zouden bezoeken als die zich aan de rand van de stad zou bevinden. Iets minder dan de helft van de respondenten (45%) heeft aangegeven wel een coffeeshop aan de rand van de stad te bezoeken, iets meer mensen (47% van de respondenten) geeft aan deze coffeeshop niet te gaan bezoeken. Vooral de Duitse coffeeshopbezoekers geven aan wel een coffeeshop aan de rand van de stad te gaan bezoeken. Maar ook een groot deel van de Nederlandse (Nijmegen en daar buiten) geeft aan dit wel te zullen doen. Alleen de groep buitenlandse
31
respondenten (exclusief Duitsers) geeft aan geen coffeeshop te bezoeken als deze zich aan de rand van de stad zou bevinden. Van de mensen die aangaven eventueel een coffeeshop aan de rand van de stad te bezoeken, geeft overigens een groot deel (44% van de betreffende respondenten) aan dan ook nog even vaak coffeeshops in het centrum van Nijmegen te blijven bezoeken. 37% geeft aan dan minder vaak coffeeshops in het centrum te bezoeken. Een klein deel (10%, oftewel 5% van de totale bezoekersgroep) zou terug gaan vallen op de coffeeshop aan de stadsrand en geeft aan helemaal geen coffeeshop in het centrum meer te bezoeken.
32
Het coffeeshopbezoek in vergelijking met andere (grens)steden
10
Het coffeeshopbezoek in vergelijking met andere (grens)steden Naast Nijmegen zijn er recent in Terneuzen (2007)10 en Venlo (2006)11 (vergelijkbare) onderzoeken uitgevoerd naar het coffeeshopbezoek. Terneuzen heeft twee gedoogde coffeeshops en Venlo heeft vijf gedoogde coffeeshops. Als we de bevindingen uit het Nijmeegse coffeeshopbezoek naast die van Venlo en Terneuzen leggen vallen er enkele punten op12. Drugstoerisme in Nijmegen veel geringer Als we kijken naar het totaal aantal wekelijkse coffeeshopbezoeken, dan is er dat in Nijmegen met circa 34.000 ongeveer tweemaal zo hoog als in Terneuzen. Maar het grote verschil tussen beide steden zit ‘m in de aantallen coffeeshopbezoekers per coffeeshop. Nijmegen heeft 15 coffeeshops, in Terneuzen zijn er slechts twee coffeeshops. Het aantal coffeeshopbezoekers per dag per coffeeshop is in Terneuzen dan ook enkele malen groter dan in Nijmegen. Nijmegen is een grensgemeente en zou, net als Terneuzen en Venlo, te maken kunnen hebben met drugstoeristen. Uit dit onderzoek is gebleken dat het aantal drugstoeristen in Nijmegen (10% is Duitser) veel minder is dan in Venlo (50% tot 75% Duitse coffeeshopbezoekers) of Terneuzen (50% Belgische coffeeshopbezoekers, 40% Frans, en slechts 10% van de coffeeshopbezoekers komt uit Nederland). In Nijmegen gelijkmatiger spreiding coffeeshopbezoek over de week Een ander opvallend verschil is dat in Venlo en Terneuzen de grootste aantallen bezoekers in het weekend geteld zijn (Venlo op zaterdag, Terneuzen op vrijdag en zaterdag). In Nijmegen bleek dat er op de zaterdag wel veel coffeeshops bezocht werden, maar dat er door de week net zo goed veel bezoekers zijn. Met andere woorden, een piekmoment zoals in Venlo of Terneuzen wordt bij de Nijmeegse coffeeshops niet ervaren. Het tijdstip waarop de meeste coffeeshopbezoekers komen, komt wel overeen met de twee andere steden, namelijk vroeg in de avond. Verschillen in koopgedrag in relatie met herkomst bezoekers Verder verschilt het aantal gekochte grammen softdrugs. In Terneuzen kopen coffeeshopbezoekers gemiddeld 5,8 gram softdrugs per bezoek aan de stad, in Nijmegen is dit slechts 1,6 gram. Een verklaring voor dit grote verschil is te vinden in de frequentie van coffeeshopbezoek. In Terneuzen is het aandeel bezoekers dat minder dan eenmaal per week komt veel groter en het aandeel frequente bezoekers veel geringer. Zo koopt in Terneuzen 49% van de coffeeshopbezoekers minimaal één keer per week softdrugs, in Nijmegen is dit 89%. In samenhang daarmee is ook het aantal bezoekers dat dagelijks softdrugs koopt in Nijmegen een stuk hoger dan in Terneuzen. Het feit dat de Nijmeegse coffeeshops voornamelijk Nijmeegse klanten hebben speelt hier een grote rol in. Terneuzen heeft te maken met grote aantallen buitenlandse coffeeshopbezoekers, die niet dagelijks langs komen, maar per keer wel grotere hoeveelheden kopen.
10
Bieleman, B., Naayer, H. (2007) Onderzoek coffeeshops Terneuzen Snippe, J., Naayer, H., Bieleman, B. (2006) Hektor 2005: evaluatie aanpak drugsoverlast Venlo 12 Hierbij moeten we wel in ons achterhoofd houden dat de steden qua grootte en functies niet vergelijkbaar zijn met Nijmegen. 11
33
Omdat het aantal coffeeshops in Venlo en Terneuzen lager is dan in Nijmegen, maar het bezoek per coffeeshop groter, is het risico op overlast voor de omgeving van de coffeeshops er hoger. In Nijmegen is de (potentiële) overlast door het grote aantal coffeeshops meer verspreid, ondanks het feit dat de coffeeshops in het centrum wel redelijk dicht bij elkaar liggen. Het groot aantal coffeeshops in Nijmegen zorgt voor tevredenheid onder de bezoekers. Een groot deel (72%) van de geënquêteerde Nijmeegse coffeeshopbezoekers vindt dat er op dit moment voldoende coffeeshops zijn in Nijmegen. In Terneuzen zijn de coffeeshopbezoekers iets minder tevreden, 52% geeft aan dat er voldoende coffeeshops zijn. In Venlo is de tevredenheid nog iets minder. De meerderheid van de respondenten en coffeeshopeigenaren geeft aan dat het aantal gedoogde coffeeshops te gering is, omdat het gebaseerd is op het inwoneraantal in Venlo en te weinig rekening houdt met de Duitse coffeeshopbezoekers.
34
Bijlagen
11
Bijlagen Nationale wet- en regelgeving Bij het vorm en inhoud geven aan het Nijmeegs coffeeshopbeleid dient er rekening gehouden te worden met de bepalingen uit de nationale wet- en regelgeving omtrent drugsbeleid. Hier wordt in het kort de juridische context geschetst waarin het Nijmeegs drugsbeleid gezien moet worden. Het Nederlandse (soft)drugsbeleid Al vanaf 1976 voert Nederland internationaal gezien een afwijkend beleid door de verkoop van cannabis in coffeeshops te gedogen. In het Nederlandse drugsbeleid is vastgesteld dat de handel en het in bezit hebben van drugs niet is toegestaan, de handel in softdrugs wordt onder strikte voorwaarden alleen toegestaan in de gedoogde coffeeshops. De verkoop van softdrugs buiten de gedoogde coffeeshops is verboden en wordt dus niet gedoogd en de verkoop van harddrugs is in Nederland helemaal niet toegestaan. De scheiding van markten is het uitgangspunt van landelijk drugsbeleid. Het Nederlands drugsbeleid kent drie uitgangspunten: het beschermen van de (volks) gezondheid, het tegengaan van overlast en het bestrijden van de (drugs)criminaliteit. Door een beleidsmatig en strafrechtelijk onderscheid aan te geven tussen drugs met een onaanvaardbaar risico (harddrugs) en cannabis (softdrugs) wordt uitdrukking gegeven aan de verschillen in de gezondheidsrisico’s van deze middelen13. Het gedogen van coffeeshops in Nederland lijkt in strijd met het beleid dat gericht is op het terugdringen van handel in en gebruik van drugs. Maar de Nederlandse overheid is van mening dat door de verkoop van softdrugs toe te staan in gelegenheden onder strenge voorwaarden, er enige controle uitgeoefend kan worden op het drugsgebruik. Daarnaast is de gedachte dat door coffeeshops de verkoop van softdrugs beter gereguleerd kan worden en het verkrijgen van sofdrugs via het illegale circuit zou afnemen. Verder hoopt de wetgever door het beleidsmatig onderscheid tussen hard- en softdrugs, de hard- en softdrugmarkt van elkaar gescheiden te houden. AHOJ-G criteria De regels voor coffeeshops zijn, mede door internationale druk, sinds 1976 al meerdere keren verscherpt. De verkoop van softdrugs wordt slechts toegestaan in bepaalde lokaliteiten en onder strikte voorwaarden, waaronder de AHOJ-G criteria. Deze criteria houden in: - geen affichering (geen reclame); - geen verkoop van harddrugs; - geen overlast (parkeeroverlast, geluidshinder, vervuiling, rondhangende klanten); - geen verkoop van drugs aan jeugdigen en geen toegang van jeugdigen tot een coffeeshop; - geen verkoop van grote hoeveelheden per transactie, maar alleen hoeveelheden die geschikt zijn voor eigen gebruik (5 gram per persoon per dag).
13
Bieleman, B., Goeree, G., Naayer, H. (2005) Coffeeshops in Nederland 2004: aantallen en gemeentelijk beleid 1999-2004. Pagina 4
35
Hier zijn later aan toegevoegd: 500 gram voorraadcriterium voor coffeeshops (het is niet toegestaan om meer dan 500 gram voorraad te hebben) en het alcohol criterium (geen verkoop of aanwezigheid van alcohol in coffeeshops)14. Andere voorwaarden coffeeshopbeleid Naast de AHOJ-G criteria zijn er nog een aantal andere voorwaarden waaraan het coffeeshopbeleid in gemeenten moet voldoen. In de in 2003 verschenen ‘cannabisbrief’15 geeft het kabinet verschillende beleidsvoornemens ten aanzien van cannabis aan. Uit de ‘cannabisbrief’ blijkt onder andere dat het kabinet wil komen tot een verdere terugdringing van coffeeshops in de buurt van scholen en in grensgebieden. Ook wordt gepleit voor een intensivering van de handhaving van het coffeeshopbeleid en de aanpak van niet-gedoogde verkooppunten. De lijn uit 2003 wordt voortgezet in 2007 in het nieuwe regeerakkoord en het beleidsprogramma waarin sprake is van preventie ten aanzien van jongeren en het sluiten van coffeeshops in de omgeving van scholen. In het project ‘Veiligheid begint bij Voorkomen’ geeft de regering aan dat uiterlijk in 2011 alle gemeenten een minimale afstand tussen scholen en coffeeshops als criterium moeten toepassen Wet Bibob Op 1 juni 2003 is de Wet Bibob (Wet bevordering integriteitbeoordelingen door het openbaar bestuur) in werking getreden. De wet moet voorkomen dat de gemeente ongewild criminele activiteiten mogelijk maakt door het verlenen van een vergunning, het verstrekken van subsidie of het verlenen van een overheidsopdracht (aanbesteding). De wet Bibob biedt overheidsinstellingen de mogelijkheid om vergunningen en subsidies in te trekken of te weigeren in geval van vermoeden van gevaar van misbruik daarvan16. Ook coffeeshops vallen onder het bereik van deze wet aangezien coffeeshops exploitatievergunningsplichtig zijn op basis van de apv. Taak lokaal bestuur Het coffeeshopbeleid in de afzonderlijke gemeenten in Nederland is een- lokale uitwerking van het landelijk cannabisbeleid. Er zijn een aantal algemene voorwaarden maar verder is het coffeeshopbeleid voornamelijk een taak voor lokaal bestuur. Het lokale coffeeshopbeleid komt tot stand in samenwerking tussen het Openbaar Ministerie, politie en burgemeester. Ieder heeft verschillende bevoegdheden; strafrechtelijke en bestuursrechtelijke. Zo kan de burgemeester een coffeeshop wel sluiten, maar de overtreder van de Opiumwet niet vervolgen. Het Openbaar Ministerie kan wel vervolgen, maar de coffeeshop niet sluiten. Naast dat er afstemming plaats vindt tussen burgemeester, OM en politie is ook de afstemming tussen verschillende gemeenten relevant. Verschillende beleidsvormen in coffeeshopbeleid Gemeenten kunnen zelf het beleid met betrekking tot de vestiging van coffeeshops invullen. Ruwweg bestaan er vier verschillende beleidsvormen binnen het coffeeshopbeleid: 14 Bieleman, B., Goeree, G., Naayer, H. (2005) Coffeeshops in Nederland 2004: aantallen en gemeentelijk beleid 1999-2004 ; Broekhuizen, J., Driessen, F.M.H.M., Raven, J. (2006) Handhaving en naleving van de coffeeshopregels in 2004. 15 Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 16 www.justitie.nl/bibob/
36
Bijlagen
• • • •
nulbeleid (er worden geen coffeeshops gedoogd); maximumbeleid (is er een maximum aan het aantal coffeeshops dat wordt gedoogd); geen beleid; andere beleidsvorm.
In relatie daarmee, en deels overlappend, kunnen we nog een aantal meer specifieke beleidsopties onderscheiden: •Verminderingsbeleid: het aantal coffeeshops dient te verminderen, maar de gemeente heeft nog geen maximum vastgesteld. Deze beleidsoptie kan in combinatie met een maximumbeleid voorkomen. In dat geval is het de wens van de gemeente om na verloop van tijd te komen tot een lager, nog niet vastgesteld, maximum aantal coffeeshops. •Uitsterfbeleid: het aantal coffeeshops dient, al dan niet door een actief beleid, op termijn te worden teruggedrongen. Deze optie lijkt sterk op een verminderingsbeleid. Het verschil is echter dat bij een uitsterfbeleid wel een (nieuw) maximum aantal is vastgelegd of dat is aangegeven welke coffeeshops op termijn dienen te verdwijnen (bijvoorbeeld alle coffeeshops buiten een bepaald gebied). Uitsterf beleid kan ook worden toegepast omdat de gemeente uiteindelijk naar een nulbeleid toe wil. •Ontmoedigingsbeleid: de gemeente probeert door het stellen van (nieuwe) voorwaarden de ongewenste vestiging van nieuwe coffeeshops tegen te gaan en het aantal bestaande coffeeshops terug te dringen. •”Bussumse model”: er zijn één of meerdere gecontroleerde, niet-commerciële, verkooppunten van cannabis, ondergebracht in een daartoe aangewezen stichting. Dit model wordt ook wel Stichtingsmodel genoemd. •Vestigingsbeleid: er zijn strikte regels opgesteld met betrekking tot de locatie van coffeeshops. •Regionaal beleid: er zijn in regionaal verband afspraken gemaakt over het te voeren coffeeshopbeleid. Deze zes opties kunnen in combinatie met een maximumbeleid voorkomen. Het verminderingsbeleid, ontmoedigingsbeleid en vestigingsbeleid kunnen ook voorkomen zonder een maximum aantal coffeeshops. Het regionale beleid kan tevens voorkomen in combinatie met een nulbeleid17. Lokaal coffeeshopbeleid Volgens het onderzoek van INTRAVAL in 2005 voert bijna drie kwart van alle gemeenten (70%) in 2004 een nulbeleid (dit zijn met name de kleinere gemeenten), 21% een maximumbeleid, terwijl 7% geen beleid voert. De overige gemeenten (2%) voeren een andere vorm van beleid, waarin geen maximum aantal coffeeshops is vastgesteld. Daarnaast zijn in ruim de helft van de gemeenten in regionaal verband afspraken gemaakt met betrekking tot het coffeeshopbeleid18.
17
Bieleman, B., Goeree, G., Naayer, H.(2005) Coffeeshops in Nederland 2004: aantallen en gemeentelijk beleid 1999-2004. Pagina: 23,24 ; Gemeente Leeuwarden (2001). Coffeeshopbeleid. Pagina: 12,13 18 Bieleman, B., Goeree, G., Naayer, H. (2005) Coffeeshops in Nederland 2004: aantallen en gemeentelijk beleid 1999-2004. Pagina: 52
37
