Het abstracte denken van Jan van Neerven Op het raakvlak van stochastiek en harmonische analyse

Jaargang 6, nr. 3, november 2010

Het abstracte denken van Jan van Neerven Op het raakvlak van stochastiek en harmonische analyse

How to integrate innovation in the TU Delft organisation? The challenges of EIT ICT Labs

‘Industry as laboratory’ applied in practice

Collaboration Software Engineering Exact in full swing

How to integrate innovation in the TU Delft organisation? The challenges of EIT ICT Labs

De balans van vier jaar decanaat

3 How EEMCS measures up to international standards

5

The International Council helps us score higher

Het abstracte denken van Jan van Neerven Op het raakvlak van stochastiek en harmonische analyse

8 “Ondernemen kun je leren”

10 ‘Industry as laboratory’ applied in practice Collaboration Software Engineering - Exact in full swing

In EE-vak High Tech Startups wordt eigen bedrijf een reële optie

14 Increasing the competitiveness of thin-film silicon solar cells

16

The research focus of the PhotoVoltaic Materials & Devices Group

En verder: 2 Quadecaan | 6 Qort | 7 Komen | 12 Gaan 13 The Pitch! | 18 OdC | 19 Qiekjes | 20 The Rack

2 | Quadraad

Daan Lenstra

Deze bijdrage plaats ik graag in het kader van mijn vertrek per 1 november. Een goed moment om terug te kijken en de balans van vier jaar decanaat op te stellen. Toen ik eind 2006 kwam, trof ik een faculteit aan met een paar probleempjes: te lage en ook nog aflopende studenteninstroomcijfers, structurele financiële overschotten en te weinig onderwijsgerichte wetenschappelijke staf. Het eerste probleem vond ik zeer bedreigend, omdat studenten ons belangrijkste kapitaal vormen; zonder hen kunnen we de boel wel sluiten. Het tweede probleem was in zekere zin comfortabel; de oplossing was om meer uit te (durven) geven. Het maakte echter haarscherp duidelijk dat we te weinig controle over de financiën hadden. Het laatstgenoemde probleem lag diep. Bij veel stafleden was de belangstelling voor onderwijs en de kwaliteit daarvan weliswaar aanwezig, maar de overtuiging was wijd verbreid dat de loopbaan van een wetenschapper vooral onderzoeksgericht moest zijn. Daardoor kreeg het onderwijs niet de aandacht die voor een topuniversiteit nodig is. Illustratief hierbij is dat bij wetenschap bijna nooit de link met onderwijs werd gelegd. We doen het nu in veel opzichten beter. De instroom laat een stijgende lijn zien en ligt thans op een gezond niveau. De financiële omstandigheden zijn enorm veranderd verslechterd, zullen velen onmiddelijk zeggen - maar over de implicaties van de nieuwe maatregelen ben ik toch wel positief. Mede in het kader van de herijking slaat de faculteit een weg in naar veel accent op ICT, ook in het onderwijs. Dankzij initiatieven als de EWI-onderwijsdag en vernieuwing van BSc-onderwijs­programma’s voor EE en TI, zijn de wetenschappers bij EWI meer bij het onderwijs betrokken geraakt. Tenslotte ben ik meer dan ooit van mening dat de faculteit nog beter de latent aanwezige synergie moet vrijmaken die de verschillende disciplines elkaar te bieden hebben. Ik wens de faculteit daarmee veel succes! n

(Foto Annelies te Selle)

Inhoud Content

Qua decaan

Daan Lenstra, who stepped down as dean on 1 November, takes stock of his four years in the post. Those four years have seen student intake rise to a healthy level. He is fairly positive about the outcomes of the reevaluation process – namely that EEMCS will focus more on ICT, including in its teaching activities. Several initiatives have involved researchers more closely in education. To conclude, Lenstra stresses that the faculty should do more to enhance the potential synergy between the various disciplines. He wishes the faculty every success in doing this. n

How to integrate innovation into the TU Delft organisation? Erik Jansen (right) and Inald Lagendijk demonstrate a body area network that wirelessly monitors blood pressure during exercise (Photos Annelies te Selle)

The challenges of EIT ICT Labs

Ineke Temming

The European Institute of Innovation and Technology (EIT) launched three Knowledge and Innovation Communities in December 2009. Professors Inald Lagendijk (Multimedia Signal Processing) and Erik Jansen (Computer Graphics) describe the challenges of the EIT ICT Labs. Turning Europe into the global leader in ICT innovation, that is the vision behind the EIT ICT Labs. But Erik Jansen and Inald Lagendijk set their goals a little closer to home. Erik thinks industrial champions in the Netherlands are important to attract more students into ICT. And Inald reveals his personal motives: “It is great to see innovative research outcomes being put into practice.”

“It is crucial to strike a balance between fundamental and applied research“ Nodes

TU Delft participates in EIT ICT Labs in conjunction with 3TU.NIRICT; the Dutch Co-location Centre is the High-tech Campus in Eindhoven. The other ‘nodes’ in the network are: Berlin, Helsinki, Paris and Stockholm. In the Co-locations top universities collaborate with global companies and major research institutes (see insert). Erik Jansen, a former Director of Education of Technical Informatics, is Education Coordinator of the Dutch node. Inald Lagendijk, Director of the Delft

Research Centre on ICT, was appointed a member of the Dutch node Steering Board. “We hope that more colleagues will become involved”, Inald says, “but that will not happen overnight.

Best practices

The reality is that TU Delft is entirely structured around education and research. Erik: “It is not really clear how we can integrate innovation in our organisation. We have long focused on academic excellence, and many researchers are supported by personal NWO-grants. How do we refocus on innovation and applied research in this context?” According to Inald there is no easy answer to this question. “We don’t even know what the key performance indicators are. What activities are included in innovation and how are they evaluated? This is a problem that the KICs might help to solve, because they allow us to learn from best practices of other universities.”

T-shaped people

What is their opinion of this reorientation towards applied research? Erik is in favour: “The new university should be a network university, operating in an open, precompetitive innovation environment. ICT applications are becoming ever more integrated into the user’s environment, so ICT development



november 2010 | 3

requires expertise from different fields.” Inald adds: “That is why we need ‘T-shaped’ people. They are expert in one particular area, but also knowledgeable in a wide range of disciplines, which enables them to connect to experts in other fields. Having said that, I want to stress the importance of fundamental research. It is crucial to strike a balance.”

organise summer schools, and encourage student mobility. The courses will develop students’ business skills. Inald comments: “Although the number of student start-up companies has increased, not many survive the first phase. That is because they focus too much on furthering scientific improvements of their products or services, instead of writing a business plan.”

Thematic areas of EIT ICT Labs • Health & Well-Being, Smart Spaces, Smart Energy Systems, Intelligent Transportation Systems, Future Media and Content Delivery, Digital Cities Partners Dutch node • Core partners: 3TU.NIRICT, Philips, Novay; Affiliate partners: TNO-ICT, CWI European core partners • Berlin: Technische Universität Berlin,

“We should disseminate the content of theses across our networks”

Deutsche Telekom, Siemens, SAP, Fraunhofer Gesellschaft, DFKI • Helsinki: Aalto University, Nokia, VTT Technical Research Centre of Finland • Paris: Université Paris Sud 11, Université Pierre

Health & Well-Being The Dutch node of the EIT ICT Labs is responsible for the theme of Health & Well-Being. “We will focus on servicebased applications that improve people’s quality of life”, Inald explains. “Think of a body area network that wirelessly monitors vital functions such as blood pressure during exercise. This requires hardware, but more importantly: if 100,000 people use such a device, a service provider will be needed to collect the data, link them to medical files and make them available to physicians. This is an interesting new business opportunity for start-ups, as well as for large companies like Philips.”

Courses on entrepreneurship As Education Coordinator, Erik is responsible for creating awareness of entrepreneurship and innovation among students. He will initiate special courses in the Master and PhD programmes,

Collaboration with industry

et Marie Curie Paris 6, Alcatel-Lucent, Orange-

The second objective of EIT ICT Labs is to make research results more easily accessible to companies. Erik: “We should disseminate the content of theses across our networks and try to create follow-up activities with industry, such as developing prototypes or proof-of-concept projects.” According to Inald, it all comes down to bringing people together. “In Delft, an important unifying element is the Technopolis Science Park, where YES!Delft and Exact are located. If the Delft ICT Network also moves there, it could become a hotspot for ICT innovation.” He expresses the hope that ‘Brussels’ will be able to control its mania for rules. “We have started a process that has no fixed outcome. They should give us at least 5 or 6 years before we are called to account.” n

Ericsson, TeliaSonera, SICS

Erik Jansen en Inald Lagendijk zijn onderwijscoördinator, resp. bestuurslid, van de Nederlandse co-locatie van de Knowledge and Innovation Community EIT ICT Labs. Deze houdt zich bezig met het thema Health & Well-Being. Volgens Jansen is het niet eenvoudig innovatie organisatorisch te integreren in de TU Delft. EIT ICT Labs beoogt ondernemerschap onder studenten te stimuleren en te ondersteunen. Ook wil de KIC researchresultaten toegankelijker maken voor IT-bedrijven, met innovatie als doel. Lagendijk hoopt dat ‘Brussel’ het proces alle ruimte geeft. n

4 | Quadraad

France Télécom, Thomson, INRIA, Institut Télécom • Stockholm: KTH Royal Institute of Technology,

Kamana Sigdel (chair, left) and Mojtaba Sabeghi (member) of the EEMCS International Council are both PhD students in Computer Engineering. (Photo: Annelies te Selle)

Diane Vedder

How EEMCS measures up to international standards The International Council helps us score higher About half of the staff and students at the Faculty of EEMCS are from overseas. Two years ago, the dean therefore decided to set up the International Council to advise him on possible improvements for foreign students, PhD researchers and staff members. Kamana Sigdel and Mojtaba Sabeghi of the International Council report on the progress made so far. Their first step was to publish an ‘international student guide’ for Master’s and PhD students, including a plan of the campus and information about Delft and Dutch culture. Still to be included is information about PhD’s and staff members’ rights and responsibilities within the university, but particularly outside it – with housing and accommodation being their top priority.

Bridging the gap It is often a question of inadequate signposting in English and a lack of English translations. It is not altogether self-explanatory that signs reading ‘Dames’ and ‘Heren’ indicate the presence of toilets, for example, and our coffee machines only ‘speak Dutch’. Information about the re-evaluation currently underway is not accessible for everyone either.

The members of the International Council would like to help recruit new students. It is often more reassuring for prospective students from overseas to receive information from someone from their own country. And the EEMCS has a wealth of nationalities and ambassadors! A special web page and social websites could be used to enable and encourage the faculty’s international students to play an active role in this, according to Kamana and Mojtaba.

Follow up? The International Council has produced two advisory reports for the dean containing specific recommendations. Kamana and Mojtaba are, however, a little disappointed with the follow-up action taken. For instance, they would like more direct access to the divisional managers to explain their recommendations. n

The EEMCS International Council: Kamana Sigdel (council chair), Sumeet Kumar, Gencay Mutlu Olcer, Adil Akther, Mukunda Bharatheesha, Anuraj Bajpai, Sundeep Chepuri, Mojtaba Sabeghi, Lu Hao, Tao Xu, Anthony Lo (council members), and Anna Hoek (council observer).

De International Council behartigt de belangen van buitenlandse studenten, promovendi en stafleden. De raad heeft een informatiegids uitgebracht over de campus, Delft en de Nederlandse cultuur. Woordvoerders Kamana Sigdel and Mojtaba Sabeghi pleiten voor betere informatie over rechten en plichten, voor Engelstalige informatie over de herijking, en voor routeborden en opschriften in het Engels. Leden van de Council werken graag mee aan de werving van internationale studenten. Zij geven aan wat teleurgesteld te zijn over de follow-up van hun adviezen. n



november 2010 | 5

Foto’s Annelies te Selle

Qort Qoncise

ans

ema, H

Dick Ep

aren, van Ma

edder

Diane V

NWO-gesubsidieerde DAS-4 geïnstalleerd De faculteit EWI is via Dick Epema van de groep Parallelle en Gedistribueerde Systemen (PDS) betrokken bij de bouw van de vierde generatie van de Distributed ASCI Supercomputer (de DAS-4), die uit zes computerclusters bestaat waaronder één in Delft. Deze apparatuur is bestemd voor

experimenteel informatica-onderzoek en is als zodanig uniek in de wereld. NWO heeft voor de DAS-4 een subsidie van € 900.000 toegekend aan de Onderzoekschool Advanced School for Computing and Imaging (ASCI). De DAS-4 kenmerkt zich door de aanwezigheid van Graphical Processing

Units (GPUs) en door zijn snelle lokale en wide-area netwerk. De DAS-4 is dit najaar geïnstalleerd, en zal in Delft vooral gebruikt worden voor onderzoek naar e-science, clouds, en peer-to-peersystemen. Voor meer informatie, zie www.cs.vu.nl/das4. (DE) n

Symmetrische kunst siert 7e-9e verdieping

1159 T-shirts vinden hun weg naar even-zoveel EWI-medewerkers. Afscheids-cadeau van decaan Daan Lenstra. (DV) n

6 | Quadraad

MMC Schobbe heeft getekend voor de kunst bij de afdeling Softwaretechnologie, Fragmenten van certificaten for W(6,5). Prachtige plaatjes, die veel symmetrie vertonen. Verrassend, omdat ze structuren voorstellen die juist rekenkundige regelmaat

verbieden. Schobbe heeft zich in dit geval laten inspireren door de stelling van de Nederlandse wiskundige Bartel Leendert Van Der Waerden (1902-1996) en de Delftse doorbraak op dit terrein. (HvM, DV) n

One of the six computer clusters that will make up DAS-4 (4th generation Distributed ASCI Supercomputer) has been installed at TU Delft. DAS is a unique, shared facility for experimental research in Computer Science. At Delft, it will be used for research into e-science, cloud computing, and peer-to-peer systems. n The 7th and 9th floor corridors are adorned with works by MMC Schobbe, an artist who draws her inspiration from mathematical symmetries. The art on display is based on groundbreaking research on the Van Der Waerden theorem, by members of the Algorithmics Group. n 1159 people will receive a t-shirt as a farewell gift from retiring Dean Daan Lenstra. n

Minaksie Ramsoekh

Jimmy Melskens

De universiteit is nieuw voor Minaksie, al was haar laatste baan bij het project ‘Digitale werkomgeving Rijksdienst’ van Binnenlandse Zaken wel een stap in ‘onze’ richting. Daarvoor heeft ze o.a. 10 jaar met veel plezier gewerkt bij de Stichting Rechtsbijstand Asielzoekers, totdat Rita Verdonk kwam. Minaksie is op 8-jarige leeftijd, nog net

Na ruim 100.000 km is Jimmy terug op zijn oude plek. Februari 2008 trok hij de deur achter zijn MSc Electrical Engineering dicht om maandenlang over land naar China te reizen, met een oversteek naar Australië, zijn einddoel. (Voor de rekenaars onder ons, hij is tussendoor 2x teruggeweest .) Zijn wereldreis

IS secretaresse Netwerken en Systemen

“ Benieuwd wat er binnen de sectie gebeurt...” voor de Onafhankelijkheid, van Suriname naar Nederland gekomen en nooit meer teruggeweest. Wel van plan. Haar Hindoestaanse ‘roots’ leeft ze uit in het koken. In het weekend kookt ze uitgebreid en houdt dan nog wat over voor maandag en dinsdag. De andere dagen is dat te bewerkelijk en kiest ze voor gemak: aardappelen of pasta. Minaksie is benieuwd wat er binnen de sectie gebeurt. Als ze iets technisch bestelt, hoort ze ook graag waar dat voor gebruikt wordt. Dus, collega’s… n

Surinam-born Minaksie Ramsoekh, a great cook of Hindustani food, is somewhat familiar with the field of ICT, from having worked in the project ‘Digital Work Environment Public Services ’ at the Dutch Ministry of the Interior. It’s her first university job, so she is curious to hear what is happening inside the CAS group. And if she has to place a technical order, please explain what it is for! n

IS promovendus Photovoltaic Materials and Devices

“Ik heb geleerd meer geduld te hebben.” was een lesje in geduld, en dan niet alleen in Azië. ‘No worries!’, zeggen ze in Australië, “en dan moet je je juist wel zorgen maken, want er gebeurt niks”. Jimmy heeft een fascinatie voor zonnecellen: “Het is goed voor de wereld, en de techniek is tastbaar”. Hij was anderhalf jaar ‘Solar cell development engineer’ bij Sunday Solar Technologies in Sydney. En voor zijn promotie gaat Jimmy onderzoek doen naar de stabiliteit van de absorbeerlaag in dunne film silicium zonnecellen. Let the sun shine! n

Travelling across land to China and working in Australia has taught Jimmy Melskens a lot of patience. This PhD student, fascinated by solar energy, has started research on the stability of the absorbers in thin-film silicon solar cells. Let the sun shine! n



november 2010 | 7

Jimmy Melskens (Foto Annelies te Selle)

Minaksie Ramsoekh (Foto Annelies te Selle)

Diane Vedder

Komen en gaan

Het abstracte denken van Jan van Neerven

Foto Annelies te Selle

“Het fascineert mij om abstracte begrippen in hun onderlinge samenhang te bezien”

8 | Quadraad

In 2006 werd de Vici-aanvraag van Jan van Neerven gehonoreerd. Quadraad vroeg hem naar zijn fascinatie voor abstracte wiskunde en naar de voortgang van zijn onderzoek “Wat mij boeit in de wiskunde is het abstracte denken en de elegantie van fraaie bewijzen”, zegt hoogleraar Stochastische Analyse Jan van Neerven. Maar als middelbare scholier associeerde hij het vak met ‘sommetjes maken’. “Ik ging biologie studeren, om het raadsel van het zelfbewustzijn op te lossen. Te laat ontdekte ik dat het hier niet om een biologische, maar een filosofische vraag gaat.” Op zekere dag kocht hij de syllabus Analyse 1. “Ineens zag ik wat wiskunde is. Prachtig, al die precieze definities, redeneringen en bewijzen! Er ging een wereld voor mij open.”

Abstracte wiskunde In 1987 studeerde Jan af in de biologie, een jaar later deed hij doctoraal wiskunde. De abstracte wiskunde had zijn voorkeur. “In mijn promotieonderzoek over populatie­dynamica heb ik mij bijna uitsluitend beziggehouden met het achterliggende stuk wiskunde. Het fascineert mij om abstracte begrippen in hun onderlinge samenhang te bezien. Vergelijk het met een muziekstuk waarin de componist thema’s verweeft die uiteindelijk in een verrassende synthese samenkomen: opeens begrijp je hoe alles in elkaar past.”

Stochastische pde’s Jan houdt zich bezig met stochastische partiële differentiaal­ vergelijkingen (Engels acroniem: spde’s). “Spde’s beschrijven processen die aan toeval onderhevig zijn”, legt hij uit. Als voorbeeld noemt hij de evolutie van een populatie konijnen op een eiland. Je kunt hun dichtheid nooit exact voorspellen, doordat deze ook afhankelijk is van onvoorspelbare factoren als voedselverdeling. “In mijn onderzoek buig ik mij over

Jan van Neerven, Professor of Stochastic Analysis, is fascinated by the beauty of mathematical abstractions. He was awarded a Vici subsidy for his work on stochastic partial differential equations in 2006. Jan studies the qualitative properties of stochastic (random) processes.

vragen als: hoe modelleer je toeval? En: wat versta je onder een ‘oplossing’ van een spde? Vervolgens probeer ik het bestaan van oplossingen voor allerlei klassen van vergelijkingen te bewijzen en methoden te ontwikkelen om de eigenschappen van die oplossingen te analyseren.”

Erkenning Het nieuwe van Jan’s benadering is dat hij technieken uit de stochastiek (kansrekening), de harmonische analyse (Fouriertheorie) en de functionaalanalyse (analyse in oneindig veel dimensies) combineert. Hij krijgt veel erkenning voor zijn baanbrekend onderzoek. In 2002 sleepte hij een Vidi-subsidie in de wacht, en in 2006, het jaar waarin hij werd benoemd tot Antoni van Leeuwenhoek­hoogleraar, een Vici. Mark Veraar, die promoveerde onder Jan’s Vidi-programma, kreeg vorig jaar een Veni om een cruciaal deelprobleem uit Jan’s Vici-programma te bestuderen. De NWO-subsidie heeft de onderzoekers enorm geholpen, maar Jan moet één ding van het hart. “Het komt voor dat excellente onderzoekers de beurs op ééntiende punt mislopen. Bestuurders moeten dus goed nadenken voordat ze loopbaan­consequenties verbinden aan niet gehonoreerde aanvragen.”

Doorbraken Het veelomvattende onderzoek van Jan en Mark heeft al een aantal doorbraken opgeleverd. Zo heeft Mark het ‘maximale regulariteitsprobleem’ opgelost. Met promovenda Sonja Cox heeft Jan bewezen dat de algoritmes om samples van oplossingen van parabolische spde’s te simuleren stabiel zijn, en hij kan zelfs precieze afschattingen voor hun convergentiesnelheid geven. Promovendus Sjoerd Dirksen ontrafelt intussen de geheimen van niet-commutatieve stochastische integralen. “Met deze nieuwe kennis kunnen wij weer allerlei nieuwe vergelijkingen te lijf”, concludeert Jan vergenoegd. “Er is nog veel werk aan de winkel!” n

He uses a novel approach in which he combines stochastics with harmonic analysis and functional analysis. The research carried out by his group has already led to some significant breakthroughs. n



november 2010 | 9

Ineke Temming

Op het raakvlak van stochastiek en harmonische analyse

“Ondernemen kun je leren” Photos Annelies te Selle

In EE-vak High Tech Startups wordt eigen bedrijf een reële optie

Ineke Temming

“Je kunt de risico’s beheersbaar maken, net zoals je een technisch systeem kunt sturen”

Koen Bertels, UHD Computer Engineering, geeft het vak High Tech Startups in de BSc Electrical Engineering. Hij vindt ondernemen een ‘boeiende, ontzettend leerrijke, professionele keuze’. “Ik zeg vaak tegen mijn studenten: jullie zijn jong, wat hebben jullie te verliezen?” Het vak High Tech Startups maakt deel uit van het BSc-afstudeerproject Electrical Engineering. Het wordt gegeven door UHD Computer Engineering Koen Bertels, die zelf ondernemer is en dus weet waar hij het over heeft. “Ik zit nu te zweten op een business plan voor het bedrijf BlueBee Multicore Technologies, dat is voortgekomen uit een Europees onderzoeksproject. We brengen technologie naar de markt die in staat is bestaande of nieuwe programma’s te laten draaien op de nieuwste generatie multi-core platformen.” Bertels is ook co-founder van Upsilon, een succesvol bedrijf in financiële software. Een bedrijf in optische switches voor communicatiesystemen kwam echter niet van de grond. “We hadden

10 | Quadraad

een slecht team en onvoldoende financiering. Maar van die mislukking heb ik wel het meeste geleerd.”

Kenniseconomie Studenten bewust maken dat een eigen bedrijf een reële optie is, dat is volgens Koen een belangrijke taak van de TU Delft. “Wij willen ingenieurs afleveren die een bijdrage kunnen leveren aan de kenniseconomie. Het woord ‘economie’ verwijst naar het bedrijfsleven, want alleen bedrijven creëren toegevoegde waarde. Het MKB is zelfs verantwoordelijk voor 80% van ons bruto nationaal product. Het hoeven dus niet allemaal Googles of Microsofts te worden.” In het vak High

Tech Startups brengen studenten een technologie naar de markt. Onder leiding van Koen Bertels schrijven ze een businessplan. “Het belangrijkste dat ze daarbij leren is dat hun product aan een maatschappelijke of economische behoefte moet voldoen. Ook brengen ze methoden in praktijk om de markt - klanten, concurrenten - in kaart te brengen.”

Risico’s Koen is er heel stellig in: ondernemerschap is aan te leren. Uiteraard hebben sommigen er meer talent voor dan anderen.“Je moet echt een drive hebben, jezelf kunnen motiveren en risico’s durven nemen. Maar ik zeg vaak tegen mijn studenten: jullie zijn jong, wat hebben jullie te verliezen? Je kunt de risico’s beheersbaar maken, net zoals je een technisch systeem kunt sturen. Het financiële risico kan uiteindelijk heel beperkt zijn, als je je plan juridisch goed onderbouwt en het financiële plaatje duidelijk is. Bovendien laat de wet toe dat je fouten maakt. Ok, je kunt failliet gaan, maar dat wil niet zeggen dat je de rest van je leven schulden moet afbetalen. Goed je verstand gebruiken is de boodschap. Ook op financieel vlak.”

Teamwork Geheel conform de geest van de BSc-opleiding werken studenten in het afstudeerproject aan concrete producten. “De studenten kiezen in groepjes van zes uit technologieën die door docenten van EWI en andere faculteiten worden aangedragen”, vertelt Koen. “Ze vertalen die technologie naar een product, zoals e-paper, radardetectie voor auto’s, of een energiecontrolesysteem. Daarvoor schrijven ze tussen januari en maart gezamenlijk een businessplan. Van april tot juni

High Tech Startups is a course integrated in the BSC graduate project of Electrical Engineering. The objective is to make students aware that starting their own business is a realistic option. According to lecturer Koen

werken ze twee aan twee aan drie technische deelaspecten, waarover ze individueel een bachelorthesis schrijven. We kiezen voor deze opzet omdat de studenten zo worden gestimuleerd om samen te werken. Die drie teams komen op een gegeven moment weer samen, en dan moet het geheel worden geïntegreerd en getest. Zo proberen we de realiteit van dit soort projecten zoveel mogelijk te benaderen. Want als je niet in staat bent tot teamwork, dan heb je geen kans op de arbeidsmarkt.”

“Als je niet in staat bent tot teamwork, dan heb je geen kans op de arbeidsmarkt” Grote finale In de colleges nodigt Koen regelmatig mensen uit de praktijk uit. Dat kunnen venture capitalists zijn, ondernemers of technostarters van YES!Delft. Het klapstuk is de Grand Finale. Daar moeten de studenten hun businessplan presenteren aan een panel van professionals. Ze laten dan ook een demoopstelling van hun technische werk zien. “Tijdens die grote finale zijn ook familieleden en vrienden welkom. Voor de studenten is dit een spannende gebeurtenis. We verbinden er een competitie aan, het meestbelovende plan krijgt een 10. Als het even kan, reik ik de prijswinnaars als Chair van de IEEE Benelux Computer Society een officieel IEEE-certificaat uit, dat is leuk voor hun cv.” Volgens Koen zijn de panelleden vaak verrast door de kwaliteit van de presentaties. “Cees Jan Koomen, die het Point One-programma leidt en een belangrijke mijnheer is in de elektronica-industrie, was zo enthousiast over een plan dat hij er direct in wilde investeren. En Marketing & Communicatie gebruikt de projecten om aankomende studenten te laten zien waartoe je aan het eind van het derde jaar al in staat bent.”

Wisseling van de wacht “Ondernemerschap is geen roeping, geen heilige missie, maar het is een heel boeiende, ontzettend leerrijke, professionele keuze die je na je studie kunt maken”, besluit Koen. “Dat is de boodschap die ik aan de studenten wil uitdragen. Dat doe ik niet alleen, maar samen met een groot team van docenten en ondersteunend personeel. Vanaf 2011 geef ik het stokje door aan mijn collega Hans Lager, die mijn werk met evenveel enthousiasme zal voortzetten.” n

Bertels, who is himself an entrepreneur, the financial risks can be minimised using common sense and a sound business plan. Starting an enterprise is an exciting and immensely valuable professional option, he says. n



november 2010 | 11

Komen en

gaan

Diane Vedder

Daan Lenstra

Peter Kluit

Daan gaat vanaf november af en toe HBO-opleidingen visiteren, meer gitaar spelen en even niks doen. Hij zoekt nog een adviesfunctie die wat structuur geeft, en een aanbod dat hij kreeg was net te omvangrijk. Hij gaat ook meer in huis doen, want zijn vrouw, psychoanalytica Marijke,

…en in 1986 een van de eersten, samen met Peter van den Nieuwenhuizen en Hans Geers. Twintig jaar eerder was zijn antwoord altijd heel beslist dat hij geen onderwijs zou gaan geven, in reactie op vragen over zijn studie Wiskunde. Om vervolgens tot zijn pensionering bijna niet anders te doen. Peter

“Mensen ontslaan is de ‘bottom line’. Dan neem ik zelf ontslag.” heeft tijdens zijn ziekte gezien hoe het thuis ook anders kan. Daan herkent zich wel in het romantische en de bescheidenheid van de basgitarist. Toch, als parallel met zijn latere banen, kiest hij voor het samenwerken: in een band, een onderzoeksgroep, een faculteit. Zo meent hij ook dat de drie opleidingen zich op het thema ICT prima kunnen verbinden. Daan staat inhoudelijk volledig achter de herijking, het proces kost hem moeite: “Mensen ontslaan is de ‘bottom line’. Dan neem ik zelf ontslag.” n





12 | Quadraad

After taking retirement, Daan Lenstra will conduct assessments of Higher Vocational Education programmes, play the guitar, do some consultancy work and be lazy - providing his wife lets him. Being an advocate of collaboration, he stresses that the ICT theme can provide a strong link between the 3 educational programmes. n

WAS docent Informatica

“Lifelong career als docent Informatica” heeft zijn loopbaan alleen tijdelijk onderbroken om huisvader te zijn. Na EWI wacht hem en zijn vrouw eerst een cursus ‘Pensioen in zicht’, of PIZ-cursus zoals hij het zelf graag noemt. Daarna is het tijd voor muziek. Peter wil zijn viool weer oppakken. En net als in zijn studententijd weer meer gaan zingen in koren. Zijn bas laat hij het liefst klinken in het klassieke repertoire van rond 1500 tot 2007! n

Peter Kluit can look back on a lifelong, successful career as an Informatics lecturer. After his retirement, he is determined to pick up the violin again and go back to singing in the bass section of a choir, as he did during his student days. n

Peter Kluit (Foto Annelies te Selle)

Daan Lenstra (Foto Annelies te Selle)

WAS decaan Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica

Go ahead, the floor is yours...

“We want to make a difference” The broad mission of Cannibal Game Studios Computer Science alumni Remco Huijser, Jeroen Dobbe, and Jerke Boers are the founders of the EEMCS spin-off Cannibal Game Studios. An introduction to the company by CEO Remco. People often ask us about the meaning behind our company’s name. We think that the catchy name, combined with our logo – a playful mask – is a strong brand and one which fits perfectly with the game industry’s creative atmosphere. So there’s no need to be afraid we’re going to eat you.

Wide range of customers Developing game technology is our core business. We provide custom gaming solutions to clients who want to build a game, either for entertainment or serious purposes. Games and gamelike applications are gaining ground as a way to supplement education, facilitate design processes, support decisionmaking, and so on. Many industries and sectors in today’s society can benefit

from the technological advances driven by the game industry. This means we have a wide range of potential clients.

Recorded by Ineke Temming

From left: Jeroen Dobbe, Jerke Boers, Remco Huijser (Photo Annelies te Selle)

THE PITCH!

advance. It proved to have considerable advantages over a simple ground plan: for example, until then, no one had realised that the skylights in some of the offices would be overlooking the parking deck.

“Boys will be boys”

Dilemma And we have a lot to offer. Because the technical realisation of game projects is complex, it is risky, expensive and timeconsuming for customers to do this by themselves. However, off-the-shelf products cannot be tailored to specific needs. Cannibal Game Studios is the answer to this dilemma. Thanks to our sophisticated in-house developed game technology, we can quickly provide affordable, custom made solutions, at low risk.

inTouch An example. When the YES!Delft incubator (where our office is situated) moved to a new location near the A13, we co-developed ‘inTouch’. This is an installation that allows you to navigate freely through the virtual building, get an impression of the space, and evaluate interior design choices in

Broad mission Tell us what you want, and we’ll make it happen. Our mission is broad: we want to make a difference in the world. Not only can we improve vital institutions and services like education or healthcare with our technology, but of course we also thoroughly enjoy contributing to commercial games. Boys will be boys... n

Cannibal Game Studios levert snel betrouwbare maatwerkoplossingen voor de technische realisering van gameprojecten. Omdat het jonge bedrijf verschil wil maken in de wereld, richt het zich op serieuze toepassingen, zoals onderwijs, ontwerp of beslissingsondersteuning. Maar ook commerciële gameprojecten doen ze met veel plezier. Boys will be boys... n



november 2010 | 13

‘Industry as laboratory’ applied in practice Collaboration Software Engineering Exact in full swing “Collaboration between academia and industry is only possible if the partners understand each others’ interests”

Ineke Temming

From left: Cor-Paul Bezemer, Arie van Deursen

TU Delft signed a strategic partnership agreement with Exact in August 2008. Quadraad asked Exact innovation researcher Toine Hurkmans, professor of Software Engineering Arie van Deursen, PhD student Cor-Paul Bezemer and his supervisor Andy Zaidman to comment on the pay-offs and pitfalls of the ‘industry as laboratory’ approach. “It’s great to have talented TU Delft students working in our R&D department”, Toine Hurkmans says enthusiastically. “It feels like a breath of fresh air. When they say things like ‘that’s not how we do that these days!’, they really motivate us to break out of our old patterns. As a result, the vitality of the R&D department has grown considerably.”

Student projects

It is a compliment to Cor-Paul Bezemer, who conducted his MSc graduation research at Exact and is now collaborating with the company’s research team in a PhD project on Multi-Tenant Software. “It’s fun for students to graduate within a company, because the solutions you deliver are applied in

14 | Quadraad

From left: Toine Hurkmans, Andy Zaidman

practice”, he says. “It’s also a great opportunity to gain practical experience in a business environment.” Arie explains that student projects are the cornerstone of the partnership. “They allow us to explore a wide variety of promising research themes that are of strategic importance to both parties.”

Planning horizons

He stresses that collaboration between academia and industry is only possible if the partners understand each other’s interests. “Firstly, we work with different planning horizons. For a company, six months can be a long time span, while PhD projects last at least four years. Also, unlike companies, academics always want to publish research results.” According to Toine, a company’s main objective is to develop successful innovative products. “We conduct research to stay ahead of our competitors, to anticipate problems or emerging trends. In IT, however, it is too costly to do all the research alone, because the applicability is uncertain. We need TU Delft researchers for their expertise, and because they help us focus on a longer time horizon. And by joining forces, we both become more attractive partners for third parties.”

e Photos Annelies te Sell

Academic relevance

For the Software Engineering Research Group working with industry is of vital importance. “We want to understand how people build and evolve software systems”, Arie says, “so it is interesting to see how complex software systems are developed in a company like Exact. Their problems are a source of inspiration for our research themes, and this partnership allows us to test and evaluate solutions in a real-world environment.” Andy Zaidman adds: “We can learn a lot from open source software, but you don’t know exactly how it has been developed. That is why we prefer to test solutions on

“We at Exact need TU Delft researchers for their expertise, and because they help us focus on a longer time horizon”

complex systems that are developed by companies and are used daily.” It is important to closely monitor the scientific relevance of the activities, Arie continues. “Our mission is to develop new methods, techniques and tools that advance the way in which software is built and modified; joint projects should contribute to that.”

Multi-Tenant Systems

Cor-Paul’s PhD project on Multi-Tenant Systems (MTS) is full of academic challenges and it will prevent potential problems in the accounting package ‘Exact Online’. “Subscribers to this service access the software via the internet”, he explains. “The application appears to be deployed on a dedicated server, but in reality all customers are ‘tenants’ of the same application and database servers. This is an economical solution for SMEs; costs are low because of the increased utilisation of the hardware and the improved ease of maintenance.” According to Toine it is a successful product: “We now have about 16,600 customers, and sales show healthy annual growth. But there are physical limits to the system,

and if it goes down, the credibility of the entire IT industry is at stake.” This is where Cor-Paul comes in. He is developing methods to measure the performance of MTS, predict shortages in capacity, and scale up the system appropriately.

EEMCS-Exact portfolio

Andy reports that two other PhD students have started work in the field of MTS, concerning configurability and zerodowntime. There are plans for research on the security of Software as a Service-based systems, and on testing of rich internet applications. Workshops and lectures have been organised on Agile Distributed Software Development. Also Exact’s role as mentor to the start-up company Aanmelder. nl is worth mentioning. “I hope that many more will follow”, Toine says. “We are offering advice in areas such as accounting, legal issues and marketing. In return, the start-ups could serve as our laboratory: we will ask them to test our software free of charge, to get a better understanding of our most important client group, the SMEs.” n More information on the MTS project: [email protected]

In augustus 2008 sloten TU Delft en Exact een strategische samenwerkingsovereenkomst. Onder invloed van studenten van o.a. EWI is de dynamiek van de R&D-afdeling gegroeid, zegt Toine Hurkmans van Exact. Volgens Arie van Deursen is gezamenlijk onderzoek alleen mogelijk als de partners elkaars belangen begrijpen. Een bedrijf wil innovatieve producten ontwikkelen, het criterium voor EWI is wetenschappelijke relevantie. Onder leiding van Andy Zaidman doet EWI-promovendus Cor-Paul Bezemer bij Exact onderzoek naar Multi-Tenant Systemen. Hij ontwikkelt methoden om de performance te meten, capaciteitsproblemen te voorspellen en het systeem op de juiste manier op te schalen. Exact is business coach van de EWI-startup Aanmelder.nl. n



november 2010 | 15

Increasing the competitiveness of thin-film silicon solar cells The research focus of the PhotoVoltaic Materials & Devices Group

Miro Zeman

The main objective of the Photovoltaic Materials and Devices group is to demonstrate more than 15% efficiency for thin-film silicon solar cells. Professor Miro Zeman discusses research on exciting techniques and materials that enable the maximum use of the solar radiation spectrum and maximum light absorption in solar cells.

The PhotoVoltaic Materials and Devices Group (PVMD) is among the top solar cell research groups in the world. It is capable of fabricating thin-film silicon solar cells with state-of-the-art performance. As we all know, there is an urgent need for new energy sources that will replace limited reserves of fossil fuels in the future. The trend is to focus on renewable energy sources that can be processed without harming the environment and endangering people. The earth’s largest primary energy source is the sun’s radiation. By using solar cells, we can convert the energy of solar radiation directly into electricity.

For this reason the PVMD group focuses its research activities on reducing the cost of silicon-based PV technologies. Silicon is abundant, non-toxic and therefore suitable for the large-scale production of solar cells. The group is working in two areas to help achieve this goal. The first area concerns increasing the efficiency of silicon-based solar cells. The second area deals with lowering their manufacturing cost, by using thinner siliconbased absorber layers and reducing their deposition time. The challenge is to demonstrate more than 15% efficiency for thin-film silicon solar cells.

Dimes Efficiency enhancement and cost reduction For the large-scale implementation of PV, the generated solar electricity has to be cheap, cheaper than the electricity obtained from existing energy sources.

16 | Quadraad

Research on thin-film silicon solar cells is an interdisciplinary activity. It involves material science, process engineering and the design of semiconductor devices. The chain also includes the fabrication of devices as prototypes

for valorisation. Modelling plays an increasingly important role. The group benefits greatly from the Dimes technological infrastructure (Delft Institute of Microsystems and Nanoelectronics), where the deposition machines for the fabrication of solar cells are located. Dimes is an ideal facility for the development and testing of new concepts for device operation.

Developing baseline processes for fabrication An important aspect of the research activities is the development of the baseline processes for the production of the state-of-the-art thin-film silicon solar cells. They include amorphous silicon, microcrystalline silicon and micromorph silicon tandem solar cells. A production process for a heterojunction silicon solar cell, which combines a crystalline silicon wafer with thin silicon-based layers, has also been developed. René van Swaaij

investigated in the group. Materials based on nanotechnology such as photonic crystal-like structures, nano-textured surface structures such as 1-D and 2-D gratings and metal nanoparticles are being developed and tested in solar cells. Another area is the development of new absorber materials for multi-junction solar cells. Silicon-based superlattices and composite materials with embedded silicon quantum dots are examples of the novel absorbers that are being produced by the group. We also investigate the local nanostructure of silicon films since we believe it is a key approach to improving the stability of these films against light-induced degradation.

Benefits to TU Delft core topics

Miro Zeman Photos Annelies te Selle

I am convinced not only that solar cells will benefit from the development of nanotechnology approaches in the PVMD group, but also that our work will advance all kinds of new components and devices for energy, environment, infrastructure and health care, the four core themes of our university. n

is heading these technologyrelated activities. The group has deposition equipment available for most of the required deposition processes. Recently a fully automated cluster tool with six processing chambers for the deposition of a variety of silicon-based films has been installed in Dimes. This deposition machine is named AMIGO and is dedicated exclusively to the development of high efficiency multi-junction silicon-based solar cells. The availability of reliable and reproducible baseline processes for the fabrication of solar cells is an essential requirement for the development and testing of new concepts to maximise their performance. The research area of new concepts for future solar cells is managed by Arno Smets.

Research challenges In order to increase the competitiveness of thin-film silicon technology, we

focus mainly on two issues: increasing its efficiency and suppressing lightinduced degradation. In this context, many of our research activities are related to ‘light management’ in solar cells. The aim of light management is the efficient use of the solar radiation spectrum and the maximisation of light absorption in the desired parts of solar cells called absorbers. Approaches such as multi-junction solar cells, in which two or more component solar cells are stacked on top of one another, and light trapping techniques are currently

Photovoltaic Materials and Devices group • 17 PhD positions and 9 MSc students (2010); • contributed to the development of a Dutch thin-film silicon PV technology within Helianthos project. Test factory, built by Nuon Helianthos company in Arnhem, delivers unique light-weight flexible silicon modules; • joint projects with - among others - Eindhoven University of Technology, Utrecht University, Radboud University Nijmegen, ECN and TNO institutes, Nuon Helianthos, OM&T and Solland companies; • financial support of - among others - the Dutch Ministry of Economic Affairs and the European Commission.

De sectie PhotoVoltaic Materials and Devices van Miro Zeman doet o.a. onderzoek naar technieken en materialen om de voortplanting van het licht in dunnefilmzonnecellen van silicium zodanig te manipuleren dat het lichtspectrum van de zon zo efficiënt mogelijk wordt gebruikt. Om ervoor te zorgen dat deze technologie kan concurreren met andere, is een efficiëntie van meer dan 15% noodzakelijk. Volgens Zeman kunnen alle kernthema’s van de TU Delft profiteren van de nanotechnologie die door de PVMD-groep wordt ontwikkeld. n



november 2010 | 17

Nieuws uit de OdC De Onderdeelcommissie EWI vertegenwoordigt het personeel van EWI bij het overleg met de decaan. Daarnaast heeft de OdC ook eigen bijeenkomsten. De vergaderingen zijn openbaar, en gasten kunnen agendapunten inbrengen.

Gevolgen herijking en flexibilisering

Op het moment van schrijven zijn er nog geen gedetailleerde plannen gereed. Het rapport van de externe adviseur over de toekomst van Dimes is nog niet verschenen, evenmin als het rapport-Van Luijk over Elektrische Energietechniek. We weten daarom nog niet goed wat de personele gevolgen van de reorganisaties zijn. Boventalligheid lijkt echter niet te vermijden. De OdC zet zich in voor minimale personele consequenties (met name: ontslagen) en ruime herplaatsingsmogelijkheden. Zij heeft goede hoop dat de faculteit daarin zal slagen. De OdC acht het van essentieel belang dat decaan en management ruim zorg dragen voor overleg en communicatie met betrokkenen over de herijkingsplannen.

Upgrading onderwijszalen

De upgrading van een aantal onderwijszalen bij EWI en 3mE heeft bij veel docenten tot vragen en problemen geleid. De geïnstalleerde systemen hebben forse beperkingen. Voor het vervolgproces stelt de OdC (tezamen met andere belanghebbenden) het volgende voor: • Houd een (digitale) enquête onder alle docenten die de zalen hebben gebruikt, en vraag daarin naar erva ringen en suggesties voor verbeteringen;

18 | Quadraad

• Maak het programma van eisen dat ten grondslag ligt aan de upgrading openbaar. Aanpassing of uitbreiding moet mogelijk zijn; • Laat in de stuurgroep/projectgroep, belast met de upgrading van de zalen, medewerkers zitting nemen die daadwerkelijk onderwijs geven, met name in de harde ingenieursvakken. Daarin is het vaak nodig gedetail- leerde uitleg te geven, in een gepast tempo, met behoud van overzicht. Dat vereist andere faciliteiten dan het geven van een Powerpointpresentatie. De OdC heeft dit onderwerp ook bij de Ondernemingsraad aanhangig gemaakt.

Oproep Sommige afdelingen hebben geen vertegenwoordiger in de OdC. Input van medewerkers uit deze afdelingen stellen wij zeer op prijs. In de OdC is nog een zetel beschikbaar. Interesse? Neem dan contact op met de voorzitter of secretaris. n n

Jij?

You?

Nieuwe decaan

Op 1 november eindigt het decanaat van Daan Lenstra. Gezien de herijking en de op handen zijnde veranderingen, pleit de OdC voor een opvolger met veel inzicht in de vakgebieden die door EWI worden bestreken. Ook moet hij/ zij een realistische visie hebben op de organisatie. De OdC wil een interne kandidaat niet uitsluiten. n Reacties/reactions: [email protected] Blackboard > Organizations > EWI > Onderdeelcommissie EWI

News from the EEMCS Works Council Committee The re-evaluation should have minimal consequences for EEMCS personnel. It is of vital importance that the dean and management communicate their plans effectively to all involved. n The new presentation systems in the upgraded classrooms have severe shortcomings. The OdC strongly advises conducting a survey among lecturers. The Programme of Requirements should be made public and changes or additions should be made possible. It is crucial to include engineering science lecturers in the classroom upgrading steering group. n According to the OdC, the new dean should have a good understanding of the faculty’s scientific fields and a realistic vision of the organisation. n The OdC is still seeking a new member.

Qiekjes

Qandid Qamera ‘Clean desk’ of creatieve chaos?

‘Multitaskende’ man: Ramses van der Toorn

Het is maar waar je van houdt.

Volgende keer: woon-werkverkeer Snel of langzaam, vuil of duurzaam? Maak een foto van uw vervoermiddel of dat van een collega en mail die voor 15 januari naar [email protected]



Clean desk or creative chaos? To each his own.

Next time: commuter traffic Fast or slow, polluting or sustainable? Take a photograph of your means of transport or that of a colleague and e-mail your picture before 15 January to [email protected]

Bureau met gestapeld archief van Jeroen Bastemeijer. En, alles te vinden!

Alsof ze thuis is: Rosario Salazar Lozano

Qolofon

Quadraad is een Nederlands-Engelse uitgave van de Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica/TU Delft voor EWI-medewerkers. Het blad verschijnt 3 keer per jaar (oplage: 1200). Quadraad is a Dutch-English magazine for EEMCS personnel. It is published 3 times a year (print run: 1200) n Redactie: Emiel van Elderen, Elly Pauw, Geerlinge Pessers-van Reeuwijk, Pien Rijnink, Dagmar Stadler, Ineke Temming, Diane Vedder, Cassan Visser, Laura Zondervan n Aan dit nummer werkten mee: Aan dit nummer werkten mee: Fons Daalderop,

Koen Langendoen, Daan Lenstra, Miro Zeman, Taalcentrum VU n Eindredactie: Ineke Temming, Diane Vedder n Coördinatie: Temming Tekstproducties, Delft (www.temmingtekst.nl) n Fotografie: Annelies te Selle, Delft (www.anneliesteselle.nl) n Ontwerp en layout: Scheepens reclame adviseurs, Tilburg n Druk: Schefferdrukkerij bv, Dordrecht n Redactieadres: Postbus 5031, 2600 GA Delft, [email protected]. Niet door ons achterhaalde rechthebbenden van foto’s kunnen zichzelf bekend maken via dit e-mailadres.



november 2010 | 19

(Foto’s Cassan Visser)

Koos van Hartingsveldt: Opgeruimd staat…

The Rack - stretching software to its limits Why did the Embedded Software Group name a testbed after a torture device? The purpose of the medieval Rack was to stretch people’s bodies in order to extract valuable information. Similarly, the Rack will be used to stress test communication protocols and other software before deploying it in real-life applications. It will provide information about how the software really works, as experience has shown that protocols tend to break when the number of nodes is scaled up. The test-bed consists of 108 wireless sensor nodes, controlled by 27 embedded Linux PCs. De sectie Embedded Software heeft een testbed geïnstalleerd om communicatieprotocollen aan stresstests te onderwerpen en informatie in te winnen over het effect van opschaling. Oprekken om gegevens los te krijgen... het lijkt wel een pijnbank. Vandaar de naam ‘The Rack’.

Delft University of Technology Faculty of Electrical Engineering, Mathematics and Computer Science Mekelweg 4 2628 CD Delft T: +31 (0)15-27 89252 E: [email protected] www.ewi.tudelft.nl

The 108 wireless sensor nodes of the test-bed are neatly tucked away above the ceiling tiles in the offices of the Embedded Software Group on the 9th floor of EEMCS (Photo Annelies te Selle). Insert: a torture rack in the Tower of London (Photo Wikipedia)