Hervorming fiscaliteit. Aandachtspunten. Prof. Dr. Michel Maus
11-2-2014
Herhaling titel van presentatie
1
Grondslag van het fiscaal systeem - Doel belastingen: financiering van de openbare uitgaven - Belastingen zijn een aanvaardbaar gegeven…op voorwaarde dat de belastingheffing legitiem is - Gebrek aan legitiem vertrouwen = belangrijkste probleem van de huidige fiscaliteit - Machiavelli in Il Principe: De legitimiteit van de overheid wordt in belangrijke mate bepaald door de wijze waarop zij met de belastingheffing omgaat.
11-2-2014
Pag.2
Probleempunten huidige fiscaliteit - De hoge belastingdruk - De ongelijke verdeling van de belastingdruk - De complexiteit van het fiscaal systeem - De inningsproblematiek van de belastingheffing
11-2-2014
Pag.3
De hoge belastingdruk - België koploper inzake globale belastingdruk - Eurostat: 44,1% BBP - OESO: 44% BBP - België op plaats drie na Denemarken en Zweden
- Hoge belastingdruk relatief - Quid pro quo fiscaliteit. - Hoge belastingdruk in ruil voor verzorgingsstaat - “Taxes are the prize we pay for a civilized society” ( Oliver Holmes )
11-2-2014
Pag.4
De ongelijke verdeling van de belastingdruk - HET probleem van het huidig fiscaal systeem - If taxes are the prize we pay for a civilized society, then some of us are more civilized than others
- Ongelijke verdeling van de belastingdruk leidt tot grote fiscale frustratie - Pervers effect van de lobbyfiscaliteit - Ongelijk belasten van schijnbaar gelijke fiscale feiten is dé stimulans voor fiscaal ontwijkend gedrag ( belastingontwijking + ontduiking )
11-2-2014
Pag.5
De ongelijke verdeling van de belastingdruk - Probleem 1: de ongelijke verdeling van de globale belastingdruk - EC 29 mei 2013: “The Belgian taxation system relies disproportionately on direct taxes and contains loopholes that diminish its fairness.”
- Cijfers Eurostat ( in % globale belasting ) - Directe belastingen - België: - EU:
37,2% ( nr. 8 EU ) 30,4%
- Sociale zekerheidsbijdragen - België: - EU:
32,4% ( nr. 13 EU ) 31,1%
- Indirecte belastingen - België: - EU:
11-2-2014
Pag.6
30,3% ( nr. 26 EU ) 38,6%
De ongelijke verdeling van de belastingdruk
- Probleem 2: de ongelijke verdeling van de individuele belastingdruk - Voorbeeld 1. De personenbelasting - Beperkte progressiviteit ( sterkste schouders zwaarste lasten ) - Overbelasten van arbeidsinkomsten - Belastingdruk alleenstaande: - Belastingdruk koppel + 2 kinderen: - Impliciete belastingdruk arbeidsinkomen:
56% ( nr. 1 OESO ) 41,4% ( nr. 3 OESO ) 42,5% ( nr. 2 EU )
- Niet belasten of het onderbelasten van inkomen uit vermogen - vast tarief op roerende inkomsten ( geen progressiviteit ) - Quasi geen belastingheffing meerwaarden op aandelen - Onderbelasten van inkomsten uit onroerend goed - Werkelijke huurinkomsten worden niet belast ( probleem K.I. ) - Overbelasten van inkomsten uit onroerend goed - Eigen gebruik wordt belast >< andere beleggingen ( vb. kunst, goud ) 11-2-2014
Pag.7
De ongelijke verdeling van de belastingdruk
- Voorbeeld 2. De vennootschapsbelasting
- Geen progressiviteit - Hoog belastingtarief 33,99% ( nr. 3 EU ) - Maar lage grondslag voor bepaalde vennootschappen - Aftrek voor octrooi-inkomsten - Notionele interestaftrek
- Voorbeeld 3. De BTW - Algemeen BTW-tarief: 21% ( nr. 11 EU en EU-gemiddelde ) - Maar veel uitzonderingsregimes - 6% en 12%-tarief
- Gevolg: relatief lage inkomsten - In % totale fiscale ontvangsten ( nr. 26 EU )
11-2-2014
Pag.8
De ongelijke verdeling van de belastingdruk
- Voorbeeld 4. De successierechten
- Sterke progressiviteit - Opdeling van tarieven in functie van bloedverwantschap - Nog aanvaardbaar?
- Absurde tarieven - 65% in Vlaanderen - 80% in Brussel en Wallonië
- Tal van discriminerende uitzonderingsregimes ( superprivileges ) - Vb. erven van familiaal ondernemingsvermogen v/ erven van familiaal privévermogen - Cfr. Nederland: Rechtbank Breda, 13 juli 2012 - Cfr. Duitsland: Bundesfinanzhof, 27 september 2012
11-2-2014
Pag.9
De complexiteit van het fiscaal systeem
- Einstein:”The hardest thing in the world to understand is the income tax.” - Juridische problematiek -
Fiscale wetgeving moet “voorzienbaar” zijn EHRM, Shchokin 10 oktober 2010 en Serkov 7 juli 2011
- Voorbeelden van probleemgebieden: -
De fiscale regionalisering Woonfiscaliteit Roerende fiscaliteit
11-2-2014
Pag.10
De inning van de belasting - België blijft slechte cijfers scoren op vlak van zwarte economie -
Studie prof. Schneider 2013: - Zwarte economie België: - Zwarte economie Nederland: - Zwarte economie Frankrijk: - Zwarte economie Duitsland:
16.1% BBP 9,1% BBP 9,9% BBP 13% BBP
- Willekeurig beleid wetgever, fiscus en parket leidt tot ongelijke behandeling belastingplichtigen -
-
Voorbeeld wetgever: - Transparantie: buitenlands roerend vermogen >< binnenlands roerend vermogen - Geen sanctie bij niet aangifte inkomsten < 2.500 euro Voorbeeld fiscus: - Regionale verschillen fiscale controle en fiscale sanctionering Voorbeeld parket: - Onbestaand gecoördineerd vervolgingsbeleid ( Omega Diamonds etc. )
11-2-2014
Pag.11
Focus van de fiscale hervorming - Focus 1. Duidelijker aflijnen van fiscale bevoegdheden - Focus 2. Equilibreren van directe en indirecte fiscaliteit - Focus 3. Restaureren van de fiscale gelijkheid - Focus 4. Hervormen van de fiscale compliance
11-2-2014
Pag.12
Focus 1. Duidelijker aflijnen van fiscale bevoegdheden - Doorknippen van de onderlinge afhankelijkheid van fiscale bevoegdheden -
Voorbeeld: afbouw van fiscale druk in de personenbelasting zorgt voor verhoging van fiscale druk op gemeentelijk niveau
- Resoluut kiezen voor of tegen fiscale regionalisering -
Tussenoplossingen met gemengde bevoegdheden zorgt voor enorme complexiteit - Cfr. wetsvoorstel fiscale staatshervorming Tussenoplossingen met gemengde bevoegdheden zorgt voor fiscale verlamming - Vb. Nederlands voorstel stimulering bouwsector
11-2-2014
Pag.13
Focus 2. Equilibreren van directe en indirecte fiscaliteit - Cfr. statistieken Eurostat - Shift inkomstenbelastingen naar consumptie/ecologie -
-
Afbouw BTW-gunstregimes Verhogen van de ecologische belastingdruk - België: 4,7% ( nr. 26 EU ) - EU: 6,2% - Brandstof - België: 2,5% ( nr. 26 EU ) - EU: 3,7% - Energie - België: 3% ( nr. 27 EU - EU: 4,7% Verhoging van “sin taxes” ( tabak en alcohol ) - België: 1,6% ( nr. 23 EU ) - EU: 2,3%
11-2-2014
Pag.14
Focus 3. Restaureren van de fiscale gelijkheid - Substantieel afbouwen van fiscale gunstregimes in ruil voor lagere algemene tarieven -
-
Brede fiscale grondslag laat lager algemeen tarief toe - “Inkomen = inkomen + omzet = omzet”-principe - Voorbeeld meerwaarden onroerend goed v/ meerwaarden aandelen, kunst, goud etc. Gunstregimes moeten uitzonderlijk ( en tijdelijk?) zijn en activerend werken - Notionele interestaftrek - Woonfiscaliteit - Dienstencheques
- Shift van de belastingdruk op arbeid naar vermogen ( + consumptie/ecologie ) -
Ook sociale zekerheidsbijdragen loskoppen van arbeidsinkomsten Lagere belastingdruk op arbeid = verhoogde koopkracht = stimuleren tot verwerven vermogen - Belangrijk in kader vergrijzingsproblematiek - Laat verhoogde fiscale druk op vermogensinkomsten toe
11-2-2014
Pag.15
Focus 3. Restaureren van de fiscale gelijkheid - Belasten van de realiteit ipv fictie -
Probleem van belastingheffing op basis van kadastraal inkomen - Beleggen in onroerend goed versus beleggen in kunst, goud Probleem van belastingheffing op basis forfaitaire stelsels
- Consequente keuze voor progressief of vlaktakssysteem -
Progressiviteit als basisregel van het fiscaal systeem? Zo ja, consequent gaan toepassen - Vb. roerende en diverse inkomsten in de personenbelasting - Vb. vennootschapsbelasting - Vb. vererven van familiale ondernemingen in de successierechten
11-2-2014
Pag.16
Focus 4. Hervormen van de fiscale compliance - Herstel van de relatie tussen de belastingplichtige en de fiscus -
Conflictmodel v/ consensusmodel Fiscale transparantie in ruil voor fiscale rechtszekerheid Cfr. voorstellen werkgroep Fiscaal Correct
- Transparant en rechtszeker controlemodel - Transparant en rechtszeker sanctiemodel - Terugdringen zwarte economie tot niveau buurlanden moet doelstelling zijn, om de globale belastingdruk te kunnen verlagen
11-2-2014
Pag.17
